Artroskopia stawu kolanowego

Transkrypt

1 Miejsce leczenia Med-Polonia Sp. z o.o. ul. Obornicka Poznań PESEL Data urodzenia Pacjent Podstawowe dane dotyczące leczenia operacyjnego Udokumentowane spotkanie informacyjne z pacjentem Podstawowe dane dotyczące spotkania informacyjnego z pacjentem Artroskopia stawu kolanowego (endoskopia stawu kolanowego, wziernikowanie stawu kolanowego) z ewentualną operacją artroskopową prawe kolano lewe kolano QD/L- 151 ZUS/KRUS Numer ubezpieczenia Lekarz prowadzący Data zabiegu Dodatkowe informacje Inne osoby uprawnione do podejmowania decyzji (osoby sprawujące opiekę, opiekunowie ustanowieni sądowo, osoby z pełnomocnictwem Szanowni Pacjenci, szanowni Rodzice, Państwa dziecko może mieć uszkodzony staw kolanowy. Aby potwierdzić diagnozę, zalecamy wykonanie wziernikowania (artroskopii, endoskopii stawu). Metoda ta pozwala na stwierdzenie uszkodzeń i obrażeń oraz, w razie potrzeby, natychmiastowe przeprowadzenie zabiegu (operacji artroskopowej). Przed zabiegiem lekarz/lekarka (nazywani dalej w skrócie lekarzem ) omówi z Państwem konieczność przeprowadzenia zabiegu oraz możliwości z nim związane. Muszą Państwo zapoznać się ze standardowo występującym ryzykiem i skutkami planowanego zabiegu, aby pojąć decyzję i wyrazić zgodę na leczenie. Niniejszy materiał informacyjny ma pomóc w przygotowaniu się do rozmowy i udokumentowaniu najważniejszych informacji. Jak zbudowany jest staw kolanowy? Staw kolanowy jest stawem dużym i skomplikowanym. Toleruje ruchy polegające na prostowaniu, zginaniu oraz, w niewielkim stopniu, także obracaniu kończyny. Stabilność stawu zapewnia rzepka, torebka stawowa, więzadła (więzadła poboczne, krzyżowe) oraz łąkotka przyśrodkowa i boczna (patrz rys.). Staw narażony jest na duże obciążenia i dlatego jest bardzo podatny na obrażenia. Jak przebiega artroskopia? Aby w jak największym stopniu ograniczyć ból związany z artroskopią, stosuje się znieczulenie ogólne lub podpajęcze. Otrzymają Państwo oddzielne informacje na temat przebiegu narkozy. Przed rozpoczęciem operacji zakłada się mankiet blokujący przepływ krwi, co pozwala na maksymalne ograniczenie utraty krwi podczas operacji. Otwieramy staw kolanowy poprzez niewielkie nacięcie (0,5 cm) i wprowadzamy do środka instrument optyczny (artroskop), który ma grubość zbliżoną do ołówka. W większości przypadków artroskop wprowadzamy od strony przednio- bocznej, przednio- przyśrodkowej. Następnie staw jest wypełniany płynem, co ułatwia obejrzenie wnętrza stawu i pozwala na sformułowanie dokładnej, szczegółowej opinii. Niemal zawsze konieczne jest skontrolowanie struktur wewnątrzstawowych (np. łąkotka, chrząstka, więzadła) za pomocą haczyka atroskopowego. Instrument ten wprowadzany jest do wewnątrz poprzez drugie niewielkie nacięcie. Ten kanał dostępu służy również do pobierania fragmentów tkanek. Po zabiegu następuje wypłukanie stawu oraz odessanie płynu. Następnie zszywamy małe nacięcia. Kiedy można zastosować operację artroskopową? W przypadku schorzenia wymaganą operację często można przeprowadzić od razu podczas badania artroskopowego. Instrumenty, które są potrzebne podczas operacji, wprowadzane są do stawu kolanowego przez kolejne niewielkie nacięcia. Metodą artroskopii można wykonać następujące zabiegi: usuwanie (fragmentu) łąkotki, szew łąkotki, implant łąkotki

2 wygładzanie chrząstki, przeszczep chrząstki, indukcja chrząstki (stymulacja odbudowy chrząstki) usuwanie ciał wolnych ze stawu usuwanie części torebki stawowej lub blizn plastyka więzadeł krzyżowych (rekonstrukcja jednego lub obu więzadeł krzyżowych) usuwanie błony maziowej usuwanie elementów metalowych oczyszczanie i płukanie stawu, zakładanie drenażu przy infekcji stawu łączenie śrubami i/lub płytkami głowy kości piszczelowej (chirurgia przez dziurkę od klucza ) zastosowanie lasera kontrola endoprotezy kolana z ew. pobraniem tkanki uwolnienie boczne (troczków bocznych) przy bocznym podwichnięciu rzepki inne: W zależności od rozmiarów stwierdzonego uszkodzenia artroskopia trwa od 10 do 90 minut, jednak z reguły ok. 25 minut. Rys. 1 Czy istnieją rozwiązania alternatywne? Rozwiązaniem alternatywnym do zaproponowanej metody jest w niektórych przypadkach np. leczenie konserwatywne przy użyciu leków, otwarta operacja, oszczędzanie stawu lub unieruchomienie i/lub fizjoterapia. Państwa lekarz poinformuje Państwa o rozwiązaniach alternatywnych, o ile będzie można z nich skorzystać, oraz wyjaśni, dlaczego w Państwa przypadku zaleca artroskopię. Rozszerzenie zakresu zabiegu? W bardzo rzadkich, nieprzewidzianych przypadkach może się okazać, że artroskopia nie spełniła swego celu. Dlatego (np. w razie awarii urządzenia technicznego) musimy już teraz poprosić Państwa o zgodę na kontynuowanie zabiegu w postaci otwartej operacji, jeśli okaże się to konieczne. Podczas otwartej operacji staw jest odsłaniany poprzez wykonanie nacięcia powyżej kolana. Po zabiegu lekarz zszywa nacięcie i umieszcza w stawie małe, plastikowe cewniki (drenaże), które odprowadzają na zewnątrz krew i wydzielinę wydostającą się z rany. Czy może dojść do powikłań? 1 Kłykieć kości udowej 2 Więzadło poboczne boczne 3 Więzadło krzyżowe przednie i tylne 4 Łąkotka boczna 5 Kość strzałkowa 6 Ścięgno mięśnia prostego uda 7 Rzepka 8 Więzadło poboczne przyśrodkowe 9 Łąkotka przyśrodkowa 10 Głowa kości piszczelowej 11 Więzadło rzepki 12 Kość piszczelowa 13 Chrząstka stawowa 14 Kość udowa 15 Staw kolanowy 16 Rzepka 17 Odsysanie 18 Instrument optyczny (artroskop) 19 Doprowadzenie płynu do płukania Artroskopia stawu kolanowego jest rutynowym, obarczonym niewielkim ryzykiem zabiegiem, podczas którego incydenty i powikłania pojawiają się jedynie w pojedynczych przypadkach. Mimo zachowania maksymalnej staranności może jednak w rzadkich przypadkach dojść do sytuacji, które

3 mogą stanowić nawet zagrożenie dla życia i wymagać dalszego leczenia. Należy przy tym wymienić następujące powikłania: - infekcja prowadzi do opuchlizny, bólu i podwyższenia temperatury. Oprócz leczenia antybiotykiem konieczny może być jeden lub większa liczba zabiegów operacyjnych. W bardzo rzadkich przypadkach infekcja prowadzi do zniszczenia stawu i trwałego usztywnienia stawu; - przede wszystkim u pacjentów, którzy ukończyli 50. rok życia, po zabiegu może dojść do obrzęku szpiku kostnego (widocznego tylko na tomogramie rezonansu magnetycznego). Obrzęk objawia się długotrwałym, silnym bólem w stawie. W nielicznych przypadkach może pojawić się martwica kości (obumieranie kości), która może wymagać dodatkowej operacji połączonej z częściową wymianą stawu. W przypadku kości zaatakowanych osteoporozą lub innego rodzaju wcześniejszego uszkodzenia kości może dojść do złamań lub, również przy normalnej strukturze kości, do zerwania więzadła pobocznego. Przy odpowiednim unieruchomieniu zerwanie więzadła z reguły nie pozostawia trwałych skutków; - reakcje alergiczne lub nietolerancja na środki znieczulające lub inne leki, objawiająca się np. zaczerwienieniem skóry, opuchlizną, swędzeniem, nudnościami, występuje rzadko. Bardzo rzadko mogą również wystąpić poważne zaburzenia, jak np. duszności, skurcze, zaburzenia serca i układu krążenia, a nawet szok krążeniowy, które to zaburzenia mogą nawet kilka godzin/dni po operacji wymagać intensywnego leczenia oraz mogą pozostawiać trwałe uszkodzenia (np. ostra niewydolność nerek związana z krążeniem krwi, uszkodzenie mózgu); - tromboembolizm: Jak przy każdym zabiegu w żyłach nóg i miednicy mogą tworzyć się skrzepy (zakrzepica żył głębokich), skrzepy mogą przedostawać się do płuc (zatory) lub do mózgu oraz powodować znaczne zaburzenia krążenia (zatorowość płucna) lub np. udar. Przyjmowanie niektórych leków (np. preparatów hormonalnych), nadwaga i palenie zwiększają ryzyko. Działania, których podjęcie jest konieczne w celu wpłynięcia na krzepnięcie krwi (profilaktyka przeciwzakrzepowa), mogą z kolei sprzyjać wystąpieniu krwotoków wtórnych. W razie wstrzyknięcia heparyny może dodatkowo wystąpić poważne zaburzenie krzepnięcia krwi (HIT), które może prowadzić do bardziej intensywnego tworzenia się skrzepów, a tym samym do ostrego zamykania się światła naczyń; - drobne obrażenia powierzchni chrząstki przez instrumenty operacyjne, które zasadniczo pozostają bez konsekwencji; przy dużych i głębokich obrażeniach nie jest jednak wykluczone, że zapoczątkuje to lub przyspieszy procesu artrozy; - w nielicznych przypadkach powstaje wysięk stawowy, np. na skutek krwotoku wtórnego, który może wystąpić przede wszystkim w przypadku szerzej zakrojonych zabiegach na śluzówce; mimo punkcji wysięk może się stale odnawiać i utrzymywać się tygodniami; - w wyjątkowo rzadko przypadkach dochodzi do uszkodzeń ważnych naczyń krwionośnych prowadzących do większych krwotoków i wymagających transfuzji. Na skutek transfuzji krwi lub składników krwi w wyjątkowo rzadkich przypadkach może dojść do przeniesienia infekcji, np. wirusów hepatitis (zapalenie wątroby), wirusa HIV (późniejszy skutek: AIDS) i/lub innych, także obecnie jeszcze nieznanych patogenów. To samo odnosi się do zastosowania organicznych klejów do tkanek (fibryna) lub przeszczepu obcego materiału. Po transfuzji jest możliwość przeprowadzenia badania kontrolnego; - wyjątkowo rzadko dochodzi do uszkodzeń nerwów powodujących częściowy paraliż nogi; - przejściowe, a jedynie w rzadkich przypadkach trwałe zaburzenia małych nerwów skórnych, które mogą prowadzić do utraty czucia, poczucia odrętwienia lub bolesnych zaburzeń czuciowych na niewielkich partiach skóry; - do sąsiednich części miękkich może przedostać się płyn. Dochodzi do tego przede wszystkim przy obrażeniach stawu kolanowego. Zaburzenia te są jednak prawie zawsze niegroźne i znikają samoczynnie po kilku dniach. Tylko w wyjątkowych przypadkach mogą skutkować niedokrwieniem i ograniczeniem funkcji, w ekstremalnych przypadkach nawet utratą członków (zespół ciasnoty międzypowięziowej); - ropień poiniekcyjny uszkodzenia skóry i części miękkich, podrażnienia nerwów i żył na skutek zastrzyków mogą w rzadkich przypadkach skutkować powstaniem trwałych dolegliwości (bóle,

4 zaburzenia czuciowe, odrętwienie, a nawet paraliż, blizny); dotyczy to także odleżyn powstałych mimo prawidłowej pozycji podczas operacji oraz uszkodzeń skóry wywołanych działaniem środków dezynfekcyjnych i/lub prądu elektrycznego; - tymczasowe, ale także trwałe niedokrwienia, uszkodzenia mięśni lub nerwów, a nawet częściowy paraliż nogi mogą być konsekwencją blokady przepływu krwi. Zaburzenia te są jednak wyjątkowo rzadkie i w większości przypadków łatwo poddają się leczeniu; - w pojedynczych przypadkach może dojść do nieprzewidzianych przypadków nietolerancji na zastosowane materiały obce; może to skutkować np. powstaniem objawów skórnych, bólu lub poluzowaniem zastosowanych elementów metalowych; - szczególnie w przypadku przedłużonego gojenia się kości, słabej substancji kostnej, ubytków tkanki kostnej (np. przy osteoporozie) lub zbyt wczesnym obciążeniu kończyny może ewentualnie dojść do pęknięcia, poluzowania lub zmiany pozycji (np. perforacja śrub) elementów obcych zastosowanych w celu stabilizacji (np. śrub, płytek, gwoździ) i uszkodzenia pobliskich struktur (np. części miękkich, stawów, naczyń, nerwów). W takiej sytuacji konieczne może się okazać przeprowadzenie kolejnego zabiegu; - jeśli podczas operacji dojdzie do złamania instrumentu lub materiału, odłamane ciała obce (np. końcówka wiertła lub drutu) mogą utkwić w kości i tam pozostać. Nie powoduje to z reguły dolegliwości i nie wiąże się z większym ryzykiem usunięcia operacyjnego; - w przypadku skłonności lub po infekcji rany mogą powstać widoczne i kosmetyczne/funkcjonalne blizny (keloidy), które wymagają późniejszej korekty; - w wyjątkowych przypadkach dochodzi do bolesnej opuchlizny części miękkich lub do widocznej reakcji rekonstrukcyjnej tkanki, której towarzyszy powstanie blizny. W dłuższej perspektywie może to prowadzić do ubytków tkanki mięśniowej i kostnej oraz ograniczeń ruchowych, a nawet usztywnienia (artrofibroza, zespół Cyklopa i RSD). Podczas rozmowy Państwa lekarz poinformuje Państwa o ryzyku i komplikacjach, jakie mogą wystąpić w Państwa przypadku/w przypadku Państwa dziecka. Leczenie ambulatoryjne? Po wykluczeniu przez anestezjologa i lekarza wykonującego operację najważniejszych czynników ryzyka leczenie może być prowadzone ambulatoryjnie. W takim przypadku należy zapytać lekarza o szczegółowe zasady postępowania po zakończeniu leczenia. Proszę pamiętać, że po znieczuleniu zastosowaniu leków uspokajających, przeciwbólowych lub znieczulających następuje tymczasowe spowolnienie reakcji. Dlatego należy zadbać o to, by zostali Państwo odebrani/państwa dziecko zostało odebrane z placówki zdrowotnej. Przez pierwsze 24 godziny po zabiegu konieczny jest stały nadzór. Ponadto nie powinni Państwo/Państwa dziecko nie powinno w tym okresie aktywnie uczestniczyć w ruchu drogowym, kierować pojazdami, wykonywać niebezpiecznych czynności, podejmować ważnych decyzji ani pić alkoholu. Podczas wypisu lekarz prowadzący przekaże Państwu ustnie lub pisemnie dokładne zalecenia dotyczące możliwości uczestniczenia w ruchu drogowym itp. przy uwzględnieniu rodzaju i dawki zastosowanych leków i Państwa osobistego profilu ryzyka. Zasady postępowania Należy bezwzględnie stosować się do wskazówek przekazanych przez lekarza! Leki można przyjmować tylko w porozumieniu z lekarzem. Jeśli nie zalecono inaczej i jest to uzasadnione z medycznego punktu widzenia, co najmniej 5 dni przed operacją należy odstawić leki hamujące krzepnięcie krwi, jak np. Aspirynę (ASS). Jeśli przyjmowali Państwo inne środki hamujące krzepnięcie krwi (np. Marcumar, heparynę), należy poinformować o tym lekarza odpowiednio wcześniej. W razie wystąpienia utrzymującego się bólu, silnej opuchlizny i podwyższenia temperatury ciała należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem lub najbliższym szpitalem! Pozostałe w stawie kolanowym resztki płynu mogą powodować podczas ruchu występowanie szmerów, które jednak ustępują najpóźniej w przeciągu 2 dni.

5 Aby zapobiec zakrzepicy żył głębokich, powinni Państwo/Państwa dziecko powinno jak najszybciej zacząć ruszać nogą i ew. ją obciążać. Lekarz lub personel medyczny poinformuje Państwa o ewentualnej konieczności bandażowania nogi lub zakładania opaski elastycznej. Jeśli przyjmują Państwo/Państwa dziecko przyjmuje leki w ramach profilaktyki przeciwzakrzepowej, mogą występować częste krwotoki i zwiększenie podatności na krwotoki. Należy poinformować o tym lekarzy prowadzących przed kolejnymi zabiegami (np. również przed leczeniem zębów). Przed opuszczeniem placówki zdrowotnej należy zapytać lekarza, czy konieczne są kolejne badania/wizyty kontrolne oraz dalsze leczenie. Jaka jest szansa powodzenia zabiegu? Z reguły dolegliwości w stawie można zlikwidować lub wyleczyć w ramach jednego wziernikowania. W nielicznych przypadkach mimo leczenia dolegliwości jednak nie ustępują lub jakiś czas po zabiegu pojawiają się nowe dolegliwości lub odnawiają stare. Wówczas często konieczne jest przeprowadzenie kolejnego wziernikowania (reartroskopia). Pytania zadawane podczas rozmowy z lekarzem Podczas rozmowy informacyjnej powinni Państwo zapytać o wszystko, co wydaje się Państwu ważne lub niejasne (np. indywidualne ryzyko, jak pilne jest przeprowadzenie zabiegu, alternatywne metody leczenia). Tutaj mogą Państwo zanotować pytania, aby o nich pamiętać podczas rozmowy: Ważne pytania Na ryzyko związane z zabiegami lekarskimi wpływają uwarunkowania fizyczne i wcześniejsze uszkodzenia. Aby móc odpowiednio wcześniej zidentyfikować źródła zagrożenia, prosimy odpowiedzieć na poniższe pytania: n = nie t = tak 1. Czy stwierdzono u Państwa zakłócenia przemiany materii (np. cukrzycę) lub zaburzenia pracy ważnych organów (krwiobiegu, serca, nerek, wątroby, płuc, trzustki, układu nerwowego)? Jeśli tak, jakie? 2. Czy chorują Państwo na chorobę zakaźną (np. zapalenie wątroby, AIDS)? Jeśli tak, na jaką? n n t t 3. Czy stwierdzone zostały u Państwa alergie lub nadwrażliwość np. na plastry, lateks, leki (np. n t jod, antybiotyki), żywność, futro zwierzęce? 4. Czy występuje u Państwa zwiększona skłonność do krwotoków (np. krwawienia z nosa lub n t dziąseł, częste pojawianie się siniaków, obfite miesiączki, krwotoki pooperacyjne, podczas porodu lub leczenia stomatologicznego, mniejsze rany)? Czy byli Państwo kiedyś odbiorcą krwi konserwowanej lub składników krwi? n t Czy w rodzinie znane są przypadki zwiększonej skłonności do krwotoków (w szczególności u n t osób spokrewnionych)? 5. Czy w związku z odniesioną raną doszło kiedyś do ropienia rany, dłuższego gojenia się, n t powstania ropni, przetok, powstawania dużych blizn? 6. Czy miało miejsce tworzenie się/przemieszczanie się skrzepów (zakrzepica, zatory)? n t 7. Czy przyjmują Państwo regularnie leki (np. leki nasercowe, przeciwbólowe, hamujące n t krzepnięcie krwi, hormony)? Jeśli tak, jakie? n t 8. Kobiety w wieku reprodukcyjnym: n t Czy może być Pani w ciąży? n t

6 Czy karmi Pani piersią? n t Uwagi lekarza w związku z rozmową informacyjną (np. indywidualne ryzyko i związane z nim ewentualne komplikacje, pytania pacjenta, powiązane zabiegi, działania pozabiegowe, niekorzystne skutki niewyrażenia zgody na zabieg/przesunięcia zabiegu w czasie, ograniczona zgoda, pacjent posiadający opiekuna prawnego) podpis lekarki/lekarza ODMOWA PODDANIA SIĘ ZABIEGOWI Po rozmowie informacyjnej pacjent odmówił poddania się artroskopii. odmówił poddania się operacji artroskopowej. został poinformowany o potencjalnych, niekorzystnych konsekwencjach niewyrażenia zgody na zabieg. podpis lekarki/lekarza podpis pacjentki/pacjenta/rodziców*/w razie potrzeby świadka ZGODA Zostałem szczegółowo poinformowany/ zostałam szczegółowo poinformowana/ zostaliśmy szczegółowo poinformowani o planowanej artroskopii/operacji artroskopowej oraz ewentualnie wymaganym rozszerzeniu zakresu zabiegu podczas rozmowy informacyjnej z panem/panią dr.. Mogłem/mogłam/mogliśmy przy tym zadać wszystkie ważne dla mnie/nas pytania na temat rodzaju i znaczenia zabiegu, szczególnego ryzyka i możliwych komplikacji oraz działań powiązanych i będących konsekwencją zabiegu, a także alternatywnych metod leczenia. Nie mam/mamy żadnych innych pytań, czuję się/czujemy się w wystarczającym stopniu poinformowani i niniejszym, po upływie odpowiedniego czasu do namysłu, zgadzam/zgadzamy się na planowany zabieg. Zgadzam się/zgadzamy się również na wymagane z medycznego punktu widzenia, także nieprzewidziane rozszerzenie zakresu zabiegu. Moja/nasza zgoda dotyczy również ewentualnie wymaganej transfuzji krwi. podpis pacjentki/pacjenta/rodziców* Potwierdzam aktualność zgody na zabieg operacyjnej podpisanej dnia.. podpis pacjentki/pacjenta/rodziców* * Zasadniczo podpis powinni złożyć oboje rodzice. Jeśli podpisuje się tylko jeden z rodziców, to podpisany jednocześnie zapewnia, że działa w porozumieniu z drugim rodzicem lub posiada wyłączne prawo opieki nad dzieckiem.