KIERUNKI ZMIAN W USTAWIE O PUBLICZNYM TRANSPORCIE ZBIOROWYM

Transkrypt

1 KIERUNKI ZMIAN W USTAWIE O PUBLICZNYM TRANSPORCIE ZBIOROWYM Marcin Gromadzki Public Transport Consulting Konferencja podsumowująca I etap projektu LAST MILE Szczecin, 19 września 2018 r.

2 OBECNE ROZWIĄZANIA W ZAKRESIE REFUNDACJI ULG USTAWOWYCH W DROGOWYCH PRZEWOZACH OSÓB Aktualnie, rekompensatę z budżetu państwa z tytułu utracenia przychodów spowodowanych stosowaniem ulg ustawowych, może otrzymywać przewoźnik drogowy, świadczący legalnie (na podstawie otrzymanego zezwolenia) i w sposób komercyjny, regularne usługi przewozowe po spełnieniu określonych warunków formalnych (nie są one wygórowane) i podpisaniu umowy z urzędem marszałkowskim. Na mocy uchwalonej w grudniu 2010 r. ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, od 1 stycznia 2017 r. system refundacji ulg ustawowych miał diametralnie zmienić się. 2

3 HISTORIA PROCESU LEGISLACYJNEGO NOWELIZACJI USTAWY O PUBLICZNYM TRANSPORCIE ZBIOROWYM OBECNE ROZWIĄZANIA W ZAKRESIE REFUNDACJI ULG Na mocy uchwalonej Od 1 stycznia 2017 r. miał zmienić się system refundacji ulg ustawowych z tytułu utraty przychodów, spowodowanej stosowaniem uprawnień pasażerów do ulg określonych ustawami. Rekompensata z tytułu utracenia przychodów spowodowanych stosowaniem ulg ustawowych, jest co do zasady pokrywana z budżetu państwa. Aktualnie, rekompensatę z budżetu państwa z tytułu utracenia przychodów spowodowanych stosowaniem ulg ustawowych, może otrzymywać przewoźnik drogowy, świadczący legalnie (na podstawie otrzymanego zezwolenia) i w sposób komercyjny, regularne usługi przewozowe po spełnieniu określonych warunków formalnych (nie są one wygórowane) i podpisaniu umowy z urzędem marszałkowskim. 3

4 HISTORIA PROCESU LEGISLACYJNEGO BRAK OBOWIĄZKU UZYSKANIA ZEZWOLENIA NA KOMERCYJNE WYKONYWANIE PRZEWOZÓW REGULARNYCH ZAŁOŻONY OD 1 ST YCZNIA 2017 R. Od 1 stycznia 2017 r. przewóz osób w zakresie publicznego transportu zbiorowego miał nie wymagać już potrzeby uzyskania zezwolenia. Przedsiębiorca miał mieć możliwość wykonywania drogowego przewozu osób, niebędącego przewozem o charakterze użyteczności publicznej, po zgłoszeniu o zamiarze takiego działania do organizatora (jednostki samorządu terytorialnego) właściwego ze względu na obszar lub zasięg przewozów i wydaniu przez tego organizatora potwierdzenia zgłoszenia przewozu. Transport drogowy osób w Polsce miał więc ulec liberalizacji. 4

5 HISTORIA PROCESU LEGISLACYJNEGO WARUNKI UZYSKIWANIA REKOMPENAST Y UTRAT Y PRZYCHODÓW Z T Y TUŁU HONOROWANIA ULG USTAWOWYCH ZAŁOŻONE OD 1 ST YCZNIA 2017 R. Przewoźnik, świadczący usługi na podstawie potwierdzenia zgłoszenia przewozu, miał nie mieć możliwości uzyskiwania rekompensaty udzielanych ulg ustawowych. W nowych uregulowaniach prawnych rekompensatę otrzymywać miał nie przewoźnik, ale organizator, który następnie miał wypłacać ją operatorowi publicznego transportu zbiorowego, czyli podmiotowi, który na jego zlecenie, zgodnie z umową, zawartą w trybie przewidzianym w ustawie o publicznym transporcie zbiorowym, świadczy usługi przewozowe. Przewozy te miały być ogólnodostępne (otwarte dla mieszkańców ). 5

6 HISTORIA PROCESU LEGISLACYJNEGO PROCEDURA PRZEKAZYWANIA REKOMPENSAT Y Z T Y TUŁU STOSOWANIA ULG USTAWOWYCH ZAŁOŻONA OD 1 ST YCZNIA 2017 R. Od 1 stycznia 2017 r. procedura przekazywania rekompensaty z tytułu stosowania ulg ustawowych miała być dość skomplikowana. Operator musiałby zgłosić się do organizatora z wnioskiem o rekompensatę, a obowiązkiem organizatora byłaby weryfikacja tego wniosku i dopiero po jej dokonaniu, organizator mógłby wystąpić do odpowiedniego urzędu marszałkowskiego z wnioskiem o przekazanie rekompensaty poniesionej przez operatora straty w związku ze stosowaniem ulg ustawowych. Przewidziana do wprowadzenia z dniem 1 stycznia 2017 r. zmiana warunków otrzymywania rekompensaty z tytułu stosowania ulg ustawowych, była więc znacząca. 6

7 HISTORIA PROCESU LEGISLACYJNEGO PROBLEMY WYNIKAJĄCE Z UREGULOWAŃ MAJĄCYCH WEJŚĆ W ŻYCIE OD 1 ST YCZNIA 2017 R. Złożoność i mnogość procedur formalno-prawnych, niezbędnych do spełnienia przy ubieganiu się o refundację strat z tytułu honorowania ulg ustawowych w transporcie drogowym mających obowiązywać od 2017 r., spowodowała, że wiele samorządów nie zdecydowało się na ich spełnienie, a więc na podjęcie się roli organizatora publicznego transportu zbiorowego. Spowodowało to swoistą burzę medialną przeciwko nowym przepisom, podsyconą przez niektóre organizacje i stowarzyszenia przewoźników. 7

8 HISTORIA PROCESU LEGISLACYJNEGO PROTEST Y PRZECIWKO NOWYM ZASADOM REFUNDACJI ULG USTAWOWYCH W PUBLICZNYM TRANSPORCIE ZBIOROWYM W dniu 21 kwietnia 2016 r. w portalu nie-pelnosprawni.pl pojawiła się publikacja pt. Od 1 stycznia 2017 znikają bilety ulgowe na pociągi i autobusy dalekobieżne dla niepełnosprawnych, oparta na wcześniejszych publikacjach: Grzegorz Skowron Busy będą miały gorzej, dziennikpolski24.pl z 26 stycznia 2016 r.; Rząd PO-PSL zlikwiduje bilety ulgowe w komunikacji, radiomaryja.pl z 7 października 2015 r. O ile poprzednie dwie publikacje przeszły bez echa, ta wywołała prawdziwą burzę w mediach. 8

9 HISTORIA PROCESU LEGISLACYJNEGO ODROCZENIE DAT Y WEJŚCIA W ŻYCIE NOWYCH ZASAD REFUNDACJI ULG USTAWOWYCH W PUBLICZNYM TRANSPORCIE ZBIOROWYM (1) Po weekendzie, w którym kwestia nowych przepisów dotyczących ulg była tematem nr 1 w mediach ogólnopolskich, w dniu 25 kwietnia br. Pan Jerzy Szmit, podsekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa, zapowiedział podczas konferencji prasowej, że w 2017 r. przewozy będą odbywały się jak do tej pory, a wszelkie ulgi będą nadal obowiązywały. W tym celu Senat miał przygotować projekt przedłużający okres wejścia w życie nowych przepisów dotyczących refundacji ulg do końca 2017 r. 9

10 HISTORIA PROCESU LEGISLACYJNEGO ODROCZENIE DAT Y WEJŚCIA W ŻYCIE NOWYCH ZASAD REFUNDACJI ULG USTAWOWYCH W PUBLICZNYM TRANSPORCIE ZBIOROWYM (2) W dniu 28 kwietnia Pan Grzegorz Czelej, Wicemarszałek Senatu, złożył projekt ustawy, która opóźnia o rok wejście w życie przepisów o ulgach ustawowych. Resort zapowiedział jednocześnie, że w kolejnym roku (2017) zostanie uchwalona całkowicie nowa ustawa o transporcie zbiorowym, która ostatecznie ureguluje kwestie organizacji tego transportu i refundacji ulg. W dniu 21 lipca 2016 r. Sejm RP przyjął ustawę o zmianie ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, która odroczyła termin wejścia w życie przepisów dotyczących organizowania przewozów użyteczności publicznej przez samorządy, został odroczony o rok do 1 stycznia 2018 r. 10

11 HISTORIA PROCESU LEGISLACYJNEGO INICJAT YWA SENATORÓW PROJEKT USTAWY O ZMIANIE USTAWY O TRANSPORCIE DROGOWYM ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW DRUK NR 208 Z 17 CZERWCA 2016 R. (1) W czerwcu 2016 r. pojawił się projekt senacki (druk nr 208 z 17 czerwca 2016 r.), który całkowicie miał zmienić zasady wprowadzane od dnia 1 stycznia 2018 r. ustawą o publicznym transporcie zbiorowym. Projekt ten był bardzo korzystny dla małych przewoźników minibusowych, działających na własne ryzyko finansowe, a jednocześnie utrudniał regulację rynku przez samorządy i działanie dużych podmiotów. Jeżeli zostałby uchwalony, zupełnie bezprzedmiotowe stałyby się wszystkie przygotowane dotąd powiatowe i gminne plany transportowe. 11

12 HISTORIA PROCESU LEGISLACYJNEGO INICJAT YWA SENATORÓW PROJEKT USTAWY O ZMIANIE USTAWY O TRANSPORCIE DROGOWYM ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW DRUK NR 208 Z 17 CZERWCA 2016 R. (2) Pod drukiem nr 208 podpisało się 13 Senatorów. Tymczasem w dniu 6 lipca 2016 r. pojawił się druk nr 207W, w którym 4 Senatorów wycofało swoje poparcie dla projektu ustawy o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw. Senatorowie nie uzasadnili przyczyn swojej decyzji, ale w jej rezultacie druk nr 208 przeszedł do historii, gdyż do podjęcia inicjatywy senackiej niezbędne jest poparcie co najmniej 10 senatorów. 12

13 HISTORIA PROCESU LEGISLACYJNEGO WYSTĄPIENIE PANA WICEMINISTRA JERZEGO SZMITA NA 34. POSIEDZENIU KOMISJI INFRSTRUKTURY SEJMU RP W DNIU 19 LIPCA 2016 R. Pan Wiceminister Jerzy Szmit poinformował, że w resorcie trwają prace, które przedstawią merytoryczną zmianę ustawy jako projektu rządowego i przedstawił założenia projektu (7 punktów). Założenia te były niemal identyczne, jak wcześniejsze założenia projektu senackiego. 13

14 HISTORIA PROCESU LEGISLACYJNEGO REJESTRACJA PROJEKTU ZMIANY USTAWY O PUBLICZNYM TRANSPORCIE ZBIOROWYM W RZĄDOWYM CENTRUM LEGISLACJI W dniu 5 września 2016 r. projekt ustawy o zmianie ustawy o publicznym transporcie zbiorowym oraz niektórych innych ustaw zarejestrowano w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pod numerem UD126. Tym samym rozpoczął się kolejny etap procesu legislacji. 14

15 HISTORIA PROCESU LEGISLACYJNEGO REAKCJA SAMORZĄDÓW NA OPUBLIKOWANY OPIS ISTOT Y ROZWIĄZAŃ ZAWART YCH W PROJEKCIE USTAWY PROCEDOWANYM PRZEZ MIB Samorządy różnych szczebli wyraziły zaniepokojenie niektórymi treściami nowej regulacji. Szczególną aktywność wykazał Związek Powiatów Polskich i Komisja Transportu Związku Miast Polskich. Wskutek działań organizacji samorządów podjęto decyzję o procedowaniu projektu ustawy w trybie z konsultacjami społecznymi. W pierwszym etapie powołano zespół ds. opracowania projektu zmian ustawy o ptz, w którego skład weszli przedstawiciele organizacji samorządów i organizacji przewoźników (9 osób). Zespół wspomagali eksperci zewnętrzni. 15

16 PROCEDOWANIE PROCESU NOWELIZACJI USTAWY O PUBLICZNYM TRANSPORCIE ZBIOROWYM OD LISTOPADA 2016 R. DO LUTEGO 2018 R. Od listopada 2016 r. do lutego 2018 r. powstawały kolejne projekty zmiany ustawy. Ostatnie z nich zawierały określoną wizję funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego, a mianowicie: przewozy użyteczności publicznej wykonywane na podstawie umów z jednostkami samorządu terytorialnego na szczeblu od gminnego do wojewódzkiego i przewozy komercyjne tylko jako międzywojewódzkie. Wizja ta wydawała się logiczna i spójna, a do jej sensownego ziszczenia brakowało już tylko zmian dosłownie kilku zapisów w treści oraz zapewnienia samorządom i dzisiejszym przewoźnikom wystarczającego czasu na dostosowanie się do wszystkich wprowadzanych ustawą wymogów, gdyż zakładane w projektach rygorystyczne terminy już w momencie ich przedstawiania nie były możliwe do spełnienia. 16

17 KONSULTACJE SPOŁECZNE 7. PROJEKTU NOWELIZACJI USTAWY O PUBLICZNYM TRANSPORCIE ZBIOROWYM Siódmy projekt ustawy o publicznym transporcie zbiorowym w wersji z 16 lutego 2018 r. skierowano do konsultacji społecznych. W rezultacie konsultacji wpłynęło 540 propozycji zmian treści ustawy, zajmujących aż 209 stron. W większości były to propozycje całkowicie nowych zapisów, powiązane z krytyką treści zawartych w 7. projekcie nowelizacji. 17

18 8. PROJEKT NOWELIZACJI USTAWY O PUBLICZNYM TRANSPORCIE ZBIOROWYM Z DNIA 13 CZERWCA 2018 R. Po ponad trzech i pół miesiąca od zakończenia konsultacji społecznych ostatniego projektu ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, w dniu 20 czerwca na stronach Rządowego Centrum Legislacji pojawił się ósmy projekt ustawy o zmianie ustawy o publicznym transporcie zbiorowym oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 czerwca 2018 r. Projekt ten wraz z uzasadnieniem i Oceną Skutków Regulacji pismem Pana Marka Chodkiewicza Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Infrastruktury z dnia 13 czerwca br. został skierowany do zaopiniowania przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego. 18

19 CAŁKOWICIE NOWA DEFINICJA KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ W PROJEKCIE Z DNIA 13 CZERWCA 2018 R. NAJWAŻNIEJSZĄ ZMIANĄ W 8. PROJEKCIE NOWELIZACJI USTAWY O PTZ Komunikacja miejska przewozy pasażerskie wykonywane wyłącznie w granicach miasta oraz gminne lub powiatowe przewozy pasażerskie wykonywane: a) w granicach miasta i wsi w przypadku gminy miejsko -wiejskiej, b) w granicach miasta oraz miast i gmin powiązanych z nim komunikacyjnie, jeżeli zostało zawarte porozumienie międzygminne dotyczące powierzenia zadań z zakresu publicznego transportu zbiorowego lub gminy te należą do związku międzygminnego lub związku powiatowo-gminnego mających za zadanie realizację publicznego transportu zbiorowego, c) metropolitalne przewozy pasażerskie. W stosunku do poprzedniego projektu nastąpiła kardynalna zmiana. 19

20 SKUTKI ZMIAN W DEFINICJI KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ (1) Z nowej definicji można wywnioskować, że każde przewozy organizowane przez związek międzygminny lub powiatowo -gminny wykonywane w granicach miast oraz miast i gmin są komunikacją miejską. Z refundacji ulg ustawowych wykluczono w ten sposób związki międzygminne lub powiatowo-gminne, jeśli należą do nich miasta lub miasta i gminy. Zapewne zamiarem ustawodawcy było odniesienie się do linii wyłącznie w granicach miast i gmin, ale zapis ten można również odczytać, że każdy przewóz w granicach miast oraz miast i gmin jest komunikacją miejską, w tym też i dotychczasowe przewozy powiatowe na odcinkach wewnątrz obszarów miast. 20

21 SKUTKI ZMIAN W DEFINICJI KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ (2) Przyjęcie zmiany definicji komunikacji miejskiej bardzo mocno podniosłoby koszt funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego w gminach miejsko-wiejskich, w tym koszt dowozów dzieci do szkół w takich gminach (w przypadku przewozów otwartych ogólnodostępnych koszt ten nawet podwoiłby się). W rezultacie, pojawiło się wiele głosów mocno krytycznych wobec przedmiotowego projektu nowelizacji ustawy. 21

22 PROPOZYCJE ZMIAN PROJEKTU ZGŁOSZONE W DN R. NA POSIEDZENIU ZESPOŁU DS. INFRASTRUKTURY, ROZWOJU LOKALNEGO, POLIT YKI REGIONALNEJ I ŚRODOWISKA KWRiST (1) 1. Zgłoszono potrzebę zdefiniowania, jakie problemy rodzi aktualny system refundacji ulg oraz projekt nowelizacji ustawy i poszukiwań możliwości rozwiązywania tych problemów w kontekście głównej wady wszystkich dotychczasowych projektów, jaką było kreowanie przez nie zbyt wielu organizatorów przewozów. 2. Na wzór państw Europy Zachodniej należałoby tymczasem poszukiwać rozwiązania, w którym poza komunikacją miejską gminy nie byłyby samodzielnymi organizatorami przewozów osób. 3. Przewozy w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich byłyby organizowane w sposób zintegrowany w szerszym wymiarze na obszarach powiatów, związków powiatów lub związków powiatowo-gminnych, zgodnie z faktycznymi kierunkami dojazdów ludności. 22

23 PROPOZYCJE ZMIAN PROJEKTU ZGŁOSZONE W DN R. NA POSIEDZENIU ZESPOŁU DS. INFRASTRUKTURY, ROZWOJU LOKALNEGO, POLIT YKI REGIONALNEJ I ŚRODOWISKA KWRiST (2) 3. Plan transportowy (obligatoryjny) powinien przesądzać, czy w danej jednostce samorządu terytorialnego będą realizowane przewozy wyłącznie kontraktowane, czy też dopuszczone będą przewozy komercyjne, z pieczą regulacyjną samorządu nad nimi. 4. Plan transportowy ustalałby także standardy obsługi linii, co można rozumieć zarówno jako liczby (częstotliwości) kursów na każdej z nich, jak też i minima wymogów taborowych w zależności od możliwości budżetowych danego samorządu i poziomu konkurencyjności. 5. Poza systemem refundacji ulg ustawowych w przewozach drogowych osób, znaczący strumień środków samorządowych przeznaczany jest na zamknięte przewozy szkolne, co nie sprzyja rozwojowi przewozów otwartych ogólnodostępnych. Należałoby zatem wzmocnić mechanizmy integrujące sposób wydawania środków budżetowych na przewozy osób. 23

24 AKTUALNA SY TUACJA ZAAWANSOWANIE PROCESU LEGISLACYJNEGO (1) Prace związane z nowelizacją ustawy o publicznym transporcie zbiorowym aktualnie zdecydowanie zwolniły. W dniu 14 sierpnia 2018 r. Pan Marek Chodkiewicz Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury skierował pismo do Pana Marka Wróbla Sekretarza Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, w którym poinformował, że podczas spotkania, które odbyło się w dniu 9 lipca 2018 r. w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów zalecono przeprowadzenie dodatkowej analizy rozwiązań zawartych w projekcie ustawy. W związku z powyższym Pan Minister Marek Chodkiewicz zwrócił się z prośbą o przesunięcie rozpatrywania projektu ustawy przez Zespół Spraw Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej i Środowiska KWRSiT, bez wskazania w piśmie jakiejkolwiek daty lub okresu odroczenia. 24

25 AKTUALNA SY TUACJA ZAAWANSOWANIE PROCESU LEGISLACYJNEGO (2) Z powyższego wynika w kontekście wielokrotnych zapewnień przedstawicieli obecnego rządu, że nigdy nie wejdą w życie przepisy planowane, zgodnie z uchwaloną pierwszą wersją ustawy, do wejścia w życie od 1 stycznia 2017 r. niemal pewność ponownego przedłużenia ważności zezwoleń w ustawie okołobudżetowej i przesunięcie prac nad ustawą na kolejny rok. Dla branży komunikacji miejskiej jest to wiadomość dobra nie zmienia się jej status quo, ale dla pozostałych przewozów drogowych oznacza ona dalszy brak perspektyw na poprawę finansowania. 25

26 AKTUALNA SY TUACJA ZAAWANSOWANIE PROCESU LEGISLACYJNEGO (3) 26

27 PODZIĘKOWANIE ZA UWAGĘ Bardzo serdecznie dziękuję Państwu za uwagę. Marcin Gromadzki Public Transport Consulting ul. Strzelców 1B/33, Gdynia tel , , fax Zachęcam do odwiedzenia naszego profilu na Facebooku i polubienia nas. 27