Cena zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej w 2008 roku. Bydgoszcz, luty 2010

Transkrypt

1 Cena zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej w 2008 roku Bydgoszcz, luty 2010 Opracował: Izba Gospodarcza Wodociągi Polskie Anna Olkiewicz KGAE 3/II/2010 1

2 Zgodnie z danymi Rocznika Statystycznego Rzeczpospolitej Polskiej 2009 (str. 462) - zwanego dalej Rocznikiem, w 2008 r. cena detaliczna 1m³ zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej wyniosła 2,65 zł. W stosunku do roku poprzedzającego cena 1 m 3 wody wzrosła o 21 groszy to jest o 8,61 %, zaś w stosunku do roku 2006 nastąpił przyrost o 13,25 %. Tabela 1. Dynamika kształtowania się ceny zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej. Rok Cena zimnej wody w miejskiej sieci wodociągowej Dynamika rok 2004 = 100% Dynamika rok poprzedni = 100% w złotych za metr sześcienny ,20 100,00% -% ,29 104,09% 104,09% ,34 106,37% 102,19% ,44 110,91% 104,28% ,65 120,46% 108,61% Źródło: Roczniki statystyczne GUS Na przestrzeni badanych lat cena metra sześciennego zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej wzrosła o 45 groszy co stanowi przyrost o 20%. 2

3 Przyrost ceny zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej w latach % 10,00% 9,00% 8,00% 7,00% 6,00% 5,00% 4,00% 3,00% 2,00% 1,00% 0,00% 8,61% 4,09% 4,28% 2,19% 2005/ / / /2007 Wykres 1. Przyrost ceny zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej w latach Największy wzrost ceny wody w ciągu rozpatrywanego okresu nastąpił w roku 2008, kiedy to cena (w stosunku do roku poprzedniego) wzrosła o 8,61%. Mimo spadku tempa wzrostu ceny w roku 2006, dynamika ta wykazuje trend wyraźnie rosnący. Podana cena jest ceną średnią, dla podmiotów zajmujących się poborem, uzdatnianiem i rozprowadzaniem wody, niezależnie od ich formy prawnej. Działalnością wodociągowo-kanalizacyjną zajmują się zarówno przedsiębiorstwa państwowe, spółki handlowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze i spółki wodne. Właśnie ze względu na formę prawną podmiotu występuje znaczące zróżnicowanie cen, co będzie przedmiotem odrębnego opracowania. Powszechne jest przekonanie, że cena wody dostarczanej z wodociągu i przeznaczonej do spożycia przez ludzi powinna być niższa, chociaż większość osób wygłaszających takie tezy nie jest w stanie podać jej rzeczywistej wysokości. 3

4 Odbiorcy kierują się względami ekonomicznymi zgodnie z zasadą dostać więcej za mniej. Społeczeństwo często uważa, że przedsiębiorstwa wodociągowe pobierają gotową wodę z ujęć, którą przesyłają odbiorcom, co powinno kosztować niewiele. Nic bardziej błędnego. Woda pobrana z ujęć wymaga uzdatniania w celu umożliwienia jej spożycia przez ludzi. Wydobycie, uzdatnienie i przesłanie wody do odbiorcy wymaga kosztownych urządzeń, których utrzymanie, eksploatacja oraz rozwój i modernizacja kosztuje. Przedsiębiorstwa wodociągowe dążą do obniżenia kosztów świadczenia usług poprzez doskonalenie różnych aspektów swojej działalności, jednakże corocznie występuje wzrost kosztów niezależnych od przedsiębiorstwa. W procesach poboru, uzdatniania i dostarczania wody wykorzystywana jest energia elektryczna, której ceny wzrastają corocznie wielokrotnie powyżej poziomu inflacji. Obok typowych podatków płaconych podobnie jak przez inne podmioty gospodarcze (np. VAT), z działalnością firm wodociągowych wiążą się też inne podatki i obciążenia, jak np.: konieczność ponoszenia opłat za pobór wody ze środowiska, opłacanie podatku od nieruchomości za posiadane urządzenia wodociągowe, opłaty za zajęcie pasa drogowego dotyczące umieszczonych pod drogą obiektów (a więc sieci wod - kan) oraz robót drogowych, które zajmują pas drogi. Tabela 2. Zimna woda z miejskiej sieci wodociągowej w przedziałach pięcioletnich w latach i 2008 r. cena w zł/m 3 Rok Cena w zł za 1m³ Przyrost (do okresu poprzedzającego) % , ,58 480, ,55 167, ,29 47, ,65 15,72 Źródło: Rocznik Statystyczny RP 2009 ( s.462 ), 2006 ( s. 451), 2001 (s. 336), obliczenia własne Z powyższej tabeli wynika, że na przestrzeni wyżej wymienionego piętnastolecia i ostatnich lat, tempo wzrostu cen za zimną wodę ulegało sukcesywnemu zmniejszeniu. Na wysokość cen wody w latach 1991 do 1995, a nawet do 1998 r., wpłynęła wysoka inflacja. Zmiany zasad ustalania cen za wodę wprowadzone ustawą z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, a także wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o 4

5 zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków, które weszły w życie w 2002 roku nie spowodowały istotnych zmian w zakresie długookresowego trendu przyrostu cen. Potwierdza to poniższy wykres. Wykres 2. Zimna woda z miejskiej sieci wodociągowej cena za 1m³ w latach Cena wody wykazuje trend wyraźnie rosnący. Analizując kształtowanie się trendu zauważamy głębokie tempo wzrostu do roku 2002 i niebudzące wątpliwości spowolnienie dynamiki przyrostu po tym okresie. Tabela 3. Wzrost cen w latach Rok Zimna woda z miejskiej sieci Wzrost cen (z kolumny 2, Wzrost cen towarów Wzrost cen produkcji sprzedanej przemysłu - % wodociągowejcena zł / 1m³ rok do roku poprzedzającego) i usług konsumpcyjnych pobór, uzdatnianie ogółem - % - % i rozprowadzanie wody ,32 7,3 10,9 5, ,55 17,42 10,1 7,3 7, ,74 12,26 5,5 9,7 1, ,99 14,37 1,9 9,5 1, ,12 6,53 0,8 5,7 2, ,20 3,77 3,5 2,7 7, ,29 4,09 2,1 4,0 0, ,34 2,19 1,0 2,9 2, ,44 4,28 2,5 4,2 2, ,65 8,61 4,2 4,3 2,6 Źródło: Rocznik Statystyczny RP 2009 (s ), 2008 ( s , 454), 2007( s , 450), 2004 ( s. 440 ), 2005 ( s. 443,448 ), 2003 ( s. 358), 2001 ( s. 328, 336 ), obliczenia własne 5

6 Na przestrzeni zaprezentowanego okresu wzrost cen 1m³ wody z miejskiej sieci wodociągowej przewyższał wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych oraz wzrost cen produkcji sprzedanej przemysłu ( z wyjątkiem 2004 i 2006 r.). W 2008 r. przyrost ceny 1m³ zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej był znacznie wyższy zarówno od poziomu inflacji jak i wskaźnika przyrostu cen produkcji sprzedanej przemysłu (zarówno: pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody jak i ogółem); przy czym relacja ta jest znacznie większa niż w latach ubiegłych. Z uwagi na realizowane przedsięwzięcia inwestycyjne wynikające z zobowiązań unijnych i zadań własnych gminy, ceny wody uwzględniają także koszty inwestycji i eksploatacji przyjmowanych nowych urządzeń wodociągowych. To one właśnie decydują głównie o wzrostach cen. O ile w latach 2002 i 2003, jak wcześniej zaznaczono, na wzrost cen wody mogła wpłynąć zmiana zasad ich ustalania, to w latach późniejszych, znaczny wpływ na poziom cen wody wywarł właśnie wzrost koszów inwestycyjnych i eksploatacyjnych związanych z realizacją i przejęciem do eksploatacji nowych urządzeń wodociągowych, przy równoczesnej tendencji spadku ilości sprzedaży w mieście. Spadek ten wynika ze względów ekonomicznych oraz wprowadzenia przyrządów pomiarowych (wodomierzy) mierzących ilość pobranej/dostarczonej wody oraz zastosowania przez odbiorców nowych, ograniczających zużycie wody: instalacji, armatury wodociągowej i urządzeń gospodarstwa domowego. Graficzny rozkład cen w latach zawiera poniższy wykres dotyczący cen zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej. 6

7 Wykres 3. Zimna woda z miejskiej sieci wodociągowej cena za 1m³ w latach Porównując wysokość cen detalicznych wody z miejskiej sieci wodociągowej z cenami innych powszechnie nabywanych towarów i usług, nie trudno jest stwierdzić, że cena jej wcale nie jest wysoka. Wskaźnik rentowności obrotu netto przedsiębiorstw zajmujących się poborem, uzdatnianiem i rozprowadzaniem wody wynosi 3,7 % (wskaźnik ekonomiczny dla podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących powyżej 49 osób, źródło: Wyniki finansowe podmiotów gospodarczych I-XII 2008, opracowanie GUS, s. 40). Dla porównania rentowność obrotu netto przedsiębiorstw w dziale wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i wodę ukształtowała się na poziomie 3,8%, zaś rentowność obrotu netto przedsiębiorstw ogółem 3,3% (Rocznik statystyczny 2009 s. 592.) Cena detaliczna 1 m³ zimnej wody, tj. ilości wypełniającej 1000 litrowych butelek, w ostatnich pięciu latach wyniosła: r. - 2,65 zł r. 2,44 zł, r. 2,34 zł, r. 2,29 zł, r. 2,20 zł. 7

8 W tych samych latach paczka papierosów Mars zawierająca 20 sztuk kosztowała: r. 7,46 zł r. 6,32 zł r. 5,71 zł r. 5,46 zł, r. 5,09 zł. W badanym okresie cena 20 sztuk tych papierosów była ponad dwukrotnie wyższa od ceny wody pitnej zapełniającej 1000 litrowych butelek. Ponadto relacja ta na przestrzeni tych czterech lat ulegała z roku na rok pogorszeniu. W 2008 r. cena paczki papierosów była już ponad trzykrotnie (3,06 razy) wyższa od ceny 1 m³ zimnej wody. W 2008 r. cena jednego papierosa, który niszczy zdrowie człowieka, wynosiła zatem prawie 37 groszy, podczas, gdy cena 1 litra wody, która daje życie - nawet nie pół grosza (0,002 zł ). W 2008 roku cena 1 litra soku jabłkowego wynosiła 3,58 zł, cena 1 litra mleka 2,74 zł., zaś cena 1 litra wina białego gronowego wytrawnego 10,65 zł. Skalę rozpiętości jednostkowych cen dla produktów, dla których jednostkę odniesienia stanowi 1 litr pomoże zrozumieć poniższy wykres, który nie wymaga dodatkowego komentarza. 8

9 Wykres 4. Porównanie objętości jednego litra z 1 m 3. Poniższa tabela przedstawia porównanie cen objętości 1 metra sześciennego przykładowych artykułów. Pomiędzy poszczególnymi towarami występują nieporównywalne relacje. Tabela 4. Ceny detaliczne towarów i usług konsumpcyjnych za 1 m 3 w złotych Wyszczególnienie/Rok Sok jabłkowy 3.430, , , ,00 Wódka czysta , , , ,00 Wino białe gronowe , , , ,00 Piwo jasne pełne 5.260, , , ,00 Mleko krowie 2.200, , , Zimna woda z miejskiej sieci 1,55 2,29 2,44 2,65 wodociągowej Źródło: Rocznik statystyczny 2009, s W tabeli nr 5 i na wykresie 5 przedstawiono dynamikę wzrostu cen wybranych towarów i usług. Tabela 5. Wskaźniki cen towarów i usług, rok poprzedni = 100% Wyszczególnienie/ Rok Towary i usługi konsumpcyjne ogółem 101,0 102,5 104,2 żywność i napoje bezalkoholowe 100,6 104,9 106,1 9

10 Wody mineralne, inne napoje bezalkoholowe, soki z owoców i warzyw 100,5 102,0 103,9 Mleko 100,8 106,4 111,6 Wyroby tytoniowe 104,1 108,1 113,4 Zaopatrywanie w wodę i inne usługi związane z 102,9 103,4 110,4 zamieszkiwaniem Energia elektryczna dla gospodarstw 104,76 102,3 111,1 domowych Gaz dla gospodarstw domowych: ziemny 122,3 104,7 120,9 wysokometanowy z sieci Zimna woda z miejskiej sieci wodociągowej 102,2 104,3 108,6 Źródło: Rocznik statystyczny 2009, s W badanym okresie nie zanotowano spadku cen w stosunku do roku ubiegłego. Dynamika wzrostu cen wykazuje trend wyraźnie rosnący. W poszczególnych grupach towarów odnotowano zróżnicowaną dynamikę cen. Najbardziej wzrosły ceny gazu, wyrobów tytoniowych, energii elektrycznej dla gospodarstw domowych oraz mleka. Najniższym wzrostem, spośród przedstawionych towarów i usług, charakteryzowały się wody mineralne, inne napoje bezalkoholowe, soki z owoców i warzyw. W rozpatrywanym okresie trzyletnim cena zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej rosła szybciej niż ceny towarów i usług konsumpcyjnych. Większym tempem wzrostu niż cena wody charakteryzowały się ceny wyrobów tytoniowych. Większy wskaźnik wzrostu cen niż zimna woda z miejskiej sieci wodociągowej (poza rokiem 2007) wykazuje również grupa zaopatrywanie w wodę i inne usługi związane z zamieszkiwaniem co oznacza, że cena za usługi związane z zamieszkiwaniem, inne niż zapatrywanie w wodę (np. energia elektryczna, gaz z sieci), rosła znacznie szybciej. W stosunku do roku poprzedzającego cena wody w 2008 roku wzrosła tylko 8,6%. W tym samym okresie cena gazu wzrosła o ponad 20 %, cena energii elektrycznej o 11%. 10

11 Wykres 5. Dynamika cen mleka, wody z sieci, napojów bezalkoholowych oraz energii elektrycznej lata Cena mleka rosła znacznie szybciej niż cena zimnej wody z sieci. Mniejszą dynamiką wzrostu ceny charakteryzują się napoje bezalkoholowe. Zgodnie z danymi Rocznika (s. 326), zużycie wody z wodociągów w gospodarstwie domowym w ciągu 2008 r. na 1 korzystającego z wodociągu w mieście wyniosło 37,9 m³. Oznacza to, że jeden korzystający zużywał średniomiesięcznie 3,16 m³. Uwzględniając cenę detaliczną 1m³ zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej można stwierdzić, że miesięcznie kosztowało go to 8,37 złotych. W tym samym okresie wydatki miesięczne jednej osoby w gospodarstwie domowym (zgodnie z danymi Rocznika str ) wyniosły: - mleko 7,54 zł. tj. 90,08% wydatków na wodę - owoce 13,79 zł, tj. 164,75% wydatków na zimną wodę z sieci - na napoje bezalkoholowe 19,07 zł, tj. 2,28 razy więcej niż na wodę - na napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe 23,81 zł, tj. razy więcej. 2,84 razy więcej - gaz 19,51 zł, to jest 233,90 % wydatków na zimną wodę - energia cielna 21,71 zł. tj. 259,38% wydatków na wodę. Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na jedna osobę w gospodarstwie domowym w 2008 roku wyniósł 1045,52 złotych. Kwota wydatków na zimną wodę wynosi zatem poniżej 1% (0,80%) dochodu. Kwota przeciętnych miesięcznych wydatków na osobę w gospodarstwie domowym wyniosła 904,27%. W strukturze wydatków wydatki na wodę stanowią zaledwie 0,92% Woda zgodnie z deklaracją Dublińską (The Dublin statement on water and sustainable development) została uznana za dobro ekonomiczne, a więc takie które może (i powinno) być dostarczane zgodnie z regułami rynkowymi. Takie postrzeganie wody stoi w sprzeczności z rozumieniem jej jako dobra niezbędnego dla życia wszystkich ludzi, do którego dostęp powinien być zapewniony każdej jednostce. W deklaracji dublińskiej określono, iż podstawowym dobrem każdego człowieka jest dostęp do czystej wody po osiągalnych cenach przyjmuje się, że 11

12 ustalenie dostępności cenowej do wody następuje przez oszacowanie wydatków gospodarstw na to dobro. Uznaje się, że wydatki nie powinny przekraczać 3% dochodu do dyspozycji, przy czy powinno badać się jak obciążenia te wyglądają na poszczególnych grupach dochodowych. 1 Woda jako dobro podstawowe, niezbędne do życia człowieka powinna być osiągalna dla każdego. Wydatki na wodę w wysokości poniżej 1% dochodu rozporządzalnego są potwierdzeniem tej dostępności. AO/AO Źródło: Roczniki statystyczne GUS. Załącznik: Wyróżniki, dane za lata Rok Zimna woda z miejskiej sieci wodociągowej cena zł / 1m³ Wzrost cen wody rok do roku poprzedzającego (%) Wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych % Wzrost cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych rok do roku poprzedzającego % Wzrost cen gazu ziemnego z sieci dla gospodarstw domowych rok do roku poprzedzającego % ,29 4,1 2,1 2,4 12, ,34 2,2 1,0 4,8 22, ,44 4,3 2,5 2,3 4, ,65 8,6 4,2 11,1 20,9 AO/AO 1 Taryfy za wodę i ścieki w Polsce a dostępność cenowa wody. Prognoza do 2015 r Dr A.Kopańska, Dr J.Siwińska 12