Wątrobowce zebrane przez Tytusa Chałubińskiego w Tatrach zdeponowane w Zielniku Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego (WA)
|
|
- Elżbieta Pawlak
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Fragm. Florist. Geobot. Polon. 24(2): , 2017 Wątrobowce zebrane przez Tytusa Chałubińskiego w Tatrach zdeponowane w Zielniku Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego (WA) Piotr Górski i Maja Graniszewska Górski, P. and Graniszewska, M Liverworts gathered by Tytus Chałubiński in the Tatra Mountains in the Herbarium of the Faculty of Biology, University of Warsaw (WA). Fragmenta Floristica et Geobotanica Polonica 24(2): Kraków. e-issn , ISSN X. Abstract: The paper describes a previously unknown liverwort collection gathered by Tytus Chałubiński in the Tatra Mountains in the 19th century. Fortunately, for nearly 140 years that herbarium had been safeguarded in Warsaw; it passed from the owner through the Warsaw Gardeners Society to its current locality, the Herbarium of the University of Warsaw. The hepatics collection consists of 67 herbarium vouchers. Chałubiński s herbarium material was relabeled and the previous taxonomic descriptions were re-examined. The Marchantiophyta collection is a data source on the occurrence of 45 hepatics species in the Tatras. Two collected taxa (Apomarsupella revoluta, Frullania jackii) are floristic rarities at national as well as European levels. The floristic information assembled by Chałubiński is an important point of reference for assessing changes in the natural environment of the Tatras. Key words: herbaria, liverworts, plant collections, Tatra Mts, Tytus Chałubiński P. Górski (autor korespondencyjny), Katedra Botaniki, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Wojska Polskiego 71c, Poznań, Polska; piotr.gorski@up.poznan.pl M. Graniszewska, Zielnik Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego, Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych, ul. Żwirki i Wigury 101, Warszawa, Polska; mgraniszewska@ biol.uw.edu.pl Wstęp W historii badań botanicznych w Tatrach Tytus Chałubiński ( ) zasłużył się przede wszystkim jako wybitny znawca mchów. Eksplorował zarówno obecną polską, jak i słowacką część masywu tatrzańskiego, gromadząc bogate zbiory zielnikowe. Część materiałów, zdeponowana w Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem, została opracowana i opublikowana (Ochyra & Cisło 1999). Zestawienie danych przedstawia ogromny obszar dokonań polskiego uczonego. Już sama analiza miejsc, z których T. Chałubiński pozyskiwał okazy, pokazuje z jakim zaangażowaniem i rozmachem prowadził on swoje badania. Należy jednocześnie pamiętać, jak niedostępne i dzikie były Tatry pod koniec XIX w. Z uznaniem trzeba odnotować pobyt T. Chałubińskiego w takich obszarach jak Kotlina Krywania, Żelazne Wrota, Gerlach czy Lodowy Szczyt (por. też pełny wykaz wycieczek botanicznych w publikacji Cisło 1997).
2 438 Fragm. Florist. Geobot. Polon. 24(2), 2017 W życiu zawodowym T. Chałubiński najwięcej czasu poświęcił praktyce medycznej i szeroko rozumianej pracy społecznej. Realizacji pasji botanicznej oddał się w pełni dopiero po 55 roku życia. W ciągu kilkunastu lat badań briologicznych prowadzonych w Tatrach, zgromadził ogromną kolekcję zielnikową. Zebrany materiał transportował do Warszawy. W swoim mieszkaniu porządkował go i oznaczał. Ponad 2700 okazów przekazał w 1888 r. powstającemu właśnie Muzeum Tatrzańskiemu, inne przesłał zaprzyjaźnionym botanikom (Ochyra & Cisło 1999). Jednak znacząca część kolekcji, aż do śmierci T. Chałubińskiego, znajdowała się w jego warszawskiej pracowni. Zbiór ten w 1895 r. przekazała rodzina Chałubińskiego Towarzystwu Ogrodniczemu Warszawskiemu (Anonim 1896), które gromadziło różnorodne eksponaty naukowe, w tym zielniki. Wybór tej instytucji zapewne został podyktowany nie tylko uznaniem dla jej działalności, ale także względami osobistymi. Założycielem i pierwszym prezesem Towarzystwa był bowiem jeden z najbliższych przyjaciół T. Chałubińskiego botanik Jerzy Alexandrowicz ( ), a po nim także zaprzyjaźniony z Chałubińskim geolog Karol Jurkiewicz ( ). W 1921 r. ówczesny dyrektor Ogrodu Botanicznego, a zarazem Kierownik Zakładu Systematyki i Geografii Roślin UW Bolesław Hryniewiecki, zwrócił się z prośbą do Towarzystwa Ogrodniczego Warszawskiego o przekazanie spuścizny botanicznej po Chałubińskim Uniwersytetowi Warszawskiemu (Izdebska 2010). Towarzystwo pozytywnie odniosło się do tej prośby, wcześniej uzyskując zgodę rodziny Chałubińskiego na przekazanie zbiorów. W ten sposób kolekcja mszaków znalazła w uczelni bezpieczną przystań, a zarazem stała się dostępna dla szerszego kręgu osób zainteresowanych naukami przyrodniczymi. W zasobach Zielnika Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego (WA) znajduje się nieznana szerszemu ogółowi (i nieopracowana dotychczas) kolekcja wątrobowców. Jest to o tyle zaskakujące, że badacz ten interesował się głównie mchami. Pomimo iż z wątrobowcami zetknął się dość wcześnie w swoim życiu, to interesowały go wtedy przede wszystkim struktury anatomiczne tych roślin, tj. aparaty szparkowe. W 1845 r. na Uniwersytecie w Würzburgu T. Chałubiński przygotował obszerne studium zatytułowane Zur Entwicklungsgeschichte der Spaltöffnungen. Niestety, publikacja nigdy nie ukazała się drukiem. Od zapomnienia ocalił ją biograf Chałubińskiego Adam Wrzosek, który zainteresował nią Adama Wodziczkę. Dzięki temu praca poddana została szerszej analizie i częściowo przedrukowana (Wodziczko 1925). Celem niniejszej pracy była rewizja oznaczeń wątrobowców zebranych przez T. Chałubińskiego w Tatrach oraz charakterystyka wartości naukowej pozostawionej kolekcji. Prezentowane opracowanie poszerza tym samym obraz aktywności briologicznej polskiego uczonego, zakreślony w monografii Mchy w zielniku Tytusa Chałubińskiego w Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem (Ochyra & Cisło 1999). Opis kolekcji Opracowywana kolekcja wątrobowców z Tatr liczy 67 torebek zielnikowych. Oryginalnie było 66 torebek, ale w jednej z nich autor umieścił dwa taksony, co zanotował również na etykiecie. Taksony te Nardia scalaris i Marsupella funckii, zostały obecnie
3 P. Górski & M. Graniszewska: Wątrobowce zebrane przez T. Chałubińskiego w Tatrach 439 Ryc. 1. Zbiory zielnikowe wątrobowców z kolekcji Tytusa Chałubińskiego. a oryginalna torebka z Apomarsupella revoluta (Nees) R. M. Schust., b, c awers i rewers etykiety zielnikowej tego zbioru, d torebka z Mylia taylorii (Hook.) Gray (w lewym dolnym rogu przedstawiona jest etykieta zielnikowa znajdująca się luzem we wnętrzu torebki), e zbiór Gymnomitrion concinnatum (Lightf.) Corda Fig. 1. Vouchers from the hepatics herbarium set of Tytus Chałubiński. a original voucher with Apomarsupella revoluta (Nees) R. M. Schust., b, c obverse and reverse of the label of that voucher, d voucher containing Mylia taylorii (Hook.) Gray (at lower left, herbarium label which originally was placed loose inside the voucher), e series of Gymnomitrion concinnatum (Lightf.) Corda rozdzielone. Okazy zielnikowe zebrane zostały głównie w 1876 i 1877 r., pojedyncze egzemplarze w 1879 i 1880 r. Zgromadzony materiał T. Chałubiński umieszczał we własnoręcznie składanych kopertach z mocnej bibuły, dołączając wypisane na kartce dane: oznaczenie gatunkowe, miejsce i datę zbioru (Ryc. 1, a c). Całość kolekcji liczy według oznaczeń T. Chałubińskiego 32 gatunki i przetrwała do naszych czasów w bardzo dobrym stanie. Niektóre okazy zostały przepakowane w nowe torebki, ale zachowano oryginalne etykiety badacza (Ryc. 1, d e). Warto dodać, że poza opisywanym zbiorem, w zielniku WA są inne materiały zielnikowe (głównie mchy) zebrane przez T. Chałubińskiego. Do tej pory zinwentaryzowano 2528 torebek mszaków z jego kolekcji. Zapewne jest ich więcej, gdyż niektóre mchy zostały wcielone do zbioru podstawowego. Wątrobowce, w liczbie 186 okazów, stanowią więc niewielką część tej kolekcji (nieco ponad 7%). Są tutaj także gatunki zebrane poza Tatrami: we wrześniu 1879 r. w okolicach Ojcowa, w 1880 na Śląsku
4 440 Fragm. Florist. Geobot. Polon. 24(2), 2017 Cieszyńskim, w 1882 w okolicach Kazimierza nad Wisłą, w 1883 w Ogrodzie Botanicznym w Warszawie oraz w 1885 w Sławucie na Wołyniu (dwie torebki przysłane prawdopodobnie przez córkę Jadwigę). Aktywność Tytusa Chałubińskiego a historia badań wątrobowców Tatr Z chwilą, gdy T. Chałubiński rozpoczynał badania briologiczne w Tatrach, tj. w latach 70. XIX w., znajomość wątrobowców tego masywu była niewielka. Dotychczasowa aktywność naukowa na tym polu różnych badaczy to okres obejmujący w przybliżeniu zaledwie 55 lat. Jej początek to data ukazania się dzieła Flora carpathorum principalium... szwedzkiego botanika Wahlenberga (1814). W publikacji tej znajduje się wykaz pierwszych 30 gatunków wątrobowców Tatr (15% obecnej flory masywu, por. Górski & Váňa 2014). Kolejne dane ukazują się dopiero po 45 latach. Węgierski botanik F. Hazslinszky ( ) publikuje trzy prace florystyczne, w których określa dość dokładnie (jak na tamte czasy) lokalizacje gatunków wątrobowców (Hazslinszky 1859, 1860, 1865). Do końca lat 60. XIX w. opublikowane zostało jeszcze polskie opracowanie Rehmana (1864), zasięgiem obejmujące duży obszar obecnej południowej Polski, w tym Tatry. Można oszacować, że z chwilą rozpoczęcia aktywności briologicznej Chałubińskiego, fachowa literatura donosiła o występowaniu zaledwie 25% znanych obecnie zasobów hepatikoflory Tatr. Pole do aktywności było więc szerokie. T. Chałubiński skupił się jednak głównie na mchach. Jego osiągnięcia są tutaj imponujące. Warto przytoczyć dwa opracowania o monograficznym charakterze, tj. Grimmieae tatrenses (Chałubiński 1882) i Enumeratio muscorum frondosorum tatrensium, hucusque cognitorum (Chałubiński 1886). Pełny obraz dokonań badacza w poznaniu flory mchów Tatr można znaleźć w publikacji Ochyry i Cisło (1999). Być może przyczyną mniejszego zainteresowania Chałubińskiego wątrobowcami była jego znajomość z Ignacym Szyszyłowiczem ( ), autorem pierwszej monografii wątrobowców tatrzańskich (Szyszyłowicz 1885). Obaj botanicy wspólnie przebywali w terenie, o czym z wdzięcznością wspomina sam I. Szyszyłowicz, gdy pisze [...] Wielką korzyścią była jednak dla mnie możność towarzyszenia Prof. Chałubińskiemu na jego wycieczkach [...] (Szyszyłowicz 1885). O wyraźnym podziale zadań badawczych wspomniany autor pisze dalej [...] nie wchodziliśmy sobie wcale w drogę, Prof. Chałubiński bowiem zbierał tylko mchy, gdy ja zadawalałem się już wątrobowcami [...] (Szyszyłowicz 1885). Warto w tym miejscu nadmienić, że we wspomnianej monografii wątrobowców publikowane są stanowiska gatunków zebranych przez Chałubińskiego, a przekazanych I. Szyszyłowiczowi. Dane te zaznaczone są w tekście, a we wstępie pracy umieszczone jest stosowne podziękowanie. Ten wyraźny podział aktywności sprawił, że T. Chałubiński pod swoim nazwiskiem nie opublikował żadnej pracy poświęconej wyłącznie wątrobowcom. Sądząc po opisywanych w niniejszej publikacji zbiorach, można być pewnym, że także i do tej grupy mszaków Tytus Chałubiński miał dobrą rękę. Równolegle z badaniami T. Chałubińskiego i I. Szyszyłowicza w latach 70. i 80. XIX w., w Tatry przyjeżdżają kolejni briolodzy, tj. G. Limpricht ( ) i J. Krupa ( ). W podsumowaniu tego okresu (stulecia) badań należy wspomnieć, że to czas, kiedy
5 P. Górski & M. Graniszewska: Wątrobowce zebrane przez T. Chałubińskiego w Tatrach 441 ukazują się drukiem wielkie briologiczne monografie, które nie tracą na aktualności i są stałym odniesieniem do dzisiejszych badań. Te dzieła to wspomniane już prace Chałubińskiego (1882, 1886) czy Szyszyłowicza (1885), ale także obszerna flora mchów Węgier (w tym także Tatr; Hazslinszky 1885). Uwagi metodyczne Rewizję oznaczeń w zielniku wątrobowców T. Chałubińskiego wykonał Piotr Górski. Przyjęto zasadę, że oznaczany jest cały materiał zielnikowy w torebce, a więc także mimowolnie (przypadkowo) zebrane wątrobowce. Te dodatkowe taksony wymienione są w opisie poszczególnych stanowisk w odrębnym rozdziale niniejszego artykułu. Zachowano oryginalny zapis etykiety zielnikowej. Nie podejmowano prób ustalenia szczegółowych lokalizacji według współczesnego nazewnictwa tatrzańskiego oraz określania wysokości nad poziomem morza prezentowanych stanowisk. Charakterystykę gatunków zgromadzonych w kolekcji prowadzono w odniesieniu do wszystkich wątrobowców, tj. oznaczonych przez T. Chałubińskiego oraz tych będących w domieszce. Nazewnictwo gatunków przyjęto za opracowaniem Górski i Váňa (2014). Dane dotyczące liczby stanowisk wątrobowców w Tatrach ustalono na podstawie ostatnich publikacji z tego obszaru (Górski & Váňa 2014; Górski 2015; Górski i in. 2015, 2016a, b, 2017). Charakterystyka gatunków zebranych przez Tytusa Chałubińskiego Dane ogólne Kolekcja wątrobowców T. Chałubińskiego stanowi materiał zielnikowy 32 gatunków oznaczonych przez samego zbierającego. Są to: Anastrophyllum michauxii, Anthelia julacea, Apomarsupella revoluta, Barbilophozia barbata, B. lycopodioides, Bazzania tricrenata, Blasia pusilla, Blepharostoma trichophyllum, Calypogeia integristipula, Chiloscyphus polyanthos, Diplophyllum taxifolium, Frullania dilatata, F. tamarisci, Fuscocephaloziopsis albescens, Gymnomitrion brevissimum, G. conncinnatum, G. corallioides, Jungermannia pumila, Lepidozia reptans, Lophozia wenzelii, L. ventricosa, Marsupella funckii, Mylia taylorii, Nardia scalaris, Pellia epiphylla, Pedinophyllum interruptum, Plagiochila porelloides, Pseudolophozia sudetica, Radula complanata, Scapania undulata, Trilophozia quinquedentata i Tritomaria exsecta. Jeden z okazów Frullania dilatata zidentyfikowano jako Frullania jackii, zaś jeden z okazów Scapania undulata jako Scapania uliginosa, tak więc liczba gatunków w kolekcji wzrasta do 34. Jeśli uwzględnimy przypadkowo zebrane wątrobowce, w domieszce w darni zbieranego gatunku, to liczba ta wynosi 45. Tymi dodatkowymi gatunkami są: Anastrepta orcadensis, Anthelia juratzkana, Cephalozia bicuspidata, Fuscocephaloziopsis lunulifolia, Lophocolea heterophylla, Marsupella condensata, Mesoptychia bantriensis, Metzgeria pubescens, Scapania parvifolia, Solenostoma sphaerocarpum oraz Sphenolobus minutus. Opis topograficzny stanowisk jest dość ogólny i nie odbiega zasadniczo od dokładności dokumentacji tworzonej w tamtych czasach. Warto dodać, że precyzyjność dawniejszych opisów stanowisk ograniczona była także ze względu na fakt uboższego nazewnictwa topograficznego Tatr w XIX w. w stosunku do sytuacji obecnej (por. Radwańska-Paryska & Paryski 2004).
6 442 Fragm. Florist. Geobot. Polon. 24(2), 2017 Częstość gatunków W opisywanej kolekcji liczącej 45 gatunków zgromadzone są głównie rośliny pospolite. 85% zebranych przez T. Chałubińskiego wątrobowców ma dzisiaj powyżej 50 stanowisk w Tatrach (a 73% powyżej 100). Do najpospolitszych należą Pseudolophozia sudetica (obecnie znana z 1072 lokalizacji), Anthelia juratzkana (609), Nardia scalaris (532), Gymnomitrion concinnatum (527) czy Cephalozia bicuspidata (448). Do najrzadszych roślin kolekcji, znanych dzisiaj z nie więcej niż 10 stanowisk w Tatrach, należą Apomarsupella revoluta, Frullania jackii i Blasia pusilla. Rozmieszczenie pionowe i preferencje siedliskowe gatunków Analiza rozmieszczenia pionowego i preferencji siedliskowych roślin w kolekcji wskazuje, że intencją zbierającego było zgromadzenie materiału zielnikowego ze wszystkich podłoży w całym profilu pionowym Tatr. Większość danych zgromadzono na siedliskach skał krystalicznych. Grupy wysokościowe reprezentowane są odpowiednio przez wątrobowce ogólnogórskie (23 gatunki), wysokogórskie (13) oraz reglowe (9). Te ostatnie to głównie epiksyle, tj. Anastrophyllum michauxii, Lepidozia reptans czy Tritomaria exsecta. Gatunki występujące w wielu piętrach roślinnych to wątrobowce różnych typów siedlisk, tj. epigeiczne (np. Barbilophozia lycopodioides, Nardia scalaris, Marsupella funckii), epiksyliczne (Mylia taylorii, Fuscocephaloziopsis lunulifolia), czy też spotykane na różnych substratach (Cephalozia bicuspidata, Frullania tamarisci). Są też gatunki występujące na skałach wapiennych we wszystkich piętrach roślinnych (Pedinophyllum interruptum, Mesoptychia bantriensis czy Metzgeria pubescens). Grupę wątrobowców wyższych położeń reprezentują gatunki naziemne i naskalne występujące na półkach skalnych (Gymnomitrion concinnatum, Solenostoma sphaerocarpum, Lophozia wenzelii), rumowiskach wypełniających kotły wysokogórskie (Diplophyllum taxifolium, Bazzania tricrenata), wyleżyskach śnieżnych (Marsupella condensata, Fuscocephaloziopsis albescens) lub towarzyszące rozlewiskom potoków (Scapania uliginosa, Anthelia julacea). Osobliwości florystyczne kolekcji Tytusa Chałubińskiego Ze względu na obecność dwóch gatunków wątrobowców można uznać całą kolekcję za wyjątkową. Ich odnalezienie potwierdza, jak utalentowanym botanikiem był Chałubiński i jak wnikliwie spoglądał także na wątrobowce, którym w swoim życiu nie poświęcił wiele czasu. Tymi gatunkami są Apomarsupella revoluta i Frullania jackii. Pierwszy z nich, Apomarsupella revoluta, to relikt trzeciorzędowy, rzadki na terenie Europy (Schumacker & Váňa 2005; Hodgetts 2015). Znany jest tylko z Alp (Austria i Szwajcaria), północnych Włoch, Francji, Norwegii i Szwecji (Schumacker & Váňa 2005). W Tatrach zbierany był w latach , na pięciu stanowiskach w Tatrach Wysokich na Słowacji (Schiffner 1915; Szepesfalvy 1930; Duda & Váňa 1980). Pomimo poszukiwań wielu briologów, wątrobowiec ten nie został ponownie odnaleziony od blisko 100 lat. Zatem dane dla A. revoluta podawane na początku XX w. były jedynymi
7 P. Górski & M. Graniszewska: Wątrobowce zebrane przez T. Chałubińskiego w Tatrach 443 informacjami o występowaniu tej rośliny nie tylko w Tatrach, ale i w całym łuku Karpat. Waga tego doniesienia była duża i wymagała potwierdzenia. Szczęśliwie zbiory zielnikowe z tych stanowisk zachowały się w Budapeszcie i Pradze, a poprawność ich oznaczenia potwierdził Profesor Jiří Váňa z Pragi (por. Duda & Váňa 1980). Okazy A. revoluta w kolekcji T. Chałubińskiego dawały nadzieję na stwierdzenie obecności tego gatunku także po polskiej stronie Tatr. Jednocześnie, gatunek ten byłby nowym wątrobowcem flory Polski. Wyjątkowo niefortunnie, oryginalna etykieta zielnikowa zbioru zawierała tylko zapis Tatry, 1879 (Ryc. 1c). Nie jest możliwe pewne ustalenie lokalizacji tego stanowiska nie tylko w stosunku do regionu Tatr, ale nawet w odniesieniu do graniczących ze sobą państw Polski lub Słowacji. Na podstawie analizy opisów miejsc zbiorów mchów (por. Ochyra & Cisło 1999) oraz zestawienia wycieczek tatrzańskich T. Chałubińskiego (por. Cisło 1997) wynika, że badacz ten w 1879 r. eksplorował zarówno obecną polską, jak i słowacką część Tatr. Niewątpliwie, jest to pierwsze (i niepublikowane wcześniej) stanowisko tej rośliny w Tatrach i całych Karpatach. Drugi gatunek, Frullania jackii, ma już dokładnie podaną lokalizację zbioru (Dolina Strążyska). Był błędnie oznaczony w kolekcji jako F. dilatata. Na terenie Polski F. jackii znana jest tylko z dwóch stanowisk położonych na obszarze Tatr Zachodnich. Pierwsze podawał Szyszyłowicz (1885) z Doliny ku Dziurze, drugie Szweykowski (1960) z Jarząbczego Wierchu. W zestawieniu informacji o florze wątrobowców Polski (Szweykowski 2006), cytowany autor kwestionuje poprawność oznaczenia zbioru I. Szyszyłowicza. Niestety, nie zachowały się okazy zielnikowe z tego stanowiska. Kolekcja T. Chałubińskiego rzuca inne światło na tę sprawę. Pokazuje, że z końcem XIX w. Frullania jackii występowała u podnóży Tatr, jako epifit. Obie doliny, tj. Strążyska i ku Dziurze, bezpośrednio ze sobą sąsiadują. Jest zatem prawdopodobne, że I. Szyszyłowicz zebrał także, podobnie jak Chałubiński, Frullania jackii. Bardzo przekonywujący jest także komentarz Szyszyłowicza (1885, por. strony 37 38) dotyczący kształtów amfigastriów obu możliwych do pomylenia roślin (F. dilatata i F. jackii). Kolejny aspekt tej sprawy pokazuje jak zmienił się obraz występowania najrzadszych wątrobowców epifitycznych w lasach u podnóży Tatr. Dziś są one tutaj zjawiskiem wyjątkowym. Po T. Chałubińskim nikt nie zbierał F. jackii w pasie reglowym tego masywu. Podobnie zanikają stanowiska kolejnego rzadkiego epifitu tatrzańskiego Frullania fragilifolia. Stanowiska tej rośliny z lat nie istnieją zarówno w Tatrach, jak i na niżu (Górski 2013). Roślina ta ma status gatunku wymarłego (Klama 2006). Szczęśliwie odnaleziono ją w Dolinie Kościeliskiej w 2005 r. i jest to jedyne jej miejsce występowania w kraju (Górski 2013). Warto podkreślić, że F. jackii występuje w Tatrach także (i głównie) na siedliskach naskalnych. Tutaj była obserwowana zarówno po polskiej (Szweykowski 1960), jak i słowackiej stronie masywu (Duda 1955; Šmarda 1960a, b, 1961; Szweykowski 1960; Duda & Váňa 1976). Podobne preferencje do siedlisk naskalnych, które są obecnie ostoją rzadkich epifitów, wykazuje wymieniona już F. fragilifolia, a także F. tamarisci i Porella platyphylla. Reasumując, notowanie F. jackii T. Chałubińskiego jest trzecim polskim stanowiskiem tej bardzo rzadkiej i zagrożonej wymarciem rośliny w Polsce.
8 444 Fragm. Florist. Geobot. Polon. 24(2), 2017 Wykaz gatunków i ich stanowisk Wykaz wątrobowców zebranych przez T. Chałubińskiego, po weryfikacji oznaczeń przez P. Górskiego liczy 34 gatunki. Nazwę gatunku obecnie akceptowaną wytłuszczono, po niej (w nawiasie kwadratowym) podano nazwę użytą przez T. Chałubińskiego. Stanowiska poszczególnych gatunków zanumerowano i uporządkowano według daty zbioru, po nich podano numer okazu w zielniku WA. Przy każdym stanowisku podano także gatunki znajdujące się w torebce zielnikowej jako domieszki (oznaczenie P. Górski). W wykazie uwzględniono także cztery stanowiska zlokalizowane poza Tatrami (Gubałówka, Zakopane), które T. Chałubiński włączył do swoich tatrzańskich opracowań. Anastrophyllum michauxii (F. Weber) H. Buch [Jungermannia Michauxii Web.] 1. Pod Młynarzem nad Białą Wodą, (WA 37701); domieszka: Blepharostoma trichophyllum, Mylia taylorii, Tritomaria exsecta. Anthelia julacea (L.) Dumort. [Jungermannia julacea Lightf.] 1. Pod Polski Grzebień, (WA 46540); domieszka: Pseudolophozia sudetica. Apomarsupella revoluta (Nees) R. M. Schust. [Sarcoscyphus revolutus Nees] 1. Tatry, 1879 (WA 37765). Barbilophozia barbata (Schmidel ex Schreb.) Loeske [Jungermannia barbata Schmid.] 1. Ku Strążyskiej, lasek na prawo, (WA 46606). Barbilophozia lycopodioides (Wallr.) Loeske [Jungermannia lycopodioides Wallr.] 1. Miętusia nad Upłazem, (WA 37700). Bazzania tricrenata (Wahlenb.) Lindb. [Mastigobryum deflexum (Mart.) Nees] 1. Żabie, (WA 37717); domieszka: Gymnomitrion concinnatum, Lophozia wenzelii, Pseudolophozia sudetica Od szałasu pod Wysoką do Czeskiego, (WA 37722); domieszka: Sphenolobus minutus Od szałasu pod Wysoką po pod Czeskie, (WA 37721) Wierch Starorobociański, (WA 37720) Znad Czarnego Stawu, (WA 37719); domieszka: Anastrepta orcadensis. Blasia pusilla L. [Blasia pusilla L.] 1. Popod Gąsienicową Równią, (WA 37622). Blepharostoma trichophyllum (L.) Dumort. [Jungermannia trichophylla L.]
9 P. Górski & M. Graniszewska: Wątrobowce zebrane przez T. Chałubińskiego w Tatrach Miętusia nad Upłazem, (WA 37705); domieszka: Sphenolobus minutus, Tritomaria exsecta Pod Hrubym Reglem do Kościeliska, (WA 37710) Gubałówka, na głazach, (WA 37706), [mixta cum Jungermannia exsecta Schm.]; domieszka: Cephalozia bicuspidata, Tritomaria exsecta Pod mostkiem przy wejściu do Doliny pod Dziurą, (WA 37708); domieszka: Mesoptychia bantriensis, Lophocolea heterophylla Krokiew, (WA 37709), [mixta cum Jungermannia exsecta Schm.]; domieszka: Tritomaria exsecta Szczyty Murania, (WA 37707). Calypogeia integristipula Steph. [oznaczone jako Calypogeia trichomanis (Dill.) Corda] 1. Przy Grocie Alabastrowej, (WA 37627) [cum Lepidozia reptans]; domieszka: Blepharostoma trichophyllum, Lepidozia reptans Przy Grocie Alabastrowej, (WA 37625); domieszka: Blepharostoma trichophyllum Przy Grocie Alabastrowej, (WA 37623) Od Morskiego do Jaszczurówki, (WA 37624); domieszka: Fuscocephaloziopsis lunulifolia, Lepidozia reptans. Chiloscyphus polyanthos (L.) Corda [Chiloscyphus polyanthos (L.) Corda v. rivularis Schrad.] 1. Łysa, (WA 37628). Diplophyllum taxifolium (Wahlenb.) Dumort. [Jungermannia albicans (L.) Dum. ß taxifolia] 1. Dolina Waksmundzka, wyżej szałasu, (WA 37662). Frullania dilatata (L.) Dumort. [Frullania dilatata (L.) Dumort.] 1. Przełęcz Nosala ku Jaszczurówce, (WA 37640). Frullania jackii Gottsche [oznaczone jako Frullania dilatata (L.) Dumort.] 1. Dolina Strążyska, (WA 37642). Frullania tamarisci (L.) Dumort. [Frullania tamarisci (L.) Dumort.] 1. Od Krupówek nad wodą ku Białemu, (WA 37646) Nosal, brak roku (WA 37643). Fuscocephaloziopsis albescens (Hook.) Váňa et L. Söderstr. (= Pleurocladula albescens (Hook.) Grolle) [Jungermannia albescens Hook.] 1. Zmarzłe pod Zawratem, (WA 37658). Gymnomitrion brevissimum (Dumort.) Warnst. [oznaczone jako Sarcoscyphus Ehrharti Corda] 1. Dolina Pusta pod Hrubym, (WA 37761).
10 446 Fragm. Florist. Geobot. Polon. 24(2), 2017 Gymnomitrion concinnatum (Lightf.) Corda [Gymnomitrium concinnatum (Lightf.) Corda] 1. Nad Czarnym Stawem ku Zawratowi, (WA 37651); domieszka: Anthelia juratzkana, Pseudolophozia sudetica Przed Żelaznymi Wrotami, (WA 37652); domieszka: Marsupella condensata, Pseudolophozia sudetica, Solenostoma sphaerocarpum Pod Polski Grzebień, (WA 37648); domieszka: Pseudolophozia sudetica Zmarzłe, (WA 37653); domieszka: Pseudolophozia sudetica Szczyt Koziego Wierchu nad 5 Stawami, (WA 46008); domieszka: Pseudolophozia sudetica Dolina Waksmundzka, (WA 37656) Dolina Waksmundzka, wyżej szałasu, (WA 37654) Szczyt Kołowy, (WA 37649); domieszka: Anthelia juratzkana, Diplophyllum taxifolium, Gymnomitrion commutatum, Pseudolophozia sudetica, Trilophozia quinquedentata Przełęcz i północny spadek przełęczy między Staroleśną i?, (WA 37650); domieszka: Pseudolophozia sudetica, Trilophozia quinquedentata Krzyżne, (WA 37655); domieszka: Diplophyllum taxifolium, Pseudolophozia sudetica, Scapania parvifolia. Gymnomitrion corallioides Nees [Gymnomitrium corallioides N. ab E.] 1. Nad Czarnym Stawem po pod Zmarzły (ściana od Kościelca), (WA 37647). Jungermannia pumila With. [Jungermannia pumila With.??] 1. Pod Hrubym Wierchem, (WA 37702); domieszka: Scapania undulata. Lepidozia reptans (L.) Dumort. [Lepidozia reptans (L.) Dumort.] 1. Od Morskiego do Jaszczurówki, (WA 37715) Od Morskiego do Jaszczurówki, (WA 37714) Między Jaszczurówką a Waksmundzką, (WA 37713); domieszka: Blepharostoma trichophyllum Od Waksmundzkiej do Gęsiej Szyi, (WA 37712); domieszka: Blepharostoma trichophyllum. Lophozia wenzelii (Nees) Steph. [oznaczone jako Jungermannia attenuata (Mart.) Lindenb.??] 1. Krzyżne, (WA 37668); domieszka: Gymnomitrion concinnatum, Pseudolophozia sudetica, Sphenolobus minutus. Lophozia ventricosa (Dicks.) Dumort. [Jungermannia ventricosa Dicks.] 1. Tatary, (WA 37711). Marsupella funckii (F. Weber et D. Mohr) Dumort. [Sarcoscyphus Funckii (F. Weber et D. Mohr) Nees] 1. Od szałasu pod Wysoką do Roztoki, (WA wydzielony ze zbioru WA 46325) Zakopane ku Hrańcówkom i lasek od Hrańcówek ku Hamrom, (WA 37763). Mylia taylorii (Hook.) Gray [Jungermannia Taylorii Hook.]
11 P. Górski & M. Graniszewska: Wątrobowce zebrane przez T. Chałubińskiego w Tatrach Od Morskiego do Jaszczurówki, (WA 37704) Zmarzłe pod Zawratem, (WA 46539) Znad Czarnego Stawu, (WA 37703). Nardia scalaris Gray [Alicularia scalaris (Gray) Corda] 1. Od szałasu pod Wysoką do Roztoki, (WA 46325); domieszka: Marsupella funckii. Pellia epiphylla (L.) Corda [Pellia epiphylla N. ab E.] 1. Jaworzynka pod Magurą, (WA 41040). [Pellia epiphylla Dill.] 1. Wejście w dolinę Kasprową od dołu po prawej stronie wody, (WA 41067). Pedinophyllum interruptum (Nees) Kaal. [Plagiochila interrupta (Nees) Dumort.] 1. Huczawa do Koperszad, (WA 37740). Plagiochila porelloides (Torrey ex Nees) Lindenb. [oznaczone jako Plagiochila asplenioides (L.) Dumort.] 1. Tatary, pod Gubałówką, (WA 37737) Od szałasu pod Wysoką do Roztoki, (WA 37739); domieszka: Metzgeria pubescens Dolina Kościeliska, (WA 37738). Pseudolophozia sudetica (Nees ex Huebener) Konst. et Vilnet (= Lophozia sudetica (Nees ex Huebener) Grolle) [Jungermannia alpestris Schleich. z małą domieszką Mastigobryum deflexum (Mart.) Nees] 1. Nosal, (WA 37664); domieszka: Bazzania tricrenata, Lophozia wenzelii. Radula complanata (L.) Dumort. [Radula complanata (L.) Dumort.] 1. W olszynce Staszeczka wprost mieszkania [Zakopane], (WA 37750). Scapania uliginosa (Sw. ex Lindenb.) Dumort. [oznaczone jako Scapania undulata (L.) Dumort.] 1. Dolina 5 Stawów, (WA 37779). Scapania undulata (L.) Dumort. [Scapania undulata (L.) Dumort. var. purpurascens] 1. Pusta Dolina, (WA 37784) Zmarzłe pod Zawratem, (WA 37783). [Scapania undulata (L.) Dumort. forma Ba] 1. Wołoszyn (perć od Waksmundzkiej ku Roztoce), (WA 37758).
12 448 Fragm. Florist. Geobot. Polon. 24(2), 2017 Trilophozia quinquedentata (Huds.) Bakalin (= Tritomaria quinquedentata (Huds.) Buch.) [Jungermannia quinquedentata Web.] 1. Miętusia nad Upłazem, (WA 37718); domieszka: Bazzania tricrenata. Tritomaria exsecta (Schmidel) Schiffn. ex Loeske [Jungermannia exsecta Schmid.] 1. Gubałówka, pod grzbietem od wschodu, (WA 37697); domieszka: Blepharostoma trichophyllum. Podziękowania. Serdecznie dziękujemy Pani Grażynie Cisło z Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem za pomoc w ustalaniu losów kolekcji Tytusa Chałubińskiego. Literatura Anonim Ofiarodawcy. Rocznik Towarzystwa Ogrodniczego Warszawskiego [za rok 1895] 11: 96. Cisło G Wycieczki Tytusa Chałubińskiego zapisane w zielniku mchów. - Rocznik Podhalański 22(7): Chałubiński T Grimmieae tatrenses. s Tab. i-xviii. Typis K. Kowalewski, Varsaviae. Chałubiński T Enumeratio muscorum frondosorum tatrensium, hucusque cognitorum. viii + s Tab. 1. E. Skikawski, Warszawa. Duda J Jatrovky Liptovských holi a jiných části Slovenska. Časopis Slezkého Muzea, Series A, Opava 4: Duda J. & Váňa J Die Verbreitung der Lebermoose in der Tschechoslovakei XX. - Časopis Slezkého Muzea, Series A, Opava 25: Duda J. & Váňa J Rozšíření játrovek v Československu. XXVII. - Časopis Slezkého Muzea, Series A, Opava 29: Górski P Rediscovery of the liverwort Frullania fragilifolia in Poland. - Polish Botanical Journal 58(2): Górski P A contribution to the snowbed liverwort flora of the Tatra Mountains (Western Carpathians, Poland and Slovakia). - Steciana 19(3): Górski P. & Váňa J A synopsis of liverworts occurring in the Tatra Mountains (Western Carpathians, Poland and Slovakia): checklist, distribution and new data. - Preslia 86(4): Górski P., Pawlikowski P., Rusińska A., Fojcik B., Zubel R., Vončina G., Klama H., Smoczyk M. & Salachna A New distributional data on bryophytes of Poland and Slovakia, 9. - Steciana 21(1): Górski P., Rosadziński S., Rusińska A., Pawlikowski P., Wilhelm M., Zubel R., Piwowarski B., Staniaszek-Kik M., Fojcik B., Wołkowycki D., Lisowski S., Pisarek W., Anioł A. & Tracz J New distributional data on bryophytes of Poland and Slovakia, 3. - Steciana 19(3): Górski P., Rusińska A., Smoczyk M., Dembicz I., Wierzcholska S., Kozub Ł., Romański M., Fudali E., Podlaska M. & Wiaderny A. 2016a. New distributional data on bryophytes of Po land and Slovakia, 5. - Steciana 20(1): Górski P., Vončina G., Smoczyk M., Klama H., Šoltés R., Wilhelm M., Rutkowska M. 2016b. New distributional data on bryophytes of Poland and Slovakia, 8. - Steciana 20(4): Hazslinszky F Exkursion in die hohe Tatra. - Verhandlungen der Vereins für Naturkunde zu Presburg 4:
13 P. Górski & M. Graniszewska: Wątrobowce zebrane przez T. Chałubińskiego w Tatrach 449 Hazslinszky F Beiträge zur Kenntniss der Karpathen-Flora. IX. Lebermoose. - Verhandlungen der kaiserlich-königlichen zoologisch-botanischen Gesellschaft in Wien 10: Hazslinszky F Éjszaki Magyarhon, s kűlőnősen a magas Tátra májmohai. - Verhandlungen der Vereins für Naturkunde zu Presburg 8: Hazslinszky F A magyar birodalom Moh-Flórája. s Királyi Magyar Természettudományi Társulat, Budapest. Hodgetts N. G Checklist and country status of European bryophytes towards a new Red List for Europe. Irish Wildlife Manuals, No. 84. National Parks and Wildlife Service, Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht, Ireland. Izdebska B Jadwiga Surzycka ( ), córka Tytusa Chałubińskiego. - Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 55(3 4): Klama H Red list of the liverworts and hornworts in Poland. - W: Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda & Z. Szeląg (red.), Red list of plants and fungi in Poland, s W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków. Ochyra R. & Cisło G Mchy w zielniku Tytusa Chałubińskiego w Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem. - Polish Botanical Studies Guidebook Series 22: Radwańska-Paryska Z. & Paryski W Wielka Encyklopedia Tatrzańska. s Wydawnictwo Górskie, Poronin. Rehman A O mchach i wątrobowcach Galicyi Zachodniej i ich stosunku do ogółu roślinności. - Rocznik Towarzystwa Naukowego Krakowskiego 31: Schiffner V Lebermoose aus Ungarn und Kroatien. IV. Beitrag. - Magyar Botanikai Lapok 13(1914): Schumacker R. & Váňa J Identification keys to the liverworts and hornworts of Europe and Macaronesia (distribution and status). 2nd ed., s Sorus, Poznań. Šmarda J. 1960a. Mechorosty mylonitových podkladú v Tatrách. Biologia, Bratislava 15: Šmarda J. 1960b. Poznamky k floristickemu vyzkumu tatranske oblasti. Biologia, Bratislava 15: Šmarda J Příspěvky k rozšíření jatrovek v Československu. VI. Biologické práce, Bratislava 7(1): Szepesfalvy J A Magas Tátra Gymnomitrium fajai. - Folia Cryptogamica 1: Szweykowski J Materiały do flory wątrobowców Tatr. Prace Komisji Biologicznej 21(3): Szweykowski J An annotated checklist of Polish liverworts and hornworts. - W: Z. Mirek (red.), Biodiversity of Poland. 4, s W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków. Szyszyłowicz I O rozmieszczeniu wątrobowców w Tatrach. - Sprawozdanie Komisyi Fizyjograficznej 19: Wahlenberg J Flora carpathorum principalium, exhibens plantas in montibus carpaticis inter flumina Waagum et Dunajetz eorumque ramos Arvam et Popradum crescents, cui praemittitur tractatus de altitudine, vegetatione, temperatura et meteoris hornum montium in genere. s Impensis Vandenhöck et Ruprecht, Göttingae. Wodziczko A Nieogłoszona praca botaniczna dr. T. Chałubińskiego. - Archiwum Historii i Filozofii Medycyny oraz Historii Nauk Przyrodniczych 3: Summary The article presents the outcome of a taxonomic revision of the hepatics herbarium gathered in the 1870s by Tytus Chałubiński in the Tatra Mts. This set of liverworts documents the presence of 45 species throughout
14 450 Fragm. Florist. Geobot. Polon. 24(2), 2017 the Tatras in the Austro-Hungarian Empire, that is, present-day Poland and Slovakia. Hepatics were sampled from all substrates along the whole vertical profile of the Tatras. The majority of Marchiantophyta species identified in Chałubiński s collection are still common in Poland and Slovakia. Only two species preserved by Chałubiński Apomarsupella revoluta (Fig. 1a c) and Frullania jackii are floristic rarities at both national and European conservation levels. Apomarsupella revoluta was recorded in the Tatra Mts only at the beginning of the 20th century, and has not been recorded again in more than 100 years. F. jacki had only two localities in Poland. Its presence at the end of the 19th century on tree bark (as an epiphyte) is an important point of reference in assessing changes in the natural environment of the Tatras. Wpłynęło: r.; przyjęto do druku: r.
Materiały do geograficznego rozmieszczenia wątrobowców (Hepaticae) w Polsce. 1. Wątrobowce Magurskiego Parku Narodowego
Fragm. Flor. Geobot. Polonica 8: 257 261, 2001 Materiały do geograficznego rozmieszczenia wątrobowców (Hepaticae) w Polsce. 1. Wątrobowce Magurskiego Parku Narodowego MARTA MIERZEŃSKA MIERZEŃSKA, M. The
Liverworts of the Terebowiec stream valley in the Western Bieszczady Mts. (Polish Eastern Carpathians)
42 ROCZNIKI BIESZCZADZKIE 21 (2013) str. ROCZNIKI 42 56 BIESZCZADZKIE 21 (2013) Henryk Klama Received: 15.01.2013 Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska Reviewed: 31.05.2013 Akademia Techniczno-Humanistyczna
Materiały do geograficznego rozmieszczenia wątrobowców (Hepaticae) w Polsce. 3. Wątrobowce torfowisk Kotliny Orawsko-Nowotarskiej
Fragm. Flor. Geobot. Polonica 9: 345 349, 2002 Materiały do geograficznego rozmieszczenia wątrobowców (Hepaticae) w Polsce. 3. Wątrobowce torfowisk Kotliny Orawsko-Nowotarskiej MARTA MIERZEŃSKA i ANNA
Siedliskowe uwarunkowania występowania i rozmieszczenie wątrobowców w dolinie Potoku Olchowskiego (Góry Słonne, Bieszczady Niskie)
Fragm. Flor. Geobot. Polonica 9: 329 344, 2002 Siedliskowe uwarunkowania występowania i rozmieszczenie wątrobowców w dolinie Potoku Olchowskiego (Góry Słonne, Bieszczady Niskie) ROBERT ZUBEL ZUBEL, R.
Wstęp ZNACZENIE PARKÓW NARODOWYCH DLA OCHRONY. The importance of national parks for the protection of liverwort flora in Poland
211 ROCZNIKI BIESZCZADZKIE 25 (2017) str. 211 224 Henryk Klama Received: 20.04.2017 Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska Reviewed: 12.06.2017 Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej 43 309
Załącznik 2a AUTOREFERAT. dr Piotr Górski. Katedra Botaniki Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Załącznik 2a AUTOREFERAT dr Piotr Górski Katedra Botaniki Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Poznań, kwiecień 2016 1 1. Imię i nazwisko: Piotr Górski 2. Posiadane
Zakład Botaniki i Mykologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Akademicka 19, PL Lublin
Zakład Botaniki i Mykologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Akademicka 19, PL-20-033 Lublin dr Robert Zubel WYKAZ PUBLIKACJI (stan na dzień 01.10.2012) ARTYKUŁY Górski P., Stebel A., Zubel R. (2011):
Gęsia Szyja, Wiktorówki
Gęsia Szyja, Wiktorówki Łysa Polana Gęsia Szyja(wyjście na szczyt góry na wysokość 1489 m n.p.m) Wiktorówki(zwiedzanie Sanktuarium Maryjnego na Wiktorówkach) Zazadnia powrót (łatwa wycieczka górska) Widok
NOWELLIA CURVIFOLIA (MARCHANTIOPHYTA) IN THE DOLINA ŻABNIKA NATURE RESERVE (SILESIA PROVINCE, POLAND) ADAM STEBEL, DOROTA SMOLIŃSKA
OPOLE SCIENTIFIC SOCIETY NATURE JOURNAL No 46 2013: 28-33 NOWELLIA CURVIFOLIA (MARCHANTIOPHYTA) IN THE DOLINA ŻABNIKA NATURE RESERVE (SILESIA PROVINCE, POLAND) ADAM STEBEL, DOROTA SMOLIŃSKA Department
KARTA KURSU. Biologia środowiskowa. Kod Punktacja ECTS* 2. Dr Lucjan Schimscheiner Dr Robert Kościelniak
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Biologia środowiskowa Environmental Biology Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr Lucjan Schimscheiner Dr Robert Kościelniak Zespół dydaktyczny Dr Laura Betleja Dr Marek
KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2. Dr Robert Kościelniak Dr Lucjan Schimscheiner
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Bioróżnorodność środowisk przyrodniczych Biodiversity of Natural Environments Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr Robert Kościelniak Dr Lucjan Schimscheiner Zespół dydaktyczny
RAPOT Z MONITORINGU SKALNICY TORFOWISKOWEJ (SAXIFRAGA HIRCULUS) (KOD 1523) NA STANOWISKACH GÓRNEJ BIEBRZY
Preservation of wetland habitats in the upper Biebrza Valley Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej Biebrzy. RAPOT Z MONITORINGU SKALNICY TORFOWISKOWEJ (SAXIFRAGA HIRCULUS) (KOD 1523) NA STANOWISKACH
Zakład Botaniki i Mykologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Akademicka 19, PL Lublin
Zakład Botaniki i Mykologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Akademicka 19, PL-20-033 Lublin dr Robert Zubel WYKAZ PUBLIKACJI (stan na dzień 31.12.2012) 2001 1. Zubel R. 2001. Wątrobowce potoku Olchowskiego.
Z notatników Tadeusza Szymanowskiego From Tadeusz Szymanowski s notes
NOTATKI 186 Z notatników Tadeusza Szymanowskiego From Tadeusz Szymanowski s notes ROCZNIK DENDROLOGICZNY Vol. 55 2007 187-192 BRONISŁAW JAN SZMIT Dwie zapomniane Botaniki Leśne autorstwa Henryka Edera
Flora w¹trobowców na murszej¹cym drewnie i wykrociskach w zbiorowiskach leœnych Karkonoszy (Sudety Zachodnie)
131 Flora-w¹trobowców-w-zbiorowiskach-leœnych-Karkonoszy 131 Flora w¹trobowców na murszej¹cym drewnie i wykrociskach w zbiorowiskach leœnych Karkonoszy (Sudety Zachodnie) Liverworts on decaying wood and
KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 1. Zespół dydaktyczny dr hab. Beata Barabasz-Krasny
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Flora wybranych środowisk Flora of selected environments Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator dr hab. Beata Barabasz-Krasny prof. UP Zespół dydaktyczny dr hab. Beata Barabasz-Krasny
Wstęp. Discovery of Buxbaumia viridis (Bryophyta, Buxbaumiaceae) in the Beskid Niski range (Western Carpathians)
378 K. Kukuła, A. Bylak Wpływ ROCZNIKI czynników BIESZCZADZKIE ROCZNIKI antropogenicznych... BIESZCZADZKIE 2012 (20), str. 378 383 2012 (20) Joanna Kozik, Grzegorz Vončina Received: 1.07.2011 Pieniński
CZERWONE LISTY WYBRANYCH GRUP GRZYBÓW I ROŚLIN WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
RAPORTY OPINIE 6 Strategia ochrony przyrody województwa śląskiego do roku 2030 Raport o stanie przyrody województwa śląskiego 2 CZERWONE LISTY WYBRANYCH GRUP GRZYBÓW I ROŚLIN WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO CENTRUM
KARTA KURSU. Botanika systematyczna
KARTA KURSU Biologia, 1 stopnia, stacjonarne,2017/2018,sem.2 Nazwa Nazwa w j. ang. Botanika systematyczna Systematic Botany Koordynator Prof. dr hab. Zbigniew Szeląg Punktacja ECTS* 5 Zespół dydaktyczny
Steciana NEW DISTRIBUTIONAL DATA ON BRYOPHYTES OF POLAND, 4
Steciana 2015, Vol. 19(4): 221 230 doi:10.12657/steciana.019.022 www.up.poznan.pl/steciana ISSN 1689-653X NEW DISTRIBUTIONAL DATA ON BRYOPHYTES OF POLAND, 4 Piotr Górski, Tomasz Kapustyński, Łukasz Kozub,
Konkurs z cyklu Wędrówki po Polsce TATRY ODPOWIEDZI
Konkurs z cyklu Wędrówki po Polsce TATRY ODPOWIEDZI Zadania konkursowe I. Wykonaj zadania na podstawie mapy fragmentu Tatrzańskiego Parku Narodowego 1. Którą część Tatr przedstawia mapa Tatry Wschodnie
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Biologia, poziom drugi Sylabus modułu: Ekologia miasta. kod modułu: 2BL_52 1. Informacje ogólne koordynator modułu Dr hab. Ryszard Ciepał
Steciana FUSCOCEPHALOZIOPSIS CATENULATA (HUEBENER) VÁŇA ET L. SÖDERSTR. A LIVERWORT NEW TO WIGRY NATIONAL PARK (NORTH-EASTERN POLAND)
Steciana 2016, Vol. 20(1): 45 52 doi:10.12657/steciana.020.006 www.up.poznan.pl/steciana ISSN 1689-653X FUSCOCEPHALOZIOPSIS CATENULATA (HUEBENER) VÁŇA ET L. SÖDERSTR. A LIVERWORT NEW TO WIGRY NATIONAL
W latach miejscowość była siedzibą gminy Tatrzańskiej.
Zakopane miasto i gmina w województwie małopolskim, siedziba powiatu tatrzańskiego. Według danych z 31 grudnia 2009 r. miasto miało 26 737 mieszkańców i było drugim co do wielkości po Nowym Targu miastem
Tatry. 3. Przyrodnicze atrakcje jaskiń tatrzańskich. Słów kilka o tatrzańskich ptakach:
Egzamin dla kandydatów na przewodników górskich klasa III Tatry 25.04.2008 r. część ustna Zestaw I 1. Dolinki reglowe Tatr. Szlaki dol. Rohackiej. 2. Trasa wycieczki po kościołach artykularnych. 3. Przyrodnicze
Aktualne występowanie bezlistu okrywowego Buxbaumia viridis (Buxbaumiaceae, Bryophyta) w Pienińskim Parku Narodowym
Pieniny Przyroda i Człowiek 12: 81 86 (2012) Aktualne występowanie bezlistu okrywowego Buxbaumia viridis (Buxbaumiaceae, Bryophyta) w Pienińskim Parku Narodowym Contemporary distribution of Buxbaumia viridis
RAPOT Z MONITORINGU LIPIENNIKA LOESELA (LIPARIS LOESELII) (KOD 1903) NA STANOWISKACH GÓRNEJ BIEBRZY
Preservation of wetland habitats in the upper Biebrza Valley Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej Biebrzy. RAPOT Z MONITORINGU LIPIENNIKA LOESELA (LIPARIS LOESELII) (KOD 1903) NA STANOWISKACH GÓRNEJ
Steciana NEW DISTRIBUTIONAL DATA ON BRYOPHYTES OF POLAND AND SLOVAKIA, 8
Steciana 2016, Vol. 20(4): 191 200 doi:10.12657/steciana.020.020 www.up.poznan.pl/steciana ISSN 1689-653X NEW DISTRIBUTIONAL DATA ON BRYOPHYTES OF POLAND AND SLOVAKIA, 8 Piotr Górski, Grzegorz Vončina,
Gromadzenie gatunków łąkowo-pastwiskowych w Ogrodzie Botanicznym KCRZG IHAR-PIB w Bydgoszczy
Gromadzenie gatunków łąkowo-pastwiskowych w Ogrodzie Botanicznym KCRZG IHAR-PIB w Bydgoszczy Bartosz Tomaszewski Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy, Ogród Botaniczny KCRZG,
KARTA KURSU. Botanika i mikologia. Kod Punktacja ECTS* 4
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Botanika i mikologia Botany and Mycology Kod Punktacja ECTS* 4 Koordynator Dr Laura Betleja Zespół dydaktyczny Dr Laura Betleja Dr Robert Kościelniak Opis kursu (cele
Zakopane r. FUN FOTO
Zakopane 15-20.03.2017r. FUN FOTO Cele wycieczki szkolnej: Cel główny: UDZIAŁ W PLENERACH FOTOGRAFICZNYCH W NAGRODĘ ZA ZAJĘCIE I MIEJSCA W KONKURSIE FOTOGRAFICZNYM "FOTO FUN" ORGANIZOWANYM PRZEZ FUNDACJĘ
Buczynowe Turnie mini monografia by Krzysiek Sobiecki
Buczynowe Turnie mini monografia by Krzysiek Sobiecki Buczynowe Turnie to raczej zapomniany i dość rzadko odwiedzany przez taterników rejon Polskich Tatr. Dość powiedzieć, że wśród wielu wspinających się
Steciana NEW DISTRIBUTIONAL DATA ON BRYOPHYTES OF POLAND AND SLOVAKIA, 11
Steciana 2017, Vol. 21(3): 97 102 doi:10.12657/steciana.021.011 www.up.poznan.pl/steciana ISSN 1689-653X NEW DISTRIBUTIONAL DATA ON BRYOPHYTES OF POLAND AND SLOVAKIA, 11 Piotr Górski, Monika Staniaszek-Kik,
Stowarzyszenie Czysta Polska Plac Szczepański 8, IV piętro Kraków, tel.:
Zasięg projektu to cały obszar Tatr polskich, czyli wszystkie szczyty dopuszczone do ruchu turystycznego oraz doliny tatrzańskie. To także tatrzańskie jaskinie, do których wejdą grotołazi i speleolodzy
Collection of the genus Dryopteris Adans. in the Herbarium of the University of Silesia (KTU)
89 Collection-of-the-genus-Dryopteris-Adans.---the-University-of-Silesia 89 Collection of the genus Dryopteris Adans. in the Herbarium of the University of Silesia (KTU) ADAM ROSTAÑSKI 1, IZABELA GEROLD-ŒMIETAÑSKA
photo graphic Jan Witkowski Project for exhibition compositions typography colors : +48 506 780 943 : janwi@janwi.com
Jan Witkowski : +48 506 780 943 : janwi@janwi.com Project for exhibition photo graphic compositions typography colors Berlin London Paris Barcelona Vienna Prague Krakow Zakopane Jan Witkowski ARTIST FROM
Notatki florystyczne z północnej części Puszczy Niepołomickiej i terenów przyległych (Kotlina Sandomierska). Część 2
Fragm. Florist. Geobot. Polon. 23(2): 255 260, 2016 Notatki florystyczne z północnej części Puszczy Niepołomickiej i terenów przyległych (Kotlina Sandomierska). Część 2 Magdalena Zarzyka-Ryszka i Przemysław
Zakres i metodyka prac terenowych. Część II
Zakres i metodyka prac terenowych Część II Obowiązujące pomiary Dla wszystkich drzew (stojące i leżące, żywe i martwe) o wysokości powyżej 130 cm należy określić pierśnice. Gatunki drzew należy podać zarówno
Nasze audycje w radiu Alex
Nasze audycje w radiu Alex Jodła - dr Tomasz Skrzydłowski XIX-wieczna fotografia tatrzańska - Wiesław Siarzewski. O wiośnie w świecie zwierząt opowiada Filip Zięba z Sekcji Ochrony Fauny TPN. Pan dr Marek
Nowe dane o chrząszczach stonkowatych (Coleoptera: Chrysomelidae) odłowionych na obszarze Pienin
Wiad. entomol. 32 (2): 113-117 Poznań 2013 Nowe dane o chrząszczach stonkowatych (Coleoptera: Chrysomelidae) odłowionych na obszarze Pienin New data on leaf-beetle species (Coleoptera: Chrysomelidae) collected
STAROŻYTNA GERMANIA I GERMANIE W HISTORIOGRAFII POLSKIEJ
STAROŻYTNA GERMANIA I GERMANIE W HISTORIOGRAFII POLSKIEJ THE POZNAŃ SOCIETY FOR THE ADVANCEMENT OF THE ARTS AND SCIENCES INSTITUTE OF EUROPEAN CULTURE ADAM MICKIEWICZ UNIVERSITY IN POZNAŃ GNIEZNO EUROPEAN
TELEDETEKCJA ŚRODOWISKA dawniej FOTOINTERPRETACJA W GEOGRAFII. Tom 51 (2014/2)
TELEDETEKCJA ŚRODOWISKA dawniej FOTOINTERPRETACJA W GEOGRAFII Półrocznik Tom 51 (2014/2) POLSKIE TOWARZYSTWO GEOGRAFICZNE Oddział Teledetekcji i Geoinformatyki WARSZAWA www.ptg.pan.pl./?teledetekcja_%a6rodowiska
Steciana NEW DISTRIBUTIONAL DATA ON BRYOPHYTES OF POLAND AND SLOVAKIA, 10
Steciana 2017, Vol. 21(2): 59 68 doi:10.12657/steciana.021.007 www.up.poznan.pl/steciana ISSN 1689-653X NEW DISTRIBUTIONAL DATA ON BRYOPHYTES OF POLAND AND SLOVAKIA, 10 Piotr Górski, Ewa Fudali, Ludwik
W trakcie trwania projektu zakupiono do biblioteki GPN 81 książek o tematyce przyrodniczej za łączną kwotę około 4000 zł. Drugie półrocze 2009 r.
Książki zakupione przez Gorczański Park Narodowy w ramach projektu: Budowa wspólnej platformy wymiany informacji oraz systemu szkoleń zawodowych w parkach narodowych W trakcie trwania projektu zakupiono
(KOD 1528) NA STANOWISKACH GÓRNEJ BIEBRZY
Raport z monitoringu skalnicy torfowiskowej (Saxifraga hirculus) (KOD 1528) NA STANOWISKACH GÓRNEJ BIEBRZY przygotowany w ramach realizacji zadania Monitoring przyrodniczy prace terenowe i kameralne realizowanego
Nowe stanowiska roślin łąkowych w widłach Wisły i Raby (północna część Puszczy Niepołomickiej i tereny przyległe)
Fragm. Flor. Geobot. Polonica 21(2): 377 388, 2014 Nowe stanowiska roślin łąkowych w widłach Wisły i Raby (północna część Puszczy Niepołomickiej i tereny przyległe) Magdalena Zarzyka-Ryszka i Przemysław
ZESZYTY NAUKOWE NR 12 (84) AKADEMII MORSKIEJ Szczecin 2007
ISSN 1733-8670 ZESZYTY NAUKOWE NR 12 (84) AKADEMII MORSKIEJ Szczecin 2007 WYDZIAŁ INŻYNIERYJNO-EKONOMICZNY TRANSPORTU Anna Białas Motyl Przewozy ładunków transportem śródlądowym i praca przewozowa w krajach
Valeriana tripteris (Valerianaceae) w Beskidzie Niskim
396 Fragm. Flor. Geobot. Polonica 11(2), 2004 Tatrzańskiego Parku Narodowego. Tatry i Podtatrze 3, ss. 485 492. Tatrzański Park Narodowy. Kraków Zakopane. Kucowa I. & Turała-Szybowska K. 1985. Podrodzaj
Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie i Radzionkowie perspektywy rozwoju. ul. Sosnowa Mikołów Tel
Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie i Radzionkowie perspektywy rozwoju ul. Sosnowa 5 43-190 Mikołów Tel. 32 779 76 02 E-mail: sibg@sibg.org.pl Patryk Bubła Kraków 2017 Członkowie zwyczajni Związku Stowarzyszeń
1. Podpisz na mapce główne rzeki i miasta Polski i Słowacji, a następnie zakoloruj obszar Tatr. Wpisz kierunki świata przy róży wiatrów.
Palcem po mapie m e c l Pa apie po m Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego za pośrednictwem Euroregionu Tatry w ramach Programu Współpracy Transgranicznej
Mszaki Beskidu Żywiecko-Orawskiego
Mszaki Beskidu Żywiecko-Orawskiego Przewodnik do sesji terenowych Warsztatów Briologicznych Sekcji Briologicznej Polskiego Towarzystwa Botanicznego, Soblówka 3-6 wrzesień 2009 Autorzy opracowania Henryk
Działalność Ogrodu Botanicznego w Łodzi w świetle zmian zachodzących w środowisku przyrodniczym
dr Dorota Mańkowska Naczelnik Ogrodu Botanicznego Zarząd Zieleni Miejskiej w Łodzi Działalność Ogrodu Botanicznego w Łodzi w świetle zmian zachodzących w środowisku przyrodniczym 1. Ogrody Botaniczne w
Fotograficzna topografia Tatr II
Copyright by POCZUJ MAGIĘ GÓR! Wszelkie prawa zastrzeżone. Rozpowszechnianie i kopiowanie całości lub części niniejszej publikacji jest zabronione bez pisemnej zgody autora. Zabrania się jej publicznego
Z DNIA 18 LUTEGO 2013 R.
ZARZĄDZENIE NR 4/2013 DYREKTORA TATRZAŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO Z DNIA 18 LUTEGO 2013 R. W SPRAWIE RUCHU PIESZEGO, ROWEROWEGO ORAZ UPRAWIANIA NARCIARSTWA NA TERENIE TATRZAŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO Na podstawie
ZARZĄDZENIE NR 1/2012 DYREKTORA TATRZAŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO
ZARZĄDZENIE NR 1/2012 DYREKTORA TATRZAŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO Z DNIA 2 STYCZNIA 2012 R. W SPRAWIE RUCHU PIESZEGO, ROWEROWEGO ORAZ UPRAWIANIA NARCIARSTWA NA TERENIE TATRZAŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO Na podstawie
Górskie wyprawy turystyczne i wspinaczkowe pod opieką przewodnika wysokogórskiego
Górskie wyprawy turystyczne i wspinaczkowe pod opieką przewodnika wysokogórskiego MarCoP MAREK POKSZAN Jestem członkiem Polskiego Stowarzyszenia Przewodników Wysokogórskich z uznanymi na całym świecie
Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich nr 3/14 za okres
nr 3/14 za okres 13.12.213 19.12.213 O P I S P O G O D Y Początkowo obszar Tatr był na skraju wyżu znad południowej Europy pozostając w wilgotnej, polarno-morskiej masie powietrza. W kolejnych dniach z
Geografia turystyczna - Część I - Walory turystyczne środowiska przyrodniczego Polski. Temat : Ogrody botaniczne i zoologiczne w Polsce.
Geografia turystyczna - Część I - Walory turystyczne środowiska przyrodniczego Polski. Temat : Ogrody botaniczne i zoologiczne w Polsce. Ogród botaniczny to urządzony i zagospodarowany teren wraz z infrastrukturą
PRAWNA OCHRONA WĄTROBOWCÓW (MARCHANTIOPHYTA) W POLSCE
Inżynieria Ekologiczna Ecological Engineering Vol. 18, Iss. 1, Feb. 2017, pages 209 215 DOI: 10.12912/23920629/68201 Received: 2016.11.11 Accepted: 2016.12.29 Published: 2017.02.01 PRAWNA OCHRONA WĄTROBOWCÓW
KARTA KURSU. Grzyby i porosty wybranych środowisk. Fungi and Lichens of Selected Environments. Kod Punktacja ECTS* 1
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Grzyby i porosty wybranych środowisk Fungi and Lichens of Selected Environments Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator Dr hab. Urszula Bielczyk Zespół dydaktyczny Dr hab. Urszula
Biegacz Zawadzkiego Carabus (Morphocarabus) zawadzkii (9001)
Biegacz Zawadzkiego Carabus (Morphocarabus) zawadzkii (900) Autor raportu: Mieczysław Stachowiak Eksperci lokalni: Holly Marek, Mazepa Jacek, Olbrycht Tomasz Opisany pierwotnie jako forma Carabus Preyssleri
Dr Marek Bukowski, Gdańsk GUMed
Dr Marek Bukowski, Gdańsk GUMed Muzeum Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego Abstract The paper presents basic information about the Museum of Medical University of Gdansk: main fields of interests, the collection
Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich nr 6/14 za okres
nr 6/14 za okres 1.1.214 16.1.214 O P I S P O G O D Y Na początku opisywanego okresu obszar Tatr znajdował się w zasięgu niżu z głównym ośrodkiem nad północno-wschodnią Europą i wtórnym przemieszczającym
KARTA KURSU (Biologia z przyrodą, Biologia z ochrona i kształtowaniem środowiska)
KARTA KURSU (Biologia z przyrodą, Biologia z ochrona i kształtowaniem środowiska) Nazwa Nazwa w j. ang. Mikologia I Mycology I Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr hab. prof. UP Urszula Bielczyk Zespół
Steciana NEW DISTRIBUTIONAL DATA ON BRYOPHYTES OF POLAND AND SLOVAKIA, 12
Steciana 2017, Vol. 21(4): 159 166 doi:10.12657/steciana.021.019 www.up.poznan.pl/steciana ISSN 1689-653X NEW DISTRIBUTIONAL DATA ON BRYOPHYTES OF POLAND AND SLOVAKIA, 12 Piotr Górski, Paweł Pawlikowski,
Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich
za okres 8.2.213 14.2.213 9/13 O P I S P O G O D Y Początkowo region był pod wpływem słabego klina wyżowego, wysoko w Tatrach temeratura osiągała -16 C. Nastpenie region przeszedł pod wpływ rozległego
Wpływ zbiorników zaporowych na Dunajcu w Pieninach na florę mchów tego regionu *
Pieniny Zapora Zmiany Monografie Pienińskie 2: 161 171, 2010 Wpływ zbiorników zaporowych na Dunajcu w Pieninach na florę mchów tego regionu * Influence of the dammed reservoirs on the Dunajec River in
Wstęp. The liverwort Frullania dilatata (Jubulaceae) in the Polish part of the Carpathians distribution, ecology and threats
151 ROCZNIKI BIESZCZADZKIE 26 (2018) str. 151 168 Adam Stebel 1, Robert Zubel 2 Received: 9.05.2018 1 Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa Reviewed: 14.07.2018 Wydział Farmaceutyczny
Bibliografia Pienin przekrój
Bibliografia Pienin przekrój opracował Krzysztof Karwowski F L O R A Flora ogólnie BERDAU FELIKS, Flora Tatr, Pienin i Beskidu Zachodniego, Druk J. Filipowicza, Warszawa 1890, 827 s. Opisano 1340 gat.
SALVIA GLUTINOSA L. NA TERENIE POZNANIA
Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXIII (2004) ANETA CZARNA, CZESŁAW MIELCARSKI SALVIA GLUTINOSA L. NA TERENIE POZNANIA Z Katedry Botaniki Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu
XXXIX TURNIEJ WIEDZY O TATRACH REGULAMIN ORGANIZATOR Tatrzański Park Narodowy
XXXIX TURNIEJ WIEDZY O TATRACH REGULAMIN ORGANIZATOR Tatrzański Park Narodowy CEL Propagowanie wśród młodzieży z terenu Małopolski wiedzy na temat przyrody, topografii, użytkowania, historii poznania i
Wstęp. Opis stanowiska
145 ROCZNIKI BIESZCZADZKIE 26 (2018) str. 145 150 Adam Stebel Received: 15.01.2018 Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa Reviewed: 23.05.2018 Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny
Flora mszaków Wigierskiego Parku Narodowego
Flora mszaków Wigierskiego Parku Narodowego Sylwia Wierzcholska¹, Vítězslav Plášek², Anna Krzysztofiak³, ¹Uniwersytet Wrocławski, ²Uniwersytet w Ostrawie, ³ Wigierski Park Narodowy Stan poznania flory
Zróżnicowanie ruchu turystycznego w Tatrzańskim Parku Narodowym na wybranych przykładach
Hibner J., 2012. Zróżnicowanie ruchu turystycznego w Tatrzańskim Parku Narodowym na wybranych przykładach. Problemy Ekologii Krajobrazu. Rekreacja w krajobrazach o wysokim potencjale. Tom XXXIV. 41 47
Z DNIA 22 MAJA 2009 R.
- 1 - ZARZĄDZENIE NR6/2009 DYREKTORA TATRZAŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO Z DNIA 22 MAJA 2009 R. W SPRAWIE RUCHU PIESZEGO, ROWEROWEGO ORAZ UPRAWIANIA NARCIARSTWA NA TERENIE TATRZAŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO Na
Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich nr 2/14 za okres
nr 2/14 za okres 6.12.213 12.12.213 O P I S P O G O D Y Początkowo obszar Tatr pozostawał pod wpływem głębokiego niżu, który stopniowo wypełniając przemieszczał się znad Łotwy i północnej Białorusi nad
Ogród Botaniczny alpinarium
Ogród Botaniczny Ogród Botaniczny został założony w latach 1922-1925. Na powierzchni 22 ha gromadzi imponującą kolekcję ponad 7000 gatunków i odmian roślin z niemal wszystkich stref klimatyczno - roślinnych
Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich nr 17/13 za okres
nr 17/13 za okres.4.213 11.4.213 O P I S P O G O D Y Początkowo region był pod wpływem płytkiego niżu przemieszczającego się znad Bałkanów nad Ukrainę. Nad Polską zalegało chłodne i wilgotne powietrze.
A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A
10.2478/v10067-010-0005-x A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A VOL. LXIV,1 SECTIO C 2009 ROBERT ZUBEL Department of Botany and Mycology,
WYKAZ PUBLIKACJI. (wykaz ułożony jest chronologicznie; stan 29.11.2004 r.) Artykuły naukowe
1 WYKAZ PUBLIKACJI DR HAB. HENRYK KLAMA (wykaz ułożony jest chronologicznie; stan 29.11.2004 r.) A. PRACE PRZED DOKTORATEM Artykuły naukowe 1. CIEPAŁ R., MAGIERA A. & KLAMA H. 1983. Materiały do flory
Nowe stanowisko Pinthaeus sanguinipes (Fabricius, 1781) (Hemiptera: Heteroptera: Pentatomidae) w południowo-wschodniej Polsce
Nowe stanowisko Pinthaeus sanguinipes (Fabricius, 1781) (Hemiptera: Heteroptera: Pentatomidae) w południowo-wschodniej Polsce JAROSŁAW BURY Markowa 1498, 37-120 Markowa e-mail: jarekbury2@wp.pl Abstract.
DZIESIĘĆ LAT SEKCJI HISTORII BOTANIKI POLSKIEGO TOWARZYSTWA BOTANICZNEGO
Kronika 159 Botanicznego. Program badawczy Muzeum jest w dużej mierze tożsamy z programem Sekcji Historii Botaniki PTB. Należy podkreślić, że Uniwersytet Jagielloński, należący do najstarszych w świecie
Nowe stanowiska Buckiella undulata (Hypnaceae) na Wyżynie Małopolskiej
Notatki botaniczne 375 Zadnim Mnichem (Śliwa & Flakus 2011). Nowe stanowisko tego taksonu zlokalizowane jest na potoku przecinającym żółty szlak turystyczny, prowadzący na Szpiglasową Przełęcz (49 12 25.5
Mszaki (Bryophyta) Zakład Systematyki Roślin, Instytut Biologii, Uniwersytet M.Curie-Skłodowskiej ul. Akademicka 19, Lublin
Flora i Fauna Pienin Monografie Pienińskie 1: 67 74, 2000 Mszaki (Bryophyta) KAZIMIERZ KARCZMARZ Zakład Systematyki Roślin, Instytut Biologii, Uniwersytet M.Curie-Skłodowskiej ul. Akademicka 19, 20 033
Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich nr 10/14 za okres 7.02.2014 13.02.2014
nr 1/14 za okres 7.2.214 13.2.214 O P I S P O G O D Y Na początku opisywanego okresu region Tatr był w zasięgu płytkiej zatoki niżowej związanej z niżem z ośrodkiem nad Szetlandami, w strefie frontu okluzji.
LIVERWORTS OF THE NATURE RESERVES IN WIELKOPOLSKA. 2. OLBINA
Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXVIII (2006) PIOTR GÓRSKI LIVERWORTS OF THE NATURE RESERVES IN WIELKOPOLSKA. 2. OLBINA From Department of Botany The August Cieszkowski Agricultural University
INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253
1 INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253 2 GEOGRAPHICAL STUDIES No. 253 CULTURAL LANDSCAPES OF POLAND AND THEIR
Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich
za okres 28.12.212 3.1.213 3/13 O P I S P O G O D Y Początkowo region znajdował się pod wpływem wyżu z centrum nad Ukrainą. Najpierw nad obszar Tatr napływała chłodna masa powietrza, a następnie z południowego
Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich
za okres 1.2.213 21.2.213 1/13 O P I S P O G O D Y Początkowo region był pod wpływem wyżu. Taki układ sprzyjał rozpogodzeniom w górach. Temperatura maksymalna na Podhalu wynosiła około -3 C, na szczytach
Konsorcjum Śląskich Uczelni Publicznych
Konsorcjum Śląskich Uczelni Publicznych Dlaczego powstało? - świat przeżywa dziś rewolucję w obszarze edukacji, - naszym celem jest promocja śląskiego jako regionu opartego na wiedzy, i najnowszych technologiach,
Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich
za okres 11.1.213 17.1.213 /13 O P I S P O G O D Y Początkowo region znajdował się pod wpływem wypełniającego się niżu z ośrodkiem nad północnowschodnią Polską, a następnie był w zasięgu słabego klina,
LIVERWORTS OF THE NATURE RESERVES IN WIELKOPOLSKA. 3. DĄBROWA KOŁO BIADEK KROTOSZYŃSKICH
Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXVIII (2006) PIOTR GÓRSKI LIVERWORTS OF THE NATURE RESERVES IN WIELKOPOLSKA. 3. DĄBROWA KOŁO BIADEK KROTOSZYŃSKICH From Department of Botany The August Cieszkowski
Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich nr 16/14 za okres
nr 16/14 za okres 21.3.214 27.3.214 O P I S P O G O D Y Pogodę w minionym tygodniu początkowo kształtowała zatoka niżowa. Z zachodu na wschód przemieszczał się chłodny front atmosferyczny, za którym napływała
Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXIII (2005)
Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXIII (2005) HENRYK KLAMA 1, PIOTR GÓRSKI 2, PAWEŁ URBAŃSKI 2 LIVERWORTS OF THE DĘBOWIEC NATURE RESERVE (CENTRAL POLAND) From 1 Department of Ecology and Nature
Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich nr 11/14 za okres
nr 11/14 za okres 14.2.214 2.2.214 O P I S P O G O D Y Na początku opisywanego okresu Polska południowa znajdowała się pod wpływem płytkiego klina wyżowego znad południowej Europy. Z zachodu napływało
Pterygoneurum lamellatum (Pottiaceae) nowy gatunek mchu we florze Polski
Fragm. Florist. Geobot. Polon. 23(1): 139 143, 2016 Pterygoneurum lamellatum (Pottiaceae) nowy gatunek mchu we florze Polski Adam Stebel, Barbara Fojcik i Robert Zubel Stebel, A., Fojcik, B. and Zubel,
Astoria Willa Literatów w Zakopanem zaprasza
Strona1 Astoria Willa Literatów w Zakopanem zaprasza Willa Astoria to fantastyczne miejsce do wypoczynku i pracy twórczej w stolicy Tatr Zakopanem. Cisza, spokój, wyśmienite położenie, domowa atmosfera
Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich nr 14/14 za okres
nr 14/14 za okres 7.3.214 13.3.214 O P I S P O G O D Y Przez cały opisywany okres na pogodę miał wpływ układ wysokiego ciśnienia. Na początku Tatry były w zasięgu wyżu, którego centrum stopniowo przemieszczało
Kalendarium życia i twórczości Mieczysława Karłowicza
Kalendarium życia i twórczości Mieczysława Karłowicza Ważniejsze daty i wydarzenia 1876 11 grudnia w Wiszniewie na Ukrainie urodził się Mieczysław, czwarte dziecko Ireny i Jana Karłowiczów. 1882-1887 Rodzina
CHRONIONE GATUNKI MCHÓW W EKOSYSTEMIE MIEJSKIM ŁODZI
Monika Staniaszek-Kik 1 CHRONIONE GATUNKI MCHÓW W EKOSYSTEMIE MIEJSKIM ŁODZI Streszczenie. W artykule zaprezentowano zagadnienie występowania chronionych mchów w granicach dużej aglomeracji miejskiej Łodzi.