Rechtliche Möglichkeiten und Grenzen der Kooperation auf verschiedenen Ebenen:

Transkrypt

1 Dr. iur. Marcin Krzymuski, LL.M. Rechtliche Möglichkeiten und Grenzen der Kooperation auf verschiedenen Ebenen: grenzüberschreitend-transnational & private-öffentliche Kooperationspartner * * * Prawne możliwości i granice współpracy na różnych poziomach: współpraca transgraniczna/transnarodowa oraz pomiędzy partnerami prywatnymi i publicznymi Frankfurt (Oder),

2 1. Rechtsrahmen der territorialen Zusammenarbeit 2. Einzelne Kooperationsinstrumente a) des Völkerrechts b) des nationalen Rechts c) des Europarechts 3. Schlussfolgerungen a) In Bezug auf die EWIV b) In Bezug auf den EVTZ 1. Ramy prawne współpracy terytorialnej 2. Poszczególne instrumenty współpracy a) prawa międzynarodowego b) prawa krajowego c) prawa europejskiego 3. Wnioski a) W zakresie EUIG b) W zakresie EUWT

3 Rechtsrahmen für territoriale Zusammenarbeit Ramy prawne współpracy terytorialnej europäisches Völkervertragsrecht prawo europejskie międzynarodowe Selbstverwaltungscharta (1985) Karta Samorządu Lokalnego (1985) Madrider Rahmenübereinkommen (1980) und Protokolle Konwencja Ramowa (1980) i protokoły völkerrechtliche Verträge aufgrund MadrRahmenÜbk Umowy międzynarodowe na podstawie Konwencji Ramowej andere völkerrechtliche bi- und multilaterale Verträge inne umowy dwu- i wielostronne Nationales Recht GmbH AG GbR Verein Prawo krajowe sp. z o.o. S.A. s.c. stowarzyszenie Europarecht EVTZ-VO EWIV-VO Societa Europea, Societa Cooperativa Europaea Prawo europejskie Rozp. o EUWT Rozp. o EZIG Societas Privata Europaea, Fundatio Europaea, Societas Unius Personae

4 Madrider Rahmenübereinkommen (1980) Keine eigentliche Rechtsgrundlage für die grenzüberschreitende Zusammenarbeit von Gebietskörperschaften, aber schafft einen Rahmen für die Vertragsparteien für den Abschluss von weiteren Vereinbarungen. zwei Entwicklungswege Konwencja Ramowa (1980) Nie tworzy właściwej podstawy prawnej do podjęcia współpracy transgranicznej, ale wyznacza ramy i zasady zawierania bezpośrednich umów między zainteresowanymi państwami. dwie drogi rozwoju współpracy

5 Verträge auf Grund des Madrider Rahmenübereinkommens (1980) Umowy na podstawie Konwencji Ramowej z Madrytu Anholter Abkommen (1991) Umowa z Anholt Karlsruher Abkommen (1996) Umowa z Karlsruhe andere zwischenstaatliche Abkommen inne umowy międzypaństwowe Zweckverband związek celowy öff.-recht. Vereinbarung porozumienie publiczno-prawne kommunale AG komunalne grupy pracy Rechtsunfähige Einrichtungen jednostki bez osobowości prawnej Rechtsfähige Einrichtungen Osoby prawne GÖZ trans. zw. cel. Rechtsunfähige Einrichtungen jednostki bez osobowości prawnej Rechtsfähige Einrichtungen osoby prawne

6 Protokolle zum Madrider Rahmenübereinkommen (1980) Protokoły do Konwencji Ramowej z Madrytu Zusatzprotokoll (1995) Protokół dodatkowy Protokoll Nr. 2 (1998) Protokół nr 2 Protokoll Nr. 3 (2009) Protokół nr 3 Recht von unmittelbar angrenzenden Gebietskörperschaften auf Abschluss grenzüberschreitender Vereinbarungen Prawo JST graniczących bezpośrednio do zawierania porozumień transgranicznych Ausdehnung des MRÜ + Zusatzprotokoll auf die interterritoriale Kooperation Rozszerzenie Konwencji i Protokołu Dodatkowego na współpracę międzyregionalną Verbund für euroregionale Zusammenarbeit (VEZ) Ugrupowanie Współpracy Euroregionalnej (UWE)

7 Verbund für euroregionale Zusammenarbeit Ugrupowanie Współpracy Euroregionalnej* Ziel Förderung, Unterstützung und Entwicklung der grenzüberschreitenden und interregionalen Zusammenarbeit, die dem Wohl der Bevölkerung dient Wspieranie i rozwój współpracy transgranicznej i międzyregionalnej służącej dobru ludności Cel Rechtspersönlichkeit öffentlich-rechtlich oder privatrechtlich (nach dem Recht des Sitzstaates) publiczno-prawna lub prywatnoprawna (wg prawa miejsca siedziby) Osobowość prawna Mitglieder - Gebietskörperschaften der Vertragsstaaten - juristische Personen, die ausdrücklich zur Befriedigung von im öffentlichen Interesse liegenden Bedürfnissen errichtet wurden und keinen industriellen oder gewerblichen Charakter haben - władze państw sygnatariuszy protokołu - osoby prawne służące zaspokajaniu potrzeb leżących w interesie publicznym i nie nastawione na działalność przemysłową lub osiąganie zysku Członkowie Aufgaben - gemeinsamer Zuständigkeitsbereich - keine Rechtssetzungsbefugnisse - zadania leżące we wspólnym zbiorze kompetencji członków - brak uprawnień prawodawczych Zadania Errichtung schriftliche Vereinbarung und Satzung pisemne porozumienie i statut Ustanowienie Haftung selbständig (VEZ mbh zulässig) samodzielna (UWE z o.o. możliwe) Odpowiedzialność Aufsicht wie andere Gebietskörperschaften im Sitzstaat jak inne jednostki w państwie siedziby Nadzór * Brak oficjalnego tłumaczenia na j. polski

8 Zwischenergebnis Wnioski Diese Rechtsformen: sind nur grenzüberschreitend bzw. interregional anwendbar, nur für öffentlichrechtliche Partner gedacht, nicht anwendbar im deutsch-polnischen Grenzraum. Wymienione formy: mogą być stosowane we współpracy transgranicznej lub interregionalnej, są dedykowane wyłącznie dla współpracy jednostek publiczno-prawnych, nie mogą być stosowane w zakresie współpracy polsko-niemieckiej.

9 Rechtsrahmen für territoriale Zusammenarbeit Ramy prawne współpracy terytorialnej europäisches Völkervertragsrecht prawo europejskie międzynarodowe Selbstverwaltungscharta (1985) Karta Samorządu Lokalnego (1985) Madrider Rahmenübereinkommen (1980) und Protokolle Konwencja Ramowa (1980) i protokoły völkerrechtliche Verträge aufgrund MadrRahmenÜbk Umowy międzynarodowe na podstawie Konwencji Ramowej andere völkerrechtliche bi- und multilaterale Verträge inne umowy dwu- i wielostronne Nationales Recht GmbH AG GbR Verein Prawo krajowe sp. z o.o. S.A. s.c. stowarzyszenie Europarecht EVTZ-VO EWIV-VO Societa Europea, Societa Cooperativa Europaea Prawo europejskie Rozp. o EUWT Rozp. o EZIG Societas Privata Europaea, Fundatio Europaea, Societas Unius Personae

10 GmbH AG GbR Verein (intern.) sp. z o.o. S.A. s.c. Stowarzyszenie (międzyn.) Neutral: - für wirtschaftliche Projekte geeignet (in Polen keine gemeinnützige GmbH) Nicht empehlenswert: - in BBG nur subsidär anzuwenden ( 96 IV BbgKVerf), - eingeschränkter Einfluss auf Vorstand, - für größere Vorhaben mit großem Mittelbedarf geeignet Nicht empehlenswert: - Persönliche Haftung der Gesellschafter, - Gesamthandseigentum - Gemeinschaftliche Geschäftsführung Nicht empfehlenswert: - nach poln. Recht darf nicht mit der Ausführung von öffentlichen Aufgaben beauftragt werden, - ggf. Gründung von zwei Vereinen und Abschluss einer Vereinbarung (~ Euroregione) Neutralne: - przydatna w projektach o charakterze gospodarczym (w Polsce brak sp. z o.o. użyteczności publicznej) Niepolecana: - w BBG stosowana tylko subsydiarnie, - ograniczony wpływ na zarząd, - przydatna przy dużych projektach wymagających dofinansowania Niepolecana: - odpowiedzialność osobista wspólników, - własność łączna, - wspólne prowadzenie spraw Niepolecana: - wg ustawy nie można powierzyć realizacji zadań publicznych, - ew. utworzenie dwóch stowarzyszeń i zawarcie porozumienia (~ Euroregiony)

11 GmbH AG GbR Verein (intern.) sp. z o.o. S.A. s.c. Stowarzyszenie (międzyn.) Neutral: - für wirtschaftliche Projekte geeignet (in Polen keine gemeinnützige GmbH) - Erprobt in vielen grenzüberschreitenden Projekten Nicht empehlenswert: - in BBG nur subsidär anzuwenden ( 96 IV BbgKVerf), - eingeschränkter Einfluss auf Vorstand, - für größere Vorhaben mit großem Mittelbedarf geeignet Nicht empehlenswert: - Persönliche Haftung der Gesellschafter, - Gesamthandseigentum - Gemeinschaftliche Geschäftsführung Nicht empfehlenswert: - nach poln. Recht darf nicht mit der Ausführung von öffentlichen Aufgaben beauftragt werden, - ggf. Gründung von zwei Vereinen und Abschluss einer Vereinbarung (~ Euroregione) Neutralne: - przydatna w projektach o charakterze gospodarczym (w Polsce brak sp. z o.o. użyteczności publicznej), - wypróbowana w wielu projektach transgranicznych Niepolecana: - w BBG stosowana tylko subsydiarnie, - ograniczony wpływ na zarząd, - przydatna przy dużych projektach wymagających dofinansowania Niepolecana: - odpowiedzialność osobista wspólników, - własność łączna, - wspólne prowadzenie spraw Niepolecana: - wg ustawy nie można powierzyć realizacji zadań publicznych, - ew. utworzenie dwóch stowarzyszeń i zawarcie porozumienia (~ Euroregiony)

12 Rechtsrahmen für territoriale Zusammenarbeit Ramy prawne współpracy terytorialnej europäisches Völkervertragsrecht prawo europejskie międzynarodowe Selbstverwaltungscharta (1985) Karta Samorządu Lokalnego (1985) Madrider Rahmenübereinkommen (1980) und Protokolle Konwencja Ramowa (1980) i protokoły völkerrechtliche Verträge aufgrund MadrRahmenÜbk Umowy międzynarodowe na podstawie Konwencji Ramowej andere völkerrechtliche bi- und multilaterale Verträge inne umowy dwu- i wielostronne Nationales Recht GmbH AG GbR Verein Prawo krajowe sp. z o.o. S.A. s.c. stowarzyszenie Europarecht EVTZ-VO EWIV-VO Societa Europea, Societa Cooperativa Europaea Prawo europejskie Rozp. o EUWT Rozp. o EZIG Societas Privata Europaea, Fundatio Europaea, Societas Unius Personae

13 Rechtsrahmen für territoriale Zusammenarbeit Ramy prawne współpracy terytorialnej europäisches Völkervertragsrecht prawo europejskie międzynarodowe Selbstverwaltungscharta (1985) Karta Samorządu Lokalnego (1985) Madrider Rahmenübereinkommen (1980) und Protokolle Konwencja Ramowa (1980) i protokoły völkerrechtliche Verträge aufgrund MadrRahmenÜbk Umowy międzynarodowe na podstawie Konwencji Ramowej andere völkerrechtliche bi- und multilaterale Verträge inne umowy dwu- i wielostronne Nationales Recht GmbH AG GbR Verein Prawo krajowe sp. z o.o. S.A. s.c. stowarzyszenie Europarecht EVTZ-VO EWIV-VO Societa Europea, Societa Cooperativa Europaea Prawo europejskie Rozp. o EUWT Rozp. o EZIG Societas Privata Europaea, Fundatio Europaea, Societas Unius Personae

14 Europäische wirtschaftliche Interessenvereinigung Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych Ziel Erleichterung oder Entwicklung wirtschaftlicher Tätigkeit ihrer Mitgliedern ułatwianie lub rozwój działalności gospodarczej oraz poprawa lub intensyfikacja wyników tej działalności Cel Aufgaben Koordinierung von Maßnahmen mit dem wirtschaftlichen Charakter Koordynacja działań o charakterze gospodarczym Zadania

15 Europäische wirtschaftliche Interessenvereinigung Rechtspersönlichkeit Mitglieder Teilrechtsfähig (ohg) juristische (des Privatrechts und des öffentlichen Rechts) natürliche Personen aber nur mit Sitz in der EU (assoziierte Mitgliedschaft) Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych ułomna osoba prawna (ma zdolność prawną) osoby prawne (prawa prywatnego i publicznego) osoby fizyczne lecz tylko z siedzibą w UE (partnerstwo/członkowie obserwatorzy) Osobowość prawna Członkowie

16 Europäische wirtschaftliche Interessenvereinigung Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych Errichtung schriftlicher Vertrag Eintragung ins Register pisemna umowa wpis do rejestru Ustanowie nie Haftung volle Haftung der Mitglieder pełna odpowiedzialność członków Odpowiedzialność Aufsicht jedes Mitglied wird nach den für es maßgeblichen Regeln beaufsichtigt nad każdym z członków z właściwa instytucja państwa siedziby statutowej oraz członkowie Nadzór

17 Europäische wirtschaftliche Interessenvereinigung Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych keine Unternehmensbesteuerung (KSt, GewSt, SolZ) Nie podlega podatkowi od przedsiębiorstw Steuerrecht Gewinn nur bei Mitgliedern zu versteuern umsatzsteuerpflichtig, wenn keine Steuerbefreiung eingreift zyski opodatkowane u członków EZIG podatek obrotowy (+), o ile brak zwolnień Prawo podatkowe grenzüberschreitend DBA zu beachten pamiętać o umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania

18 Schlussfolgerungen Wnioski Argumente für EWIV 1) Förderung von wirtschaftlichen Interessen, 2) breiter Mitgliederkreis, 3) Erprobung in Logistikkooperation 4) 20-jährige Erfahrung mit der Rechtsform Argumenty za EUIG: 1) wspieranie interesów o charakterze gospodarczym, 2) szeroki krąg podmiotów, 3) forma wypróbowana w zakresie logistyki 4) 20-letnia doświadczenia z EUIG

19 Rechtsrahmen für territoriale Zusammenarbeit Ramy prawne współpracy terytorialnej europäisches Völkervertragsrecht prawo europejskie międzynarodowe Selbstverwaltungscharta (1985) Karta Samorządu Lokalnego (1985) Madrider Rahmenübereinkommen (1980) und Protokolle Konwencja Ramowa (1980) i protokoły völkerrechtliche Verträge aufgrund MadrRahmenÜbk Umowy międzynarodowe na podstawie Konwencji Ramowej andere völkerrechtliche bi- und multilaterale Verträge inne umowy dwu- i wielostronne Nationales Recht GmbH AG GbR Verein Prawo krajowe sp. z o.o. S.A. s.c. stowarzyszenie Europarecht EVTZ-VO EWIV-VO Societa Europea, Societa Cooperativa Europaea Prawo europejskie Rozp. o EUWT Rozp. o EZIG Societas Privata Europaea, Fundatio Europaea, Societas Unius Personae

20 Europäischer Verbund für territoriale Zusammenarbeit Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej Ziel - Erleichterung und Förderung der territorialen Zusammenarbeit zwischen seinen Mitgliedern - Beitrag zum Zusammenhalt der Union - ułatwianie i wspieranie współpracy terytorialnej, - wzmacnianie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej Unii. Cel Aufgaben - gemeinsamer Zuständigkeitsbereich aller Mitglieder (Ausnahmen zulässig) - Aufgaben dürfen nicht die Ausübung hoheitlicher Befugnisse oder Verpflichtungen zur Wahrung der allgemeinen Interessen des Staates oder sonstiger öffentlicher Einrichtungen betreffen. - zadania mieszczące się w zakresie kompetencji każdego z członków (wyjątki dopuszczalne) - nie mogą dotyczyć wykonywania uprawnień przyznanych na mocy prawa publicznego lub obowiązków, których celem jest ochrona ogólnych interesów państwa lub ochrona ogólnych interesów innych organów publicznych, Zadania

21 Europäischer Verbund für territoriale Zusammenarbeit Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej Rechtspersönlichkeit + (öffentlich-rechtlich oder privatrechtlich (je nach dem Recht des Sitzstaates)) + (publiczno-prawna lub prywatnoprawna (wg koncepcji w państwie siedziby EUWT) Osobowość prawna Mitglieder - Mitgliedstaaten, - ihre Gebietskörperschaften (staatlich, regional, lokal) - öffentliche Unternehmen, - sonstige öffentliche Einrichtungen, - DAWI-Unternehmen - Verbünde der oben genannten Einrichtungen - Einrichtungen aus Drittländern - keine Privatpersonen - państwa członkowskie, - władze na szczeblu krajowym, regionalnym, lokalnym, - przedsiębiorstwa publiczne, - podmioty prawa publicznego, - przedsiębiorstwa realizujące usługi w ogólnym interesie gospodarczym, - ich związki - podmioty z państw trzecich - osoby prywatne nie mogą uczestniczyć Członkowie

22 Europäischer Verbund für territoriale Zusammenarbeit Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej Errichtung Genehmigung durch das betroffene MS - der Teilnahme des Mitglieds an dem EVTZ - der Übereinkunft Zatwierdzenie przez państwo członkowskie - uczestnictwa przyszłego członka w EUWT i - konwencji wg przepisów krajowych i rozporządzenia Ustanowienie Haftung - EVTZ selbst; - subsidiäre Haftung der Mitglieder; - EVTZ mbh zulässig - EUWT samodzielnie, - subsydiarna odpowiedzialność członków, - EUWT z o.o. możliwe Odpowiedzialność Aufsicht - durch Organe des Mitgliedstaates - Kontrolle in inhaltlicher und finanzieller Hinsicht - organy państwa siedziby - kontrola finansowa i merytoryczna Nadzór

23 Europäischer Verbund für territoriale Zusammenarbeit Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej mangelnde Erprobung brak doświadczenia Steuerrecht - Körperschaftssteuer in Bezug auf BgA im Inland (Mitglieder) - Gewerbesteuer in Bezug auf BgA im Inland (Mitglieder) - podatek dochodowy od osób prawnych tylko w odniesieniu do działalności gospodarczej w DE (członkowie) - podatek od działalności gospodarczej tylko w zakresie działalności w DE (członkowie) Prawo podatkowe - Umsatzsteuer nur im Bereich BgA (EVTZ) - Podatek obrotowy tylko w zakresie działalności gospodarczej (EUWT)

24 Schlussfolgerungen Wnioski Für Zusammenschluss von privaten und öffentlich-rechtlichen Partnern nur privatrechtliche Formen des nationalen Rechts (GmbH, AktG usw.) oder des Europarechts (EWIV) zugänglich. Podmioty prywatne i publiczne mogą wspólnie zrzeszać się tylko w prywatnoprawnych formach prawa krajowego (sp. z o.o., S.A. itd.) lub europejskiego (EUIG)

25 Schlussfolgerungen Wnioski Für grenzüberschreitende oder transnationale Zusammenarbeit von öffentlich-rechtlichen Einrichtungen ist der EVTZ aktuell die empfohlene Rechtsform. Formą prawną zalecaną obecnie dla współpracy transgranicznej lub transnarodowej podmiotów publicznych jest EUWT.

26 Schlussfolgerungen Wnioski Argumente für EVTZ: 1) Selbständigkeit, 2) Anerkennung in der EU, 3) Erprobung im Bereich der Transportnetze, 4) Förderfähigkeit. Argumenty za EUWT: 1) samodzielność, 2) uznanie w UE, 3) doświadczenia w ramach korytarzy transportowych, 4) zdolność do pozyskiwania funduszy.

27 Dr. iur. Marcin Krzymuski Viadrina Center B/Orders in Motion EVTZ-Kompetenzzentrum Danke für Ihre Aufmerksamkeit! August-Bebel-Str. 12 Postfach Frankfurt(Oder) Dziękuję za uwagę! Tel Mob Krzymuski@europa-uni.de