Stan dyskursu teoretycznego

Transkrypt

1 Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa UE w ujęciu teoretycznym

2 Stan dyskursu teoretycznego Racjonalizm vs konstruktywizm (vs reflektywizm) Dychotomia przyjęta w teorii stosunków międzynarodowych (Fearon, Wendt 2002) Transponowana na grunt teorii integracji europejskiej przez Marka Pollacka: M. Pollack, International Relations Theory and European Integration, Journal of Common Market Studies 2001, vol. 39, no. 2. Programy badawcze rywalizujące według metodologii I. Lakatosa Teorie racjonalistyczne: Realizm Liberalizm (w tym międzyrządowy) Instytucjonalizm racjonalnego wyboru PAT (Principal-agent theory) Teorie konstruktywistyczne: Instytucjonalizm socjologiczny Teoria gender Teoria organizacji

3 Realizm Przedstawiciele: Kenneth Waltz, John Mearsheimer, Robert Gilpin, Joseph Grieco, Anders Wivel Główne założenia: Anarchia systemu międzynarodowego Unitarność państw Zasada self-help, racjonalność państw, rola interesów narodowych Równowaga sił egoizm, brak zaufania, wojna jest zawsze możliwa rola zdolności militarnych, niewielkie znaczenie czynników normatywnych J. Legro, A. Moravcsik, Is Anybody still a realist?, International Security 1999, vol. 24, no. 2, s. 5-55

4 WPZiB według realizmu Wyjaśnienie powstania WPZiB jest problemem dla realizmu (Grieco 1997) Problem high politics Problem anarchii Propozycje eksplanacyjne realizmu: WPZiB jako odpowiedź na dominację USA (Posen 2006; Hyde-Price 2006; krytyka w Howorth, Menon 2009) WPZiB jako wzmocnienie Europy wobec ZSRR (Gilpin 1981; Ikenberry 2004) WPZiB jako obawa przed wzrostem potęgi Niemiec (Grieco 1995; Art 1996; Jones 2007) WPZiB jako sojusz wzmacniający bezpieczeństwo (Snyder 1997) WPZiB jest wyjątkiem w skali globalnej (Waltz 1979) Badania Goertz i Diehl z 1992 r. Badania Rikera (1975; 1996)

5 Liberalizm Przedstawiciele: Robert Keohane, Joseph Nye, Andrew Moravcsik, Alan Milward, Stanley Hoffmann Założenia: Aktorami są państwa, ale też organizacje międzynarodowe, korporacje, grupy interesów, partie polityczne Kompleksowa współzależność może hamować anarchię Ekonomizacja stosunków między aktorami - zdolności militarne nie są kluczowym czynnikiem Gra dwupoziomowa (Robert Putnam) Rola interesów aktorów (teoria racjonalnego wyboru) Rola kooperacji i instytucji międzynarodowych Rola norm (głównie formalnych) Brak efektów społecznych i ponadnarodowych

6 WPZiB według liberalizmu WPZiB jako efekt demokratyzacji (Doyle 1983) WPZiB jako efekt działalności i interesów państw (Moravcsik 1998) WPZiB jako efekt kompleksowej współzależności (Weiss 1999, Zurn 2000) WPZiB jako instytucja redukująca koszty transakcyjne (Tams 1999) Powody powolnej integracji w ramach WPZiB Free-riding (Olson 1982; Hill 1996) Brak zachęt z powodu obecności w Europie sił USA i NATO WPZiB nie jest polityką podzielną WPZiB dotyczy high politics i poważnie ogranicza autonomię państw (Milward 1992)

7 Liberalizm: badania empiryczne M. Smith, Conforming to Europe: the domestic impact of EU foreign policy co-operation, Journal of European Public Policy 2000, vol. 7, no. 4, s. 627.

8 Liberalizm: badania empiryczne N. Burmester, M. Jankowski, Reassessing the European Union in the United Nations General Assembly, Journal of European Public Policy 2014, vol. 21, no.10, s.1495.

9 Konstruktywizm Przedstawiciele: Jeffrey Checkel, Jeffrey Lewis, Thomas Risse, Arne Niemann, Daniel Naurin, Alexander Wendt, James March Założenia: Dualizm ideacyjno-materialny Homo sociologicus Agenci i struktury wzajemnie się konstytuują Szeroka definicja struktur jako norm formalnych i nieformalnych, wartości, dobrych praktyk, zwyczajów Owe struktury kształtują preferencje PC i efekty integracji europejskiej (endogeniczność) Logika stosowności i argumentacji Socjalizacja Europeizacja otoczenia, ale i państw, przenoszenie lojalności na poziom europejski

10 WPZiB według konstruktywizmu WPZiB jako wspólnota epistemiczna (Haas 1992) WPZiB jako transcendencja państwa struktura ponadnarodowa posiadająca własną tożsamość, kulturę strategiczną (Giegerich 2006; Meyer 2006) WPZiB jako siła cywilna (civilian power, Duchene 1972) WPZiB jako siła normatywna (normative power, Manners 2002, 2006) WPZiB jako efekt transformacji wewnątrz państw UE polegającej na wzroście biurokracji kosztem demokracji (Bickerton 2011)

11 Konstruktywizm: badania empiryczne Ch. Knill, J. Tosun, Hierarchy, networks, or markets: how does the EU shape environmental policy adoptions within and beyond its borders?, Journal of European Public Policy 2009, vol. 16, no. 6, s. 888.

12 N. Burmester, M. Jankowski, Reassessing the European Union in the United Nations General Assembly, Journal of European Public Policy 2014, vol. 21, no.10, s

13 N. Burmester, M. Jankowski, Reassessing the European Union in the United Nations General Assembly, Journal of European Public Policy 2014, vol. 21, no.10, s.1502.

14 J. Erickson, Market imperative meets normative power: Human rights and European arms transfer policy, European Journal of International Relations 2011, vol. 19, no. 2, s. 217.

15 Literatura Andreatta F. (2011), The European Union s International Relations: A Theoretical View, [in:] Hill C., Smith M. (eds), International Relations and the European Union, Oxford; Art R. J. (1999), Why Western Europe Needs the United States and NATO, "Political Science Quarterly", vol. 111, no. 1; Art R.J. (2006), Correspondence: Striking the Balance, "International Security", vol. 30, no. 3; Bickerton C. (2011), Towards a Social Theory of EU Foreign and Security Policy, "Journal of Common Market Studies", vol. 49, no. 1; Burmester N., Jankowski M. (2014), Reassessing the European Union in the United Nations General Assembly, Journal of European Public Policy, vol. 21, no.10; Doyle M. (1983), Kant, Liberal Legacies, and Foreign Affairs: Part 1, "Philosophy and Public Affairs", vol. 12, no. 3; Doyle M. (1983), Kant, Liberal Legacies, and Foreign Affairs: Part 2, "Philosophy and Public Affairs", vol. 12, no. 4; Duchêne F. (1972), Europe s Role in World Peace, [in:] Mayne R. (ed.) Europe Tomorrow: Sixteen Europeans Look Ahead, London; Erickson J. (2011), Market imperative meets normative power: Human rights and European arms transfer policy, European Journal of International Relations, vol. 19, no. 2; Fearon J., Wendt A. (2002), Rationalism v. Constructivism: A Sceptical View, [in:] Carlsnaes W., Risse T., Simmons B. (eds), Handbook of International Relations, London; Giegerich B. (2006), European Security and Strategic Culture, Baden-Baden; Gilpin R. (1981), War and Change in World Politics, Cambridge; Goertz G., Diehl P. (1992), Territorial Changes and International Conflict, London; Grieco J. (1995), The Maastricht Treaty, Economic and Monetary Union and the Neo-Realist Research Programme, "Review of International Studies", vol. 21, no. 1; Grieco J. (1997), Realist International Theory and the Study of World Politics, [in:] Doyle M., Ikenberry J. (eds), New Thinking in International Relations Theory, Boulder; Haas P. (1992), Epistemic Communities and International Policy Coordination, "International Organization", vol. 46, no. 1; Hill C. (1993), The capability expectations gap or conceptualising Europe's international role, "Journal of Common Market Studies", vol. 31, no. 3; Howorth J., Menon A. (2009), Still Not Pushing Back: Why the European Union is Not Balancing the United States, "Journal of Conflict Resolution", vol. 53, no. 5; Hyde-Price A. (2006), Normative' power Europe: a realist critique, "Journal of European Public Policy", vol. 13, no. 2;

16 Literatura Ikenberry G. J. (2004), Liberalism and Empire: Logics of Order in the American Unipolar Age, "Review of International Studies", vol. 30, no. 4; Jones S.G. (2007), The Rise of European Security Co-operation, Cambridge; Knill Ch., Tosun J. (2009), Hierarchy, networks, or markets: how does the EU shape environmental policy adoptions within and beyond its borders?, Journal of European Public Policy, vol. 16, no. 6; Legro J., Moravcsik A. (1999), Is Anybody still a realist?, International Security, vol. 24, no. 2; Manners I. (2002), Normative Power Europe: A Contradiction in Terms?, "Journal of Common Market Studies", vol. 40, no. 2; Manners I. (2006), Normative Power Europe Reconsidered, "Journal of European Public Policy", vol. 13, no. 2; Meyer C., Strickmann E. (2011), Solidifying Constructivism: How Material and Ideational Factors Interact in European Defence, "Journal of Common Market Studies", vol. 49, no. 1; Meyer C. (2006), The Quest for a European Strategic Culture: Changing Norms on Security and Defence in the European Union, Basingstoke; Milward A. (1992), The European Rescue of the Nation-state, London; Moravcsik A. (1998), The Choice for Europe: Social Purpose and State Power from Messina to Maastricht, Ithaca, NY; Olson M. (1982), The Rise and Decline of Nations: Economic Growth, Stagflation, and Social Rigidities, New Haven 1982; Pollack M. (2001), International Relations Theory and European Integration, Journal of Common Market Studies, vol. 39, no. 2; Posen B.R. (2006), European Union Security and Defense Policy: Response to Unipolarity?, "Security Studies", vol. 15, no. 2; Riker W. (1996), European Federalism: The Lessons of Past Experience, [in:] Hesse J. J., Wright V. (eds), Federalizing Europe? The Costs, Benefits, and Preconditions of Federal Political Systems, Oxford; Smith M. (2000), Conforming to Europe: the domestic impact of EU foreign policy co-operation, Journal of European Public Policy, vol. 7, no. 4; Snyder G. (1997), Alliance Politics, Ithaca; Tams C. (1999), The Functions of a European Security and Defence Identity and Its Institutional Form, [in:] Haftendorn H., Keohane R., Wallander C. (eds), Imperfect Unions: Security Institutions over Time and Space, Oxford; Waltz K. (1979), Theory of International Politics, London; Weiss L. (1999), Globalization and national governance: antinomy or interdependence?, "Review of International Studies", vol. 25, no. 5; Zürn M. (2000), Democratic governance beyond the nation state: The EU and other international institutions?, "European Journal of International Relations", vol. 6, no. 2;