EkoTechProdukt Newsletter

Transkrypt

1 EkoTechProdukt Newsletter Wydanie 18, wrzesień 2013 r. Szanowni Czytelnicy, w tym wydaniu: Bionawozy w uprawie wiśni i jabłoni Wpływ spożycia truskawek na skład krwi Nawozy i środki poprawiające właściwości gleby stosowane w rolnictwie ekologicznym Popularyzacja Projektu Zespół redakcyjny Bionawozy w uprawie wiśni i jabłoni Fot. 1. Drzewko wiśni Debreceni Botermo z dobrze rozwiniętą koronką i licznymi pędami bocznymi po nawożeniu preparatem BioFeedAmin (Fot. Z.S. Grzyb). W ostatnich latach w Polsce i na świecie obserwuje się intensywny rozwój rolnictwa ekologicznego, którego celem jest uzyskiwanie wysokiej jakości plonów oraz zdrowej żywności przy zachowaniu równowagi biologicznej ekosystemów. W intensywnej produkcji owoców, (w celu uzyskania wysokich plonów) konieczne jest stosowanie odpowiednio wysokiego nawożenia, a także środków ochrony roślin. Alternatywą dla takiego nawożenia są naturalne produkty nazywane bionawozami, biopreparatami, lub biostymulatorami wzrostu, które dzięki zawartym mikroorganizmom wpływają na zwiększenie żyzności gleby, różnorodności biologicznej, a także na podniesienie odporności roślin na patogeny i szkodniki. Bionawozy zawierają m.in. substancję organiczną, jeden lub kilka biologicznie aktywnych związków w tym - aminokwasy, witaminy, enzymy, hormony roślinne oraz makroi mikroelementy stymulujące wzrost i rozwój roślin. Dostarczają one roślinom niezbędnych substancji Fot. 2. Okulanty jabłoni Topaz w szkółce ekologicznej z licznymi rozgałęzieniami bocznymi po zastosowaniu bioproduktów (Fot. Z.S. Grzyb). odżywczych, które są naturalnie syntetyzowane w wielu skomplikowanych procesach biochemicznych, powodując w ten sposób oszczędności energii, która może być wykorzystana do innych przemian w roślinie. W Polsce niewiele jest produktów i technologii dla produkcji ekologicznej, a istniejące pochodzą z zagranicy. Dlatego sektor ten jest w dużym stopniu zależny od zagranicznych produktów i technologii. Na rynku europejskim dostępne są m.in. bionawozy organiczno-mineralne, inokula mikoryzowe i bakteryjne, biopreparaty do zwalczania choróbi szkodników. Pomimo licznych badań nad stosowaniem preparatów pochodzenia organicznego, w dalszym ciągu brakuje biostymulatorów i substancji ochronnych wzbogacających mikrobiologicznie środowisko życia roślin. Niezbędne są dalsze prace nad doskonaleniem technologii uprawy i nawożenia roślin sadowniczych.

2 2 Wprowadzenie przepisów unijnych zakazujących zakładania sadów ekologicznych z materiału wyprodukowanego metodą konwencjonalną sprawia, iż konieczny jest rozwój ekologicznej produkcji szkółkarskiej. W opracowaniu tych metod w Polsce istotną rolę będzie odgrywać, na większą skalę niż dotychczas, wdrożenie do praktyki bioproduktów wzbogaconych mikrobiologicznie oraz kompostów na bazie węgla brunatnego, ograniczających stosowanie nawozów mineralnych. Grupę takich innowacyjnych produktów stanowią bionawozy i biostymulatory opracowywane w ramach projektu badawczo-rozwojowego realizowanego przez Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach pt.: Opracowanie innowacyjnych produktów i technologii dla ekologicznej uprawy roślin sadowniczych, akronim EkoTechProdukt (finansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Program Innowacyjna Gospodarka , Poddziałanie PO IG). W ramach tego projektu są prowadzone badania nad efektywnością biologiczną wybranych bionawozów w szkółkach i sadach ekologicznych jabłoni i wiśni. Na skalę półprodukcyjną stosuje się następujące biopreparaty: płynne, stałe oraz zawierające mikroorganizmy: Biopreparaty płynne: Humus UP (powstały z aktywności życiowej dżdżownic kalifornijskich hodowanych na oborniku zwierząt karmionych produktami rolnymi pochodzącymi z gospodarstw ekologicznych), Humus Active + Aktywit PM (Humus Active produkt pochodzący z wydalin dżdżownic kalifornijskich żywionych obornikiem ekologicznym zawierającym bogatą populację pożytecznych mikroorganizmów; Aktywit PM produkt na bazie melasy), Bio Feed Amin (ekstrakt aminokwasów roślinnych), Bio Feed Quality (ekstrakt z alg morskich zawierający kwasy huminowe i fulwowe), Tytanit (zawiera schelatowaną formę tytanu) Vinassa (odpad powstały przy produkcji drożdży piekarniczych) EkoTechProdukt Newsletter wydanie 18 wrzesień 2013 Stosowane są także preparaty o konsystencji granulatu: w tym: Florovit Eko (zawiera węgiel brunatny, siarczan potasu, fosforyt, dolomit, bentonit i melasę), Florovit Pro Nature (zawiera węgiel brunatny, mocznik, siarczan potasu, fosforan amonu, dolomit i melasę), oraz produkty na bazie grzybów mikoryzowych: Micosat F i Micosat F WP (inokula składające się z grzybów mikoryzowych: Glomus mosseae i G. intraradices oraz pożytecznych szczepów bakterii: Pseudomonas fluorescens i Bacillus subtilis). Florovit pro nature Inokulum mikroorganizmów Efektywność działania tych biopreparatów jest porównywana z roślinami nawożonymi NPK oraz nawożonymi obornikiem granulowanym Fertigo. Materiał badawczy stanowią drzewa jabłoni Topaz i Ariwa oraz drzewa wiśni Debreceni Bötermo i Sabina. W produkcji szkółkarskiej oceniany jest wpływ biopreparatów na zdolność przezimowania oczek i liczbę uzyskanych okulantów. Badana jest także dynamika przyrostu okulantów na grubość i wysokość, suma długości przyrostu pędów w koronie okulanta, zdolność do rozgałęziania się oraz wielkość powierzchni asymilacyjnej liści. Ekstrakt z wermikompostu Tytanit Ekstrakt z wodorostów Vinassa Dotychczasowe wyniki wskazują, iż aplikacja bioproduktów BF Quality, BF Amin i Vinassa w porównaniu z roślinami nawożonymi NPK ma istotny wpływ na przyrost okulantów na grubość i wysokość oraz na zwiększenie zdolności ich rozkrzewiania się, zarówno drzew wiśni, jak i jabłoni. Vinassa, BioFeed Amin, BioFeed Quality, Humus UP, Humus Active istotnie zmniejszały śmiertelność oczek w czasie zimy, stymulowały rozwój systemu korzeniowego i rozkrzewianie okulantów. W porównaniu z okulantami nawożonymi NPK jakość okulantów traktowanych biopreparatami była znacznie lepsza. Zastosowane w szkółce Micosat, BioFeed Quality, BioFeed Amin, Tytanit i Vinassa miały korzystny, następczy wpływ na wzrost i owocowanie drzew jabłoni i wiśni w sadzie. W sadach ekologicznych oceniano wpływ bioproduktów na wzrost i plonowanie drzew, a także jakość owoców. Na podstawie dotychczasowych badań stwierdzono, iż

3 EkoTechProdukt Newsletter wydanie 18 wrzesień zastosowanie biopreparatu BF Amin korzystnie wpływało na wzrost drzew jabłoni Ariwa, Topaz, a także wiśni Debreceni Bötermo. Przyrost grubości pnia stymulowały także u odmiany Topaz biopreparaty BF Quality, Humus UP oraz Humus Active + Aktywit PM, a u Debreceni Bötermo Humus UP. Natomiast wzrost wiśni odmiany Sabina istotnie zwiększał dodatek środka Vinassa. Wiśnie obydwu odmian najlepiej plonowały po aplikacji preparatów Vinassa, natomiast jabłonie po zastosowaniu środków Micosat, Humus UP i Vinassa. Uzyskane dotychczas w ramach projektu EkoTechProdukt wyniki wskazują, iż aplikacja bionawozów może być alternatywą ograniczającą stosowanie nawozów mineralnych i innych chemicznych środków produkcji w ekologicznej uprawie roślin. Niezbędne są jednak dalsze badania nad skutecznością stymulującego wpływu bioproduktów na wzrost, plonowanie i stan zdrowotny drzew jabłoni i wiśni a także ich odporność na stresy środowiskowe. Badania takie w miarę istniejących możliwości finansowych nadal będą rozwijane, a ich wyniki systematycznie wdrażane do praktyki. dr hab. Lidia Sas Paszt, prof. IO, dr hab. Eligio Malusa, prof. dr hab. Zygmunt S. Grzyb Instytut Ogrodnictwa Fot. 3. Wygląd drzewek słabo rozgałęzionych zasilanych nawozami NPK (Fot. Z.S. Grzyb). Fot. 4. Wyjątkowo dobrze rozgałęzione drzewka jabłoni odmiany Ariwa nawożone preparatem BioFeed Amin (Fot. Z.S. Grzyb). Wpływ spożycia truskawek na skład krwi W ramach pakietu badawczego nr 8 Wpływ spożywania owoców wytworzonych metodami ekologicznymi na kondycję zdrowotną konsumentów przeprowadzono dwa 90-dniowe badania jabłek odmian Topaz i Ariwa oraz jedno truskawek (odmiana Honeoye). W każdym z tych badań uczestniczyło około 30 zdrowych ochotników obojga płci, którzy spożywali owoce (0,5 kg dziennie), produkowane według standardów OP pierwsze 30 dni i IFP przez następne 30 dni, po 10-dniowym okresie przerwy. W badaniach tych oznaczono we krwi pobranej na czczo i porannym moczu, stężenie całkowite polifenoli oraz 10 polifenoli i ich metabolitów metodą HPLC. W osoczu oznaczano zdolność antyoksydacyjną: test FRAP, test DPPH przed i po enzymatycznym usunięciu kwasu moczowego. W pełnej krwi oznaczono chemiluminescencję spoczynkową i po stymulacji fmlp. Dodanie do diety truskawek (IFP) w ilości 0,5 kg na dobę, powodował istotny spadek spoczynkowej chemiluminescencji krwi (około 1,62 raza, p<0,05), która wzrastała po 10 dniach po wycofaniu z diety truskawek. Ponowne wprowadzenie truskawek do diety znowu zmniejszało spoczynkową chemiluminescencję krwi. Truskawki z IFP i z OP nie miały wpływu na chemiluminescencję krwi indukowaną peptydem chemotaktycznym fmlp. Spożycie truskawek powodowało wzrost wydalania w moczu urolityny A i kwasu 4-hydroksyhipurowego. Kwas 4-hydroksyhipurowy w osoczu korelował ujemnie ze spoczynkową chemiluminescencją pełnej krwi. Chemiluminescencja spoczynkowa krwi odzwierciedla produkcję reaktywnych form tlenu we krwi. Gaszenie spoczynkowej chemiluminescencji krwi przez dodanie do diety truskawek w dawce 0,5 kg dziennie, może być jednym z mechanizmów prozdrowotnego działania tych owoców, co sugeruje ich antyoksydacyjne działanie. Dodatkowo przeprowadzono trzy 10-dniowe badania z udziałem 10 ochotników nad kinetyką wydalania Urolityny A i kwasu 4-hydroksyhipurowego w moczu po spożyciu truskawek. Ponadto przeprowadzono 90-dniowe badanie nad wpływem spożycia jabłek na funkcje płytek krwi. Wyniki tych prób są w opracowaniu. W najbliższym czasie planowane są badania z użyciem wiśni, jako źródła prozdrowotnych polifenoli. prof. dr hab. med. Dariusz Nowak Uniwersytet Medyczny w Łodzi

4 4 EkoTechProdukt Newsletter wydanie 18 wrzesień 2013 NAWOZY I ŚRODKI POPRAWIAJĄCE WŁAŚCIWOŚCI GLEBY STOSOWANE W ROLNICTWIE EKOLOGICZNYM Zestawienie sporządzone według Załącznika I rozporządzenia Komisji (WE) nr 889/2008. Odchody dżdżownic (wermikompost) i owadów Wermikompost jest produktem kompostowania z użyciem różnych gatunków dżdżownic, w szczególności Eisenia foetida oraz Lumbricus rubellus. Nie należy ich mylić z dżdżownicami ogrodowymi i polowymi (Allolobophora caliginosa i innymi gatunkami). Organiczne odpady po przejściu przez przewód pokarmowy dżdżownicy są wydalane w postaci odchodów, które stanowią bogatą w substancje odżywcze materię organiczną, wyglądającą jak drobnoziarnista gleba. Wermikompost zawiera nie tylko odchody dżdżownic, lecz także ściółkę i organiczne odpady w różnych fazach rozkładu. Zawiera również dżdżownice w różnych stadiach rozwoju oraz mikroorganizmy związane z procesem kompostowania. Wydzieliny, które razem z ziemią przechodzą przez przewód pokarmowy dżdżownic, zawierają więcej składników pokarmowych i są dostępniejsze dla roślin. Pewnych odpadów spożywczych nie można przekompostować w ten sposób (odpady mięsne czy mleczne mogą ulec procesowi gnilnemu). Zielone odpady należy dodawać w umiarkowanych ilościach, by uniknąć przegrzania. Producenci produkujący wermikompost w celach handlowych, korzystają z obornika krów mlecznych lub trzody chlewnej, szlamu (osadów sedymentacyjnych) z oczyszczalni ścieków, odpadów rolniczych, z przemysłu spożywczego, gastronomicznych, ze ściętej trawy i drewnianych wiórów. Wermikompost można stosować bezpośrednio do gleby w formie stałej lub rozmieszany z wodą, jako wodny wyciąg, w który za pomocy niewielkiej pompy wdmuchuje się powietrze i moczy od kilku godzin do kilku dni, co zwiększa jego aktywność mikrobiologiczną. Otrzymany w ten sposób płyn można stosować do nawożenia gleby lub opryskiwania roślin. Wartość ph, zawartość składników pokarmowych i mikroorganizmów zależy od wsadu, który podano dżdżownicom. Do wsadu można dodać zmielone zasadowe minerały wapienne, aby uzyskać wyższe ph. W celu uniknięcia przenawożenia, np. azotem, wermikompost można rozcieńczyć wodą w stosunku 50:50, a w postaci stałej wymieszać z ziemią w tej samej proporcji. Charakterystyka chemiczna wermikompostu Parametry Średnia zawartość N ogółem % 1,9-2,5 azotany (ppm) P % 0,4-0,6 K % 0,7-0,9 Ca % 4,4-4,6 Mg % 0,4-0,6 ph 6,8-7,0 EC (mmhos/cm) Przekompostowana lub sfermentowana mieszanina resztek substancji roślinnych Produkt jest otrzymywany z mieszaniny resztek roślinnych poddanych kompostowaniu lub fermentacji beztlenowej stosowany do produkcji biogazu. Przekompostowana lub sfermentowana mieszanina resztek substancji roślinnych zawiera zwykle od 2% do 5% suchej masy każdego z makroskładników pokarmowych. Do materiałów, które mogą stanowić podstawowy składnik kompostu, należy zaliczyć drewno po cięciu drzew w sadzie. Do niego dodaje

5 EkoTechProdukt Newsletter wydanie 18 wrzesień się, przed rozpoczęciem procesu kompostowania, inne materiały organiczne, takie jak resztki roślinne upraw motylkowych, odpady roślinne po fermentacji metanowej, oparte głównie na kukurydzy czy burakach cukrowych (w celu osiągnięcia optymalnego dla kompostu stosunku C:N pomiędzy 25:1 i 40:1). W sadownictwie do kompostowania mogą być stosowane wytłoki owocowe zmieszane z liśćmi, rozdrobnionymi pędami uzyskanymi podczas cięcia drzew lub słomą. Jeśli chodzi o opadłe liście drzew to stosunek C:N wynosi tutaj około 10:1, a zawartość N 0,5-0,7%, P 0,1% i K 0,3-0,7%. Do produktu kompostowanego mogą być dodane inne materiały, w tym minerały skalne, które dodaje się, by zwiększyć zawartość danego składnika pokarmowego dr Jolanta Ciesielska, dr hab. Eligio Malusà Z Życia Projektu W trzecim kwartale 2013 roku projekt badawczo-rozwojowy EkoTechProdukt pt. Opracowanie innowacyjnych produktów i technologii dla ekologicznej uprawy roślin sadowniczych uczestniczył w wielu międzynarodowych i krajowych imprezach, na których prezentowano i popularyzowano założenia projektu, jak również przeprowadzono szkolenia z projektu EkoTechProdukt. 7th European Organic Congress, Litwa, Wilno, 2 4 lipca 2013 r. Ogólnopolskie Dożynki Jasnogórskie w Częstochowie XXII Krajowa Wystawa Rolnicza 31 sierpnia 1 września 2013 r. Szkolenie - Ochrona wybranych gatunków sadowniczych metodami ekologicznymi Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu, 4 5 lipca 2013 r. Dzień Otwartych Drzwi Instytutu Ogrodnictwa na Polach Doświadczalnych Upraw Warzywnych Skierniewice, 18 lipca 2013 r. XV DNI OGRODNIKA TARGI MIĘDZYNARODOWE Gołuchów koło Kalisza, 7 8 września 2013 r. V Warsztaty w Ekologicznym Sadzie Doświadczalnym Nowy Dwór Parcela, 11 września 2013 r. XVII. International Plant Nutrition Colloquium Plant Nutrition for Nutrient and Food Security Istanbuł, Turcja, sierpnia 2013 r. XXI Wystawa Zieleń to życie Warszawa, 30 sierpnia 1 września 2013 r. XXXVI Skierniewickie Święto Kwiatów, Owoców i Warzyw XVI Targi Ogrodniczo-Rolne Ogrodniczy Festiwal dla Najmłodszych Skierniewice, września 2013 r. II Miedzynarodowy Kongres Bioekonomii Łódź, r.

6 6 EkoTechProdukt Newsletter wydanie 18 wrzesień 2013 Kalendarium najbliższych wydarzeń Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego Szkolenie z projektu EkoTechProdukt Boguchwała, 4 października 2013 r. Biochar COST Action Meeting - TD 1107 Budapeszt, Węgry 21 24październik 2013 r. VIII Jesienna Giełda Ogrodnicza III Krajowe Święto Gruszy Boguchwała, 5 6 października 2013 r. 2nd International Symposium on Organic Greenhouse Horticulture Francja, Awinion, październik 2013 r. Miedzynardowa Konferencja "Ochrona podstawowych funkcji gleby wyzwaniem dla przyszłości"/ Protection of soil functions challenges for the future / Puławy, październik 2013 r. Konferencja Naukowa BIOLOGIZACJA ROLNICTWA WSPARCIEM DLA BIOGOSPODARKI Opole/Zakrzów 4 5 grudzień 2013 r. Ogólnopolska Konferencja Wdrożeniowa Nauka Praktyce X Rolniczy Festiwal Nauki 2013 Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie 17 października 2013 r. Centralna Biblioteka Rolnicza w Warszawie 18 października 2013 r. Obchody 100 Lecia Urodzin Prof. dr. Szczepana A. Pieniążka Warszawa, Zamek Królewski, 9 gudnia 2013 r. Innowacyjne technologie dla polskiego ogrodnictwa Skierniewice, 10 grudnia 2013 r. Kontakt Kierownik projektu: dr hab. Lidia Sas Paszt, prof. IO, tel.: , lidia.sas@inhort.pl Koordynator projektu: dr hab. Eligio Malusa, malusa@inrete.it Biuro projektu: mgr Agnieszka Pełka, tel , agnieszka.pelka@inhort.pl mgr Barbara Klimczyk, tel , barbara.klimczyk@inhort.pl Dział promocji i upowszechniania projektu: dr Barbara Michalczuk, tel.: , barbara.michalczuk@inhort.pl Opracowanie redakcyjne, webmaster mgr Jadwiga Łyś, tel , jadwiga.lys@inhort.pl Egzemplarz bezpłatny współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Działania 1.3. Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, Poddziałanie