Wiejskie stacje elektroenergetyczne SN

Transkrypt

1 Wiejskie stacje elektroenergetyczne SN Autor: Dr hab. inż. Waldemar Dołęga - Katedra Energoelektryki, Wydział Elektryczny, Politechnika Wrocławska, Wrocław, ul. Wybrzeże Wyspiańskiego 27 waldemar.dolega@pwr.edu.pl ("Energetyka" - 5/2017) Streszczenie W artykule przedstawiono wiejskie stacje elektroenergetyczne SN zwracając szczególną uwagę na stacje słupowe. Przedstawiono stan sieci dystrybucyjnej na obszarach wiejskich. Przedstawiono charakterystykę ogólną stacji słupowych SN oraz charakterystykę rozwiązań krajowych. Omówiono stosowane rozwiązania konstrukcyjne zwracając szczególną uwagę na konstrukcję nośną. Omówiono wybrane aspekty techniczne rozwiązań konstrukcyjnych stacji słupowych. Przedstawiono przepisy określające wymagania i zalecenia związane z doborem stacji słupowej. Słowa kluczowe stacja elektroenergetyczna, stacja słupowa, dobór Wprowadzenie Sieć dystrybucyjna na obszarach wiejskich jest wprawdzie przystosowana do występujących obecnie typowych warunków zapotrzebowania na energię elektryczną i realizacji zadań w stanach normalnych, jednak w kontekście prognozowanego wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną w przyszłości, konieczności poprawy jakości i niezawodności dostawy energii do odbiorców końcowych oraz intensywnego rozwoju odnawialnych źródeł energii obecna infrastruktura dystrybucyjna na terenach wiejskich wymaga rozbudowy i gruntownej modernizacji [2]. Jest bowiem powszechnie postrzegana, jako istotna bariera dla zrównoważonego rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego obszarów wiejskich. Stwarza bowiem duże zagrożenia dla bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej i nie zapewnia odpowiedniej jej jakości dla odbiorców końcowych (gospodarstw wiejskich). Taki stan rzeczy wynika bezpośrednio z: wieku, stanu technicznego, dużego stopnia wyeksploatowania wiejskich sieci elektroenergetycznych, braku wymaganych inwestycji zapobiegających postępującej dekapitalizacji majątku sieciowego oraz dużej ich awaryjności na skutek anomalii pogodowych [2]. Wiejskie sieci elektroenergetyczne budowano bardzo intensywnie w ramach powszechnej elektryfikacji obszarów wiejskich w okresie pierwszych 30 lat powojennych. Wykonano je bardzo dużym nakładem sił i środków pochodzących z opłat elektryfikacyjnych ludności wiejskiej. Powstało wówczas 60 tys. wiejskich stacji transformatorowych, 85 tys. km linii SN, 143 tys. km linii nn i ponad 3800 tys. instalacji odbiorczych [1]. Również w latach osiemdziesiątych XX wieku ta sieć była rozbudowywana. Wiele z tych obiektów przekroczyło planowany ekonomiczny okres eksploatacji linii i stacji elektroenergetycznych który kształtuje się na poziomie 35 lat i wymaga pilnej modernizacji

2 [5]. Jednak skala wymaganych inwestycji z tym związana przewyższa znacznie możliwości finansowe krajowych operatorów systemów dystrybucyjnych. Stan techniczny sieci dystrybucyjnych na obszarach wiejskich na terenie kraju jest mocno zróżnicowany. Najgorzej sytuacja wygląda w województwach: lubelskim, mazowieckim, podkarpackim i podlaskim. Lepsza sytuacja jest na terenach zachodnich i północnych kraju. Sieć dystrybucyjna na obszarach wiejskich obejmuje linie SN o napięciu 15, 20 i 30kV i linie nn (400/230V). Linie SN są wykonane głównie jako linie napowietrzne z przewodami wielożyłowymi stalowo-aluminiowymi gołymi lub izolowanymi [4]. Przewody są mocowane na izolatorach, które są przytwierdzone do poprzeczników na słupach stalowych lub strunobetonowych. Wiejskie stacje elektroenergetyczne SN są bardzo ważnymi elementami sieciowej infrastruktury elektroenergetycznej na obszarach wiejskich. W kraju znajduje się ich prawie 170 tys. co stanowi blisko 70% wszystkich stacji elektroenergetycznych SN na terenie kraju [5]. Wśród nich są zarówno stacje wnętrzowe jak i napowietrzne. Te pierwsze są realizowane głównie w postaci wieżowej lub kontenerowej prefabrykowanej, natomiast te drugie - w wykonaniu słupowym. Stacje słupowe należą do najprostszych, najtańszych i najczęściej stosowanych rozwiązań stacji wiejskich SN. Ich realizacja stwarza najmniej problemów formalno-prawnych, jest szybka, a eksploatacja mimo uzależnienia od warunków atmosferycznych - łatwa. Stacje te mają więc kluczowe znaczenie w kontekście budowy nowych stacji lub modernizacji już istniejących obiektów na obszarach wiejskich np. stacji wieżowych, stacji słupowych na żerdziach ŻN. Dlatego w artykule przedstawiono ich charakterystykę. Charakterystyka stacji słupowych Słupowe stacje transformatorowe są stacjami napowietrznymi przeznaczonymi zasadniczo do zasilania nie tylko odbiorców wiejskich ale również odbiorców miejskich, osiedlowych oraz przemysłowo-usługowych z sieci napowietrznej lub kablowej SN o napięciu maksymalnie 30 kv, najczęściej 15 i 20kV. Stacja słupowa jest stacją napowietrzną jednotransformatorową wyposażoną w transformator o mocy znamionowej przeważnie do 400kVA [3]. Spotyka się jednak rozwiązania z transformatorem o mocy znamionowej do 630kVA. Transformatory umieszczane są na podeście montażowym bądź na ziemi pod słupem. Wówczas stacja musi zostać ogrodzona. Ze względu na moc znamionową transformatorów stacje słupowe podzielone są zasadniczo na trzy zasadnicze grupy: do 100kVA, od 160 do 250kVA lub 400kVA i ewentualnie 630 kva [6].

3 Konstrukcja nośna stacji jest obecnie najczęściej słupem wykonanym z pojedynczej lub podwójnej żerdzi strunobetonowej wirowanej typu E lub EPV. Niemniej jednak przez długi okres czasu, do konstrukcji nośnej stacji słupowej używano dwie lub cztery żerdzie wykonane z żelbetu w trzech rodzajach układu: A, podwójnego A lub bramowym. Dopiero pod koniec lat 80-tych XX wieku wprowadzono żerdzie strunobetonowe wirowane, które przyczyniły się do zmian w konstrukcji nośnej. Obecnie dla stacji słupowych wyposażonych w transformator o mocy znamionowej do 400kVA stosuje się standardowo rozwiązanie oparte na jednej żerdzi strunobetonowej wirowanej. Żerdzie na jakich stawia się obecnie stacje słupowe są wykonane z betonu lub żelbetu i są zasilane napowietrznie lub kablowo, występują w układach krańcowym lub przelotowym. Przy układzie krańcowym konstrukcja wsporcza stacji może być brana pod uwagę w niektórych funkcjach, jako słup krańcowy o naciągu z przedziału 0-12kN dla linii SN oraz różnych naciągów wypadkowych dla linii nn [6]. Zasadniczo, w stacjach słupowych żerdzie powinny mieć wysokość 10,5 lub 12 m, a ich wytrzymałość powinna wynosić 10 lub 12kN. Przy czym przy zasilaniu stacji linią napowietrzną SN wysokość żerdzi zależy od wysokości na jakiej zawieszona jest wspomniana linia. W stacji słupowej linia zasilająca SN połączona jest z transformatorem poprzez odłącznik z uziemnikiem lub rozłącznik z uziemnikiem i podstawy bezpiecznikowe SN. Bezpieczniki wysokiego napięcia stanowią zabezpieczenie zwarciowe transformatora i umiejscowione są w każdej fazie. Dodatkowo w przypadku zasilania kablowego występuje głowica kablowa SN. Konstrukcja stacji umożliwia montaż ograniczników przepięć SN na każdej fazie, w celu ochrony transformatora przed przepięciami mogącymi wystąpić w linii SN. Instalacja ograniczników przepięć musi być poprzedzona ich właściwym doborem. Wyposażenie stacji po stronie nn zależy od charakteru wyprowadzeń obwodów niskiego napięcia. Najczęściej są to bezpieczniki lub rozłączniki z bezpiecznikami zabezpieczającymi dane wyprowadzenia (linie sieci rozdzielczej niskiego napięcia) [3]. Rozdział obwodów nn w zależności od potrzeb może być wykonany z zastosowaniem rozdzielnic montowanych na żerdzi stacyjnej lub wolnostojących, złączy kablowych wolnostojących, szaf oświetleniowych słupowych i wolnostojących oraz rozłączników słupowych nn [10]. Połączenia transformator - rozdzielnica nn realizuje się kablami YAKY lub YKY. Podobnie realizuje się połączenia rozdzielnic i szaf słupowych z napowietrznymi obwodami niskiego napięcia wykonywanymi przewodami gołymi. Kable i przewody prowadzone na stacji mogą być instalowanie na drabinkach kablowych lub za pomocą uchwytów i taśm mocowanych bezpośrednio do żerdzi. Połączenie kabli i przewodów do zacisków transformatora zależy od mocy transformatora i zastosowanego okablowania [8]. Stacje słupowe mogą być realizowane w wersji z pełnym wyposażeniem stron średniego i niskiego napięcia oraz w wersji z uproszczonym wyposażeniem po stronie średniego napięcia (np. bez podstaw bezpiecznikowych SN, bez pomostu obsługi) [10]. Rozwiązania

4 uproszczone zasadniczo pozbawione są pomostu obsługi i nie zaleca się je stosować w sytuacji, gdy moc znamionowa transformatorów przekracza 100kVA. Stacje słupowe mogą być lokalizowane w odległości minimum 3m od budynków wykonanych z materiałów niepalnych lub minimum 5m od pozostałych budynków. Realizacja budowy takich stacji jest szybka i łatwa. Rozwiązania są zestandaryzowane, proste i przejrzyste, a dzięki łatwemu dostępowi dla obsługi nie stwarzają problemów w eksploatacji. Przy czym obsługa stacji może odbywać się jedynie przy sprzyjających warunkach atmosferycznych, bowiem są to rozwiązania napowietrzne i występuje tu silny wpływ warunków zewnętrznych na jej eksploatację. Stacje słupowe wymagają ochrony odgromowej [6]. Na rys. 1 przedstawiono sylwetki przykładowych stacji słupowych, a na rys 2 przedstawiono zdjęcie takiej stacji. Rys. 1. Słupowe stacje transformatorowe o napięciu do 20 kv (wymiary w centymetrach): a) typu STS o mocy znamionowej transformatora do 100 kva, b) typu STSR o mocy znamionowej transformatora do 400 kva [3]

5 Rys. 2. Zdjęcie słupowej stacji transformatorowej 20 kv Charakterystyka rozwiązań krajowych Stacje słupowe mają wiele wariantów rozwiązań, co pozwala na optymalny dobór ich wyposażenia, dostosowany do potrzeb inwestora. Mogą być użytkowane w bardzo zróżnicowanych warunkach na terenie całego kraju. Istnieją rozwiązania dla terenów górskich i trudnodostępnych z przeznaczeniem do montażu ręcznego. W kraju istnieje wiele rozwiązań słupowych stacji transformatorowych SN/nn. Należą do nich m.in.: słupowe stacje transformatorowe SN/nn typu STN, STNu z transformatorami o mocy do 630kVA na żerdziach wirowanych, słupowe stacje transformatorowe 20/0,4 kv z transformatorami o mocy do 400 kva na żerdziach wirowanych typu STSp(b), słupowe stacje transformatorowe typu STSR i STSRp 20/400 na żerdziach wirowanych typu E i EPV, słupowe stacje transformatorowe STSpb-W 20(30)/630, słupowe stacje transformatorowe 20/0,4 kv typu STSd i STSdP z transformatorami mocy do 250 kva na żerdziach drewnianych

6 słupowe stacje transformatorowe typu STSL z transformatorami małej mocy do 160 kva dla terenów górskich i trudnodostępnych z przeznaczeniem do montażu ręcznego, słupowe stacje transformatorowe typu STSE 20/630 na słupach pojedynczych z żerdzi wirowanych typu E, słupowe stacje transformatorowe 20/0,4 kv typu STSN Nowafix. Stacje słupowe STN i STNu z transformatorami o mocy znamionowej do 630kVA przeznaczone są głównie do zasilania odbiorców zlokalizowanych na terenach wiejskich lub podmiejskich z sieci napowietrznej albo kablowej średniego napięcia, najczęściej 15 lub 20kV. Przy czym rozwiązania STN dotyczą stacji z pełnym wyposażeniem stron średniego i niskiego napięcia, a rozwiązania STNu stacji z uproszczonym wyposażeniem po stronie średniego napięcia (np. bez podstaw bezpiecznikowych, bez pomostu obsługi) [10]. Konstrukcje wsporcze stacji umożliwiają pełnienie przez nie funkcji słupa krańcowego dla linii napowietrznych średniego i niskiego napięcia, oraz słupa przelotowego, odporowego lub odporowo-narożnego dla linii średniego napięcia, a także słupa krańcowego dla linii niskiego napięcia. Stacja jest przystosowana do zainstalowania po stronie średniego napięcia odłącznika (rozłącznika) lub odłącznika (rozłącznika) z uziemnikiem albo odłącznikouziemnika (rozłączniko-uziemnika). Stacje są zbudowane z żerdzi typu E o długościach: 8,2; 9; 10,5 lub 12m, o wytrzymałości od 6 do 35kN [6]. Stacje słupowe STSp(b) są realizowane w wielu wariantach wykonania i są podobnie jak poprzednio omawiane stacje wykorzystywane do zasilania z sieci napowietrznej lub kablowej SN m.in. odbiorców zlokalizowanych na terenach wiejskich lub podmiejskich. W tej stacji transformator jest połączony z zasilającą linią SN przez odłącznik (rozłącznik) z uziemnikiem i podstawy bezpiecznikowe SN [10]. Możliwa jest również instalacja ograniczników przepięć SN. Wyprowadzenia obwodów mają wpływ na wyposażenie stacji po stronie niskiego napięcia. Rozdzielnice RS-W, które stosuje się do rozdziału obwodów nn, umieszcza się albo na żerdzi stacyjnej albo jako wolnostojące. Stacja zbudowana jest ze słupa wykonanego z pojedynczej lub podwójnej żerdzi strunobetonowej wirowanej typu E lub EPV, która może mieć wysokość w przedziale od 8,2 do 18 metrów i siłę wierzchołkową na poziomie 4,3-17,5kN [6]. Stacje słupowe typu STSR i STSRp są realizowane również w wielu wariantach wykonania i tak jak wcześniej przedstawiane rozwiązania stacji słupowych są wykorzystywane głównie do zasilania odbiorców na terenach wiejskich i podmiejskich. Występują w dwóch wersjach: podstawowej z odłącznikiem z uziemnikiem, ogranicznikiem przepięć, podstawami bezpiecznikowymi i transformatorem napowietrznym, jako wyposażeniem strony SN oraz uproszczonej, bez podstaw bezpiecznikowych strony SN i pomostu obsługi [10]. W tych stacjach stosuje się transformatory o mocy znamionowej 100, 160, 250 lub 400kVA. Stacje mogą być wykonane z pojedynczego słupa z żerdzi wirowanej o wytrzymałości 10 lub 12kN oraz długościach 10,5 lub 12m lub z dwóch żerdzi wirowanych o wytrzymałości 10kN oraz długościach 10,5 lub 12m, złączonych ze sobą elementami stalowymi [6].

7 Stacje słupowe typu STSpb-W są tak jak wcześniej przedstawiane rozwiązania stacji słupowych wykorzystywane m.in. do zasilania odbiorców na terenach wiejskich i podmiejskich. Występują w dwóch wersjach podstawowej i uproszczonej (bez podstaw bezpiecznikowych SN). Mogą być używane w układzie słupa krańcowego dla linii zarówno niskiego, jak i średniego napięcia. Wykonuje się go z dwóch żerdzi strunobetonowych wirowanych typu E: liniowej o długości od 10,5 do 15m i wytrzymałości do 17,5kN (zależne od potrzeb linii zasilającej) i transformatorowej o długości 10,5 lub 12m [6]. Po stronie SN istnieje możliwość zabudowania odłącznika lub odłącznika z uziemnikiem. Rozdział obwodów nn może być realizowany przez: rozdzielnice RS-W na żerdzi stacyjnej lub wolnostojące, złącza kablowe wolnostojące, szafy oświetleniowe słupowe i wolnostojące oraz rozłączniki słupowe nn [10]. Stacje słupowe typu STSd i STSdP są realizowane również w wielu wariantach wykonania i tak jak wcześniej przedstawiane rozwiązania stacji słupowych są wykorzystywane m.in. do zasilania odbiorców na terenach wiejskich i podmiejskich. Występują w dwóch wersjach: podstawowej z odłącznikiem (rozłącznikiem) z uziemnikiem, ogranicznikiem przepięć, podstawami bezpiecznikowymi i transformatorem napowietrznym, jako wyposażeniem strony SN oraz uproszczonej, bez podstaw bezpiecznikowych strony SN i pomostu obsługi. W tych stacjach stosuje się transformatory o mocy znamionowej maksymalnie do 250 kva. Wyposażenie stacji po stronie nn uwarunkowane jest charakterem wyprowadzeń obwodów nn. Konstrukcję nośną stacji stanowi słup bliźniaczy lub pojedynczy z żerdzi drewnianych [6]. Stacje słupowe typu STSL są stosowane są na terenach górskich trudnodostępnych do zasilania odbiorców z sieci napowietrznej lub kablowej SN. Występują w dwóch wersjach posadowienia w gruncie (posadowienia żerdzi): na prefabrykowanym fundamencie betonowym lub bezpośrednio do gruntu. Przeznaczone są do montażu ręcznego i instalowane są w miejscach, gdzie jest trudny dostęp dla specjalistycznego ciężkiego sprzętu. Konstrukcja nośna tej stacji jest lekka i oparta na żerdzi stalowej ogniowo ocynkowanej. Dzięki temu masa transportowa stacji jest mniejsza nawet o 75% w porównaniu do rozwiązania opartego na żerdzi wirowanej [10]. Stanowi to główną zaletę tej stacji. Stacje słupowe typu STSE 20/630 są podobnie jak wcześniej przedstawiane rozwiązania stacji słupowych wykorzystywane m.in. do zasilania odbiorców na terenach wiejskich i podmiejskich. Wykonuje się je na słupach pojedynczych z żerdzi wirowanych typu E, wyposaża w transformator o mocy znamionowej maksymalnie do 630kVA i stosuje na napięcie do 20 kv [9]. Stacja ta po stronie niskiego napięcia posiada wyprowadzenie w postaci kablowej. Do wyprowadzenia linii nn stosuje się kable YAKY, układane w ziemi. Wyprowadzenie wykonuje się z kablowych szafek rozdzielczych, znajdujących się przy stacji na osobnym fundamencie. Poniżej w tabeli 1 przedstawiono rozwiązania wybranych stacji słupowych, z oznaczeniami stosowanymi przez producentów, wyposażeniem i wybranymi danymi technicznymi. Przedstawione rozwiązania dotyczą producentów krajowych.

8 Tabela 1. Wybrane stacje słupowe SN/nn [9,10] Typ stacji STN i STNu STSp(b) Napięcie znamionowe stacji Napięcie znamionowe izolacji Rodzaj transformatora Moc i masa transformatora Zasilanie stacji SN Typy żerdzi 15/0,4kV 20/0,4kV 24kV TNOSCT do 100kVA 750kg, kVA 1250kg, 400kVA 1650kg, 630kVA 2150kg Słupowe stacje transformatorowe 15/0,4kV 20/0,4kV (30/0,4kV) 24kV, 36kV STSR i STSRp 15/0,4kV 20/0,4kV 24kV STSpb-W STSL STSE 15/0,4kV 20/0,4kV (30/0,4kV) 24kV, 36kV Napowietrzny typu TOHb, TAOb, TNOSB, TNOSI do 40kVA 420kg, do 100kVA 750kg, kVA 1250kg, 400kVA 1650kg 25kVA 350kg, kVA 1500kg, 400kVA 2000kg 630kVA do 2500kg 15/0,4kV (20/0,4kV) 24kV TOHb, TAOb, TNOSB, TNOSI, TNOSN 25kVA 360kg, 40kVA 415kg, 63kVA 510kg, 100kVA 660kg, 160kVA 850kg do 630kVA do 2500kg Linia napowietrzna o napięciu 15, 20 (30)kV z przewodami: AFL-6 35, 50, 70mm 2 AAsXSn, AALXSn 50, 70mm 2 PAS(SAX), AAsXSn, AALXS 35, 50, 70mm 2 Z kablami uniwersalnymi samonośnymi EXCEL, AXCES Z kablami napowietrznymi podwieszanymi XnRaHAKXS+Fe E 8,2/6; E 9/6; E 10,5/6; E 10,5/10; E 10,5/12; Z kablami napowietrznymi: SAXKA, XHAKXSn 70mm 2 20/0,4kV 20kV TNOSN Do 630kVA do 2500kg YKXS, YKY 70mm 2 Linia kablowa o napięciu 15, 20 (30)kV z kablami - E (EPV) 10,5/6; E (EPV) 12/6; E (EPV) o żyłach Al lub Cu - E (EPV) 10,5/12; E (EPV) 12/12 E 6,7/12; E 10,5/12; E 12/15; E na fundament 10,5/10-P; 10,5/12-P; 12/10-P; 12/12-P do gruntu 10,5/10; 10,5/12; 12/10; 12/12 E 8,2/10; E 9/10; E 10,5/10;

9 E (E M ) 10,5/15; E M 10,5/20; E M 10,5/25; E M 10,5/35; E 12/6; E 12/10; E 12/12; E (E M ) 12/15; E M 12/20; E M 12/25; 10,5/12; E (EPV) 12/12; E 10,5/15; E 12/15; EPV 10,5/17,5; EPV 12/17,5 13,5/15; EPV 10,5/17,5; EPV 12/17,5 E 12/15 E M 12/35 Wytyczne doboru stacji słupowych Wymagania ogólne dla stacji słupowych określane są najczęściej przez operatora systemu dystrybucyjnego w wytycznych dotyczących standaryzacji tych stacji lub specyfikacjach funkcjonalnych. Przykładem takich dokumentów są: [11], [12], [13] i [14]. Proces projektowania i budowy tych stacji musi być realizowany zgodnie z zasadami wiedzy technicznej i obowiązującymi w tym zakresie aktami prawnymi (ustawami i rozporządzeniami), instrukcją ruchu i eksploatacji sieci dystrybucyjnej opracowaną przez operatora systemu dystrybucyjnego właściwego dla terenu lokalizacji stacji oraz dokumentami technicznymi opracowanymi przez wspomnianego operatora i normami przedmiotowymi, z których najważniejszą jest norma PN-E-05115: Instalacje elektroenergetyczne prądu przemiennego o napięciu wyższym od 1kV [7]. Konstrukcja i wykonanie stacji słupowej SN/nn musi gwarantować prawidłowość jej pracy przy wymaganych parametrach systemu elektroenergetycznego. Wytyczne dotyczące budowy i konstrukcji stacji słupowych wyróżniają dwa typy takich stacji, które dzielą się ze względu na swoją funkcję na: przelotową zlokalizowaną w linii napowietrznej, kablowej lub na połączeniu linii napowietrznej i kablowej oraz końcową zasilaną linią napowietrzną z przewodami gołymi lub niepełnoizolowanymi, linią napowietrzną pełnoizolowaną lub też linią kablową ułożoną w ziemi [14]. Wnioski Stacje słupowe SN są ważnymi elementami sieciowej infrastruktury elektroenergetycznej na terenach wiejskich. Dzięki swej prostocie i niskim kosztom inwestycyjnym i eksploatacyjnym zdominowały ten segment infrastruktury, stając się zdecydowanie najliczniejszą grupą stacji SN w kraju. Krajowa oferta stacji słupowych jest bardzo szeroka i obejmuje wiele typów stacji. Zróżnicowane parametry, a także różnorodne rozwiązania konstrukcji nośnych takich stacji

10 umożliwiają postawienie ich w różnych lokalizacjach na terenie kraju, nawet na obszarach górskich lub trudnodostępnych. Ponadto pozwalają na optymalny dobór ich wyposażenia, dostosowany do potrzeb inwestora. Wymagania ogólne dla stacji słupowych określane są przez operatora systemu dystrybucyjnego w wytycznych dotyczących standaryzacji tych stacji lub specyfikacjach funkcjonalnych, natomiast proces projektowania i budowy tych stacji musi być realizowany zgodnie z zasadami wiedzy technicznej i obowiązującymi w tym zakresie aktami prawnymi (ustawami i rozporządzeniami), instrukcją ruchu i eksploatacji sieci dystrybucyjnej opracowaną przez operatora systemu dystrybucyjnego właściwego dla terenu lokalizacji stacji oraz dokumentami technicznymi opracowanymi przez wspomnianego operatora i normami przedmiotowymi. Przy czym zarówno konstrukcja jak i wykonanie stacji słupowej SN/nn musi gwarantować prawidłowość jej pracy w trakcie jej eksploatacji przy wymaganych parametrach systemu elektroenergetycznego. Literatura [1] Bożentowicz L.: Wiejskie sieci elektroenergetyczne budowa i doświadczenia z użytkowania. INPE Informacje o Normach i Przepisach Elektrycznych, nr 153, czerwiec 2012 r., str [2] Dołęga W.: Planowanie rozwoju sieciowej infrastruktury elektroenergetycznej w aspekcie bezpieczeństwa dostaw energii i bezpieczeństwa ekologicznego. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, [3] Dołęga W.: Stacje elektroenergetyczne, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław [4] Marzecki J.: Terenowe sieci elektroenergetyczne, Wydawnictwo ITE, Warszawa [5] Niewiedział E., Niewiedział R.: Sieć elektroenergetyczna na terenach wiejskich. Potrzeby rozwojowe i modernizacyjne. Wiadomości Elektrotechniczne, nr 08/2012, str [6] Praca zbiorowa pod redakcją Rynkowskiego A. i Jabłońskiego W.: Sieci, instalacje i urządzenia elektroenergetyczne o napięciu powyżej 1kV. Poradnik inżyniera elektryka, projektanta i inwestora, Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp.z.o.o., Warszawa [7] PN-E-05115:2002: Instalacje elektroenergetyczne prądu przemiennego o napięciu wyższym od 1kV. [8] Album słupowych stacji transformatorowych SN/nn z transformatorami o mocy do 630kVA na żerdziach wirowanych, tom II, PTPiREE, 2009.

11 [9] Katalog słupowych stacji transformatorowych, ELGIS Garbatka, [10] Katalog słupowych stacji transformatorowych, ZPUE Włoszczowa, [11] Specyfikacja techniczna: Słupowe stacje transformatorowe SN/nn, ENERGA Operator S.A., wersja 02, [12] Stacje transformatorowe słupowe SN/nn. Standard w sieci dystrybucyjnej ENEA Operator Sp.z.o.o., [13] Wytyczne w sprawie standaryzacji budowy i eksploatacji elementów sieci elektroenergetycznej TAURON Dystrybucja S.A., [14] Wytyczne w sprawie standaryzacji stacji transformatorowych słupowych SN/nn TAURON Dystrybucja S.A., Rural medium voltage substations Abstract In this paper, rural medium voltage substations are shown. Attention is paid to post substations. The state of distribution network on rural areas is shown. General profile of rural medium voltage substations and a profile of national solutions are shown. Practical constructional solutions are described. Attention is paid to carrying construction. Selected technical aspects of constructional solutions for post substations are discussed. Regulations connected with requirements and recommendations for selection of post substation are shown. Key words: substation, post substation, selection.