PROJEKT SPRAWOZDANIA

Transkrypt

1 PARLAMENT EUROPEJSKI Komisja Przemysłu, Badań Naukowych i Energii /2153(INI) PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego (2014/2153(INI)) Komisja Przemysłu, Badań Naukowych i Energii Sprawozdawca: Algirdas Saudargas PR\ doc PE v01-00 Zjednoczona w różnorodności

2 PR_INI SPIS TREŚCI Strona PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO...3 UZASADNIENIE...14 PE v /16 PR\ doc

3 PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego (2014/2153(INI)) Parlament Europejski, uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany Europejska strategia bezpieczeństwa energetycznego oraz towarzyszące mu dokumenty robocze (COM(2014) 330), uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany Efektywność energetyczna i jej wkład w bezpieczeństwo energetyczne a ramy polityczne dotyczące klimatu i energii do roku 2030 (COM(2014) 520), uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany Postępy na drodze do ukończenia tworzenia wewnętrznego rynku energii (COM(2014) 634), uwzględniając komunikat Komisji w sprawie odporności europejskiego systemu gazowego w krótkim okresie. Przygotowanie na możliwe zakłócenia dostaw ze Wschodu jesienią i zimą 2014/2015 r. (COM(2014) 654), uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany Uruchomienie wewnętrznego rynku energii oraz towarzyszące mu dokumenty robocze (COM(2012) 663), uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany Priorytety w odniesieniu do infrastruktury energetycznej na 2020 r. i w dalszej perspektywie plan działania na rzecz zintegrowanej europejskiej sieci energetycznej (COM(2010) 667), uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany Długoterminowa wizja infrastruktury w Europie i poza nią (COM(2013) 711), określający listę projektów infrastruktury energetycznej będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 347/2013 z dnia 17 kwietnia 2013 r. w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej, uchylające decyzję nr 1364/2006/WE oraz zmieniające rozporządzenia (WE) nr 713/2009, (WE) nr 714/2009 i (WE) nr 715/2009, uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1316/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające instrument Łącząc Europę, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 913/2010 oraz uchylające rozporządzenia (WE) nr 680/2007 i (WE) nr 67/2010, uwzględniając komunikat Komisji z dnia 13 listopada 2008 r. zatytułowany Drugi strategiczny przegląd sytuacji energetycznej: Plan działania dotyczący bezpieczeństwa energetycznego i solidarności energetycznej UE (COM(2008) 781), uwzględniając protokół ustaleń w sprawie planu działań w zakresie połączeń międzysystemowych na rynku energii państw bałtyckich z dnia 17 czerwca 2009 r., podpisany przez nadbałtyckie państwa członkowskie i Komisję, PR\ doc 3/16 PE v01-00

4 uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany Działania na rzecz odrodzenia przemysłu europejskiego (COM(2014) 14), uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE, uwzględniając komunikat Komisji w sprawie promowania ekologicznie czystych i energooszczędnych pojazdów transportu drogowego (COM(2013) 214), uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany Europejska strategia na rzecz ekologicznie czystych i energooszczędnych pojazdów (COM(2010) 186), uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/33/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania ekologicznie czystych i energooszczędnych pojazdów transportu drogowego, uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, uwzględniając komunikat Komisji w sprawie bezpieczeństwa dostaw energii i międzynarodowej współpracy energetycznej Polityka energetyczna UE: stosunki z partnerami spoza UE (COM(2011) 539), uwzględniając sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego zatytułowane Realizacja komunikatu w sprawie bezpieczeństwa dostaw energii i międzynarodowej współpracy energetycznej oraz konkluzji Rady ds. Energii z listopada 2011 r. (COM(2013) 638), uwzględniając sprawozdanie Rady Unii Europejskiej z dnia 12 grudnia 2013 r. z postępów w kończeniu tworzenia wewnętrznego rynku energii UE w następstwie posiedzenia Rady Europejskiej w dniu 22 maja 2013 r., uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany Ramy polityczne na okres dotyczące klimatu i energii (COM(2014) 15), uwzględniając konkluzje z posiedzenia Rady Europejskiej, które odbyło się w dniach czerwca 2014 r., uwzględniając konkluzje z posiedzenia Rady Europejskiej, które odbyło się w dniach października 2014 r., uwzględniając wysłuchanie publiczne w sprawie europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego zorganizowane przez Komisję Przemysłu, Badań Naukowych i Energii w dniu 5 listopada 2014 r., uwzględniając przyszłe wnioski w sprawie unii energetycznej, które mają zostać przekazane w pierwszym kwartale 2015 r., uwzględniając art. 52 Regulaminu, PE v /16 PR\ doc

5 uwzględniając sprawozdanie Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (A8-0000/2014), A. mając na uwadze, że dla zapewnienia bezpieczeństwa i dobrobytu w UE niezbędne są racjonalne wykorzystanie zasobów energetycznych oraz stabilna, przystępna cenowo i zrównoważona dostawa energii, B. mając na uwadze, że w ostatnich latach dokonano znaczących postępów w zakresie zwiększania bezpieczeństwa energetycznego UE; mając jednak na uwadze, że w dalszym ciągu 53% całkowitego zużycia energii w UE pokrywa energia importowana, a wiele państw członkowskich jest nadal uzależnionych od jednego, zewnętrznego źródła dostaw, co utrudnia wzrost gospodarczy Europy i zagraża bezpieczeństwu narodowemu oraz bezpieczeństwu UE, C. mając na uwadze, że 61% gazu zużywanego w Unii Europejskiej wykorzystuje się w budynkach, a 75% z tych budynków to budynki mieszkalne; mając na uwadze, że wszelkie zakłócenia w dostawach gazu prowadzące do niewłaściwego ogrzewania narażają zdrowie i dobrostan znacznej części obywateli Unii, D. mając na uwadze, że opłaty ponoszone przez UE za energię ze źródeł zewnętrznych wynoszą ponad 1 mld EUR dziennie ok. 400 mld EUR w 2013 r. i odpowiadają ponad jednej piątej całkowitego importu UE, E. mając na uwadze, że w kontekście kryzysu na Ukrainie kwestia zapewnienia niezawodnych dostaw gazu ziemnego jest ważniejsza niż kiedykolwiek wcześniej, F. mając na uwadze, że z doświadczeń z roku 2006 i 2009, kiedy Rosja odcięła dostawy gazu na Ukrainę, wyraźnie wynika, iż zakłócenia, jakich doświadczyły niektóre państwa członkowskie Europy Środkowo-Wschodniej, wskazały istniejące zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii, G. mając na uwadze, że w dniu 30 października 2014 r. uzgodniono i przyjęto do realizacji pakiet zimowy w wysokości 4,6 mld USD zabezpieczający dostawy gazu dla Ukrainy oraz państw członkowskich UE, H. mając na uwadze, że państwa członkowskie zobowiązały się do zakończenia tworzenia wewnętrznego rynku energii do 2014 r. oraz wyeliminowania wysp energetycznych UE do 2015 r., I. mając na uwadze, że Komisja sporządziła listę projektów infrastruktury energetycznej będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, które zostaną zrealizowane do 2020 r., oraz mając na uwadze, że wieloletnie ramy finansowe UE na lata przyczynią się do ich finansowania w ramach instrumentu Łącząc Europę oraz planu inwestycyjnego, J. mając na uwadze, że poprawa efektywności energetycznej w okresie ostatniej dekady częściowo uniezależniła wzrost gospodarczy od zużycia energii, a proces ten należy kontynuować, PR\ doc 5/16 PE v01-00

6 K. mając na uwadze, że zdaniem Komisji w stosunku do każdego dodatkowego 1% oszczędności energii import gazu przez UE można ograniczyć o 2,6%, L. mając na uwadze, że na szczycie, który odbył się 24 października 2014 r., szefowie państw i rządów uzgodnili nowy, wiążący cel dotyczący energii ze źródeł odnawialnych na szczeblu UE na rok 2030 na poziomie przynajmniej 27% oraz orientacyjny cel na szczeblu UE w zakresie poprawy efektywności energetycznej na poziomie przynajmniej 27%, a także zatwierdzili wiążący cel UE dotyczący ograniczenia krajowych emisji gazów cieplarnianych o przynajmniej 40% do 2030 r. w porównaniu z rokiem 1990, M. mając na uwadze, że skuteczniejsze poziomy połączeń międzysystemowych dla energii elektrycznej i gazu zwiększą bezpieczeństwo energetyczne, równoważąc jednocześnie podaż i popyt państw członkowskich, N. mając na uwadze, że zewnętrzny wymiar unijnej polityki energetycznej wymaga większej spójności i nie jest jeszcze w stanie odgrywać w pełni swojej roli, jeśli chodzi o bezpieczeństwo dostaw energii oraz konkurencyjność Unii, O. mając na uwadze, że strategia bezpieczeństwa energetycznego powinna obejmować działania na rzecz zmniejszenia zapotrzebowania na energię oraz równie skuteczne działania ukierunkowane na zaradzenie poważnym i bezpośrednio zagrażającym zakłóceniom, jak również mechanizmy solidarności i koordynacji na rzecz ochrony oraz wzmocnienia infrastruktury do produkcji, przesyłu i dystrybucji energii oraz rurociągów międzysystemowych; mając na uwadze, że infrastruktura ta musi być w stanie obsługiwać różnego rodzaju odnawialne źródła energii oraz być włączona do w pełni zintegrowanego i dobrze funkcjonującego wewnętrznego rynku energii jako istotna część unii energetycznej ze zróżnicowanymi zewnętrznymi źródłami dostaw, W kierunku europejskiej unii energetycznej 1. z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji zatytułowany Europejska strategia bezpieczeństwa energetycznego i zauważa, że został on oparty na dogłębnej analizie zależności energetycznej UE, z podkreśleniem głównych obszarów, i opisuje podstawowe prace, które muszą zostać wykonane w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej, aby sprostać wyzwaniom związanym z bezpieczeństwem energetycznym; 2. zauważa, że równe bezpieczeństwo energetyczne, konkurencyjność i zrównoważoność na w pełni zintegrowanym rynku energii to główne filary unii energetycznej, którą można osiągnąć dzięki łączeniu zasobów, sieci, zapewnieniu jednolitych regulacji rynku energii oraz jednolitego stanowiska negocjacyjnego względem państw trzecich; 3. zauważa, że kryzys na Ukrainie w 2014 r. oraz wyniki testów warunków skrajnych przeprowadzonych przez Komisję powinny przyczynić się do dalszego przyspieszenia zakończenia tworzenia rynku wewnętrznego, w tym integracji istniejących wysp energetycznych oraz aktualizacji ocen ryzyka, planów działań zapobiegawczych oraz planów na wypadek sytuacji nadzwyczajnej; 4. podkreśla, że przeprowadzone przez Komisję testy warunków skrajnych dotyczące gazu PE v /16 PR\ doc

7 wykazały, że należy zwrócić szczególną uwagę na najbardziej narażone państwa członkowskie; 5. podkreśla znaczenie wzmocnienia niezależności energetycznej środków krótkoterminowych, takich jak magazynowanie gazu, budowa infrastruktury zwrotnego przepływu gazu, opracowanie regionalnych planów bezpieczeństwa dostaw, oraz skuteczniejsze wykorzystywanie możliwości importu skroplonego gazu ziemnego w tych państwach członkowskich, które są zależne wyłącznie od jednego dostawcy gazu ziemnego; zwraca uwagę, że istnieje istotna potrzeba współpracy pomiędzy Komisją, państwami członkowskimi, państwami sąsiadującymi, organami regulacyjnymi, ACER, operatorami systemu przesyłowego oraz dostawcami gazu; 6. podkreśla, że oprócz zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw, w ramach unii energetycznej należałoby również przyjąć kompleksowe podejście skupiające się na kluczowych filarach, takich jak utworzenie w pełni zintegrowanego wewnętrznego rynku energii, zmniejszenie zapotrzebowania na energię, obniżenie emisyjności koszyka energetycznego oraz badania i innowacyjność; WYMIAR WEWNĘTRZNY Zmniejszanie zapotrzebowania na energię 7. przypomina, że zmniejszenie zapotrzebowania na energię poprzez efektywność energetyczną jest potrójnie ważne, ponieważ ma pozytywny wpływ na bezpieczeństwo energetyczne, konkurencyjność i zrównoważoność Unii Europejskiej; 8. zauważa, że UE nie jest jeszcze na dobrej drodze do wypełnienia zobowiązania dotyczącego oszczędności energii na poziomie 20% (371 Mtoe) do 2020 r. oraz że zmniejszenie zużycia energii o ponad jedną trzecią spowodowane jest w rzeczywistości niższymi poziomami aktywności zawodowej; 9. podkreśla, że zapotrzebowanie na energię w sektorze budowlanym stanowi ok. 40% zużycia energii w UE oraz jedną trzecią zużycia gazu ziemnego, dlatego też konieczne jest przyspieszenie modernizacji budynków w celu ograniczenia zapotrzebowania na energię, przy jednoczesnym zachęcaniu Europejskiego Banku Inwestycyjnego do większego zaangażowania oraz promowaniu usług energetycznych wspieranych w ramach krajowych planów finansowych uzupełnianych funduszami unijnymi; 10. uznaje, że rola samorządów terytorialnych miast europejskich w podnoszeniu efektywności energetycznej poprzez kogenerację, modernizację systemów lokalnego ogrzewania, wykorzystywanie na większą skalę bardziej ekologicznego transportu publicznego, zachęcanie do stosowania bardziej aktywnych modeli podróżowania oraz modernizację budynków również stanowi niewątpliwie ważny element przyczyniający się do niezależności energetycznej; 11. zauważa, że poprawa norm dotyczących osiągów pojazdów oraz efektywności paliwowej to istotne elementy służące zarówno zmniejszeniu zależności UE od ropy, jak i ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych, dlatego wzywa Komisję do kontynuowania i przyspieszenia jej działań w tym zakresie; PR\ doc 7/16 PE v01-00

8 12. wzywa państwa członkowskie do ambitnego wdrażania przepisów UE w zakresie efektywności energetycznej, a tym samym do zapewnienia gotowości krajowych i regionalnych środków na rzecz zdecydowanego zmniejszenia zapotrzebowania na energię zarówno przed szokami podażowymi, jak i w odpowiedzi na nie; 13. wzywa Komisję do ścisłego monitorowania procesu wdrażania dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej i dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków oraz przeprowadzenia ograniczonego przeglądu dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej w celu zaktualizowania przepisów dotyczących orientacyjnego celu w zakresie efektywności energetycznej na rok 2030 na poziomie przynajmniej 27%; wierzy, że pomiar i weryfikacja poprawy efektywności energetycznej powinny stanowić integralną częścią rocznego sprawozdania europejskiego semestru; 14. zauważa znaczenie integracji planowania zapotrzebowania na energię i dostaw energii w celu osiągnięcia optymalnego pod względem kosztów bezpieczeństwa dostaw oraz uniknięcia zbędnych lub zbyt dużych inwestycji w infrastrukturę, a także kosztów osieroconych; 15. uważa, że inwestycje na rzecz zmniejszenia zapotrzebowania na energię, w szczególności w budynkach, w sposób znaczący przyczyniają się do bezpieczeństwa energetycznego oraz że należy je uwzględnić przy podejmowaniu decyzji o przydziałach środków finansowych; PE v /16 PR\ doc

9 Zwiększanie rodzimej produkcji energii 16. podkreśla, że w UE nadal należy promować długoterminową strategię na rzecz rozwoju rodzimych źródeł energii; 17. podkreśla, że konieczne jest zwiększenie udziału europejskiego przemysłu i europejskiej technologii w całym łańcuchu produkcji energii, nie tylko na poziomie surowców, lecz także na poziomie produkcji, przesyłu i dystrybucji, ponieważ stanowią one istotne elementy służące ograniczaniu zależności UE od importu energii; 18. uważa, że należy uwzględnić i rozwinąć, w pełnej zgodności z wymaganiami w dziedzinie środowiska naturalnego, jakiekolwiek źródło energii, które może przyczynić się do bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej; 19. uważa, że energia jądrowa, która jest neutralna pod względem emisji dwutlenku węgla, w dalszym ciągu stanowi znaczącą alternatywę dla produkcji energii elektrycznej; zauważa, że dokonanie wyboru w kwestii wykorzystywania energii jądrowej pozostaje w wyłącznej kompetencji państw członkowskich; 20. uważa, że rozwój odnawialnych źródeł energii zgodnie z celem 20% do 2020 r. oraz co najmniej 27% do 2030 r. jest istotny, biorąc pod uwagę koszty energii; podkreśla znaczenie rozwoju bardziej inteligentnych sieci energetycznych oraz opracowania nowych rozwiązań w zakresie magazynowania energii dla integracji odnawialnych źródeł energii; 21. wzywa Komisję do wprowadzenia wspólnych norm w zakresie inteligentnych sieci, ponieważ zapewniają one stabilne dostawy oraz swobodny przepływ energii przez granice, a także przyczyniają się do bezpieczeństwa energetycznego; 22. zauważa, że bardziej zdecentralizowany system energetyczny, w którym źródła energii znajdują się bliżej punktu wykorzystania, ogranicza ryzyko zaatakowania szczególnie narażonej infrastruktury, a jednocześnie stanowi szanse na rynku dla małych i średnich przedsiębiorstw; wzywa zatem Komisję i państwa członkowskie do umożliwienia dalszego rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz lokalnych systemów dystrybucyjnych; Rozwój technologii energetycznych 23. podkreśla, że efektywne wykorzystywanie badań i innowacji technologicznych umacnia przewagę przemysłu europejskiego oraz przyczynia się do osiągnięcia głównych celów polityki energetycznej UE, w tym zapewnienia bezpieczeństwa dostaw, konkurencyjności oraz zrównoważonego rozwoju produkcji, przesyłu i zużycia energii; 24. wzywa państwa członkowskie do podjęcia starań na rzecz poprawy współpracy i koordynacji z innymi państwami członkowskimi oraz Komisją w zakresie krajowych i europejskich programów badawczych, w szczególności w dziedzinie energii i budownictwa, w celu zapewnienia priorytetowego traktowania wspólnych wyzwań, PR\ doc 9/16 PE v01-00

10 takich jak zwiększenie efektywności energetycznej oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych; 25. podkreśla, że zobowiązanie do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych nie może naruszać globalnej konkurencyjności gospodarki UE; uważa zatem, że potrzebne jest kompleksowe podejście do zmiany klimatu i konkurencyjności; 26. wzywa Komisję oraz państwa członkowskie do pełnego wykorzystania, tak by zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne oraz wspierać przejście na gospodarkę niskoemisyjną, możliwości finansowania projektów energetycznych przez pomoc państwa, jak również instrumentów finansowych dostępnych w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, programu Horyzont 2020, Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa oraz instrumentów inwestycyjnych Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju oraz publicznych i prywatnych pośredników; 27. uznaje, że w celu ograniczenia zależności energetycznej, dywersyfikacji i konsolidacji wariantów dostaw, zoptymalizowania infrastruktury sieci energetycznych oraz zwiększenia efektywności energetycznej w perspektywie średnio- i długoterminowej niezbędne jest opracowanie nowych technologii energetycznych z wykorzystaniem środków pochodzących z programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji Horyzont 2020 ; 28. wzywa Komisję i państwa członkowskie do podniesienia bezpieczeństwa w zakresie technologii informacyjnej oraz ochrony strategicznych elementów infrastruktury energetycznej zapewniających ważne usługi dla konsumentów; W kierunku w pełni zintegrowanego wewnętrznego rynku energii 29. wzywa do rozwijania dobrze zintegrowanych i konkurencyjnych regionalnych rynków energii elektrycznej i gazu, w tym, w stosownych przypadkach, rynków zdolności wytwórczych, obejmujących całą Unię Europejską; wzywa Komisję do podjęcia zdecydowanych działań przeciwko wszelkim przypadkom zachowań antykonkurencyjnych oraz barierom w wejściu na rynek i wycofaniu się z niego; 30. wierzy, że jednym z najistotniejszych czynników mającym znaczenie dla zakończenia tworzenia przejrzystego, dobrze funkcjonującego, w pełni zintegrowanego rynku energii elektrycznej i gazu jest pełne wdrożenie trzeciego pakietu energetycznego; 31. uznaje, że bardziej zintegrowany system energetyczny może zwiększyć solidarność transgraniczną w czasach zewnętrznych szoków podażowych w zakresie energii; wzywa Komisję do dopilnowania, aby produkcja i przesył energii mogły stanowić element funkcjonalny wewnętrznego rynku UE poza granicami krajowymi bez nieuzasadnionych ograniczeń; 32. z zadowoleniem przyjmuje wniosek Rady Europejskiej dotyczący minimalnego poziomu połączeń międzysystemowych w zakresie energii elektrycznej pomiędzy państwami członkowskimi równego 10% do 2020 r. i 15% do 2030 r.; PE v /16 PR\ doc

11 33. podkreśla potrzebę kontynuowania testów warunków skrajnych dotyczących energii elektrycznej do czasu pełnego wyeliminowania zależności kontroli państw członkowskich nad systemami przesyłowymi od operatorów z państw trzecich oraz wdrożenia synchronicznego działania w ramach europejskich sieci kontynentalnych; 34. podkreśla, że niezwykle ważne jest przyspieszenie realizacji strategicznych projektów infrastruktury, dlatego też zachęca Komisję do bardziej aktywnego udziału w tym procesie; 35. wzywa do bezzwłocznej realizacji projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania przyjętych w 2013 r.; 36. podkreśla potrzebę zacieśnienia współpracy regionalnej w całej Unii Europejskiej, ponieważ na szczeblu regionalnym możliwe jest skuteczniejsze rozwiązywanie kwestii bezpieczeństwa energetycznego oraz bardziej racjonalna produkcja i użytkowanie energii; zauważa, że plan działań w zakresie połączeń międzysystemowych na rynku energii państw bałtyckich mający na celu integrację krajów regionu Morza Bałtyckiego w ramach sieci infrastruktury energetycznej UE stanowi doskonały przykład współpracy regionalnej; 37. podkreśla, że energia musi być przystępna cenowo dla wszystkich obywateli Unii; uważa, że unikanie niepotrzebnego zużycia, poprawa efektywności oraz inwestycja w zrównoważoną energię, w szczególności w budynkach, umożliwi wielu gospodarstwom domowym uniknięcie ubóstwa energetycznego; WYMIAR ZEWNĘTRZNY Dywersyfikacja dostaw zewnętrznych 38. podkreśla, że zależność od jednego dostawcy źródeł energii, a w następstwie brak konkurencji, może hamować wzrost gospodarczy oraz zagrażać bezpieczeństwu na szczeblu krajowym i unijnym, w związku z czym należy konsekwentnie wdrażać wszystkie projekty na rzecz dywersyfikacji dostawców energii; 39. podkreśla, że w ramach unijnego planu dywersyfikacji energii należy priorytetowo traktować te projekty, które zakładają dywersyfikację nie tylko szlaków, lecz także źródeł, i które spełniają wszystkie przepisy UE; podkreśla, że działania w zakresie dywersyfikacji szlaków muszą być ukierunkowane na wiarygodnych dostawców; 40. wyraża opinię, że Rosji nie można już uznawać za wiarygodnego partnera, ponieważ wyraźnie kwestionuje ona przepisy unijne, w tym w ramach Światowej Organizacji Handlu, oraz wykorzystuje dostawy energii do celów politycznych; podkreśla zatem, że należy zwrócić większą uwagę na rozwój i dalszą rozbudowę infrastruktury dostaw gazu łączącej z Norwegią, południowym korytarzem gazowym oraz śródziemnomorskim węzłem gazowym; 41. podkreśla, że przedsiębiorstwa z państw trzecich uczestniczące w całym unijnym łańcuchu produkcji energii, obejmującym surowce, produkcję, przesył i dystrybucję, jak również magazynowanie gazu, muszą przestrzegać wszystkich przepisów UE, aby PR\ doc 11/16 PE v01-00

12 uniknąć zakłóceń na rynku oraz zabezpieczyć konkurencyjny i przejrzysty wewnętrzny rynek energii w ogólnym interesie bezpieczeństwa energetycznego; 42. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia starań na rzecz realizacji strategicznych projektów infrastruktury energetycznej; wierzy, że istniejąca infrastruktura musi przyczynić się do regionalnej integracji; Koordynacja i przemawianie jednym głosem 43. potwierdza nadrzędną zasadę solidarności pomiędzy wszystkimi państwami członkowskimi; podkreśla, że bezpieczeństwo dostaw energii to przedmiot działań zbiorowych i dotyczy wszystkich państw członkowskich, bez względu na podatność na szoki podażowe; podkreśla, że żadne państwo członkowskie poprzez podjęcie działania lub powstrzymanie się od działania nie może zagrażać bezpieczeństwu innego państwa członkowskiego ani Unii Europejskiej jako całości; 44. podkreśla, że Wspólnota Energetyczna mogłaby stanowić skuteczny instrument na rzecz podniesienia ogólnoeuropejskiego bezpieczeństwa energetycznego; zaznacza, że w dalszym ciągu należy rozwijać mechanizm egzekwowania oraz strukturę instytucjonalną, tak aby wzmocnić stabilność inwestycji; uważa, że Wspólnota Energetyczna może być użyteczna z punktu widzenia integracji krajów kandydujących i potencjalnych kandydatów w ramach unijnych mechanizmów solidarności; podkreśla, że powinno to zaowocować lepiej skonsolidowaną europejską polityką sąsiedztwa w obszarze energii; 45. wzywa państwa członkowskie do wzmocnienia zdolności prawnych Sekretariatu Wspólnoty Energetycznej w celu zapewnienia sprawnego i efektywnego wdrożenia dorobku prawnego UE w zakresie energii w krajach Wspólnoty Energetycznej; podkreśla potrzebę zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego nie tylko Unii Europejskiej, lecz także Europy jako całości; 46. zachęca Komisję do przeanalizowania potencjalnej struktury mechanizmu wspólnych zakupów oraz jego wpływu na funkcjonowanie wewnętrznego rynku gazu, jak również wkładu w zapewnienie bezpieczeństwa dostaw gazu; zauważa, że ponieważ istnieje kilka modeli mechanizmów wspólnych zakupów, wymagane są dalsze prace w celu określenia najlepszego modelu rynkowego dla wszystkich regionów UE oraz właściwych dostawców; 47. wyraża opinię, że głównym warunkiem utworzenia przyszłej europejskiej unii energetycznej jest zakończenie tworzenia zintegrowanego europejskiego wewnętrznego rynku energii, co wymaga pełnego wdrożenia trzeciego pakietu energetycznego, oraz istnienie silnego wymiaru zewnętrznego polityki energetycznej UE opartej na ścisłej koordynacji stanowisk i przemawianiu jednym głosem z państwami trzecimi; 48. podkreśla potrzebę zwiększenia zdolności UE do przemawiania jednym głosem w celu zapewnienia spójniejszej dyplomacji energetycznej w krajach partnerskich i na forach wielostronnych; zauważa w tym względzie, że w celu ograniczenia do minimum ryzyka nieprzestrzegania prawa UE wymagany powinien być udział Komisji w charakterze obserwatora w negocjacjach umów międzyrządowych, jak również w ocenach ex ante i PE v /16 PR\ doc

13 ex post negocjowanych umów; 49. w pełni podziela opinię Rady Europejskiej, że należy utworzyć wiarygodny i przejrzysty system zarządzania, który pomoże UE w zapewnieniu realizacji wszystkich zakładanych przez nią celów polityki energetycznej, przy zachowaniu niezbędnej elastyczności dla państw członkowskich oraz w pełnym poszanowaniu ich swobody w określaniu własnego koszyka energetycznego; 50. wzywa Komisję do wsparcia, w trybie pilnym, zakończenia tworzenia europejskiej unii energetycznej, zarówno pod względem zapotrzebowania na energię, jak i dostaw energii, z uwzględnieniem zdywersyfikowanych i bezpiecznych zewnętrznych stosunków energetycznych oraz dobrze funkcjonującego i efektywnego pod względem zasobów wewnętrznego rynku energii; wzywa państwa członkowskie do wykazania silnej politycznej woli osiągnięcia celów unii energetycznej; 51. podkreśla, że należy zapewnić regularne przeglądy wdrażania europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego oraz przeprowadzić ocenę rocznych postępów z jej wdrażania z uwzględnieniem stosownych wyzwań bezpieczeństwa energetycznego; wzywa Komisję do składania rocznych sprawozdań na temat stanu wdrażania europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego; 52. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, a także państwom członkowskim Wspólnoty Energetycznej. PR\ doc 13/16 PE v01-00

14 UZASADNIENIE Wprowadzenie Wystąpienie kryzysu na Ukrainie przypomniało Unii Europejskiej o znaczeniu bezpieczeństwa energetycznego oraz o jego kluczowej roli w potwierdzeniu silnej pozycji politycznej i gospodarczej Europy. Podatność rynku energii w kontekście geopolitycznym sprawiła, że polityka energetyczna stała się jednym ze strategicznych priorytetów w obszarze spraw zagranicznych. Dlatego też Unia Europejska musi wypracować politykę energetyczną w oparciu o ścisłą koordynację stanowisk i przemawianie jednym głosem. W swoim komunikacie w sprawie europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego Komisja Europejska określiła główne wyzwania stojące przed sektorem energetycznym, a obecnie zachodzi potrzeba, by Parlament Europejski dał impuls polityczny do nakreślenia ram w zakresie poprawy bezpieczeństwa energetycznego. W sprawozdaniu uwzględniony zostanie również komunikat Komisji zatytułowany Efektywność energetyczna i jej wkład w bezpieczeństwo energetyczne a ramy polityczne dotyczące klimatu i energii do roku 2030, komunikat zatytułowany Postępy na drodze do ukończenia tworzenia wewnętrznego rynku energii oraz komunikat w sprawie odporności europejskiego systemu gazowego w krótkim okresie. We wszystkich tych dokumentach przedstawiono aktualną sytuację na unijnym rynku energii. Mając na uwadze, że w ostatnich latach dokonano znaczących postępów na rzecz wzmacniania bezpieczeństwa energetycznego UE, przed Unią Europejską w dalszym ciągu stoi szereg wyzwań, takich jak brak stabilności w regionach dostarczających energię, rozdrobniony rynek wewnętrzny i zmiana klimatu. 53% całkowitego zużycia energii w UE pokrywa energia importowana, a wiele państw członkowskich jest nadal uzależnionych od jednego, zewnętrznego źródła dostaw, co utrudnia wzrost gospodarczy Europy i zagraża bezpieczeństwu narodowemu oraz bezpieczeństwu UE. Sprawozdawca postrzega strategię nie jako krótkoterminowy plan działania, lecz jako strategię długoterminową, określającą strategiczne cele dotyczące bezpieczeństwa energetycznego Europy. W związku z tym w sprawozdaniu uwzględnia się działania na rzecz zmniejszenia zapotrzebowania na energię, działania na rzecz zwiększenia rodzimej produkcji energii oraz rozwoju technologii energetycznych, dalsze działania na rzecz budowania w pełni zintegrowanego i dobrze funkcjonującego wewnętrznego rynku energii, jak również mechanizmów solidarności i koordynacji. Europejska unia energetyczna dla europejskiego bezpieczeństwa energetycznego Wraz z nowym składem Komisji pojawiła się nowa koncepcja unii energetycznej, którą należy objaśnić i rozwinąć. Ustalono nowe obowiązki wiceprzewodniczącego w zakresie unii energetycznej w celu podkreślenia potrzeby wspólnej polityki energetycznej. Parlament Europejski powinien być postrzegany jako pośrednik w określaniu kroków na rzecz utworzenia unii energetycznej. Sprawozdawca wierzy, że europejska strategia bezpieczeństwa energetycznego powinna stanowić integralną część szerszej, powstającej koncepcji unii europejskiej i zachęca nową Komisję do kontynuowania prac w tym kierunku. PE v /16 PR\ doc

15 Oprócz zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw, należy utworzyć unię energetyczną, przyjmując kompleksowe podejście skupiające się na kluczowych filarach, takich jak utworzenie w pełni zintegrowanego wewnętrznego rynku energii, zmniejszenie zapotrzebowania na energię, obniżenie emisyjności koszyka energetycznego oraz badania i innowacyjność. Podstawą istnienia unii energetycznej jest polityka energetyczna oparta na ścisłej koordynacji stanowisk i przemawianiu jednym głosem z państwami trzecimi, dlatego należy rozważyć kwestię wspólnych zakupów gazu. Zmniejszanie zapotrzebowania na energię Zmniejszenie zapotrzebowania na energię poprzez efektywność energetyczną jest istotne dla bezpieczeństwa energetycznego, konkurencyjności i zrównoważoności Unii Europejskiej. Efektywność energetyczna ma pozytywny wpływ na takie obszary jak dostawy energii, ubóstwo energetyczne, ceny energii, wydajność przemysłowa, zatrudnienie oraz zarządzanie zasobami. Niemniej jednak pomimo tego ogromnego potencjału Unia Europejska nie jest jeszcze na dobrej drodze do wypełnienia zobowiązania dotyczącego oszczędności energii na poziomie 20% do 2020 r. Unia Europejska powinna zatem przyspieszyć starania zmierzające do znaczącej poprawy efektywności po roku 2020, ponieważ istniejące instrumenty są niewystarczające. Samorządy terytorialne miast europejskich mogą znacząco przyczynić się do efektywności energetycznej poprzez kogenerację, modernizację systemów lokalnego ogrzewania, wykorzystywanie na większą skalę bardziej ekologicznego transportu publicznego, zachęcanie do stosowania bardziej aktywnych modeli podróżowania oraz modernizację budynków. Zwiększenie rodzimej produkcji energii i rozwój technologii energetycznych Aby ograniczyć zależność energetyczną, UE musi zwiększyć rodzimą produkcję energii oraz rozwinąć technologie energetyczne. W sprawozdaniu podkreśla się, że niezbędna jest długoterminowa strategia na rzecz rozwoju rodzimych źródeł energii w UE. Unia Europejska powinna uwzględnić rozwój jakiegokolwiek źródła energii, które może przyczynić się do bezpieczeństwa energetycznego UE. Nowe technologie energetyczne mogą pomóc w ograniczeniu zależności energetycznej, dywersyfikacji i konsolidacji wariantów dostaw, zoptymalizowaniu infrastruktury sieci energetycznych oraz zwiększeniu efektywności zużycia energii. Dobrze funkcjonujący wewnętrzny rynek energii Dobrze funkcjonujący wewnętrzny rynek energii gwarantuje udział różnych dostawców energii mogących oferować wiarygodne usługi po niższych cenach. Postęp Europy w kierunku zakończenia tworzenia wewnętrznego rynku energii jest zaawansowany. Konieczne jest jednak podejmowanie dalszych starań na rzecz rozwinięcia połączeń międzysystemowych oraz wyeliminowania wąskich gardeł, tak aby zapewnić konkurencyjne i dobrze zintegrowane regionalne rynki energii. Sprawozdawca z zadowoleniem przyjmuje opinię Rady Europejskiej, zgodnie z którą priorytetowo należy potraktować kwestię rozwiązania problemu niewystarczających połączeń międzysystemowych państw członkowskich z gazem europejskim i sieciami energii elektrycznej oraz kwestię zapewnienia synchronicznego działania państw członkowskich w ramach europejskich sieci kontynentalnych. Powyższe PR\ doc 15/16 PE v01-00

16 działania pomogą w osiągnięciu minimalnego poziomu połączeń międzysystemowych pomiędzy państwami członkowskimi równego 15%. Ponadto istnieje pilna potrzeba skutecznego i spójnego wdrożenia oraz stosowania postanowień trzeciego pakietu energetycznego. Zewnętrzny wymiar polityki energetycznej UE W kontekście aktualnej sytuacji geopolitycznej Rosji nie można już uznawać za wiarygodnego partnera, ponieważ wyraźnie kwestionuje ona przepisy unijne i wykorzystuje energię do celów politycznych. Dywersyfikacja szlaków i źródeł energii jest zatem bardzo istotna, w szczególności zagwarantowanie, aby szlaki były ukierunkowane na wiarygodnych dostawców. Ponieważ integracja regionalna stanowi kluczowy element bezpieczeństwa energetycznego, Unia Europejska musi zwiększyć swoje starania na rzecz realizacji strategicznych projektów infrastruktury energetycznej. Podkreślając zasadę solidarności, sprawozdawca wyraźnie stwierdza, że bezpieczeństwo energetyczne to przedmiot działań zbiorowych. Państwa członkowskie powinny zapewnić przejrzystość negocjacji i przyjąć wspólne stanowisko wobec zagranicznych dostawców. Zgodnie z komunikatem Komisji w sprawie odporności europejskiego systemu gazowego w krótkim okresie strategie państw członkowskich w zakresie dostaw są obecnie jednostronne i niewystarczająco skoordynowane. W kontekście powyższego Parlament zachęca Komisję do przeanalizowania potencjalnych mechanizmów wspólnych zakupów gazu. W tym miejscu należy również podkreślić znaczenie Wspólnoty Energetycznej. Dzięki wdrożeniu dorobku prawnego UE w zakresie energii Wspólnota Energetyczna mogłaby stanowić skuteczny instrument na rzecz zwiększenia ogólnoeuropejskiego bezpieczeństwa energetycznego. Należy zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne nie tylko Unii Europejskiej, ale Europy jako całości, ponieważ mogłoby to doprowadzić do opracowania bardziej skonsolidowanej europejskiej polityki sąsiedztwa w obszarze energii. PE v /16 PR\ doc