Roczny plan pracy z historii dla klasy I gimnazjum do programu nauczania Śladami przeszłości. Odniesienia do podstawy programowej.

Transkrypt

1 Roczny plan pracy z historii dla klasy I gimnazjum do programu nauczania Śladami przeszłości Temat lekcji Środki dydaktyczne Zagadnienia, materiał nauczania Odniesienia do podstawy programowej Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Liczba godzin Co to jest historia? - podręcznik, s zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - historia jako nauka - definicja źródeł historycznych - podział źródeł historycznych - archeologia jako nauka pomocnicza historii - epoki historyczne - dawne sposoby mierzenia czasu I, II, III - poprawnie posługuje się terminami: historia, źródło historyczne, archeologia, epoki historyczne, chronologia, nasza era, przed naszą erą, wiek, prahistoria - dokonuje prostej klasyfikacji źródeł historycznych - podaje przykłady źródeł pisanych i niepisanych - wymienia nazwy epok historycznych w kolejności chronologicznej: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność - wyjaśnia, na czym polega praca historyka i archeologa - omawia rolę źródeł historycznych w procesie poznawania dziejów - wymienia stosowane w przeszłości sposoby mierzenia czasu - rozumie potrzebę tworzenia systemu datacji i posługiwania się nim - określa ramy chronologiczne epok historycznych - określa wiek danego wydarzenia i umiejscawia je w odpowiedniej epoce historycznej

2 ROZDZIAŁ I: POCZĄTKI CYWILIZACJI. Prahistoria człowieka - podręcznik, s zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - pochodzenie człowieka - ewolucja człowieka i jej etapy - cechy charakterystyczne poszczególnych gatunków człowiekowatych - osiągnięcia człowieka pierwotnego..2 - poprawnie posługuje się terminami: ewolucja, australopitek, homo habilis, homo erectus, homo neandertalensis, homo sapiens, paleolit, koczowniczy tryb życia - wymienia w kolejności etapy ewolucji człowieka - wskazuje na mapie kolebkę ludzkości - opisuje warunki życia ludzi w czasach prahistorycznych - podaje nazwy najważniejszych wynalazków człowieka z czasów prahistorycznych - wymienia sposoby krzesania ognia stosowane przez człowieka pierwotnego - określa ramy chronologiczne kolejnych etapów ewolucji człowieka - podaje najistotniejsze cechy wyglądu różnych gatunków człowiekowatych i ich umiejętności - wskazuje na mapie kierunki i trasy ekspansji gatunku ludzkiego - omawia znaczenie tworzenia i praktycznego zastosowania narzędzi oraz opanowania umiejętności krzesania ognia dla rozwoju człowieka - wyjaśnia, na czym polegała zależność człowieka od przyrody - wymienia przyczyny powstania pierwszych dzieł 2

3 sztuki praludzi Tajemnice sprzed wieków Jak zbadano pochodzenie człowieka? - podręcznik, s zeszyt ćwiczeń, s teorie dotyczące powstania człowieka - Karol Darwin i jego odkrycie - zadania antropologii materiał wykraczający poza podstawę programową - przedstawia dokonania Karola Darwina - poprawnie posługuje się terminami: ewolucjonizm, antropologia - wymienia teorie dotyczące powstania człowieka - opisuje, czym zajmuje się antropolog - omawia sposoby ustalania wieku znalezisk - omawia teorię ewolucji Karola Darwina - wyjaśnia różnice między teorią kreacjonizmu a ewolucjonizmu - przedstawia znaczenie badań naukowych oraz wykorzystania różnych technologii dla poznania historii człowieka - prezentuje argumenty zwolenników i przeciwników ewolucjonizmu 2. Czas wielkich przemian - podręcznik, s zeszyt ćwiczeń, s. 0 - oś czasu - mapa ścienna - wpływ zmian klimatu na życie człowieka - rewolucja neolityczna - początki rolnictwa i hodowli - pierwsze osady - budowle..2 - poprawnie posługuje się terminami: neolit, rewolucja neolityczna, osiadły tryb życia, osada, megalit, dolmen, epoka brązu, epoka żelaza - określa ramy chronologiczne rewolucji neolitycznej - opisuje życie codzienne ludzi przed rewolucją neolityczną - przedstawia zmiany, które zaszły w życiu człowieka w okresie neolitu - przedstawia wpływ zmian klimatycznych na tryb życia człowieka pierwotnego - uzasadnia słuszność określenia rewolucja dla zmian, które zaszły w życiu człowieka w okresie neolitu - omawia tryb życia i zajęcia ludzi epoki neolitu - nazywa i lokalizuje na mapie pozostałości najstarszej znanej 3

4 megalityczne - początek metalurgii - podaje nazwy metali wykorzystywanych przez praludzi do wytopu broni, narzędzi, ozdób - omawia sposób wytopu brązu i żelaza - wymienia rodzaje narzędzi i ozdób wytwarzanych w epoce brązu osady ludzkiej - charakteryzuje wygląd osad neolitycznych - wskazuje na mapie miejsce położenia najbardziej znanej budowli megalitycznej - opisuje wygląd i funkcje budowli megalitycznych - wyjaśnia, jakie zmiany nastąpiły w życiu człowieka dzięki opanowaniu umiejętności wytopu metali 3. W kraju Sumerów - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 2) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - położenie geograficzne i warunki naturalne Mezopotamii - powstanie pierwszych państw - organizacja państwa Sumerów - osiągnięcia cywilizacji sumeryjskiej 2. - podaje ramy chronologiczne istnienia cywilizacji sumeryjskiej - poprawnie posługuje się terminami: cywilizacja, Żyzny Półksiężyc, Mezopotamia, system irygacyjny, Sumerowie, miasto-państwo, królkapłan, zikkurat - lokalizuje na mapie Mezopotamię - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Mezopotamii - określa rolę rzek w starożytnej - charakteryzuje oddziaływanie warunków naturalnych na życie mieszkańców Mezopotamii - wyjaśnia, jaki wpływ na organizację pierwszych państw miało ich położenie geograficzne oraz warunki naturalne - przedstawia związek między budową i utrzymaniem sieci irygacyjnej a powstaniem pierwszych państw - omawia organizację państwa 4

5 Mezopotamii Sumerów - opisuje wygląd miast sumeryjskich - wymienia osiągnięcia Sumerów 4. Babilonia i Asyria - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 26) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - państwo babilońskie - Hammurabi i jego kodeks prawny - Babilon - państwo asyryjskie - organizacja armii asyryjskiej zna wydarzenia związane z datami: ok. 2 tys. lat p.n.e., XVIII w. p.n.e., VII w. p.n.e., 62 r. p.n.e., VI w. p.n.e. - poprawnie posługuje się terminami: Babilon, Kodeks Hammurabiego, politeizm, Aszur, Niniwa, wiszące ogrody, rydwan - prezentuje najważniejsze fakty z historii Asyrii i Babilonii - przedstawia dokonania postaci: Hammurabiego, Nabuchodonozora II, Sargona II Wielkiego, Asurbanipala - omawia organizację państwa babilońskiego - wyjaśnia znaczenie kodyfikacji prawa dla sprawnego funkcjonowania państwa - interpretuje zasadę oko za oko, ząb za ząb - ocenia starożytny system prawny - opisuje wygląd Babilonu za panowania Nabuchodonozora II - omawia system religijny starożytnej Babilonii - lokalizuje na mapie państwo babilońskie i asyryjskie - przedstawia osiągnięcia cywilizacji asyryjskiej - omawia najważniejsze zasady prawne zapisane w Kodeksie Hammurabiego - wymienia rodzaje wojsk wschodzących w skład armii - wymienia czynniki, które umożliwiły Asyryjczykom prowadzenie skutecznej polityki podbojów - wymienia rodzaje wojsk 5

6 asyryjskiej wchodzących w skład armii asyryjskiej - opisuje organizację armii asyryjskiej 5. W Egipcie faraonów - podręcznik, s zeszyt ćwiczeń, oś czasu - mapa ścienna - położenie geograficzne i warunki naturalne Egiptu - Nil i jego rola - organizacja państwa egipskiego - społeczeństwo starożytnego Egiptu zna wydarzenia związane z datami: ok. 3 tys. lat p.n.e., XIII w. p.n.e., 3 r. p.n.e. - podaje ramy chronologiczne istnienia cywilizacji egipskiej - poprawnie posługuje się terminami: Egipt Górny, Egipt Dolny, faraon - przedstawia najważniejsze dokonania Ramzesa II - lokalizuje na mapie Egipt - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Egipcie - wyjaśnia rolę Nilu w rozwoju cywilizacji egipskiej - uzasadnia słuszność określenia Egipt darem Nilu - omawia organizację państwa egipskiego - tłumaczy, jaką rolę odgrywały poszczególne warstwy społeczeństwa egipskiego - opisuje państwo egipskie za panowania Ramzesa II - prezentuje dzieje Egiptu w I tysiącleciu p.n.e. - charakteryzuje strukturę społeczeństwa egipskiego - określa zakres władzy faraona 6. Piramidy, mumie i hieroglify - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, - religia Egipcjan - wiara w życie zna wydarzenia związane z datami: ok r. p.n.e., 33 r. p.n.e. - poprawnie posługuje się terminami: - wymienia cechy charakterystyczne wyglądu wybranych bogów egipskich 6

7 s. 33) - zeszyt ćwiczeń, s. 8 9 pozagrobowe - osiągnięcia cywilizacji egipskiej - pochówek zmarłych mumifikacja, grobowce, piramidy 2.3 politeizm, mumia, mumifikacja, sarkofag, piramida, sfinks, hieroglify, Dolina Królów - wymienia imiona najważniejszych bogów egipskich - podaje nazwy najsłynniejszych piramid egipskich - przedstawia największe osiągnięcia cywilizacji egipskiej - omawia rolę religii w życiu starożytnych Egipcjan - podaje przyczyny mumifikacji zwłok - opisuje etapy procesu mumifikacji - tłumaczy, czym były i jak budowano egipskie piramidy - określa system wartości starożytnych Egipcjan - ocenia wkład mieszkańców Egiptu w rozwój cywilizacji - wyjaśnia przeznaczenie Doliny Królów Tajemnice sprzed wieków Jak dawniej badano zabytki starożytnego Egiptu? - podręcznik, s zeszyt ćwiczeń, s początki archeologii w Egipcie - odkrycie grobowca Tutenchamona materiał wykraczający poza podstawę programową - zna wydarzenia związane z datami: 798 r., 922 r. - przedstawia dokonania postaci: Howarda Cartera, lorda Carnarvona, Tutenchamona - określa okoliczności, w których doszło do rozpoczęcia badań archeologicznych w Egipcie - omawia okoliczności odkrycia grobowca Tutenchamona - opisuje wygląd grobowca Tutenchamona - wyjaśnia różnice między dawną a współczesną 7

8 archeologią - opowiada, czego dotyczy tzw. klątwa Tutenchamona - ocenia postawę pierwszych badaczy dziejów Egiptu 7. Starożytny Izrael - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 39) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - powstanie państwa Izrael - położenie geograficzne i warunki naturalne Palestyny - panowanie Dawida i Salomona - niewola babilońska - judaizm określa ramy chronologiczne istnienia państwa żydowskiego - poprawnie posługuje się terminami: Hebrajczycy, Kanaan, Palestyna, Jahwe, Juda, Izrael, niewola babilońska, prorok, Mesjasz, monoteizm, judaizm, dekalog, menora, Biblia, Tora, Arka Przymierza - przedstawia dokonania postaci: Abrahama, Mojżesza, Dawida, Salomona, Cyrusa II Wielkiego - lokalizuje na mapie Izrael - wskazuje na mapie szlak wędrówki Izraelitów z Egiptu do Kanaan i omawia jej przebieg - opisuje okoliczności powstania państwa Izrael - omawia sytuację narodu żydowskiego po śmierci Salomona - przedstawia okoliczności upadku państwa żydowskiego - określa rolę proroków i Mesjasza w życiu Hebrajczyków - Biblia - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne Palestyny - określa różnice między religią Żydów a wierzeniami pozostałych cywilizacji starożytnych - charakteryzuje system wierzeń Izraelitów - opisuje wygląd świątyni jerozolimskiej - ocenia rolę Biblii jako źródła historycznego 8

9 8. Indie i Chiny - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 44) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - położenie geograficzne i warunki naturalne Indii i Chin - powstanie państw na Półwyspie Indyjskim oraz w dorzeczu Huangho i Jangcy - buddyzm - hinduizm - organizacja państwa chińskiego - konfucjanizm - osiągnięcia cywilizacji Indii i Chin materiał wykraczający poza podstawę programową - określa czas powstania cywilizacji Indii i Chin - poprawnie posługuje się terminami: Harappa, Mohendżo Daro, cytadela, Ariowie, kasta, system kastowy, buddyzm, hinduizm, nirwana, Wielki Mur Chiński, terakotowa armia, humanitaryzm - przedstawia dokonania postaci: Buddy, Konfucjusza - lokalizuje na mapie Indie i Chiny - omawia położenie geograficzne oraz warunki naturalne cywilizacji indyjskiej i chińskiej - wymienia osiągnięcia cywilizacji indyjskiej i chińskiej - omawia pierwsze cywilizacje powstałe w dolinie Indusu - przedstawia zasady funkcjonowania społeczeństwa indyjskiego za rządów Ariów - określa system wartości wyznawców buddyzmu i hinduizmu - prezentuje zasięg terytorialny buddyzmu w przeszłości i współcześnie - opisuje organizację państwa chińskiego - wyjaśnia przyczyny budowy Wielkiego Muru Chińskiego - charakteryzuje system filozoficzny stworzony przez Konfucjusza - tłumaczy, dlaczego konfucjanizm stał się religią państwową 9. Od rysunków naskalnych do - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, - ewolucja pisma - rodzaje pisma - materiały podaje daty powstania poszczególnych rodzajów pisma - poprawnie posługuje się terminami: - wymienia przyczyny powstania pisma - przedstawia historię pisma 9

10 alfabetu s. 48) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna piśmiennicze - alfabet - osiągnięcia Fenicjan 6.2 piktogram, pismo klinowe, hieroglif, pismo demotyczne, papirus, alfabet, Fenicjanie - wymienia rodzaje pisma, którymi posługiwały się ludy starożytne - podaje nazwy materiałów piśmienniczych stosowanych w starożytności - omawia znaczenie powstania pisma dla rozwoju cywilizacji ludzkiej - opisuje sposób produkcji papirusu - tłumaczy, na czym polega wyższość pisma alfabetycznego nad pismem obrazkowym - określa rolę pisma w starożytności - opisuje znaczenie alfabetu stworzonego przez Fenicjan - wyjaśnia znaczenie pisma dla cywilizacji współczesnej Tajemnice sprzed wieków Jak odczytano pismo Egipcjan? - podręcznik, s zeszyt ćwiczeń, s Kamień z Rosetty - okoliczności odczytania pisma starożytnych Egipcjan - znaczenie hieroglifów egipskich materiał wykraczający poza podstawę programową - zna wydarzenia związane z datami: 799 r., 824 r. - przedstawia dokonania Jeana Françisa Champolliona - poprawnie posługuje się terminami: hieroglif, pismo demotyczne, alfabet grecki, Kamień z Rosetty, kartusz - opisuje okoliczności odczytania egipskich hieroglifów - podaje okoliczności odnalezienia Kamienia z Rosetty - opisuje, w jaki sposób odszyfrowano hieroglify egipskie - wyjaśnia zasady posługiwania się hieroglifami - wymienia cechy charakteryzujące rzetelnego badacza 0

11 POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU I 2 ROZDZIAŁ II: ANTYCZNA GRECJA. Świat Hellenów - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 59) - zeszyt ćwiczeń, s położenie geograficzne i warunki naturalne Grecji - zajęcia Hellenów - organizacja miast-państw lokalizuje na mapie Grecję - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne Grecji - określa ramy chronologiczne istnienia kultury minojskiej i mykeńskiej - wyjaśnia wpływ warunków naturalnych na życie i zajęcia Greków, a także na organizację państwowości greckiej - charakteryzuje kulturę minojską i mykeńską - opisuje wygląd greckiej polis - oś czasu - mapa ścienna - kultura minojska i mykeńska - czynniki jednoczące Greków - kolonizacja grecka - poprawnie posługuje się terminami: Hellada, Hellenowie, kultura minojska, kultura mykeńska, polis, agora, kolonizacja, kolonia, metropolia - opisuje życie i zajęcia mieszkańców Grecji - wskazuje na mapie zasięg kolonizacji greckiej - omawia sposób powstawania państw greckich - tłumaczy, jaką funkcję pełniła agora - wymienia przyczyny i skutki kolonizacji greckiej - przedstawia przebieg kolonizacji greckiej - wymienia czynniki jednoczące Greków 2. Demokratyczne Ateny - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, - zasady funkcjonowania demokracji zna wydarzenia związane z datą 508 r. p.n.e. - przedstawia dokonania Peryklesa - prezentuje proces kształtowania się demokracji ateńskiej

12 s. 62) - zeszyt ćwiczeń, s mapa ścienna ateńskiej - społeczeństwo Aten - instytucje władzy w Atenach - ostracyzm poprawnie posługuje się terminami: Ateny, Attyka, demokracja, zgromadzenie ludowe (eklezja), demagog, strateg, ostracyzm, Akropol, agora, stoa - lokalizuje na mapie Ateny - charakteryzuje społeczeństwo Aten - wskazuje podobieństwa i różnice między demokrację ateńską a współczesną - ocenia dokonania Peryklesa i jego zasługi w rozwoju demokracji ateńskiej - wygląd starożytnych Aten - wymienia nazwy organów władzy ateńskiej polis - opisuje życie codzienne i zajęcia Ateńczyków - wyjaśnia, jaką rolę w demokracji ateńskiej odgrywał ostracyzm - opisuje wygląd starożytnych Aten - określa, które warstwy społeczne w ateńskiej polis posiadały prawa polityczne, a które były ich pozbawione - omawia cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej 3. W starożytnej Sparcie - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 66) - zeszyt - Sparta - mieszkańcy Sparty - ustrój Sparty - wychowanie przedstawia dokonania Likurga - poprawnie posługuje się terminami: Sparta, Lakonia, heloci, periojkowie, geruzja (rada starszych), eforzy, zgromadzenie ludowe - określa rolę i zadania królów spartańskich - dokonuje oceny ustroju Sparty - tłumaczy, jaką pozycję w społeczeństwie spartańskim 2

13 ćwiczeń, s mapa ścienna spartańskie - obyczaje Spartan - lokalizuje na mapie Spartę - charakteryzuje społeczeństwo spartańskie - opisuje życie i zajęcia Spartan - omawia ustrój Sparty i zadania organów władzy w polis - przedstawia okoliczności upadku państwa spartańskiego - wyjaśnia znaczenie powiedzeń: zajmowały kobiety - przedstawia związek między małą liczbą Spartan a ich sposobem wychowania i życia - ocenia reguły, którym podlegało życie Spartan - opisuje ustrój spartański i zasady jego funkcjonowania - wskazuje różnice między ustrojem Sparty i Aten z tarczą lub na tarczy, mówić lakonicznie - wymienia etapy wychowania spartańskiego - tłumaczy, na czym polegało wychowanie spartańskie - wyjaśnia, kto i dlaczego podlegał wychowaniu spartańskiemu - omawia współczesne znaczenie słowa spartański 4. Wojny perskie - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 72) - zeszyt - armia grecka - organizacja armii greckiej - przyczyny konfliktów zna wydarzenia związane z datami: VI w. p.n.e., 490 r. p.n.e., 480 r. p.n.e., 479 r. p.n.e. - przedstawia dokonania postaci: Dariusza, Kserksesa, Miltiadesa, - omawia wygląd i uzbrojenie greckiego hoplity - opisuje wygląd triery - przedstawia przebieg konfliktu 3

14 ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna grecko-perskich - przebieg wojen Greków z Persami - skutki wojen grecko-perskich - najsłynniejsi dowódcy greccy Leonidasa i Temistoklesa - poprawnie posługuje się terminami: hoplita, hoplon, falanga, Persja, Nieśmiertelni, Maraton, Termopile, Salamina, Plateje, triera - lokalizuje na mapie Persję i Grecję - wymienia przyczyny wojen greckoperskich grecko-perskiego - omawia dokonania greckich dowódców - wyjaśnia pochodzenie tradycji biegu maratońskiego - ocenia postawę wojowników spartańskich walczących pod Termopilami - wskazuje na mapie trasy wypraw Persów przeciwko Grekom oraz miejsca najważniejszych bitew - tłumaczy, jakie czynniki zadecydowały o ostatecznym sukcesie Greków - opisuje taktykę walki stosowaną przez Greków - podaje podstawowe informacje dotyczące państwa perskiego - wyjaśnia symboliczne znaczenie słów: Termopile, Przechodniu, powiedz Sparcie, że tu leżymy, wierni jej prawom - określa okoliczności wybuchu wojen grecko-perskich 5. Wierzenia starożytnych Greków - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 78) - zeszyt - bogowie greccy - świątynie i obrzędy - wyrocznia - Akropol poprawnie posługuje się terminami: tytani, Olimp, wyrocznia, Pytia, Akropol, mit, heros - lokalizuje na mapie Olimp i Delfy - podaje imiona głównych bogów i bogiń greckich oraz dziedziny - określa rolę wyroczni w życiu Greków - opisuje wygląd ateńskiego Akropolu - wyjaśnia znaczenie mitu o Prometeuszu 4

15 ćwiczeń, s mapa ścienna - mitologia grecka życia, którym patronowali - wskazuje atrybuty poszczególnych bóstw - wymienia imiona najsłynniejszych herosów greckich i ich czyny - wyjaśnia rolę mitów w życiu Greków - charakteryzuje system wierzeń starożytnych Greków - omawia rolę religii jako czynnika jednoczącego Greków - tłumaczy, na czym polega postawa prometejska - odszukuje w mitach wartości uniwersalne - opisuje, w jaki sposób starożytni Grecy wyobrażali sobie bogów - wyjaśnia wpływ mitologii greckiej na cywilizację współczesną 6. Igrzyska olimpijskie - podręcznik, s zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - sport w życiu Greków - związek zawodów sportowych z religią - przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich - greckie obiekty sportowe zna wydarzenia związane z datami: 776 r. p.n.e., 393 r. n.e., 896 r. - poprawnie posługuje się terminami: gimnazjon, agon, hipodrom, igrzyska, olimpiada, Olimpia, pięciobój olimpijski - lokalizuje na mapie Olimpię - wyjaśnia rolę sportu w życiu Greków - wymienia dyscypliny sportowe znane starożytnym Grekom - charakteryzuje sposób traktowania zwycięzców igrzysk przez Greków - omawia ideę starożytnych i współczesnych igrzysk olimpijskich - przedstawia podobieństwa i różnice między starożytnymi a współczesnymi igrzyskami olimpijskimi - bohaterowie - opisuje przebieg starożytnych 5

16 antycznych igrzysk igrzysk olimpijskich 7. Kultura starożytnej Grecji - podręcznik, s ( w tym: tekst źródłowy, s. 84) - zeszyt ćwiczeń, s mapa ścienna - teatr grecki - literatura grecka - malarstwo i rzeźba - architektura - najwięksi przedstawiciele kultury greckiej zna wydarzenia związane z datami: ok. 750 r. p.n.e., ok. 534 r. p.n.e. - przedstawia dokonania postaci: Sofoklesa, Arystofanesa, Homera, Fidiasza i Myrona - poprawnie posługuje się terminami: Wielkie Dionizje, koturny, dramat, tragedia, komedia, skene, proskenion, orchestra, theatron, Iliada, Odyseja, meandry, malarstwo czarnofigurowe i czerwonofigurowe, porządek dorycki, joński, koryncki - opisuje przebieg Wielkich Dionizji - przedstawia okoliczności narodzin teatru greckiego - wyjaśnia zasady obowiązujące w teatrze greckim - przedstawia różnice między grecką tragedią a komedią - opisuje wygląd teatru greckiego - przytacza najważniejsze informacje dotyczące treści Iliady i Odysei - wskazuje cechy charakterystyczne rzeźby i malarstwa greckiego - określa różnice pomiędzy porządkami architektonicznymi występującymi - omawia rolę teatru w życiu starożytnych Greków w starożytnej Grecji - prezentuje najważniejsze osiągnięcia kultury greckiej - podaje nazwy stylów malarskich stosowanych przez starożytnych 6

17 Greków - wymienia nazwy greckich porządków architektonicznych 8. Filozofowie i wynalazcy - podręcznik, s zeszyt ćwiczeń, s mapa ścienna - filozofia grecka - najsłynniejsze greckie szkoły - matematyka - historia i geografia - najwybitniejsi reprezentanci nauki greckiej - greckie wynalazki zna wydarzenia związane z datami: VII VI w. p.n.e., V w. p.n.e., IV w. p.n.e., III w. p.n.e., II w. n.e. - przedstawia dokonania postaci: Sokratesa, Platona, Arystotelesa, Heraklita z Efezu, Demokryta z Abdery, Talesa z Miletu, Pitagorasa, Euklidesa, Herodota, Tukidydesa, Klaudiusza Ptolemeusza, Archimedesa - poprawnie posługuje się terminami: filozofia, logika, Akademia Platońska, Liceum, klepsydra - opisuje okoliczności narodzin filozofii - przedstawia poglądy najsłynniejszych filozofów greckich - wyjaśnia rolę filozofii w życiu starożytnych Greków - ocenia wkład greckich filozofów i wynalazców w rozwój różnych dziedzin nauki - wymienia zagadnienia będące przedmiotem zainteresowania filozofów - opisuje dokonania przedstawicieli nauki greckiej Tajemnice sprzed wieków Czy ogniste - podręcznik, s zeszyt ćwiczeń, s. - osiągnięcia Archimedesa - ogniste materiał wykraczający poza podstawę programową - przedstawia dokonania Archimedesa - poprawnie posługuje się terminami: ogniste zwierciadła, eureka - wyjaśnia domniemaną zasadę działania ognistych zwierciadeł - przedstawia okoliczności 7

18 zwierciadła Archimedesa istniały naprawdę? zwierciadła (heureka) - wymienia wynalazki Archimedesa i omawia ich zastosowanie śmierci Archimedesa - tłumaczy konieczność wykorzystania różnych metod badawczych dla potwierdzenia autentyczności zjawisk i wydarzeń historycznych - opisuje, w jaki sposób naukowcy próbują dociec prawdy na temat wynalazków Archimedesa 9. Podboje Aleksandra Macedońskiego - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 95) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - Grecja po wojnach perskich - Aleksander Macedoński - podbój Grecji - wyprawa Aleksandra przeciwko Persji - imperium macedońskie - kultura hellenistyczna - państwa zna wydarzenia związane z datami: 338 r. p.n.e., 334 r. p.n.e., 333 r. p.n.e., 33 r. p.n.e., 323 r. p.n.e. - przedstawia dokonania postaci: Filipa II, Aleksandra Wielkiego, Dariusza III - poprawnie posługuje się terminami: Związek Morski, wojna peloponeska, Cheronea, Issos, Gaugamela, kultura hellenistyczna, węzeł gordyjski - omawia przyczyny i skutki wojny peloponeskiej - lokalizuje na mapie Macedonię - wskazuje na mapie trasę wyprawy - przedstawia dokonania Filipa II i Aleksandra Macedońskiego - wyjaśnia znaczenie klęski Greków w bitwie pod Cheroneą - opisuje przebieg wyprawy Aleksandra przeciwko Persom - omawia organizację imperium macedońskiego - prezentuje okoliczności zakończenia wyprawy Aleksandra Wielkiego - wymienia okoliczności powstania państw hellenistycznych 8

19 hellenistyczne Aleksandra Wielkiego, miejsca najważniejszych bitew i zajęte terytoria - wyjaśnia sytuację w Grecji po zakończeniu wojen z Persją - podaje cechy charakterystyczne kultury hellenistycznej - ocenia wpływ jednostki na proces kształtowania dziejów - podaje przyczyny podboju Persji przez Aleksandra Wielkiego - omawia skutki powstania imperium Aleksandra Macedońskiego Tajemnice sprzed wieków Jak wyglądała latarnia morska na Faros? - podręcznik, s zeszyt ćwiczeń, s mapa ścienna - latarnia na Faros - badania archeologiczne pozostałości po latarni materiał wykraczający poza podstawę programową - przedstawia dokonania postaci: Sostratosa, Ptolemeusza I, Ptolemeusza II - lokalizuje na mapie wyspę Faros i port w Aleksandrii - wymienia nazwy siedmiu cudów świata starożytnego - omawia okoliczności budowy latarni morskiej na Faros - opisuje prawdopodobny wygląd latarni - wyjaśnia znaczenie prowadzenia badań archeologicznych dla lepszego poznania historii i dokonań człowieka POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU II 2 9

20 ROZDZIAŁ III: IMPERIUM RZYMSKIE. Początki Rzymu - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 03) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - Italia położenie geograficzne i warunki naturalne - legenda o założeniu Rzymu - monarchia rzymska i jej upadek - społeczeństwo Rzymu - podbój Italii przez Rzymian 5. - zna wydarzenia związane z datami: 753 r. p.n.e., 509 r. p.n.e., 389 r. p.n.e. - prezentuje postacie legendarnych założycieli Rzymu: Romulusa i Remusa - poprawnie posługuje się terminami: Etruskowie, Italikowie, Latynowie, Lacjum, wilczyca kapitolińska, patrycjusz, plebejusz, Galowie - lokalizuje na mapie Italię i Rzym - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Italii - określa ramy chronologiczne istnienia monarchii w Rzymie - porównuje wpływ warunków naturalnych na rozwój cywilizacji rzymskiej i greckiej - opowiada legendę o założeniu Rzymu - wymienia imiona królów panujących w Rzymie - charakteryzuje panowanie kolejnych władców rzymskich - omawia okoliczności obalenia monarchii w Rzymie - określa rolę i zadania poszczególnych warstw społecznych starożytnego Rzymu - wskazuje na mapie terytoria w Italii podbite przez Rzymian - przedstawia etapy podboju Italii przez Rzymian - wymienia nazwy warstw społecznych w starożytnym Rzymie - wyjaśnia znaczenie wyrażenia pyrrusowe zwycięstwo - podaje nazwy ludów italskich podbitych przez wojska rzymskie 20

21 Tajemnice sprzed wieków Jak poznano pochodzenie Etrusków? - podręcznik, zeszyt ćwiczeń, s mapa ścienna - pochodzenie Etrusków - osiągnięcia cywilizacji etruskiej materiał wykraczający poza podstawę programową - przedstawia dokonania postaci: Herodota, Dionizjusza z Halikarnasu - lokalizuje na mapie siedziby Etrusków w Italii - wskazuje na mapie prawdopodobne miejsca pochodzenia Etrusków - wymienia osiągnięcia cywilizacji etruskiej - omawia organizację państwa etruskiego - opisuje tryb życia i zajęcia Etrusków - dostrzega rolę współczesnych technologii w procesie poznawania dziejów 2. Republika rzymska - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 0) - zeszyt ćwiczeń, s ustrój państwa rzymskiego - urzędnicy rzymscy - zasady funkcjonowania republiki - rola plebejuszy w państwie rzymskim 5. - poprawnie posługuje się terminami: republika, zgromadzenie ludowe, senat, kolegialność, konsul, dyktator, pretor, cenzor, edyl, kwestor, liktor, trybun ludowy, veto - wymienia nazwy najważniejszych instytucji władzy w starożytnym Rzymie - omawia zadania zgromadzenia ludowego, senatu i poszczególnych urzędników rzymskich - przedstawia dokonania Cyncynata - przedstawia zasady funkcjonowania republiki rzymskiej - wskazuje podobieństwa i różnice między demokracją ateńską a republiką rzymską - określa istotę sporu o prawa polityczne plebejuszy i sposób jego rozwiązania - podaje cechy, które powinien posiadać wzorowy obywatel Rzymu 3. Podboje Rzymu - podręcznik, s. 6 (w tym: tekst źródłowy, s. - armia rzymska - wojny punickie - ekspansja zna wydarzenia związane z datami: r. p.n.e., r. p.n.e., 26 r. p.n.e., 202 r. p.n.e., r. p.n.e., 52 r. p.n.e. - opisuje przebieg wojen punickich - prezentuje dokonania 2

22 6) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna Rzymu po wojnach punickich - podbój Galii przez Juliusza Cezara - przedstawia dokonania postaci: Hannibala, Scypiona, Juliusza Cezara, Wercyngetoryksa - poprawnie posługuje się terminami: legion, oddział inżynieryjny, wojny punickie, Kartagina, Kanny, Zama, Alezja, Imperium Rzymskie - wymienia typy oddziałów wchodzących w skład armii rzymskiej - określa przyczyny i skutki wojen punickich - wskazuje na mapie terytoria zajęte przez Rzymian podczas wojen punickich oraz w II i I w. p.n.e. Hannibala - omawia zasady organizacji armii rzymskiej - opisuje wygląd i elementy uzbrojenia rzymskiego legionisty - charakteryzuje taktykę walki stosowaną przez Rzymian - przedstawia podboje Rzymian na przełomie II i I w. p.n.e. - przedstawia dzieje podboju Galii - wyjaśnia, jakie były przyczyny sukcesów podbojów prowadzonych przez Rzymian 4. Upadek republiki rzymskiej - podręcznik, s. 7 2 (w tym: tekst źródłowy, s. 2) - zeszyt ćwiczeń,.s oś czasu - skutki podbojów rzymskich - organizacja Imperium Rzymskiego - niewolnictwo w Rzymie powstanie zna wydarzenia związane z datami: 7 r. p.n.e., 60 r. p.n.e., 48 r. p.n.e., 44 r. p.n.e., 3 r. p.n.e. - przedstawia dokonania postaci: Spartakusa, Gajusza Juliusza Cezara, Pompejusza Krassusa, Marka Antoniusza, Oktawiana, Kleopatry - poprawnie posługuje się terminami: prowincja, namiestnik, łuk - charakteryzuje sposób organizacji prowincji rzymskich - opisuje przebieg uroczystości triumfu - wyjaśnia, na czym polegały walki gladiatorów - omawia przyczyny wojen domowych w Rzymie 22

23 - mapa ścienna Spartakusa - kryzys republiki rzymskiej - wojny domowe - rządy Juliusza Cezara triumfalny, triumf, gladiator, sieciarz, samnita, arystokracja, Farsalos, Akcjum - lokalizuje na mapie miejsca bitew z okresu wojen domowych - wymienia korzyści, jakie Rzym czerpał z posiadania prowincji - omawia rolę triumfu w starożytnym Rzymie - wyjaśnia, skąd pochodzili niewolnicy rzymscy - przedstawia przyczyny i skutki wybuchu powstania gladiatorów - podaje przyczyny i przejawy kryzysu republiki rzymskiej - omawia skutki podbojów rzymskich dla mieszkańców Italii - prezentuje przebieg wojen domowych w Rzymie - przedstawia sytuację niewolników w państwie rzymskim - omawia przebieg powstania Spartakusa - wymienia dokonania Juliusza Cezara - przedstawia okoliczności śmierci Kleopatry 5. Cesarstwo rzymskie - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 23) - zeszyt ćwiczeń, s. - organizacja i ustrój cesarstwa - panowanie Oktawiana Augusta - rozwój przedstawia dokonania postaci: Oktawiana Augusta, Trajana - poprawnie posługuje się terminami: pax romana, pryncypat, cesarz, cesarstwo, romanizacja, bursztynowy szlak, barbarzyńcy, limes, Wał - omawia sytuację w państwie rzymskim po zakończeniu wojen domowych - wyjaśnia zasady pryncypatu - charakteryzuje politykę 23

24 oś czasu - mapa ścienna terytorialny cesarstwa - rzymskie drogi - barbarzyńscy Hadriana, Dakowie - określa znaczenie dróg dla funkcjonowania Imperium Rzymskiego - wymienia nazwy towarów sprowadzanych do Rzymu - wskazuje na mapie prowincje podbite przez Rzymian w okresie cesarstwa cesarstwa w okresie pax romana - omawia relacje cesarstwa z barbarzyńskimi sąsiadami - uzasadnia słuszność twierdzenia, że cesarstwo było komedią republiki - określa zakres władzy cesarza - lokalizuje na mapie bursztynowy szlak - przedstawia organizację państwa rzymskiego za czasów cesarstwa - przedstawia ludy sąsiadujące z państwem Rzymian - wyjaśnia przyczyny budowy limes i Wału Hadriana - omawia sposób funkcjonowania gospodarki rzymskiej - opowiada, w jaki sposób budowano drogi w państwie rzymskim - wyjaśnia znaczenie powiedzenia: Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu - omawia znaczenie szlaku bursztynowego dla gospodarki rzymskiej 6. Życie w Wiecznym Mieście - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. - miasto Rzym - domy Rzymian zna wydarzenia związane z datą 72 r. n.e. - poprawnie posługuje się terminami: Forum Romanum, łaźnia (termy), - określa warunki życia w mieście - porównuje Forum Romanum z 24

25 30) - zeszyt ćwiczeń, s religia rzymska - Forum Romanum - architektura rzymska 6.2 amfiteatr, atrium, perystyl, Ołtarz Pokoju, westalki, kuria - omawia funkcje Forum Romanum i łaźni rzymskich - wymienia rozrywki starożytnych Rzymian ateńską agorą - wskazuje różnice w sposobie życia zamożnych i ubogich Rzymian - opisuje wygląd domu bogatego Rzymianina - podaje imiona najważniejszych bogów rzymskich - określa podobieństwa między religią rzymską a grecką - opisuje wygląd starożytnego Rzymu - wyjaśnia wpływ religii greckiej na rzymską - omawia zmiany w wyglądzie Rzymu wprowadzone za panowania Oktawiana Augusta - opisuje wygląd rzymskiej świątyni - wyjaśnia przyczyny popularności kultu bogów przejętego od ludności z terenów podbitych - przedstawia system wierzeń rzymskich Tajemnice sprzed wieków Jak odkryto Pompeje? - podręcznik, s zeszyt ćwiczeń, s mapa ścienna - okoliczności zniszczenia miasta Pompeje - odkrycie ruin Pompejów - wygląd starożytnego materiał wykraczający poza podstawę programową - zna wydarzenia związane z datami: 79 r. n.e., 748 r., 86 r. - przedstawia dokonania Giuseppe Fiorellego - lokalizuje na mapie Pompeje - wymienia osiągnięcia cywilizacji - określa okoliczności zniszczenia miasta - opisuje wygląd rzymskiego domu na podstawie wykopalisk w Pompejach - omawia wygląd Pompejów - wyjaśnia, na czym polega 25

26 miasta rzymskiej praca archeologa 7. Osiągnięcia Rzymian - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 37) - zeszyt ćwiczeń, s związki między kulturą rzymską i grecką - Koloseum - akwedukty - prawo rzymskie - literatura rzymska zna wydarzenia związane z datami: 449 r. p.n.e., 25 r. n.e., r. n.e. - przedstawia dokonania postaci: Galena, Wespazjana, Tytusa, Justyniana, Wergiliusza, Horacego, Owidiusza, Liwiusza, Tacyta, Swetoniusza, Mecenasa - poprawnie posługuje się terminami: mozaika, Koloseum, akwedukt, Prawo XII tablic, Kodeks Justyniana, mecenas - wymienia osiągnięcia kultury i architektury rzymskiej - wyjaśnia, do czego służyły Koloseum i akwedukty - podaje nazwy rzymskich zbiorów praw - omawia najważniejsze zasady prawne obowiązujące w starożytnym Rzymie - wymienia przedstawicieli rzymskiej - wskazuje przejawy oddziaływania kultury greckiej na rzymską - opisuje wygląd i funkcje Koloseum - przedstawia sposób budowy akweduktów - omawia osiągnięcia rzymskie w dziedzinie prawa - wyjaśnia rolę prawa rzymskiego jako podstawy współcześnie funkcjonujących systemów prawnych - wymienia dokonania przedstawicieli rzymskiej literatury i historii - ocenia wkład Rzymian w rozwój kultury i jej wpływ na współczesną cywilizację - tłumaczy, na czym polegał wpływ kultury greckiej na 26

27 literatury i historii rzymską - wyjaśnia etymologię słowa mecenat 8. Pierwsi chrześcijanie - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 42) - zeszyt ćwiczeń, s Palestyna w czasach rzymskich - Jezus i jego nauki - powstanie i rozwój chrześcijaństwa zna wydarzenia związane z datami: 7 4 r. p.n.e., r., 33 r., 380 r., 392 r. - przedstawia dokonania postaci: Jezusa z Galilei, Heroda Wielkiego, Poncjusza Piłata, Pawła z Tarsu, Trajana, Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego - określa sytuację narodu żydowskiego pod panowaniem Rzymian - omawia działalność apostołów - wyjaśnia przyczyny popularności chrześcijaństwa w starożytnym Rzymie - oś czasu - mapa ścienna - symbole chrześcijańskie - zasady wiary chrześcijańskiej - prześladowania pierwszych chrześcijan - zwycięstwo religii chrześcijańskiej - podziały w Kościele chrześcijańskim - poprawnie posługuje się terminami: Mesjasz, apostołowie, chrześcijaństwo, chrystogram, Pismo Święte, Ewangelia, teologia, katolicy, sobór, papież, heretyk, zabobon, edykt mediolański - charakteryzuje działalność Jezusa - wymienia imiona autorów Ewangelii - omawia najważniejsze zasady wiary chrześcijańskiej - określa symbole chrześcijaństwa - lokalizuje na mapie zasięg - opisuje organizację Kościoła chrześcijańskiego w pierwszych wiekach jego istnienia - podaje przyczyny prześladowań chrześcijan - wskazuje przyczyny i konsekwencje sporów wewnątrz Kościoła chrześcijańskiego - wymienia nazwy odłamów religii chrześcijańskiej - przedstawia okoliczności, w których chrześcijaństwo stało się religią panującą w Rzymie 27

28 chrześcijaństwa do V w. n.e. - podaje nazwy ksiąg wchodzących w skład Nowego Testamentu - wyjaśnia przyczyny ogłoszenia edyktu mediolańskiego 9. Koniec świata starożytnego - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 47) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - kryzys cesarstwa rzymskiego - podział cesarstwa - wędrówka ludów - Hunowie - upadek cesarstwa zachodniorzymskiego zna wydarzenia związane z datami: 235 r., 395 r., 45 r., 476 r. - przedstawia dokonania postaci: Dioklecjana, Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego, Attyli, Odoakra, Romulusa Augustulusa - poprawnie posługuje się terminami: wielka wędrówka ludów, barbarzyńcy, Wandal, wandal, Hun, Got - wskazuje na mapie linię podziału cesarstwa rzymskiego na część wschodnią i zachodnią - wymienia nazwy plemion barbarzyńskich atakujących cesarstwo - lokalizuje na mapie tereny cesarstwa objęte wędrówką ludów - omawia sytuację w państwie rzymskim w III i IV w. - wskazuje przejawy kryzysu w państwie rzymskim - charakteryzuje próby reform podejmowane przez cesarzy rzymskich: Dioklecjana, Konstantyna i Teodozjusza - określa sytuację Rzymu w czasie wędrówki ludów - opisuje tryb życia Hunów - wyjaśnia, w jaki sposób barbarzyńcy przyczynili się do zniszczenia Rzymu - omawia symboliczne znaczenie daty 476 r. - określa wewnętrzne i zewnętrzne 28

29 przyczyny upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - wyjaśnia etymologię słowa wandal POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU III 2 ROZDZIAŁ IV: POCZĄTKI ŚREDNIOWIECZA. Bizancjum - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 55) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - sytuacja w Bizancjum po upadku Rzymu - panowanie Justyniana I Wielkiego - wzrost znaczenia Konstantynopola - Hagia Sophia - kultura i nauka w Bizancjum - początki rozłamu w Kościele chrześcijańskim zna wydarzenia związane z datami: 330 r., 395 r., 527 r. - przedstawia dokonania Justyniana I Wielkiego - poprawnie posługuje się terminami: Bizancjum, Hagia Sophia, ogień grecki, ikona, katolicyzm, prawosławie, bazylika - lokalizuje na mapie Konstantynopol i cesarstwo bizantyjskie - wymienia nazwy terytoriów podbitych przez Justyniana I Wielkiego - wyjaśnia znaczenie określenia Nowy Rzym - opisuje okoliczności powstania Konstantynopola - charakteryzuje sytuację w Bizancjum po upadku Rzymu - wymienia reformy wprowadzone przez Justyniana I Wielkiego - omawia ustrój Bizancjum - opisuje wygląd świątyni Hagia Sophia - określa czynniki decydujące o sile militarnej Bizancjum - przedstawia sytuację Kościoła chrześcijańskiego po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - prezentuje osiągnięcia Bizancjum w dziedzinie kultury i nauki - wskazuje różnice między Kościołem wschodnim a 29

30 - poprawnie stosuje nazwy katolicyzm i prawosławie dla poszczególnych odłamów Kościoła chrześcijańskiego zachodnim - określa wpływ warunków geograficznych na znaczenie Konstantynopola 2. Początki islamu - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 59) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - Arabowie - działalność Mahometa - islam zasady wiary - meczet - podboje arabskie - nauka i kultura Arabów zna wydarzenia związane z datami: 622 r., 630 r., 632 r., 7 r. - przedstawia dokonania Mahometa - poprawnie posługuje się terminami: islam, Allach, muzułmanie, hidżra, Koran, szariat, dżihad, meczet, świątynia Kaaba, minaret, kalif, arabeska - lokalizuje na mapie Półwysep Arabski oraz miasta: Mekkę i Medynę - przedstawia okoliczności, w których doszło do powstania islamu - charakteryzuje związki między islamem, chrześcijaństwem i judaizmem - dostrzega znaczenie idei świętej wojny dla rozprzestrzeniania się religii arabskiej - opisuje wygląd meczetu - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące na Półwyspie Arabskim - opisuje warunki życia i zajęcia Arabów - wymienia filary wiary arabskiej - omawia organizację państwa arabskiego - charakteryzuje stosunek Arabów do podbitych narodów - określa rolę Arabów w rozpowszechnianiu osiągnięć ludów podbitych oraz rozwoju 30

31 - wskazuje na mapie kierunki i zasięg podbojów Arabów spuścizny starożytnych cywilizacji - prezentuje osiągnięcia arabskie w dziedzinie kultury i nauki 3. Państwo Franków - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 66) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - Europa zachodnia po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - Merowingowie i Karolingowie - Karol Wielki i odnowienie cesarstwa na zachodzie - kultura, nauka i sztuka w państwie Franków zna wydarzenia związane z datami: 496 r., 732 r., 75 r., 756 r., 800 r., 84 r. - przedstawia dokonania postaci: Chlodwiga, Karola Młota, Pepina Krótkiego, Karola Wielkiego i Einharda - poprawnie posługuje się terminami: arianizm, majordom, marchia, margrabia, hrabia, hrabstwo, siedem sztuk wyzwolonych, minuskuła, renesans karoliński, retoryka, dialektyka, kaligrafia, manuskrypt, miniatura - lokalizuje na mapie pierwotne siedziby Franków - opisuje życie codzienne i zajęcia Franków - określa zasięg terytorialny państwa Franków - przedstawia sytuację polityczną w Europie zachodniej po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - omawia organizację państwa Franków - wyjaśnia znaczenie zwycięstwa Franków w bitwie pod Poitiers - opisuje sposób przejęcia władzy w państwie Franków przez dynastię Karolingów - uzasadnia słuszność określenia renesans karoliński dla zmian w kulturze i nauce, które nastąpiły w VIII i IX w. - omawia związek między rozwojem kultury i nauki a utrzymaniem silnego państwa 3

32 - wyjaśnia znaczenie przyjęcia chrztu przez Chlodwiga - wskazuje na mapie terytoria podbite przez Karola Wielkiego - przedstawia rozwój kultury i nauki za panowania Karola Wielkiego - ocenia wpływ dokonań Karola Wielkiego na proces kształtowania się średniowiecznej Europy - charakteryzuje postać Karola Wielkiego - określa znaczenie koronacji cesarskiej Karola Wielkiego w średniowiecznej Europie - prezentuje dokonania Karola Wielkiego 4. Rzesza Ottonów - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 68) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - podział państwa Franków traktat w Verdun - cesarstwo Ottonów - Otton I i Otton III - idea uniwersalizmu zna wydarzenia związane z datami: 843 r., 962 r., 995 r., 000 r. - przedstawia dokonania postaci: Ludwika Pobożnego, Ludwika Niemieckiego, Karola Łysego, Lotariusza (Lotara), Ottona I, Ottona III, Henryka II - poprawnie posługuje się terminami: traktat w Verdun, Rzesza Niemiecka, uniwersalizm - wymienia postanowienia traktatu w Verdun - przedstawia okoliczności, w których doszło do podziału państwa Karola Wielkiego - ocenia znaczenie traktatu w Verdun dla dalszych losów politycznych Europy - charakteryzuje sytuację polityczną państwa niemieckiego po wygaśnięciu dynastii Karolingów - omawia dokonania Ottona I i Ottona III - tłumaczy, na czym polega idea 32

33 - lokalizuje na mapie państwa powstałe w wyniku podziału monarchii Karola Wielkiego - wyjaśnia, w jaki sposób powstała Rzesza Niemiecka - omawia znaczenie koronacji cesarskiej Ottona I uniwersalizmu - ocenia rolę Ottona I i Ottona III w kształtowaniu się średniowiecznej Europy - opisuje politykę następców Ottona III 5. Najazdy Normanów - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 75) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - Normanowie życie i zajęcia ludności - religia Normanów - podboje wikingów - powstanie państw skandynawskich - okoliczności pojawienia się Normanów w Ameryce 7. - zna wydarzenia związane z datą 066 r. - przedstawia dokonania postaci: Leifa Erikssona, Roberta Giuscarda i Wilhelma Zdobywcy - poprawnie posługuje się terminami: Normanowie (wikingowie), runy, drakkary, snekkary, kościół klepkowy - lokalizuje na mapie siedziby Normanów - omawia warunki naturalne i położenie geograficzne Półwyspu Skandynawskiego - przedstawia system wierzeń Normanów - wskazuje czynniki, które zadecydowały o sukcesie podbojów normańskich - opisuje wygląd łodzi wikingów i uzbrojenia wojowników normańskich - prezentuje okoliczności, w których doszło do powstania państw skandynawskich - dostrzega związek między przyjęciem chrześcijaństwa a zaprzestaniem wypraw rabunkowych Normanów - opisuje warunki życia i zajęcia - opisuje okoliczności, w których Normanowie pojawili 33

34 ludności normańskiej się w Ameryce - podaje przyczyny wypraw organizowanych przez Normanów - wskazuje na mapie kierunki ekspansji wikingów - wymienia państwa powstałe na terenie Skandynawii - omawia osiągnięcia Normanów w dziedzinie sztuki i rzemiosła Tajemnice sprzed wieków Sekrety tkaniny z Bayeux - podręcznik, s zeszyt ćwiczeń, s mapa ścienna - podbój Anglii przez Normanów - historia tkaniny z Bayeux - wyniki badań nad tkaniną z Bayeux materiał wykraczający poza podstawę programową - zna wydarzenia związane z datami 066 r., 070 r. - przedstawia dokonania postaci: Wilhelma Zdobywcy, Edwarda Wyznawcy, Harolda, Matyldy, biskupa Oda - poprawnie posługuje się terminem tkanina z Bayeux - opisuje, co zostało przedstawione na tkaninie z Bayeux - wyjaśnia, w jaki sposób określa się wiek i pochodzenie źródeł historycznych - tłumaczy, na czym polega trudność w ustaleniu autorów dzieł średniowiecznych - opisuje przebieg podboju Anglii przez Wilhelma Zdobywcę - opowiada o dziejach tkaniny z Bayeux - dostrzega znaczenie źródeł historycznych w procesie poznawania dziejów 34

35 6. Słowianie i Węgrzy - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. 79) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - wędrówka Słowian - pierwsze państwa słowiańskie - działalność Cyryla i Metodego - najazdy Węgrów - powstanie Rusi zna wydarzenia związane z datami: IV V w., VII w., IX w., 863 r., 885 r., 955 r., 988 r., 00 r. - przedstawia dokonania postaci: Samona, Rościsława, Cyryla, Metodego, Świętopełka, Włodzimierza Wielkiego, Stefana Wielkiego - poprawnie posługuje się terminami: Słowianie, głagolica, cyrylica, latopis, Lechowe Pole, Korona św. Stefana - dokonuje podziału Słowian na grupy (zachodnią, wschodnią, południową) - wskazuje na mapie położenie pierwszych państw słowiańskich i Węgier - omawia warunki życia i zajęcia Słowian - omawia organizację plemion słowiańskich - wymienia okoliczności powstania pierwszych państw słowiańskich i państwa węgierskiego - opisuje działalność misyjną Cyryla i Metodego - wyjaśnia, jakie znaczenie dla utrzymania i rozwoju państwowości słowiańskiej miała decyzja władców o przyjęciu chrztu - przedstawia dokonania Włodzimierza Wielkiego i Stefana Wielkiego - charakteryzuje powstanie państwa ruskiego - wyjaśnia przyczyny przyjęcia chrztu przez władców słowiańskich 7. Między papiestwem a cesarstwem - podręcznik, s (w tym: tekst źródłowy, s. - kryzys kościoła w X w zna wydarzenia związane z datami: X w., 054 r., 075 r., 077 r., 22 r. - charakteryzuje sytuację w Kościele chrześcijańskim w X w. 35

36 85) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - reforma kościoła - schizma wschodnia - spór o inwestyturę - przedstawia dokonania postaci: Sylwestra II, Grzegorza VII i Henryka IV - poprawnie posługuje się terminami: Cluny, prawo kanoniczne, schizma wschodnia, ekskomunika, prawosławie, dyktat papieski, inwestytura, Canossa, konkordat wormacki, synod - wymienia przejawy kryzysu - omawia dokonania papieża Sylwestra II - przedstawia okoliczności, w których doszło do schizmy wschodniej - wyjaśnia, na czym polegał spór o inwestyturę - opisuje przebieg sporu i sposób, w jaki został rozwiązany w Kościele w X w. - lokalizuje na mapie Cluny - wskazuje na mapie zasięg wpływów Kościoła katolickiego i prawosławnego - podaje najistotniejsze treści zawarte w Dyktacie papieskim Grzegorza VII - tłumaczy znaczenie powiedzenia: pójść do Cannosy - określa przyczyny i konsekwencje schizmy wschodniej dla Kościoła oraz jego wyznawców POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU IV 2 ROZDZIAŁ V: POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW 36

37 . Pradzieje ziem polskich - podręcznik, s zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna - kultury archeologiczne na ziemiach polskich - Biskupin - gospodarka ziem polskich - religia Słowian materiał wykraczający poza podstawę programową - określa ramy chronologiczne istnienia kultur archeologicznych na ziemiach polskich - zna wydarzenia związane z datami: 20 tys. lat p.n.e., VIII w p.n.e., VI w. p.n.e. - poprawnie posługuje się terminami: kurhan, kamienne kręgi, kultura archeologiczna, kultura oryniacka, kultura pucharów lejkowatych, kultura ceramiki sznurowej, kultura unietycka, kultura łużycka, kultura przeworska, dymarka - przedstawia najważniejsze odkrycia archeologiczne na ziemiach polskich - wyjaśnia, na czym polega trudność w badaniu historii kultur archeologicznych na ziemiach polskich - opisuje wygląd osady w Biskupinie - charakteryzuje kontakty gospodarcze mieszkańców ziem polskich z przedstawicielami cywilizacji śródziemnomorskich - omawia system wierzeń słowiańskich - wymienia nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie Tajemnice sprzed wieków Kiedy powstała osada w Biskupinie? - podręcznik, s zeszyt ćwiczeń, s okoliczności powstania osady w Biskupinie - dendrochronologia materiał wykraczający poza podstawę programową - zna wydarzenia związane z datami: VIII w. p.n.e., 933 r. - przedstawia dokonania postaci: Walentego Szwajcera, Józefa Kostrzewskiego - poprawnie posługuje się terminem - przedstawia okoliczności odkrycia osady w Biskupinie - określa, jakie informacje może zdobyć historyk dzięki zastosowaniu metody dendrochronologicznej 37