Program Młodzież. działaniu

Transkrypt

1 Program Młodzież działaniu raport 2012 W

2

3 Program Młodzież działaniu raport 2012 W

4

5 Spis treści 5 Wstęp 7 O programie 10 Program w liczbach akcja 1. Młodzież dla Europy 13 Let s make a show! 14 Laboratorium Otwartej Sztuki 17 Nie do wiary! To Tatary? 19 Dotyki Pasji Akcja 2. Wolontariat Europejski 29 Where the Baltic Sea breeze blows. Developing a new Centre for Integration and Education with disabled people and the local community in Gdańsk akcja 3.1. Współpraca z sąsiedzkimi krajami partnerskimi Unii Europejskiej 35 Make it visual 36 Digi Dance Zone 38 Akcja 3.1. w liczbach 21 Medialna Strefa Młodzieży 31 Meetings among the forests and ponds 23 Youth in Pursuit of Democracy! 32 Akcja 2. w liczbach 24 Akcja 1. w liczbach akcja 4.3. Szkolenie i tworzenie sieci osób pracujących z młodzieżą i w organizacjach młodzieżowych 41 Wyobraźnia nie ma granic 42 Entrepreneurial Skills Academy 43 Raise up the level 44 akcja 4.3. w liczbach akcja 5.1. Spotkania młodzieży i osób odpowiedzialnych za politykę młodzieżową 47 Młodzi zagubieni 48 Jestem młody. Chcę mieć wpływ! 50 Forum Młodzieży 51 Akcja 5.1. w liczbach działania własne Narodowej Agencji 53 Plan szkoleń i współpracy 60 Projekty flagowe 67 WYDARZENIA TEMATYCZNE 72 Analiza badawcza i monitoring programu Młodzież w działaniu (RAY) 73 Regionalne struktury wsparcia WSPIERAJĄ NAS 75 Eurodesk Polska 79 SALTO EECA 82 Publikacje

6

7 Minister Edukacji Narodowej Krystyna Szumilas 5 Szanowni Państwo! Kreatywność i innowacyjność, mobilność i przedsiębiorczość takie cechy kształtuje program Młodzież w działaniu, z którego polscy uczniowie, studenci i pracownicy młodzieżowi korzystają już od kilkunastu lat. Program dla młodzieży powstał pod koniec XX wieku, w czasach bardzo intensywnej integracji politycznej i gospodarczej na kontynencie, by dać młodym Europejczykom lepsze możliwości społecznego i kulturowego porozumienia. Okazało się, że dobrą platformą wzajemnych kontaktów mogą być wspólne międzynarodowe projekty realizowane poprzez edukację pozaformalną. Dzięki udziałowi w międzynarodowych wymianach młodzieżowych, krajowych inicjatywach lokalnych, szkoleniach, seminariach i innych przedsięwzięciach edukacyjnych, młodzież ma okazję wykorzystywać swój potencjał, nauczyć się nowych umiejętności, poznać rówieśników z innych krajów, dowiedzieć się, czego od młodych ludzi oczekuje międzynarodowy rynek pracy, a także kształtować politykę młodzieżową. Krystyna Szumilas Minister Edukacji Narodowej Serdecznie zachęcam Państwa do lektury raportu podsumowującego realizację programu w Polsce, w 2012 roku. Prezentuje on dobre praktyki wartościowe inicjatywy polskich organizacji młodzieżowych i grup nieformalnych. Warto zwrócić uwagę na działania Polskiej Narodowej Agencji programu w Planie szkoleń i współpracy, z których rocznie korzysta około 3000 uczestników. Mam nadzieję, że przedstawione w publikacji przykłady staną się dla wszystkich cenną inspiracją. Jednak siłą tego programu są przede wszystkim jego uczestnicy. Niezależnie od pochodzenia, statusu materialnego, czy umiejętności, realizują swoje marzenia, jednocześnie zdobywając kompetencje przydatne na rynku pracy. Warto podkreślić, że wsparcie edukacji pozaformalnej przewidziane jest również w nowej perspektywie finansowej. Od 2014 roku młodzież będzie korzystać z nowego programu pn. Erasmus+. Już teraz serdecznie zapraszam do udziału w programie. Krystyna Szumilas

8 6 Narodowa Agencja Programu Młodzież w działaniu Tomasz Bratek Od początku swego istnienia Polska Narodowa Agencja Programu Młodzież w działaniu co roku przygotowuje publikację podsumowującą całoroczną pracę zespołu merytorycznego, trenerskiego, a przede wszystkim beneficjentów programu. Przedstawione w niej przykłady zrealizowanych projektów i szkoleń przybliżą czytelnikowi świat edukacji pozaformalnej, dzięki której młodzi ludzie zdobywają cenne doświadczenie, poznają nowych przyjaciół, eksplorują inne kultury. Przede wszystkim jednak pokazują, jak wiele możliwości daje im uczestnictwo w pozaformalnych działaniach edukacyjnych. W 2012 roku zespół Narodowej Agencji podjął wiele różnorodnych wyzwań, których celem było zapoznanie nowych beneficjentów z ofertą programu. Otworzyliśmy nowe projekty edukacyjne (Ambasadorzy programu Młodzież w działaniu ), rozwijaliśmy już te istniejące (Pozaformalna Akademia Jakości Projektów, Młodzieżowa Akademia Lokalnych Liderów), nawiązaliśmy współpracę z nowymi podmiotami (Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży przy projekcie Między Innymi). Dodatkowo w ramach działań upowszechniających rezultaty zorganizowaliśmy wiele wydarzeń tematycznych i konferencji poświęconych działaniom młodzieżowym Międzynarodowe Forum Młodzieżowe w Baku czy targi edukacji pozaformalnej Tool Fair w Pułtusku. Po raz kolejny współorganizowaliśmy także Forum Ekonomiczne Młodych Liderów. Ten rok był dla polskiej młodzieży działającej społecznie wyjątkowy. Komisja Europejska przyznała Polsce dodatkowe 2 miliony euro na finansowanie projektów realizowanych przez młodych ludzi. Nasz kraj miał do dyspozycji większy budżet w związku z wykorzystaniem przez Narodową Agencję środków unijnych przeznaczonych na lata na poziomie 100%. W 2012 roku dysponowaliśmy środkami finansowymi w wysokości 10 mln euro, co pozwoliło na dofinansowanie 736 projektów młodzieżowych. Wśród tych śródków znalazło się dodatkowe 600 tys. euro na finansowanie współpracy młodych Polaków z rówieśnikami z krajów Partnerstwa Wschodniego (Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Mołdowa, Ukraina). Zachęcamy również do zapoznania się z bogatymi statystykami, pokazującymi, jak bardzo młodzi ludzie z Polski są zaangażowani w różnego rodzaju projekty międzynarodowe i krajowe. W raporcie zamieszczamy także podsumowanie pracy programów wspierających działania Narodowej Agencji: Centrum Współpracy SALTO z krajami Europy Wschodniej i Kaukazu (SALTO EECA) oraz krajowego Biura Eurodesk Polska. Dzięki nim możliwa jest współpraca z naszymi wschodnimi sąsiadami, a polska młodzież ma dostęp do największych baz informacji na temat funduszy i skierowanych do niej programów. Mamy nadzieję, że publikacja ta zachęci naszych czytelników do zainwestowania swojego czasu w działania, które tysiącom młodych Europejczyków pomagają rozwijać się, zwiedzać, tworzyć, a co najważniejsze aktywnie wchodzić na rynek pracy. Tomasz Bratek Dyrektor Narodowej Agencji Programu Młodzież w działaniu

9 o programie 7 Młodzież w działaniu to program Unii Europejskiej, dzięki któremu młodzi ludzie w wieku lat mogą realizować swoje pasje, rozwijać umiejętności i zdobywać nowe doświadczenia w czasie wolnym od nauki. Program adresowany jest również do osób pracujących z młodzieżą oraz organizacji działających na rzecz młodzieży, które chcą podnieść swoje kwalifikacje, rozwinąć swoje działania czy nawiązać współpracę międzynarodową. Cele programu to przezwyciężanie barier, uprzedzeń i stereotypów wśród młodych ludzi, wspieranie ich mobilności oraz promowanie aktywności obywatelskiej. Młodzież w działaniu wspiera przedsięwzięcia, które mają stymulować rozwój osobowości młodych ludzi oraz nabywanie nowych umiejętności. Edukacja pozaformalna Program wspiera finansowo oraz merytorycznie działania podejmowane poza szkołą i poza uczelnią, czyli edukację pozaformalną. Projekty zgłaszane do programu są przygotowane i realizowane przez młodzież lub też planowane z myślą o niej. Angażują młodych ludzi od pierwszego pomysłu do zamknięcia wszystkich związanych z nimi formalności. Młodzież w działaniu zachęca do podejmowania przeróżnych wyzwań, począwszy od międzynarodowej wymiany młodzieży, wyjazdu na wolontariat europejski, poprzez organizację inicjatyw na rzecz lokalnej społeczności, szkoleń, seminariów, aż po spotkania i debaty z osobami odpowiedzialnymi za politykę młodzieżową. Młodzi ludzie W programie może uczestniczyć każdy młody człowiek bez względu na płeć, pochodzenie etniczne, status społeczny, sytuację materialną itp. Szczególny nacisk położony jest na uczestnictwo młodzieży z mniejszymi szansami, czyli tej, która ze względów społecznych, geograficznych, zdrowotnych czy ekonomicznych ma utrudniony dostęp do informacji, edukacji i kultury. Priorytety programu Priorytetami stałymi programu są czynne obywatelstwo europejskie i uświadamianie młodym ludziom, iż mogą być aktywnymi obywatelami wspólnej Europy, uczestnictwo młodzieży w codziennym życiu, różnorodność kulturowa, osiągane między innymi poprzez propagowanie tolerancji i odmienności kulturowej oraz włączanie młodzieży z mniejszymi szansami.

10 Program Młodzież działaniu Program Młodzież w działaniu dofinansowuje działania młodych ludzi w ramach pięciu akcji. Każda z nich oferuje wiele form projektowych od wymian młodzieżowych, poprzez szkolenia, kursy, po inicjatywy lokalne. Akcja 1. Młodzież dla Europy wymiany, inicjatywy, demokracja Akcja 1.1. Wymiany Młodzieży Akcja 2. Wolontariat Europejski współpraca, zaangażowanie, przygody Wspiera spotkania młodzieży w wieku lat z krajów europejskich i stwarza możliwość wzajemnego poznania, dyskusji, rozwijania pasji, pokonywania barier poprzez realizację wspólnego projektu opartego na wspólnych zainteresowaniach. Umożliwia organizacjom i instytucjom stworzenie projektu, w ramach którego organizacja wysyła za granicę bądź przyjmuje z zagranicy wolontariuszy i realizuje wspólnie z nimi projekt społecznie zaangażowany. Wolontariat Akcja 1.2. Inicjatywy Młodzieżowe Dofinansowuje inicjatywy młodzieżowe, które służą społeczności lokalnej. Umożliwia przekształcenie pasji w konkretny projekt, który odpowiada na potrzeby ludzi z podwórka, dzielnicy czy miejscowości. Akcja 1.3. Młodzież w Demokracji Wspomaga przedsięwzięcia zakładające uczestnictwo młodych ludzi w życiu obywatelskim na poziomie lokalnym, krajowym i międzynarodowym. Sprawia, że głos młodzieży jest obecny w publicznych debatach i umożliwia jej tworzenie międzynarodowej sieci współpracy. Europejski przyczynia się do poszerzania horyzontów, zwiększania zaangażowania młodzieży oraz pozwala na przeżycie wspaniałej, niepowtarzalnej przygody, jaką jest praca na rzecz innych ludzi. Udział w projekcie daje wolontariuszowi możliwość zdobycia nowych umiejętności i kompetencji, poznania kultury i języka kraju goszczącego, nawiązania nowych kontaktów. Program gwarantuje młodym ludziom bezpieczne środowisko pracy, dzięki systemowi akredytacji organizacji goszczących i wysyłających.

11 Akcja 3. Młodzież w Świecie różnorodność, zrozumienie, przekraczanie granic Akcja 3.1. Współpraca z sąsiedzkimi krajami partnerskimi Unii Europejskiej Akcja 4. Systemy wsparcia młodzieży wsparcie, innowacja, multiplikowanie Akcja 4.3. Szkolenie i tworzenie sieci osób pracujących z młodzieżą i w organizacjach młodzieżowych Promuje i dofinansowuje współpracę między młodzieżą z krajów programu i z sąsiedzkich krajów partnerskich w ramach wymian młodzieżowych, co umożliwia młodym ludziom poznanie kultury i obyczajów innych krajów oraz pozwala rozwijać wspólne pasje, które nie znają granic. Dodatkowo dzięki działaniom wspierającym (Szkolenie i tworzenie sieci) rozwija współpracę i partnerstwo, wymianę praktyk i doświadczeń w pracy z młodymi ludźmi. Sąsiedzkie kraje partnerskie to sąsiedzi Unii Europejskiej w trzech regionach: Europie Południowo-Wschodniej Bałkany, Europie Wschodniej i na Kaukazie oraz krajach basenu Morza Śródziemnego. Pozwala na promocję dobrych praktyk, doświadczeń, kompetencji oraz na współpracę i szkolenie w zakresie pracy z młodzieżą w Europie. Ta podakcja umożliwia realizację jeszcze bardziej nowatorskich projektów, stymuluje współpracę pomiędzy organizacjami i instytucjami oraz pozwala przygotowywać projekty w ramach wszystkich akcji programu Młodzież w działaniu. Akcja 5. Wsparcie europejskiej współpracy w zakresie problematyki i działań młodzieżowych dialog, porozumienie, rezultaty Akcja 5.1. Spotkania młodzieży i osób odpowiedzialnych za politykę młodzieżową Wspomaga dialog pomiędzy młodymi ludźmi a osobami odpowiedzialnymi za tworzenie polityki młodzieżowej w Europie. Daje tym samym młodzieży prawo głosu w sprawach, które bezpośrednio jej dotyczą, oraz wspiera współpracę z organizacjami międzynarodowymi zajmującymi się sprawami młodych ludzi. Narodowa Agencja Więcej informacji znajdziecie na Za realizację programu w Polsce odpowiada Narodowa Agencja Programu Młodzież w działaniu, funkcjonująca w ramach Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji. Narodowa Agencja wspiera wnioskodawców oraz beneficjentów w realizacji projektów, promuje idee edukacji pozaformalnej, a przede wszystkim jest odpowiedzialna za konkursy wniosków. Dodatkowo, aby merytorycznie wspierać beneficjentów, realizuje działania własne w ramach Planu szkoleń i współpracy.

12 10 Program w liczbach rok 2012 Budżet programu , , , , , , , ,00 0,00 Akcja 1.1. Akcja 1.2. Akcja 1.3. Akcja 2. razem z PW Akcja 3.1. razem z PW Akcja 4.3. Akcja TCP Akcja 5.1. Budżet przyznany przez Komisję Europejską Budżet zakontraktowany w 2012 roku Akcja 1.1. Akcja 1.2. Akcja 1.3. Akcja 2. razem z PW Akcja 3.1. razem z PW Akcja 4.3. Akcja TCP Akcja 5.1. Razem , , , , , , , , , , , , , , , , , ,31 Projekty programu dofinansowanych projektów z 1307 złożonych wniosków Akcja 1.1. Akcja 1.2. Akcja 1.3. Akcja 2. Akcja 3.1. Akcja 4.3. Akcja 5.1. Wnioski zatwierdzone wnioski odrzucone i wycofane

13 Uczestnicy projektów oraz szkoleń to łączna liczba uczestników programu w tym z Polski i 8169 z zagranicy Akcja Akcja Akcja Akcja Akcja Akcja 4.3. TCP Akcja 5.1. Liczba uczestników z Polski Liczba uczestników z zagranicy Aktywność organizacji w regionach pomorskie 43 zachodniopomorskie 33 kujawsko-pomorskie warmińsko-mazurskie 24 podlaskie wielkopolskie mazowieckie lubuskie 21 dolnośląskie 87 śląskie 80 opolskie łódzkie 65 lubelskie 20 świętokrzyskie małopolskie podkarpackie Liczba projektów zatwierdzonych w województwach Budżet przyznany przez Komisję Europejską był w 2012 roku o 2 miliony większy niż w roku poprzednim. Dodatkowe środki pochodziły częściowo z kwot, jakie uwolniły się z zamykanych, wcześniejszych kontraktów zawartych między Narodowymi Agencjami a Komisją Europejską oraz zostały przyznane Polskiej NA w związku z dobrym wykorzystywaniem środków w latach poprzednich. Liczba wniosków złożonych do programu w stosunku do poprzedniego roku nieznacznie spadła (o 48 aplikacji), ale dofinansowano o 127 projektów więcej niż w ubiegłym roku. Zauważalnie wzrosła liczba dofinansowanych projektów w ramach Akcji 1.2. (z 151 w 2011 roku do 222 w 2012 roku). W związku z dodatkowymi środkami na projekty w ramach Okna Partnerstwa Wschodniego programu Młodzież w działaniu w Akcji 2. i w Akcji 3.1. wzrosła liczba uczestników, a w Akcji 3.1. dofinansowano dwukrotnie więcej projektów niż rok wcześniej.

14 12 Akcja 1. Młodzież Europy Akcja 1.1. Wymiany Młodzieży dla

15 Let s make a show! Organizator: Fundacja Sempre a Frente, Lublin, Polska Kraje uczestniczące w projekcie: Grecja, Polska, Turcja Data i miejsce projektu: , Nasutów, Piaski A czym tak właściwie zajmowali się uczestnicy? Pracowali w trzech sekcjach: muzycznej, tanecznej i organizacyjnej. Niektórzy uczestnicy tak jak Maciek, lider polskiej grupy pracowali we wszystkich trzech, niektórzy tylko w jednej. Koordynatorka wspomina, że nigdy wcześniej nie miała nic wspólnego z tańcem, a w Nasutowie pracowała właśnie w grupie zajmującej się choreografią, co bardzo ciepło wspomina. Założeniem organizatorów było przygotowanie jednej piosenki, jednego układu choreograficznego i jednego klipu. Podczas przerw kawowych nikt nie odpoczywał, każdy biegł po herbatę i wracał na salę dalej ćwiczyć. Podobnie było wieczorami. Nikt nie odpoczywał, wszyscy zgodnie chcieli pracować. Prowadziłam grupę muzyczną, ale niczego nie musiałam narzucać. Uczestnicy cały czas dawali swoje propozycje podsumowuje Weronika. 13 Podczas ferii zimowych ośrodek w Nasutowie przeżywał prawdziwe muzyczne oblężenie. Uczestnicy wymiany młodzieżowej grali, śpiewali, tańczyli. Wszystko po to, aby jak najlepiej przygotować się do punktu kulminacyjnego wspólnego występu dla lokalnej społeczności. Ale jak do tego wszystkiego doszło? Zarys naszego przedsięwzięcia powstał dwa lata temu podczas udziału w jednym projekcie, kiedy się wszyscy poznaliśmy tłumaczy Weronika Sowińska, uczestniczka projektu Let s make a show!. Bardzo fajne było to, że właściwie nie znając się wcześniej, od razu postanowiliśmy wspólnie napisać swój projekt. Każdy z nas miał jakieś zainteresowania muzyczne lub taneczne. Postanowiliśmy, że to właśnie tym się zajmiemy dodaje Justyna Opoka, koordynatorka projektu. Udało się. Wniosek dostał dofinansowanie i w lutym do Nasutowa koło Lublina przybyło 14 uczestników z zagranicy. Przygotowane przez organizatorów gry integracyjne przegrały ze śniegiem, który część gości widziała po raz pierwszy w życiu. Uczestnicy wymiany mieli okazję m.in. zatańczyć belgijkę właśnie w zimowej wersji plenerowej. Integracja była super, w południe pierwszego dnia po przyjeździe uczestników już wszyscy siedzieliśmy razem i graliśmy oraz śpiewaliśmy. Muzyka łączy ludzi wspomina Weronika. Pierwszy raz musiałem prowadzić warsztaty w obcym języku zaczyna Maciek Sowiński, lider grupy z Polski. Było parę osób, które słabiej mówiły po angielsku, ale wtedy staraliśmy się tłumaczyć innymi słowami lub pomagał nam lider grupy z danego kraju. Dało radę się dogadać. Ja osobiście byłem z siebie zadowolony dodaje. Młodzież zgodnie przyznawała, że trzeba się przełamać i zacząć mówić w języku obcym, później jest już coraz łatwiej. Wymiana to przede wszystkim wspaniała okazja do tego, aby poznać inne kultury. Podczas wieczorków narodowych można było nauczyć się greckich tańców, skosztować narodowych dań oraz wziąć udział w polskim weselu, na którym oprócz obrzędu chleba i soli nie zabrakło także muzyki disco polo. Organizatorzy znaleźli również czas na to, aby uczestnicy mogli uczyć swoich kolegów z innych krajów podstawowych słów i zwrotów w ich językach ojczystych. Do Nasutowa przyjechali tak ambitni ludzie, że w efekcie powstały trzy piosenki, cztery układy choreograficzne i sześć godzin materiału wideo na klip tłumaczy Justyna. Oprócz śpiewanego w czterech językach coveru pod tytułem We can do more! publiczność miała okazję posłuchać muzyki tworzonej na żywo. Grupa muzyczna zdecydowała się na improwizację. Grecy i Turcy przywieźli ze sobą swoje instrumenty, ci drudzy zabrali nawet charakterystyczny dla swojego kraju saz, którego brzmienie mieli okazję poznać inni uczestnicy i zgromadzona widownia. Oprócz tańca współczesnego można było zobaczyć tańce narodowe Greków i Turków. Publiczność także poznała kilka kroków wywodzącej się z Dominikany bachaty i zgromadzeni wspólnie tańczyli. A dlaczego wszystko działo się w Piaskach, a nie w Lublinie? Do projektu zaangażowaliśmy młodzież z mniejszymi szansami. Sami mieszkamy poza Lublinem i nie mamy dostępu do takich imprez. Postanowiliśmy, że finał naszej akcji powinien być w miejscu, w którym nikt nie słyszał o programie Młodzież w działaniu i o wymianach młodzieżowych. Gdy wieszaliśmy plakaty, ludzie nas zaczepiali i mówili, że to superinicjatywa mówi koordynatorka projektu. Inicjatorom projektu udało się dotrzeć do lokalnych władz i przedsiębiorców, którzy zainteresowani pomysłami młodzieży przyczynili się do realizacji projektu. Turcy i Grecy wyjechali. Co dalej? Liderzy grup rozmawiali o kontynuacji działań w innych krajach. Zobaczymy, co z tego wyjdzie dodaje Justyna. We can do more! to nie tylko tytuł finałowej piosenki, którą uczestnicy projektu wykonali w czterech różnych językach. To hasło oddaje również apetyt, jaki ma polska młodzież biorąca udział w wymianie na kolejne międzynarodowe muzyczne spotkanie.

16 14 Laboratorium Otwartej Sztuki Organizator: Stowarzyszenie Teatr Formy Kraje uczestniczące w projekcie: Czechy, Niemcy, Polska Data i miejsce projektu: , Drzemlikowice k. Oławy Co mogło połączyć mieszkańca wioski artystycznej z Niemiec, uczniów szkoły tańca z czeskiej Ostrawy i spokojną wieś Drzemlikowice koło Oławy? W jaki sposób jej wszyscy mieszkańcy mogli porozumieć się z przedstawicielami tych dwóch krajów? Nie znalazłaby się chyba lepsza metoda niż uniwersalny język gestu wykorzystany podczas przedstawienia pantomimy. Przez dwa tygodnie dziesięcioosobowe grupy z Niemiec, Czech i Polski pod czujnym okiem trenerów uczestniczyły w wymianie młodzieżowej, podczas której uczyły się technik teatru ruchu i pracowały nad wieńczącym ich wysiłki przedstawieniem. Wymianę charakteryzowała niezwykła różnorodność. Wśród uczestników można było znaleźć zarówno osoby profesjonalnie związane z teatrem, takie, dla których taniec jest hobby, a także młodzież niemającą wcześniej żadnego kontaktu z działalnością artystyczną. Również nieplanowany wcześniej udział dwóch osób niedosłyszących zwiększył dodatkowo zróżnicowanie grupy i pokazał, że pantomima jest formą pozwalającą zapomnieć o wszelkich barierach. Wymiana została zorganizowana przez stowarzyszenie Teatr Formy z Wrocławia. Już trzeci raz, dzięki dofinansowaniu z programu Młodzież w działaniu, Stary Młyn w Drzemlikowicach stał się świadkiem wytężonej pracy, ale i wzajemnego poznawania oraz integracji przez sztukę. Dzięki sporemu doświadczeniu i dobrej współpracy z partnerami możliwe było zorganizowanie przedsięwzięcia, z którego skorzystało tak wiele osób. W 2012 roku, z uwagi na Mistrzostwa Europy w piłce nożnej, tematem przewodnim spotkania był sport. W sporcie najbardziej zauważalną cechą jest rywalizacja, którą starano się pokazać w przeróżnych aspektach i sytuacjach. Nie zapomniano o jej obecności w codziennym życiu, co dodatkowo pomogło nawiązać kontakt z publicznością w przedstawieniu finałowym.

17 15 Z powodu zróżnicowanego poziomu wiedzy uczestników na temat teatru ruchu niezbędne były częste, ale i przyjemne warsztaty. Próby zajmowały cały wolny czas i uwagę młodzieży. Dzięki temu możliwe było doszlifowanie wszelkich niezbędnych detali, ale pozostało niewiele czasu na przyjemności, takie jak wizyta we wrocławskim teatrze. Ponieważ projekt promował uczciwą rywalizację i zasady fair play, nie zapomniano o ważnych problemach tolerancji i walki z dyskryminacją. Dla uczestników przygotowano projekcje filmów na temat praw człowieka, sportu i różnorodności kulturowej. Można było również posłuchać wykładów i uczestniczyć w spotkaniu z psychologiem. Kiedy nadszedł dzień przedstawienia finałowego, podniecenie mieszało się z tremą. Stresu nie zmniejszał też fakt, iż na wydarzenie pomimo niesprzyjającej pogody przybyło sporo widzów. Z uwagi na tytuł spektakl Rywale 2012 nie mógł odbyć się nigdzie indziej, jak tylko na boisku. Otoczone zielenią sąsiedztwo starego pałacu w Jakubowicach zostało sprawnie przekształcone przez uczestników wymiany w prawdziwą scenę teatralną z widownią, a nawet kulisami! Przedstawienie odniosło duży sukces i spotkało się z bardzo pozytywnym odbiorem widowni, którą stanowili przede wszystkim mieszkańcy Drzemlikowic. Okazało się, że przedstawienie pantomimy było formą, która dotarła zarówno do dzieci, jak i dorosłych, będąc dla wszystkich dobrą rozrywką. otoczone zielenią sąsiedztwo starego pałacu w Jakubowicach zostało sprawnie przekształcone przez uczestników wymiany w prawdziwą scenę teatralną z widownią, a nawet kulisami!

18 16 Akcja 1. Młodzież Europy 1.2. Inicjatywy Młodzieżowe dla

19 Nie do wiary! To Tatary? Organizator: Fundacja Teatrikon Data i miejsce projektu: , Lublin, dzielnica Tatary Istnieje wiele sposobów na ukazanie tego, kim jesteśmy, skąd pochodzimy, jakie są nasze marzenia i pasje. W zależności od wieku, poglądów wybieramy język dla siebie najdonioślejszy, dosadny. Projekt Nie do wiary! To Tatary?, realizowany w ramach Akcji 1.2., dotyczył opowieści gimnazjalistów o nich samych, o dzielnicy, w której mieszkają, o szkole, stereotypach i słabościach. Tym razem językiem wyrazu stały się warsztaty i spektakl teatralny. Od września do grudnia 2012 roku animatorzy, artyści, studenci i obcokrajowcy odwiedzali razem z sześcioosobową grupą projektową oddaloną od centrum miasta dzielnicę, by w murach Gimnazjum nr 17 oraz pobliskiego domu kultury tworzyć razem z młodzieżą warsztaty, spotkania, omawiać treści, które w formie przedstawienia zostały zaprezentowane 20 grudnia 2012 roku na terenie szkoły. W zajęciach z beatboxu prowadzonych przez Jahdecka, warsztatach szablonu z prowadzącym Mappedem czy kuglarskich z Agatą Sztorc udział wzięło blisko 30 osób. Finałowy spektakl zdecydowało się jednak przygotować od podstaw trzech chłopców: Piotrek, Przemek i Rafał. To oni pod czujnym okiem reżysera i pedagoga Łukasza Wójtowicza szlifowali nie tylko warsztat performerski i aktorski, ale też zajęli się produkcją spektaklu. Scenariusz wydarzenia został oparty na wspomnieniach mieszkańców dzielnicy, kiedyś uważanej za jedną z najnowocześniejszych i najlepiej rokujących w mieście. Wszystkie historie zebrano w całość nagrano i spisano. To tu w latach 70. były odwiedzane przez mieszkańców Lublina ogrody różane, to w tej okolicy kwitł handel i przemysł. Po upadku zakładów pracy, głównie fabryki samochodów, dzielnica pogrążyła się w biedzie i marazmie, a wieść o złym wpływie otoczenia na młodzież oraz powszechnie panujących problemach społecznych i finansowych rozniosła się na całe miasto. Nie warto z góry oceniać kogokolwiek, tym bardziej uznawać młodzież za wykluczoną. Warto jednak potraktować stereotyp jako powód do walki, której celem jest zdefiniowanie własnej tożsamości. Tytułowy obcy, zwany inaczej Juliuszem Tatarem, to blisko trzymetrowa postać wykonana ze styropianu, ubrana w tureckie szaty. Utożsamia w ostatniej scenie słabości i negatywne emocje, z którymi walczą młodzi bohaterowie. Wygrywają, powalając kukłę na ziemię. 17

20 innym razem słyszeli odczytane przez lektora słowa pracowniczki fabryki dotyczące ich pracy w zakładzie. Wspomnienia były uzupełnione grą aktorską, opartą na tym, czego nauczyli się chłopcy w czasie warsztatów: żonglerką, graffiti, beatboxem czy tańcem. Grudniowe przedstawienie przybrało formę próby generalnej, by oswoić młodych ludzi z zupełnie nową sytuacją i niełatwymi rolami, w jakie przyszło im się wcielić. 18 Porównawszy to przestawienie ze szkolnymi akademiami, można było dojść do wniosku, że całość przygotował profesjonalny zespół aktorów. To jednak młodzi ludzie, którym zezwolono na samodzielność i własną twórczość, zaskoczyli swoją wrażliwością i nowatorskim ujęciem tematu. Akcja spektaklu rozegrała się na terenie korytarzy szkolnych, imitujących dzięki rekwizytom poszczególne miejsca: boisko do koszykówki, plac zabaw, wreszcie fabrykę. Na każdym etapie podróży przez miejsca i epoki towarzyszyły widzom odczytywane przez zaproszonych gości fragmenty wspomnień zebranych od seniorów. W przedstawieniu swoje miejsce znalazły nietypowe przedmioty: opony, wózek towarowy, szare kartony, które stanowiły integralną cześć scenerii miejsc związanych z dzielnicą. Wraz z przekraczaniem korytarzy i kroczeniem od drugiego piętra szkoły po parter i piwnicę widzowie wcielali się w obserwatorów zdarzeń zaczerpniętych z codziennego życia. W jednym momencie doszła do nich informacja o tym, jak w czasie Dnia Dziecka zabroniono dzieciom hałasować, Stereotyp dzieci z blokowiska uległ zupełnemu przewartościowaniu. Doświadczyliśmy niezwykłych momentów w pracy z każdym z nich, nie tylko realizując spektakl, lecz przede wszystkim przychodząc do szkoły, prowadząc kilkadziesiąt godzin warsztatów artystycznych i międzykulturowych. Udało nam się osiągnąć społeczne zaufanie na Tatarach, świadomość historii miejsca, dziesiątki spotkań z mieszkańcami i seniorami oraz przyjaźnie ze zdolną młodzieżą, które będziemy uważnie pielęgnować opowiada Ewelina Jurasz, koordynatorka projektu. Pozostaje mieć nadzieję, że Gimnazjum nr 17 stanie się ostoją grup kuglarskich w tej części miasta, a idea projektu rozszerzy się na kolejne dzielnice. Witaj w świecie, gdzie obcy ginie.

21 Dotyki Pasji Organizator: Stowarzyszenie Centrum Rozwoju Pasji INSPIRATOR Data i miejsce projektu: , Poznań Co ci się najbardziej podobało na warsztatach? Podejście do ucznia. Nie musieliśmy do Michała mówić na pan. Czułem się jak równy z równym. O tym, jak ważna i wartościowa jest edukacja pozaformalna, mieli okazję przekonać się uczniowie wielkopolskich gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych uczestniczący w projekcie Dotyki Pasji. Jest to projekt edukacyjny zachęcający młodych ludzi do poznawania różnorodnych zainteresowań, które dzięki inspiratorom (czyli osobom prowadzącym warsztaty) mogą przerodzić się w życiowe pasje. Rozpoczął się w lipcu 2012 roku i trwał do końca semestru zimowego 2012/2013. Zauważyliśmy, że każdy w naszym stowarzyszeniu ma jakąś pasję, niezwiązaną ze swoim wykształceniem. Ja na przykład jestem magistrem biologii, a interesuję się fotografią. Pomyśleliśmy jednak, że nasze pasje nie wzięły się znikąd ktoś kiedyś pokazał nam, jak fajnie jest grać w teatrze, robić filmy, podróżować czy robić zdjęcia. Teraz my chcemy zostać takimi pasjodawcami opowiada Asia z INSPIRATORA. Projekt rozpoczął się od przygotowania pasjodawców. Zostali oni przeszkoleni w temacie pracy z grupą, dowiedzieli się, jak ją zainteresować, jak poradzić sobie z trudną młodzieżą, co zrobić, żeby nie dać sobie wejść na głowę. Następnie tak wyszkoleni pasjodawcy ruszyli w teren. 15 różnych, atrakcyjnych warsztatów, m.in. z produkcji filmowej, handmade, kuglarstwa, technik samoobrony, capoeiry, make-up FX, kreatywności scenicznej, tańca, dziennikarstwa i fotografii, dało szeroki wybór wielkopolskim szkołom. Nie dziwi więc fakt, że zajęcia cieszyły się dużą popularnością. W projekcie zaplanowaliśmy przeprowadzenie 30 warsztatów, po dwa z każdej dziedziny. Na początku realizacji projektu wiedziałem już, że będzie ich więcej mówi Michał Szturmański, koordynator projektu, a zarazem prezes Stowarzyszenia. Powody dużego zainteresowania ze strony szkół znamy: pozytywne zmiany w środowisku lokalnym szkoły, reputacja placówki jako promującej młodzieżowe inicjatywy. A jakimi kryteriami kierowali się uczniowie, wybierając się na zajęcia? W szkole był casting do Króla Maciusia, a ja chcę zostać w przyszłości aktorem, to pomyślałem, że przyjdę tutaj i zobaczę, o co chodzi mówi Mateusz. Interesuję się fotografią i jak dowiedziałam się o takich zajęciach od wychowawczyni, to postanowiłam przyjść odpowiada uczestniczka warsztatów fotograficznych, 13-letnia Agnieszka. Jeśli takie zajęcia będą dalej organizowane, na pewno wezmę w nich udział. Co uczniom podobało się najbardziej? Przełamywanie strachu, to jak biegliśmy w teście zaufania (red.: zabawa polegająca na biegnięciu z zamkniętymi oczami na pułapkę i zaufaniu, że druga osoba nas przed nią złapie) i to, że mogliśmy pracować w grupach mówi Janek, uczestnik warsztatów z aktorstwa. Sukcesem projektu i działań w nim zaplanowanych było to, że prawie każdy uczestnik jednych z warsztatów zadeklarował swoją obecność na innych. Z tego wynika, że zainteresowanie projektem było wśród młodzieży naprawdę duże. Widziałam, że nawet osoby, które mają problemy z pracą w grupie i przełamywaniem swoich słabości, dobrze się czuły na zajęciach. Chyba zaczynam doceniać atuty edukacji pozaformalnej komentuje nauczycielka z jednej ze szkół, w której realizowany był projekt. Był to jeden z pierwszych tego typu projektów w Polsce, który dotykał tak wielu różnych dziedzin, a równocześnie nie był nijaki. Jego twórcy mają nadzieję, że będą przykładem dobrych praktyk dla innych młodych liderów-pasjodawców, a edukacja rówieśnicza stanie się modna nie tylko w Wielkopolsce. Przełamywanie strachu, to jak biegliśmy w teście zaufania (red.: zabawa polegająca na biegnięciu z zamkniętymi oczami na pułapkę i zaufaniu, że druga osoba nas przed nią złapie) i to, że mogliśmy pracować w grupach. 19

22 20 Akcja 1. Młodzież Europy 1.3. Młodzież w demokracji dla

23 Medialna Strefa Młodzieży Organizator: Europejski Dom Spotkań Fundacja Nowy Staw Kraje uczestniczące w projekcie: Grecja, Łotwa, Polska Data i miejsce projektu: , Lublin Młodość i aktywność są niejako synonimami. Ale jak przekłada się aktywność młodszych pokoleń na faktyczne uczestnictwo w życiu demokratycznym własnego kraju? Odpowiedź na to pytanie można było znaleźć w projekcie Medialna Strefa Młodzieży, który poruszał tematykę społeczno-dziennikarską. Projekt dotyczył mediów młodzieżowych, głównym jego celem zaś było ich wzmacnianie i promowanie jako narzędzia umożliwiającego partycypację w życiu polityczno-społecznym własnego kraju. Podczas wizyt studyjnych w Grecji i na Łotwie dyskutowano o rozwoju mediów młodzieżowych, by spotkanie w Polsce posłużyło rozwinięciu umiejętności medialnych młodych uczestników projektu oraz wypracowaniu wspólnej kampanii społecznej. Przez cały projekt uczestnicy badali media, definiowali je, określali przeszkody i potrzeby odbiorców. W ramach poszerzenia wiedzy skupiali się na stałej wymianie doświadczeń, nieustających konsultacjach online, kilku spotkaniach studyjnych, a także udziale w międzynarodowych warsztatach czy regularnych spotkaniach grupy inicjatywnej. W Grecji ekipa Medialnej Strefy Młodzieży poznała pracę mediów od kuchni. Dzięki Radiu FM 100 Thessaloniki młodzi wystąpili na żywo na antenie, a w Serres, dzięki wizycie w kolejnej stacji radiowej, nagrali własne spoty. Zaraz po tym odwiedzili grecką telewizję TVS, gdzie każdy z nich mógł wcielić się w rolę prezentera telewizyjnego (ewentualnie pogodynki!). Poznali również grecką młodzieżową prasę, o której opowiadał im jeden z młodych dziennikarzy. Podczas spotkania w Polsce uczestnicy brali udział w siedmiu zajęciach, które miały wzbogacić ich o nowe umiejętności, pomóc w poznaniu możliwości, które przed nimi stoją i obraniu ścieżki życiowej. Polska grupa postanowiła pokazać innym, jak tworzyć media bardziej od strony wizualno-technicznej. Uczestnicy pracowali w trzech grupach warsztatowych: filmowej, graficznej i fotograficznej. Kristiana, jedna z Łotyszek, mówi: Bardzo mi się podobało, że nasi nauczyciele byli bardziej naszymi przyjaciółmi, którzy chcieli podzielić się z nami swoją wiedzą. Kristiana była w grupie fotograficznej, która poznawała tajniki fotografii od podstaw. Kolejna grupa to grupa filmowa. Pięciodniowa praca z kamerą była dla mnie nowym doświadczeniem, a zarazem wyzwaniem. Pierwszego dnia nauczyliśmy się m.in., jak ustawiać kamerę, jakie funkcje ona posiada oraz jak ustawić dobrze ostrość. Potem nadszedł czas na kręcenie próbnego filmiku wspomina Antek. Celem grupy filmowej było przygotowanie filmu ukazującego projekt. Nie było to proste zadanie, ale uczestnicy poradzili sobie fantastycznie. Koordynatorka projektu, która należała do grupy grafiki komputerowej, mówi: Dla mnie warsztaty z grafiki komputerowej były zupełną nowością. Uczyliśmy posługiwać się programami graficznymi, stworzyliśmy własne projekty wizytówki, teczki, naklejki oraz plakaty, dowiedzieliśmy się także, czym jest identyfikacja graficzna. Nie spodziewałam się, że jest to aż tak kreatywne i zajmujące zajęcie. Wygląda to tak, że na ekranie masz swoją pustą przestrzeń i możesz zapełnić ją tak, jak tylko tego chcesz, jesteś nieograniczony. Każda grupa brała udział w trzech blokach tematycznych z zakresu etyki dziennikarskiej, fotografii, dziennikarstwa internetowego, pracy reporterskiej, przygotowywania newsów, autoprezentacji oraz logopedii. Przy wykorzystaniu maksimum potencjału każdy poznawał tajniki sztuki dziennikarstwa obywatelskiego. Praca uczestników zakładała zbadanie potrzeb młodych ludzi w zakresie tworzenia i kształtowania mediów, stymulowanie współpracy pomiędzy młodymi dziennikarzami i organizacjami wspierającymi oraz stworzenie ogólnokrajowej kampanii społecznej promującej taką formę partycypacji. Projekt był także świetną okazją do podnoszenia kwalifikacji dziennikarskich jego uczestników, a co za tym idzie dla ich rozwoju nie tylko 21

24 osobistego, ale i zawodowego, gdyż większość uczestników była ściśle powiązana z rozmaitymi mediami. 22 Międzykulturowy dialog tego pokroju jest jednym z najlepszych sposobów na rekomendowanie europejskich wartości wśród młodego pokolenia. Promuje, a wręcz zacieśnia współpracę międzynarodową, gdyż jest jej żywym przykładem. Wpływ projektu może być tym bardziej cenny, że wymiar jednostkowy zostanie przeniesiony na dużo szerszą publiczność. I tak młodzi dziennikarze własnym pozbawionym balastu uprzedzeń spojrzeniem będą pokazywać świat innym osobom niemającym doświadczeń z projektu Medialna Strefa Młodzieży. Efekt projektu? Szereg publikacji będących impulsem do dyskusji na temat wpływu mediów na władzę, a także unaocznienie młodzieży, że dziennikarstwo to forma aktywności społecznej, w której osobą zaangażowaną może stać się każdy. W ramach projektu powstała publikacja Młodzi w Mediach, kampania społeczna, strona internetowa z międzynarodową bazą mediów młodzieżowych, a także materiały edukacyjne dotyczące edukacji medialnej wszystko to stworzone przez młodych ludzi związanych z dziennikarstwem i aktywnością społeczną. A to, jak zapewniają uczestnicy projektu, dopiero początek. Każdy przecież z grona młodych i ambitnych ludzi może stać się wybitnym dziennikarzem lub prawdziwą medialną gwiazdą. chcemy, by Medialna Strefa Młodzieży była czymś znacznie dłuższym i stałym i nie kończyła się w momencie zniknięcia naszych billboardów. Myślimy tutaj o kolejnych, cyklicznych projektach o mediach młodzieżowych, bo wiemy, że media młodzieżowe potrzebują stałego wsparcia i możliwości do rozwoju.

25 Youth in Pursuit of Democracy! Organizator: Stowarzyszenie Kulturalne Teatr Efemeryczny Kraje uczestniczące w projekcie: Polska, Turcja Data i miejsce projektu: , Suwałki, Warszawa, Istambuł Prawdziwa demokracja jest tam, gdzie jest społeczeństwo obywatelskie. Gdzie zaś nie ma samoorganizacji i działań, pozostaje jedynie społeczeństwo. A tam konieczna jest aktywizacja. Idąc tym tokiem myślenia, grupa zapaleńców z Suwałk i Istambułu stworzyła projekt pod tytułem Youth in Pursuit of Democracy!, którego głównym celem było włączenie w aktywność społeczną możliwie największej liczby młodych ludzi. Pomysł powstał podczas turecko-polskiego seminarium kontaktowego w Konstancinie-Jeziornie w kwietniu 2012 roku. Opierał się na współpracy organizacji tureckich ze Stowarzyszeniem Kulturalnym Teatr Efemeryczny oraz Fundacją Rozwoju Przedsiębiorczości, a jego priorytetem było włączanie w aktywność obywatelską różnych wiekowo grup młodzieży. Działania zakładały przygotowanie przez uczestników treningów aktywujących, happeningów plastyczno-teatralno-obywatelskich oraz organizację debat z udziałem przedstawicieli władz lokalnych. W ramach finału przygotowano międzynarodowe forum z udziałem mediów, przedstawicieli warszawskich szkół, reprezentantów NGO, a także zaproszonych urzędników władz państwowych odpowiedzialnych za politykę młodzieżową, edukację pozaformalną czy mobilność zawodową. Ponadto dzięki członkom projektu, którzy później zajmowali się promocją w najbliższym otoczeniu, doszło do poszerzenia grona zainteresowanych ideą aktywności. A stało się tak, gdyż uczestnicy stawali się inspiratorami lokalnych działań, po prostu opowiadając o tym, co u nich słychać i w czym ostatnio brali udział tym samym opowiadając o działaniach. Ważną częścią projektu było podnoszenie kwalifikacji jego uczestników we wszelkich możliwych wymiarach. Aktywność społeczno-obywatelska została przedstawiona jako dobry krok w kierunku owocnej kariery. Młodzież poza subtelnym wytyczeniem kierunku zyskała doświadczenia zawodowe, czyli coś zupełnie innego od tego, co może zaoferować szkolna edukacja. Tematy takie jak zarządzanie projektami, współpraca międzynarodowa, tworzenie platform dzięki naszym spotkaniom z lokalną społecznością młodzież pozna opinie społeczności na ważne dla niej tematy dotyczące polityki młodzieżowej lub sytuacji i kondycji mieszkańców, przez co nauczy się otwartości na innych ludzi, komunikatywności i cierpliwości, zniweluje to bariery międzypokoleniowe. komunikacji czy choćby sama warsztatowa forma pracy były świetnym wstępem do nabywania kwalifikacji zawodowych przydatnych na rynku pracy. Realizowane działania pobudziły w uczestnikach także zdolności do adaptacji w różnych środowiskach pracy oraz ich przedsiębiorczość. Kolejnym istotnym wymiarem działań było rozwijanie poczucia solidarności i tolerancji wśród rówieśników pochodzących z dwóch krajów o różnych systemach politycznych oraz odmiennych uwarunkowaniach społeczno-historycznych. Obecnie są to jedne z ważniejszych europejskich wartości, a skutkiem epoki komunizmu w Polsce i rządów totalitarnych w Turcji obie te cechy są nadal nie do końca uświadomione ani rozwinięte w krajach partnerskich. Jednak dzięki porównywaniu doświadczeń, wypracowywaniu wspólnych pomysłów czy tworzeniu jednego zespołu nastąpiło pogłębienie zrozumienia między młodymi oraz umocnienie pozytywnego wizerunku innych kultur. 23

26 Akcja 1. rok 2012 w liczbach 24 Projekty Akcji 1.1. Zatwierdzone Odrzucone i wycofane złożonych wniosków Projekty zatwierdzone w ramach Akcji 1.1. w podziale na charakter wymian dwustronne goszczące trójstronne goszczące wielostronne goszczące projekty goszczące

27 Aktywność organizacji w składaniu wniosków w regionach pomorskie 5/5 zachodniopomorskie 9/4 kujawsko-pomorskie 6/4 8/14 warmińsko-mazurskie 4/0 podlaskie wielkopolskie 8/5 lubuskie 4/6 dolnośląskie 10/17 opolskie 4/1 śląskie 17/11 małopolskie 19/23 41/7 mazowieckie 9/13 łódzkie 22/9 lubelskie 2/9 świętokrzyskie 6/5 podkarpackie 25 / Zatwierdzone/Odrzucone i wycofane Współpraca z krajami programu w projektach Akcji to liczba krajów, z którymi Polska dokonała wymian w ramach Akcji Austria Belgia Bułgaria Chorwacja Cypr Czechy Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Islandia Litwa Łotwa Malta Niemcy Portugalia Rumunia Słowacja Słowenia Szwecja Turcja Węgry Wielka Brytania Włochy projekty goszczące W 2012 roku priorytetowo traktowane były projekty będące efektem dwustronnej i trójstronnej współpracy partnerskiej. Dofinansowano aż 31 projektów złożonych przez beneficjentów, którzy po raz pierwszy starali się o wsparcie finansowe w ramach wymian młodzieży. Szczególne miejsce w projektach miała młodzież z mniejszymi szansami, bo zaangażowana była niemal w ⅓ wspartych przedsięwzięć, z czego w 11 projektach udział brała młodzież niepełnosprawna. Na pierwszym miejscu pod względem wybieranych przez beneficjentów tematów znalazły się projekty artystyczne (teatr, taniec i muzyka), ekologiczne, sportowe oraz te związane z szeroko rozumianą aktywnością społeczną i rozwojem osobistym.

28 Projekty Akcji Międzynarodowe Inicjatywy Młodzieżowe 26 Krajowe Inicjatywy Młodzieżowe Zatwierdzone Odrzucone i wycofane Aktywność organizacji w składaniu wniosków w regionach 225 projektów otrzymało dofinansowanie pomorskie 16/8 zachodniopomorskie 11/12 kujawsko-pomorskie 6/8 18/13 warmińsko-mazurskie 7/15 podlaskie wielkopolskie 7/9 lubuskie 10/16 dolnośląskie 23/20 opolskie 7/7 śląskie 28/33 małopolskie 13/11 25/25 mazowieckie 15/9 łódzkie 16/15 lubelskie 7/6 świętokrzyskie 13/10 podkarpackie / Zatwierdzone/Odrzucone i wycofane W przypadku niemal połowy dofinansowanych projektów wnioskodawcami w Akcji 1.2. były nieformalne grupy młodzieży. Liczba dofinansowanych wniosków w stosunku do 2011 roku wzrosła o 47%, co jest w dużej mierze konsekwencją zwiększenia budżetu Akcji 1.2. Tematyka najchętniej poruszana przez młodzież w projektach dotyczyła sportu, w tym również sportów ekstremalnych, problemów społecznych (m.in. integracji osób wykluczonych społecznie), różnych obszarów sztuki oraz rozwijania przedsiębiorczości wśród młodzieży. Młodzież również zareagowała na propozycję realizacji projektów służących nawiązaniu dialogu międzypokoleniowego oraz zachęcających osoby starsze do aktywnego włączania się w życie społeczności lokalnej.

29 Projekty Akcji Zatwierdzone Odrzucone i wycofane 27 Współpraca z krajami programu w projektach Akcji Bułgaria Chorwacja Czechy Estonia Finlandia Niemcy Grecja Węgry Łotwa Litwa Holandia Rumunia Słowenia Turcja projekty goszczące Aktywność organizacji w składaniu wniosków w regionach pomorskie 1/1 zachodniopomorskie -/1 kujawsko-pomorskie 1/- 1/2 podlaskie wielkopolskie -/1 1/1 mazowieckie dolnośląskie 2/2 śląskie 2/- 2/- lubelskie 1/- świętokrzyskie małopolskie 1/ - / Zatwierdzone/Odrzucone i wycofane Rośnie jakość podejmowanych działań, różnorodność tematyczna oraz zróżnicowanie regionalne beneficjentów w Akcji 1.3. Tematy podejmowane w projektach odpowiadały na potrzeby konkretnych organizacji i młodych osób z konkretnych społeczności lokalnych. Są to ciekawe i stosujące atrakcyjne formy pracy przedsięwzięcia, jak projekty poświęcone roli mediów w systemie politycznym w życiu społeczności lokalnych. Oryginalnością tematu wyróżniał się projekt mający za zadanie zbadać oraz wprowadzić w życie mechanizmy demokratyczne w funkcjonowaniu i praktyce kilku organizacji młodzieżowych. Najwięcej, bo aż pięć projektów koncentrowało się na stworzeniu przestrzeni do komunikacji pomiędzy lokalną administracją a młodzieżą przy wykorzystaniu wartościowych rozwiązań z zakresu polityki młodzieżowej funkcjonujących w innych krajach lub regionach Polski.

30 Akcja 2. Wolontariat Europejski

31 Where the Baltic Sea breeze blows. Developing a new Centre for Integration and Education with disabled people and the local community in Gdańsk Organizator: Fundacja Sprawni Inaczej Kraje uczestniczące w projekcie: Dania Francja, Hiszpania, Rumunia, Ukraina, Wielka Brytania Data i miejsce projektu: , Gdańsk Projekt powstał dzięki Fundacji Sprawni Inaczej zajmującej się pomocą osobom niepełnosprawnym. Organizacja tworzy ośrodki kształcenia, terapii i rehabilitacji oraz działa na rzecz integracji osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem. Dla organizacji wolontariusze są nieocenionym wsparciem w codziennej pracy Fundacji. Głównym celem projektu jest współtworzenie Centrum Integracji i Edukacji dla osób niepełnosprawnych, w którym dominującym sposobem leczenia byłaby arteterapia, czyli sztukoterapia. Chodzi o udział osób niepełnosprawnych w warsztatach ceramicznych, malarskich, biżuteryjnych czy innych formach artystycznej ekspresji, dzięki którym uczestnik może tworzyć obrazy, a potem odkrywać ich znaczenie oraz dzielić się nim z innymi. Dla naszych podopiecznych kontakt z wolontariuszami europejskimi jest nieoceniony! Nasi uczestnicy w większości nie mają wielu doświadczeń międzykulturowych podróży zagranicznych, a dzięki realizacji projektów EVS to świat przyjeżdża do ich! Nasi podopieczni uczą się podstaw języków ojczystych wolontariuszy, najważniejszych zwyczajów danego kraju, poznają region czy miasto pochodzenia wolontariusza, wspólnie gotują, tańczą, śpiewają. Obecność wolontariuszy ma więc walor edukacyjny i, co bardzo ważne, wzbogaca życie emocjonalne naszych uczestników mówi koordynatorka projektu Joanna Kania-Kużajczyk. Obecność wolontariuszy zapobiega rutynizacji życia społecznego osób niepełnosprawnych oraz sprzyja nowym pomysłom i twórczym rozwiązaniom. Wspierające środowisko, które pomaga odczytać przesłanie, pozwala osobom niepełnosprawnym na lepsze rozumienie siebie oraz natury własnych trudności. Daje to duże szanse na trwałą, pozytywną zmianę w postrzeganiu własnego ja czy łatwiejsze nawiązywanie bliższych relacji oraz poprawę ogólnej jakości życia osób niepełnosprawnych. Dla Fundacji projekt jest gwarantem międzykulturowego i europejskiego wymiaru działalności, a także wielopoziomowego rozwoju. Dla wolontariuszy ma być to czas, który poprzez działania społeczne zaprocentuje w ich przyszłym życiu osobistym, zawodowym i obywatelskim. Na grupę wolontariuszy składają się młodzi ludzie z Danii, Francji, Hiszpanii, Rumunii, Ukrainy oraz Wielkiej Brytanii wszyscy o wielkim sercu i zapale do działania. Wolontariusze uczestniczą w różnorodnych zajęciach od warsztatów kulinarnych, poprzez terapię zajęciową, zajęcia sportowe, muzyczne, aż po warsztaty malarskie czy ceramiczne. Realizują autorskie zajęcia na rzecz społeczności lokalnej czy osób skazanych z języka czy na temat kultury własnego kraju. Biorą udział w warsztatach terapii jako osoby wspierające instruktorów. Wolontariusze współtworzą warsztaty sportowo-rekreacyjne, zajmują się bieżącą organizacją spraw w Centrum oraz terapią indywidualną. Co najważniejsze, są przyjaciółmi dla swoich podopiecznych osobami, z którymi niepełnosprawni mogą spędzać czas, od których dostają pomoc i zrozumienie. Wszystko to odbywa się z pełnym wsparciem merytoryczno-szkoleniowym Centrum i pomocą psychologów. Ponadto wolontariusze działają w przestrzeni kulturalnej, na eventach charytatywnych czy wydarzeniach miejskich lokalnej społeczności, opowia- 29

32 30 dając o projekcie czy o programie Młodzież w działaniu. Swoją pracą wolontariusze usprawniają codzienne funkcjonowanie Fundacji oraz są ambasadorami własnego kraju, przybliżając jego kulturę i obyczaje. Efekty projektu są bardzo pozytywne, szczególnie w dziedzinie aktywizacji młodzieży. Młodzi wolontariusze starali się wejść w role ekspertów, tak aby dzięki rozwinięciu własnych kompetencji to oni wypełniali zadania, które wymagają specjalistycznych umiejętności. Umocniło to pozytywny obraz aktywności wśród europejskiej młodzieży, a także pokazało, jak wiele pozytywnych rzeczy może ona przynieść. Uczestnicy poznają elementy historii Polski, jej współczesne ruchy obywatelskie, a także za pomocą prezentacji kulturowych sami przekazują wiedzę na temat poszczególnych krajów członkowskich UE innym aktorom działań, a także lokalnej młodzieży szkolnej. Tym samym pogłębia się zrozumienie między narodami, a także krzewi tolerancja, zrozumienie dla różnorodności czy inne wartości będące przedmiotem zainteresowania społeczeństwa europejskiego. Działania przynoszą też pozytywne rezultaty w postaci rozpowszechniania i promowania dialogu międzykulturowego i, co najważniejsze, wszystkie te efekty stają się udziałem niepełnosprawnych, którzy z racji swojej sytuacji są na utrudnionej pozycji jako obywatele Europy. A co projekt daje samym wolontariuszom? Po pierwsze, dzięki warsztatom przełamują własne bariery wobec niepełnosprawności i inności, pokonują bariery kulturowe i językowe, stają się bardziej sceptyczni wobec narodowych stereotypów. Bardziej zainteresowali się trzecim sektorem, czyli działaniami społecznymi, a niektórzy zdecydowali się na dalsze kształcenie i aktywność w tym obszarze. Zdobywają kompetencje, które decydują o samodzielności życiowej, takie jak odwaga w podejmowaniu własnych inicjatyw czy wiara w siebie. Ponadto nabywają liczne kompetencje miękkie istotne w relacjach interpersonalnych, komunikacji i funkcjonowaniu w organizacji. Dzięki wsparciu i zajęciach odbytych w Centrum lepiej i szybciej zdobywają nowe umiejętności, są bardziej otwarci, a także w sposób dużo bardziej dojrzały postrzegają siebie i własne możliwości. Wolontariusze nauczyli się wiele o pracy w zespole, stosunkach międzynarodowych czy posiedli specjalistyczną wiedzę z zakresu psychologii, rehabilitacji oraz arteterapii. O sukcesie z pewnością lepiej mówić z perspektywy czasu. Jednak na pewno do bardzo udanych działań zaliczylibyśmy pracę wolontariuszki z Francji w nowej placówce FSI Środowiskowym Domu Samopomocy na Morenie. Estelle zebrała cenne, ale też trudne doświadczenia i mimo wszystko zdecydowała, że chce zostać pracownikiem socjalnym i poświęcić swoje życie zawodowe pracy z osobami niepełnosprawnymi dodaje na koniec koordynatorka projektu.

33 Meetings among the forests and ponds Organizator: Fundacja Mobilni Polacy Kraje uczestniczące w projekcie: Armenia, Litwa, Łotwa, Polska, Ukraina Data i miejsce projektu: , powiat milicki Wolontariusze tego projektu to grupa, która dopełnia i wspiera pionierów pierwszego projektu realizowanego na terenie powiatu milickiego Enjoy diversity with local dimension. Pojawienie się nowych wolontariuszy zdynamizowało trwający projekt oraz stworzyło pole do nauki współdziałania. Projekt realizowany jest przez tych samych polskich partnerów Fundację Mobilni Polacy, gminę Milicz, powiat Milicz oraz Milickie Stowarzyszenie Przyjaciół Dzieci i Osób Niepełnosprawnych, ale z innymi partnerami zagranicznymi. Zaproszeni wolontariusze swoją pracę realizują na terenie największego w Polsce Parku Krajobrazowego Dolina Baryczy. Praca wolontariuszy ma za zadanie ugruntować wśród lokalnej społeczności poczucie włączenia w obieg europejskich wartości i działań. Włączenie do działań kolejnej grupy wolontariuszy udowadnia sens pracy wolontariackiej, pokazując, że kilka osób może zapoczątkować lawinę działań. Już samo pojawienie się wolontariuszy z innych krajów w dość hermetycznej, oddalonej od dużego ośrodka miejskiego społeczności, nie pozostaje bez echa w wymiarze spotkania kultur. To, że będą oni przebywali i żyli w rytmie społeczności lokalnej przez okrągły rok, pozwoli im na stanie się nie przybyszami z odległych krańców Europy, ale zwyczajnymi kolegami i koleżankami. Tematyka projektu skupia się wokół trzech głównych zagadnień: dziennikarstwa, nowoczesnych mediów i promocji, turystyki i ochrony przyrody oraz pracy z młodzieżą z mniejszymi szansami. W świetlicy środowiskowej Chatka Puchatka uczestnicy projektu zajmują się prowadzeniem różnych imprez kulturalno-oświatowych czy sportowo-rekreacyjnych. W zależności od predyspozycji i kreatywności są to warsztaty muzyczne, lekcje języka angielskiego, zajęcia sportowe czy nauka tańca. Świetlica ta jest miejscem odwiedzanym często przez młodzież pozbawioną równych szans, która w inny sposób nie miałaby możliwości kontaktu z odmiennymi narodami Europy. Wolontariusze zajmują się kreowaniem i koordynacją kampanii promocyjnych dla Miejskiego Biura Promocji, a także aktualizacją i modernizacją strony internetowej gminy. W redakcji lokalnego tygodnika mają okazję obserwować proces powstawania gazety, a niekiedy brać w nim udział od składania tekstów, obrabiania zdjęć i zbierania materiałów, po jej dystrybuowanie. W milickim Centrum Kultury wolontariusze są zaangażowani w imprezy kulturalne: spektakle teatralne, pokazy, wystawy artystyczne, koncerty, które pomagają organizować. W departamencie promocji powiatu wypełniają zadania związane z promocją regionu, w tym opracowują różne wersje językowe przewodników turystycznych. Wolontariusze są także członkami ekipy telewizyjnej w powiatowej TV Milicz. Milickie Stowarzyszenie Przyjaciół Dzieci i Osób Niepełnosprawnych jest miejscem, w którym wolontariat przybrał poważniejszy wymiar zajęcia z dziećmi z porażeniem mózgowym, pomoc w terapii nauczania kierowanego, zajęcia w sali doświadczania świata lub integracji sensorycznej. Wolontariusze są także współodpowiedzialni za kulturalną animację ośrodka organizację wycieczek, spacerów czy przygotowywanie imprez dla całej społeczności. Projekt przynosi wiele pozytywnych efektów. Po pierwsze, pojawienie się obcokrajowców w małej, hermetycznie zamkniętej społeczności, gdzie prawie nie występują cudzoziemcy, pozwala na lepsze zrozumienie i przyswojenie wartości ogólnoeuropejskich w skali lokalnej. Pracując z młodzieżą z postpegeerowskich obszarów wiejskich, młodzi Europejczycy wykazują, że wspólna Europa jest wspaniałą ideą, którą tworzą zwykli ludzie chcący dać innym coś od siebie. W wymiarze indywidualnym projekt pozwala europejskiej młodzieży zgłębić polską kulturę, a dzięki szkoleniom i wsparciu miejscowej ludności uczestnicy projektu nabywają wiele nowych umiejętności od organizacji eventów kulturalnych, po techniki pracy dziennikarskiej czy prowadzenia terapii osób niepełnosprawnych z udziałem psa. Myśl globalnie, działaj lokalnie to hasło, które doskonale oddaje sposób widzenia możliwości, jakie mają wolontariusze EVS na środowisko i odwrotnie jaki wpływ środowisko i ludzie ze społeczności lokalnej mają na wolontariuszy. Wolontariusze przez systematyczne, nawet małe działania, wpływają na ich zmianę. Nie tylko w ramach zaplanowanych godzin pracy, ale przede wszystkim w życiu codziennym, podczas codziennych zakupów czy meczów z sąsiadami. Myśl globalnie, działaj lokalnie. 31

34 Akcja 2. rok 2012 w liczbach Projekty Akcji złożone wnioski 32 Zatwierdzone Odrzucone i wycofane 157 Aktywność organizacji w składaniu wniosków w regionach pomorskie 16/73 zachodniopomorskie 6/23 kujawsko-pomorskie 16/74 5/21 warmińsko-mazurskie 6/20 podlaskie wielkopolskie 9/44 lubuskie 4/10 dolnośląskie 24/189 opolskie 2/5 śląskie 13/37 małopolskie 17/56 18/53 mazowieckie 8/21 łódzkie 5/10 lubelskie 4/8 świętokrzyskie 4/8 podkarpackie / Projekty/Wolontariusze Liczba wolontariuszy wysyłanych i goszczonych z podziałem na źródło finansowania projektów Polska Narodowa Agencja Programu Młodzież w działaniu Inne Narodowe Agencje Programu Młodzież w działaniu Wolontariusze wysłani za granicę Zagraniczni wolontariusze goszczeni w Polsce

35 Wolontariusze goszczeni w Polsce Austria Bośnia i Hercegowina Chorwacja Dania Irlandia Mołdowa Słowenia Szwecja Belgia Izrael Czechy Estonia Białoruś Grecja Serbia Słowacja Azerbejdżan Finlandia Macedonia Rosja Holandia Litwa Wielka Bryt. Bułgaria Armenia Rumunia Portugalia Węgry Łotwa Gruzja Włochy Ukraina Francja Niemcy Hiszpania Turcja Finansowanie: Polska Narodowa Agencja oraz inne Narodowe Agencje 33 Wolontariusze wysłani z Polski Czechy Dania Irlandia Mołdowa Belgia Malta Białoruś Bośnia i Hercegowina Litwa Serbia Słowacja Azerbejdżan Estonia Finlandia Holandia Wielka Brytania Chorwacja Macedonia Węgry Austria Izrael Rumunia Słowenia Norwegia Armenia Islandia Rosja Francja Portugalia Bułgaria Grecja Turcja Włochy Ukraina Hiszpania Gruzja Niemcy Finansowanie: Polska Narodowa Agencja oraz inne Narodowe Agencje Najpopularniejsze kierunki wyjazdów polskich wolontariuszy związane są z Niemcami, Gruzją i Hiszpanią. Najwięcej zagranicznych wolontariuszy goszczonych w Polsce w 2012 roku to obywatele Turcji i jest to tendencja, która utrzymuje się na stałym, wysokim poziomie od roku W 2012 roku w ramach dodatkowych środków przeznaczonych na projekty z udziałem krajów Partnerstwa Wschodniego sfinansowano 20 projektów, w których najpopularniejsze kierunki działań polskich organizacji związane były z Ukrainą, Białorusią i Gruzją. W roku 2012 Narodowa Agencja podjęła 102 decyzje dotyczące akredytacji organizacji ubiegających się o status Akredytowanej Organizacji Wolontariatu Europejskiego. 85 organizacji zakończyło proces akredytacji pozytywnie, otrzymując status organizacji goszczącej (72 organizacje), wysyłającej (40) lub koordynującej (42) większość organizacji ubiegała się o różne statusy jednocześnie.

36 34 Akcja 3.1. Współpraca z sąsiedzkimi krajami partnerskimi Unii Europejskiej

37 Make it visual Organizator: Instytut Aktywizacji i Rozwoju Społecznego Kraje uczestniczące w projekcie: Polska, Ukraina Data i miejsce projektu: , Lublin Polsko-ukraińska wymiana medialnych zapaleńców stała się okazją do zorganizowania w Lublinie warsztatów, podczas których młodzi, zdolni i ambitni artyści mieli okazję zdobyć nowe umiejętności oraz wymienić się dotychczas zdobytymi doświadczeniami. Łącznie 20 osób z województwa lubelskiego i ukraińskiej miejscowości Łucko wzięło udział w 7-dniowych warsztatach dziennikarsko-fotograficzno-filmowych, które odbyły się w Lublinie. W programie znalazły się między innymi zajęcia z przygotowania materiałów video. Uczestnicy mieli także szansę dowiedzieć się więcej na temat prawnych aspektów publikacji w Polsce i na Ukrainie. Dużą atrakcję stanowiła debata z przedstawicielami lubelskich mediów, między innymi Dziennika Wschodniego i Radia Lublin, którzy w nieformalnej atmosferze opowiadali o cieniach i blaskach zawodu dziennikarza, fotoreportera czy fotoedytora. Głównym punktem warsztatów były zadania praktyczne. Uczestnicy zostali podzieleni na 3 grupy, z których każda miała możliwość wyboru tematu oraz sposobu jego realizacji. Młodzi twórcy inspiracji szukali na ulicach Lublina. Projekt zakończyła wystawa prac w Młodzieżowym Centrum Kultury w Lublinie. Koordynatorka zapytana, skąd pomysł, aby zaangażować się w realizację, odpowiada: Nowe media otwierają nam oczy oraz zmuszają do poszukiwania nowych informacji, zaangażowania w życie społeczne. Jestem fotografką z zamiłowania, dlatego projekt był kontynuacją poszukiwań własnych dróg rozwoju i poszerzenia wiedzy. Ale nie tylko. Praca w grupie daje jeszcze większe możliwości na zapoznanie się z pomysłami innych, podejściem, charakterem. Dzięki temu uczymy się współpracy z drugim człowiekiem. Działając czy ucząc się wspólnie, nie tylko rozwijamy siebie, ale także wnosimy coś nowego w rozwój przestrzeni lokalno-kulturowej, w której teraz się znajdujemy. Pasja do zawodu i, jak sama twierdzi, otwarty umysł od dłuższego czasu zmuszają ją do realizacji takich projektów. Praca z młodzieżą ma duży potencjał. Dzielenie się własnym doświadczeniem jest bardziej wartościowe niż sama teoria dodaje. Make it visual jest punktem wyjścia w stronę zjednoczonej Europy. Projekt dał impuls do rozpoczęcia długotrwałej współpracy pomiędzy Uniwersytetem im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie a Uniwersytetem w Łucku. Kamila, zafascynowana nowymi mediami studentka prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, mówi: Pragniemy umożliwić studentom wzięcie udziału w wymianach międzynarodowych. Każda z nich jest nie tylko szansą na spotkanie wyjątkowych ludzi, ale przede wszystkim pozwala wierzyć, że idea zjednoczonej Europy nie jest mitem politologicznych przepowiedni, lecz realnym następstwem zaplanowanych i systematycznie realizowanych inicjatyw młodzieży z Polski i Ukrainy. Projekt to nowa wiedza, nowe znajomości, a także bezcenne doświadczenie. Nie sposób oprzeć się wrażeniu, iż główną zaletą projektu była jego wielowymiarowość. Projekt był nową formą spędzenia czasu w bardzo aktywny i pożyteczny sposób, a praca z ludźmi z Ukrainy nadała mu bardziej egzotycznego wymiaru wspomina Bartłomiej. Dla innych była to szansa nawiązania nowych znajomości. Dzięki znajomościom zdobytym podczas warsztatów udało nam się nawiązać zawodowe kontakty, które w najbliższym czasie będą skutkowały realizacjami uważa Damian. Jeszcze inni najbardziej chwalą sobie możliwość zdobycia nowej wiedzy Nauczyłam się nie tylko, jak robić dobre ujęcia, ale przede wszystkim jak ważny jest scenariusz, zwłaszcza przy realizacjach krótkiego metrażu mówi Olena, koordynatorka grupy filmowej, która podjęła się wyzwania stworzenia filmu Śladami żydowskiej kultury. Po zakończeniu projektu, spotykając się ponownie z jego uczestnikami, widzę, że oni naprawdę dużo wynieśli z naszych wspólnych działań, nawiązali dużo nowych znajomości. Myślą o nowych projektach i o tym, by znów razem tworzyć kolejne. Warsztaty stały się bodźcem do działania, twórczą energią będącą początkiem nowego etapu w ich życiu podsumowuje koordynatorka i dodaje: Z czasem ocena tego, co się już wydarzyło, podlega zmianie, ale zawsze zostają dobre wspomnienia oraz nowe doświadczenia. 35

38 36 Digi Dance Zone Organizator: Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Kulturalnych Kładka Kraje uczestniczące w projekcie: Gruzja, Hiszpania, Mołdowa, Polska, Rumunia Data i miejsce projektu: , Kurzętnik Social dance, finger tunning, stomp, dancehall... Dla jednych to obce słowa, a dla uczestników projektu to najlepsza płaszczyzna porozumienia czyli taniec i ruch. Jest to język ponad podziałami, ponadczasowy, ponadkulturowy. Każda z osób, która uczestniczyła w projekcie, pasjonuje się tańcem lub pracuje twórczo z dziećmi i młodzieżą. Osoby te wciąż szukają nowych rozwiązań i metod pracy. Każda z grup uczestniczących w projekcie reprezentowała inną technikę tańca, dzięki czemu wszyscy mogli nauczyć się od siebie nawzajem zupełnie nowych rzeczy. Szkolenie było doskonałą okazją do poznania różnych środków wyrazu i niekonwencjonalnych metod ruchu. Dzięki niemu uczestnicy zainspirowali się do dalszej pracy twórczej w tym kierunku. Projekt powstał ze wspólnej potrzeby podniesienia profesjonalnych kwalifikacji w zakresie tańca i technik edukacyjnych. Uczestnicy doskonalili swoje umiejętności podczas warsztatów tanecznych z improwizacji, social dance oraz finger tunning, stomp. Dodatkowo poznali tajniki jogi, nauczyli się żonglować i wykorzystywać pantomimę w dalszej pracy. Każda z grup uczestniczących w projekcie reprezentowała inną technikę tańca, dzięki temu uczestnicy mieli dodatkowe zajęcia, takie jak dancehall (Ukraina), breakdance (Hiszpania), elektro (Rumunia), gruzińskie tańce narodowe (Gruzja), salsa oraz tango (Mołdowa). Warsztaty z poszczególnych technik rozpoczynały się od poznania prowadzącego zajęcia, przedstawienia jego osiągnięć oraz celów warsztatu. Odbywały się także rozmowy o historii danego tańca i wyjaśnienia, skąd pochodzi. Codziennie również odbywały się gry i zabawy, których zadaniem było budowanie spójnej grupy, nauka języków czy poznawanie innych krajów. W tym czasie każdy mógł zaprezentować aktywność, którą sam jako nauczyciel wykorzystuje w pracy z innymi ludźmi. Codzienne zajęcia z jogi i żonglerki, prowadzone przez polską grupę, pokazały, jak działania mające mało wspólnego z tańcem są w stanie wpłynąć na sprawność fizyczną i samopoczucie. Uczestnicy mogli poszerzyć swój wachlarz umiejętności oraz dowiedzieć się o innych nieznanych wcześniej technikach ruchu. Wymieniali zdobyte doświadczenia podczas rozmów o tańcu, dotychczasowej pracy i osiągnięciach. Efektem kilkudniowych warsztatów był spektakl taneczny, w którym wykorzystywane były wszystkie rozwijane umiejętności. Uczestnikom zależało, aby był on efektem wspól-

39 37 nych działań, a nie ich celem. Wspólnie opracowywano scenariusz przedstawienia, powtarzano poznane na szkoleniu choreografie, dobierano muzykę. To było konfrontowanie doświadczeń uczestników i ich pomysłów na wykonanie spektaklu. Spektakl opierający się na nowo poznanych umiejętnościach został zaprezentowany lokalnej społeczności. Odbyły się także warsztaty taneczne dla dzieci, młodzieży i dorosłych, na których uczestnicy projektu mogli sprawdzić, jak przedstawione podczas szkolenia innowacyjne metody przekładają się na ich pracę. Dzięki nim uczestnicy poznali lokalną społeczność, która nie tylko miała okazję nauczyć się czegoś nowego, ale również miała możliwość poznania przedstawicieli innych kultur. Podczas tych zajęć można było się przekonać, że to, jakim językiem kto mówi, nie ma żadnego znaczenia. Większość instruktorów, prowadząc warsztaty, radziła sobie bez tłumacza, pomimo tego że w zajęciach uczestniczyły dzieci od szóstego roku życia. Uczestnicy inspirowali siebie nawzajem, dzięki czemu zrodził się pomysł na kolejny projekt. Każdy z uczestników wrócił do swojego kraju bogatszy o nowe umiejętności i doświadczenie. Wszyscy uczestnicy są choreografami, tancerzami, aktywnie pracującymi z dziećmi i młodzieżą, a udział w projekcie zdecydowanie odbił się na jakości zajęć, które prowadzą. Wszyscy wspólnie doszli do wniosku, że jedyne granice, jakie obecnie istnieją, to nie te pomiędzy konkretnymi państwami, a tylko te, które są w naszych głowach.

40 Akcja 3.1. rok 2012 w liczbach Projekty Akcji złożonych wniosków Wymiany Młodzieży Szkolenie i tworzenie sieci Zatwierdzone Aktywność organizacji w składaniu wniosków w regionach pomorskie 1/6 zachodniopomorskie 2/2 kujawsko-pomorskie 1/4 Odrzucone i wycofane 4/5 warmińsko-mazurskie 2/4 podlaskie wielkopolskie 1/5 lubuskie 1/3 dolnośląskie 12/20 opolskie 1/1 śląskie 12/6 małopolskie 14/19 19/18 mazowieckie 2/3 łódzkie 14/13 lubelskie 1/5 świętokrzyskie 3/3 podkarpackie / Zatwierdzone/Odrzucone i wycofane Aktywność grup partnerskich z podziałem na kraj pochodzenia Ukraina Rosja Goszczące Białoruś Mołdowa Gruzja Armenia Wysyłające Azerbejdżan Albania Bośnia i Hercegowina Macedonia Serbia Egipt Jordania Tunezja Polska

41 Aktywność grup partnerskich w projektach wymian młodzieżowych z podziałem na kraj pochodzenia grupy Ukraina Rosja Białoruś Mołdowa Gruzja Armenia Azerbejdżan Albania Goszczące Wysyłające Bośnia i Hercegowina Macedonia Serbia Egipt Tunezja Polska Aktywność grup partnerskich w projektach szkoleń i tworzenia sieci z podziałem na kraj pochodzenia grupy Ukraina Rosja Goszczące Białoruś Mołdowa Wysyłające Gruzja Armenia Azerbejdżan Albania Bośnia i Hercegowina Macedonia Serbia Jordania Polska W 2012 roku zainteresowanie wnioskodawców Akcją 3.1. było znacznie większe niż rok wcześniej złożono 207 wniosków, czyli o 36 więcej niż w 2011 roku. Ponadto dzięki zwiększonemu budżetowi akcji oraz otwarciu dodatkowej puli finansowej Okna Partnerstwa Wschodniego programu Młodzież w działaniu mogliśmy dofinansować 43,8% złożonych wniosków. W stosunku do roku poprzedniego procent dofinansowania wzrósł o 16 punktów. Zdecydowana większość projektów w 2012 roku była realizowana we współpracy z krajami Europy Wschodniej i Kaukazu. Wynika to głównie z bliskości kulturowej i geograficznej tego regionu, a także z możliwości finansowych, jakie dało otwarcie Okna Partnerstwa Wschodniego programu Młodzież w działaniu.

42 40 Akcja 4.3. Szkolenie i tworzenie sieci

43 Wyobraźnia nie ma granic Organizator: Fundacja Szczęśliwe Dzieciństwo Kraje uczestniczące w projekcie: Bułgaria, Litwa, Łotwa, Polska, Turcja, Włochy Data i miejsce projektu: , Motycz Live action role-playing, czyli w skrócie LARP, to nie tylko nowatorski sposób prowadzenia działań edukacyjnych przy pomocy symulowania gry teatralnej, ale też przejaw pasji i oddania tzw. grom magicznym. Uczestnicy spotkania w Motyczu rozmawiali o tym, jak zastosować LARP-y w pracy z młodzieżą i jakie inne metody sprawdzają się w tej pracy. W ramach Akcji 4.3. Fundacja Szczęśliwe Dzieciństwo zrealizowała projekt Imaginary Realms Evaluation Meeting for Coordinators dla osób związanych z poprzednimi częściami projektu. Wymiana doświadczeń, podsumowanie działań i niezwykła energia przenikała uczestników z Polski, Turcji, Bułgarii, Litwy, Włoch, Łotwy (od początku działań w projekt zaangażowało się 18 krajów). Uczestnicy, którzy byli w Motyczu, to osoby w przedziale wiekowym lat. Wszyscy na co dzień pracują z młodzieżą, korzystając z różnych metod, a ich zaangażowanie w projekt zaczęło się znacznie wcześniej, bo już w 2008 roku. Od tego czasu powstał m.in. słownik LARP-a i portal. Projekty międzynarodowe zajmują znaczną część mojego życia prywatnego i zawodowego. Kocham to, co robię, a szczególnie chętnie angażuję się w działania wieloetapowe. To, co tworzę z ludźmi z zagranicy, pokazuje mi, że nie tylko moja wiedza jest tą najlepszą, jedyną poprawną. Pracując w międzynarodowym środowisku poszerza się światopogląd mówi Andrzej Smyk, koordynator projektu. Fundacja Szczęśliwe Dzieciństwo (FSD) to prekursor stosowania gier typu LARP w szkoleniu osób pracujących z młodzieżą. Nie w każdym kraju udaje się tak płynnie wprowadzać gry teatralne do klasycznego programu edukacyjnego. Turcy myśleli np., że Polacy, którzy stosują LARP-y, to magicy, dlatego tak dobrze wychodzi im ich wdrażanie wspomina koordynator projektu. Wszystko zaczęło się od pasji. Andrzej Smyk już na studiach zaangażował się w działania grupy zajmującej się fantastyką na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej. Gry teatralne wyłoniły się z fascynacji grami RPG. W tej zabawie teatralnej jesteś jak w grze komputerowej, z tą różnicą, że wszystko dzieje na żywo. Najpierw piszesz scenariusz (kosmologię), a po jego powstaniu każdy otrzymuje charakterystykę swojej postaci i opis świata, w którym wszystko będzie się rozgrywać wyjaśnia. W Motyczu pojawiła się postać króla, któremu w chwili słabości pomogła zła czarownica. Czy odwdzięczy się jej za pomoc i odda połowę królestwa? Nikt nie wiedział, jak potoczy się gra, bo nie ma ona dokładnego opisu. Każdy, kto bierze w niej udział, tworzy własną część spektaklu, zachowując jedynie kontekst i opis swojej postaci. LARP-y organizowane dla młodzieży zawsze mają wymiar edukacyjny. Wyobraźcie sobie, że spotykają się dwie grupy młodych ludzi z Niemiec i Polski, które mają odegrać koronację Bolesława Chrobrego. Okazuje się, że gdy dzieci zostają postawione w sytuacji, w której Otto mający dokonać koronacji dopiero przybywa na zamek, do koronacji nie dochodzi. Zanim zacznie się grać LARP-a, należy znać historię swojego kraju na tyle, by móc nią manipulować. W czasie poprzednich spotkań został wypracowany poradnik do gry w LARP-y, w całości opracowany przez uczestników projektu. Po tegorocznym podsumowaniu pojawi się kolejna publikacja. Czy warto w kreatywny i innowacyjny sposób spoglądać na historię, edukację i przekaz kierowany do młodych ludzi? Oczywiście. A dowodem na to jest powodzenie projektu Fundacji Szczęśliwe Dzieciństwo, która udowodniła, że LARP to przyszłość edukacji pozaformalnej dobra zabawa połączona z przekazaniem wiedzy i zdobywaniem nowych umiejętności. 41

44 42 Entrepreneurial Skills Academy Organizator: Instytut Europejski Pro Futuro Europae Kraje uczestniczące w projekcie: Austria, Czechy, Grecja, Polska, Portugalia, Słowacja, Włochy Data i miejsce projektu: , Ustroń Przedsiębiorczość to w dobie kryzysu szczególnie modne słowo. Niektórzy twierdzą nawet, że przedsiębiorczość to panaceum na bolączki współczesnej ekonomii. Czym ona jest i co to znaczy być przedsiębiorczym? Jak rozwijać przedsiębiorczość wśród młodych ludzi? Kim jest przedsiębiorca? Czy każdy może nim zostać? Na te i wiele innych pytań próbowali wspólnie odpowiedzieć uczestnicy kursu szkoleniowego Entrepreneurial Skills Academy. Projekt powstał z inicjatywy Instytutu Europejskiego Pro Futuro Europae we współpracy z organizacjami młodzieżowymi z Włoch, Grecji, Portugalii, Słowacji, Austrii i Czech. Projekt kierowany był do liderów organizacji młodzieżowych i młodych przedsiębiorców. Autorzy za główny cel przyjęli przekazanie uczestnikom wiedzy, jak wyzwalać iskrę inicjatywy w swoich rówieśnikach i realizować jeszcze lepsze projekty z młodzieżą i dla młodzieży. Coraz więcej młodych ludzi zasila szeregi bezrobotnych lub podejmuje pracę poniżej swojego wykształcenia ( ). Bardzo często stawki oferowane przez pracodawców dla młodych ludzi są niskie i nie gwarantują stabilności finansowej. W warunkach kryzysu finansowego, redukcji zatrudnienia przez duże firmy i co za tym idzie niepewności pracy, przedsiębiorczość młodych stanowi jeden z dobrych sposobów na alternatywne zatrudnienie. Tendencję tę zauważa wielu ekspertów, także Komisja Europejska zachęca do postaw proaktywnych. Do bycia nie tylko uczestnikami rynku pracy, ale też do współkształtowania swojej drogi zawodowej. Dlatego warto motywować młodych ludzi do zakładania własnych firm, wykorzystywania twórczych rozwiązań i oddziaływania na środowisko lokalne stwierdza Piotr Uhma, koordynator projektu. Pomysł na projekt długo kiełkował w głowach jego twórców. Obserwując otaczającą rzeczywistość, doszli oni do wniosku, że szeroko pojęta przedsiębiorczość to coś, co łączy, wspólny mianownik dla ludzi z różnych krajów Europy, to postawa charakteryzująca młodych ludzi niezależnie od kraju pochodzenia. Na przyszłych przedsiębiorców ogromny wpływ ma otoczenie, dlatego warto aktywnie je kształtować do tego potrzebni byli młodzi, pełni pasji liderzy, którzy chcą coś zmienić i służyć wiedzą oraz doświadczeniem tym, którzy tego najbardziej potrzebują. Wiele organizacji posiada potencjał lub pomysły dotyczące przedsiębiorczości wśród młodzieży, ale często brak jest dostateczne wyszkolonych liderów organizacji i liderów projektów w tym zakresie. Nie zawsze dochodzi do dzielenia się wiedzą i doświadczeniami dodaje Piotr Uhma. Program szkolenia obejmował takie zagadnienia jak: metody kreatywnego myślenia, zagadnienia pracy nad projektami i pracy w modelach biznesowych, umiejętności autoprezentacji i przekonywania do własnych pomysłów oraz wymiana doświadczeń w pracy z młodzieżą. Uczestnicy projektu odwiedzili również krakowski oddział Akademickich Inkubatorów Przedsiębiorczości Business Link oraz zwiedzili Katowice. Niezwykle ciekawym elementem było spotkanie z wiceprezydentem Katowic Marcinem Krupą, który przedstawił zmiany, jakie zachodzą w stolicy województwa śląskiego. Uczestnicy mieli okazję podyskutować o roli władz miasta w zakresie polityki młodzieżowej, w tym dotyczącej wspierania przedsiębiorczości. Na zakończenie przygotowali swoje autorskie projekty skierowane do młodzieży, wykorzystując całą wiedzę zdobytą podczas kursu. Przedsiębiorczym być

45 Raise up the level Organizator: Fundacja Strefa Działania Kraje uczestniczące w projekcie: Holandia, Litwa, Polska, Wielka Brytania, Włochy Data i miejsce projektu: , cała Polska Czy istnieje przepis na idealnego lidera? Może wystarczy do projektowego garnka wrzucić kilo odpowiedzialności, dwie łyżki wizji, doprawić taki wywar szczyptą doświadczenia, a całość zalać charyzmą? Recepta nie jest, niestety, tak prosta. Nad współczesnym przywództwem w grupach formalnych, nieformalnych, projektowych, a także w biznesie pracowali uczestnicy projektu Raise up the level. Było to tygodniowe spotkanie liderów z pięciu państw europejskich zorganizowane przez Fundację Strefa Działania w ramach unijnego programu Młodzież w działaniu. Grupa była bardzo różnorodna, składała się m.in. z nauczycieli, osób zajmujących się prawami człowieka, pracujących w otoczeniu biznesowym, a nawet harcerzy. Wartością tego projektu jest spotkanie tak różnych światów i osób opowiada Kuba Radzewicz, organizator przedsięwzięcia. To naprawdę szeroki wachlarz doświadczeń, inne rodzaje liderstwa. Cały czas jednak skupione wokół młodych ludzi. Realizacja akcji młodzieżowych wymaga z jednej strony wizji, z drugiej samodyscypliny. Czasami wystarczy osób do zrealizowania świetnego przedsięwzięcia międzynarodowego. Do działań na szczeblu lokalnym wystarczy nawet 7 młodych osób. Warunkiem sukcesu jest sprawne i inspirujące przywództwo. Niezwykle istotna jest umiejętność odsunięcia się w pewnym momencie na bok i pozostawienia przestrzeni swoim współpracownikom, pozwolenie im na samodzielne rozwinięcie swoich talentów, rozwiązywanie problemów. Lider jest przede wszystkim osobą wspierającą i motywującą, a nie narzucającą swoje zdanie podkreśla Kuba Radzewicz. Ważnym czynnikiem w dowodzeniu grupą jest pozyskiwanie funduszy na realizację projektów i sprawne nimi zarządzanie. Wypełnianie aplikacji i zliczanie budżetów, koszty kwalifikowalne i nie to dla przeciętnego młodego człowieka pojęcia abstrakcyjne. On ma głowę pełną pomysłów, chce działać, więc sprawy formalne z przyjemnością zostawia na głowie lidera swojej grupy. Charyzma, inspiracja, charakter, kreatywność, odpowiedzialność, pracowitość jednym tchem wylicza niezbędne cechy Pasquale Lanni z Włoch. Każda z osób z tego międzynarodowego grona jest teraz liderem pewnej grupy młodzieżowej. Każda ciepło wspomina swoje niegdysiejsze inspiracje. To był mężczyzna, który zachęcił mnie do podróżowania, kiedy byłem bardzo młody i bardzo niezdecydowany zwierza się Aaron z Walii. Z rozrzewnieniem wspominają swoich liderów i zgodnie twierdzą, że starają się kontynuować ich dzieło wzbogacone o własną wizję i wychodzące naprzeciw współczesnym wyzwaniom. Mój najnowszy projekt polega na współpracy młodzieży z lokalnymi władzami w Hadze opowiada Maryem Haddar z Holandii. Staramy się pokazać samorządowcom punkt widzenia młodych na rozmaite dyscypliny życia: zdrowie, sport, integrację. Zajęcia prowadzili trenerzy Narodowej Agencji Programu Młodzież w działaniu. Na początek wzięli na warsztat zdefiniowanie pojęcia i tu nastąpiła pierwsza niespodzianka. W zależności od państwa definicje były bardzo różne, trzeba więc było znaleźć wspólne mianowniki: kompetencje, podejście do rzeczywistości, motywacje. Niezwykle cenna dla naszych codziennych treningów jest ta różnorodność, którą przywieźli do Polski ocenia Wojtek Spychała, jeden ze szkoleniowców. Dzięki niej możemy wszyscy spojrzeć szerzej na kwestie przewodzenia grupie. Najważniejsze jednak jest podniesienie jakości pracy: w organizacji, w projektach, w grupach. I ze śmiechem dodaje: Tytuł projektu Raise up the level nie był ani trochę przypadkowy. 43

46 Akcja 4.3. rok 2012 w liczbach Projekty w Akcji to liczba wszystkich zrealizowanych działań dotyczących Szkolenia i tworzenia sieci w Akcji Job shadowing 6 3 Wizyta przygotowawcza 3 1 Spotkanie ewaluacyjne 2 2 Wizyta studyjna 9 Tworzenie przedsięwzięć partnerskich 7 Seminarium Zatwierdzone Odrzucone i wycofane 3 Kurs szkoleniowy 0 0 Tworzenie sieci Aktywność organizacji w składaniu wniosków w regionach pomorskie 3/2 zachodniopomorskie 2/1 kujawsko-pomorskie 1/2 4/1 warmińsko-mazurskie 2/0 podlaskie wielkopolskie 3/1 lubuskie 1/0 dolnośląskie 12/11 opolskie 1/0 śląskie 7/2 3/10 mazowieckie 2/2 łódzkie 3/1 lubelskie 1/2 świętokrzyskie małopolskie 4/6 / Zatwierdzone/Odrzucone i wycofane

47 Współpraca z krajami programu w ramach Akcji Włochy Łotwa Rumunia Grecja Węgry Litwa Turcja Bułgaria Portugalia Estonia Hiszpania Niemcy Słowacja Francja Belgia Cypr Czechy Słowenia Chorwacja Holandia Wielka Brytania Austria Malta Norwegia Dania Irlandia Szwecja Liczba działań z udziałem organizacji partnerskich z poszczególnych krajów programu W 2012 roku wśród beneficjentów zauważono wzrost aktywności nowych organizacji, do tej pory niekorzystających z możliwości oferowanych w Akcji 4.3. W projektach wzięło udział 1244 uczestników, w roku poprzednim było ich 840. Znaczący wzrost liczby uczestników związany jest z dofinansowaniem siedmiu projektów więcej niż w roku poprzednim. W minionym roku beneficjenci zainteresowani byli działaniami przyczyniającymi się do budowania międzynarodowych partnerstw i planowania przyszłych projektów. Chętnie korzystali także z możliwości zwiększania potencjału organizacji poprzez zdobywanie konkretnych umiejętności i wiedzy oraz nowych metod pracy z młodzieżą. Z tego względu 2/3 złożonych aplikacji stanowiły kursy szkoleniowe i działania mające na celu tworzenie przedsięwzięć partnerskich. 45

48 46 Akcja 5.1. Spotkania młodzieży i osób odpowiedzialnych za politykę młodzieżową

49 Młodzi zagubieni Organizator: Grupa nieformalna Youth Outside The Box Data i miejsce projektu: , Lublin Kryzys wartości wśród młodzieży, a może zagubienie i brak autorytetów? Młody znaczy niekreatywny, gorszy, leniwy? Być może niektórzy tak myślą, jednak młodzi z Lublina dzięki wsparciu w ramach Akcji 5.1. udowadniają, że jest zupełnie inaczej. Dla tych, którzy czują się samotni, niepewni, opuszczeni, Youth Outside The Box przygotowała wyjątkowe wydarzenie. Młodzi zagubieni to czwarta debata z cyklu Młodzi... organizowana w Lublinie przez nieformalną grupę Youth Outside The Box we współpracy z grupą Radio Active oraz Europejskim Domem Spotkań Fundacją Nowy Staw. Debatę poprzedzały trzydniowe warsztaty w dniach 2-4 listopada skierowane do młodzieży w wieku lat z całej Lubelszczyzny. Miejscem spotkań młodych była Bazylika Ojców Dominikanów, położona w samym sercu Starego Miasta. Przedstawiciele czterech grup debatowali pod okiem eksperta o problemach młodzieży, takich jak młodzi wobec problemów współczesnego świata, kryzys wiary, autorytety, możliwości dla młodych Europejczyków. Młody człowiek, zwłaszcza spoza Lublina, gdzie nie ma aż tak wielu ofert spędzania wolnego czasu, poszukuje dla siebie miejsca w otaczającym świecie, czasem zmaga się z samym sobą. My też jesteśmy młode, jednak udało nam się spotkać ludzi, dzięki którym realizujemy swoje pomysły. Rozumiemy naszych rówieśników tłumaczą koordynatorka wydarzenia Anna Grądziel i jedna z organizatorek Aleksandra Grabowska zapytane o powody, dla których kontynuowana jest ta inicjatywa. Po poprzednich debatach zostały widoczne efekty. Młodzież wciąż chciała spotykać się, realizować swoje inicjatywy. Organizacja projektu daje nie tylko szanse na poszerzenie swojej wiedzy z zakresu pracy w grupie, zarządzania czasem, współpracy z mediami, ale jest przede wszystkim rodzajem forum, na którym młodzi mogą wyrazić bez obaw swoje zdanie. Oprócz pracy warsztatowej bardzo istotnym punktem był finał. Debata skupiła uczestników warsztatów oraz ekspertów. Na pytania młodzieży odpowiadali Sergiusz Kieruzel z Fundacji Nowy Staw, Iwona Przewor ze Stowarzyszenia Agape, Ewa Kalińska-Grądziel trenerka, Wacław Czakon z Fundacji Szczęśliwe Dzieciństwo oraz ojciec dominikanin Ludwik Wiśniewski. Zmienia się rzeczywistość, potrzeby, zmienia się świat. Nie trzeba być naukowcem czy filozofem, by to wiedzieć. Dostrzegają to także młodzi ludzie i zadają pytania: dlaczego Kościół nie potrafi nas przyjąć? Jak ufać mediom? Jak rozpoznać manipulację? Z pewnością wielu uczestników warsztatów i debaty zdołało odnaleźć odpowiedzi na te pytania, a zapewne są też tacy, dla których był to pierwszy krok do zadawania kolejnych trudnych pytań. Dorośli bądźcie na te pytania otwarci! 47

50 Jestem młody. Chcę mieć wpływ! Organizator: Stowarzyszenie Projekt Tarnów Data i miejsce projektu: , Tarnów Polityka młodzieżowa UE i Polski, a także pozycja i rola młodych ludzi we współczesnym świecie były głównymi tematami zjazdu młodych działaczy lokalnych w Tarnowie. Współfinansowany z programu Młodzież w działaniu projekt Jestem młody. Chcę mieć wpływ! rozpoczął się 21 września. Projekt jest wynikiem po części naszych przemyśleń, doświadczeń z dotychczasowej współpracy z programem, która miała miejsce w 2009 roku, kiedy organizowaliśmy event ogólnopolski oraz 2011 roku, kiedy odbył się event europejski. Wychodzimy z założenia, że gdy mamy okazję zgromadzenia młodych osób, które w tym przypadku są młodymi liderami w swoim środowisku, mamy szansę na budowanie wzajemnego zaufania, eliminacji istniejących uprzedzeń, stereotypów, a także na realne zrozumienie dzięki edukacji pozaformalnej, na którą program Młodzież w działaniu zwraca szczególną uwagę mówi Mateusz Czosnyka, koordynator projektu i wiceprezes Stowarzyszenia Projekt Tarnów. Organizatorzy położyli nacisk na wzajemne dyskusje między uczestnikami. Pierwszego dnia odbył się panel dyskusyjny dotyczący pozycji współczesnej młodzieży w dzisiejszym świecie, którego moderatorem był Paweł Gądek ze Stowarzyszenia Projekt Tarnów. Opinie dyskutantów były niezwykle ciekawe. Uczestnicy panelu zgodzili się, że na każdym kroku znajdują się ogromne szanse, choć część młodych ludzi zdaje się ich zupełnie nie dostrzegać: Biorąc pod uwagę zaszłości historyczne, obecna młodzież ma, można powiedzieć, cieplarniane warunki, ponieważ żyjemy w wolnym państwie, mamy swobodę wypowiedzi, a co najważniejsze możliwość nieograniczonych kontaktów z zagranicą. Dlatego uważamy, że sukces młodych ludzi w dzisiejszych czasach zależy od nich samych. Aczkolwiek pośród uczestników dało się słyszeć także mniej optymistyczne opinie: Nasze pokolenie będzie nowym proletariatem, rozumianym jako biedne dzieci bogatych rodziców, którzy narobili długów. Pokolenie obecnych 20-, 30-latków skazane jest na to, że wraz z upływem lat poziom życia będzie się pogarszał, zamiast poprawiać. Istnieje pewna grupa ludzi, która chce być zaangażowana i aktywna i wie, jak odnaleźć środki na swoje pomysły podsumowuje Mateusz Czosnyka, dodając, że właśnie projekt Jestem młody. Chcę mieć wpływ! jest tego doskonałym przykładem. 48

51 Drugiego dnia odbyła się debata open space, podczas której uczestnicy mieli możliwość wyboru tematów nienarzuconych przez organizatorów, aczkolwiek mieszczących się w ramach określonych zagadnień: polska i unijna polityka młodzieżowa; jakość dialogu strukturalnego i pozycja młodych ludzi wobec władz unijnych, krajowych i samorządowych; znaczenie młodzieży w kształtowaniu współczesnego świata oraz aktualna problematyka europejska. Po zaproponowaniu precyzyjnych tematów do dyskusji uczestnicy zostali podzieleni na grupy, w których następnie starali się wypracować wspólne stanowisko. Na koniec dnia odbyła się ewaluacja debaty, podczas której przedstawiciele poszczególnych grup roboczych przedstawiali na forum swoje stanowisko. Prezentowane wnioski jednych zaskakiwały, u innych budziły gorące emocje. Jak się okazało, spora część młodych liderów obawia się rozpadu Unii Europejskiej, co ich zdaniem pogorszy i tak już nie najlepszą sytuację na rynku pracy i ograniczy szanse rozwoju poprzez brak możliwości korzystania z programów wspólnotowych. Największe emocje wśród uczestników wzbudziła prezentacja opinii na temat programu Erasmus. Okazało się bowiem, że jest wiele głosów za tym, że choć idea programu jest bardzo dobra, sam proces finansowania jest niewydolny, a program jest po prostu zbyt drogi. Młodzi liderzy wypracowali wspólne stanowisko o potrzebie istnienia konsultacji społecznych. I mimo braku tzw. złotego środka co do sposobu ich realizacji wszyscy zgodnie twierdzili, że są one wskazane, a najwięcej korzyści przynoszą projekty takie jak Jestem młody. Chcę mieć wpływ!, gdzie zainteresowani mogą osobiście wymienić poglądy na dane tematy. Podczas ostatniego dnia tarnowskiego spotkania regionalnego elementem kluczowym była debata młodych z decydentami i ekspertami. Na zaproszenie Stowarzyszenia Projekt Tarnów odpowiedzieli między innymi Urszula Augustyn poseł na Sejm RP, Ryszard Ścigała prezydent miasta Tarnowa i Anna Gądek dyrektor Instytutu Administracyjno-Ekonomicznego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie. Dyskusja pomiędzy gośćmi a uczestnikami sprowadziła się do trzech zagadnień: potrzeby i formy prowadzenia polityki młodzieżowej, oceny współczesnego pokolenia młodych ludzi i stojących przed nim perspektyw oraz szkolnictwa wyższego. Szczególnie ta ostatnia kwestia okazała się frapująca. Stwierdzono m.in., że uczelnie wyższe nie uczą umiejętności praktycznych i nie kształcą na potrzeby rynku pracy, a liczba studentów i rozmaitych kierunków doprowadziła do obniżenia prestiżu wykształcenia. Jednocześnie przyznano, iż dzisiejszy stan prawny zmusza uczelnie do bycia samodzielnymi, a co za tym idzie, muszą one kłaść nacisk na mądre zarządzanie, np. poprzez pozyskiwanie środków europejskich. Uczelnie wyższe powinny także stale monitorować losy własnych absolwentów na rynku pracy, aby celniej dobierać ofertę kierunków studiów. Znaczna część uczestników zabierała głos, kilkoro z nich polemizowało z opiniami naszych gości. Dzięki tej formule mieliśmy okazję zobaczyć, co w praktyce oznacza dialog strukturalny podsumowuje Mateusz Czosnyka. 49

52 50 Forum Młodzieży Organizator: Polska Fundacja Sportu i Kultury, XXXIII Liceum Ogólnokształcące Dwujęzyczne im. Mikołaja Kopernika, XXXV Liceum im. Bolesława Prusa Data i miejsce projektu: , Polska Z nami o nas! właśnie pod takim hasłem odbyło się tegoroczne Forum Młodzieży, podczas którego młodzi z całej Polski starali się odpowiedzieć na pytanie Jak się uczyć?. Pomysł zorganizowania Forum zrodził się z przekonania, że młodzież powinna mieć możliwość wyrażania swoich opinii na tematy, które jej dotyczą. Do takich obszarów zainteresowań bezsprzecznie należy edukacja. Do projektu zgłosiło się 12 szkół z różnych części Polski. Ich zadaniem było opracowanie postulatów zmian w systemie nauczania. Stworzono sześć bloków tematycznych: Ja, Społeczność, Nowe Technologie, Pasje, Wiedza w Praktyce i Natura, wokół których młodzież toczyła dyskusje z ekspertami. Wirtualnie wypracowane postulaty dotyczyły m.in. stworzenia ogólnopolskiej bazy informacyjnej o wolontariacie i inicjatywach społecznych, promowania czynnej postawy prośrodowiskowej wśród uczniów, a także zwiększenia wiedzy praktycznej poprzez spotkania ze specjalistami oraz współpracę szkół z uniwersytetami, organizacjami pozarządowymi i instytucjami miejskimi. Według młodych nowe technologie są sprzymierzeńcami edukacji, a bezprzewodowy Internet powinien być standardem wyposażenia szkół. 28 września w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie młodzież spotkała się w celu zaprezentowania wypracowanych postulatów i złożenia ich na ręce reprezentantów rządu. Całemu wydarzeniu towarzyszyła oprawa artystyczna i edukacyjna. Na scenie pojawili się między innymi przedstawiciele reprezentujący Ośrodek Informacji ONZ, Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej oraz Fundacji Volunteers for Sport (zajmującej się sportowym wolontariatem). Młodzież mogła także zainspirować się doświadczeniem ambasadora Forum Młodzieży, Mateusza Kusznierewicza, który ze sceny przekonywał: Jeżeli na początku masz niewiele, lecz zrobisz wszystko, to zadziwiające, jak wiele może z tego wyniknąć. Wydzielono także specjalną strefę Edukacyjne Inspiracje, w której młodzi ludzie mogli zapoznać się z działalnością partnerów projektu. Było to ważne miejsce, ponieważ według Jakuba Supery z Tłoczni dało możliwość pokazania młodym ludziom, że to nie jest tak, że się nic nie dzieje. Natomiast przedstawiciel Polskiej Akcji Humanitarnej stwierdził, że warto być w takich miejscach, gdzie jest dużo młodych ludzi, ponieważ dzięki temu więcej osób może dowiedzieć się o problemach globalnych i włączyć w działania Polskiej Akcji Humanitarnej. W strefie tej można też było spotkać ambasadorów programu Młodzież w działaniu oraz wypełnić przy stanowisku Eurodesku ankietę badającą potrzeby informacyjne młodzieży. Wydarzenie to było niepowtarzalną możliwością dla młodzieży, aby zaprezentować siebie i nawiązać cenne kontakty. Takie zalety wskazały Julia, Marta i Edyta, które należą do wolontariatu Akcja Reakcja będącego oddolną inicjatywą grupy młodzieży z Gimnazjum nr 1 w Piasecznie. O randze wydarzenia może świadczyć także to, że zostało objęte honorowym patronatem małżonki prezydenta RP Anny Komorowskiej. Ambasadorami honorowymi projektu zostali: Elżbieta Dzikowska, Tadeusz Mazowiecki, prof. Adam Daniel Rotfeld, prof. Łukasz Andrzej Turski, a ambasadorami: Anita Włodarczyk, Szymon Kołecki, Mateusz Kusznierewicz i Karol Okrasa. Projekt ten stał się pierwszym takim wydarzeniem ogólnopolskim, które umożliwiło zintegrowanie i zaangażowanie młodzieży w dyskusje na tematy, które jej dotyczą. Pozwolił także stworzyć przestrzeń prezentacji dobrych praktyk, wymiany wiedzy oraz wzajemnych inspiracji. Zarówno partnerzy, jak i uczestnicy Forum zgodzili się, że takie spotkania są ważne i warto je kontynuować. Z nami o nas!

53 Akcja 5.1. rok 2012 w liczbach Projekty Akcji Krajowe Spotkanie Młodzieżowe Międzynarodowe Seminarium Młodzieżowe Zatwierdzone Odrzucone i wycofane Aktywność organizacji w składaniu wniosków w regionach 32 to liczba spotkań młodzieży i osób odpowiedzialnych za politykę młodzieżową pomorskie 1/2 zachodniopomorskie 3/1 kujawsko-pomorskie 0/1 1/0 warmińsko-mazurskie 2/1 podlaskie wielkopolskie 3/4 lubuskie 1/1 dolnośląskie 4/1 śląskie 1/2 małopolskie 2/0 6/10 mazowieckie 1/2 łódzkie 3/1 lubelskie 4/3 świętokrzyskie 51 / Zatwierdzone/Odrzucone i wycofane W 2012 roku złożono 61 wniosków, z których 32 zostały dofinansowane. Wśród wniosków zatwierdzonych wszystkie stanowiły projekty krajowych spotkań młodzieżowych. Nadal duża liczba składanych wniosków związana jest ze wzrostem zainteresowania Akcją 5.1. w kontekście aktywnego udziału młodzieży w życiu publicznym (także osób z mniejszymi szansami) oraz podnoszenia świadomości na temat obywatelstwa europejskiego. Zauważalne jest, że większość wniosków jest składana przez uczestników wcześniejszych projektów Akcji 5.1., którzy postanowili zrealizować własny projekt. Ponadto wzrost zainteresowania Akcją 5.1. jest efektem spotkań informacyjnych i szkoleń, w tym seminarium międzynarodowego służącego budowaniu partnerstw, które odbyło się w Polsce w kwietniu 2012 roku.

54 Działania własne Narodowej Agencji

55 Plan szkoleń i współpracy Idea Plan szkoleń i współpracy (TCP) od lat służy wspieraniu beneficjentów programu Młodzież w działaniu oraz osób, które planują realizować krajowe i międzynarodowe projekty młodzieżowe. Dzięki działaniom podejmowanym w ramach Planu szkoleń i współpracy młodzi ludzie oraz osoby pracujące z młodzieżą mogą zdobywać i podnosić kompetencje oraz wiedzę dotyczące edukacji pozaformalnej, a także tworzenia projektów młodzieżowych o wysokiej jakości. Swoje umiejętności uczestnicy mogli zdobywać podczas szkoleń regionalnych, ogólnopolskich i międzynarodowych organizowanych przez Polską Narodową Agencję oraz w trakcie szkoleń zagranicznych organizowanych przez inne Narodowe Agencje i SALTO Resource Centres. W 2012 roku Polska Narodowa Agencja dołożyła wielu starań, by utrzymać wysoką jakość przeprowadzanych szkoleń oraz realizować nowe działania we współpracy z innymi Narodowymi Agencjami. Kontynuowano istniejące strategie szkoleniowe poszczególnych akcji i programu, ważne było docieranie do nowych beneficjentów oraz doskonalenie umiejętności osób związanych z programem od dłuższego czasu. Zespół trenerski Narodowej Agencji Członkowie zespołu trenerskiego Narodowej Agencji biorą czynny udział zarówno w planowaniu, jak i realizacji Planu szkoleń i współpracy. Ich rosnąca z roku na rok wiedza i zaangażowanie gwarantują wysoką jakość szkoleń oferowanych przez Narodową Agencję. Coraz większa liczba polskich trenerów bierze udział w działaniach na poziomie europejskim, realizując szkolenia dla innych Narodowych Agencji oraz uczestnicząc w międzynarodowych szkoleniach i spotkaniach. W ramach podnoszenia kompetencji trenerskich pod koniec roku odbyło się szkolenie dotyczące doskonalenia różnych narzędzi komunikacji i podejmowania decyzji oraz wykorzystania ich do usprawnienia dalszej współpracy w zespole. Kompetencje trenera europejskiego w nawiązaniu do Europejskiej Strategii Szkoleniowej (ETS) oraz różne aspekty współpracy trenerów z pracownikami NA stały się tematem seminarium Working with trainers II, które było współorganizowane oraz goszczone przez Polską Narodową Agencję na początku 2012 roku i okazało się dużym sukcesem. Efektem seminarium jest m.in. stworzenie europejskiej platformy internetowej przeznaczonej do kontaktów między trenerami i pracownikami NA z całej Europy. Kierunek Ważne liczby: 13 wydarzeń międzynarodowych 33 szkolenia ogólnopolskie 56 szkoleń regionalnych 96 szkoleń zagranicznych 2479 uczestników z Polski 476 uczestników z zagranicy 182 uczestników wysłanych na szkolenia zagraniczne Strategia Narodowej Agencji na lata miała znaczący wpływ na kształt i kierunek działań realizowanych w 2012 roku. Uwzględniono w nim doświadczenia z poprzednich lat, aktualne tendencje na arenie europejskiej oraz pomysły na nowe działania, będące wynikiem konsultacji z pracownikami Agencji, trenerami, a przede wszystkim z młodzieżą. Główne nurty działań realizowanych w Polsce w 2012 roku to: działania promujące wymianę, współpracę i szkolenia w zakresie pracy z młodymi ludźmi (szkolenia skierowane do osób pracujących z młodzieżą i w organizacjach młodzieżowych, podnoszące ich wiedzę i umiejętności. Były to szkolenia PAJP Pozaformalna Akademia Jakości Projektu oraz MALL Młodzieżowa Akademia Lokalnych Liderów); działania prowadzące do przygotowania kolejnych projektów w ramach programu Młodzież w działaniu (głównie szkolenia wprowadzające do poszczególnych akcji programu); działania wspierające wymianę doświadczeń i dobrych praktyk pomiędzy osobami pracującymi z młodzieżą (spotkania ewaluacyjne beneficjentów Akcji 1. oraz Zjazd Organizacji Wolontariatu Europejskiego, seminarium międzynarodowe Tool Fair ); działania umożliwiające powstanie trwałych przedsięwzięć partnerskich i sieci (działania międzynarodowe w ramach współpracy z innymi Narodowymi Agencjami i z SALTO, czyli goszczenie szkoleń międzynarodowych oraz wysyłanie polskich uczestników za granicę); szkolenia regionalne na temat jakości w projektach programu Młodzież w działaniu, pozwalające na dotarcie do większej liczby potencjalnych beneficjentów. W drodze otwartego konkursu wyłoniono ośrodki szkolące. Instytucje te realizują serie szkoleń regionalnych podnoszących wiedzę o realizacji projektów w programie Młodzież w działaniu. Dzięki temu szkolenia programu obecne były w każdym regionie Polski. 53

56 W 2012 roku Polska Narodowa Agencja zorganizowała: 13 wydarzeń międzynarodowych z udziałem 662 uczestników; 33 projekty krajowe, w których wzięło udział 868 osób; 16 projektów regionalnych, w ramach których odbyło się 56 szkoleń dla 1243 osób oraz wysłała 182 osoby z Polski na 96 szkoleń zagranicznych. Demopeople Data i miejsce działania: , Konstancin-Jeziorna Oznaczenie: Akcja 1.3.; 5.1., seminarium międzynarodowe W kwietniu 2012 roku Polska Narodowa Agencja Programu Młodzież w działaniu zorganizowała seminarium, które stało się początkiem międzynarodowej współpracy młodzieży w dziedzinie aktywnego obywatelstwa. W konferencji brało udział 23 seminarzystów z siedmiu krajów. Poza głównym celem wytworzenia międzynarodowej społeczności młodych zorganizowanych wokół projektów Akcji 1.3. i 5.1. zajęto się podnoszeniem merytorycznego przygotowania przyszłych wnioskodawców. Seminarium było kierowane do reprezentantów organizacji młodzieżowych, grup nieformalnych, działaczy NGO, którzy nie mieli doświadczenia w Akcjach 1.3. i 5.1., ale posiadali kreatywne pomysły, możliwości, a także zagranicznych partnerów. Konferencja zapewniła merytoryczne przygotowanie do projektów obywatelskich oraz umożliwiła nawiązanie dialogu. Poruszono tematy takie jak międzykulturowa komunikacja, budowanie grupy i współpraca, partnerstwo, networking, polityka młodzieżowa i dialog strukturalny, a także tworzenie i zarządzanie projektami. 54 Uczestnicy pytani o seminarium po jego zakończeniu stwierdzali, że teraz nie tylko są w stanie własnoręcznie zorganizować projekt, ale też zdobyli cenne kontakty międzynarodowe i krajowe, które pozwolą im znacznie poprawić jego wartość. Seminarzyści również chwalili możliwość wysłuchania tych, którzy pierwsze działania mają już za sobą, co pozwoli im przygotować się na trudności, które być może już wkrótce staną się ich udziałem. Jednym z ciekawszych i bardziej innowacyjnych elementów projektu były targi organizacji. Każdy z uczestników był zobligowany do wcześniejszego przygotowania wstępnych materiałów w postaci plakatu czy karty, które zawierały podstawowe dane na temat grupy, której był członkiem. Znalazły się tam informacje takie jak: nazwa organizacji, cel działania, rodzaje aktywności, jakie podejmuje, osoby, do jakich chce trafić. Był to bardzo szybki i efektywny sposób, aby w formie zabawy momentalnie rozpoznać potencjalnych partnerów nie tylko do projektu, ale i rozmowy na takim targu od razu widać, kto interesuje się jaką tematyką. Ponadto było to świetne ćwiczenie z zakresu autoprezentacji, gdyż po rozpoznaniu uczestnicy mieli tylko chwilę na przedstawienie siebie i własnych organizacji w sposób jak najbardziej atrakcyjny, zanim słuchający zostaną zainteresowani przez innych.

57 55

58 Get inspired! Data i miejsce: , Konstancin-Jeziorna Oznaczenie: Akcja 1.2., szkolenie międzynarodowe Przedsiębiorczość słowo, które w czasach kryzysu gospodarczego robi karierę. Ale co ono właściwie oznacza? Czy przedsiębiorczość to cecha osobowości, z którą rodzimy się lub nie? A może raczej cecha ludzkiego zachowania? I czy w takim razie można nauczyć się działać przedsiębiorczo? A jeżeli tak, to jak? I jak kształtować takie kompetencje i postawę u młodych ludzi? Nad tymi zagadnieniami zastanawiali się uczestnicy międzynarodowego seminarium Get inspired! zorganizowanego w kwietniu przez Akcję 1.2. programu Młodzież w działaniu. Wzięło w nim udział 25 osób z 12 europejskich krajów liderzy młodzieżowi mający doświadczenie w tworzeniu projektów edukacyjnych, przedstawiciele organizacji pozarządowych, które realizują różnorodne programy dotyczące przedsiębiorczości, a także pracownicy szkół i reprezentanci biznesu. Zamysł był prosty: zebrać przedstawicieli tak różnych sektorów i dać im przestrzeń do dzielenia się wiedzą i doświadczeniem dotyczącym kształcenia w zakresie przedsiębiorczości. Takie spotkanie to fantastyczna okazja, aby porozmawiać o tym, jak przedsiębiorczość jest rozumiana w innych krajach i jakie programy edukacyjne są tam realizowane. Uczestnicy seminarium pracowali nad różnorodnymi zagadnieniami nad tym, co w kształceniu z zakresu przedsiębiorczości działa, a co nie, na co zwrócić uwagę przy tworzeniu programów edukacyjnych, co sprawdza się we współpracy międzysektorowej w tej dziedzinie i w jaki sposób tworzyć nowe narzędzia pracy z młodymi ludźmi. Program szkolenia został tak zaprojektowany, aby osoby o różnym stopniu wiedzy znalazły wspólną wizję na to, czym przedsiębiorczość jest. Warsztaty realizowane były z naciskiem na praktyczne aspekty wykorzystania zdobytej wiedzy. Uczestnicy szkolenia wyjechali z nową wiedzą, pomysłami na projekty, wypracowanymi w trakcie seminarium narzędziami pracy z młodzieżą, refleksją nad własnym podejściem i umiejętnościami, nowymi kontaktami oraz motywacją do dalszych działań. I o to chodziło! 56

59 PROMO, czyli jak promować rezultaty projektów Data i miejsce: , Warszawa oraz , Konstancin-Jeziorna Oznaczenia: ogólne, szkolenie krajowe Realizując projekty młodzieżowe, warto zadbać o ich widoczność, a przede wszystkim promocję rezultatów, które powstały w trakcie przedsięwzięcia. Media oraz technika dają nam wiele możliwości. Co zrobić, aby nasze sukcesy zostały zauważone? Jak zaplanować promocję indywidualnych osiągnięć, organizacji, a przede wszystkim rezultatów projektów? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań można było znaleźć na szkoleniach PROMO. Na szkoleniu zostały zaprezentowane elementy strategii upowszechniania i wykorzystywania rezultatów projektów, zwanej DEOR-em (Dissemination and Exploitation of Results), która ma na celu dostosowanie zasad i praktyk w tym zakresie, tak aby program Młodzież w działaniu i jego efekty były bardziej rozpoznawalne i częściej wykorzystywane. Uczestnicy mieli okazję do wypracowania twórczych i ciekawych form promocji projektów i ich rezultatów, wymiany doświadczeń związanych z promocją przedsięwzięć młodzieżowych czy zdobycia wiedzy na temat certyfikatu Youthpass. Nie zabrakło także specjalistycznych warsztatów z ekspertami z tworzenia filmów, organizacji eventów, współpracy z mediami czy kreacji w social media. Najistotniejszym elementem szkoleń było uzmysłowienie uczestnikom różnicy pomiędzy DEOR-em a promocją. DEOR skupia się na rozpowszechnianiu rezultatów projektu, czyli korzyści, jakie osiągnęli jego uczestnicy lub społeczności lokalne. Promocja dotyczy natomiast widoczności projektu jako całości: organizowanych działań czy organizatorów. Przykładowe narzędzia z obu kategorii zostały poddane analizie właśnie ten element szkolenia wywołał największe dyskusje, a zarazem okazał się najbardziej odkrywczy dla uczestników. Advanced Training on Quality in Youth Exchanges Data i miejsce: , Konstancin-Jeziorna Oznaczenie: Akcja 1.1., szkolenie międzynarodowe ATOQ jest to kurs opracowany w celu podniesienia jakości w ramach wymiany młodzieży. Szkolenie powstało dzięki współpracy Polskiej i Brytyjskiej Narodowej Agencji Programu Młodzież w działaniu i wzięło w nim udział 23 uczestników pochodzących z różnych krajów i posiadających różnorodne doświadczenie w pracy z młodymi ludźmi. W ciągu pięciu dni międzynarodowa grupa pracowników młodzieżowych sięgała do swoich poprzednich doświadczeń, by wspólnie pracować nad podnoszeniem jakości wymian międzynarodowych realizowanych w ramach programu Młodzież w działaniu. Podczas spotkania uczestnicy nie tylko zdobywali nowe umiejętności, ale także narzędzia do przyszłej pracy. Wykorzystane zostały różnorodne metody: dyskusje, warsztaty, wykłady, ćwiczenia symulacyjne, indywidualna i grupowa refleksja czy konsultacje. Na początku kursanci poddali się krytycznej refleksji z ich poprzednich doświadczeń międzynarodowej wymiany młodzieży i wpływu na młodych ludzi. Prowadziło to do zwiększenia zrozumienia różnych aspektów wymian, takich jak aktywne uczestnictwo młodych ludzi, zainteresowanie organizatorów i zainteresowanych stron, różnorodność międzykulturowego uczenia się, obywatelstwo i wymiar europejski. Pracownicy młodzieżowi mieli także okazję do poprawienia swoich umiejętności zarządzania projektami, aby jeszcze lepiej organizować różne fazy wymiany młodzieżowej. Doświadczyli, jak istotny w projekcie jest pozaformalny proces uczenia się i lepiej zrozumieli jego rolę. Niezwykle cennym elementem spotkania była możliwość wymiany doświadczeń i poznania metod stosowanych podczas projektów wymian przez pozostałych uczestników. 57

60 Sportowa Inicjatywa Data i miejsce działania: , Warszawa Oznaczenie: Akcja 1.1., Akcja 1.2., Akcja 3.1., szkolenie krajowe Szkolenie Sportowa Inicjatywa było wstępem do programu Młodzież w działaniu ze szczególnym uwzględnieniem projektów sportowych. Jego celem było zachęcenie do realizacji projektów międzynarodowej wymiany i inicjatyw młodzieżowych osób należących do sportowych instytucji i organizacji pracujących z młodymi ludźmi. To konkretne szkolenie miało zapewnić merytoryczne zaplecze dla przedsięwzięć sportowych, które są świetną podstawą do działań społecznych. Szkoląc się, uczestnicy poznali ideę programu, jego priorytety, cele i podstawowe zasady. Na warsztatach poruszono tematy takie jak zarządzanie projektem, jego ewaluacja i ustalanie celów, partnerstwo i edukacja międzykulturowa. Na liście znalazły się także metody odpowiedniego dostosowywania środków do realizacji projektu, gdzie i jak szukać partnerów oraz kwestie techniczne związane z wnioskami. Z racji ukierunkowania na osoby zajmujące się szeroko pojętą aktywnością fizyczną szkolenie przybrało sportowy charakter. Co rano uczestnicy witali dzień rozgrzewką, a pierwszego dnia zostali zaproszeni do zwiedzania Stadionu Narodowego. Szkolenie spotkało się z nie lada zainteresowaniem. Na prośbę uczestników zamiast jednego z wolnych wieczorów zostały zorganizowane dodatkowe zajęcia, podczas których ciekawi poznali odpowiedzi na nurtujące ich pytania. Po trzydniowym szkoleniu w Warszawie każdy z uczestników otrzymał dużą dawkę wiedzy, czyli podstawowego narzędzia niezbędnego do realizacji samodzielnych działań w programie Młodzież w działaniu. Teraz pozostaje tylko czekać na rezultaty, czyli zwiększoną liczbę projektów o charakterze sportowym. Wolontariat Europejski zamiast bezrobocia? 58 Data: , Warszawa Oznaczenie: Akcja 2.1., szkolenie krajowe Pod koniec 2011 roku w urzędach pracy w całej Polsce zarejestrowanych było około bezrobotnych do 30. roku życia. Stanowili oni ponad 38% ogółu bezrobotnych. Blisko czterech na dziesięciu bezrobotnych miało mniej niż 30 lat. Oznacza to, że co trzeci (w niektórych urzędach nawet co drugi) bezrobotny mógłby, zgodnie z formalnymi zasadami, wyjechać na Wolontariat Europejski. Ale prawie żaden z nich o tym nie wie. Informowanie o możliwości udziału w Wolontariacie Europejskim wpisuje się w jedną z podstawowych usług rynku pracy poradnictwo zawodowe i informację zawodową, świadczone w urzędach pracy przez doradców zawodowych lub pośredników pracy. Dlatego też Narodowa Agencja Programu Młodzież w działaniu działająca w ramach Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji zorganizowała 29 listopada spotkanie z przedstawicielami instytucji rynku pracy powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy, Centrów Informacji i Planowania Kariery Zawodowej, Biur Karier, Ochotniczych Hufców Pracy i Młodzieżowych Biur Pracy. W sumie 86 osób przez kilka godzin poznawało tajniki Wolontariatu Europejskiego. W trakcie spotkania zaprezentowano działalność FRSE i programu Młodzież w działaniu. Przedstawiono zasady Wolontariatu Europejskiego, dyskutowano, czy bezrobotny może wyjechać na Wolontariat Europejski, nie tracąc jednocześnie statusu osoby bezrobotnej. Przedstawiony został przykład dobrej współpracy między Fundacją Wiatrak a Powiatowym Urzędem Pracy w Bydgoszczy. Taka współpraca jest możliwa, a Wiatrak przeszkolił doradców zawodowych, którzy informują młodych bezrobotnych o możliwości wzięcia udziału w Wolontariacie Europejskim. Trenerka, która jest także pracownikiem młodzieżowym, opowiedziała o swoich doświadczeniach związanych z udziałem w Wolontariacie Europejskim i o tym, jak wpłynął on na jej karierę zawodową. Uczestnicy spotkania dowiedzieli się także, jak wykorzystać sieć informacyjną Eurodesk w pracy z osobami bezrobotnymi. W trakcie spotkania przedstawiono również wyniki badań, które pokazały, że część umiejętności, których obecnie poszukują pracodawcy, można zdobyć lub rozwinąć przez udział w Wolontariacie Europejskim. Dzięki temu spotkaniu informacja o możliwości udziału w Wolontariacie Europejskim pojawiła się w ofertach urzędów pracy i innych instytucji, które pracują z młodzieżą zagrożoną bezrobociem. W podobnym charakterze odbyło się także spotkanie dla bibliotek, co razem zapoczątkowało cykl szkoleń skierowanych do bardzo konkretnych grup odbiorców.

61 Factory of change Data i miejsce działania: , Konstancin-Jeziorna Oznaczenie: Akcja 1.3., Akcja 5.1., szkolenie międzynarodowe Koniec kwietnia 2012 roku upłynął pod znakiem zmian. Narodowa Agencja Programu Młodzież w działaniu zorganizowała międzynarodowe szkolenie Factory of change. Jego trzy główne zamysły były ściśle powiązane ze zmianą, a konkretnie ze zmianami, jakich doświadcza młodzież na swojej drodze ku dojrzałości. Pierwsza intencja dotyczyła rozpoznania samego procesu, jaki staje się udziałem młodych ludzi, odkrycia roli, jaką wypełnia w życiu młodzież, rozpoznanie kształtu tej roli i oceny wpływu, jaki wywiera. Drugim zamysłem stojącym za szkoleniem było odkrycie, w jaki sposób każdy z uczestników reaguje na zmianę oraz pomoc w dokładnej identyfikacji momentu, w którym do niej dochodzi. W tej części spotkania stworzono możliwość nieograniczonej formy ekspresji, tak aby każdy był w stanie odbyć swoją wewnętrzną podróż w sposób absolutnie dowolny. Niektórzy w tym celu używali kości historii, inni duchowych kart czy też kart dialogu. Była to chwila, w której najważniejszą rolę odgrywała symbolika, a jak później mówili sami uczestnicy był to zarazem najbardziej poruszający moment całego szkolenia. Trzecim celem szkolenia była próba odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób można wspierać, towarzyszyć czy też ułatwiać młodym ludziom radzenie sobie ze zmianami. Tutaj przygotowano zajęcia merytoryczne, w czasie których nakreślone zostały strategie wspierania, a także warunki, jakie należy spełnić, aby były one skuteczne. Projekt był bardzo ciekawy nie tylko ze względu na tematykę, którą poruszał, ale i na towarzystwo, w jakim się to działo. Uczestnicy pochodzili z Bułgarii, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Polski, Czech, Turcji, Rumunii, Azerbejdżanu, Serbii, Włoch i Malty. Były to zatem bardzo odległe miejsca nie tylko w kontekście geograficznym, ale i społecznym. Jest to dobrym powodem, aby zastanowić się: Factory of Change czy Changing Factor? Wizyta studyjna EVS reality in Germany and Poland Data i miejsce działania: , Berlin Warszawa Oznaczenie: Akcja 2., wizyta studyjna Wizyta studyjna pt. EVS reality in Germany and Poland zorganizowana została przez Niemiecką i Polską Agencję Narodową przy wsparciu Centrum SALTO EECA. Adresatami wydarzenia byli koordynatorzy z akredytowanych już, ale nadal początkujących organizacji Wolontariatu Europejskiego z terenu Europy Wschodniej i Kaukazu, chcący podpatrzyć dobre praktyki wypracowane w doświadczonych organizacjach, podejrzeć ich pracę oraz nawiązać nowe kontakty. Charakter tej wizyty studyjnej był dość nietypowy, ponieważ odbywała się ona na terenie dwóch krajów: pierwsza część miała miejsce w Berlinie, druga zaś w Warszawie, a podróż z jednej stolicy do drugiej organizatorzy wykorzystali na przeprowadzenie indywidualnej ewaluacji programu. W Berlinie uczestnicy odwiedzali organizacje zajmujące się przede wszystkim edukacją młodzieży, sztuką i pracą z imigrantami. Wśród działań podejmowanych przez organizacje wizytowane w Warszawie dominowała tematyka społeczna. Organizatorzy zadbali o to, by odwiedzane przez uczestników miejsca goszczące miały możliwie najbardziej różnorodny profil działalności, grupy docelowe i aby stosowały zróżnicowane metody współpracy ze swoimi wolontariuszami. Kwestiami najbardziej interesującymi uczestników wizyty były sieci partnerskie, w ramach których organizacje przygotowują i realizują projekty EVS, wsparcie wolontariuszy w realizacji własnych pomysłów oraz dodatkowe źródła dofinansowań pozyskiwane do projektów EVS. W kontekście współpracy partnerskiej często padały pytania o podział obowiązków pomiędzy organizacjami, a także, zawsze obecne, kwestie rozliczeń finansowych. Dodatkowym elementem, który został włączony do programu wizyty, było zorganizowanie spotkania z udziałem wolontariuszy EVS uczestniczących w szkoleniu wprowadzającym w Warszawie. Sesja poświęcona była kwestii komunikacji w projekcie widzianej z perspektywy wolontariusza oraz metodom wspólnego wypracowywania rozwiązań podczas sytuacji kryzysowych w projektach. Uczestnicy bardzo wysoko ocenili ten element programu. Aby choć w niewielkim stopniu przybliżyć kontekst kulturowy obu krajów, obie Narodowe Agencje zadbały o to, by w programie wizyty znalazł się czas na poznanie obu miast, ich specyfiki i burzliwej historii. 59

62 Projekty flagowe Pozaformalna Akademia Jakości Projektu W 2012 roku miały miejsce trzy moduły PAJP-u: Słuchaj uchem, sercem, brzuchem efektywna komunikacja w zespole, Zarządzanie projektem w perspektywie strategicznej i Magia Grupy podstawy pracy z grupą. Każdy moduł składał się z trzech nierozerwalnych elementów: szkolenia merytorycznego, implementacji zdobytej wiedzy i umiejętności w swojej organizacji oraz spotkania podsumowującego. 60 Idea i cele Pozaformalna Akademia Jakości Projektu, czyli PAJP, skierowana jest do liderów młodzieżowych i osób pracujących z młodzieżą, które posiadają już doświadczenia w realizacji i koordynacji projektu, jednak chciałyby zdobywać wiedzę i rozwijać swoje kompetencje w konkretnych obszarach związanych z jakością projektów młodzieżowych. Szkolenie prowadzone jest w formie akademii kończy się uzyskaniem certyfikatu. Wszystkie najważniejsze informacje dotyczące celów szkolenia zawarte są w jego nazwie, która wskazuje na wykorzystywanie pozaformalnych metod nauki jako najlepszego środka przekazywania wiedzy. POZAFORMALNA, ponieważ prowadzona jest z użyciem metod uczenia się pozaformalnego, promuje je oraz ma zwiększać rozpoznawalność kompetencji zdobywanych w jego trakcie. AKADEMIA, ponieważ są to wzajemnie uzupełniające się szkolenia modułowe każdorazowo zakończone certyfikatem PAJP-u i obowiązkowym spotkaniem ewaluacyjnym uczestników kilku ostatnich modułów przy bieżącym wsparciu w trakcie realizacji wypracowanych założeń. JAKOŚCI, ponieważ ma wpływać na zwiększanie jakości działań, w tym projektów realizowanych w ramach programu Młodzież w działaniu. Wysoka jakość ma być również nieodłączną cechą samej Akademii. PROJEKTU, ponieważ jedną z podstawowych metod pracy organizacji pozarządowych, klubów i innych instytucji jest realizacja projektów (lokalnych, regionalnych, ogólnopolskich i międzynarodowych). Jest to także podstawowa jednostka w programie Młodzież w działaniu. PAJP 2012 W trakcie pierwszego spotkania Słuchaj uchem, sercem, brzuchem efektywna komunikacja w zespole, które odbyło się w dniach lutego, uczestnicy pracowali nad kluczem do skutecznej komunikacji i budowania relacji z innymi ludźmi. Padały pytania: co można zrobić, aby lepiej porozumiewać się z ludźmi, z którymi się współpracuje czy które z podejść do skutecznej komunikacji stosować w życiu osobistym i zawodowym? Podczas swojej pracy młodzi ludzie szukali na nie odpowiedzi, traktując rozwijanie kompetencji komunikacyjnych jako niekończący się proces, który wymaga stałej uwagi i pracy. PAJP to inspirujące oderwanie się od zawodowej codzienności, po którym wraca się do swoich działań z nową energią i pomysłami. Szkolenie odznaczało się przemyślanym i pomysłowym programem, dużym zaangażowaniem trenerek oraz metodą aktywnego doświadczania poznawanych treści. Dużym plusem była także grupa osób, które się tam spotkały: entuzjaści z głowami otwartymi na innych ludzi i na nowe idee Aneta, uczestniczka Akademii Drugie spotkanie Zarządzanie projektem w perspektywie strategicznej odbyło się między 20 a 24 marca. Uczestnicy pracowali nad zrozumieniem projektu jako narzędzia wcielania w życie szeroko zakrojonej wizji wpływania na świat, przez co organizacje są w stanie wypracować systemowe podejście w planowaniu i realizowaniu swoich działań. Było to bardzo istotne, ponieważ charakterystyczne dla wielu organizacji pozarządowych w Polsce jest opieranie swojej działalności na realizacji pojedynczych projektów. Uczestnicy na szkoleniu pozna-

63 Jest to jedno z najbardziej efektywnych szkoleń, w jakich uczestniczyłam. Szkolenie poprowadzili przygotowani profesjonaliści z doświadczeniem. Zadbali zarówno o dostarczenie konkretnej wiedzy, jak i sprawdzenie jej na własnej skórze. Świetnym pomysłem było podzielenie modułu na trzy części: dostarczenie wiedzy, wykorzystanie jej w samodzielnej realizacji miniprojektu i ponowne spotkanie podsumowujące po kilku miesiącach Magda, uczestniczka Akademii li narzędzia, metody i dobre praktyki, które pokazały, że zarządzanie projektem może być świadomym procesem realizacji strategii organizacji. Ostatnie spotkanie w dniach maja nosiło nazwę Magia grupy, bo wielu z nas traktuje grupy oraz ich dynamikę jako coś magicznego, co trudno opisać i zrozumieć. Na szkoleniu uczestnicy zdobyli wiedzę na temat rozwoju grupy, ról grupowych, roli prowadzącego i różnorodnych podejść do pracy z grupą. Poznali skuteczne narzędzia radzenia sobie z wyzwaniami i zbudowali własne, indywidualne podejścia do tych działań. W trakcie poszczególnych spotkań Akademii uczestnicy poznali różne aspekty związane z procesem komunikacji na poziomie indywidualnym i zespołowym. Odbyły się także praktyczne ćwiczenia wybranych podejść i narzędzi jako podstawa do dalszego rozwijania kompetencji komunikacyjnych w pracy zarówno we własnym zespole, jak i organizacji. Szkolenia zamykało spotkanie końcowe, na którym każdy z kursantów mógł wyrazić swoją opinię o spotkaniu i wskazać, jakie korzyści z niego wyniósł. Młodzieżowa Akademia Lokalnych Liderów Do udziału w cyklu warsztatów zapraszane są osoby z całej Polski, w wieku od 16 do 24 lat, które na co dzień angażują się w życie swojego środowiska oraz mają na koncie realizację pierwszych inicjatyw i przedsięwzięć lokalnych. Akademia przeznaczona jest dla tych, którzy widzą wokół siebie potrzebę zmian i chcą podjąć działania, by je wcielać w życie. Szkolenie jest doskonałą okazją, by poznać po- Idea i cele MALL to cykl szkoleń dla osób, które chcą rozwijać swoje umiejętności, aby inicjować i podejmować działania na rzecz społeczności lokalnych, w których żyją. Akademia ma za zadanie wzmacniać młodych mających potencjał, aby wystąpili w roli liderów młodzieżowych, zwiększać ich świadomość w obszarze działań, które podejmują, rozwijać w nich postawę obywatelską, pokazać, na czym polega sztuka bycia dobrym liderem oraz stymulować powstawanie nowatorskich pomysłów na przedsięwzięcia młodzieżowe. Celem szkolenia jest wsparcie młodych ludzi poprzez przekazanie wiedzy i umiejętności, które ułatwią im prowadzenie działań w lokalnych środowiskach. Siłą MALL-a jest budowanie (prowokowanie, umacnianie, porządkowanie, ale i testowanie) naszej świadomości. To musi boleć. MALL ma nas nie tylko zmotywować, lecz i nakręcać do działania, a przede wszystkim namieszać w głowach. Sprowokować pytania, wzbudzić wątpliwości, zachęcić do myślenia Filip, uczestnik Akademii 61

64 62 dobnych do siebie, aktywnych ludzi z całej Polski, wymienić się doświadczeniami i znaleźć partnerów do wspólnych działań i inicjatyw. Udział w szkoleniu to również realizowanie zadań pomiędzy kolejnymi spotkaniami i praktyczne wypróbowanie zdobytych umiejętności w swoim środowisku i we współpracy z osobami ze swoich grup i organizacji. W razie pojawienia się wątpliwości bądź trudności w realizacji zadań każdy uczestnik Akademii ma możliwość skonsultowania problemowych kwestii z koordynatorem szkolenia między kolejnymi zjazdami. MALL 2012 Projekt podzielony był na trzy spotkania odbywające się co trzy miesiące: w styczniu, marcu i czerwcu. Oprócz uczestnictwa w zjazdach szkolenie obejmowało realizację zadań przez uczestników pomiędzy spotkaniami, co umożliwiło sprawdzenie w praktyce zdobytych umiejętności i wiedzy. Pierwszy warsztat Ja jako lider dotyczył poznawania swojego potencjału i roli pełnionej w grupie. Służył przyjrzeniu się i refleksji nad swoimi mocnymi stronami, rolą w grupie oraz ulepszaniu siebie jako lidera. Podczas drugiego warsztatu Ja w środowisku uczestnicy pracowali nad motywowaniem siebie i innych do działań, rozwiązywaniem konfliktów w grupie, badaniem lokalnych potrzeb i nawiązywaniem współpracy w lokalnych środowiskach. Dzięki warsztatowi Ja w działaniu poznali konkretne narzędzia i metody, które ułatwią im pracę w swoim środowisku, dowiedzieli się, na czym polega praca metodą projektu, co oferuje program Młodzież w działaniu, jakie są rola i zasady działania organizacji pozarządowych. Praktyczna realizacja koncepcji trzech szkoleń tematycznych Ja w grupie, Ja w lokalnym otoczeniu, Ja w działaniu bardzo odpowiadała uczestnikom. Na pierwszym szkoleniu udało się zbudować grupę i radość z bycia w grupie, na drugim zjeździe MALL-owicze mieli okazję dobrego poznania zasobów i potrzeb społeczności lokalnej, by w wyniku pierwszego i drugiego szkolenia poradzić sobie z organizacją dużego przedsięwzięcia przy bardzo ograniczonych zasobach. Podczas szkoleń szczególną wagę przykładano do tego, by ułatwić uczestnikom praktyczne wykorzystywanie przekazywanej im wiedzy, każdy lider funkcjonuje bowiem w konkretnej grupie, specyficznym środowisku i warunkach i ma do dyspozycji inne możliwości działania. Ważnym elementem było także przygotowanie uczestników Podsumowując cały MALL, według mnie najlepsze były zadania, które wspólnie komentowaliśmy i analizowaliśmy. Całość na pewno niezapomniana i wnosząca dużo w życie. Zarówno wiedzy, doświadczenia, jak i znajomości. Niesamowita atmosfera i genialne relacje na poziomie uczestnik koordynator trenerzy Ania, uczestniczka Akademii Akademii do tego, by dzielili się ze swoimi rówieśnikami zdobytą wiedzą i umiejętnościami oraz zachęcali i inspirowali ich do społecznej aktywności. W ten sposób rozwijał i kształtował się nie tylko sam MALL-owicz, ale także jego otoczenie oraz, pośrednio, społeczność lokalna, w której żyje i działa. Przez to, że była to już kolejna edycja projektu, MALL-owicze są już rozpoznawalni lokalnie. Przedstawiciele lokalnych instytucji są skłonni do współpracy i bardzo doceniają to, co robią MALL-owicze w Konstancinie. MALL został bardzo dobrze oceniony przez uczestników. Atmosfera pracy sprzyjała temu, by każdy czuł się dobrze w grupie i mógł czerpać samodzielnie tyle, na ile był gotowy. Uczestnicy mieli okazję do dialogu w parach po każdym bloku w czasie tych rozmów zastanawiali się, jak przenieść swoje doświadczenia na praktyczne działania w swoich grupach. Wiele osób mówiło w podsumowaniu, że MALL był dla nich bardzo ważnym doświadczeniem życiowym oraz o poczuciu satysfakcji z możliwości wzięcia udziału w całości programu. Jeden z uczestników powiedział, że to taki rodzaj doświadczenia, o którym nie da się opowiedzieć, to trzeba przeżyć.

65 Warsztaty edukacji międzykulturowej Między Innymi Idea i cele Dzisiejszy świat wypełniają różnorodność, mobilność i zmiana. Podróże, emigracja zarobkowa, studia za granicą, kontakt z imigrantami, praca w międzynarodowych korporacjach, rosnące możliwości uczestniczenia w praktykach, stażach czy projektach międzykulturowych. Wszystko to sprawia, że kompetencje międzykulturowe, rozumiane jako połączenie wiedzy nt. różnic kulturowych i ich wpływu na zachowanie, umiejętności nawiązywania i budowania pozytywnych relacji międzykulturowych, jak również postawa tolerancji dla niejednoznaczności i ciekawość poznawcza stają się coraz bardziej pożądane. Narodowa Agencja Programu Młodzież w działaniu oraz Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży opracowały wspólnie cykl warsztatów edukacji międzykulturowej dla studentów. Celem warsztatów jest rozwinięcie przez studentów kompetencji międzykulturowej oraz przygotowanie studentów do roli multiplikatorów wiedzy i postaw związanych z edukacją międzykulturową wśród różnych grup pokoleniowych. Uczestnictwo w warsztatach pozwala zdobyć podstawowe umiejętności niezbędne do funkcjonowania w środowisku międzykulturowym oraz pracy z grupami zróżnicowanymi kulturowo. Daje podstawy do efektywnej pracy pedagogicznej w szkole oraz klasie międzykulturowej. Ponadto uczestnicy zapoznają się z warsztatowymi metodami prowadzenia zajęć, co będą mogli wykorzystać w czasie dalszych studiów oraz później, w środowisku pracy. 63

66 Jest to jednocześnie pierwszy w Polsce innowacyjny projekt edukacyjny łączący w sobie założenia, podejście i metodologię edukacji pozaformalnej z edukacją formalną, jak również pierwszy wspólny projekt realizowany przez największe i najbardziej doświadczone w Polsce instytucje wspierające realizację projektów międzykulturowych: Fundację Rozwoju Systemu Edukacji i Polsko-Niemiecką Współpracę Młodzieży. Świetny projekt! Ważnym ćwiczeniem dla mnie było to, które polegało na próbie komunikacji dwóch kultur. Pokazało ono, na jakie problemy można natrafić we współpracy międzykulturowej Tomek, uczestnik Akademii 64 Do udziału w projekcie włączył się Uniwersytet Warszawski, w tym Wydział Pedagogiczny, Instytut Germanistyki oraz Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji, a także Kolegium Nauczycielskie. Struktura warsztatów miała charakter modułowy, pozwalający na komponowanie i dostosowanie programu warsztatów do potrzeb i zainteresowań studentów. Składał się na nią ośmiogodzinny moduł podstawowy, stanowiący bazę do dalszych warsztatów oraz różne moduły komplementarne poszerzające i ugruntowujące wiedzę o kolejne aspekty i zagadnienia związane z edukacją międzykulturową. Przed rozpoczęciem warsztatów zbadane zostały potrzeby szkoleniowe zapisanych uczestników, tak aby zaproponowany program mógł być jeszcze lepiej dopasowany do oczekiwań studentów. otworzyłam się i, o dziwo, zaczęłam mówić na zajęciach, bo atmosfera była bardzo miła. Podobało mi się! Liczę na więcej takich zajęć na mojej uczelni Patrycja, uczestniczka Akademii Na poszczególnych wydziałach warsztaty Między Innymi miały inny przebieg. Kolegium Nauczycielskie zdecydowało się na realizację wszystkich modułów zaproponowanych przez organizatorów w formie semestralnego kursu dla studentów i studentek, z którego została wystawiona ocena. W przypadku pozostałych jednostek Uniwersytetu Warszawskiego realizowano warsztaty dwudniowe, najczęściej weekendowe. Każdy z nich składał się z dwóch części tematycznych: modułu wprowadzającego i jednego z modułów komplementarnych. Moduły skupiały się na takich zagadnieniach jak: wprowadzenie do edukacji międzykulturowej, komunikacja międzykulturowa, praca w zespole międzykulturowym, zarządzanie projektem międzykulturowym oraz wspieranie rozwoju kompetencji międzykulturowych dzieci i młodzieży. Uczestnikami szkolenia były osoby, które w przyszłości będą pracować z dziećmi i młodzieżą studenci pedagogiki i kierunków ze specjalizacją nauczycielską, studenci resocjalizacji. W poszczególnych grupach biorących udział w projekcie wiedza dotycząca zagadnień związanych z międzykulturowością była bardzo zróżnicowana. Niektóre osoby miały już za sobą doświadczenia wyjazdów, a nawet pracy w środowisku międzykulturowym, a dla innych było to pierwsze źródło tego typu informacji. W trakcie warsztatów pojawiało się sporo pytań dotyczących stereotypów i mechanizmu stereotypizacji. Zauważalne było, że przy zajęciach fakultatywnych, na które studenci zapisywali się dobrowolnie, motywacja do aktywnego uczestnictwa była zdecydowanie większa. Szkolenie pozwoliło młodym ludziom na zdobycie i rozwijanie tych kompetencji, które w przyszłości będą kluczowe do odniesienia sukcesu na rynku pracy. Jednocześnie łączyło ono w sobie elementy merytoryczne, jak dostarczanie określonej wiedzy potrzebnej do życia i pracy w środowisku międzykulturowym, z elementami rozwijania umiejętności i pracy na postawach.

67 Ambasadorzy Idea i cele Ambasadorzy programu Młodzież w działaniu to pierwszy tego typu projekt realizowany przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji Narodową Agencję Programu Młodzież w działaniu. Głównym jego celem jest promocja programu, edukacji pozaformalnej oraz rozwój osobisty ambasadorów. Ambasadorzy to grupa młodych ludzi rozsianych po całej Polsce, którzy posiadają bogate doświadczenie w realizacji projektów. Ich misją jest wsparcie wszystkich osób oraz organizacji działających na rzecz młodzieży, już realizujących projekty lub dopiero chcących poznać program. Ambasadorzy swoją pracę wykonują bezpłatnie, ale w zamian zyskują wiele różnych przywilejów, zdobywają nowe doświadczenie, a także biorą udział w konkursie przeznaczonym tylko dla nich. W trakcie swojej kadencji angażują się w realizację działań promocyjnych Narodowej Agencji, zyskują doświadczenie zawodowe, nowe kompetencje i umiejętności. Ambasador przede wszystkim reprezentuje Młodzież w działaniu w swoim środowisku lokalnym. Jest nośnikiem informacji na temat projektów i działań realizowanych przez Narodową Agencję. Do głównych jego zadań należy m.in. organizacja spotkań informacyjnych w środowisku lokalnym, współpraca z mediami lokalnymi, przygotowywanie reportaży i fotoreportaży z projektów dofinansowanych przez program. Ambasadorzy 2012 Projekt Ambasadorzy programu Młodzież w działaniu wystartował w czerwcu 2012 roku. Po szkoleniu wprowadzającym ambasadorzy ruszyli pełną parą. W ciągu zaledwie pół roku przeprowadzili aż 30 spotkań informacyjnych w całej Polsce. Spotkali się z przedstawicielami fundacji, młodzieżowymi radami miast, uczniami, studentami i wieloma innymi instytucjami i organizacjami. Odwiedzili m.in. Lublin, Kłodzko, Brzeźnio, Przemyśl, Dębicę, Żywiec, Zgierz, Rzeszów, Jasło, Puławy. Ambasadorzy nie przegapili żadnej okazji, aby spotkać się z młodzieżą i promować program. Byli obecni na ważnych dla młodych ludzi wydarzeniach, takich jak Forum Młodzieży w Warszawie czy konferencja Mobilna Młodzież we Wrocławiu. Często pojawiali się również na szkoleniach organizowanych przez Narodową Agencję, takich jak PROMO promuj rezultaty projektów czy Kurs na jakość, gdzie służyli wsparciem i swoją wiedzą innym uczestnikom. Do publicznych bibliotek przekazali zestawy publikacji, z których młodzież czerpie wiedzę na temat programu i metod edukacji pozaformalnej. doceniam program za szansę, jaką daje młodym ludziom, także tym bez doświadczenia w realizacji projektów. Wielokrotnie uczestniczyłam jako ekspert lub odbiorca inicjatyw realizowanych w ramach programu Młodzież w działaniu i mam dobre wspomnienia. Mnie samej udało się pozyskać kilkadziesiąt tysięcy złotych na projekt, który daje mi wiele frajdy. Chcę dzielić się wiedzą z innymi o tym, jak to zrobić, by udało się dostać dofinansowanie, ale też po prostu by być twarzą idei, w którą się wierzy. W pracy zawodowej również posługuję się metodami edukacji pozaformalnej i to także powód, dla którego cały program Młodzież w działaniu jest mi bliski Ewelina Jurasz, uczestniczka projektu 65

68 66 dla mnie najbardziej wartościowe są spotkania twarzą w twarz, kiedy można porozmawiać spokojnie z młodymi, zapytać, czym się zajmują, jakie mają plany, jakiego wsparcia potrzebują do ich realizacji i przede wszystkim, po co chcą to robić. Po krótkiej rozmowie widać, czy osoba jest zainteresowana tematem. Dlatego też niezwykle wartościowy był dla mnie udział we wrześniu 2012 r. w Forum Młodzieży, gdzie mogłem spotkać wielu aktywnych młodych ludzi Mateusz Konieczny, uczestnik projektu Dzięki ambasadorom o programie było bardzo głośno w ogólnopolskiej telewizji i regionalnych rozgłośniach radiowych. W prasie tradycyjnej i na internetowych portalach opublikowano niezliczoną ilość artykułów i wywiadów, w których zachęcali do realizacji projektów, opowiadali o niezwykłych inicjatywach i informowali o zasadach składania wniosków. Ambasadorzy odwiedzili siedem projektów realizowanych dzięki programowi Młodzież w działaniu, gdzie rozmawiali i dokumentowali działania młodych osób. Dzięki tym spotkaniom powstało siedem reportaży pod hasłem Z notatnika ambasadora, które ukazały się na stronie a także w kwartalniku Europa dla Aktywnych. Głowy pełne pomysłów i niezwykły zapał do działania to cechy charakterystyczne dla ambasadorów, dlatego otwarci są na różne formy współpracy, a żadna prośba o ich wsparcie nie pozostała bez odpowiedzi. Z całej Polski spływały podziękowania za ich pracę, a niejeden wniosek o dofinansowanie projektu został złożony właśnie dzięki zaangażowaniu ambasadorów. Po pierwszym zrealizowanym w programie projekcie doszedłem do wniosku, że aktywność w sektorze pozarządowym jest jak nałóg wciąga coraz bardziej i ciągle czuje się niedosyt. Nałóg w jak najlepszym tego słowa znaczeniu. To, że jestem ambasadorem programu Młodzież w działaniu na pewno daje innym możliwość łatwego kontaktu ze mną i uzyskania pomocy. I widzę, że to działa, ludzie zadają pytania, a ja widzę efekty udzielonego wsparcia Jakub Pyrzanowski, uczestnik projektu

69 Wydarzenia tematyczne Targi, spotkania, parady 2012, Polska Pierwsze miesiące 2012 roku upłynęły Narodowej Agencji na podróżach w celu promocji programu na największych targach edukacyjnych w Polsce. Odwiedziliśmy Poznań, Lublin czy Kraków. Dzięki targom Erasmus Student Network mieliśmy okazję rozmawiać ze studentami z całej Europy i nie tylko. Informowaliśmy ich o tym, co można robić po Erasmusie, aby w dalszym ciągu czerpać korzyści z przebywania w międzykulturowym środowisku. Jak co roku prezentowaliśmy i promowaliśmy Młodzież w działaniu podczas VII Międzynarodowego Salonu Edukacyjnego Perspektywy, w trakcie którego młodzi ludzie uzyskali cenne porady i wskazówki, a także konsultowali już powstałe pomysły na projekty młodzieżowe. Nie zabrakło także akcentu komisyjnego. Wraz z innymi organizacjami od 12 do 13 października promowaliśmy we Wrocławiu inicjatywę Youth on The Move, zachęcając do podejmowania działań mobilnościowych w ramach programu Młodzież w działaniu. Jak co roku zaangażowaliśmy się w organizację Parady Schumana. Parada nie obyła się bez niespodzianek. Najpierw dowiedzieliśmy się, że Miasteczko Europejskie nie będzie funkcjonować przez wzgląd na warunki atmosferyczne. Na szczęście po kilku godzinach organizatorzy zmienili zdanie i na szybko organizowaliśmy stoisko FRSE, w którym nie zabrakło programu Młodzież w działaniu. Dokładnie 12 maja o godz. 12 spod kościoła św. Anny ruszyła parada, a wraz z nią platforma wypełniona po brzegi roztańczonymi studentami świętującymi obchody 25-lecia programu Erasmus. Wielobarwny pochód otwierał transparent z hasłem Europa dla Rydzyka i Michnika w ten sposób organizator Polska Fundacja im. Roberta Schumana podkreślał, że Europa jest otwarta dla wszystkich i mimo kryzysu ma się dobrze. Chociaż padał deszcz, w imprezie wzięło udział ponad 2 tysiące euroentuzjastów. 67

70 VII Forum Ekonomiczne Młodych Liderów 3-6 września 2012, Nowy Sącz Jest to impreza towarzysząca Forum Ekonomicznemu w Krynicy, często nazywanemu wschodnioeuropejskim Davos. Organizatorami Forum Młodych Liderów była Fundacja Nowy Staw oraz Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu Młodzież w działaniu. Podczas czterodniowego spotkania dyskutowano o najbardziej aktualnych tematach dotyczących młodych ludzi: o ich perspektywach w dobie kryzysu gospodarczego, rozwoju demokracji w Europie Wschodniej czy o wzajemnym oddziaływaniu biznesu i szkolnictwa wyższego. Jeden z paneli dyskusyjnych dotyczył modelu gospodarczego, jaki powinna obrać Europa: więcej wydawać czy może bardziej oszczędzać? I wreszcie: w co inwestować środki publiczne, aby przyniosły wzrost gospodarczy w przyszłości? 350 liderów młodzieżowych z 42 państw Unii Europejskiej, Europy Wschodniej, Bałkanów i Kaukazu oraz politycy i przedstawiciele biznesu i kultury spotkali się podczas VII Forum Ekonomicznego Młodych Liderów w Nowym Sączu. Zastanawiano się także, czy dzisiejszą młodzież można nazwać straconym pokoleniem czy może pokoleniem wielkich szans. Tomasz Bratek, dyrektor Narodowej Agencji Programu Młodzież w działaniu, podkreślił, że przyszłość Europy leży w rękach młodych ludzi i że to od ich postawy zależy już teraz kształt naszego kontynentu. Na temat wyzwań dla młodego pokolenia dyskutowano także z ministrem pracy i polityki społecznej Władysławem Kosiniakiem-Kamyszem. 68

71 nych: dobrobytu młodych ludzi, kryzysu strefy euro i ruchów protestu oraz roli liderów w kształtowaniu przyszłych społeczeństw. W każdym z trzech warsztatów prowadzonych przez trenerów z Polski, Włoch i Gruzji wzięło udział od 30 do 40 młodych ludzi, a rozmowy na poruszane podczas nich tematy toczyły się jeszcze długo po ich zakończeniu. Drugiego dnia Forum zorganizowany został wieczór międzykulturowy, podczas którego młodzi ludzie mieli okazję w mniej formalnej atmosferze podzielić się informacjami dotyczącymi swoich krajów, skosztować ich kuchni i poznać tradycje. Dyskusjom panelowym towarzyszyły warsztaty przygotowane przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji, które skoncentrowane były wokół trzech obszarów tematycz- Wśród gości Forum znaleźli się m.in. były prezydent RP Lech Wałęsa, minister pracy i polityki społecznej Władysław Kosiniak-Kamysz, były komisarz ds. rozszerzenia UE Günter Vergeugen czy reżyser Krzysztof Zanussi. Forum Youth Cooperation Beyond Borders października 2012, Baku (Azerbejdżan) W dniach października w Baku odbyło się międzynarodowe forum Youth Cooperation Beyond Borders, w którym udział wzięło ponad 100 reprezentantów pozarządowych organizacji młodzieżowych i rządowych instytucji ds. młodzieży z 36 krajów (z UE, Norwegii, Turcji oraz z trzech regionów krajów sąsiedzkich). Organizatorami spotkania były między innymi: Centrum Współpracy SALTO z krajami Europy Wschodniej i Kaukazu, Polska Narodowa Agencja Programu Młodzież w działaniu, Fundacja Młodzieży Azerbejdżanu przy Ministerstwie Młodzieży i Sportu Republiki Azerbejdżan. Uczestnicy zapoznali się z wynikami badań przeprowadzonych przez regionalne Centra SALTO na temat wpływu międzynarodowej współpracy w ramach programu Młodzież w działaniu na rozwój sektora młodzieżowego w regionach Europy Wschodniej i Kaukazu, Europy Południowo- -Wschodniej oraz basenu Morza Śródziemnego. Forum było okazją do zaproponowania swoich pomysłów co do przyszłego kształtu programu (lata ) w obszarze międzynarodowej współpracy młodzieżowej pomiędzy krajami programu i sąsiedzkimi krajami partnerskimi. Centrum Współpracy SALTO z krajami Europy Wschodniej i Kaukazu wraz z Polską Narodową Agencją Programu Młodzież w działaniu zaprezentowały wyniki badania dotyczącego wpływu programu na sektor młodzieżowy w krajach Europy Wschodniej i Kaukazu i w krajach programu. Wyniki badania dowodzą, że program Młodzież w działaniu przyczynia się do rozwoju i wzrostu znaczenia młodzieżowych organizacji pozarządowych, budowania ich wizerunku i ma bardzo pozytywny wpływ na grupy docelowe organizacji. Pozytywnie została oceniona współpraca partnerska w projektach. Najczęściej wskazywane przeszkody były natury komunikacyjnej, a nie jak powszechnie się sądzi, biurokratycznej. Badanie potwierdza ponadto, że dzięki programowi młodzi ludzie rozwijają cenione na rynku pracy kompetencje i umiejętności. Uczestnicy badania mieli także szansę na zaproponowanie zmian dotyczących przyszłego programu dla młodzieży na lata Najczęściej wskazywaną potrzebą było uproszczenie procedur wizowych pomiędzy krajami Unii Europejskiej a Europą Wschodnią i Kaukazem. W trakcie Forum odbyło się także spotkanie z wiceministrem młodzieży i sportu Azerbejdżanu, po czym uczestnicy podzieleni na grupy tematyczne, współpracując niezależnie od regionu pochodzenia, zastanawiali się nad wyzwaniami i możliwościami współpracy młodzieżowej. Podczas Forum podpisano Memorandum o współpracy pomiędzy Fundacją Rozwoju Systemu Edukacji oraz Fundacją Młodzieży Azerbejdżanu przy Ministerstwie Młodzieży i Sportu Republiki Azerbejdżan. 69

72 Tool Fair, listopada 2012, Pułtusk 70 Znaczenie edukacji pozaformalnej i kierunki rozwoju polityki edukacyjnej krajów Unii Europejskiej to główne tematy poruszane w trakcie międzynarodowego seminarium Tool Fair, które tym razem odbyło się w Polsce. Przez cztery dni, w trakcie prawie trzydziestu warsztatów młodzi ludzie liderzy, pracownicy młodzieżowi z całej Europy zdobywali wiedzę i umiejętności na temat nowoczesnych metod pracy. Za siódmą edycję Tool Fair tym razem odpowiedzialna była Polska Narodowa Agencja Programu Młodzież w działaniu, która przez cztery dni (19-23 listopada) we wnętrzach XVI-wiecznego zamku w Pułtusku zorganizowała swego rodzaju targi edukacji pozaformalnej. Odbywały się warsztaty i zajęcia, podczas których specjaliści i eksperci zajmujący się na co dzień edukacją na różnych poziomach mogli wymienić się swoim doświadczeniem i umiejętnościami. Tematem edycji Tool Fair były Tools for Changes ( Narzędzia dla zmian ). Zastosowanie gier edukacyjnych i nowoczesnych technologii w procesie edukacyjnym to z jednej strony ukłon w stronę młodych ludzi, którzy mogą uczyć się w swoim naturalnym otoczeniu, z drugiej strony okazuje się, że narzędzia te wymiernie zwiększają efektywność edukacji. Siłą Tool Fair jak zawsze byli jego uczestnicy, którzy często pełnią także rolę trenerów, organizując w trakcie seminarium warsztaty czy rozpoczynając żywe dyskusje. Seminarium zostało po raz pierwszy zorganizowane w 2006 roku we Francji. Wokół tego cyklicznego spotkania, odbywającego się w różnych miastach Europy, zgromadziła się grupa ekspertów zajmująca się edukacją, dzieląca się doświadczeniami poprzez publikacje dotyczące narzędzi dla edukacji. Również tym razem można było zapoznać się z różnorodnymi autorskimi i innowacyjnymi narzędziami, uczestnicy mieli doskonałą okazję popracować wspólnie nad nowymi sposobami pracy wykorzystywanymi w projektach młodzieżowych. Uczestników powitał Tomasz Bratek, dyrektor Narodowej Agencji Programu Młodzież w działaniu w Polsce. Podkreślił on, że chociaż nie jest znany do końca kształt przyszłego programu młodzieżowego, to jedno jest pewne: przyszłość należy do młodych ludzi także uczestników seminarium. Seminarzyści mieli także okazję usłyszeć historię Tool Fair z ust jego pomysłodawcy Bernarda Abrignaniego, koordynatora Salto-Youth Euromed, który zwrócił uwagę na potrzebę tworzenia coraz to nowszych narzędzi edukacyjnych dla kolejnych pokoleń. W trakcie seminarium uczestnicy w aktywny sposób zdobywali wiedzę, podnosili kwalifikacje i rozwijali nowe umiejętności. W ramach kilkudziesięciu różnych warsztatów dowiadywali się, jak pracować z młodym rodzicem, w jaki sposób

73 wykorzystywać nowe media do codziennej pracy z młodzieżą, poznawali drogi prawidłowej komunikacji z drugim człowiekiem, sposoby na rozwiązywanie problemów. Zastanawiali się także nad tym, jak zaplanować dobrą ewaluację projektu i działania upowszechniające jego rezultaty. Warsztaty prowadzone były w sposób pozaformalny przez samych uczestników. Jednak jak na otwarciu Tool Fair powiedział Bernard Abrignani: To, że nasze metody są pozaformalne, nie oznacza, że nie są poważne. Każdy uczestnik wyniósł z warsztatów konkretną wiedzę i umiejętności, które później mógł wdrażać w swojej pracy z młodymi ludźmi. Tylko wtedy warsztaty mają sens, gdy wiedzę wyniesioną z nich rozpoczynamy stosować na co dzień dodała koordynatorka Tool Fair Dominika Jagiełło. W trakcie seminarium organizatorzy nie zapomnieli także pochwalić się dorobkiem swojego kraju i tradycyjną polską kuchnią. Uczestnicy już pierwszego dnia w trakcie Castle discovery (gra symulacyjna) odkrywali historię miejsca, w którym się znajdują. W kolejnym dniu podczas warsztatów kulinarnych wraz z profesjonalnymi kucharzami mieli okazję samodzielnie przygotować polskie pierogi, sałatkę jarzynową i inne ciekawe dania. Kuchnia to doskonały sposób poznawania naszej kultury. Chcieliśmy, aby uczestnicy nie tylko poznali nasze przepisy, ale nauczyli się przygotowywać te potrawy, aby mogli przyrządzić polskie dania rodzinom czy kolegom, gdy wrócą do swoich domów mówi Mateusz Jeżowski, organizator. Na koniec wtorkowego dnia niespodzianką dla uczestników był koncert Czesława Mozila, który jako reprezentant wielokulturowej Europy zapoznał widownię ze swoją twórczością i międzykulturowym doświadczeniem. 71

74 Analiza badawcza i monitoring programu Młodzież w działaniu (RAY) Analiza badawcza RAY (Research-based analysis of the Youth in Action Programme) to wspólny projekt badawczy 15 Narodowych Agencji programu z Austrii, Belgii, Bułgarii, Czech, Estonii, Finlandii, Niemiec, Węgier, Lichtensteinu, Luksemburga, Holandii, Polski, Słowacji, Szwecji oraz Turcji. Pozwala dowiedzieć się, jak program Młodzież w działaniu wpływa na młodych ludzi i osoby pracujące z młodzieżą, jakie zdobywają oni kompetencje i czego się uczą podczas realizacji projektów, jaki jest wpływ projektów na ich postawy, zachowania czy wartości. Wreszcie w jakim stopniu osiągane są takie cele programu jak aktywne uczestnictwo młodzieży, w tym aktywne obywatelstwo europejskie, wzajemne zrozumienie pomiędzy młodymi ludźmi z innych krajów. Analiza badawcza jest niezwykle istotnym narzędziem dla programu, przedstawia bowiem jego wartość oczami uczestników i liderów projektów. Daje im szansę wyrażenia opinii na temat wartości udziału w projekcie oraz stwarza możliwość refleksji nad zdobytymi kompetencjami. W 2012 roku przeprowadzone zostały dwie analizy badawcze. Pierwsza dotyczyła badania kompetencji zdobywanych poprzez uczestnictwo w programie Młodzież w działaniu, druga okoliczności uczenia się w projektach. Z analizy dowiedzieliśmy się m.in. tego, że dla 91% ankietowanych uczestnictwo w projekcie było wzbogacającym doświadczeniem, 82% z nich uważa, że nauczyło się pracować w grupie, blisko 77% poprawiło swoje umiejętności komunikacji w języku obcym, a 80% nauczyło się współpracować z osobami pochodzącymi z innych kultur. Co ważne, ponad 62% badanych jest zdania, że uczestnictwo w projekcie i kompetencje w nim zdobyte zwiększają ich szanse na rynku pracy. Dla zdecydowanej większości ankietowanych udział w projekcie programu Młodzież w działaniu był wzbogacającym doświadczeniem. Znakomita większość poleciłaby innym osobom uczestnictwo lub realizację tego typu inicjatyw. Z badania wynika także, że uczestnicy projektów w głównym stopniu rozwinęli kompetencje miękkie, co znajduje swoje odzwierciedlenie w niektórych priorytetach programu Młodzież w działaniu. Niezależnie od akcji programu uczestnicy i koordynatorzy zgodnie twierdzą, że zdecydowanie poprawili swoje umiejętności pracy w zespole oraz porozumiewania się z osobami o innym pochodzeniu kulturowym. Wśród długotrwałych efektów projektu uczestnicy najczęściej wymieniają rozwój osobisty, chęć nauki języków obcych oraz otwartość na wielokulturowość. Kompetencje rozwijane poprzez uczestnictwo w projektach programu Młodzież w działaniu Umiejętność uczenia się 87,5% Komunikacja w językach obcych 90,0% 72 Kompetencje międzykulturowe Podejmowanie inicjatywy 92,5% 92,5% Kompetencje interpersonalne i społeczne 95,0% 82% 84% 86% 88% 90% 92% 94% 96% Odpowiedzi twierdzące koordynatorów projektów

75 Uczestnicy i koordynatorzy deklarują, że program Młodzież w działaniu silnie oddziałuje także na organizacje, do których należą. Dzięki działaniom w ramach programu organizacje znacznie zwiększyły m.in. kompetencje personelu w zakresie kierowania projektem czy liczbę kontaktów i partnerstw z organizacjami z zagranicy. Wśród jednostek, w ramach których koordynatorzy realizowali projekt, aż 65,3% stanowią organizacje typu non profit lub pozarządowe. Jeśli chodzi o okoliczności uczenia się w programie Młodzież w działaniu, można zidentyfikować trzy sytuacje w trakcie trwania projektu, podczas których uczestnicy (zdaniem koordynatorów) uczyli się najlepiej. Są to: uczestniczenie w organizacji projektu, nieformalne sytuacje z innymi uczestnikami projektu oraz zajęcia i ćwiczenia w trakcie jego realizacji. Dość silny charakter edukacyjny miały także refleksje i rozmowy o doświadczeniach, które miały miejsce w trakcie lub po zakończeniu projektu. W wypowiedziach beneficjentów przeważają głosy zdecydowanego zadowolenia, jak np. ten: Projekt był fascynującym przeżyciem. Dzięki niemu uwierzyłam w siebie, zmotywował mnie do dalszej nauki angielskiego i oto właśnie przebywam na międzynarodowej wymianie studenckiej Erasmus w Danii. Po projekcie wzięłam udział w szkoleniu, jak taki projekt można stworzyć, i teraz planuję zrealizować własny. Dzięki projektowi wgłębiłam się także w działania Młodzieży w działaniu i jestem pewna, że wybiorę się na EVS do innego kraju! Więcej informacji można znaleźć na program-w-liczbach Regionalne struktury wsparcia Regionalne ośrodki szkolące W 2012 roku kontynuowano regionalne wsparcie dla wnioskodawców i beneficjentów programu. Oparte ono było na funkcjonowaniu regionalnych ośrodków szkolących programu Młodzież w działaniu oraz pracy konsultantów. Instytucje pełniące rolę ośrodków szkolących i współpracujący przy nich konsultanci pracują cały rok, z wyjątkiem dwumiesięcznej przerwy wakacyjnej, i działają we wszystkich województwach Polski. Każdy z wybranych ośrodków ma doświadczenie w realizowaniu projektów (w tym międzynarodowych), posiada wyspecjalizowaną kadrę szkoleniową oraz dysponuje zapleczem techniczno-organizacyjnym pozwalającym na realizację szkoleń. Szkolenia odbywały się głównie w miastach wojewódzkich. Trwały od jednego do dwóch dni i poruszały następującą tematykę: struktura programu, akcje i ich specyfika, cykl projektowy, zarządzanie projektem młodzieżowym i ryzyko w projekcie, podstawowe aspekty jakościowe projektu oraz założenia jakościowe w poszczególnych akcjach. W ramach szkoleń uczestnicy mieli okazję poznać system online i szczegółowo przeanalizować sposób finansowania działań. Konsultanci regionalni Uzupełniającą formę wsparcia wnioskodawców i beneficjentów programu stanowi praca regionalnych konsultantów programu. Prowadzą oni konsultacje indywidualne, doradztwo organizacjom i analizę wniosków poprzez indywidualne spotkania, kontakt telefoniczny lub mailowy. Podczas konsultacji możliwe jest przedyskutowanie pomysłu na projekt, uzyskanie porady dotyczącej prawidłowego wypełnienia wniosku o fundusze, a także realizacji już zaakceptowanego projektu oraz właściwego rozliczenia działań. Konsultanci organizowali także spotkania informacyjne na temat programu Młodzież w działaniu. Spotkania realizowane były raz na dwa miesiące i były otwarte dla wszystkich zainteresowanych z danego województwa. Więcej informacji można znaleźć na 73

76 Wspierają nas Eurodesk Polska

77 Eurodesk Polska Eurodesk to europejska sieć informacyjna dla młodzieży i osób z nią pracujących pedagogów, pracowników instytucji i organizacji młodzieżowych. Funkcjonuje w 33 państwach. Eurodesk działa na trzech poziomach: europejskim, krajowym i regionalnym. Koordynatorem programu na poziomie europejskim jest Europejskie Biuro Eurodesku. Eurodeskiem w Polsce zarządza Krajowe Biuro Eurodesk Polska mieszczące się w Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji. Do sieci Eurodesk Polska należy kilkadziesiąt organizacji i instytucji z całej Polski. Wszyscy konsultanci Eurodesku mają ze sobą stały kontakt online. Posiadają również dostęp do największej w Europie bazy organizacji oraz programów grantowych dla młodzieży i osób pracujących z młodzieżą. Udzielają informacji bezpośrednio w swoich siedzibach, przez telefon lub przez internet. Eurodesk w 2012 roku Najbardziej spektakularnym działaniem informacyjnym sieci Eurodesk Polska w 2012 roku był projekt sieciowy Europa dla młodzieży. Nie zaniedbano także stałych działań i usług odpowiadano na pytania, wydawano publikacje, zarządzano Europejskim Portalem Młodzieżowym i bazą programów grantowych. Kontynuowano współpracę z kilkudziesięcioma organizacjami i instytucjami należącymi do sieci Eurodesk Polska, w tym z programem Młodzież w działaniu. Europa dla młodzieży projekt sieciowy Eurodesk Polska Największym przedsięwzięciem informacyjnym Eurodesk Polska w minionym roku był projekt Europa dla młodzieży. Projekt składał się z dwóch niezależnych, ale powiązanych ze sobą działań warsztatów i konkursów online. Od marca do października 21 konsultantów regionalnych i lokalnych prowadziło dwugodzinne warsztaty o tematyce związanej z polityką młodzieżową UE. Zagadnienia poruszane w czasie warsztatów korespondowały z tematami miesiąca, w ramach których prowadzone były konkursy i zadania na profilu Eurodesk Polska na Facebooku. Tematami miesiąca były: edukacja pozaformalna, dialog usystematyzowany, informacja młodzieżowa, solidarność międzypokoleniowa, wielojęzyczność i bezrobocie młodzieży. W ciągu sześciu miesięcy zadanych zostało 25 pytań konkursowych i sześć zadań. W ramach projektu konsultanci Eurodesk Polska przeprowadzili 190 warsztatów w 40 miejscowościach w całej Polsce. Wzięło w nich udział 4500 uczestników. Z pytaniami i zadaniami konkursowymi zmierzyło się kilkaset osób. Spośród nich wyłonionych zostało 100 laureatów. Wszyscy otrzymali nagrody materiały promocyjne i gadżety Eurodesk Polska. Dziś pytanie, dziś odpowiedź Jestem bardzo zadowolona ze sposobu i szybkości przekazanej informacji tak działalność Eurodesk Polska oceniła osoba, która poprosiła nas o udzielenie informacji. Użytkownicy zadają pytania, proszą o poradę, konsultują swoje pomysły. W 2012 roku konsultanci Krajowego Biura Eurodesk Polska odpowiedzieli na ponad tysiąc pytań. Do tej liczby należy dodać kilka tysięcy pytań, na które odpowiedzieli konsultanci punktów Eurodesk Polska. Ponad 95% pytających jest zadowolona z uzyskanej odpowiedzi i uznaje ją za pomocną. Na potwierdzenie jeszcze jeden cytat zadowolonego klienta: System udzielania odpowiedzi przez Krajowe Biuro Eurodesk Polska jest bardzo sprawny i wyczerpujący, podoba mi się, że jest możliwość oceny udzielonej odpowiedzi. Kwartalnik Europa dla Aktywnych i broszury do szybkiej lektury Krajowe Biuro Eurodesk Polska kontynuowało wydawanie kwartalnika FRSE Europa dla Aktywnych ( EdA ). Na jego łamach ukazały się teksty osób o znanych nazwiskach i dorobku naukowym (prof. Jacek Kurzępa, dr Maciej Duszczyk), ministrowie (Katarzyna Szumilas) i posłowie (Joanna Fabisiak, Ligia Krajewska, Sławomir Neumann). W roku 2012 ukazały się cztery numery kwartalnika, ich łączny nakład wyniósł blisko Magazyn trafia bezpośrednio do ponad 2500 odbiorców. Resztę nakładów rozpowszechniają organizacje należące do sieci Eurodesk Polska. Ponadto wydano dwie gazetki tematyczne: Europa dla młodzieży oraz 25 lat Erasmusa. Na działalność wydawniczą Eurodesk Polska złożyły się też publikacje dla młodzieży Na biało, czyli jak legalnie pracować w Europie oraz Studiowanie to wyzwanie, czyli jak zdobyć indeks w Europie. Publikacje są nieodpłatne. Można je otrzymać w punktach Eurodesk Polska. 75

78 76 Elektroniczny sukces Najmocniejszym atutem polskiego Eurodesku jest jego działalność internetowa. Oglądalność dostępnej pod adresem strony internetowej Eurodesk Polska rośnie z miesiąca na miesiąc. Pod koniec 2012 roku liczba odwiedzin przekroczyła 40 tys. na miesiąc, a unikalnych użytkowników 30 tys. Tym samym witryna Eurodesk Polska stała się napopularniejszą stroną FRSE. Znajdująca się na stronie eurodesk.pl baza programów grantowych, organizacji i projektów jest jedną z największych baz w Polsce. Pod koniec roku składała się z 542 programów grantowych, 1539 organizacji i 214 projektów, które są na bieżąco aktualizowane, tak aby młodzież zawsze była na czasie. Wraz z oglądalnością strony rośnie lista subskrybentów obu elektronicznych newsletterów Eurodesk Polska miesięcznego Eurokursora i tygodniowego Eurokursora Partnerzy. Łącznie ponad 8000 odbiorców obu newsletterów otrzymało blisko 700 informacji newsów, wiadomości o projektach, szkoleniach, konkursach, seminariach i innych wydarzeniach. W networkingu jest metoda W 2012 roku sieć Eurodesk Polska nieznacznie się powiększyła. W maju przystąpiły do niej nowe organizacje, które chcą do swojej oferty dołączyć aktywne działania na rzecz informacji młodzieżowej. Pod koniec roku do sieci Eurodesk Polska należały 82 organizacje 26 z nich działa na poziomie regionalnym, 50 na poziomie lokalnym. Sześć ma status partnera strategicznego Eurodesk Polska. Wszyscy konsultanci nowych punktów zostali gruntownie przeszkoleni przez pracowników Krajowego Biura w czasie dwóch dwudniowych szkoleń wstępnych. Ponadto przedstawiciele organizacji należących do naszej sieci uczestniczyli w szkoleniu rocznym, którego tematem była współpraca z mediami, organizowanym co roku szkoleniu z prowadzenia eurodeskowych eurolekcji oraz zorganizowanym w Brukseli międzynarodowym seminarium dla przedstawicieli punktów Eurodesku z całej Europy. Wyniki pracy konsultantów Eurodesk Polska są widoczne. Przeprowadzono i uczestniczono w ponad 700 zajęciach z młodzieżą, projektach, prezentacjach, targach, w których udział wzięło blisko 22 tys. uczestników. Promując szanse europejskie Uzupełnieniem warsztatów prowadzonych w ramach projektu Europa dla młodzieży były autorskie eurolekcje Eurodesk Polska Euroszanse, Eurowolontariat, Europraca, Eurostudia, Młodzież ma głos. Pracownicy Krajowego Biura, punktów regionalnych i lokalnych przeprowadzili blisko 268 lekcji z udziałem ok uczniów. Dodatkowo uczestniczyli w kilkudziesięciu konferencjach, seminariach i spotkaniach z beneficjentami programów zarządzanych przez FRSE, prezentując Eurodesk i możliwości europejskie ponad 2000 uczestnikom.

79 Na stronie znajdziesz 542 opisy programów grantowych! W 2012 roku przeprowadzono 268 eurolekcji dla około 6700 uczniów! Prawie 22 tysiące uczestników zajęć przeprowadzonych przez 82 organizacje należące do sieci Eurodesk Polska! 77

80 Wspierają nas SALTO EECA

81 Centrum Współpracy SALTO z krajami Europy Wschodniej i Kaukazu (SALTO EECA) Centrum Współpracy SALTO z krajami Europy Wschodniej i Kaukazu (SALTO EECA) zostało utworzone w 2003 roku na mocy decyzji Komisji Europejskiej oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu. SALTO EECA działa przy Polskiej Narodowej Agencji Programu Młodzież w działaniu (MwD), w ramach Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji w Warszawie. Jego celem jest wspieranie rozwoju międzynarodowej współpracy młodzieżowej z następującymi krajami Europy Wschodniej i Kaukazu (EECA): Armenią, Azerbejdżanem, Białorusią, Gruzją, Mołdową, Federacją Rosyjską i Ukrainą. SALTO EECA należy do sieci ośmiu Centrów SALTO międzynarodowych instytucji wspierających poprzez działania informacyjne i szkoleniowe program Młodzież w działaniu. Rok 2012 był najbardziej intensywnym rokiem w historii Centrum SALTO EECA. W sumie było ono zaangażowane w organizację 84 przedsięwzięć edukacyjnych, w tym 45 zrealizowanych samodzielnie przez SALTO, 20 współorganizowanych z instytucjami partnerskimi oraz 19 wspartych poprzez promocje, selekcje uczestników oraz w zależności od potrzeb także przez Centrum współfinansowanych. Okno Partnerstwa Wschodniego 2012 był pierwszym rokiem wdrażania Okna Partnerstwa Wschodniego (PW) programu Młodzież w działaniu (Eastern Partnership Youth Window), promującego i wspierającego współpracę z państwami Partnerstwa Wschodniego. Jest to nowy fundusz, w ramach którego Komisja Europejska (KE) przeznaczyła na lata dodatkowe 31,5 miliona euro na realizację projektów MwD z sześcioma krajami regionu (Uwaga! Rosja nie jest objęta tą inicjatywą). Narodowe Agencje programu MwD otrzymały dodatkowe budżety na dofinansowanie projektów z krajami PW. Co więcej, organizacje pochodzące z krajów Partnerstwa Wschodniego uzyskały możliwość samodzielnego składania wniosków do Agencji Wykonawczej KE w Brukseli i koordynacji projektów. Promocja oraz przygotowanie beneficjentów do wykorzystania nowych możliwości w ramach Okna PW programu Młodzież w działaniu były priorytetami działań SALTO EECA w 2012 roku. Centrum Współpracy zostało włączone przez Komisję Europejską do organizacji konferencji Eastern Partnership Youth Event oficjalnie inaugurującej nową inicjatywę KE dla krajów PW. Konferencji towarzyszyła wizyta studyjna pt. Youth work reality in Armenia, która była współorganizowana z Ministerstwem Sportu i Młodzieży Armenii. SALTO EECA, we współpracy z różnymi Narodowymi Agencjami programu MwD, przygotowało w 2012 roku szereg wydarzeń promujących Okno Partnerstwa Wschodniego w tym dwa seminaria na rzecz budowania partnerstwa dla ponad 80 uczestników oraz sześć wizyt studyjnych nt. realiów pracy z młodzieżą dla ponad 90 pracowników młodzieżowych. Na szczególną uwagę zasługuje seminarium na rzecz budowania partnerstwa pt. Tbilisi Takeoff, które odbyło się w dniach marca w stolicy Gruzji Tbilisi. Seminarium zostało zainicjowane przez Norweską Narodową Agencję (NA) i dofinansowane przez norweski rząd. Do współpracy została także zaproszona Austriacka NA. W seminarium wzięło udział 41 uczestników, w tym 11 reprezentantów norweskich organizacji młodzieżowych było to pierwsze wydarzenie w regionie w ramach programu MwD z tak dużą grupą uczestników z Norwegii, ale i ogólnie rzecz biorąc z krajów nordyckich. Wydarzenie to jest dobrym przykładem wpływu Okna PW na rozwój wschodniej polityki młodzieżowej poszczególnych krajów programu MwD. Norwegia nie miała wielu doświadczeń współpracy z regionem PW, organizując to jedno wydarzenie udało się radykalnie zmienić sytuację i zaangażować norweskie organizacje we współpracę z krajami Europy Wschodniej i Kaukazu. Każda ze zrealizowanych przez SALTO inicjatyw wspierających Okno PW wywołała duże zainteresowanie i przyczyniła się do wzrostu międzynarodowej współpracy młodzieży z krajów UE i PW. Działalność szkoleniowa Centrum SALTO EECA nie ograniczyło się jednak do działań wspierających wyłącznie nową inicjatywę UE dla krajów Partnerstwa Wschodniego. W 2012 roku odbyło się wiele szkoleń i innych edukacyjnych przedsięwzięć otwartych także dla pracowników młodzieżowych z Rosji. 79

82 80 Takim wydarzeniem było, współorganizowane wraz z Francuską NA, seminarium na rzecz budowania partnerstwa w ramach projektów EVS z elementami wizyt studyjnych pt. Between Ladoga and Onega. Odbyło się ono w północno-zachodniej części Rosji w dniach września 2012 r. W jego trakcie 23 koordynatorów EVS miało możliwość zapoznać się z realiami projektów EVS w Rosji oraz rozwinąć nowe partnerstwa w ramach EVS. W 2012 roku SALTO EECA zaangażowało się również w dwa projekty międzyregionalne (tzn. angażujące więcej niż jeden region sąsiedzkich krajów partnerskich). Pierwszy z nich to długoterminowy program edukacyjny pt. Go Green poświęcony rozwojowi kompetencji zarządzania projektami w obszarze sportu i zrównoważonego rozwoju. Jego pierwszy etap miał miejsce w Tunezji w dniach 1-8 lipca 2012 r., natomiast jesienią 2013 roku odbędzie się ciąg dalszy szkolenia tym razem zorganizowane zostanie ono w Kazaniu w Rosji. Drugim międzyregionalnym wydarzeniem było forum Youth Cooperation Beyond Borders zorganizowane w dniach października 2012 r. w Baku (szczegółowo opisane już w części poświęconej wydarzeniom tematycznym). EVS w krajach EECA Od 2011 roku Centrum SALTO EECA jest instytucją odpowiedzialną za przeprowadzenie akredytacji organizacji w krajach EECA, które zamierzają realizować wysyłające albo goszczące projekty EVS, a także instytucją odpowiedzialną za organizację cyklu szkoleń dla wolontariuszy EVS w krajach Europy Wschodniej i Kaukazu. Rok 2012 był czasem dalszego udoskonalania systemu wsparcia Wolontariatu Europejskiego w regionie. Szkolenia EVS (tzw. po przyjeździe oraz spotkania ewaluacyjne) organizowane są kilka razy w roku w trzech subregionach, którymi są: Kaukaz (obejmujący wolontariuszy w Armenii, Azerbejdżanie i Gruzji), Europa Wschodnia (Białoruś, Mołdowa i Ukraina) i Rosja. Prowadzone są one przez pary trenerów należących do zespołu trenerskiego SALTO EECA, który w chwili obecnej liczy 14 osób: cztery z Białorusi, cztery z Rosji, trzy z Armenii, dwie z Ukrainy i jedną z Gruzji. W 2012 roku Centrum SALTO zorganizowało w krajach Europy Wschodniej i Kaukazu 33 szkolenia EVS: 19 po przyjeździe oraz 14 spotkań ewaluacyjnych. Wzięło w nich udział 528 wolontariuszy z 25 krajów programu, w tym 323 osoby uczestniczyły w szkoleniach po przyjeździe i 205 w spotkaniach ewaluacyjnych. Wśród nich największą grupę stanowili Polacy (76), a za nimi Francuzi i Niemcy. W 2012 roku SALTO zorganizowało także po raz pierwszy spotkania byłych wolontariuszy EVS z krajów Europy Wschodniej i Kaukazu. Te tzw. doroczne spotkania Wolontariatu Europejskiego (EVS Final Events) to wydarzenia o charakterze ewaluacyjnym, podsumowujące doświadczenia wolontariackie uczestników, połączone z działaniami promującymi wolontariat. W minionym roku odbyły się one w Armenii, Mołdowie, Rosji i Ukrainie i zgromadziły w sumie 62 uczestników. W celu podniesienia jakości projektów EVS w regionie Centrum SALTO przeprowadziło także krajowe spotkania z koordynatorami Wolontariatu Europejskiego oraz szkolenie dla mentorów EVS w krajach EECA Mentorship & EVS na Ukrainie.

83 Akredytacje EVS Organizacje z krajów regionu, które chciałyby realizować projekty w ramach Wolontariatu Europejskiego, muszą ubiegać się podobnie jak organizacje z krajów programu o akredytację. Mogą one otrzymać status organizacji goszczącej, wysyłającej oraz (od 2012 roku) koordynującej. W procesie akredytacji SALTO wspierane jest przez zespół doświadczonych akredytorów EVS, który liczy obecnie 24 osoby zarówno z krajów regionu, jak i z krajów programu (w tym troje akredytorów z Polski). W latach SALTO przeprowadziło 237 akredytacji, rozpatrując pozytywnie wnioski 204 organizacji z krajów Europy Wschodniej i Kaukazu (dane z listopada 2012 r.). Najwięcej akredytacji przyznano organizacjom i instytucjom z Rosji (51) oraz z Ukrainy (44), z kolei najmniej organizacjom z Białorusi (8) i Azerbejdżanu (11). Szczegółowe dane przedstawione są na poniższym wykresie. Multiplikatorzy programu Młodzież w działaniu Centrum SALTO EECA wspierane jest w swoich działaniach przez Sieć Multiplikatorów programu MwD z krajach Europy Wschodniej i Kaukazu. W chwili obecnej zespół ten liczy 30 doświadczonych pracowników młodzieżowych ze wszystkich krajów regionu. Do ich zadań należy promocja programu MwD w swoich krajach poprzez publikacje i organizację różnego rodzaju wydarzeń, a także wspieranie rozwoju polityki młodzieżowej i metod edukacji pozaformalnej. W marcu 2012 roku w Gruzji SALTO EECA przeprowadziło ogólne zebranie Sieci Multiplikatorów, w trakcie którego uczestnicy przedstawili działania zrealizowane w 2011 roku oraz podjęli się przygotowania planu działań promocyjnych na rok Jednym z najważniejszych osiągnięć na tym polu w 2012 r. było otwarcie strony internetowej w języku rosyjskim o programie Młodzież w działaniu, która jest dostępna pod adresem: W 2012 roku po raz pierwszy liczba uczestników działań edukacyjnych Centrum Współpracy SALTO z krajami Europy Wschodniej i Kaukazu przekroczyła tysiąc osób. Spośród krajów programu Polacy stanowią największą grupę narodowościową (104 osoby) wśród uczestników działań SALTO EECA; na drugim miejscu są Francuzi (65 osób), a na trzecim Niemcy (57 osób). Z kolei spośród krajów Europy Wschodniej i Kaukazu najwięcej uczestników wydarzeń organizowanych przez SALTO EECA pochodziło z Ukrainy (123 osoby); na drugim miejscu znalazły się Armenia i Rosja (po 79 osób), a na trzecim Mołdowa (73). Strona SALTO W 2012 roku Centrum SALTO EECA kontynuowało rozwój elektronicznych i drukowanych zasobów informacyjnych w języku angielskim oraz w narodowych językach krajów regionu Europy Wschodniej i Kaukazu. Strona internetowa SALTO EECA net/rc/eeca/ z roku na rok jest coraz bardziej popularna w 2012 r. odwiedziło ją już niemal 23 tys. użytkowników, o 40% więcej niż w roku poprzednim. Znaleźć tu można wiele informacji o współpracy z krajami Europy Wschodniej i Kaukazu, a także elektroniczne publikacje i kalendarz szkoleń i wydarzeń organizowanych przez SALTO EECA. Strona SALTO oferuje wiele użytecznych narzędzi. Wśród nich wymienić można popularną wyszukiwarkę partnerów do wspólnych projektów OTLAS, europejski kalendarz szkoleń edukacji pozaformalnej (European Training Calendar) organizowanych zarówno w ramach programu MwD, jak i przez inne instytucje, a także wyszukiwarkę trenerów TOY (Trainers Online for Youth) oraz Toolbox służący do magazynowania i wyszukiwania różnorodnych narzędzi przydatnych do prowadzenia szkoleń i w pracy z młodzieżą. Liczba organizacji z Europy Wschodniej i Kaukazu akredytowanych przez Centrum SALTO w latach Rosja Ukraina Mołdowa Gruzja Armenia Azerbejdżan Białoruś Przyznane akredytacje wnioski odrzucone 81

84 Publikacje Materiały informacyjne: ulotka i folder programu Młodzież w działaniu To syntetyczny zbiór informacji o programie, prezentujący jego podstawowe cele i zasady, wraz z krótkim opisem poszczególnych akcji. Przydatny dla osób, które dopiero zapoznają się z ideą działań młodzieżowych i szukają sposobu na urzeczywistnienie swoich zamiarów. T-Kit pakiety szkoleniowe Training kits poświęcone są różnym aspektom pracy z młodzieżą. Ich zadaniem jest wsparcie beneficjentów w dążeniu do uzyskania coraz wyższej jakości ich projektów. W języku polskim dostępne są: Zarządzanie organizacją, Ewaluacja, Zarządzanie projektem, Uczenie się międzykulturowe, Wolontariat międzynarodowy, Zasadnicze elementy szkolenia, W budowie Obywatelstwo, młodzież i Europa, Integracja społeczna, Fundusze i zarządzanie finansami. Raporty programu Młodzież w działaniu, Każdy raport zawiera informacje na temat dobrych praktyk prezentowanych w projektach, relacje ze szkoleń i konferencji oraz szereg danych statystycznych poświęconych dofinansowanym projektom. Jest sprawozdaniem z rocznej pracy Narodowej Agencji oraz przede wszystkim beneficjentów. Publikacje Pozaformalnej Akademii Jakości Projektu Seria podręczników powstała jako efekt szkoleń Pozaformalnej Akademii Jakości Projektu ma za zadanie dotykać najważniejszych aspektów zarządzania projektem i realizowania programowych priorytetów. Dotyczy ona aktywnego uczestnictwa młodzieży, edukacji międzykulturowej, współpracy z mediami, ewaluacji pracy i analizy potrzeb. Przyda się osobom pragnącym udoskonalić swoje umiejętności projektowe i chcącym poznać w teorii i praktyce odpowiednie metody. 82

85 Youthpass na skróty. Rozpowszechnianie rezultatów uczenia się Broszura informacyjna na temat narzędzi, jakie daje program Młodzież w działaniu. Publikacja jest poświęcona tematyce certyfikacji umiejętności, które można zdobyć, realizując projekty młodzieżowe, a które mogą przydać się w dalszym rozwoju osobistym i zawodowym. Pokazuje, jak można stworzyć swój Youthpass, dlaczego tak ważna jest samoocena własnych umiejętności i jakie korzyści może nam przynieść pozaformalne zdobywanie wiedzy. DEOR bez tajemnic, czyli jak promować rezultaty projektów, aby inni na tym skorzystali Druga z serii broszur informacyjnych na temat narzędzi, jakie daje program Młodzież w działaniu. Strategia upowszechniania i wykorzystywania rezultatów projektów, zwana DEOR-em, ma na celu dostosowanie zasad i praktyk w tym zakresie, tak aby program i jego efekty były bardziej rozpoznawalne i częściej wykorzystywane. Publikacja przedstawia praktykę, narzędzia, a także rozróżnia promocję projektu od promocji jego rezultatów. Publikacje na temat Wolontariatu Europejskiego To zbiór najważniejszych informacji o Wolontariacie Europejskim prezentujących korzyści płynące z jego realizacji dla wszystkich zaangażowanych stron. Publikacje przedstawiają różne spojrzenia na wolontariat krajowy i międzynarodowy, pokazują, w jaki sposób jest on płaszczyzną dla edukacji formalnej i pozaformalnej oraz jakie korzyści osobiste i społeczne w niego płyną. Kieszonkowy inspirator przedsiębiorczości Osobom pragnącym dowiedzieć się więcej o skuteczności inicjatyw młodzieżowych polecamy zapoznanie się z publikacją na temat przedsiębiorczości w projektach programu Młodzież w działaniu. Znajdziecie w niej wiele informacji, w tym wywiady z uczestnikami, koordynatorami i coachami projektów. Broszura współtworzona jest przez praktyka, jej bohaterami również są ludzie, których można nazwać przedsiębiorczymi. Doskonale wiedzą, z czym to się je. Potrafią realizować swoje marzenia i cele. Europa dla Aktywnych Europa dla Aktywnych to kwartalnik tworzony we współpracy z Eurodesk Polska i Narodową Agencją Programu Uczenie się przez całe życie. Jest połączeniem dziennika informacyjnego, poradnika i gazety opinii. Porusza problematykę związaną z polityką młodzieżową Unii Europejskiej, edukacją międzykulturową, programami edukacyjnymi i informacją młodzieżową. Zwraca uwagę na ciekawe inicjatywy, pomaga w tworzeniu dobrych projektów. Przewodnik po programie Młodzież w działaniu Programowy must have. To najbardziej aktualny i wyczerpujący zbiór zasad obowiązujących w programie Młodzież w działaniu, przygotowany przez Komisję Europejską. Przeznaczony jest dla wszystkich zainteresowanych wzięciem udziału w projektach młodzieżowych, czy to jako uczestnicy młodzież i osoby pracujące z młodzieżą, czy też jako organizatorzy osoby reprezentujące uczestników i składające wnioski o środki finansowe. 83

86 Wydawnictwa Eurodesk Polska 25 lat Erasmusa 25. rocznica powstania programu Erasmus to okazja do podsumowań, wspomnień, refleksji. Najciekawsze zamieściliśmy w gazetce 25 lat Erasmusa, wydanej wspólnie z programem Erasmus i z działem promocji Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji. W gazetce można znaleźć statystyki, historię Erasmusa w pigułce, wypowiedzi stypendystów oraz wywiady z Beatą Skibińską, wieloletnią koordynatorką Erasmusa w Polsce i prof. Krzysztofem Zanussim, reżyserem, gościem specjalnym rocznicowej gali Erasmusa (23 listopada 2012 r.). Oprócz uczestników gali gazetkę 25 lat Erasmusa otrzymali również odbiorcy kwartalnika FRSE Europa dla Aktywnych. Europa dla młodzieży Publikacja Europa dla młodzieży opisuje wybrane zagadnienia z zakresu europejskiej polityki młodzieżowej. Jest uzupełnieniem konkursów i warsztatów prowadzonych przez Eurodesk Polska w ramach ogólnopolskiego projektu o tym samym tytule. Jakie kwestie są w niej poruszane? Edukacja pozaformalna, czyli w wydaniu europejskim program Młodzież w działaniu. Wszystko wskazuje na to, że ten flagowy okręt polityki młodzieżowej UE, wspierający m.in. wymiany, inicjatywy i wolontariat młodzieżowy, już za niespełna dwa lata przestanie istnieć. Informacja młodzieżowa, czyli system zapewniający wszystkim młodym ludziom dostęp do informacji, odpowiadający na ich rzeczywiste potrzeby i zainteresowania. Takie systemy stworzyła większość krajów europejskich. A Polska? Polska od lat pozostaje białą plamą na europejskiej mapie krajów posiadających struktury informacji młodzieżowej. Solidarność międzypokoleniowa, czyli priorytet UE roku Europejski Rok Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej miał m.in. dać odpowiedź na pytanie, czy rosnąca liczba osób starszych będzie stanowić obciążenie dla młodszych, pracujących pokoleń. Wielojęzyczność, czyli warunek zwiększenia mobilności zawodowej i zmniejszenia bezrobocia młodzieży. Dobra znajomość języka obcego to także lepsza praca i zarobki, o czym co roku przekonują organizatorzy Europejskiego Dnia Języków. Bezrobocie młodzieży, czyli najważniejszy problem młodego pokolenia. Jak go rozwiązać? W ramach inicjatywy Mobilna młodzież Unia proponuje cały pakiet nowych inicjatyw pożyczki, poradnictwo zawodowe, karta rabatowa, programy stażowe i szkoleniowe, zachęty dla przedsiębiorców. Czy unijna recepta na bezrobocie młodzieży okaże się skuteczna? Europa dla młodzieży dostępna jest we wszystkich punktach informacyjnych Eurodesk Polska. Otrzymują ją uczestnicy prowadzonych w całej Polsce warsztatów Europa dla młodzieży. Na biało Publikacja w telegraficznym skrócie informuje o formalnościach związanych z legalnym zatrudnieniem i pobytem w UE i krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego, ubezpieczeniach, podatkach, pracy sezonowej, samozatrudnieniu i pracy dla niepełnoletnich. Druga część broszury to najważniejsze informacje i ciekawostki związane z pracą w 20 wybranych krajach europejskich. Dialog usystematyzowany, czyli konsultacje polityków, urzędników i ekspertów z młodzieżą prowadzone na poziomie europejskim, krajowym i regionalnym. Bezrobocie, dostęp do informacji, wykluczenie społeczne, aktywność obywatelska to tylko niektóre tematy usystematyzowanego dialogu. 84