i/1 - re la cja w łaściw a ;.:2 d o k u m en ty (sensu stricto) dot. o so b y re la to ra

Transkrypt

1 1

2 SPIS ZAW ARTOŚCI TECZKI ii.. I. M a te ria ły d o k u m e n ta c y jn e i/1 - re la cja w łaściw a ;.:2 d o k u m en ty (sensu stricto) dot. o so b y re la to ra l/l-i - in n e m a te ria ły d o kum e n ta cyjn e dot. o so b y re la to ra a II. M a te ria ły u z u p e łn ie n ia ją c e re la c ję / A ~ A ( c III.!i;ne m a te ria ły (zebrane przez relatora ): 111/1- dot. ro d zin y re latora ill/2 - dot. o g ó lnie o kresu sprze d r. III/3 - dot. o g ó ln ie o kre su o ku pa cji ( ) IIW - cidl. o gólnie okresu po 1945 r. lii/5 - inn e... IV. K o re s p o n d e n c ja V. Wypisy ze źródeł [tzw.: nazwiskowe karty iiifonnacyjne ] ^ - k /. r ^ n '-U. 5 VI. Fotog rafie gl^aj U V *jo \yg M Ą,p 4 - ^ ^ A, 2

3 3

4 C y r k l a f Jadw iga "T ekla" / I 19A5 / /f C ó r ka zsxożnego hsrrllsrz** by3łera Bolesława Cyrklafs i.jego żony Zofii m i a ł a wykształcanie średnie/a czasie okupacji pracowała ^ako eksped i e n t k a v sklepie mleczarski w G o l ub i u. C zy n n a w sssrcopowocy społeczne.1 v )? K Zsprzy s i ę ź on o ^ p r zy p u s z cz a l n i e w lix2 r, prowsdzlła akrzynkę pocztową I?>/rt>clwn l d l a inspektoratu feyewar oraz ^roaaćiziła materiały sanitarne we ^rapółpri cy z d r J.Eoppem.Aresztowana r,zamordowana w transporcie wię«l 4

5 5

6 i, (?9i*iv \. P.,-. -. / ^ r v 7 * * * *. Jadwiga Cyrnla:kŁps Jeicla" [ H ] ^Ui. w 1914 x., córka Bolesława i ^ o fii Gyicklafós?... czasie okupacji y:ies,zkała z matką w Goiubiu n.drwwcą przy & Synku, ni 35 i.pracowała jako ekspedientka w sklepie mleczarskim Szulca w Golubiu.. ^ostała zwerbowana do -AK w przez J, a 3kows&iego ps "'ladek".» je j sklepie unckjońowała odtąd skrzynka pocztowa / dla sztabu inspektoratu Brodnica,.wiążąca.skrzynki mieszczące si u ki.grajkówst-iej ps "Matka" w GoŁubiu i H.-óołobinskiej ps ' Halszka" w.dobrzyniu. -Skrzynka "Tekli" obsługiwały łączniczki X - ' brodnickie^ iii. in. u.gybuaplska ps. ł Ada", Z. Zakrzewska ps "Cłiryzan-.tema" i^.bekter ps "Czarny Anioł". Od 1944 r. ''Tekla" należała do zespołu łączności wsk /f/ojskowej jłu żb y j^obiet/ ^inspekt ora tu Brodnicą, dokąd; jeźd ziła na odprawy. Zbierała wakźe.maaeriały sanitarne-kil-.. zespołu.sanlui-rnc^o-.kk., m ^ia*.ontancio z dr koppern z 'Golubią oraz była czynna w'samopomocy społecznej. ^osteucó aresztowana J stycznia 1945 r w Go lubi u..-raz z mat^ą /k tó rą po kilku dniach zwolniono/ i przewieziona' na śledztw.o do 3rodnicy. Dnia I9.1.i> 45 r, wraz' z innymi "..i^niarkam i / * i- ewakuowana do Bydgoszczy, a stamtąd.w końcu stycznia transportem > ' - ' v kilkuset kobiet pieszo prażona w ;kierunku kakła i i-'zamordowana. wszelki ślad po wym transporcie zaginą?:.. 6

7 C y rk laf Jadwiga ps"t ekla" u r, w 1314 r 0 córka Bolesława i Zofii Cyrklafów W czasie okupacji mieszkała z m a t k ą w Gol u b i u n.drw.przy Rynku n r 36 i pracowała jako ekspedientka w sklepie ml e c z a r s k i m Szulca w Golubiu, J. Z os t a ł a zwerbowali do AL w 1942 r, przez if.grajkowskiego ps"ts de k"?ełni±*, fubkc^ę skrzynki*, p o c z t o w e j dla sztabu inspektoratu Brodnica wiąią s k r z y n k i mieszcz ącą aif u k.grajkowskiej ps"matka*/l H.Żoł o b i ńs k i e j ps /H,^C't>iVvjy'V»'vir'v x Halszka"/.Slrzyckę "Tekli,f obsługiwały łączniczki brodnickie m. i n.n. C y b u l s k a p s. " A d a " fz.za k r z e w3 k a pa " C b r yz a n t em a " i A.Bekter ps*cza r n y A n i o ł, <7IŁU,' Od 1944 r^nbleżała do śekcji łączności WSK /wojskowej służby k o b i e t / szts b u inspektoratu B ro d nica,dokąd jeździła na odprawy* Z bi erała także m a t e riały sanitarne dl a sekcji sanitarnej fcsi^m.in. w kontakcie z d r Ko p p e m a Gol u bi a ^i była czynna w samopomocy społecznej. Aresztowana w dniu 3. stycznia 1945 r. w Go l u bi u wraz z m a t k ą / k t ó r ą po kilku dniacfe zwolniono/ została przewi ez io n a na śledztwo d o Br o dnicy.aresttowanie nastąpiło w związku z r o zb i c i e m przez JagokOKacandó g r u p y desanpacyfikacji ą t ow o ^rozpoznawczej "Pomorze* \k czasie Niemcy Znaleźli ma ga z y a sanitarnej w Pokrzydow*ie koło Brodnicy.Był to j e d e n z kilku punk /i s ć i \ ^ tów p r z ygotowywanego szpitala polo we g o na okres "Burzy".Aresztowania zato - j ł t ó cz ył y szerokie kręgi,objęły prawdopodobnie 7 2 o s o by z obwodu\ Brod ni c a i Nowe c i as t o Lubawskie, "Tekla" została d n i a 13,1*1946 r.wraz z i«nyai^więź ćy»r>* 2. Av-> &'' * niarkami ewakuowana d o By d g o s z c z y a stamtąd w końcu stycznia transportem k i l k u s e t ko b i et pieszo pędzona w kierunku Kakła.Wszelki ślad po tym trans porcie zaginął., #ln# Biogram oparty ns i n f o r m a c j a c h J, S ob c z a k- arszewskiej ps,"jai*a",h,lubońskie j-lipkowskiej, U. SuszyńskiegorffTiitkowskiego, Z.Zakrzewskiej p ą % ^ ^ l ^ d e a ^ o r a z kuzynki "Tekli" J,Jordan,I nf o r m ac j e gromadzone w zbiorach E, Zswackiej p oz.352,tamże kilka fotografii "Tekli". 7

8 C y rk laf Jadwiga ps"t ekla" u r. w 1314 r. córka Bolesława 1 Zofii Cy r klafów W czasie okupacji mieszkała z m a t k ą w G o l u bi u n.drw,przy Rynku n r p racowała jako ekspedientka w sklepie ml e ć ż a r s k i m Szulca w Golubiu, J. Została z w e r b o w a ć do AK w 1342 r, prz e z «f,grajkowskiego ps"tadek" M k-o j»w< uicjło. (cą, funkcję. skrzynki, p o c z t o w i dla sztabu inspektoratu Brodnica wiążą ''W 0 skrzynkę- m i e s z c z ą c ^ się u M.Grajkowskiej ps"matka" i H.Źoło bi ń s k i ej ps "Halszka^t^SErzyiłę "lekli" obsługiwały łączniczki brodnickie m. in. %. C y b u l s k a p s. "A da",z.zakrzewska ps "Chryzantema" i A. B ek t e r ps"cz a r r y Anioł". Od rjfoależeła do dekcji łączności WSK /wojskowej służby kobiet/ szts bu inspektoratu B ro d nica,dokąd jeździła na odprawy. Z b ie r ał a także materiały sanitarne dla sekcji sanitarnej lsk,«.in. w kontakcie z d r Eoppem z G o l u b i ą (i była czynna w samopomocy społecznej. Aresztowana w d ni u 3, stycznia 1345 r, w G o l u b iu wraz z m a t k ą / k t ó r ą po kilku dniach zwolniono/ została przewieziona na śledztwo d o Br o d n icy.aresztowanie nastąpiło w związku z r o z b i ci e m przez^jagt^ousmando g r u p y d e s a n towo-rozpoznawczej " P o m or z e 1* L.%.?. W czasie Niemcy Znaleźli maga Jc c i i zynysanitarnf* U3K «?okrzydow*ie koło B r o d n i c y. ^ 1 ** j*(3en 2 kilku punk tów przygotowywanego szpitala polo w e g o na okres "Burzy".Aresztowania zato czyły szerokie kręgi,objęły prawdopodobnie by z obwodu ^Brodnica i Nowe M ia s t o Lub aw s k i e." T e k l a" została dn i a 13,1,1345 r.wraz z innymi więź niarkami ewakuowana d o B y d g o sz c z y a stamtąd w końcu stycznia transportem k i l k u s e t ko b i e t pieszo pędzona w kierunku Nakła,\.szelki ślad p o tym trans p or c ie zaginął. o ^ Biogram oparty na informacjach^j,sobczak-warszewskiej p s. " J a r k a " fh,luzu " bońskiej-lipkowskiej,w.suszyńskiego/,t.witkowskiegofz.zakr z e ws k i e j pąor chidea 'oraz kuzynki "Tekli" J,Jordan.Inforniacje gromadzone w zbiorach E, Zawacklej p o z , tamże kilka fotografii "Tekli" 8

9 C y rk laf Jad w ig a ps. Tekla ( ), żołnierz AK Obw. Brodnica. Urodzona w 1914 r.; córka zamożnego handlarza bydłem Bolesław a i Zofii. W czasie okupacji mieszkała z m atką w Golubiu n. Drwęcą przy ul. Rynek 7 35 i pracowała w sklepie mleczarskim Szulca. Do AK została wprowadzona w 1942 r. przez Jana Grajkowskiego ps. Tadek, łącznika Kmdy Z W Z -A K Obw. Rypin z KO Pomorze i członka zespołu łączności do zadań specjalnych. Sklep mleczarski Szulca funkcjonował jako skrzynka pocztowa dla sztabu Insp. Brodnica, wiążąc skrzynki mieszczące się u M arii Grajkowskiej ps. M atka g Tadka w Golubiu i Heleny Żołobińskiej ps. Halszka w Dobrzyniu. Skrzynkę Tekli obsługiwały brodnickie łączniczki, m.in. W anda Cybulska ps. A da i Leokadia Zofia Zakrzewska ps. Chryzantema. Od 1944 r. członkini sekcji łączności W SK Insp. Brodnica, dokąd jeździła na odprawy. Czynna w sam opomocy społecznej, zbierała także materiały sanitarne dla sekcji sanitarnej W SK, m.in. w kontakcie z dr Koppem z Golubia. Aresztowana 3 I 1945 r. w Golubiu razem z m atką (którą po kilku dniach zwolniono), została przewieziona na śledztwo do B rodnicy, skąd 19 I 1945 r. z grupą 56 więźniów ew akuow ana do 9

10 Bydgoszczy. W końcu stycznia tr. z transportem kilkuset kobiet pędzona w kierunku Nakła; transport zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach. Aresztowanie Tekli (i kilkudziesięciu jeszcze osób) było wynikiem rozbicia przez Jagdkommando radzieckiej grupy desantowo- -rozpoznawczej krypt. Pomorze. W czasie pacyfikacji Niem cy znaleźli w Pokrzydowie k. Brodnicy magazyn sekcji sanitarnej W SK, jeden z kilku punktów przygotowywanego na okres Burzy szpitala polowego. Aresztowano w ów czas prawdopodobnie 72 osoby z Obw. AK Brodnica i Nowe M iasto Lub. Do dziś jej los i data śmierci nie są znane. APAK, T.: Jagielska-Nowak I., Kozłowska K., Lubońska-Lipowska H., Sobczak- -Warszewska J., Suszyńska W., Zakrzewska Z., Żołobińska H.; Krajewski M., SI. Biogr..., s. 68; Zawacka E., Szkice WSK..., s. 384; Słownik uczestniczek..., s. 68. Elżbieta Skerska 10

11 Jadwiga Cyrklaff' ( ) Ps. Tekla, przedwojenna harcerka, członek AK, łącznik, działaczka pomocy społecznej, aresztowana i zamordowana przez Niemców. *** Ur roku w Krążnie, 3 km od Golubia; córka Bolesława i Zofii z d. Jaworskiej2; przed wojną jej ojciec był zam ożnym rolnikiem 3 i właścicielem sklepu mleczarskiego; m iała troje rodzeństwa: W iktorię, Celestyna i Stefana4; w czasie okupacji m ieszkała z rodziną w Golubiu przy Rynku 35 i pracowała Ryc. 10. Jadwiga Cyrklaff. w sklepie mleczarskim swojego ojca5, także na go- Zdjęcie do biogram u - rok lubskiej starówce; zwerbowana przez J. Grajkowskie- 1 W dokumentach pojawia się również zapis nazwiska z jednym f na końcu: Cyrklaf, w akcie urodzenia widnieje Cyrklaff 2 Księga Urodzeń USC Ostrowite Po utworzeniu w 1907 r. z wcześniejszego obwodu dworskiego nowej gminy wiejskiej Ostrowite wyłączono Krążno z Obwodu Urzędowego i Urzędu Stanu Cywilnego Gajewo i włączono do nowo utworzonych w Ostrowite, za: R. Kowalski, Gmina Golub-Dobrzyń. Historia. Krajobraz Zabytki, Golub-Dobrzyń 2002, s Słownik Biograficzny Konspiracji Pomorskiej podaje, że ojciec Jadwigi Cyrklaff był zamożnym handlarzem bydta, czemu przeczy siostrzeniec Jadwigi Cyrklaff - Andrzej Skubiszak. Prostuje też on informację, że Niemcy przejęli w czasie okupacji sklep mleczarski. Został on upaństwowiony w 1949 r. - zabrany Zofii Cyrklaff. 4 Wiktoria zmarła w 2004 r, Stefan w czasie wojny - w 1944 r., Celestyn w 2000 r. w Kanadzie. 5 A. Skubiszak demenuje również upowszechnioną do tej pory informację, że sklep należał czy DVl nadznrnwarw nr7<=>7 KTipmra 11

12 go ps. Tadek do AK i zaprzysiężona prawdopodobnie w 1942 r.6; była łącznikiem między działaczami AK w Golubiu (Maria Grajkowska ps. Matka ) i Dobrzyniu (Helena Żołobińska ps. Halszka ); w sklepie prowadziła też skrzynkę pocztową dla inspektoratu Brodnica; współpracowała z łącznikami brodnickimi, z którym i została aresztowana, m.in. z Leokadią Zofią Zakrzewską Chryzantemą, W andą Cybulską Adą i Stefanią Bekter Czarnym A niołem ; niezwykle aktywny żołnierz AK; od 1944 roku członek sekcji łączności WSK (Wojskowej Służby Kobiet) Inp. Brodnica, dokąd jeździła na odprawy; współpracowała z doktorem Jerzym Gerardem Koppem, zbierając materiały dla sekcji sanitarnej WSK, od 1944 roku w samopomocy społecznej, m.in. sprzedawała pozakartkowy nabiał; aresztowana z matką Zofią wskutek rozbicia przez Jagdkommando (oddział wyspecjalizowany w zwalczaniu ruchu oporu) grupy desantowo-rozpoznawczej Pomorze w dniu r. i przewieziona na czas śledztwa do Brodnicy; 19 I 1945 r. wraz z grupą 56 więźniów ewakuowana do Bydgoszczy, a stamtąd, pod koniec stycznia, pędzona transportem wśród kilkuset kobiet w kierunku Nakła. Niestety ślad po tym transporcie zaginął; daty i miejsca zgonu Jadwigi Cyrklaff Tekli nie udało się ustalić. Andrzej Skubiszak siostrzeniec Jadwigi Cyrklaff Wspomnienia W dotychczasowych biogramach dotyczących Jadwigi Cyrklaff możemy spotkać istotne nieścisłości, powielane bez weryfikacji faktów. Po pierwsze, jej ojciec nie był zamożnym handlarzem bydła. Nie wiem, skąd wzięła się ta informacja. Bolesław Cyrklaff miał gospodarstwo rolne w Krążnie, czyli był rolnikiem, oraz prowadził sklep mleczarski w Golubiu przy ulicy 17 Stycznia. Właśnie w nim pracowała do chwili aresztowania jej przez gestapo Jadwiga. Ryc. 11. Jadwiga Cyrklaff. Rok 1943 (1944). Ryc. 12. Rok Jadwiga Cyrklaff z rodziną. Od lewej siedzą: Maria Jaworska (siostra matki), Celestyn - brat, Z. Cyrklaff - matka, Wiktoria Skubiszak (siostra) z mężem Stefanem, B. Cyrklaff - ojciec. 6 E. Zawacka, Brodniczanki w konspiracji wojskowej lat , [w:] S. Bilski (red.), Szkice brodnickie, Toruń 1988, s Po drugie, mój dziadek zmarł dopiero w czasie wojny, w 1940 roku. Szczególnie tragiczny był dla rodziny rok 19^4: najpierw umiera Stefan - najmłodsze dziecko Zofii i Bolesława, a potem babcia dostaje list z wiadomością, że jej drugi syn - Celestyn zaginął na froncie holenderskim. Dopiero po wojnie okaże się, że w rzeczywistości uciekł on wtedy z W ermachtu, do którego Niemcy w 1943 roku 12

13 go zaciągnęli, potem przedostał się do wojska angielskiego. Do kraju już nie w rócił. Po zakończeniu działań wojennych zamieszkał z żoną Szkodką w Wielkiej Brytanii, a potem w Kanadzie. Celestyn i babcia zrobili wszytko, by ustalić datę oraz miejsce śmierci Jadwigi. Niestety, za każdym razem w odpowiedzi przychodziła wiadomość, że jest to niemożliwe. W okresie gierkowskiej odwilży po raz pierwszy w prasie, a dokładnie w to ruńskiej gazecie Nowości ukazał się obszerny artykuł o Jadwidze Cyrklaff, o jej działalności, aresztowaniu, śmierci. Byliśmy bardzo zaskoczeni, że ktoś pozwolił na druk takiego tekstu. Historia AK w Golubiu-Dobrzyniu wymaga dokładnego zbadania, bo myślę, że prawdziwi akowcy przewracają się w grobie, gdy słyszą, kto jeszcze do nich należał Część wspomnieniowa Jadwiga Strzałkowska przyjaciółki ze szkolnych lat iła, grzeczna, bardzo inteligentna i zaradna - tak na pytanie, jaka była Jadwiga Cyrklaff bez zastanowienie odpowiada jej koleżanka ze szkolnej ławy, pani Jadwiga Strzałkowska. Opowieści towarzyszy ciepły uśmiech i nostalgia. Jest to jedyna osoba, dzięki której mogłam się dowiedzieć czegoś więcej o latach m łodości bohaterki mojego rozdziału, bo jak to sama pani Strzałkowska ujęła: Dużo dobrego o Cyrklaffównie mogliby też powiedzieć inni jej znajomi, przyjaciele, koledzy czy klienci sklepu, w którym sprzedawała, ale niestety, tylko ja jeszcze żyję, więc chętnie podzielę się wspom nieniam i. Oto, co o niej pam iętam: Jadzia była mieszkanką Golubia, ale razem ze mną chodziła do dobrzyńskiej szkoły (mieściła się ona w budynku przy moście) - robiło to wiele dzieci zza Drwęcy, dlatego, że u nas był wyższy poziom nauczania7. Tak się złożyło, że ja z tą Jadzią siedziałam w jednej ławce przez cały okres nauki, aż skończyłyśmy 7 W Golubiu, ponieważ należał on do zaboru pruskiego, był dalej posunięty proces wynaradawiania. Dzieci i młodzież miały tu więcej problemów z poprawnym posługiwaniem się językiem polskim, dlatego rodzice chętnie posyłali do dobrzyńskiej szkoły (uwaga red.). szkołę. Potem, po zdaniu matury i zakończeniu edukacji nasze drogi się rozeszły. Każda poszła w swoją stronę. Ja pojechałam do Bydgoszczy, ona została tu w G o lubiu. Ale jakeśmy się już spotkały, to żeśmy sobie zawsze serdecznie pogadały. Jak się uczyła nasza bohaterka? Jaka była? Według pani Strzałkowskiej, bardzo spokojna, opanowana, zdolna, z ogromnym potencjałem intelektualnym, życzliwa ludziom, a przede wszystkim mądra. Pamiętam, że były wybory, chyba 1928 roku, i ona tak pięknie je opisała, że wysłuchała jej wypracowania cała szkoła, gdy uczniów zgromadzono w jednej z sal i głośno je przeczytała. Na sali w y pracowanie było głośno czytane. Do dzisiaj pamiętam tamto wydarzenie - w spominana pani Jadwiga. Ryc. 13. Wrzesień 1942 r. Pierwszy z lewej - najmłodszy, zmarły w 1944 roku brat Jadwigi - Stefan. Tekla zatem bardzo dobrze się uczyła. Miała zawsze odrobione lekcje i inne uczennice często od niej spisywały prace domowe. Mieszkała z mamą Zofią, bratem i siostrą. Łączyły ich wszystkich niezwykłe serdeczne stosunki. Rodzeństwo bardzo się kochało i nawzajem wspierało. To był dom takiej zubożałej, przedwojennej inteligencji. Ciepły, przytulny bez bijatyk, pijaństwa, podniesionych głosów. Skromnie urządzony, ale zawsze czysty. Pani Zofia bardzo o niego i dzieci dbała - moja rozmówczyni nie kryje podziwu i szacunku, jakim darzyła rodzinę Cyrklaffów. Pod koniec naszej rozmowy ponownie wraca do szkolnych wspomnień i uśmiecha się z rozrzewnieniem: 13

14 14

15 15

16 16

17 i k O n i k ie d y ś t u ż y l i. Sy l w e t k i g o l u b ia n i d o b r z y n ia n w XX w ie k u Pokrzydowa. Zorientow ałam się, że nic o m nie nie wiedzą i naturalnie zaprzeczyłam, bo naprawdę w Pokrzydowie nie byłam. Dostałam kilka razy w twarz i wyprowadzono mnie. Późnym wieczorem załadowali nas na ciężarowy samochód i powiedzieli, że nas rozstrzelają. Jednak powieźli do więzienia za cmentarzem. W mojej celi znalazło się 21 kobiet. Miałyśmy tylko 7 sienników. Często brali nas do innej sali na przesłuchania. Naturalnie wracałyśmy bardzo pobite. Znęcali się nad nami także i w inny sposób. Na przykład kazali nam się wykąpać w wannie, w której przedtem kąpała się dziewczyna, o której wiedziałyśmy, że aresztowana była za zarażenie żołnierzy niemieckich chorobą weneryczną. Miałyśmy się kąpać w tej samej wodzie, która nie weszła do wanny, była straszliwie bita. Kiedyś prowadzono nas niby do kąpieli, a kiedy rozebrano nas do naga, przychodzili gestapowcy, ustaw iali nas w szeregu, kazali stać kilka godzin bijąc nas pejczami po piersiach i śmiejąc się ze starszych kobiet. Codziennie wnoszono do naszej celi kilka brudnych od kału kibli, a my musiałyśmy czyścić je cegłami, aż m ożna był się w nich przeglądać. Ryc. 19. Poświadczenie obywatelstwa Jadwigi Cyrklaff wydane przez M agistrat w Golubiu Historia życia Jadwigi Cyrklaff, a zwłaszcza ostatnie dni jej życia, skrywa n a dal wiele tajem nic. W ierzym y gorąco, że kom uś uda się odnaleźć istotne szczegóły z jej życia. A może uda się też natrafić na ślad tajemniczego transportu kobiet w kierunku Nakla i dotrzeć w przyszłości do miejsca, gdzie Ją zam ordowano. Biogram: D o r o t a P n i e w s k a W spom nienia: M a r i a St a r o s t a, D o r o t a P n i e w s k a 17

18 18

19 19

20 20

21 21

22 22

23 23

24 24

25 25

26 26

27 27

28 28

29 29

30 30

31 31

32 32

33 33

34 34

35 35

36 36

37 37

38 38

39 39

40 40

41 41

42 f y r o o l A i U a, (CYRKLAF JADWIGA) Określana w relacji Krystyny Kozłowskiej jako młoda panienka z Golubia. Aresztowana o k..i.i945r. w związku z wsypą pokrzydowską i przebywająca w więzieniu w Brodnicy obok: Krystyny Kozłowskiej, Wandy Cybulskiej, Marty Zieleniewskiej, Władysławy Zie1eniewskiej, Mirosławy Karbowskiej, Ożminowej (Franciszki Oziminowej) - -pracownicy apteki w Brodnicy, Zofii Zakrzewskiej, Adelajdy Główczewskiej, Haliny Gacy, swojej matki (Zofii Cyrklaf), (Ireny) Wiwatowskiej (łącznie o k. 21 kobiet), Henryka Sitniewskiego, Bogdana Gacy, dra (Nikodema) Wiwatowskiego, Emila Tomczyka, (Jarzembowskiego) i in. mężczyzn. Zr.: rei,wł. Krystyny Kozłowskiej, teczka tejże, b nr K-3 6$, I, k

43 43

44 44

45 45

46 46

47 47

48 48

49 49

50 50

51 51

52 52

53 53

54 54

55 4 9 CYRKLAFF JADWIGA BRODNICA AK Zam. w Golubiu, pow. Wąbrzeźno. Bywała w punkcie Kontaktowym O b w. Rypin ZWZ-AK z KO w mieszkaniu Heleny Zołobińskiej ps."halszka" w Dobrzyniu n/drwęcą ul. Kościelna 16 (Lindenstrasse 16). T.: Zołobińska Helena, Insp. Brodnica, K-333, I, i/i M G r '94 55

56 B r c o d w k # -' ^ w CYRKLAF JADWIGA ps."tekla" AK Pracownica mleczarni w Golubiu. Członek sekcji łączności Insp. Brodnica. W 1944r. trzykrotnie przyjeżdżała do niej do Golubia łączniczka Leokadia Zofia Zakrzewska ps."chryzantema" z Brodnicy ze zleceniami od Marii Lidii Zakrzewskiej p s."orchidea-roma" oraz z zawiadomieniami o obowiązku przybyciu na zebranie komórki (łączności). T.: Zakrzewska Leokadia Zofia, Insp. Brodnica, I, 1 / I -. MGr

57 Oroclnico, A K i / l (CYRKLAF JADWIGA) AK Pracownica mleczarni pochodząca z Golubia, Członkini sekcji łączności Insp. Brodnica, tak jak: Władysława Zie1eniewska, Leokadia Zofia Zakrzewska, Karbowska, Kosmalowa, Wiwatowska, Maria Lidia Zakrzewska, Halina Gaca, Marta Zie1eniewska, kurierka "Ewa" (Irena Jagielska), Ada Cybulska, Lucja Jarzembowska, pracownica apteki przy Dużym Rynku w Brodnicy (Franciszka Oziminowa), Szefem sekcji, która liczyła ok. 0 os. był Franciszek Jarzembowski. Wszystkie te osoby, a także dra Wiwatowskiego aresztowano na przełomie 1944/45r. w związku z "tragedią pokrzydowską". Większość z w/w osób wywieziono. T. : Zakrzewska Maria Lidia, Insp. Brodnica, k. I, 1 / 2. MGr

58 58

59 59

60 60

61 61

62 62

63 63

64 64

65 65

66 66

67 67