Józef Kowalczuk, Janusz Zarajczyk

Transkrypt

1 MOTROL, 2006, 8A, WPŁYW PRĘDKOŚCI ROBOCZEJ SIEWNIKA S071 KRUK Z ŁYśECZKOWYM ZESPOŁEM WYSIEWAJĄCYM NA JAKOŚĆ SIEWU NASION RZODKIEWKI Katedra Maszyn i Urządzeń Ogrodniczych, Akademia Rolnicza w Lublinie Streszczenie. Celem badań było określenie wpływu prędkości roboczej siewnika S071 Kruk na dokładność rozmieszczenia nasion rzodkiewki odmiany Carmen w rzędzie. Przeprowadzono je w warunkach laboratoryjnych na specjalnym stanowisku. Najkorzystniejszy udział nasion rzodkiewki w badanych klasach odległości w rzędzie wystąpił przy prędkości roboczej siewnika 0,5 m s -1. Przy wyŝszych prędkościach nastąpiło istotne pogorszenie dokładności rozmieszczenia nasion w rzędzie, co wyraŝało się obniŝeniem udziału wysiewów pojedynczych oraz wzrostem udziału wysiewów podwójnych i przepustów. MoŜna zatem stwierdzić, Ŝe prędkość robocza siewnika wpływała istotnie na jakość siewu nasion rzodkiewki. Słowa kluczowe: nasiona rzodkiewki, siew precyzyjny, jakość siewu WSTĘP Prawidłowo przeprowadzony siew nasion jest jednym z głównych warunków właściwego wzrostu i rozwoju roślin. Dotychczas do siewu nasion warzyw w Polsce stosowano najczęściej siewniki o budowie sekcyjnej, wyposaŝone w kołeczkowe lub szczoteczkowe zespoły wysiewające. UmoŜliwiały one wysiew określonej ilości nasion na jednostkę powierzchni, przy zachowaniu nastawionej szerokości międzyrzędzi i głębokości siewu, nie zapewniały jednak równomiernego rozmieszczenia ich w rzędach [Kowalczuk, Węgrzyn 1995]. Aby spełnić równieŝ ten ostatni warunek, naleŝy do siewu nasion stosować siewniki precyzyjne. Siew punktowy warzyw przyczynia się równieŝ do obniŝenia kosztów ich produkcji poprzez zmniejszenie ilości wysiewanych nasion oraz eliminację przerywki lub przecinki roślin [Gaworski 1998]. Jednym z siewników precyzyjnych stosowanych do siewu nasion warzyw w naszym kraju jest siewnik S071 Kruk z łyŝeczkowym zespołem wysiewającym. Zastosowanie wymienionego siewnika do siewu określonego gatunku warzyw wymaga prawidłowego doboru wielkości łyŝeczek wysiewających, prędkości obwodowej tarczy z łyŝeczkami oraz prędkości roboczej siewnika.

2 WPŁYW PRĘDKOŚCI ROBOCZEJ SIEWNIKA S071 KRUK CEL I ZAKRES PRACY Celem badań było określenie wpływu prędkości roboczej siewnika S071 Kruk z ły- Ŝeczkowym zespołem wysiewającym (rys. 1) na jakości siewu nasion rzodkiewki odmiany Carmen. Doboru prędkości roboczej siewnika dokonano na podstawie zaleceń zawartych w instrukcji jego obsługi i badań wstępnych. Zakres badanych prędkości wynosił od 0,5 do 1,2 m s -1. Badania sekcji roboczej siewnika S071 Kruk przeprowadzono w warunkach laboratoryjnych na specjalnym stanowisku (rys. 2) Rys. 1. Schemat budowy sekcji roboczej siewnika S071 Kruk: 1 rama, 2 zbiornik, 3 rynna siewna, 4 tarcza wysiewająca z łyŝeczkami, 5 blokada ustawienia redlicy, 6 redlica, 7 zagarniacz, 8 komora nasienna, 9 nasiona Fig. 1. Construction scheme and principles of operation of S071/B Kruk seeder sowing system: 1 frame, 2 reservoir, 3 seeding trough, 4 seeding disk with spoons, 5 blocade of furrow opener s position, 6 furrow opener, 7 firmer, 8 seed reservoir outlet, 9 seeds Rys. 2. Schemat budowy stanowiska badawczego: 1 taśma klejowa, 2,4 silnik elektryczny, 3,5 przetwornik częstotliwości, 6 sekcja wysiewająca, 7 koło napędowe sekcji wysiewającej, 8 wspornik, 9 rolka napinająca taśmy klejowej Fig. 2. Scheme of the research stand: 1 adhesive belt, 2, 4 electric engine, 3,5 frequency converter, 6 sowing unit, 7 drive wheel of seeding belt, 8 support, 9 tension roller of adhesive belt

3 184 Głównym elementem roboczym stanowiska jest taśma klejowa z naniesioną na niej podziałką liniową, napięta między rolką napinającą i kołem pasowym napędzanym od silnika elektrycznego, którego obroty reguluje się za pomocą przetwornika częstotliwości. Sekcję roboczą badanego siewnika montowano bezpośrednio nad taśmą stanowiska. Zespół wysiewający sekcji napędzany był silnikiem elektrycznym, którego obroty regulowano równieŝ za pomocą przetwornika częstotliwości. MATERIAŁ I METODY Badania jakości siewu nasion rzodkiewki odmiany Carmen siewnikiem S071 Kruk przeprowadzono przy następujących prędkościach roboczych siewnika: 0,5; 0,6; 0,7; 0,8 i 1,2 m s -1. Do siewu nasion rzodkiewki stosowano łyŝeczki oznaczone numerem 2-A koloru brązowego. Ocenę jakości siewu przeprowadzono zgodnie z zaleceniami zawartymi w normie ISO 7256/1 [1984]. Po wysianiu nasion na taśmę klejową stanowiska, przy określonych prędkości roboczej siewnika, mierzono odległości między nimi na odcinkach pomiarowych o długości 1 m, w pięciu powtórzeniach. Następnie obliczano procentowe udziały wysiewów pojedynczych, podwójnych i przepustów. Do nasion wysianych pojedynczo zaliczono te, między którymi odstęp był większy od połowy średniego rzeczywistego odstępu i mniejszy lub równy półtora średniego odstępu rzeczywistego. Do nasion wysianych podwójnie zaliczono te, które znajdowały się w odstępach mniejszych lub równych połowie średniego odstępu rzeczywistego. Do przepustów zaliczano odstępy większe od półtora średniego odstępu rzeczywistego. W dalszej kolejności obliczano: procentowy udział wysiewów pojedynczych, wyraŝony jako stosunek liczby nasion wysianych pojedynczo do ogólnej liczby nasion na odcinku pomiarowym pomnoŝony przez 100, procentowy udział wysiewów podwójnych, wyraŝony jako stosunek liczby nasion wysianych podwójnie do ogólnej liczby nasion na odcinku pomiarowym pomno- Ŝony przez 100, procentowy udział przepustów, wyraŝony jako stosunek liczby przepustów do ogólnej liczby nasion na odcinku pomiarowym pomnoŝony przez 100. Uzyskane wyniki badań poddano analizie statystycznej, wykorzystując analizę wariancji i wielokrotne przedziały ufności T-Tukey a, na poziomie istotności α = 0,05. WYNIKI BADAŃ Wyniki jakości siewu nasion rzodkiewki odmiany Carmen wraz z ich analizą statystyczną przy badanych prędkościach roboczych siewnika S071 Kruk zamieszczono w tabeli 1.

4 WPŁYW PRĘDKOŚCI ROBOCZEJ SIEWNIKA S071 KRUK Tabela 1. Udziały wysiewów pojedynczych, podwójnych i przepustów rzodkiewki odmiany Carmen przy badanych prędkościach roboczych siewnika S071 Kruk Table 1. Share of single plants, duplicates and skips of Carmen variety radish seeds at particular operating speeds of the S071 Kruk seeder Prędkość robocza siewnika m s -1 Wysiewy pojedyncze Wysiewy podwójne Przepusty 0,5 59 a 25 a 16 a 0,6 50 b 25 a 25 b 0,7 49 b 29 b 22 c 0,8 45 b 33 c 22 c 1,2 29 c 43 d 28 d RóŜne litery podane w indeksach oznaczają, Ŝe przy badanych prędkościach wystąpiły istotne róŝnice między udziałami wysiewów pojedynczych, podwójnych i przepustów na poziomie α = 0,05 Na rysunku 3 przedstawiono wpływ prędkości roboczej siewnika S071 Kruk na procentowe udziały wysiewów pojedynczych, podwójnych i przepustów rzodkiewki odmiany Carmen. wys.pojed. wys.podw. przep. udział [] ,5 0,6 0,7 0,8 1,2 prędkość robocza siewnika [m s -1 ] Rys. 3. Wpływ prędkości roboczej siewnika S071 Kruk na procentowe udziały wysiewów pojedynczych, podwójnych i przepustów rzodkiewki odmiany Carmen Fig. 3. Impact of operating speeds of the S071 Kruk seeder on the percentage shares of single plants, duplicates and skips while seeding Carmen variety radish Z tabeli 1 i diagramu na rysunku 3 wynika, Ŝe najkorzystniejszy udział nasion rzodkiewki odmiany Carmen w badanych klasach odległości w rzędzie wystąpił przy prędkości roboczej siewnika 0,5 m s -1. Stwierdzono przy niej 59 wysiewów pojedynczych, 25 wysiewów podwójnych i 16 przepustów.

5 186 Analiza statystyczna wyników wykazała w większości przypadków istotne róŝnice między udziałami wysiewów pojedynczych, podwójnych i przepustów, uzyskanych przy badanych prędkościach roboczych siewnika S071 Kruk. MoŜna zatem stwierdzić, Ŝe prędkość robocza siewnika wpływała istotnie na jakość siewu nasion rzodkiewki odmiany Carmen, a jej wzrost powyŝej 0,5 m s -1 wpływał niekorzystnie na jakość rozmieszczenia nasion w rzędzie. WNIOSKI 1. Stwierdzono istotny wpływ prędkości roboczej siewnika S071 Kruk na wielkość procentowych udziałów wysiewów pojedynczych, podwójnych i przepustów nasion rzodkiewki odmiany Carmen w rzędach. 2. Najlepsze wskaźniki dotyczące rozmieszczenia nasion rzodkiewki w rzędach uzyskano przy prędkości roboczej siewnika 0,5 m s Wzrost prędkości roboczej siewnika powyŝej 0,5 m s -1 wpływał istotnie na pogorszenie jakości siewu rzodkiewki. PIŚMIENNICTWO Gaworski M., 1998: Siewniki do warzyw precyzja i nowoczesność. Owoce Warzywa Kwiaty, 17-18, 27. International standard ISO 7256/ (E)., 1984: Sowing equipment test methods Part 1: Single seed drills. Kowalczuk J., Węgrzyn A., 1995: Ocena przydatności siewnika z taśmowym zespołem wysiewającym do siewu fasoli szparagowej. Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej nt.: Nauka praktyce ogrodniczej. Wyd. AR, Lublin, IMPACT OF THE SPOON-TYPE S071 KRUK SEEDER S OPERATING SPEED ON THE QUALITY OF RADISH PRECISION SEEDING Summary. The main aim of this research was to determine the impact of the S071 Kruk seeder s operating speed on the precision of Carmen variety radish seeds distribution in a row. The research was conducted in laboratory conditions on a special research stand. The most advantageous share of radish seeds in the examined distance classes in a row occurred at the seeder s operating speed of 0.5 m s -1. At higher speeds, the accuracy of seed distribution in a row significantly deteriorated, which was expressed in the decrease of single plants sown and increase of duplicates and skips. Thus, we may conclude that seeder s operating speed significantly impacted the quality of radish seeding. Key words: radish seeds, precision seeding, seeding quality Recenzent: prof. dr hab. Ignacy Niedziółka