PROGRAM ZAPOBIEGANIA POWSTAWANIU ODPADÓW

Transkrypt

1 PROGRAM ZAPOBIEGANIA POWSTAWANIU ODPADÓW NA TERENIE MIASTA ZGORZELEC W LATACH Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2019 Wykonawca: BBF Sp. z o.o. ul. Dąbrowskiego Poznań 2011

2 Główni autorzy opracowania: BBF Sp. z o.o. ul. Dąbrowskiego Poznań Zespół pod kierunkiem dr Jacka Kurzawy 2

3 Spis Treści: 1 WSTĘP Podstawa opracowania Zakres opracowania Cel programu Podstawa prawna Wytyczne dla programu zapobiegania powstawaniu odpadów Wytyczne do Programu Zapobiegania Powstawaniu Odpadów na terenie miasta Zgorzelec wynikające z obowiązków prawnych oraz zapisów dokumentów wyższego rzędu Stosowana terminologia Pojęcia ogólne Rodzaje odpadów komunalnych Stosowane jednostki Stosowane skróty Gospodarka odpadami komunalnymi na obszarze miasta Zgorzelec Odpady komunalne Ilości wytworzonych odpadów komunalnych Struktura wytworzonych odpadów komunalnych Rodzaje składowisk na obszarze funkcjonalnym Zbieranie odpadów w miejscu ich powstawania Odbiór i transport odpadów komunalnych Ewidencja miejsc przeznaczonych pod inwestycje związane z gospodarką odpadami Instalacje odzysku odpadów na terenie miasta Zgorzelec Odpady opakowaniowe Odpady budowlane Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne Odpady ulegające biodegradacji Identyfikacja podstawowych problemów w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi na terenie miasta Zgorzelec Ocena sytuacji Wytyczne Krajowego Planu Gospodarki Odpadami Wytyczne Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami na lata Regiony gospodarki odpadami Stan realizacji rekomendacji ze Sprawozdania z realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Zgorzelec za lata 2007 do Stan realizacji celów przyjętych do osiągnięcia w gospodarce odpadami komunalnymi na podstawie Sprawozdania Realizacja planu działań w gospodarce odpadami komunalnymi Funkcjonowanie systemu gospodarki odpadami na terenie miasta System gromadzenia i transportu Modele funkcjonowania gospodarki odpadami dla miasta Gospodarka odpadami komunalnymi Zmieszane odpady komunalne Odpady opakowaniowe Zbiórka odpadów ulegających biodegradacji Odpady niebezpieczne Odpady budowlane Zbiórka odpadów wielkogabarytowych Zużyty sprzęt elektroniczny i elektryczny Rekomendacje Sprawozdania z realizacji Planu Gospodarki Odpadami za lata 2009 i Przewidywany rozwój wydarzeń prognozy Ocena sytuacji Prognoza demograficzna Prognoza ilości i jakości odpadów komunalnych powstających na terenie miasta Zgorzelec Prognoza zmian ilości wytwarzanych odpadów komunalnych Prognoza jakości odpadów komunalnych Prognoza ilości odpadów innych niż niebezpieczne i niebezpieczne Założone cele gospodarki odpadami Planowanie i wdrożenie

4 5.1 Cele gospodarki odpadami na terenie miasta Zgorzelec zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów Określenie celów do osiągnięcia w gospodarce odpadami komunalnymi Określenie celów do osiągnięcia w gospodarce odpadami niebezpiecznymi Określenie celów do osiągnięcia w gospodarce odpadami innymi niż niebezpieczne Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów Plan działań w gospodarce odpadami komunalnymi Odpady niebezpieczne występujące w odpadach komunalnych Pozostałe odpady występujące w odpadach komunalnych Niezbędna efektywność systemu gospodarki odpadami Niezbędna efektywność selektywnego zbierania odpadów Odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji Odpady wielkogabarytowe Odpady budowlane Odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie odpadów komunalnych Założone cele i zadania do osiągnięcia oraz przyjęty system gospodarki odpadami opakowaniowymi System funkcjonowania gospodarki odpadami w szczególności odpadami komunalnymi Modele organizacyjne i finansowe systemu gospodarki odpadami komunalnymi Modele zarządzania Modele finansowania gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Miasta Zgorzelec Systemu zbierania transportu odpadów komunalnych w mieście Zgorzelec Odpady komunalne zmieszane Selektywne zbieranie odpadów opakowaniowych Selektywne zbieranie odpadów ulegających biodegradacji Odpady niebezpieczne Odpady wielkogabarytowe i nietypowe Odpady budowlane System zagospodarowani odpadów komunalnych w mieście Zgorzelec Wybrany wariant organizacyjny i technologiczny Regionalnej Instalacji do Przetwarzania Odpadów Komunalnych Aspekty finansowe Określenie szacunkowych kosztów wdrożenia i funkcjonowania krótkoterminowego planu działań na lata Koszty inwestycyjne Koszty wdrożenia selektywnej zbiórki odpadów na terenie miasta Harmonogram realizacji zadań Realizacja przedsięwzięć w gospodarce odpadami na terenie miasta Zgorzelec w okresie do roku Długoterminowy program strategiczny w gospodarce odpadami na terenie miasta w okresie do roku Sposób monitoringu i oceny wdrażania programu Monitorowanie postępu Wnioski z analizy oddziaływania na środowisko projektu programu zapobiegania powstawaniu odpadów na terenie miasta Zgorzelec Zawartość, główne cele strategii gospodarki odpadami komunalnymi oraz jej powiązanie z innymi dokumentami Analiza i ocena aktualnego stanu środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji strategii Analiza i ocena stanu środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem Istotne problemy ochrony środowiska z punktu widzenia programu zapobiegania powstawaniu odpadów, w szczególności dotyczące obszarów chronionych Cele ochrony środowiska wyznaczone w dokumentach UE oraz na szczeblu krajowym istotne z punktu widzenia projektowanej strategii Rozwiązania mające na celu zapobieganie, a jeśli jest to niemożliwe ograniczanie negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji programu

5 10.7 Rozwiązania alternatywne do zawartych w projekcie programu oraz uzasadnienie ich wyboru i metod oceny prowadzącej do tego wyboru Metody zastosowane przy sporządzaniu analizy Przyjęte metody oceny realizacji projektowanego programu zapobiegania powstawaniu odpadów Możliwe transgraniczne oddziaływania na środowisko Streszczenie w języku niespecjalistycznym Spis tabel: Tab Wykaz rodzajów odpadów komunalnych wg. Katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1206) Tab Rodzaje opakowań wg ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. z 2001 r. Nr 63, poz. 639) Tab Rodzaje odpadów opakowaniowych wg Katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1206) Tab Ilości zebranych odpadów komunalnych w 2010 roku w mieście Zgorzelec za Sprawozdaniem Tab. 2-2 Szacunki ilości wytworzonych odpadów wynikające ze wskaźników KPGO 2010 oraz AWPGO oraz danych ludnościowych pochodzących z GUS i samorządu.. 48 Tab. 2-3.Łączna ilości odpadów komunalnych zmieszanych zebranych w mieście Zgorzelec w latach na podstawie informacji przekazanych przez MPGK Sp. z o.o. i ŁHK Sp. z o.o Tab. 2-4 Ilości wytworzonych poszczególnych odpadów komunalnych zebranych na terenie miasta Zgorzelec w latach wg GUS Tab Ilość zbieranych odpadów komunalnych w latach w przeliczeniu na 1 mieszkańca (Wg GUS, 2010) Tab Ilości wytworzonych odpadów komunalnych na terenie miasta Zgorzelec w roku 2010 za Sprawozdanie Tab. 2-7.Ilości zebranych poszczególnych odpadów komunalnych w 2009 i 2010 roku na podstawie informacji przekazanych przez MPGK Sp. o.o Tab Wskaźniki charakterystyki ilościowej odpadów komunalnych (kg/m/rok) za KPGO 2010 i AWPGO i w latach 2009 do Tab Średni skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych, ustalono w oparciu o wyniki badań prowadzonych na terenie kraju w okresie (na podstawie KPGO 2010) Tab Wyniki badań (wartości graniczne) składu morfologicznego odpadów (Maksymowicz, 2000) (%) Tab Średni wskaźnik powstawania odpadów niebezpiecznych z gospodarstw domowych (Litwin, Piotrowska, 1998) Tab Zestawienie ilości i masy wyeksploatowanego (złomowanego) sprzętu AGD w przeliczeniu na 1 mieszkańca (szt./ma) (Tyszkiewicz, 1999) Tab Udziały procentowe poszczególnych materiałów w grupach sprzętu AGD (Tyszkiewicz, 1999) Tab Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne przyjmujące odpady komunalne wytworzone w mieście Zgorzelec (dane z ankiety MPGK) Tab Charakterystyka składowiska w Jędrzychowicach Tab Charakterystyka ilościowo jakościowa poszczególnych rodzajów odpadów przyjmowanych na składowisko w Jędrzychowicach w 2010 roku za Sprawozdanie Tab Pojemniki stosowane przez Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej z siedzibą w Zgorzelcu w 2010 roku za Sprawozdanie

6 Tab Pojemniki stosowane przez Łużycką Higienę Komunalną Sp. z o.o. w 2010 roku za Sprawozdanie Tab Ilość i rodzaj pojemników stosowanych do selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji w latach 2009 i 2010 przez Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Tab Masa zebranych odpadów ulegających biodegradacji w latach 2009 i na podstawie ankiety MPGK Tab Ilość pojemników stosowanych do selektywnej zbiórki odpadów komunalnych w latach stosowanych na terenie miasta Tab Ilości odpadów zebranych selektywnie na terenie miasta Zgorzelec w latach Tab Selektywna zbiórka odpadów wielkogabarytowych na terenie miasta w latach 2009 i Tab Instalacje służące do zagospodarowania odpadów wielkogabarytowych występujących w odpadach komunalnych Tab Lokalizacja pojemników do selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych w roku 2010 na podstawie ankiety MPGK Tab Ilość zebranych odpadów niebezpiecznych występujących w odpadach komunalnych w latach Tab Wykaz podmiotów odbierających odpady komunalne z terenu miasta Tab Wykaz odpadów przyjętych do instalacji w Jędrzychowicach pochodzących z terenu miasta Zgorzelec w Tab Wykaz odpadów przyjętych do instalacji w Jędrzychowicach pochodzących z terenu miasta Zgorzelec w Tab Ilości wytworzonych odpadów opakowaniowych na terenie miasta Zgorzelec w roku opracowanie własne Tab Ilości zebranych selektywnie odpadów opakowaniowych na terenie miasta Zgorzelec w latach Tab Ilości odpadów budowlanych zebranych i poddanego poszczególnym procesom odzysku i unieszkodliwiania na terenie miasta Zgorzelec wg ankiety MPGK i ŁZK Tab Wykaz podmiotów gospodarczych mogących prowadzić zbiórkę zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego na podstawie GIOŚ Tab Wykaz firm i punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego ( 74 Tab Ilości zużytego sprzętu elektrycznego i zebranego na terenie miasta Zgorzelec. 75 Tab Liczba zinwentaryzowanych kompostowników na poszczególnych ulicach Tab Rodzaje odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącymi przedsiębiorcami oraz dopuszczalnych metod ich odzysku Tab Stopień realizacji rekomendacji Sprawozdania Tab Planowana i osiągnięta wymagana skuteczność selektywnego zbierania odpadów, % masy wytworzonych odpadów komunalnych Tab Ilości odpadów surowcowych/opakowaniowych zebranych selektywnie na terenie miasta Zgorzelec w latach 2004 do Tab Udział procentowy zebranych odpadów opakowaniowych na terenie miasta Zgorzelec w latach 2008 do 2010 w stosunku do wytworzonych odpadów opakowaniowych opracowanie własne Tab Udział procentowy zebranych odpadów surowcowych na terenie miasta Zgorzelec w latach 2008 do 2010 w stosunku do wytworzonych odpadów surowcowych opracowanie własne Tab Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 752) w roku

7 Tab Istniejące i planowane punkty selektywnej zbiórki odpadów surowcowych na terenie miasta Zgorzelec Tab Założone procentowe poziomy selektywnego zbierania odpadów ulegających biodegradacji, % masy odpadów wytworzonych oraz osiągnięte efekty w latach Tab Założone minimalne ilościowe poziomy selektywnego zbierania odpadów ulegających biodegradacji oraz osiągnięte efekty w latach Tab Wymagana i osiągnięta ilość odpadów ulegających biodegradacji występujących w odpadach komunalnych za KPGO 2010 w roku 2010 oraz osiągnięty Tab Wymagana i osiągnięta ilość odpadów ulegających biodegradacji w odpadach przeznaczonych do unieszkodliwiania w inny sposób niż składowanie (Mg) Tab Wymagana i osiagnieta ilość selektywnie zebranych odpadów niebezpiecznych w roku Tab Wmagana i osiagnieta ilość selektywnie zebranych odpadów budowlanych w roku Tab Wmagana i osiagnieta ilość selektywnie zebranych odpadów wielkogabarytowych w roku Tab Ludność miasta Zgorzelec w latach (źródło: Wydział Spraw Obywatelskich i Administracyjnych Urzędu Miasta Zgorzelec) Tab Ludność miasta Zgorzelec w latach (źródło: GUS) Tab Ludność miasta Zgorzelec w latach (na podstawie ankiet danych GUS i analiz własnych) Tab Prognozy ilości wytworzonych odpadów wynikające ze wskaźników KPGO 2010 oraz AWPGO oraz danych ludnościowych pochodzących z GUS i samorządu w latach Tab Prognoza ilości poszczególnych rodzajów odpadów komunalnych na terenie miasta Zgorzelec w latach 2012do 2015 opracowanie własne Tab. 5-1 Wymagania dotyczące poziomów odzysku odpadów opakowaniowych dla lat za KPGO Tab Prognozowana wymagana skuteczność selektywnego zbierania odpadów, % masy wytworzonych odpadów komunalnych Tab Prognoza ilości odpadów komunalnzch ulegających biodegradacji z Miasta Zgorzelec unieszkodliwianych na składowisku oraz innymi metodami w latach 2010 i 2013 i 2020 na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Tab Maksymalna zawartość odpadów ulegających biodegradacji w odpadach przeznaczonych do składowania, % składowanych odpadów ulegających biodegradacji w 1995 r - na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Tab Minimalna ilość odpadów ulegających biodegradacji w odpadach przeznaczonych unieszkodliwiona w inny sposób niż składowanie (Mg) - na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Tab Założone procentowe poziomy selektywnego zbierania odpadów ulegających biodegradacji, % masy odpadów wytworzonych - na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Tab Założone minimalne ilościowe poziomy selektywnego zbierania odpadów ulegających biodegradacji na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Tab. 5-8 Porównanie minimalnych ilości odpadów ulegających biodegradacji w odpadach przeznaczonych unieszkodliwiona w inny sposób niż składowanie z 7

8 efektywnością selektywnej zbiórki (Mg) - na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Tab Prognoza rozwoju selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych w latach na podstawie Planu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych dla miasta Zgorzelec na lata Z perspektywa do roku Tab Prognoza rozwoju selektywnej zbiórki odpadów budowlanych w latach na podstawie Programu selektywnej zbiórki, systemu odbioru i przetwarzania (rozdrabniania) odpadów z rozbiórki obiektów budowlanych dla miasta Zgorzelec zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec Tab Zakładane ilości selektywnie zbieranych odpadów niebezpiecznych wchodzących w strumień odpadów komunalnych w latach: 2009 do 2016 na podstawie Planu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych dla miasta Zgorzelec na lata Z perspektywa do roku Tab Roczne poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych na lata 2007, 2010 i 2018 wg Krajowego Planu Gospodarki Tab Roczne poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych g Rozporządzenia MŚ z dnia 15 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 752) Tab Zakładane minimalne ilości selektywnie zbieranych odpadów opakowaniowych dla 2009 roku (na podstawie KPGO 2010 oraz dyrektywy opakowaniowej 2004/12/EC) na podstawie Programu selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych na terenie miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec Tab Zakładane minimalne ilości selektywnie zbieranych odpadów opakowaniowych dla 2012 roku (na podstawie KPGO 2010 oraz dyrektywy opakowaniowej 2004/12/EC) na podstawie Programu selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych na terenie miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec Tab Zakładane minimalne ilości selektywnie zbieranych odpadów opakowaniowych dla 2016 roku (na podstawie KPGO 2010) na podstawie Programu selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych na terenie miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec Tab Roczne poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych g Rozporządzenia MŚ z dnia 15 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz.U ) Tab Zakładane minimalne ilości selektywnie zbieranych odpadów o opakowaniowych z papieru i tektury dla lat 2009, 2010 i 2016roku (na podstawie KPGO 2010 oraz dyrektywy opakowaniowej 2004/12/EC) na podstawie Programu selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych na terenie miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec Tab Silne i słabe strony modeli zarządzania systemem gospodarki odpadami Tab Silne i słabe strony modeli finansowania systemem gospodarki odpadami Tab Liczba pojemników do selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych oraz ich zapotrzebowanie w etapie Tab Proponowane zestawy pojemników do selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych w poszczególnych strefach użyteczności 8

9 publicznej - na podstawie Programu selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych na terenie miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec Tab Liczba pojemników do selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych oraz ich zapotrzebowanie w etapie 2 - na podstawie Programu selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych na terenie miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec Tab Stopień wypełnienia pojemnika 80 litrowego, przez grupę mieszkańców od 1 do 30, przyjmując wywóz bioodpadów raz w tygodniu i co dwa tygodnie (dla grupy mieszkańców dla mieszkańców zabudowy wielorodzinnej i jednorodzinnej) na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Tab Stopień wypełnienia pojemnika 80 litrowego, przez grupę mieszkańców od 1 do 30, przyjmując wywóz bioodpadów raz w tygodniu i co dwa tygodnie (dla grupy mieszkańców zabudowy jednorodzinnej) na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Tab Stopień wypełnienia pojemnika 120 litrowego, przez grupę mieszkańców od 1 do 30, przyjmując wywóz bioodpadów raz w tygodniu i co dwa tygodnie (dla grupy mieszkańców dla mieszkańców zabudowy wielorodzinnej i jednorodzinnej) na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Tab Stopień wypełnienia pojemnika 120 litrowego, przez grupę mieszkańców od 1 do 30, przyjmując wywóz bioodpadów raz w tygodniu i co dwa tygodnie (dla grupy mieszkańców zabudowy jednorodzinnej) na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Tab Stopień wypełnienia pojemnika 240 litrowego, przez grupę mieszkańców od 23 do 92, przyjmując wywóz bioodpadów raz w tygodniu i co dwa tygodnie (dla grupy mieszkańców dla mieszkańców zabudowy wielorodzinnej i jednorodzinnej) na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Tab Stopień wypełnienia pojemnika 240 litrowego, przez grupę mieszkańców od 20 do 71, przyjmując wywóz bioodpadów raz w tygodniu i co dwa tygodnie (dla grupy mieszkańców zabudowy jednorodzinnej) na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Tab Minimalna ilość pojemników opróżnianych raz w tygodniu przy wypełnieniu 80% do 100% na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Tab Minimalna ilość pojemników opróżnianych raz na dwa tygodnie przy wypełnieniu 80% do 100% na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Tab Minimalna ilość pojemników opróżnianych raz w tygodniu przy wypełnieniu 60% do 80% na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku

10 Tab Minimalna ilość pojemników opróżnianych raz na dwa tygodnie przy wypełnieniu 60% do 80% na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Tab Istniejące i planowane punkty selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych na terenie miasta Zgorzelec na podstawie Planu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych dla miasta Zgorzelec na lata Z perspektywa do roku Tab Istniejące i planowane punkty selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych na terenie miasta Zgorzelec na podstawie Planu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych dla miasta Zgorzelec na lata Z perspektywa do roku Tab Szacunkowe koszty realizacji Programu na podstawie Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Zgorzelec na lata z Perspektywą na lata (na podstawie rekomendacji Sprawozdania z realizacji Planu Gospodarki Odpadami za lata ) Tab Planowane koszty zakupu i rozmieszcenia pojemników przeznaczonych do selektywnej zbiórki odpadów na ternie miasta) Tab Planowane i poniesione koszty zakupu i rozmieszczenia pojemników przeznaczonych do selektywnej zbiórki odpadów surowcowych (szacunek ze względu na brak danych od zarządzających) Tab Harmonogram zadań w zakresie gospodarki odpadami realizowanych na terenie miasta Zgorzelec w latach Tab Zadania strategiczne w zakresie gospodarki odpadami przewidziane do realizacji w latach Spis Rysunków: Rys. 1-1 Harmonogram wdrażania przepisów ustawy z dnia 1 lipca 2011 r Rys. 2-1 Lokalizacja składowiska i Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych i Stabilizacji Osadów Ściekowych (Zakład nr 2) Rys Schemat technologiczny instalacji przetwarzanie odpadów komunalnych w Jędrzychowicach, gm. Zgorzelec Rys. 2-3 Rozmieszczenie kompostowników na terenie miasta Zgorzelec mapa w skali 1: Rys. 2-4 Strefy zbiórki odpadów ulegających biodegradacji na terenie miasta Zgorzelec mapa w skali 1: Rys. 2-5Liczebność kompostowników w poszczególnych strefach zbiórki odpadów ulegających biodegradacji na terenie miasta Zgorzelec Rys. 5-1 Hierarchia postępowania z odpadami Rys. 5-2 Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów ( 141 Rys. 6-1Strefy zbiórki odpadów surowcowych terenie miasta Zgorzelec mapa w skali 1: na podstawie Programu selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych na terenie miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec Rys. 6-2 Strefy zbiórki odpadów ulegających biodegradacji na terenie miasta Zgorzelec na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Rys. 6-3 Etapowanie wdrożenia sytemu zbiórki odpadów ulegających biodegradacji w poszczególnych strefach na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki 10

11 odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Rys. 6-4 Strefy zbiórki odpadów niebezpiecznych oraz etapowanie wdrażania systemu na terenie miasta Zgorzelec mapa w skali 1: źródło: Plan selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych dla miasta Zgorzelec na lata Z perspektywa do roku Rys. 6-5 Strefy zbiórki odpadów wielkogabarytowych w na terenie miasta Zgorzelec etap 1 mapa w skali 1: źródło: Plan selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych dla miasta Zgorzelec na lata Z perspektywa do roku Rys. 6-6 Strefy zbiórki odpadów wielkogabarytowych w na terenie miasta Zgorzelec etap 2 na podstawie Planu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych dla miasta Zgorzelec na lata Z perspektywa do roku Rys. 6-7 Strefy zbiórki odpadów budowlanych pochodzenia komunalnego terenie miasta Zgorzelec na podstawie Programu selektywnej zbiórki, systemu odbioru i przetwarzania (rozdrabniania) odpadów z rozbiórki obiektów budowlanych dla miasta Zgorzelec zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec Rys. 6-8 Strefy zbiórki odpadów wielkogabarytowych w na terenie miasta Zgorzelec etap 1 na podstawie Programu selektywnej zbiórki, systemu odbioru i przetwarzania (rozdrabniania) odpadów z rozbiórki obiektów budowlanych dla miasta Zgorzelec zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec Rys. 6-9 Strefy zbiórki odpadów wielkogabarytowych w na terenie miasta Zgorzelec etap 2 na podstawie Programu selektywnej zbiórki, systemu odbioru i przetwarzania (rozdrabniania) odpadów z rozbiórki obiektów budowlanych dla miasta Zgorzelec zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec Rys Schemat przepływu odpadów w systemie gospodarki odpadami na terenie Miasta Zgorzelec - Wariant 3 - realizacyjny Spis Załączników: Załącznik 1 Wytyczne do programu zapobiegania powstawaniu odpadów wynikające z dokumentów planistycznych wyższego rzędu wraz z charakterystyką potencjalnych źródeł finansowania. 11

12 1 WSTĘP 1.1 Podstawa opracowania Podstawą opracowania Programu zapobiegania powstawaniu odpadów na terenie Miasta Zgorzelec jest umowa nr WIŚM zawarta w dniu 28 kwietnia 2011 r. pomiędzy Burmistrzem Miasta Zgorzelec mającym siedzibę w Zgorzelcu przy ul. Domańskiego 7 a firmą BBF Sp. z o.o. z siedzibą w Poznaniu przy ul. Dąbrowskiego Zakres opracowania Zgodnie z Dyrektywą 2008/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy, Komisja Europejska ma za zadanie opracować wskaźniki do mierzenia zapobiegania powstawaniu odpadów, utworzyć system wymiany informacji na temat najlepszych praktyk w dziedzinie gospodarki odpadami oraz opracować wytyczne do sporządzenia programu. W celu wsparcia działań zapobiegawczych, a także wdrożenia programu. Komisja Europejska przedkłada Parlamentowi Europejskiemu i Radzie: do końca 2011 r. tymczasowe sprawozdanie w sprawie cyklu wytwarzania odpadów oraz zakresu zapobiegania ich powstawaniu, w tym opracowanie polityki eko-projektu produktu odnoszącej się zarówno do wytwarzania odpadów, jak i obecności substancji niebezpiecznych w odpadach, promującej technologie pozwalające na uzyskanie trwałych, zdatnych do ponownego wykorzystania i recyklingu produktów; do końca 2011 r. opracowanie planu działania na rzecz dalszych środków wspomagających na szczeblu europejskim, a w szczególności środków mających na celu zmianę obecnego stylu konsumpcji; do końca 2014 r. ustanowienie celów na rok 2020 w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów i segregowania ich, w oparciu o najlepsze dostępne wzorce. Program zapobiegania powstawaniu odpadów powinien uwzględniać cele z zakresu zapobiegania i zmniejszania negatywnego wpływu jaki wynika z wytwarzania odpadów, gospodarowania odpadami oraz zmniejszenia ogólnych skutków użytkowania zasobów i poprawę efektywności ich użytkowania. Powinien także uwzględniać hierarchię postępowania z odpadami, która wyznacza priorytety w polityce dotyczącej zapobiegania powstawaniu odpadów oraz zagospodarowania odpadami. Zakres informacji zawartych w Programie zapobiegania powstawaniu odpadów na terenie Miasta Zgorzelec obejmuje: Wprowadzenie, podstawę prawną, 1) Charakterystykę gospodarki odpadami przedstawiającą podstawową problematykę gospodarowania odpadami, obejmującą odpady komunalne, w szczególności odpady 12

13 komunalne ulegające biodegradacji, odpady opakowaniowe oraz odpady niebezpieczne zawarte w odpadach komunalnych, określającą: Aktualny stan gospodarki odpadami komunalnymi, w tym: rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów komunalnych, rodzaj i ilość odpadów komunalnych poddawanych poszczególnym procesom odzysku i unieszkodliwiania, istniejące systemy zbierania odpadów komunalnych, rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobowa instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie odbierania, transportu, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, identyfikacja problemów w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi, 2) Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym również wynikające ze zmian demograficznych i gospodarczych. 3) Projektowany system gospodarki odpadami komunalnymi. 4) Wariantowe przedstawienie strategii oraz celów i zadań w zakresie gospodarki odpadami z podaniem terminów ich realizacji. 5) Przedstawienie działań z zakresu zapobiegania powstawaniu odpadów, w tym: a/ działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, w tym: działania zmierzające do zapobiegania powstawania odpadów, działania zmierzające do ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, działania zmierzające do redukcji ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, kierowanych na składowiska odpadów, b/ rodzaj i harmonogram realizacji przedsięwzięć oraz instytucje odpowiedzialne za ich realizację, c/ sposoby finansowania, w tym instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów, z uwzględnieniem harmonogramu uruchamiania środków finansowych i ich źródeł. 6) System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów pozwalający na określenie sposobu oraz stopnia realizacji owych celów i zadań zdefiniowanych w programie, z uwzględnieniem ich jakości i ilości. Program zapobiegania powstawaniu odpadów na terenie Miasta Zgorzelec składa się z następujących rozdziałów: Wstęp 13

14 Rozdział 1 Zakres opracowania. Cele Programu. Zawartość Programu. Wytyczne wynikające z prawa dotyczące gospodarki odpadami w Polsce oraz w krajach Unii Europejskiej, a także Krajowego, Wojewódzkiego, Powiatowego i Gminnego Planu Gospodarki Odpadami. Stosowana terminologia. Rozdział 2 Bilans odpadów - rodzaj, ilość i źródło pochodzenia odpadów, sposób postępowania z odpadami, podmioty prowadzące działalność w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Rozdział 3 Identyfikacja podstawowych problemów w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi na terenie miasta Zgorzelec - ocena realizacji obowiązującego Planu Gospodarki Odpadami Ocena sytuacji. Rozdział 4 Prognozy i przewidywany rozwój wydarzeń. Rozdział ten zawiera wskaźniki makroekonomiczne oraz prognozy dla Miasta Zgorzelec pod kątem zmian w ilości wytwarzanych odpadów Ocena sytuacji. Rozdział 5 Założenia, cele oraz koncepcja gospodarki odpadami Ustalenie priorytetów. Propozycja działań, których celem jest ograniczenie ilość wytwarzanych odpadów Planowanie i wdrożenie. Rozdział 6 Wariantowa koncepcja gospodarki odpadami na terenie miasta Opracowanie strategii. Rozdział 7 Aspekty finansowe. Szacunkowe koszty wdrożenia programu oraz możliwości pozyskania różnych źródeł finansowania działań z zakresu gospodarki odpadami. Rozdział 8 Harmonogram działań realizacji przedsięwzięć zmierzających do poprawy gospodarki odpadami na terenie miasta. Rozdział 9 Sposób monitoringu i ocena wdrażania programu (zarządzanie gospodarką odpadami) Monitorowanie postępu. Rozdział 10 Wnioski z analizy oddziaływania na środowisko projektu programu zapobiegania powstawaniu odpadów na terenie miasta Zgorzelec. Rozdział 11 Streszczenie w języku niespecjalistycznym. 1.3 Cel programu Głównym zamierzeniem programu jest wyznaczenie celów oraz działań, które będą dążyć do zapobiegania powstawaniu odpadów, a także przerwanie powiązania pomiędzy wzrostem gospodarczym a wpływem odpadów na środowisko. Celem długofalowym jest wyeliminowanie odpadów, jeżeli powstaną to poddanie ich odzyskowi, a w ostateczności unieszkodliwieniu. Celem jest opracowanie dokumentu strategicznego, który zapewni ograniczanie ilości wytwarzania odpadów oraz wprowadzani nowoczesną, zgodną z wymogami ochrony środowiska organizację odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Jako ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów traktować należy zarówno zgodny z prawem proces zagospodarowania odpadów przez wytwórców jak i niedopuszczeni do 14

15 wytworzenia odpadów. W przypadku odpadów komunalnych dotyczy to głownie wykorzystania odpadów ulęgających biodegradacji. Działania te wprost nie wynikają z idei zapobiegania powstawaniu odpadów ale niewątpliwie zgodny z tą ideą jest uzyskany efekt. Zatem mierzalnym efektem powinno być zapobieganie powstawaniu odpadów które nalazłoby poddać odzyskowi w instalacjach odzysku a ostatecznością byłaby konieczność ich unieszkodliwienia. Zagospodarowanie odpadów przez wytwórcę (mieszkańca miasta), wykorzystanie wytworzonego odpadu (odzyskanie) czy tez zgodne z prawem przekształcenie w celu wytworzenia pełnowartościowego produktu takim doskonałym przykładem jest kompostowanie w przydomowych kompostownikach. Wytworzony przez mieszkańców odpad nigdy nie zostanie odebrany przez podmioty posiadające pozwolenie na odbiór odpadów komunalnych (oraz podmioty które takiego pozwolenia nie potrzebują) zatem nigdy nie trafią do wykazów jako odpad wytworzony. Osiągnięty zatem zostanie podstawowy cel polegający na zapobieganiu powstawaniu odpadów. Głównym celem niniejszego dokumentu jest spełnienie wymogów prawnych wynikających z: Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2014, Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami Województwa Dolnośląskiego na lata z uwzględnieniem lat 2012, Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Zgorzeleckiego na lata z perspektywą do roku 2016 oraz Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Zgorzelec na lata z perspektywą na lata Cele cząstkowe to: wdrożenie do gospodarki odpadami nowoczesnych metod w zakresie techniki, ekonomii i zarządzania z perspektywą rozwiązań długofalowych, optymalne gospodarowanie przestrzenią i zasobami środowiska, uwzględniając przede wszystkim zdrowotność społeczeństwa oraz ochronę gleb, zasobów wodnych i powietrza, integracja gospodarki odpadami z innymi działami gospodarki i infrastruktury komunalnej oraz innymi systemami ochrony środowiska. Zapobieganie wytwarzaniu odpadów prowadzić będzie do: zmniejszenia oddziaływania gospodarki odpadami na środowisko naturalne, (np. poprzez ograniczenia emisji metanu ulatniającego się ze składowiska odpadów), efektywniejszego korzystania z zasobów, osiąganego przez oszczędność energii i zmniejszenie zużycia materiałów oraz "ukrytego" wpływu wydobycia, przetwarzania i dystrybucji surowców na środowisko naturalne, ograniczenia produkcji odpadów niebezpiecznych i tym samym polepszenia warunków dla zdrowia publicznego Podstawa prawna Obowiązek opracowania programu zapobiegania powstawaniu odpadów wynika z art. 29 Dyrektywy z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy. to: Uwarunkowania formalno-prawne Najważniejsze akty prawne charakteryzujące gospodarkę odpadami na terenie Polski 15

16 Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 628 z późniejszymi zmianami, tekst jednolity Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz z późniejszymi zmianami), Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 13 września 1996 r. (Dz. U. z 1996 r. Nr 132, poz. 622 z późniejszymi zmianami, tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz z późniejszymi zmianami), Ustawa o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw z dnia 1 lipca 2011 r. (Dz. U. z 2011 r. Nr 152, poz. 897). Ustawa o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 7 czerwca 2001 r. (Dz. U z 2001 r. Nr 100, poz. 1085), Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami, tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr. 25, poz. 150 z późniejszymi zmianami), Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 r. (Dz. U z 2001 r. Nr 63, poz. 638 z późniejszymi zmianami), Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej z dnia 11 maja 2001 r. (Dz. U z 2001 r. Nr 63, poz. 639 tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607 z późniejszymi zmianami), Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 1 lipca 1996 r. w sprawie wprowadzenia zakazu stosowania, obrotu i transportu niektórych niebezpiecznych substancji chemicznych (Dz. U z 1996 r. Nr 86, poz.393 z późniejszymi zmianami), Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. z 2001 r. Nr 11, poz. 84 z późniejszymi zmianami, tekst jednolity Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1222), Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne. (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz.1229 z późniejszymi zmianami tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz z późniejszymi zmianami), Ustawa z dnia 29 listopada 2000 Prawo atomowe (Dz. U. z 2001 r. Nr 3, poz. 18 z późniejszymi zmianami tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 276), Ustawa z dnia 3 lutego1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 1995 r. Nr 16, poz. 78 tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz z późniejszymi zmianami), Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 1994 r. Nr 27, poz. 96 tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz z późniejszymi zmianami), Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z późniejszymi zmianami), Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 1994 r. Nr 89, poz. 414 tekst jednolity Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz z późniejszymi zmianami). Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 12 czerwca 2007 o zmianie rozporządzenia w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczenia do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz. U. z 2007 r. Nr 121, poz. 832). Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach (Dz. U. z 2009 r. Nr 79, poz. 666). Spośród najważniejszych ram prawnych Unii Europejskiej, które umożliwiają zarządzanie odpadami w państwach członkowskich w celu ograniczenia wytwarzania oraz umożliwienia sprawnej organizacji ich przetwarzania i usuwania należą następujące akty prawne: Dyrektywa 2008/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy, 16

17 Dyrektywa 2004/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. zmieniająca dyrektywę 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, Dyrektywa Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów, Dyrektywa 2002/96/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003 r. w sprawie zużytego sprzętu elektrotechnicznego i elektronicznego (WEEE), Dyrektywa 2006/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów oraz uchylająca dyrektywę 91/157/EWG, Rozporządzenie (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko programu zapobiegania powstawaniu odpadów Projekt programu zapobiegania podlega procesowi konsultacji społecznych opiniowania oraz przeprowadzania strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Obowiązek ten wynika z ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie Środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz art. 46 ustawy). Zgodnie z art.3 ust 14 za strategiczną ocenę oddziaływania na środowisko rozumie się postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji polityki, strategii, planu lub programu, obejmujące w szczególności: a) uzgodnienie stopnia szczegółowości informacji zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko, b) sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko, c) uzyskanie wymaganych ustawą opinii, d) zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu. Zgodnie z art ustawy organ opracowujący projekty dokumentów może, po uzgodnieniu z właściwymi organami (Organem Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska) odstąpić od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, jeżeli uzna, że realizacja postanowień danego dokumentu nie spowoduje znaczącego oddziaływania na środowisko. Odstąpienie od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, o którym mowa w ust. 1, może dotyczyć wyłącznie projektów dokumentów stanowiących niewielkie modyfikacje w ustaleniach przyjętych już dokumentów lub projektów dokumentów dotyczących obszarów w granicach jednej gminy. Odstąpienie od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, wymaga uzasadnienia zawierającego informacje o uwarunkowaniach: 1) charakter działań przewidzianych w dokumentach, o których mowa w art. 46 i 47 ustawy, w szczególności: 17

18 a) stopień, w jakim dokument ustala ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć, w odniesieniu do usytuowania, rodzaju i skali tych przedsięwzięć, b) powiązania z działaniami przewidzianymi w innych dokumentach, c) przydatność w uwzględnieniu aspektów środowiskowych, w szczególności w celu wspierania zrównoważonego rozwoju, oraz we wdrażaniu prawa wspólnotowego w dziedzinie ochrony środowiska, d) powiązania z problemami dotyczącymi ochrony środowiska; 2) rodzaj i skalę oddziaływania na środowisko, w szczególności: a) prawdopodobieństwo wystąpienia, czas trwania, zasięg, częstotliwość i odwracalność oddziaływań, b) prawdopodobieństwo wystąpienia oddziaływań skumulowanych lub transgranicznych, c) prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka dla zdrowia ludzi lub zagrożenia dla środowiska; 3) cechy obszaru objętego oddziaływaniem na środowisko, w szczególności: a) obszary o szczególnych właściwościach naturalnych lub posiadające znaczenie dla dziedzictwa kulturowego, wrażliwe na oddziaływania, istniejące przekroczenia standardów jakości środowiska lub intensywne wykorzystywanie terenu, b) formy ochrony przyrody w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody oraz obszary podlegające ochronie zgodnie z prawem międzynarodowym. Zgodnie z powyższym samorząd uznała projektowany dokument nie spełnia wzmiankowanych warunków i dlatego konieczne jest przeprowadzanie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Zgodnie z art ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa na organie opracowującemu projekty dokumentów ciąży konieczność uzgodnienia z właściwymi organami czyli z organem Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska. Organ opracowujący projekt dokumentu uzgadniał z właściwymi organami, zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko. Organ opracowujący projekt dokumentu poddaje projekt wraz z prognozą oddziaływania na środowisko, opiniowaniu przez właściwe organy którymi są Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny oraz Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska (art ) Ocena programów zapobiegania powstawaniu odpadów Programy zapobiegania powstawaniu odpadów podlegają ocenie nie rzadziej niż co 6 lat. Zalecane jest przygotowanie sprawozdań z realizacji nie rzadziej niż co dwa lata Zakres Programów Zapobiegania Powstawaniu Odpadów 18

19 W Programie w szczególności skoncentrowano się na grupach odpadów, na które samorząd miejski ma największy wpływ. Dotyczy zatem przede wszystkim odpadów komunalnych z szczególnym uwzględnieniem odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, odpadów opakowaniowych i niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych oraz odpadów wielkogabarytowych a także odpadów remontowych wytwarzanych przez mieszkańców. Analiza dotyczy w szczególności wskazanych grup odpadów zdefiniowanych zgodnie z ustawą o odpadach (Dz. U. z 2010 r., Nr 185, poz z późn. zm.) jako: odpady komunalne przez które rozumie się odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych (w odpadach komunalnych występują również odpady opakowaniowe patrz Tab. 1-2, Tab. 1-3.). Z tego też powodu program zapobiegania powstawaniu odpadów powinien obejmować gospodarkę odpadami, które wykazane zostały w tabelach (Tab. 1-1, Tab. 1-2, Tab. 1-3). Tab Wykaz rodzajów odpadów komunalnych wg. Katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1206) Kod Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów 20 Odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie Odpady komunalne segregowane i gromadzone selektywnie (z wyłączeniem 15 01) Papier i tektura Szkło Odpady kuchenne ulegające biodegradacji Odzież Tekstylia * Rozpuszczalniki * Kwasy * Alkalia * Odczynniki fotograficzne * Środki ochrony roślin l i II klasy toksyczności (bardzo toksyczne i toksyczne np. herbicydy, insektycydy) * Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć * Urządzenia zawierające freony Oleje i tłuszcze jadalne * Oleje i tłuszcze inne niż wymienione w * Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcze i żywice zawierające substancje niebezpieczne Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcze i żywice inne niż wymienione w * Detergenty zawierające substancjo niebezpieczne Detergenty inne niż wymienione w * Leki cytotoksyczne i cytostatyczne Leki inne niż wymienione w * Baterie i akumulatory łącznie z bateriami i akumulatorami wymienionymi w , lub oraz niesortowane baterie i akumulatory zawierające te baterie Baterie i akumulatory inne niż wymienione w

20 Kod * Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w i zawierające niebezpieczne składniki Zużyte urządzania elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w , i * Drewno zawierające substancje niebezpieczne Drewno inne niż wymienione w Tworzywa sztuczne Metale Odpady zmiotek wentylacyjnych Środki ochrony roślin inne niż wymienione w Inne niewymienione frakcje zbierane w sposób selektywny Odpady z ogrodów i parków (w tym z cmentarzy) Odpady ulegające biodegradacji Gleba i ziemia, w tym kamienie Inne odpady nie ulegające biodegradacji Inne odpady komunalne Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne Odpady z targowisk Odpady z czyszczenia ulic i placów Szlamy ze zbiorników bezodpływowych służących do gromadzenia nieczystości Odpady ze studzienek kanalizacyjnych Odpady wielkogabarytowe Odpady komunalne niewymienione w innych podgrupach odpady ulegające biodegradacji to odpady, które ulegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów. Definicja odpadów opakowaniowych zgodnie z ustawą z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych brzmi następująco: odpady opakowaniowe rozumie się przez to wszystkie opakowania, w tym opakowania wielokrotnego użytku wycofane z ponownego użycia, stanowiące odpady w rozumieniu przepisów o odpadach, z wyjątkiem odpadów powstających w procesie produkcji opakowań. W Tab. 1-2 zaprezentowano rodzaje opakowań wg. ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607). Natomiast w Tab. 1-3 przedstawiono rodzaje odpadów opakowaniowych zdefiniowanych w Katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1206). Tab Rodzaje opakowań wg ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. z 2001 r. Nr 63, poz. 639) Poz. Poz. Symbol PKWiU Rodzaje opakowań (jednostkowych, transportowych i zbiorczych) 1 bez względu na symbol PKWiU opakowania z tworzyw sztucznych 2 bez względu na symbol PKWiU opakowania z aluminium 3 bez względu na symbol PKWiU opakowania ze stali, w tym z blachy stalowej 4 bez względu na symbol PKWiU opakowania z papieru i tektury 20

21 Poz. Poz. Symbol PKWiU 5 bez względu na symbol PKWiU Rodzaje opakowań (jednostkowych, transportowych i zbiorczych) opakowania ze szkła gospodarczego, poza ampułkami 6 bez względu na symbol PKWiU opakowania z drewna> Kod Tab Rodzaje odpadów opakowaniowych wg Katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1206) Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów Odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieujęte w innych grupach Odpady opakowaniowe (włącznie z selektywnie gromadzonymi komunalnymi odpadami opakowaniowymi) Opakowania z papieru i tektury Opakowania z tworzyw sztucznych Opakowania z drewna Opakowania z metali Opakowania wielomateriałowe Zmieszane odpady opakowaniowe Opakowania ze szkła Opakowania z tekstyliów * * Opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone (np. środkami ochrony roślin liii klasy toksyczności bardzo toksyczne i toksyczne) Opakowania z metali zawierające niebezpieczne porowate elementy wzmocnienia konstrukcyjnego (np. azbest), włącznie z pustymi pojemnikami ciśnieniowymi Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne * Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe nieujęte w innych grupach), tkaniny do wycierania (np. szmaty, ścierki) i ubrania ochronne zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi (np. PCB) Sorbenty. materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania (np. szmaty, ścierki) i ubrania ochronne inne niż wymienione w Zgodnie z załącznikiem II Dyrektywy 2004/12/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych opakowania podlegają następującym wymaganiom: Wymogi związane z produkcją oraz składem opakowań: opakowania wytwarzane są w sposób zapewniający ograniczenie ich objętości i masy do niezbędnych wielkości minimalnych, jakie utrzymają wymagany poziom bezpieczeństwa, higieny i akceptacji dla opakowanego wyrobu i dla konsumenta, opakowania są projektowane, wytwarzane i wprowadzane do obrotu w sposób pozwalający na ich wielokrotne użycie i odzysk, w tym recykling oraz na zmniejszenie ich wpływu na środowisko po usunięciu odpadów opakowaniowych lub pozostałości po działaniach prowadzonych w ramach gospodarowania nimi, opakowania wytwarzane są w sposób pozwalający na zmniejszenie obecności substancji i materiałów szkodliwych i niebezpiecznych, wchodzących w skład materiałów opakowaniowych lub wszelkich składników opakowań w odniesieniu do ich występowania w emisjach, popiele lub odciekach, jeśli opakowania lub pozostałości po działaniach prowadzonych w ramach gospodarowania lub odpady opakowaniowe są spalane lub składowane. Wymogi szczególne związane z przydatnością opakowań do wielokrotnego użytku (wymogi, te muszą być spełnione jednocześnie): właściwości fizyczne oraz cechy opakowań pozwalają na ich wykorzystanie w określonej ilości rotacji, przy normalnie łatwych do przewidzenia warunkach zastosowania, 21

22 możliwość przetworzenia zużytych opakowań w celu spełnienia wymogów bezpieczeństwa i higieny osób przy nich zatrudnionych, gdy opakowania te nie nadają się już do wielokrotnego użytku i stają się odpadami spełniają one wymogi stawiane opakowaniom nadającym się do odzysku. Wymogi szczególne związane z przydatnością opakowań nadających się do odzysku: opakowania podlegające odzyskowi w formie recyklingu: Opakowania muszą być wytwarzane w sposób pozwalający na recykling określonego procentu masy materiałów zastosowanych do produkcji wyrobów znajdujących się w obrocie, zgodnie z normami obowiązującymi we Wspólnocie. Procent ten może być ustalony na różnym poziomie, w zależności od rodzaju materiału, z jakiego składa się opakowanie. opakowania podlegające odzyskowi energii: Odpady opakowaniowe przetwarzane w celu odzysku energii mają minimalną wartość kaloryczną, pozwalającą na optymalizację odzysku energii. opakowania podlegające odzyskowi przez kompostowanie: Odpady opakowaniowe przetwarzane przez kompostowanie mają takie właściwości biodegradacyjne, które nie stanowią przeszkody dla oddzielnej zbiórki, procesu kompostowania lub innych działań, jakim są poddawane. opakowania ulegające biodegradacji Odpady opakowaniowe ulegające biodegradacji odznaczają się taką zdolnością rozkładu fizycznego, chemicznego, termicznego i biologicznego, która zapewni ostateczny rozkład gotowego kompostu na dwutlenek węgla, biomasę i wodę. Zgodnie z art. 4 ust. 3 niniejszej Dyrektywy, Komisja może przedstawiać wnioski w sprawie środków mających na celu wzmocnienie oraz uzupełnienie stosowanych wymogów zasadniczych oraz zapewniających, że nowe opakowanie może być wprowadzone na rynek wyłącznie wtedy, gdy producent podjął wszelkie niezbędne środki w celu zminimalizowania ich wpływu na środowisko naturalne bez naruszania zasadniczych funkcji opakowania Wytyczne dla programu zapobiegania powstawaniu odpadów Ministerstwo Środowiska opublikowało na swojej stornie ( podręcznik pn. Wytyczne dla programów zapobiegania powstawaniu odpadów. Został on opracowany, w celu udzielenia państwom członkowskim Unii Europejskiej pomocy w skorzystaniu z wielu możliwości w zapobieganiu powstawania odpadów oraz efektywnego korzystania z zasobów. Zawiera on szereg przykładowych środków oraz krajowych i regionalnych planów dotyczących zapobiegania powstawaniu odpadów. Mówiąc o zapobieganiu powstawaniu odpadów można wyróżnić zapobieganie ilościowe oraz jakościowe: zapobieganie ilościowe to ograniczenie zbędnego wkładu materiałowego i energetycznego z obszarami transportu i konsumpcji włącznie, 22

23 zapobieganie jakościowe to ograniczenie zawartości substancji niebezpiecznych w odpadach, zmniejsza ono stopień narażenia człowieka i środowiska na materiały niebezpieczne Planowanie programu zapobiegania powstawaniu odpadów Zgodnie z wytycznymi stworzenie oraz wdrożenie programu zapobiegania powstawaniu odpadów składa się z 5 faz. Faza pierwsza: Ocena sytuacji Pierwszym krokiem do stworzenia programu jest ocena wyników bieżących działań zmierzających do zapobiegania powstawaniu odpadów za pomocą dostępnych danych. Do oceny sytuacji posłużyć mogą takie informacje, jak: tonaż wywiezionych odpadów na osobę, świadomość społeczna oraz zapowiedziane działania w kierunku zapobiegania powstawaniu odpadów, wykorzystanie usług zapobiegających powstawaniu odpadów, (np. ośrodki napraw czy ponownego wykorzystania, kompostowanie w gospodarstwach domowych), konsumpcja produktów z oznakowaniem ekologicznym. Należy zebrać dane na temat obiegu odpadów, a także takie informacje, jak: sytuacja demograficzna kraju, charakterystyka społeczno-ekonomiczna, dostępna infrastruktura, istniejące systemy gospodarki odpadami i systemy ponownego wykorzystania produktów oraz działalność handlowa i produkcyjna. Następnie należy dokonać analizy obowiązujących polityk na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym po to, by stwierdzić, które polityki się sprawdzają oraz określić obszary tematyczne, których polityki jeszcze nie regulują. Analiza przeprowadzonych inicjatyw i ich dotychczasowej skuteczności prowadzona jest w celu określania, które rozwiązania sprawdzają się na szczeblu lokalnym oraz które powinno się stosować szerzej. W tworzeniu programu należy także uwzględnić zainteresowane strony oraz społeczeństwo, co gwarantuje art. 13 zmienionej Dyrektywy w sprawie Odpadów. Dzięki konsultacjom zainteresowane strony, zaangażowane w bieżące działania w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów lub podobne inicjatywy, zostaną zidentyfikowane lub same się ujawnią. Członkowie konsultacji będą kluczowymi źródłami informacji w kolejnych fazach tworzenia programów, a dzięki ich stałemu zaangażowaniu stworzony program będzie odpowiedni, przydatny oraz możliwy do zrealizowania. Faza druga: Ustalenie priorytetów Pozwala władzom zdefiniować ogólne stanowisko, rolę podmiotów uczestniczących w programie, a także cele programu. Jest to czas, by pomyśleć nad strategiczną wizją programu oraz nad tym jak program przyczyni się do zrównoważonego rozwoju społeczeństwa. Należy ustalić, czy program zapobiegania powstawaniu odpadów będzie integralną częścią krajowych lub regionalnych planów gospodarki odpadami, krajowych lub regionalnych strategii ochrony środowiska, czy też będzie istnieć niezależnie, zgodnie z art. 29 (1) Dyrektywy Ramowej w sprawie Odpadów 2008/98 / WE. 23

24 Powinno się wskazać w jakich kategoriach program zapobiegania powstawaniu odpadów podchodzi do problemu: stron zainteresowanych (gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa), strumieni odpadów (odpady ulegające biodegradacji, papier, odpady niebezpieczne), faz cyklu życia produktu (projektowanie, produkcja, konsumpcja). Należy określić rolę władz lokalnych i regionalnych w krajowym programie oraz które szczeble władzy są odpowiedzialne za zarządzanie programem. Program powinien mieć na uwadze przerwanie związku pomiędzy wzrostem gospodarczym a wpływem odpadów na środowisko oraz podążanie w kierunku gospodarki nie wytwarzającej odpadów. W ramach osiągania powyższych celów pomocne jest ustanowienie limitów ilościowych z wyraźnym terminem wdrożenia. Przy zakładaniu docelowych wielkości limitów należy wziąć pod uwagę istniejące tendencje w wytwarzaniu odpadów oraz istniejącą infrastrukturę i usługi, które mogą pomóc władzom w osiąganiu poszczególnych celów. Przy określaniu odpowiednich celów przydatne mogą okazać się następujące kroki: Krok pierwszy: zasięg geograficzny celów Cele ilościowe przydatne są na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym. Kraje o silnych władzach regionalnych mogą chcieć wdrożyć programy zapobiegania powstawaniu odpadów na tym właśnie szczeblu. Natomiast ambitne cele o zasięgu krajowym, którym towarzyszy duża kampania informacyjna pomagają uwidocznić podjęte działania i są bodźcem do zbierania i monitorowania danych dotyczących zapobiegania powstawaniu odpadów. Krok drugi: Cele ilościowe lub jakościowe Cele ilościowe, np. ograniczanie zebranych odpadów i wzrost deklarowanej świadomości społecznej to przydatne narzędzia na wszystkich poziomach geograficznych. Rezultaty można mierzyć wagą odpadów lub wielkością emisji gazów cieplarnianych, którym udało się zapobiec lub też połączeniem ich obu. Stosunek wielkości odpadów do emisji gazów, którym udało się zapobiec, nie zawsze jest taki sam we wszystkich typach odpadów. (np. korzyści z zapobiegnięcia powstaniu jednej tony odpadów z aluminium i jednej tony odpadów betonu znacznie się różnią). Cele jakościowe są szczególnie przydatne w przypadku problematycznych strumieni odpadów. Cele, w których zapobiega się użyciu czy produkcji substancji niebezpiecznych oraz skutecznie redukuje się ich zawartość w odpadach powstałych w procesach produkcyjnych dotyczą w szczególności przedsiębiorstw i przemysłu. Krok trzeci: Gromadzenie danych Ustanawiając jakiekolwiek cele należy sprawdzić, czy dane potrzebne do potwierdzenia rezultatów nie są już dostępne. Czy dane te są zebrane na szczeblu krajowym, regionalnym czy lokalnym? Czy trudno jest zebrać niedostępne jeszcze dane? Krok czwarty: Terminy 24

25 Należy określić jaki jest horyzont czasowy programu i podjętych inicjatyw? W jaki sposób ramy czasowe odnoszą się do innych, związanych z programem planów czy inicjatyw? Czy horyzont czasowy jest wystarczający do osiągnięcia pożądanych rezultatów? Należy rozważyć, czy dla ogólnego podejścia i priorytetów krajowego programu lepsze są ambitne cele rozłożone na dłuższy okres, czy też łatwiejsze do osiągnięcia, krótkoterminowe cele. Krok piąty: Dobrowolne czy obowiązkowe? Cele można osiągać albo przez wspólne dążenia dzięki zawarciu dobrowolnej umowy, albo przez wymogi dotyczące niektórych sektorów, którym towarzyszą kary za nieprzestrzeganie. Krok szósty: Wielkości docelowe ogólne lub sektorowe Wielkości docelowe ogólne można wyrazić za pomocą limitów odpadów przeznaczonych przez władze do składowania lub recyklingu, lub limitów emisji gazów cieplarnianych ustanowionych w ramach gospodarowania odpadami (w mln ton ekwiwalentu dwutlenku węgla). Wielkości docelowe sektorowe mogą dotyczyć osobno gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, jako że ilość wytworzonych odpadów i kanały przekazywania informacji i szkoleń mogą się różnić. Ogólnie rzecz biorąc, im mniejszy sektor, tym dokładniejsze udaje się zebrać wyniki i tym większy procent osób, w stosunku do których kampania jest skuteczna w ramach określonych kryteriów. Docelowe wielkości mogą dotyczyć kluczowych strumieni odpadów. Towarzyszyć im mogą strategiczne kampanie informacyjne lub środki regulacyjne. Papier, opakowania, urządzenia elektryczne i elektroniczne, odpady ulegające biodegradacji, budowlane i rozbiórkowe to odpady, dla których można z powodzeniem ustalić wielkości docelowe w stosunku do osób prywatnych. Faza trzecia: Opracowanie strategii Obejmuje działania, które mają gwarantować, aby wdrożony program był odpowiedni do warunków i aby został powszechnie przyjęty. Zaangażowanie zainteresowanych stron ma znaczenie dla powodzenia programu i realizacji celów. Należy określić podmioty zainteresowane, zaangażowane w każdym sektorze i na każdym szczeblu administracyjnym. Mogą to być: inni decydenci, władze regionalne i lokalne, społeczności, organizacje non-profit, naukowcy, specjaliści badający zmiany zachowań, profesjonaliści ze świata biznesu i z różnych branż, organizacje handlowe i grupy konsumentów. Należy również ustalić rolę głównych podmiotów zainteresowanych. Organizowanie komitetów doradczych czy branżowych spotkań panelowych to na ogół najlepszy sposób na pośredniczenie pomiędzy stronami zainteresowanymi a władzami publicznymi. Jednak ponieważ ich działalność może być kosztowna i czasochłonna, trzeba zadecydować, czy ten rodzaj zaangażowania jest korzystny dla wszystkich działań. Ogół społeczeństwa można włączyć w przygotowanie programu dzięki publicznym konsultacjom na jego temat. Faza czwarta: Planowanie i wdrożenie 25

26 Biorąc pod uwagę ogólne podejście wybrane w fazie drugiej, władze powinny określić, które opcje polityki należy włączyć do programu oraz który szczebel będzie odpowiedzialny za zarządzanie nimi. Powinno się sporządzić harmonogram określający przewidywany czas trwania poszczególnych etapów oraz przewidywany termin realizacji programu. Harmonogram powinien wyszczególniać różne etapy programu zapobiegania powstawaniu odpadów. Program zapobiegania powstawaniu odpadów musi zostać stworzony zgodnie z art. 29 Dyrektywy Ramowej w sprawie odpadów, nie później niż do dnia 12 grudnia 2013 r. Do tego czasu musi być zakończone planowanie i podejmowanie decyzji w zakresie programu, chociaż nie jego realizacja i ocena. Weryfikacja programu musi być dokonywana co najmniej co 6 lat. Faza piąta: Monitorowanie postępu Opracowywanie wskaźników ma zasadnicze znaczenie w monitorowaniu postępu osiągania celów oraz ocenie skuteczności polityki zapobiegania powstawaniu odpadów. Doświadczenie zdobyte w krajach UE pokazuje, iż trudności w zmierzeniu postępu w dziedzinie zapobiegania powstawaniu odpadów przy użyciu wiarygodnych wskaźników ograniczyły skuteczność podjętych środków. Często jest to wynikiem trudności zmierzenia ilości odpadów, "którym udało się zapobiec", w przeciwieństwie do pomiaru istniejących odpadów, poddanych recyklingowi lub wywiezionych na składowiska Strategie zapobiegania powstawaniu odpadów Odpady powstają w wielu różnych sytuacjach, a zatem sposoby zwalczania i zapobiegania powstawaniu odpadów są także różnorodne. Po ocenie różnych, stosowanych środków zapobiegania powstawaniu odpadów, przedstawiono szereg dostępnych opcji polityki w zakresie strategii informacyjnej, promocyjnej i regulacyjnej. Obecnie częściej stosuje się strategie informacyjne i promocyjne, chociaż przewiduje się, że strategie regulacyjne staną się coraz ważniejsze, gdy cele i wymogi dotyczące zapobiegania powstawaniu odpadów będą wdrażane na szczeblu krajowym. Podczas gdy strategie można wdrażać na różnych szczeblach administracji rządowej i mogą one być adresowane do różnych grup zainteresowanych, ich szerszym celem jest stała zmiana w sposobie, w jaki osoby prywatne myślą o konsumowanych produktach oraz zwiększenie ich świadomości na temat zużywanych zasobów i wytwarzanych odpadów. Stała zmiana w podejściu i zachowaniu wpłynie na to, jak osoby prywatne wytwarzają odpady w swoich domach, miejscu pracy, drodze do miejsca pracy lub jako turyści. Strategia informacyjna: Skupia się na zwiększeniu świadomości społecznej, skierowana jest do ogółu społeczeństwa oraz przedsiębiorców. Zapobieganie powstawaniu odpadów zależne jest od zmian w postawie oraz zachowaniu, których nie można prawnie uregulować, jednak można do nich zachęcać poprzez kolejne środki. Do strategii informacyjnych zalicza się: Kampanie informacyjne - odnoszą się one do konkretnych strumieni odpadów oraz oferują praktyczne oraz łatwe do naśladowania wskazówki, co do tego jak zapobiegać powstawaniu odpadów. Strategia promocyjna: 26

27 Zachęca społeczeństwo do podejmowania konkretnych działań. Korzystne działania promocyjne obejmują: Wsparcie dla dobrowolnych umów - wsparcie w formie finansowania działalności promocyjnej oraz wsparcia logistycznego dla dobrowolnych porozumień Promocja ponownego wykorzystania i napraw oferuje usługi przedłużenia okresu użytkowania różnych produktów konsumenckich i ma znaczne możliwości ograniczenia składowania odpadów konsumenckich. Promocja systemów zarządzania środowiskiem system zarządzania środowiskiem (EMAS) jest narzędziem w zapobieganiu wytwarzania odpadów przez przedsiębiorstwa: odpadów opakowaniowych, przemysłowych, budowlanych i rozbiórkowych. Zachęty dla czystej konsumpcji. Promowanie badań i rozwoju. Strategia regulacyjna: Nakłada ograniczenia dotyczące wytwarzania odpadów, poszerza zakres zobowiązań chroniących środowisko naturalne, a także nakłada kryteria środowiskowe na zamówienia publiczne. Obejmują: Planowanie - Niektóre materiały czy substancje będące odpadami można wyłączyć ze składowania, wprowadzając zakazy składowania i zobowiązując producentów do recyklingu tych materiałów lub wyłączenia ich z procesu produkcyjnego. Inne środki dotyczące planowania to np. wymogi podawania do publicznej wiadomości informacji o zanieczyszczeniach, większa odpowiedzialność prawna za substancje niebezpieczne oraz bardziej surowe normy dla zakładów wytwarzających odpady przemysłowe i niebezpieczne. Podatki i zachęty - Podatki i opłaty od odpadów mogą zachęcić do zachowań zapobiegawczych oraz do stworzenia systemu zarządzania środowiskiem, który zwiększy wydajność materiałową. Polityka Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) ma na celu zmotywowanie producentów do inwestowania w wydajność materiałową, aby ograniczyć ostateczną ilość odpadów oraz w projektowanie ekologiczne, by przedłużyć cykl życia używanych materiałów. Polityka Zielonych Zamówień Publicznych(GPP) - należy zwrócić szczególną uwagę na długość okresu użytkowania zakupionych produktów i możliwość ich naprawy oraz rozważyć ustanowienie produktów wielokrotnego użytku jako stałej części zakupów Promowanie zapobiegania powstawaniu odpadów 1) W gospodarstwach domowych Odpady z gospodarstw domowych, które można skutecznie ograniczyć to: odpady spożywcze, obcinki z ogrodów, ulotki reklamowe, baterie, torby plastikowe, odpady 27

28 elektryczne i elektroniczne oraz tekstylia. Rozwiązaniem są tu kampanie informacyjne oraz proste instrukcje o tym, jak zredukować oraz ponownie wykorzystać wyrzucany produkt. Kampanie informacyjne zachęcające gospodarstwa domowe do segregacji oraz unieszkodliwienia odpadów niebezpiecznych, takich jak m.in.: baterii, farb, pestycydów, świetlówek, czy odpadów elektrycznych i elektronicznych, powinny być integralną częścią programów zapobiegania powstawaniu odpadów z gospodarstw domowych. Programy te powinny także promować zastąpienie substancji niebezpiecznych innymi. Oznakowania ekologiczne pozwalają łatwo rozpoznać produkty o mniejszych własnościach niebezpiecznych w różnych kategoriach, w tym w kategorii farb i środków czyszczących. 2) W przedsiębiorstwach Przedsiębiorstwa oraz przemysł zajmujące się fazą produkcji mogą skorzystać ze zorganizowanego systemu dzielenia się materiałami dzięki finansowanym ze środków publicznych programom. Symbioza przemysłowa może pomóc przedsiębiorstwom rozszerzyć produkcję, zmniejszając jednocześnie eksploatację zasobów naturalnych, wytwarzanie odpadów oraz ogólne oddziaływanie na środowisko. Krajowy Program Symbiozy Przemysłowej i inne programy stanowią ramy umożliwiające zidentyfikowanie materiałów i zasobów, którymi przedsiębiorstwa na szczeblu regionalnym i krajowym mogą efektywnie się wymieniać. Oprócz możliwości projektowych i produkcyjnych przedsiębiorstwa są konsumentami na wielką skalę, a ich decyzje mają znaczący wpływ na rynek. Zwiększanie świadomości przedsiębiorstw o zaletach zielonych zakupów, zwiększanie widoczności produktów z oznakowaniem ekologicznym na rynku oraz doradztwo w dziedzinie tworzenia strategii zielonych zakupów, która uwzględnia trwałość, toksyczność i wielkość opakowania, stanowią ważny krok w zapobieganiu powstawania odpadów w biurach i miejscach pracy. Promowanie i ułatwianie ponownego wykorzystania i napraw jest również bardzo przydatne dla przedsiębiorstw, i może być realizowane we współpracy z obiektami zajmującymi się odpadami z gospodarstw domowych. Stworzenie infrastruktury umożliwiającej sprzedaż i wymianę mebli i urządzeń biurowych przez istniejący fizycznie magazyn lub platformę internetową w praktyczny sposób zmniejsza parcie odpadów z przedsiębiorstw na miejscowe składowiska. Zmniejsza ono również ilość odpadów elektrycznych i elektronicznych, przedłużając okres użytkowania komputerów biurowych i sprzętu elektronicznego Wytyczne do Programu Zapobiegania Powstawaniu Odpadów na terenie miasta Zgorzelec wynikające z obowiązków prawnych oraz zapisów dokumentów wyższego rzędu Bezpośrednią podstawą do opracowania programów zapobiegania powstawaniu odpadów jest Dyrektywa 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy. Wiążące są również zapisy Polityki Ekologicznej Państwa na lata z perspektywą do roku Oparto się także na zapisach Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Zgorzeleckiego na lata z perspektywą do roku 2016 oraz Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Zgorzelec - aktualizacja na lata z perspektywą na lata Pełną charakterystykę wymogów wynikających z uwarunkowań prawnych oraz obowiązków wynikających z realizacji strategii, planów i programów wyższego rzędu przedstawiono w załączniku nr 1. 28

29 Ogólne zasady gospodarki odpadami Przyjęte cele Polityki Ekologicznej Państwa mają być realizowane zgodnie z przyjętym strategicznymi kierunkami Zasady postępowania z odpadami Zgodnie z ustawą o odpadach (art. 5) każdy, kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić, tak aby: zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania, zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec ich powstaniu, zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi. Odpady powinny być w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania. Odpady, które nie mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania, powinny być, uwzględniając najlepszą dostępną technikę lub technologię, o której mowa w art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr. 25, poz. 150 z późniejszymi zmianami), przekazywane do najbliżej położonych miejsc, w których mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwione (art. 9). Odpady, których nie udało się poddać odzyskowi, powinny być tak unieszkodliwiane, aby składowane były wyłącznie te odpady, których unieszkodliwienie w inny sposób było niemożliwe z przyczyn technologicznych lub nieuzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych (art. 7). Zasady postępowania z odpadami niebezpiecznymi występującymi w odpadach komunalnych, takimi jak baterie i akumulatory określa art. 41 ustawy o odpadach wskazując, iż: 1. Odpady w postaci baterii lub akumulatorów zbiera się oddzielnie od innych rodzajów odpadów. 2. Posiadacz odpadów w postaci baterii lub akumulatorów, powstałych w wyniku prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, jest obowiązany do ich selektywnego zbierania, umożliwiającego późniejszy odzysk lub unieszkodliwienie tych odpadów. 3. Posiadacz odpadów w postaci baterii lub akumulatorów, który jest osobą fizyczną niebędącą przedsiębiorcą, powinien zwracać te odpady do punktów ich zbierania lub wrzucać do pojemników przeznaczonych na te odpady Obowiązki wytwórcy odpadów Poprzez wytwórcę odpadów rozumie się (zgodnie z art. 3 ustawy o odpadach) każdego, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów oraz każdego, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów. Wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę, chyba, że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej. 29

30 Wytwórca odpadów jest obowiązany do stosowania takich sposobów produkcji lub form usług oraz surowców i materiałów, które zapobiegają powstawaniu odpadów lub pozwalają utrzymać na możliwie najniższym poziomie ich ilość, a także ograniczają negatywne oddziaływanie na środowisko lub zagrożenie życia lub zdrowia ludzi Obowiązki posiadacza odpadów Poprzez posiadacza odpadów rozumie się (zgodnie z brzmieniem art. 3 ustawy o odpadach) każdego, kto faktycznie włada odpadami (wytwórcę odpadów, inną osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną). Domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości. Posiadacz jest obowiązany do pozbywania się substancji lub przedmiotów niespełniających wymagań technicznych określonych w przepisach. Posiadacz odpadów jest obowiązany do postępowania z odpadami w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami. Posiadacz odpadów jest zobowiązany do: poddania ich odzyskowi, w pierwszej kolejności; unieszkodliwienia w sposób zgodny z wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami (jeżeli odzysk z przyczyn technologicznych jest on niemożliwy lub nie jest uzasadniony z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych) Unieszkodliwianie odpadów W ustawie o odpadach, poprzez unieszkodliwianie odpadów rozumie się poddanie ich procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych określonym w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska. W załączniku nr 6 do ustawy o odpadach wyspecyfikowane dopuszczane procesy unieszkodliwiania odpadów. Do najważniejszych należą: Składowanie na składowiskach odpadów obojętnych (proces -D1); Obróbka w glebie i ziemi (np. biodegradacja) (D2); Składowanie poprzez głębokie wtryskiwanie (D3); Retencja powierzchniowa (D4); Składowanie na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne (D5); Odprowadzanie do wód z wyjątkiem mórz (D6); Lokowanie (zatapianie) na dnie mórz (D7); Termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie (D11); Składowanie odpadów w pojemnikach w ziemi (np. w kopalni) (D12). Zgodnie z brzmieniem art. 12 ustawy unieszkodliwianiu poddaje się wyłącznie te odpady, z których uprzednio wydzielono odpady nadające się do odzysku. 30

31 Tymczasowe magazynowanie odpadów Ustawowo dopuszczono możliwość magazynowania odpadów przed ich składowaniem czy szerzej unieszkodliwieniem. Określono również maksymalny czas magazynowania odpadów przed ich poddaniem procesowi odzysk lub unieszkodliwienia: odpady przeznaczone do odzysku lub unieszkodliwiania, z wyjątkiem składowania, mogą być magazynowane, jeżeli konieczność magazynowania wynika z procesów technologicznych lub organizacyjnych i nie przekracza terminów uzasadnionych zastosowaniem tych procesów, nie dłużej jednak niż przez okres 3 lat. odpady przeznaczone do składowania mogą być magazynowane jedynie w celu zebrania odpowiedniej ilości tych odpadów do transportu na składowisko odpadów, nie dłużej jednak niż przez okres 1 roku. Okresy magazynowania odpadów, liczone są łącznie dla wszystkich kolejnych posiadaczy tych odpadów. Magazynowanie odpadów może odbywać się na terenie, do którego posiadacz odpadów ma tytuł prawny. Miejsce magazynowania odpadów nie wymaga wyznaczenia w trybie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym (art. 63 ust. 2 ustawy o odpadach). Określenie miejsca i sposobu magazynowania odpadów następuje w (63 ust. 6 ustawy o odpadach): pozwoleniu zintegrowanym, o którym mowa w przepisach o ochronie środowiska, pozwoleniu na wytwarzanie odpadów, decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, zezwoleniu na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, zezwoleniu na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów. Wg. ustawy o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 7 czerwca 2001 r., decyzje wyrażające zgodę na miejsce oraz sposób gromadzenia odpadów, wydane na podstawie ustawy o odpadach, zachowują moc do czasu uzyskania decyzji określających sposób i miejsce magazynowania odpadów lub złożenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami Składowanie odpadów Ustawa o odpadach określiła składowiska odpadów jako obiekty budowlane względem których lokalizacji, budowy i eksploatacji mają zastosowanie przepisy ustaw o zagospodarowaniu przestrzennym i Prawo budowlane. Obowiązuje podział składowisk odpadów na składowiska odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne oraz składowiska odpadów obojętnych (art.50 ust. 1 ustawy o odpadach). Na tych ostatnich mogą być składowane wyłącznie odpady obojętne (art.58 ustawy o odpadach), natomiast na składowisku odpadów niebezpiecznych nie mogą być składowane odpady inne niż niebezpieczne (art. 57 ust. 1 ustawy o odpadach). Jednocześnie, stałe odpady niebezpieczne mogą być składowane na wydzielonych 31

32 częściach składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, które powinny spełniać wymagania dotyczące lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, określone dla składowisk odpadów niebezpiecznych. Na wzmiankowanych wydzielonych częściach składowisk mogą być składowane odpady inne niż niebezpieczne. Ustawa wprowadziła tez zakaz składowania niektórych typów odpadów, i tak zgodnie z art. 55 ustawy o odpadach zakazano składowania odpadów: występujących w postaci ciekłej, w tym odpadów zawierających wodę w ilości powyżej 95% masy całkowitej, z wyłączeniem szlamów, właściwościach wybuchowych, żrących, utleniających, wysoce łatwopalnych lub łatwopalnych, zakaźnych medycznych i zakaźnych weterynaryjnych, powstających w wyniku prac naukowo-badawczych, rozwojowych lub działalności dydaktycznej, które nie są zidentyfikowane lub są nowe i których oddziaływanie na środowisko jest nieznane, opon i ich części, z wyłączeniem opon rowerowych i opon o średnicy zewnętrznej większej niż 1400 mm. Według ustawy wprowadzającej Prawo Ochrony Środowiska zakaz składowania opon obowiązuje od dnia 1 lipca 2003 r. (art. 43 ust. 1 ustawy o odpadach), natomiast zakaz składowania części opon będzie obowiązywał od dnia 1 lipca 2006 r. (art. 43 ust. 2 ustawy o odpadach). Odpady powinny być składowane w sposób selektywny mając na uwadze uniknięcie szkodliwych dla środowiska reakcji pomiędzy składnikami tych odpadów, możliwość dalszego ich wykorzystania oraz rekultywację i ponowne zagospodarowanie terenu składowiska odpadów. Dopuszcza się składowanie określonych rodzajów odpadów w sposób nieselektywny (mieszanie), jeżeli w wyniku takiego składowania nie nastąpi zwiększenie negatywnego oddziaływania tych odpadów na środowisko (art. 55 ust. 4 ustawy o odpadach). Zmniejszeniu ilości lub objętości odpadów kierowanych na składowisko ma służyć obowiązek poddawania ich procesom przekształcania fizycznego, chemicznego lub biologicznego w stosunku do odpadów, które takim procesom mogą podlegać (art. 56 ust. 1 ustawy o odpadach). Obowiązki te nie dotyczą odpadów obojętnych oraz odpadów, w stosunku do których proces przekształcenia fizycznego, chemicznego lub biologicznego nie spowoduje ograniczenia zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub dla środowiska ani ograniczenia ilości lub objętości składowanych odpadów (art. 56 ust. 2 ustawy o odpadach) Obowiązki gminy i właścicieli nieruchomości dotyczące gospodarki odpadami Zadania gminy oraz obowiązki właścicieli nieruchomości dotyczące utrzymania czystości i porządku określa ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz z późn. zm.) oraz ustawa o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz z późn. zm.). Dnia 1 lipca 2011 r. została ogłoszona ustawa o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 152, poz. 897), która nakłada na gminy szereg nowych obowiązków i zadań, a także odpowiedzialność za całą gospodarkę. Ze względu na istotną zmianę uwarunkowań prawnych które dotyczą okresu obowiązywania niniejszego programu zadania gminy, właścicieli nieruchomości oraz podmiotów odbierających odpady komunalne w latach 2012 i 2013 będą ulegać modyfikacjom. Z tego też powodu omówiono je dwukrotnie, w pierwszym przypadku 32

33 odnosząc się do aktualnych do roku 2012 obowiązków natomiast w drugim przypadku odniesiono się do uwarunkowań, które będą obowiązywać od roku Wprowadzenie zmian wobec dotychczas obowiązującej ustawy ma celu usprawnienie systemu zbierania, segregowania oraz przetwarzania odpadów komunalnych w stopniu odpowiadającym normom wyznaczonym przez dyrektywę z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy. Ustawa ta wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2012 r., jednak dla szeregu przepisów przewidziano pewne okresy przejściowe i dostosowawcze. Harmonogram wdrażania zmienionych przepisów jest następujący: od 1 stycznia 2012 r. zaczyna działać rejestr działalności regulowanej, gmina od tego dnia nie wydaje zezwoleń na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. do 30 kwietnia 2012 r. - przedsiębiorcy odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości będą zobowiązani złożyć pierwsze sprawozdania; do 1 lipca 2012 r. - sejmik województwa przyjmuje uchwałę w sprawie: aktualizacji wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, wykonania wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, w której określone zostaną regiony oraz regionalne instalacje do zagospodarowania odpadów, stanowiącą akt prawa miejscowego. do 1 stycznia 2013 r.: gminy są zobowiązane podjąć uchwały w sprawie stawek opłat, szczegółowych zasad ich ponoszenia, wzoru deklaracji i terminu złożenia pierwszych deklaracji; przedsiębiorcy, którzy przed wejściem w życie ustawy działali na podstawie zezwoleń są obowiązani uzyskać wpis do rejestru; od 1 stycznia 2013 r.: zaczynają obowiązywać nowe regulaminy utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, powinna zacząć się kampania edukacyjno-informacyjna, mająca na celu zapoznanie właścicieli nieruchomości z obowiązkami wynikającymi z uchwał. do 31 marca 2013 r. gminy składają pierwsze sprawozdanie do Marszałka Województwa; od 1 lipca 2013 r. zaczyna funkcjonować nowy system: wchodzą w życie uchwały rad gmin, gminy zaczynają pobierać opłaty od właścicieli nieruchomości i w zamian zapewniają świadczenie usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. do tego czasu muszą zostać rozstrzygnięte przetargi na odbieranie odpadów od właścicieli nieruchomości i muszą być podpisane umowy między gminą, a przedsiębiorcami. 33

34 Rys. 1-1 Harmonogram wdrażania przepisów ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. Zgodnie z zapisem art. 2 ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości ( ) pod pojęciem właścicieli nieruchomości traktowane są wszelakie podmioty władające nieruchomością (a więc jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu). To właśnie do nich skierowane są zapisy dotyczące gospodarki odpadami komunalnymi Zadania gminy Poniżej uwzględniono zarówno aktualne zadania gminy jak i nowe które dopiero pojawią się w roku 2012 i Ponieważ różnią się miedzy sobą w dość znacząco przedstawiono to w osobnych punktach Aktualne obowiązki gmin Utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do zadań własnych gminy. Do zadań gminy należy m.in. zapewnienie czystości i porządku na swoim terenie oraz tworzenie warunków niezbędnych do ich utrzymania, a w szczególności (art. 3 ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości ( ): Do obowiązkowych zadań własnych gmin w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi należy: 1) zapewnianie objęcia wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych, 2) zapewnianie warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, aby było możliwe: a) ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, b) wydzielanie odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych, c) osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych, 34

35 3) zapewnianie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami lub przedsiębiorcami instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, albo zapewnienie warunków do budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przez przedsiębiorców, 4) zapewnianie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania: a) do dnia 31 grudnia 2013 r. - do nie więcej niż 50% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, b) do dnia 31 grudnia 2020 r. - do nie więcej niż 35% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Rada gminy, po zasięgnięciu opinii państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, uchwala regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, zwany dalej regulaminem, który jest aktem prawa miejscowego. Regulamin określa szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy dotyczące: 1) wymagań w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości obejmujących: a) prowadzenie we wskazanym zakresie selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych tym powstających w gospodarstwach domowych odpadów niebezpiecznych, odpadów wielkogabarytowych, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, zużytych baterii i zużytych akumulatorów oraz odpadów z remontów 2) rodzaju i minimalnej pojemności urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości oraz na drogach publicznych, warunków rozmieszczania tych urządzeń i ich utrzymania w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym, przy uwzględnieniu: a) średniej ilości odpadów komunalnych wytwarzanych w gospodarstwach domowych bądź w innych źródłach, b) liczby osób korzystających z tych urządzeń, 3) częstotliwości i sposobu pozbywania się odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości oraz z terenów przeznaczonych do użytku publicznego, 4) maksymalnego poziomu odpadów komunalnych ulegających biodegradacji dopuszczonych do składowania na składowiskach odpadów, 5) innych wymagań wynikających z gminnego planu gospodarki odpadami, Rada gminy ma obowiązek dostosować regulamin do gminnego planu gospodarki odpadami w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące od daty uchwalenia tego planu. Radzie Gminy przysługuje prawo ustalenia - w drodze uchwały - górnej stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługi odbioru odpadów od właścicieli nieruchomości (art. 6 ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości ( ). Ustalając stawki powyższych opłat, rada gminy może stosować stawki niższe, jeżeli odpady 35

36 komunalne są zbierane i transportowane w sposób selektywny (art. 6 ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości ( ). Rada gminy określa, w drodze uchwały, wymagania, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie przez przedsiębiorców działalności w zakresie: 1) odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, 2) opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych. Gmina jest obowiązana zorganizować odbieranie odpadów komunalnych oraz opróżnianie zbiorników bezodpływowych w przypadku właścicieli nieruchomości, którzy nie zawarli umów. Wójt, burmistrz, prezydent miasta wydaje z urzędu decyzję, w której ustala: 1) obowiązek uiszczania opłat za odbieranie odpadów komunalnych lub opróżnianie zbiorników bezodpływowych, 2) wysokość opłat, 3) terminy uiszczania opłat, 4) sposób i terminy udostępniania urządzeń lub zbiorników w celu ich opróżnienia. Rada gminy może w drodze uchwały, na podstawie akceptacji mieszkańców wyrażonej w przeprowadzonym uprzednio referendum gminnym, przejąć od właścicieli nieruchomości wszystkie lub wskazane obowiązki (art. 6a). Przejmując obowiązki, rada gminy ustala opłatę ponoszoną przez właścicieli nieruchomości za wykonywanie przejętych obowiązków. Wysokość opłaty jest uzależniona od faktycznych kosztów ponoszonych przez gminę z tytułu zorganizowania i funkcjonowania systemu zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych lub nieczystości ciekłych Docelowe obowiązki gmin Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw do obowiązków gmin będzie należało: 1) zapewnienie czystości i porządku na swoim terenie oraz tworzenie warunków niezbędnych do ich utrzymania, a w szczególności: a) tworzenie warunków do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na terenie gminy lub zapewnienie wykonania tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych, b) zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami - regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, Przepisy ustawy wprowadzają pojęcie Regionalnej Instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych. Rozumie się przez to zakład zagospodarowania odpadów o mocy przerobowej wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego przez co najmniej 120 tys. mieszkańców, spełniający wymagania najlepszej dostępnej techniki lub technologii, o której mowa w art. 143 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. oraz zapewniający termiczne przekształcenie odpadów: mechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielenie ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadających się w całości lub w części do odzysku, 36

37 przetwarzanie selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzanie z nich produktu o właściwościach nawozowych lub środków wspomagających uprawę roślin, spełniającego wymagania określone w przepisach odrębnych, składowanie odpadów powstających w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych o pojemności pozwalającej na przyjmowanie przez okres nie krótszy niż 15 lat odpadów w ilości nie mniejszej niż powstająca w instalacjach do mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych. c) objęcie wszystkich właścicieli nieruchomości na terenie gminy systemem gospodarowania odpadami komunalnymi, d) nadzorowanie gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym realizowanie zadań powierzonych podmiotom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, e) ustanawianie selektywnego zbierania odpadów komunalnych takich jak: papier, metal, tworzywa sztuczne, szkła, opakowania wielomateriałowe oraz odpady ulegające biodegradacji, w tym odpadów opakowaniowych ulegających biodegradacji, f) tworzenie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, wskazanie miejsca, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych, g) zapewnienie osiągnięcia odpowiednich poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania, h) prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadam komunalnymi, w szczególności w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych, i) udostępnienie na stronie internetowej urzędu gminy oraz w sposób zwyczajowo przyjęty informacje o: podmiotach odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości z terenu danej gminy, miejscach zagospodarowania przez podmioty odbierające odpady komunalne od właścicieli nieruchomości. j) dokonywanie corocznej analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi, w celu weryfikacji możliwości technicznych i organizacyjnych gminy w zakresie gospodarowania odpadami, k) zapobieganie zanieczyszczeniu ulic, placów i terenów otwartych, w szczególności przez zbieranie i pozbywanie się błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości oraz odpadów zgromadzonych w przeznaczonych do tego celu pojemnikach ustawionych na chodnikach, 2) Realizując zadanie polegające na zapewnieniu budowy, utrzymania i eksploatacji regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych gminy są obowiązane do: 37

38 a) przeprowadzania przetargu na wybór podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych, b) dokonywania wyboru podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych na zasadach określonych w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym, c) dokonywania wyboru podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych na zasadach określonych w ustawie z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi, d) w przypadku, gdy nie nastąpi żadna z powyższych sytuacji gmina może samodzielnie realizować zadanie. 3) gminy są obowiązane osiągnąć do dnia 31 grudnia 2020 r.: a) poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia takich odpadów komunalnych jak: papier, metal, tworzywa sztuczne i szkła w wysokości co najmniej 50% wagowo, b) poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w wysokości co najmniej 70% wagowo. 4) gminy są obowiązane ograniczyć masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania: a) do dnia 16 lipca 2013 r. do nie więcej niż 50% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania, b) do dnia 16 lipca 2020 r. do nie więcej niż 35% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania w stosunku do masy odpadów wytworzonych w 1995 r. 5) rada gminy jest obowiązana dostosować regulamin do wojewódzkiego planu gospodarki odpadami w terminie 6 miesięcy od dnia uchwalenia tego planu, 6) gminy są obowiązane do zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na której zamieszkują mieszkańcy. Może również przejąć obowiązki właścicieli nieruchomości niezamieszkiwanych przez mieszkańców, W przypadku właścicieli nieruchomości niezamieszkałych możliwe są natomiast dwie drogi regulacji stosunków w zakresie organizacji systemu gospodarki odpadami: a) zgodnie z art. 6c ust. 2 Rada gminy może w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego podjąć decyzję o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości na której nie zamieszkują mieszkańcy, a prowadzona jest działalność w związku z którą powstają odpady komunalne, b) w przypadku braku uchwały, o której mowa powyżej, system odbioru odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości niezamieszkałych będzie funkcjonować analogicznie jak przed nowelizacją Ustawy tj. właściciel takiej nieruchomości podpisywać 38

39 będzie umowę na odbiór odpadów z działającym na rynku przedsiębiorcą wpisanym do rejestru działalności regulowanej, przekazywać mu odpady oraz uiszczać stosowne wynagrodzenie, a przedsiębiorca przekaże zbierane odpady do instalacji ich unieszkodliwiania, za co uiści stosowną opłatę określoną w zawartej z prowadzącym instalację przedsiębiorcą. 7) wójt, burmistrz lub prezydent miasta organizuje przetargi na odbiór lub na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych, 8) wójt, burmistrz lub prezydent miasta zawiera z przedsiębiorcą odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, wybranym w drodze przetargu umowę na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, 9) wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany do sporządzenia rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi, 10) rada gminy określa wysokość opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, a także szczegółowy sposób świadczenia usług na rzecz właścicieli nieruchomości w zakresie odbierania i zagospodarowania odpadów komunalnych. Opłata za gospodarowanie odpadami będzie uwzględniała w szczególności: koszty odbierania, transportu, zbierania, odzysku, w tym recyklingu, a także unieszkodliwiania odpadów, 11) rada gminy w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego określi termin, częstotliwość i tryb uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, biorąc pod uwagę warunki miejscowe, 12) wójt, burmistrz lub prezydent miasta sprawuje kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów ustawy. Ocena obecnego stanu prawa gospodarki odpadami, jak i spodziewanych jego zmian, wskazują zdecydowanie na konieczność rozwoju: działań służących zapobieganiu wytwarzania odpadów, selektywnego zbierania odpadów surowcowych oraz bioodpadów, biologicznego przetwarzania (recyklingu organicznego) bioodpadów Obowiązki właścicieli nieruchomości Poniżej uwzględniono zarówno aktualne zadania właścicieli nieruchomości jak i nowe które dopiero pojawią się w roku 2012 i Ponieważ różnią się miedzy sobą w dość znacząco przedstawiono to w osobnych punktach Aktualne obowiązki właścicieli nieruchomości Właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez: 1) wyposażenie nieruchomości w urządzenia służące do zbierania odpadów oraz ich utrzymanie w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym, 2) zbieranie powstałych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych zgodnie z wymaganiami określonymi w uchwale rady gminy oraz pozbywanie się tych odpadów w sposób zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi. 39

40 Właściciele nieruchomości przy wykonywaniu obowiązku obowiązani są do udokumentowania, w formie umowy korzystania z usług wykonywanych przez zakład będący gminną jednostką organizacyjną lub przedsiębiorcę posiadającego zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości przez okazanie takiej umowy i dowodów płacenia za takie usługi Docelowe obowiązki właścicieli nieruchomości Zobowiązania jakie nakłada na właścicieli nieruchomości ustawa z 2011 r. to: 1) właściciele nieruchomości zamieszkałych są obowiązani ponosić na rzecz gminy, na której położone są ich nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Opłata będzie albo stała od gospodarstwa domowego, albo w wysokości stanowiącej iloczyn stawki określonej przez radę gminy oraz liczby mieszkańców zajmujących nieruchomość, ilości zużytej wody lub powierzchni lokalu, 2) w przypadku, gdy gmina nie będzie realizować obowiązku odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, właściciel nieruchomości jest obowiązany do przekazania odpadów komunalnych na koszt gminy, podmiotowi odbierającemu odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, wpisanemu do rejestru działalności regulowanej, 3) właściciel nieruchomości będzie zobowiązany złożyć do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w terminie 14 dni od dnia zamieszkania na danej nieruchomości pierwszego mieszkańca lub powstania na danej nieruchomości odpadów komunalnych; 4) w przypadku zmiany danych będących podstawą ustalenia wysokości należnej opłaty za gospodarowanie komunalnymi lub określonej deklaracji ilości odpadów komunalnych powstających na danej nieruchomości właściciel nieruchomości jest obowiązany złożyć nowa deklarację w terminie 14 dni od dnia nastąpienia zmiany. Opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi w zmienionej wysokości uiszcza się za miesiąc, w którym nastąpiła zmiana, 5) właściciel nieruchomości zamieszkałej będzie przekazywał produkowane przez siebie odpady komunalne wyłonionemu w drodze przetargu organizowanego przez gminę (związek międzygminny) podmiotowi prowadzącemu działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości bez konieczności podpisywania z nimi umowy na wywóz odpadów i uiszczania wynagrodzenia. 6) właściciel nieruchomości, który w dniu wejścia w życie ustawy ma zawartą z gminną jednostką organizacyjną lub przedsiębiorcą umowę na odbieranie odpadów komunalnych jest zwolniony z uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnym, nie dłużej jednak niż 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, 7) właściciel nieruchomości, który jest zwolniony z opłaty do pierwszej deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi obowiązany jest dołączyć kopię umowy na odbieranie odpadów komunalnych Podmioty odbierające odpady Aktualne obowiązki podmiotów odbierających odpady Podmioty odbierające odpady mają obowiązek uzyskania zezwolenie (w drodze decyzji) od burmistrza na prowadzenie działalności w zakresie odbioru odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Muszą one jednak spełniać wymagania 40

41 określone w drodze uchwały przez Radę Gminy. Zobligowane są również do przekazywania władzom gminy informacji o zawartych umowach z właścicielami nieruchomości. Ponadto podmioty te są zobowiązane do przekazywania władzom gminy sprawozdań dotyczących gospodarowania odpadami komunalnymi Docelowe obowiązki podmiotów odbierających odpady 1) przedsiębiorcy zainteresowani prowadzeniem działalności w zakresie odbioru i wywozu lub zagospodarowaniu odpadów komunalnych biorą udział w przetargach organizowanych przez gminy i podpisują z gminami stosowne umowy na świadczenie tych usług, 2) podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jest obowiązany do uzyskania wpisu do rejestru w gminie, na terenie której zamierza odbierać odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, 3) podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości będzie zobowiązany do sporządzania kwartalnych sprawozdań z prowadzonej przez siebie działalności w zakresie gospodarowania odpadami. 1.4 Stosowana terminologia Pojęcia ogólne Ze względu na charakter opracowania w niniejszym podrozdziale przedstawiono pojęcia wynikające z ustawy o odpadach, ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r., a także Dyrektywy 2008/98/WE w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy z dnia 19 listopada 2008 r. BAT - najlepsza dostępna technika rozumiana jako najbardziej efektywny oraz zaawansowany poziom rozwoju technologii i metod prowadzenia danej działalności, wykorzystywany jako podstawa ustalania granicznych wielkości emisyjnych, mających na celu eliminowanie emisji lub, jeżeli nie jest to praktycznie możliwe, ograniczanie emisji i wpływu na środowisko jako całość, technika - oznacza zarówno stosowaną technologię, jak i sposób, w jaki dana instalacja jest projektowana, wykonywana, eksploatowana oraz likwidowana, instalacja oznacza, stacjonarne urządzenie techniczne, zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu, obiekty budowlane niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję, odpady każda substancja lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia się jest zobowiązany, posiadacz odpadów przez pojęcie posiadacz odpadów rozumie się każdego, kto faktycznie włada odpadami (wytwórcę odpadów, inną osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną), z wyłączeniem prowadzącego działalność w zakresie transportu odpadów odpady komunalne odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające 41

42 odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych, odpady ulegające biodegradacji, odpady biodegradowalne, Bio-odpady odpady, które ulegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów, odpady ulegające biodegradacji, odpady niebezpieczne odpady należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych w załącznikach do ustawy oraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w tych załącznikach, odpady medyczne odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzenia badań i doświadczeń naukowych w tym zakresie, odpady weterynaryjne odpady powstające w związku z badaniem, leczeniem zwierząt lub świadczeniem usług weterynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badań naukowych i doświadczeń na zwierzętach, komunalne osady ściekowe pochodzący z oczyszczalni ścieków osad z komór fermentacyjnych oraz innych instalacji służących do oczyszczania ścieków komunalnych oraz innych ścieków o składzie zbliżonym do ścieków komunalnych, odpady obojętne odpady, które nie ulegają istotnym przemianom fizycznym, chemicznym lub biologicznym; są nierozpuszczalne, nie wchodzą w reakcje fizyczne ani chemiczne, nie powodują zanieczyszczenia środowiska lub zagrożenia dla zdrowia ludzi, nie ulegają biodegradacji i nie wpływają niekorzystnie na materię, z którą się kontaktują; ogólna zawartość zanieczyszczeń w tych odpadach oraz zdolność do ich wymywania, a także negatywne oddziaływanie na środowisko odcieku muszą być nieznaczne, a w szczególności nie powinny stanowić zagrożenia dla jakości wód powierzchniowych, wód podziemnych, gleby i ziemi, gospodarowanie odpadami zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym nadzór nad takimi działaniami i nad miejscami unieszkodliwiania odpadów, zbieranie odpadów to każde działanie, w szczególności umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania, odzysk wszelkie działania, nie stwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania, recykling taki odzysk, który polega na powtórnym przetworzeniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny (z wyjątkiem odzysku energii), recykling organiczny to obróbka tlenowa, w tym kompostowanie lub beztlenowa obróbka odpadów, które ulegają rozkładowi biologicznemu w kontrolowanych warunkach przy wykorzystaniu mikroorganizmów, w wyniku której powstaje materia organiczna lub metan; składowanie na składowisku odpadów nie jest traktowane jako recykling organiczny, odzysk energii termiczne przekształcenie odpadów w celu odzyskania energii, unieszkodliwianie odpadów to poddanie odpadów procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych określonych w załączniku do ustawy w celu 42

43 doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, składowisko odpadów to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów; wyróżnia się następujące typy składowisk odpadów: składowisko odpadów niebezpiecznych, składowisko odpadów obojętnych, składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, termiczne przekształcanie odpadów od dn rozumie się przez to: a) spalanie odpadów przez ich utlenianie, b) inne procesy termicznego przekształcania odpadów, w tym pirolizę, zgazowanie i proces plazmowy, o ile substancje powstające podczas tych procesów termicznego przekształcania odpadów są następnie spalane; współspalarnia odpadów rozumie się przez to zakład lub jego część, których głównym celem jest wytwarzanie energii lub produktów, w których wraz z paliwami są przekształcane termicznie odpady w celu odzyskania zawartej w nich energii lub w celu ich unieszkodliwiania, obejmujące instalacje i urządzenia służące do prowadzenia procesu termicznego przekształcania wraz z oczyszczaniem gazów odlotowych i wprowadzaniem ich do atmosfery, kontrolą, sterowaniem i monitorowaniem procesów, instalacjami związanymi z przyjmowaniem, wstępnym przetwarzaniem i magazynowaniem odpadów dostarczonych do termicznego przekształcania oraz instalacjami związanymi z magazynowaniem i przetwarzaniem substancji otrzymanych w wyniku spalania i oczyszczania gazów odlotowych; spalarnia odpadów od dn r. przez spalarnię odpadów rozumie się zakład lub jego część przeznaczona do termicznego przekształcania odpadów z odzyskiem lub bez odzysku wytwarzanej energii cieplnej, obejmujące instalacje i urządzenia służące do prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów wraz z oczyszczaniem gazów odlotowych i wprowadzaniem ich do atmosfery, kontrolą, sterowaniem i monitorowaniem procesów oraz instalacjami związanymi z przyjmowaniem, wstępnym przetwarzaniem i magazynowaniem odpadów dostarczonych do termicznego przekształcania oraz instalacjami związanymi z magazynowaniem i przetwarzaniem substancji otrzymanych w wyniku spalania i oczyszczania gazów odlotowych; stosowanie komunalnych osadów ściekowych to rozprowadzanie na powierzchni ziemi lub wprowadzanie komunalnych osadów ściekowych do gleby w celu ich wykorzystywania, wytwórcy odpadów poprzez wytwórcę odpadów rozumie się (zgodnie z art. 3 ustawy o odpadach): każdego, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów oraz każdego, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów. Wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę, chyba że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej; wytwórca odpadów jest obowiązany do stosowania takich sposobów produkcji lub form usług oraz surowców i materiałów, które zapobiegają powstawaniu odpadów lub pozwalają utrzymać na możliwie najniższym poziomie ich ilość, a także ograniczają negatywne oddziaływanie na środowisko lub zagrożenie życia lub zdrowia ludzi. 43

44 Niezbędne jest uwzględnienie terminologii zawartej w następujących dokumentach prawa krajowego za Ustawą z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. odpady opakowaniowe to wszystkie opakowania, w tym opakowania wielokrotnego użytku wycofane z ponownego użycia, stanowiące odpady w rozumieniu przepisów o odpadach, z wyjątkiem odpadów powstających w procesie produkcji opakowań, Za Ustawą z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i depozytowej. odpady poużytkowe to odpady powstające z produktów wymienionych w załącznikach do niniejszej ustawy, odpady opakowaniowe to odpady w rozumieniu przepisów o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (definicja przytoczona wcześniej), powstające z opakowań (za załącznikiem 1 do ustawy): - z tworzyw sztucznych, - z aluminium o pojemności mniejszej od 300 dm 3, - z blachy białej i lekkiej innej niż aluminiowej, - z papieru i tektury, - ze szkła gospodarczego, poza ampułkami, - z materiałów naturalnych (drewna i tekstyliów), - wielomateriałowych. ponowne użycie - oznacza jakikolwiek proces, w wyniku którego produkty lub składniki niebędące odpadami są wykorzystywane ponownie do tego samego celu, do którego były przeznaczone, przetwarzanie oznacza procesy odzysku lub unieszkodliwiania, w tym przygotowanie poprzedzające odzysk lub unieszkodliwianie, przygotowanie do ponownego użycia oznacza procesy odzysku polegające na sprawdzeniu, czyszczeniu lub naprawie, w ramach których produkty lub składniki produktów, które wcześniej stały się odpadami, są przygotowywane do tego, by mogły być ponownie wykorzystywane bez jakichkolwiek innych czynności przetwarzania wstępnego, zapobieganie - oznacza środki zastosowane zanim dana substancja, materiał lub produkt staną się odpadami, które zmniejszają: - ilość odpadów, w tym również przez ponowne użycie produktów lub wydłużenie okresu żywotności produktu, - niekorzystne odziaływanie wytworzonych odpadów na środowisko i zdrowie ludzkie, - zawartość substancji szkodliwych w materiałach i produktach. 44

45 1.4.2 Rodzaje odpadów komunalnych odpady z gospodarstw domowych odpady związane bezpośrednio z bytowaniem, wytwarzane i wyrzucane z gospodarstw domowych, odpady z obiektów użyteczności publicznej i obsługi ludności odpady powstające w urzędach organów administracji publicznej, zakładach opieki zdrowotnej (bez odpadów niebezpiecznych) i opieki społecznej, szkołach i placówkach w rozumieniu przepisów o systemie oświaty, placówkach kulturalno-oświatowych oraz jednostkach więziennictwa, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, odpady wielkogabarytowe (inaczej blokujące) odpady takie jak stare meble, sprzęt gospodarstwa domowego, części maszyn rolniczych lub całe maszyny już nie używane w gospodarstwach rolnych itp., których nie można zbierać w ramach normalnego systemu zbiórki odpadów komunalnych z powodu ich rozmiaru (nie mieszczą się do typowych stosowanych w gminie pojemników na odpady) do nich zalicza się również wraki pojazdów mechanicznych, odpady uliczne odpady ze sprzątania i oczyszczania placów i ulic oraz z opróżniania koszy ulicznych, odpady z pielęgnacji terenów zielonych (odpady ogrodowe, parkowe) trawa, liście, zwiędnięte kwiaty i gałęzie pochodzące z pielęgnacji i porządkowania trawników, przydomowych ogródków, terenów ogródków działkowych, rekreacyjnych oraz parków, cmentarzy, przydrożnych drzew itp., odpady tzw. problemowe odpady niebezpieczne powstające w gospodarstwach domowych i obiektach użyteczności publicznej oraz obsługi ludności, a także odpady pochodzące, z wyjątkiem odpadów niebezpiecznych, z zakładów opieki zdrowotnej i weterynaryjnych; wg klasyfikacji odpadów do odpadów problemowych zaliczamy: farby, kleje, lepiszcze, żywice, rozpuszczalniki, odczynniki fotograficzne, pestycydy, herbicydy, insektycydy oraz lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć; do odpadów problemowych należy zaliczyć także opakowania po wyżej wymienionych środkach chemicznych, odpady poprodukcyjne - substancje stałe a także nie będące ściekami substancje ciekłe powstałe w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej opartej na procesach technologicznych, odpady surowcowe odpady mogące być poddane recyklingowi czyli odzyskowi polegającemu na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu; do odpadów surowcowych należą odpady opakowaniowe, papier, makulatura itp Stosowane jednostki kg/mr jednostkowe wagowe nagromadzenie odpadów - ilość kilogramów przypadających na jednego mieszkańca na rok. m 3 /Mr jednostkowe objętościowe nagromadzenie odpadów - ilość metrów sześciennych przypadających na jednego mieszkańca na rok. kg/m 3 ciężar objętościowy odpadów (gęstość); wielkość najczęściej używana przy opisie parametrów odpadów gromadzonych w pojemnikach - gdzie są one najbardziej 45

46 rozluźnione; czynności transportu na składowisko oraz towarzyszące składowaniu (zagęszczanie przy użyciu sprzętu - np. spychacza, kompaktora, naturalne osiadanie, reakcje rozkładu biochemicznego odpadów) prowadzą do wzrostu gęstości, co oznacza redukcję zajmowanej objętości. Mg/a ilość ton odpadów wytworzonych w roku kalendarzowym Stosowane skróty APGO Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Zgorzelec na lata ; CZO Centrum Zagospodarowania Odpadów; KPGO Krajowy Plan Gospodarki Odpadami; KPGO 2010 Krajowy Plan Gospodarki Odpadami na lata ; KPGO 2014 projekt Krajowego Planu Gospodarki Odpadami na lata ; PGO Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Zgorzelec na lata ; PPGO Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami; PZO Punkt Zbierania Odpadów; PZON Punkt Zbierania Odpadów Niebezpiecznych; PZSW Punkt Zbierania Surowców Wtórnych; Sprawozdanie 2007 Sprawozdanie z Realizacji Planu Gospodarki Odpadami za lata 2005 i 2006; Sprawozdanie 2009 Sprawozdanie z Realizacji Planu Gospodarki Odpadami za lata 2007 i 2008; Sprawozdanie 2011 Sprawozdanie z Realizacji Planu Gospodarki Odpadami za lata 2009 i 2010; AWPGO Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego na lata na lata z uwzględnieniem lat ; ZOO Zakład Odzysku Odpadów; ZR Zakład Recyklingu; ZTUO Zakład Termicznej Unieszkodliwiania Odpadów; ZUOK Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych; ZZO Zakład Zagospodarowanie Odpadów. 46

47 2 Gospodarka odpadami komunalnymi na obszarze miasta Zgorzelec 2.1 Odpady komunalne Zgodnie z ustawą o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz z późn. zm.) odpady komunalne definiuje się, jako: odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. W związku z powyższym, główne źródła wytwarzania odpadów komunalnych na terenie miasta Zgorzelec to: gospodarstwa domowe, obiekty infrastruktury, tj. handel, usługi, zakłady rzemieślnicze, zakłady produkcyjne w części socjalnej, targowiska, szkolnictwo, i inne. Zgodnie z zapisami Krajowego Planu Gospodarki odpadami (KPGO 2010) w strumieniu odpadów niesegregowanych wyróżniamy: odpady kuchenne ulegające biodegradacji, odpady zielone, papier i tektura, opakowania wielomateriałowe, tworzywa sztuczne, szkło, metale, odzież, tekstylia, drewno, odpady niebezpieczne oraz odpady wytwarzane nieregularnie tj.: odpady wielkogabarytowe i odpady powstające w wyniku wykonywania tzw. usług komunalnych, czyli: odpady z pielęgnacji terenów zielonych, odpady z czyszczenia ulic i placów oraz odpady z targowisk. Dodatkowo 47

48 w strumieniu odpadów komunalnych występują również: zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, a także odpady remontowo budowlane. W celu określenia charakterystyki ilościowej i jakościowej odpadów komunalnych (za wyjątkiem miasta Warszawy) przyjęto za KPGO 2010, skład morfologiczny odpadów komunalnych niesegregowanych w podziale na odpady z infrastruktury oraz z miast i wsi) Ilości wytworzonych odpadów komunalnych Analiza wytworzonych odpadów komunalnych i sposobów gospodarowania nimi w mieście Zgorzelec przeprowadzona została na podstawie informacji udzielonych przez samorząd miejski oraz powiatowy, a także podmioty zajmujące się zbieraniem, transportem oraz unieszkodliwianiem odpadów. Łączna masa zebranych odpadów komunalnych z terenu miasta Zgorzelec w 2010 r. wynosiła Mg. W poniższej tabeli przedstawiono wartości charakteryzujące ilości zebranych odpadów komunalnych za Sprawozdanie 2011 (Tab. 2-1) Tab Ilości zebranych odpadów komunalnych w 2010 roku w mieście Zgorzelec za Sprawozdaniem Razem Nazwa wskaźnika Mg/rok Masa zebranych odpadów komunalnych Masa odpadów komunalnych zebranych selektywnie 1 150,817 Masa odpadów komunalnych zebranych jako resztkowe lub zmieszane Wskaźniki dotyczące wytwarzania odpadów uległy jednak korektom zarówno na poziomie krajowym (KPGO 2010) jak i wojewódzkim (AWPGO). Dlatego też opierając się na wskaźnikach wzmiankowanych planów oraz charakterystyce ludnościowej miasta można oszacować, iż na terenie miasta powstało w 2010 r. łącznie ok Mg. Poniżej przedstawiono szacunki wynikające ze wskaźników KPGO oraz AWPGO oraz danych ludnościowych pochodzących z GUS i samorządu. Tab. 2-2 Szacunki ilości wytworzonych odpadów wynikające ze wskaźników KPGO 2010 oraz AWPGO oraz danych ludnościowych pochodzących z GUS i samorządu Rok Wg wskaźników AWPGO Ludność wg GUS Ludność wg samorządu Mg/rok Ludność wg GUS Wg wskaźników KPGO Ludność wg samorządu Natomiast z terenu miasta w 2010 roku zebrano łącznie Mg odpadów. Tab. 2-3.Łączna ilości odpadów komunalnych zmieszanych zebranych w mieście Zgorzelec w latach na podstawie informacji przekazanych przez MPGK Sp. z o.o. i ŁHK Sp. z o.o. ODPADY KOMUNALNE Zmieszane odpady zebrane w ciągu roku ogółem Mg 8 812, ,36 Rok 48

49 z gospodarstw domowych Mg 4 901, ,45 odpady zdeponowane na składowiskach w % zebranych % 5,85 b.d. Zgodnie z zaprezentowanymi danymi można stwierdzić, iż w 2010 r. skuteczność zbiórki odpadów komunalnych w odniesieniu do prognozy ilości wytwarzanych odpadów na podstawie wskaźników znajdujących się w AWPGO wynosiła 80%. Natomiast w stosunku do prognoz opartych na KPGO 2010 skuteczność zbiórki sięgała 97% prognozowanej ilości wytworzonych odpadów. Podobnie dla roku 2010 skuteczność ta wynosiła w stosunku prognozy ilości wytwarzanych odpadów na podstawie wskaźników znajdujących się w AWPGO ok. 81%, w stosunku do prognoz opartych na KPGO wynosiła aż 98% (Tab. 2-4). Tab. 2-4 Ilości wytworzonych poszczególnych odpadów komunalnych zebranych na terenie miasta Zgorzelec w latach wg GUS ODPADY KOMUNALNE Rok Zmieszane odpady zebrane w ciągu roku ogółem Mg 9 868, ,22 z gospodarstw domowych Mg 5 851, ,67 odpady zdeponowane na składowiskach w % zebranych % b.d. b.d. Powstałe różnice wynikają m.in. z przyjętej metodyki obliczania ilości wytworzonych odpadów oraz z rozbieżności jakie mają miejsce w sprawozdawczości. W pierwszym przypadku ewidencja dotyczy odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych, obok tego źródła przy bilansowaniu odpadów komunalnych uwzględniono wszystkie instytucje, urzędy, ośrodki i inne podmioty prawne, które podpisały umowy na odbiór odpadów komunalnych z wyspecjalizowanymi firmami posiadającymi stosowne decyzje na prowadzenie działalności w zakresie zbiórki i transportu odpadów komunalnych. Jednak dotyczy wyłącznie odpadów dostarczonych do zagospodarowania. W drugim przypadku to dane dot. odpadów komunalnych przekazane przez GUS. Dane pozyskane od samorządów są zwykle niższe bądź dużo niższe od wartości niż przedstawione w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami oraz obliczone na podstawie wskaźników przyjętych z Krajowego Planu Gospodarki Odpadam Struktura wytworzonych odpadów komunalnych Zmieszane odpady komunalne charakteryzują się ahomogeniczną strukturą. Jednak w oparciu o wskaźniki przyjęte w Krajowym i Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami szacuje się iż na terenie miasta powstało w roku 2010 łącznie ok. 24,7 tys. Mg. Ich charakterystykę ilościowo- jakościową zamieszczono w Tab Charakterystyka ogólna gospodarki odpadami w mieście na tle powiatu i województwa Wg danych GUS, na terenie województwa wytworzono w 2004 roku ogółem ,32 Mg odpadów komunalnych, w tym pochodzące z gospodarstw domowych ,31 Mg. Natomiast w Powiecie Zgorzeleckim ok Mg, a w samym mieście Zgorzelcu ok Mg. Natomiast w roku 2005 w województwie ogółem wytworzono ,40 Mg odpadów komunalnych, w tym pochodzących z gospodarstw domowych 49

50 ,20 Mg, natomiast w Powiecie Zgorzeleckim ok Mg, a w samym mieście Zgorzelec ok Mg. Dane z roku 2007 dokumentują, iż w województwie ogółem wytworzono ,54 Mg odpadów komunalnych, w tym pochodzących z gospodarstw domowych ,02 Mg, natomiast w Powiecie Zgorzeleckim ok ,11 Mg z gospodarstw domowych Mg, a w samym mieście Zgorzelec ok ,72 Mg z gospodarstw domowych natomiast 8 495,83 Mg. W roku 2008 w województwie ogółem wytworzono ,83 Mg odpadów komunalnych, w tym pochodzących z gospodarstw domowych ,31 Mg, natomiast w Powiecie Zgorzeleckim ok ,96 Mg z gospodarstw domowych ,38 Mg, a w samym mieście Zgorzelec ok ,76 Mg z gospodarstw domowych natomiast 5 373,83 Mg. Dane GUS dotyczące roku 2009 oceniają, iż na trenie województwa ogółem wytworzono ,76 Mg odpadów komunalnych, w tym pochodzących z gospodarstw domowych ,19 Mg, natomiast w powiecie zgorzeleckim ok ,7 Mg, z gospodarstw domowych ,05 Mg, a w samym mieście Zgorzelec ok ,66 Mg,z gospodarstw domowych natomiast 5 851,56 Mg. Najnowsze dane GUS pochodzą z roku 2010, w którym w województwie ogółem wytworzono ,13 Mg odpadów komunalnych, w tym pochodzących z gospodarstw domowych ,68 Mg, natomiast w powiecie zgorzeleckim ok ,96 Mg, z gospodarstw domowych ,64 Mg, a w samym mieście Zgorzelec ok ,22 Mg, z gospodarstw domowych natomiast 5914,67 Ilość wytworzonych odpadów stanowiła w roku 2009 około 1,1% ogółu odpadów komunalnych wytworzonych w województwie dolnośląskim, natomiast ponad 35% odpadów wytworzonych w powiecie zgorzeleckim. W kolejnym roku udział miasta w skali województwa pozostał na podobnym poziomie (ok. 1,1%) wzrósł natomiast do 38% odpadów komunalnych wytworzonych w powiecie Skład i właściwości odpadów W celu obliczenia ilości odpadów komunalnych powstających na terenie miasta przyjęto ujednolicone wskaźników kreacji odpadów komunalnych. Wskaźniki te zostały przyjęte w oparciu o wielkości publikowane w Krajowym i Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami. W okresie sprawozdawczym wskaźniki te uległy istotnym zmianom, co zaprezentowano w tabelach zamieszczonych poniżej. Tab Ilość zbieranych odpadów komunalnych w latach w przeliczeniu na 1 mieszkańca (Wg GUS, 2010) Polska Rok Całość wytworzonych Pochodzące z gospodarstw domowych , , , , Tab Ilości wytworzonych odpadów komunalnych na terenie miasta Zgorzelec w roku 2010 za Sprawozdanie 2011 Lp. Nazwa 1 Odpady komunalne segregowane i zbierane selektywnie (tys. Mg) Odpady zielone z ogrodów i parków Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne, w tym: 50

51 Lp. Nazwa (tys. Mg) Odpady kuchenne ulegające biodegradacji Odpady zielone Papier i tektura Odpady wielomateriałowe Tworzywa sztuczne Szkło Metal Odzież, tekstylia Drewno Odpady niebezpieczne Odpady mineralne, w tym frakcja popiołowa Odpady z targowisk Odpady z czyszczenia ulic i placów) Odpady wielkogabarytowe Razem Tab. 2-7.Ilości zebranych poszczególnych odpadów komunalnych w 2009 i 2010 roku na podstawie informacji przekazanych przez MPGK Sp. o.o. Lp. 1 Strumień odpadów komunalnych Odpady kuchenne ulegające biodegradacji Mg ,00 692,08 2 Odpady zielone 15,32 17,10 3 Opakowania z papieru i tektury 320,28 340,90 4 Opakowania z tworzyw sztucznych 18,82 30,6 5 Opakowania ze szkła 31,17 27,46 6 Odpady Wielkogabarytowe 19,32 21,08 7 Odpady budowlane 1 083,66 739,92 Razem 2 136, ,14 Tab Wskaźniki charakterystyki ilościowej odpadów komunalnych (kg/m/rok) za KPGO 2010 i AWPGO i w latach 2009 do Mg/M Rok AWPGO Wieś KPGO 2010 Wieś Miasta Wieś Średnio , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

52 Tab Średni skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych, ustalono w oparciu o wyniki badań prowadzonych na terenie kraju w okresie (na podstawie KPGO 2010) Lp. Nazwa 3 Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne, w tym: miejskie wiejskie z infrastruktury % % % 3-l Odpady kuchenne ulegające biodegradacji Odpady zielone Papier i tektura Odpady wielomateriałowe Tworzywa sztuczne Szkło Metal Odzież, tekstylia Drewno Odpady niebezpieczne Odpady mineralne, w tym frakcja popiołowa Dla porównania, w tabeli poniżej podano skład morfologiczny odpadów komunalnych wg Maksymowicza (2000). L.p. Tab Wyniki badań (wartości graniczne) składu morfologicznego odpadów (Maksymowicz, 2000) (%) Wskaźnik duże Miasta małe Tereny wiejskie 1. Udział frakcji 0 10 mm 6,5 20,8 12,0 55, Organiczne - roślinne 22,4 39,6 5,5 20,5 0,0 5,5 3. Organiczne - zwierzęce 2,9 4,2 0,5 4,5 0,0 1,8 4. Papier i tektura 14,7 27,0 1,5 20,0 0,5 8,5 5. Tworzywa sztuczne 4,6 9,1 1,0 4,0 0,5 2,5 6. Tekstylia 2,0 10,5 0,5 5,5 0,5 3,0 7. Szkło 8,3 13,4 2,5 25,5 3,5 18,5 8. Metale 3,7 7,8 2,0 10,0 2,0 20,5 9. Pozostałe organiczne 1,8 8,3 4,5 20,5 3,0 20,0 10. Pozostałe nieorganiczne 3,3 10,1 8,0 20,0 10,0 20,0 W poniższych tabelach zestawiono przyjęte w niniejszym opracowaniu szacunkowe ilości (na podstawie danych literaturowych): Odpadów niebezpiecznych wytwarzanych przez mieszkańców (Tab. 2-12); Ilości i masy wyeksploatowanego (złomowanego) sprzętu AGD w przeliczeniu na 1 mieszkańca (Tab. 2-12); Ilości surowców wtórnych w odpadach wielkogabarytowych (Tab. 2-14). Tab Średni wskaźnik powstawania odpadów niebezpiecznych z gospodarstw domowych (Litwin, Piotrowska, 1998) L.p. Odpad Ilość kg/m/rok % 1 Aerozole 0,05 4,0 2 Akumulatory 0,33 26,1 52

53 L.p. Odpad Ilość kg/m/rok % 3 Baterie 0,07 5,6 4 Farby i lakiery 0,32 25,4 5 Farmaceutyki 0,08 6,3 6 Rozpuszczalniki 0,23 18,3 7 Świetlówki 0,01 0,8 8 Zużyte oleje 0,02 1,6 9 Inne (w tym inne substancje chemiczne np. kwasy i zasady, pestycydy, chemiczne produkty laboratoryjne) 0,15 11,9 Razem 1,26 100,0 Tab Zestawienie ilości i masy wyeksploatowanego (złomowanego) sprzętu AGD w przeliczeniu na 1 mieszkańca (szt./ma) (Tyszkiewicz, 1999) L.p. Nazwa sprzętu szt./ma kg/ma 1 Kuchnie gazowe (gazowo-elektryczne) 0,010 0,45 2 Pralki, wirówki 0,024 0,23 3 Pralki automatyczne, pralko suszarki 0,009 0,7 4 Chłodziarki, zamrażarki 0,023 1,44 5 Odkurzacze 0,015 0,10 6 Maszyny do szycia 0,005 0,04 Razem 2,96 Ze względu na brak danych dotyczących ilości zebranych poszczególnych odpadów wielkogabarytowych, w dalszych wyliczeniach przyjęto uśrednione dane dla Polski (Tyszkiewicz, 1999). Tab Udziały procentowe poszczególnych materiałów w grupach sprzętu AGD (Tyszkiewicz, 1999) Sprzęt Stal, żelazo Stopy miedzi Durale Inne metale kolorowe Tworzywa sztuczne Szkło Mat. Elektrotechniczne Inne materiały Kuchnie gazowe 77,8 3, ,1 11,1-1,5 Pralki, wirówki 71 1,65-2,2 13,3 nw* - 12,4 Pralki automat. 67, ,8 3,4 14,5 3,8 Chłodziarki, zamrażarki 50 2, ,5 Odkurzacze nw - 1 Maszyny do szycia nw - 0,9 * - nie występuje Według Wojciechowskiego (1998), przy szacowaniu ilości odpadów organicznych z zieleni miejskiej można przyjąć, że na powierzchni 1 ha powstaje rocznie 5 ton masy roślinnej. Według badań prowadzonych we Wrocławiu w latach , wśród zbieranych selektywnie odpadów z tworzyw sztucznych jest ok. 50% wagowo (2/3 objętościowo) odpadów typu PET, 15% poliolefin, 3% polistyrenu i 1,5% PVC (Kozłowski i in., 2000) Rodzaje składowisk na obszarze funkcjonalnym Wstęp Wyróżnia się następujące typy składowisk odpadów: 53

54 składowisko odpadów niebezpiecznych, składowisko odpadów obojętnych, składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne Ewidencja funkcjonujących składowisk odpadów na terenie miasta Składowiska odpadów komunalnych Na terenie miasta Zgorzelec brak składowisk odpadów innych niż niebezpieczne. Ogół odpadów powstających na terenie miasta trafia do instalacji i na składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Jędrzychowicach, (gm. Zgorzelec). Tab Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne przyjmujące odpady komunalne wytworzone w mieście Zgorzelec (dane z ankiety MPGK) Gmina Miejscowość Zarządzający Obsługiwane gminy Całkowita pojemność [m 3 ] Zapełniona pojemność [m 3 ] Rok Szacowany przez zarządców okres eksploatacji Zgorzelec gmina wiejska Jędrzychowice MPGK Zgorzelec Zgorzelec m., Zgorzelec gm b.d. b.d Na składowisku w Jędrzychowicach składowane są odpady z infrastruktury komunalnej m. Zgorzelca, balast z odpadów komunalnych po wydzieleniu biofrakcji, odpady komunalne i podobne do komunalnych ze wsi gminy Zgorzelec oraz odwodnione osady w przypadku trudności ich przyrodniczego wykorzystania. Jest to składowisko podpoziomowo-nadpoziomowe. Powierzchnia kwatery w koronie wynosi m 2, pojemność m 3, a pozostała do wykorzystania pojemność kwatery m 3. Na podstawie eksploatacji kwatery należy szacować, iż czas eksploatacji kwatery wynosi maksymalnie 3 lata. W związku z tym konieczna jest rozbudowa kwatery. Odcieki z kwatery zbierane są drenażem i przetłaczane do zbiornika magazynowego odcieków, skąd po wykonaniu analizy ich składu chemicznego, przetłaczane są do suspensora (roztwarzanie biofrakcji) lub (nadmiar) spuszczane grawitacyjnie, istniejącym rurociągiem, do oczyszczalni. Odpady z infrastruktury miejskiej oraz balast z odpadów komunalnych z Gminy Zgorzelec po wydzieleniu biofrakcji są ubogie w łatwo rozkładanie substancje organiczne i produkcja gazu jest bardzo niska. O ile dla zmieszanych odpadów komunalnych wykonano wiele badań wytwarzania i emisji biogazu podczas składowania, to w przypadku składowiska odpadów o małej zawartości składników biologicznie rozkładalnych, jak w Jędrzychowicach, ilości te można oszacować na poziomie ok. 10% normalnej emisji biogazu z surowych odpadów komunalnych (nie przetworzonych). Rzeczywiste emisje biogazu ze złoża 54

55 składowiska należałoby zbadać na etapie prowadzenia prac rekultywacyjnych i na podstawie tych danych podjąć decyzję o konieczności budowy instalacji odgazowania składowiska. Charakterystykę obiektu zaprezentowano w poniższej tabeli. Tab Charakterystyka składowiska w Jędrzychowicach Parametr Właściciel/ operator- Nazwa miejscowość typ Data uruchomienia Data zamknięcia pojemność powierzchnia Gospodarka odciekami Parametry strefy ochronnej uszczelnienie odgazowanie Stan wypełnienia Monitoring Wartość parametru -Urząd Miejski w Zgorzelcu/ Miejski Zakład Gospodarki Komunalnej Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych Zakład nr 2 -Jędrzychowice -Podpoziomowo-nadpoziomowe Przewidywany rok m3 2,4 ha Drenaż ze złożem 200 m, 5,40 ha Wykładzina bentonitowa folia HDPE 2mm brak 34 % 4 piezometry Tab Charakterystyka ilościowo jakościowa poszczególnych rodzajów odpadów przyjmowanych na składowisko w Jędrzychowicach w 2010 roku za Sprawozdanie Lp. Kod odpadu Rodzaj odpadu Masa [Mg] Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remntów 1 253, Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż 22,92 wymienione w Inne odpady (w tym zmieszane substancje i przedmioty) z mechanicznej obróbki 166,94 odpadów inne niż wymienione w Skratki 72, Zawartość piaskowników 102, Ustabilizowane komunalne osady sciekowe 375, Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 692, Odpady ulegające biodegradacji 17, Gleba i ziemia, w tym kamienie 5, Inne odpady nieulegające biodegradacji 489, Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne , Odpady z czyszczenia ulic i placów 71, Odpady z czyszczenia ulic i placów 9, Odpady wielkogabarytowe 21,08 Łącznie surowce wtórne wywiezione ze składowiska 563,51 Łącznie odpady unieszkodliwiane przez składowanie 3 216,56 Składowiska odpadów przemysłowych Na terenie miasta Zgorzelec nie ma składowisk odpadów przemysłowych. 55

56 Składowiska odpadów niebezpiecznych Na terenie miasta Zgorzelec nie ma składowisk odpadów niebezpiecznych Ewidencja miejsc gromadzenia odpadów, które nie zostały wyznaczone decyzją właściwego organu. Na analizowanym obszarze nie zarejestrowano składowania odpadów w miejscach, które nie zostały wyznaczone decyzją właściwego organu Zbieranie odpadów w miejscu ich powstawania Odpady zmieszane Zbieranie odpadów zmieszanych w miejscu ich powstania. Na terenie miasta funkcjonuje system ewidencji umów zawieranych między wytwórcami odpadów komunalnych zmieszanych, a pomiotami posiadającymi decyzje na odbiór. Samorząd prowadzi wykaz zawieranych oraz rozwiązywanych umów, jednak nie posiada wykazu wytwórców, którzy stosownej umowy nie zawarli. Prace nad stosowną bazą danych zostały podjęte w pierwszej połowie 2008 roku. Pierwsze efekty w postaci tabel monitoringu PGO 2005 miały zostać opracowane do końca czerwca oraz listopada 2008 roku. W 2010 roku baza ta została uruchomiona co umożliwiło podjęcie analizy zawieranych i rozwiązywanych umów co będzie w szczególności istotne świetle zmian ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach Wykaz taki jest niezbędny, gdyż gmina jest zobowiązana zorganizować odbieranie odpadów komunalnych oraz opróżnianie zbiorników bezodpływowych w przypadku właścicieli nieruchomości, którzy nie zawarli umów. Obecnie wójt, burmistrz, prezydent miasta wydaje z urzędu decyzję, w której ustala: 1) obowiązek uiszczania opłat za odbieranie odpadów komunalnych lub opróżnianie zbiorników bezodpływowych, 2) wysokość opłat, 3) terminy uiszczania opłat, 4) sposób i terminy udostępniania urządzeń lub zbiorników w celu ich opróżnienia. Rada gminy może w drodze uchwały, na podstawie akceptacji mieszkańców wyrażonej w przeprowadzonym uprzednio referendum gminnym, przejąć od właścicieli nieruchomości wszystkie lub wskazane obowiązki. Sytuacja ta ulegnie zmianie w roku 2013 kiedy to gmina ustawowo przejmie wzmiankowane obowiązki. Gmina jest obowiązana zorganizować odbieranie odpadów komunalnych oraz opróżnianie zbiorników bezodpływowych w przypadku właścicieli nieruchomości, którzy nie zawarli umów. 56

57 Wykaz stosowanych pojemników w 2010 roku przez podmioty posiadające pozwolenia na odbiór odpadów (oraz takich, które pozwolenia nie wymagają) zaprezentowano w tabelach Tab i Tab Tab Pojemniki stosowane przez Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej z siedzibą w Zgorzelcu w 2010 roku za Sprawozdanie 2011 Lp. Typ pojemnika Ilość pojemników w latach Pojemniki 110 l. metalowe Pojemnik 110 l. plastik 3 Pojemniki 120 l. plastik Pojemniki 1100 l. ocynk 5 Pojemniki 1100 l. plastik Pojemniki KP Tab Pojemniki stosowane przez Łużycką Higienę Komunalną Sp. z o.o. w 2010 roku za Sprawozdanie Lp. Rodzaje pojemników Ilość pojemników w latach dm 3 b.d. b.d dm 3 b.d. b.d dm 3 b.d. b.d. 4 Kp-7 b.d. b.d. 5 Kp-8 b.d. b.d. Przedsiębiorstwo Łużycka Higiena Komunalna Sp. z o.o. nie przekazało informacji dotyczących stosowanych pojemników przeznaczonych do zbiórki odpadów zmieszanych. Wytyczne wynikające z regulaminu utrzymania porządku i czystości dotyczące zbierania zmieszanych odpadów komunalnych zawierają następujące wymogi: Właściciel nieruchomości ma obowiązek wyposażyć nieruchomość w pojemniki, kontenery i worki na odpady komunalne stałe niesegregowane przy zachowaniu minimalnej pojemności: 1) jeden pojemnik o pojemności 0,11 m³ (110 dm 3 ), 0,12 m³ (120 dm) lub 0,24m³ (240 dm 3 ) dla rodziny liczącej do czterech osób, a w przypadku rodzin o większej liczbie członków - w ilość dostosowaną do tych pojemności w przypadku zabudowy jednorodzinnej; 2) zarządcy nieruchomości wielolokalowych zobowiązani są dostosować wielkość pojemników do liczby mieszkańców i cyklu wywozu, biorąc pod uwagę normatywy określone w pkt. 1, lecz nie mniej niż jeden pojemnik 1,1 m³ (1100 dm 3 ) w przypadku zabudowy wielorodzinnej dla potrzeb jednej wspólnoty mieszkaniowej lub kontener KP-7 w przypadku zabudowy wielorodzinnej dla kilku wspólnot mieszkaniowych; 3) prowadzący działalność gospodarczą zobowiązani są dostosować wielkość pojemników do swych indywidualnych potrzeb, uwzględniając normatywy dostosowane do tygodniowego cyklu odbioru odpadów lub częściej, zgodnie z zawartą umową z odbiorcą odpadów lecz nie mniej niż: a) 2 dm 3 na jedno dziecko w przypadku żłobków, przedszkoli i szkół, 57

58 b) jeden pojemnik 0,11m³ (110 dm 3 ), 0,12m³ (120 dm 3 ) klub 0,24m³ (240 dm 3 ) na lokal na każde 30m² powierzchni użytkowej dla obiektów handlowo-usługowych, rzemieślniczych, hurtowni itp. przy zachowaniu poniższych norm: dla lokali użytkowych: biura, gabinety, wypożyczalnie, antykwariat 0,1m³/m²/p.u./rok, dla lokali użytkowych prowadzących handel i gastronomię 0,3m³/m²/p.u./rok, dla pozostałych działalności produkcyjno-handlowych 0,2m³/m²/p.u./rok, dla garaży 0,02m³/m²/p.u./rok, c) co najmniej 1 pojemnik 0,11 m³ (110 dm 3 ), 0,12 m³ (120 dm 3 ) lub 0,24 m³ (240 dm 3 ) dla ulicznych punktów szybkiej konsumpcji, 4) pojemniki 1,1 m³ (1100 dm 3 ) lub kontenery KP-7 (w zależności od potrzeb) dla ogródków działkowych w okresie od 1 marca do 31 października; lecz nie mniej niż jeden pojemnik 1,1 m³ (1100 dm 3 )/1 ha; 5) odpowiednio oznaczone worki udostępniane przez odbiorcę odpadów w przypadku okresowo zwiększonych ilości odpadów komunalnych stałych nie mieszczących się w przynależnych pojemnikach; 6) odpady komunalne nie mieszczące się w typowych urządzeniach do zbierania odpadów należy gromadzić w specjalnie do tego celu dostosowanych kontenerach lub na wyznaczonym do tego celu miejscu na terenie nieruchomości; 7) odpady powstałe w wyniku remontu lub modernizacji lokali, np. gruz, należy gromadzić w specjalnych kontenerach, uniemożliwiających pylenie. Ustalono następujące ilości odpadów komunalnych stałych wytwarzanych przez jednego mieszkańca w ciągu tygodnia: 1) 0,029 m³ (29 dm 3 ) jako ilość podstawową; 2) 0,002 m³ (2 dm 3 ) na każdą osobę przebywającą na terenie szkoły każdego typu (uczeń i pracownik); 3) 0,01 m³ (10 dm 3 ) na jedno łóżko dla szpitali, internatów, koszar, hoteli, pensjonatów itp.; 4) 0,002 m³ (2 dm 3 ) na każdą osobę przebywającą na terenie przedszkola (dziecko i pracownik). Gromadzenia odpadów komunalnych stałych należy dokonywać w zlokalizowanych w miejscu wymienionych w 15 przenośnych pojemnikach lub kontenerach KP-7. Nieruchomość powinna być wyposażona w taką ilość pojemników, która zapewni gromadzenie w nich wszystkich odpadów komunalnych. Zabrania się umieszczania w pojemnikach lub kontenerach na odpady komunalne odpadów niebezpiecznych i medycznych określonych w ustawie o odpadach. Pojemniki i inne urządzenia do zbierania odpadów powinny być ustawione w miejscach łatwo dostępnych, zarówno dla użytkowników, jak i dla pracowników odbiorcy 58

59 odpadów, w sposób nie powodujący nadmiernych uciążliwości i utrudnień dla mieszkańców nieruchomości lub osób trzecich w miejscu wyodrębnionym, bez konieczności otwierania wejścia na teren nieruchomości, lub gdy takiej możliwości nie ma, należy je wystawiać w dniu odbioru, zgodnie z harmonogramem na chodnik lub ulicę przed wejściem na teren nieruchomości. Lokalizacja miejsca z pojemnikami na nieczystości powinna odpowiadać następującym normom: 1) w przypadku ustawienia pojemników o pojemności 0,11 m³ (110 dm 3 ), 0,12 m³ (120 dm 3 ) lub 0,24 m³ (240 dm 3 ) odległość od drogi dojazdowej utwardzonej nie większa niż 10 m; 2) w przypadku ustawienia pojemników o pojemności 1,1 m³ (1100 dm 3 ) odległość od drogi dojazdowej utwardzonej nie większa niż 5 m; 3) w przypadkach szczególnie uzasadnionych, gdzie brak jest miejsca na terenie posesji lub brak drogi dojazdowej, dopuszczalne jest inne ustawienie pojemników; 4) pojemniki na odpady powinny być ustawione na terenie nieruchomości, w miejscu widocznym, trwale oznaczonym, na wyrównanej i utwardzonej powierzchni, zabezpieczonej przed zbieraniem się wody i błota. Wymogi te powinny być na bieżąco monitorowane gminnym systemem ewidencji umów na odbiór odpadów komunalnych Selektywna zbiórka odpadów Na terenie miasta Zgorzelec prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów opakowaniowych, w tym selektywnie zbierane jest: szkło, plastik oraz makulatura, a także odpady ulegające biodegradacji. Spośród odpadów niebezpiecznych selektywnie zbierane są również baterie Selektywna zbiórka odpadów ulegających biodegradacji Miasto Zgorzelec znajduje się obecnie na etapie wdrażania nowoczesnego, zintegrowanego systemu gospodarki odpadami. Zasadniczym elementem systemu jest Zakład Unieszkodliwiania Odpadów i Stabilizacji Osadów Ściekowych w Jędrzychowicach, gdzie następuje wspólna fermentacja bioodpadów i osadów ściekowych. System w ograniczonym zakresie obejmuje odzysk odpadów nadających się do wspólnego wykorzystania. Dotyczy to w szczególności selektywnej zbiórki bioodpadów oraz bezpiecznego składowania odpadów pozostałych na nowym składowisku. Jednym z podstawowych założeń zaprojektowanej technologii wspólnej fermentacji jest przyjmowanie do unieszkodliwiania biologicznej frakcji odpadów komunalnych (bioodpadów), pozyskiwanej w drodze selektywnej zbiorki. Zakupiono i rozstawiono wśród mieszkańców 1500 szt. odpowiednich pojemników do selektywnego gromadzenia odpadów ulegających biodegradacji. Jedynym operatorem tego systemu jest MPGK Sp. z o.o. Wg danych MPGK w roku 2009 na terenie miasta rozstawionych było 880 pojemników o pojemności 80 dm 3 oraz 415 pojemników o pojemności 140 dm 3. Tak, więc łącznie na terenie miasta było rozstawionych 1295 pojemników do selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji. W roku 2010 dodatkowo rozstawiono 100 pojemników o pojemności 120 dm

60 Tab Ilość i rodzaj pojemników stosowanych do selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji w latach 2009 i 2010 przez Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej L.p. Rodzaj stosowanego pojemnika Ilość pojemników w latach l l l SUMA Ilość odpadów ulegających biodegradacji zebranych selektywnie w roku przedstawiono w tabeli poniżej. MPGK Tab Masa zebranych odpadów ulegających biodegradacji w latach 2009 i na podstawie ankiety L.p. Kod odpadu Ilość w latach Masa [Mg] , ,32 17,1 Obserwuje się tendencję wzrostową w ilości zebranych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji Selektywna zbiórka odpadów opakowaniowych i makulatury nieopakowaniowej Zbiórka odpadów selektywnie zbieranych ogranicza się do gromadzenia: szkła, makulatury, plastiku oraz metali w systemie pojemnikowym i workowym. Pozostałe odpady opakowaniowe na terenie miasta Zgorzelec nie są zbierane w sposób selektywny. Charakterystykę ilościową stosowanych pojemników do selektywnej zbiórki stosowanej przez podmioty przedstawiono w poniższej tabeli. Tab Ilość pojemników stosowanych do selektywnej zbiórki odpadów komunalnych w latach stosowanych na terenie miasta SELEKTYWNA ZBIÓRKA ODPADÓW Lp. Miasto Rodzaje segregowanych surowców Ilość pojemników Zarządzający 1 Zgorzelec papier, tworzywa sztuczne, szkło Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej 2 Zgorzelec papier, tworzywa sztuczne, szkło, 49 b.d. Łużycka Higiena Komunalna Sp. z o.o. W latach selektywna zbiórka odpadów była prowadzona przez dwa podmioty. Liczba pojemników rozstawionych w 2010 roku przez MPGK w stosunku do roku 2009 wzrosła tylko o 12 pojemników. Wytyczne wynikające z regulaminu utrzymania porządku i czystości dotyczące selektywnego zbierania odpadów komunalnych zawierają następujące wymogi: 60

61 Właściciel nieruchomości ma obowiązek wyposażyć nieruchomość w pojemniki, kontenery lub worki na odpady komunalne stałe segregowane przy zachowaniu minimalnej pojemności i koloru: 1) odpady biodegradowalne pojemnik brązowy o pojemności 0,1m³ (110 l), 12m³ (120 l) lub 0,24m³ (240 l); 2) papier i makulaturę worki niebieskie przy zabudowie jednorodzinnej lub pojemnik 1,1m³ (1 100 l) przy zabudowie wielorodzinnej; 3) tworzywa sztuczne worki żółte przy zabudowie jednorodzinnej lub pojemnik 1,1m³ (1 100 l) przy zabudowie wielorodzinnej; 4) szkło kolorowe - worki zielone przy zabudowie jednorodzinnej lub pojemnik 1,1m³ (1 100 l) przy zabudowie wielorodzinnej; 5) szkło białe - worki białe przy zabudowie jednorodzinnej lub pojemnik 1,1m³ (1 100 l) przy zabudowie wielorodzinnej; 6) odpady niebezpieczne - worki czerwone w zabudowie jednorodzinnej lub pojemnik 1,1 m³ (1 100 l) w zabudowie wielorodzinnej; 7) zużyty sprzęt elektroniczny i elektryczny worki czarne przy zabudowie jednorodzinnej lub pojemnik 1,1 m³ (1 100 l) przy zabudowie wielorodzinnej. Workowy system selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych obsługiwany jest przez Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Zgorzelcu, które nieodpłatnie dostarcza oraz odbiera kolorowe worki na odpady. Ilość zebranych selektywnie odpadów zaprezentowano w tabeli zamieszczonej poniżej. Tab Ilości odpadów zebranych selektywnie na terenie miasta Zgorzelec w latach Lp. Kod odpadu Rodzaj odpadu Ilość zebranych odpadów [Mg] Rok 2009 Rok papier, tektura 325,1 349, tworzywa sztuczne opakowania metalowe 23,8 33, szkło 52,8 38,24 Na terenie miasta Zgorzelec prowadzona jest selektywna zbiórka metali, jednak jak wynika z powyższej tabeli w latach nie zebrano tego rodzaju odpadu. Zauważalna jest tendencja spadkowa wśród zbiórki opakowań ze szkła. Natomiast ilości zebranego papieru, tektury oraz tworzyw sztucznych z roku na rok wzrasta. 61

62 Selektywna zbiórka odpadów wielkogabarytowych Na terenie miasta prowadzona jest także zbiórka odpadów wielkogabarytowych. W tabeli - Tab zaprezentowano dane z lat 2009 i Odpady wielkogabarytowe wywożone są nieregularnie, po oględzinach i stwierdzeniu o ich zaleganiu a także na telefon. MPGK Sp. z o.o. wykorzystują ciągniki z przyczepami, a także odkryte kontenery Kp-7 podstawiane na telefon. Na terenie Zgorzelca w 2010 roku zebrano o 9,62 Mg mniej odpadów wielkogabarytowych niż w roku poprzednim. Tab Selektywna zbiórka odpadów wielkogabarytowych na terenie miasta w latach 2009 i 2010 Lata Kod odpadu Masa [Mg] Masa [Mg] ,7 21,08 Zgodnie z zasadami gospodarki odpadami i posiadaną decyzją w Zakładzie Utylizacji Odpadów Komunalnych NR-2 w Jędrzychowicach odpady wielkogabarytowe poddawane są procesowi odzysku R15 (nie mogą zostać poddane procesowi unieszkodliwiania D5). Na terenie miasta nie funkcjonuje instalacja do odzysku, jednak miasto jest właścicielem instalacji przetwarzania i unieszkodliwiania odpadów, która znajduje się w Jędrzychowicach w gminie Zgorzelec (Tab. poniżej). Tab Instalacje służące do zagospodarowania odpadów wielkogabarytowych występujących w odpadach komunalnych Nazwa instalacji Lokalizacja Posiadane decyzje (nr decyzji, organ wydający) Procesy Przepustowość instalacji Kody zagospodarowanych odpadów Ilość zagospodarowanych odpadów w poszczególnych latach 2009 ZUOK NR-2 Jędrzychowice 146/ /2009 R14, R15, D , Selektywna zbiórka odpadów niebezpiecznych występujących w odpadach komunalnych Selektywną zbiórką odpadów niebezpiecznych objęta jest zabudowa jednorodzinna, która obsługiwana jest przez MPGK. MPGK prowadzi Punkt Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych na ul. Łużyckiej 3. Odpady są tam przyjmowane i przewożone do ZUOK NR-2 w Jędrzychowicach. Odpady niebezpieczne zbierane są na terenie Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych NR-2 w Jędrzychowicach. Do tego celu przeznaczony jest magazyn na odpady niebezpieczne. Odpady gromadzone są w odpowiednio oznakowanych pojemnikach, na paletach. 62

63 Tab Lokalizacja pojemników do selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych w roku 2010 na podstawie ankiety MPGK Lp. Nazwa ulicy Rodzaj stosowanego pojemnika 1 Łużycka 3 PZON 2 Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych NR-2 w Jędrzychowicach Uwagi Na terenie MPGK PZON - Szacuje się, iż w 2009 i 2010 r. w strumieniu odpadów komunalnych było 59 Mg odpadów niebezpiecznych. Tab Ilość zebranych odpadów niebezpiecznych występujących w odpadach komunalnych w latach Ilość w latach L.p. Kod odpadu Masa [Mg] Masa [Mg] , ,320 0, ,95 15, , ,681 Obowiązek selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych występujących w odpadach komunalnych został osiągnięty w roku 2009 w 6,5% natomiast w roku 2010 w 3,5% Odbiór i transport odpadów komunalnych Nazwy i adresy podmiotów, które posiadają zezwolenie na odbiór i transport odpadów komunalnych z terenów miasta Zgorzelec zaprezentowano w tabeli Tab Tab Wykaz podmiotów odbierających odpady komunalne z terenu miasta. Lp. Nazwa Firmy Adres Numer Decyzji Data wydania Decyzji Data ważności wydanej Decyzji 1 Spółka SIMET-EKO Sp. z o.o Al. Jana Pawła II 33, Jelenia Góra WIŚM /05/ Łużycka Higiena Komunalna Sp. z o.o Bolesławiecka 37, Zgorzelec WIŚM / Komunalne Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe i Ochrony Środowiska "KOROS" Sp. z o.o Kołłątaja 3, Świnoujście WIŚM / Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o ul. Łużycka, Zgorzelec Nie wymagane Nie wymagane Nie wymagane 63

64 Liczba podmiotów mogących odbierać odpady komunalne nie uległa zmianie. Faktycznie w mieście odpady odbierane są przez MPGK Sp. z o.o. oraz Łużycką Higienę Komunalną Sp. z o.o Ewidencja miejsc przeznaczonych pod inwestycje związane z gospodarką odpadami Plan zagospodarowania przestrzennego miasta nie przewiduje terenów pod budowę instalacji lub urządzeń unieszkodliwiania oraz zagospodarowania odpadów (w tym składowisk odpadów) Instalacje odzysku odpadów na terenie miasta Zgorzelec Na terenie miasta nie funkcjonują instalacje odzysku. Miasto jest jednak właścicielem instalacji przetwarzania i unieszkodliwiania odpadów zlokalizowanej w Jędrzychowicach, gm. Zgorzelec. Instalacja ta ma pełnić funkcję Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych i Stabilizacji Osadów Ściekowych w Jędrzychowicach Instalacja nie podlegała istotnym modyfikacjom. Stosowana technologia oraz osiągane efekty plasowały się na zbliżonym poziomie. W Zakładzie Utylizacji Odpadów Komunalnych i Stabilizacji Osadów Ściekowych. zastosowanym procesem unieszkodliwiania odpadów jest wspólna fermentacja osadów ściekowych i bioodpadów, zaś jego częściami składowymi: jest odzysk odpadów nadających się do gospodarczego wykorzystania i ich dystrybucja, selektywna zbiórki bioodpadów wsystemie 2-pojemnikowym w dzielnicach o zabudowie jednorodzinnej i niskiej, wielorodzinnej oraz zapewnienie bezpiecznego składowania na składowisku odpadów, które nie nadają się do wykorzystania. System stanowi strukturę dynamiczną, która może być łatwo rozbudowana do funkcji systemu regionalnego Odpady zmieszane poddawane są ręcznemu wydzieleniu frakcji do odzysku, a następnie kierowane są do sita bębnowego w celu wydzielenia biofrakcji. Aktualna wydajność sita wynosi 10 mg/h. Wydzielona biomasa kierowana jest wraz z osadami ściekowymi (w stosunku 3:1) do komory fermentacyjnej. 64

65 Składowisko i Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych i Stabilizacji Osadów Ściekowych Rys. 2-1 Lokalizacja składowiska i Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych i Stabilizacji Osadów Ściekowych (Zakład nr 2) Technologia unieszkodliwiania odpadów Dowóz odpadów Dowóz odpadów komunalnych z obszaru objętego zorganizowaną zbiórką i wywozem odbywa się przy użyciu taboru kołowego. Odpady dowożone są na teren zakładu istniejącą drogą dojazdową. Samochody po wjechaniu na teren obiektu są kontrolowane przez pracownika znajdującego się na portierni. Kontrola polega na identyfikacji przywiezionych odpadów i ich stanu. Samochody wypełnione odpadami są ważone na wadze samochodowej 65

66 zainstalowanej w drodze. Samochody po skontrolowaniu, zależnie od rodzaju przywiezionych odpadów, są kierowane na plac magazynowy gruntu mineralnego, w pobliże wiaty na surowce wtórne, zasiek na odpady lub do zasobni na odpady komunalne. Samochody przywożące odpady komunalne i do nich kompatybilne zrzucaj ą ładunek bezpośrednio na dno boksu zasobni wskazanej przez pracownika zakładu. Rozładunek i załadunek boksów zasobni odbywa się naprzemiennie co pozawala na zminimalizowanie przestoi i ryzyko kolizji. Istnieje możliwość skierowania całej masy dowożonych w pewnym okresie odpadów komunalnych, bezpośrednio do składowania w uszczelnionej misie kwatery odpadów. Należy z niej korzystać tylko w przypadku powstania awarii linii technologicznej segregacji odpadów i przygotowania zawiesiny biofrakcji. W przypadku przestojów nie przekraczających jednej doby odpady należy magazynować w zasobni. Linia segregacji Wstępna segregacja odpadów komunalnych wykonywana jest przez pracowników zakładu na podstawie analizy wizualnej składu odpadów zrzuconych do zasobni. Instalację mechanicznej segregacji odpadów komunalnych zlokalizowano pod wiatą technologiczną przylegającą do hali technologicznej. Załadunek odpadów, do zasobni sita bębnowego zintegrowanego z rozrywarką, odbywa się przy pomocy ładowarki kołowej. Rozdrabnianie powoduje zniszczenie worków, toreb, pudeł i innych opakowań, w których mogą zostać przywiezione odpady. Zabieg ten jest konieczny, gdyż odpady komunalne zostałyby wydzielone przez sito bębnowe jako tzw. frakcja gruba (średnica zastępcza Dz >70 mm), nie nadająca się do dalszej przeróbki. Frakcja gruba zrzucana jest do ustawionego w pobliżu urządzenia prasokontenera wielkogabarytowego o pojemności ok. 15,0 m 3. Zawartość prasokontenera po napełnieniu jest sygnalizowana pracownikowi obsługi i wywożona po uprzednim zważeniu na składowisko odpadów znajdujące się na terenie zakładu. Biofrakcja zrzucana jest do leja zasypowego przenośnika taśmowego, nieckowego, transportującego odpady do hali technologicznej. W celu wyeliminowania z biofrakcji złomu wykonano dwustopniową separację części żelaznych. Pierwszy stopień umożliwia usuwanie części żelaznych poprzez zainstalowanie nad taśmociągiem separatora magnetycznego. Wydzielony złom jest przenoszony poza światło przenośnika i zrzucany do pojemnika na odpady. Drugi stopień separacji realizowany jest za pomocą przenośnika taśmowego wyposażonego w rolkę magnetyczną umożliwiającą usunięcie części żelaznych w czasie transportu ogólnej masy odpadów. Oddzielone części żelazne kierowane są do pojemnika na odpady. Odpady z których wydzielony został złom za pomocą przenośnika taśmowego podawane są do młyna młotkowego w celu ich rozdrobnienia. Rozdrabniarka pozwala uzyskać masę odpadów o średnicy zastępczej Dz < 50 mm oraz wydzielenie ze strumienia odpadów, elementów trudnorozdrabnialnych. 66

67 Przygotowanie zawiesiny biofrakcji Biofrakcja zrzucana jest na dno magazynu biofrakcji w hali technologicznej. Bioodpady (wydzielone ze strumienia odpadów komunalnych oraz zbierane selektywnie) transportowane są przez ładowarkę kołową do zasobni biofrakcji, która równomiernie dozuje biofrakcję do dalszych elementów instalacji. Biofrakcja zrzucana jest z zasobni do leja zasypowego. Przenośnik wznoszący podaje odpady na przenośnik dozujący odpady do jednej z komór suspensora. Wsad do suspensora stanowi oprócz biofrakcji woda technologiczna, magazynowana w podposadzkowym zbiorniku żelbetowym. Woda technologiczna tłoczona jest do suspensora przez układ 2 pomp wirowych. Wodę technologiczną stanowią odcieki z misy składowiska balastu oraz bezpośrednio woda z sieci wodociągowe.j Rozdrabnianie, rozwłóknianie i mieszanie wsadu jest realizowane przy pomocy specjalnego mieszadła szybkoobrotowego. Czas przygotowania zawiesiny w każdym cyklu wynosi około 15 minut. Czas trwania całego cyklu, na który składa się operacje takie jak: załadunek biofrakcji, załadunek wody technologicznej, mieszanie i opróżnianie zbiornika wynosi około 1 godziny. Opróżnianie suspensora realizowane jest grawitacyjnie. Przygotowana zawiesina przetłaczana jest do zintegrowanej instalacji separacji zanieczyszczeń, w której następuje oddzielenie frakcji lekkiej. Frakcja lekka jest usuwana do pojemnika na odpady. Frakcja ciężka (piasek, kamienie i inne ciała stałe) oddzielana jest w zbiorniku suspensora na drodze sedymentacji. Po odprowadzeniu zawiesiny, oddzielona frakcja ciężka zgromadzona w leju suspensoria, po otwarciu śluzy zrzucana jest na taśmociąg, którą transportuje do pojemnika na odpady znajdującego się poza halą. Oczyszczona zawiesina biofrakcji jest grawitacyjnie zrzucana do podposadzkowego zbiornika magazynowego. Zawiesina jest odpompowywana ze zbiornika przy pomocy wozu asenizacyjnego i przewożona do fermentacji wraz z osadami ściekowymi na Zakładzie nr 1. Oczyszczanie powietrza W czasie trwania procesów przygotowania zawiesiny biofrakcji powstają w hali technologicznej odory. W celu ich eliminowania, zainstalowano system oczyszczania powietrza ujmowanego przez wentylacje wywiewną. Powietrze jest przeprowadzane przez nawilżacz, następnie powietrze jest przetłaczane do zlokalizowanego w pobliżu hali zespołu biofiltrów. System ten zapewnia dezodoryzację powietrza usuwanego z hali i tym samym zmniejszenie uciążliwości obiektu na środowisko. 67

68 Rys Schemat technologiczny instalacji przetwarzanie odpadów komunalnych w Jędrzychowicach, gm. Zgorzelec. 68

69 Przyjmowane odpady do odzysku i unieszkodliwienia Wykaz odpadów z podziałem na poszczególne rodzaje, przyjętych do Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych NR-2 w Jędrzychowicach z terenu miasta Zgorzelec w latach zaprezentowano w tabelach zamieszczonych poniżej. Kod odpadu Tab Wykaz odpadów przyjętych do instalacji w Jędrzychowicach pochodzących z terenu miasta Zgorzelec w 2009 Rodzaj odpadu Masa przyjętych odpadów [Mg] Zastosowany proces Żużle, popioły paleniskowe i pyły z kotłów 3,00 R Opakowania z papieru i tektury 320, Opakowania z tworzyw sztucznych 18, Opakowania ze szkła 31, Baterie alkaliczne 1, Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i R ,66 remontów Odpady ulegające biodegradacji 15,32 R Gleba i ziemia, w tym kamienie 2 501,86 R14 magazyn Inne odpady nieulegające biodegradacji 509,52 D Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 7 625,82 R Odpady z czyszczenia ulic i placów 6,08 D Odpady ze studzienek kanalizacyjnych 16,22 D Odpady wielkogabarytowe 19,32 R15 W roku 2009 na terenie Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych NR-2 w Jędrzychowicach w wyniku segregacji odpadów powstały odpady o kodzie: (frakcja >70mm) 1 872,94 Mg, który trafił na składowisko; (frakcja <70mm) 815,2 Mg, który poddano odzyskowi organicznemu. Kod odpadu Tab Wykaz odpadów przyjętych do instalacji w Jędrzychowicach pochodzących z terenu miasta Zgorzelec w 2010 Rodzaj odpadu Masa przyjętych odpadów [Mg] Zastosowany proces Opakowania z papieru i tektury 340, Opakowania z tworzyw sztucznych 30, Opakowania ze szkła 27, Baterie alkaliczne Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów 738,92 R Odpady ulegające biodegradacji 17,10 R Gleba i ziemia, w tym kamienie 5,02 R Inne odpady nieulegające biodegradacji 489,06 D Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 8 590,91 R15/D Odpady z czyszczenia ulic i placów 71,90 D Odpady ze studzienek kanalizacyjnych 9,10 D Odpady wielkogabarytowe 21,08 R15 W roku 2010 na terenie Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych NR-2 w Jędrzychowicach w wyniku segregacji odpadów powstały odpady o kodzie: (frakcja >70mm) 1 947,98 Mg, który trafił na składowisko; 69

70 (frakcja <70mm) 1 066,36 Mg, który poddano odzyskowi organicznemu Modernizacja zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych i Stabilizacji Osadów Ściekowych w Jędrzychowicach W roku 2009 podjęto prace mające na celu modernizację zakładu. Zgodnie z informacją przekazaną przez zarządzającego MPGK Sp. z o.o. w Zgorzelcu cyt. Informujemy również, że zgodnie z zapisami WPGO przy Zakładzie Utylizacji Odpadów Komunalnych NR-2 w Jędrzychowicach powstaną nowe niecki na terenach przewidzianych pod gospodarkę odpadami. Zakład będzie ulegał modernizacji i zostanie unowocześniony. Przewidziano min. modernizację Linii Technologicznej Przygotowania Zawiesiny Biofrakcji, budowę Wydzielonej Komory Fermentacji, instalacji do zagospodarowania powstałego biogazu do celów energetycznych, a także budowę linii suchej do segregacji odpadów. Wszystkie te zadania mają na celu zapewnienie jak największego poziomu odzysku zarówno odpadów ulegających biodegradacji, jak i odpadów opakowaniowych. Powstała koncepcja projektowa kompostowni odpadów pochodzenia komunalnego, która przewiduje budowę hali dojrzewania kompostu i kompostowni polowej wraz ze sprzętem technologicznym oraz wyposażeniem w pojazdy i urządzenia służące do odbierania i zbierania odpadów ulegających biodegradacji. KOMPOSTOWNIA POLOWA: 1. Pojemność pryzm: Maksymalna ilość kompostu dostarczana w ciągu 6 miesięcy: 4 000m 3 średnia wysokość składowania kompostu: 1,50m Zapotrzebowanie powierzchni pryzm: 2 600m 2. 2.Plac kompostowni: przyjęta technologia kompostowania: Plac kompostowni o powierzchni 2498m 2 wraz z pryzmami znajdującymi się w hali dojrzewania kompostu 467m 2 dostosowano do wielkości przerabianej masy roślinnej w ilości ok Mg/rok. Cała powierzchnia ze względu na swoją funkcję została podzielona na 4 elementy: -hala wstępnego dojrzewania kompostu, -pryzmy kompostowe, -magazyn gotowego kompostu, -plac i drogi manewrowe. Wjazd na działkę z istniejącej drogi prowadzącej do zakładu utylizacji. Na placu przed wiatą wstępnego dojrzewania biomasa zbierana u źródła (trawa, liście, gałęzie, inne odpady organiczne) zostanie zrzucona z pojazdów samochodowych i po wstępnej przeróbce, przy pomocy ładowarki będzie wsuwana do hali i pryzmowana na okres wydzielania najsilniejszych odorów. W okresie tym pryzmy kompostowe będą ulegały zraszaniu i napowietrzaniu poprzez systematycznemu przerzucanie pryzm. Następnie kompost będzie przemieszczany na zewnętrzne pryzmy w celu dalszego dojrzewania. Na koniec procesu technologicznego trafi na plac składowania gotowego kompostu, skąd będzie wydawany na zewnątrz składowiska zgodnie z przeznaczeniem (np. do rekultywacji składowisk odpadów komunalnych). Odwodnienie projektowanych nawierzchni realizowane będzie przez przesiąkanie wody do systemu drenaży znajdującego się pod całym placem kompostowni. Woda z placu 70

71 kompostowni i dachu hali trafi do zbiorników podziemnych, skąd będzie pobierana do wtórnego zraszania pryzm kompostowych. Równocześnie MPGK Sp.z o.o. w Zgorzelcu wystąpił do Wójta Gminy Zgorzelec z wnioskiem o uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia. Na podstawie art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz z późn. zm.) Wójt Gminy Zgorzelec poinformował o wszczęciu postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz o przystąpieniu do przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, dla przedsięwzięcia: Budowa kompostowni odpadów ulegających biodegradacji na działce nr 49/4 położonej w Jędrzychowicach, gmina Zgorzelec. Z godnie z udostępnioną do publicznej wiadomości dokumentacją Planowane przedsięwzięcie stanowić będzie kompostownię poligonową w postaci umocnionej nawierzchni geokratą TABOSS 100 Tnm wypełniona piaskiem dla transportu technologicznego: 1. łączna powierzchnia m 2, 2. ilość pasów - 13, 3. szerokość pasa - 4 m, 4. powierzchnia pod pryzmy kompostowe m 2, 5. powierzchnia dróg dojazdowych i placów m 2, 6. powierzchnia magazynu kompostu- 806 m 2, 7. rodzaj nawierzchni - gruntowa. Teren kompostowni wyposażony będzie w odwodnienie wykonane, jako drenaż z rur PVC Ø 80 mm o długości 342 m. Na rurociągu drenarskim zainstalowane zostaną studnie rewizyjnej Ø 315 mm z PCV. Plac kompostowni ukształtowano zgodnie ze spadem naturalnym. Drenaż o układzie zbliżonym do układu warstwie pozwoli przechwycić odpływające wody opadowe i odcieki. Odebrane drenażem wody odciekowe kierowane będą szczelnego zbiornika bezodpływowego o pojemności 6,60 m 3. Zbiornik podziemny z tworzywa sztucznego PEHD. Rozważa się również możliwość skierowania odebranych wód odciekowych do istniejącego już zbiornika na odcieki pochodzące z niecki składowej. Zgromadzona woda zostanie zużyta do nawilżania pryzm kompostowych. Pryzmy kompostowe oddzielone będą od siebie pasami o szerokości 3 metrów przeznaczonymi do ruchu sprzętu transportowego. Przy zastosowanej technologii ilość odpadów zielonych planowana do kompostowania 6000 Mg/ rok, co przy wskaźniku 0,190 Mg/m 3 wynosi ponad m 3 /rok. Tak wiec plany inwestycyjne obejmują dwie różne technologie obie jednak o wydajności Mg/rok. 2.2 Odpady opakowaniowe Analiza aktualnego stanu gospodarki odpadami opakowaniowymi KPGO i AWPGO zawiera szacunkowe dane dotyczące ilości odpadów opakowaniowych wytworzonych oraz przewidzianych do wytworzenia w kraju w latach

72 W tabeli poniżej zestawiono dane dotyczące szacowanych jednostkowych wskaźników wytwarzania odpadów opakowaniowych w mieście oparte na ustaleniach Planu Gospodarki Odpadami na lata Tab Ilości wytworzonych odpadów opakowaniowych na terenie miasta Zgorzelec w roku opracowanie własne. L.p. Strumień odpadów opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych Ilość w Mg papier i tektura szkło tworzywa sztuczne wielomateriałowe metale Razem Ilości odpadów opakowaniowych zebrane na terenie miasta Zgorzelec oraz przekazane dalej do odzysku zaprezentowano w poniższej tabeli Tab Ilości zebranych selektywnie odpadów opakowaniowych na terenie miasta Zgorzelec w latach L.p. Kod odpadu Rodzaj odpadu Ilość zebranych odpadów [ Mg ] Rok 2009 Rok Papier, tektura 325,1 349, Tworzywa sztuczne 23,8 33, Szkło 52,8 38,34 Razem 401,7 420,55 Na podstawie przedstawionych danych stwierdza się, iż ilość zebranych odpadów opakowaniowych na terenie miasta Zgorzelec nieznacznie wzrosła. 2.3 Odpady budowlane Na terenie miasta realizowana była także selektywna zbiórka odpadów budowlanych prowadzona przez MPGK. Odpady te poddane były procesowi odzysku. Ilości odzyskanego odpadu zostały zaprezentowane w tabeli poniżej. W roku 2009 wynosiły one około 1 090,56 Mg natomiast w roku 2010 wzrosły do 1 138,44 Mg. Tab Ilości odpadów budowlanych zebranych i poddanego poszczególnym procesom odzysku i unieszkodliwiania na terenie miasta Zgorzelec wg ankiety MPGK i ŁZK Kod odpadu Masa [Mg] Lata Oznaczenie procesu odzysku i unieszkodliwiania Masa [Mg] Oznaczenie procesu odzysku i unieszkodliwiania ,66 R ,52 R ,9-22,92 R14 72

73 2.4 Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne Zgodne z zapisami aktów prawnych, które zostały przyjęte do realizacji (w szczególności ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym), obowiązki gminy uległy zmianom, co uwzględniono w roku 2008 w aktualizacji PGO 2005, które nie są uwzględnione w Planie Gospodarki Odpadami. Zgodnie z zapisami ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, zbierający zużyty sprzęt jest obowiązany przekazać wójtowi, burmistrzowi albo prezydentowi miasta, na terenie, którego działa, w terminie 30 dni od dnia podjęcia działalności, informację zawierającą: 1) firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres zbierającego zużyty sprzęt; 2) adresy punktów zbierania zużytego sprzętu, w tym punktów sprzedaży sprzętu. W przypadku zmiany danych, zbierający zużyty sprzęt jest obowiązany poinformować o tym wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, na terenie, którego działa, w terminie 30 dni od dnia nastąpienia zmiany. Podobnie zbierający zużyty sprzęt jest obowiązany poinformować wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, na terenie, którego działa, o zakończeniu działalności. Zbierający zużyty sprzęt przekażą wójtowi, burmistrzowi albo prezydentowi miasta informacje w terminie do dnia 30 września 2006 r. Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne, a w szczególności udostępniają mieszkańcom na stronie internetowej oraz w sposób zwyczajowo przyjęty informację o znajdujących się na terenie gminy zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, pochodzący z gospodarstw domowych, zawierającą: firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres zbierającego zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, adresy punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, w tym punktów sprzedaży sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Według bazy danych, prowadzonej przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, na terenie miasta działa sześć podmiotów mogących zbierać zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny. Lp. Tab Wykaz podmiotów gospodarczych mogących prowadzić zbiórkę zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego na podstawie GIOŚ Numer Rejestrowy Firma 244 E Z SPOŁEM Powszechna Spółdzielnia Spożywców GRANICA 251 E Z Firma Handlowo Usługowa VERTICAL Dariusz Kret 259 E Z Firma Handlowa WALTEX Waldemar Bogdziewicz 401 E Z FPHU LESTA Starzewski Leon Oznaczenie siedziby organu zarządzającego Województwo NIP REGON Zgorzelec Dolnośląskie Zgorzelec Dolnośląskie Zgorzelec Dolnośląskie Zgorzelec Dolnośląskie E Z ŁUŻYCKA HIGIENA Zgorzelec Dolnośląskie

74 Lp. Numer Rejestrowy Firma KOMUNALNA Sp. z o.o. 489 E Z Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. Oznaczenie siedziby organu zarządzającego Województwo NIP REGON Zgorzelec Dolnośląskie Natomiast na podstawie danych zamieszczonych na stronie internetowej UM ( na terenie miasta funkcjonuje 14 podmiotów zajmujących się zbiórką zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (stan na dzień r.). Tab Wykaz firm i punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego ( L.p Nazwa firmy Lidl Polska Sklepy Spożywcze sp. z o.o. ul. Poznańska 48, Jankowice, Tarnowo Podgórne BRL CENTER POLSKA Sp. z o.o. ul. Krzemieniecka 60 A, Wrocław Cefarm Śląski Sp. z o.o. ul. Jana Sebastiana Bacha 2, Warszawa Apteka "Pod Kasztanami" s.c. ul. Łużycka 24, Zgorzelec "Społem" Powszechna Spółdzielnia Spożywców "Granica" ul. Warszawska 14, Zgorzelec DOMEX Sp. jawna ul. Kuziennicza 4, Jawor NEONET S.A. ul. Żmigrodzka 242 D, Wrocław "DOMATOR" Sp. Z o.o. ul. Spółdzielców 5, Konin Firma Produkcyjno-Handlowo-Usługowa LESTA ul. Rzeczki Dolne 1, Zgorzelec Firma Usługowo Handlowa "BAE" ul. Armii Krajowej 31, Zgorzelec Jeronimo Martins Dystrybucja S.A. ul. Żniwna 5; Kostrzyn Avans Centrum-Zachód Sp. zo.o., Modła Kolonia 5D, Stare Miasto Inter Hurt Sp. Z o.o., ul. Podwale 15, Zgorzelec Real,- Sp. Z o.o. i Spółka Komandytowa, Al. Krakowska 61, Warszawa Adres punktu zbierania zużytego sprzętu Rodzaj zbieranego sprzętu ul. Kozaka 1A, Zgorzelec - Apteka w Kauflandzie ul. Armii Krajowej 29, Zgorzelec Apteka ul. Kościuszki 49, Zgorzelec Apteka "Pod Kasztanami" s.c ul. Łużycka 24, Zgorzelec sklep nr 18 ul. Poniatowskiego 3 B, sklep nr 19 ul. Kościuszki 1 Domex Zgorzelec ul. Daszyńskiego 74, Zgorzelec - - elektroniczne ciśnieniomierze, elektroniczne termometry ul. E. Plater 5, Zgorzelec - Sklep RTV/AGD ul. Kościuszki 51, Zgorzelec Firma PHU LESTA ul. Rzeczki Dolne 1, Zgorzelec McDonald's Zgorzelec ul. Armii Krajowej 31, Zgorzelec 1. Sklep Biedronka, ul. Staszica, Zgorzelec 2. Sklep Biedronka ul. Grunwaldzka, dz.39/1, 39/2, Zgorzelec Avans Centrum-Zachód Sp. z o.o., Multimedia RTV AGD, ul. Kościuszki 51, Zgorzelec Interhurt Sp. Z o.o., ul. Podwale 15, Zgorzelec Real,- Sp. z o.o. i Spółka Komandytowa, ul. Słowiańska 2, Zgorzelec

75 Zbiórka zużytego sprzętu elektrycznego na terenie miasta zaczęła funkcjonować od 2008 r. W 2009 roku zebrano łącznie 51,49 Mg zużytego sprzętu, natomiast w kolejnym roku zebrano 15,780 Mg (Tab.poniżej). Tab Ilości zużytego sprzętu elektrycznego i zebranego na terenie miasta Zgorzelec Lata Kod odpadu Masa [Mg] Oznaczenie procesu Oznaczenie procesu Masa [Mg] odzysku i unieszkodliwiania odzysku i unieszkodliwiania ,54 b.d. - b.d ,95 b.d. 15,780 b.d. Niestety należy podejrzewać, że pozostała część tak klasyfikowanego odpadu, którego rocznie powstaje na terenie miasta powyżej 130 Mg, trafia na składowisko odpadów jako odpad komunalny. 2.5 Odpady ulegające biodegradacji W celu określenia ilości odpadów ulegających biodegradacji unieszkodliwionych w inny sposób niż składowanie samorząd w roku 2011 przeprowadził inwentaryzację kompostowników, na której podstawie opracowano mapę z lokalizacją kompostowników na terenie miasta. W tabeli poniżej zestawiono ilości funkcjonujących w roku 2010 i 2011 kompostowników należących do osób fizycznych na poszczególnych ulicach miasta Zgorzelec objętych ankietyzacją. Tab Liczba zinwentaryzowanych kompostowników na poszczególnych ulicach L.p. Nazwa ulicy Liczba kompostowników 1 ul. Aleja Ujazdowska 3 2 ul. Andersa 2 3 ul. Armii Krajowej 1 4 ul. Baczyńskiego 0 5 ul. Barbary 4 6 ul. Berlinga 2 7 ul. Boczna 0 8 ul. Bohaterów II Armii Wojska Polskiego 0 9 ul. J. Brandta 1 10 ul. Chełmońskiego 6 11 ul. Chmielna 0 12 ul. Cmentarna 2 75

76 L.p. Nazwa ulicy Liczba kompostowników 13 ul. Ciołkowskiego 0 14 ul. Czerwona 1 15 ul. K. Duszy 5 16 ul. Drzymały 1 17 ul. Dzika 1 18 ul. Energetyków 3 19 ul. Francuska 0 20 ul. B. Gierymskich 0 21 ul. Górnicza 5 22 ul. Górnowiejska 0 23 ul. Gwarków 4 24 ul. Idzikowskiego 1 25 ul. Jaśminowa 1 26 ul. Kochanowskiego 3 27 ul. Kołłątaja 0 28 ul. T. Konicza 1 29 ul. M. Konopnickiej 2 30 ul. Konwaliowa 0 31 ul. Kopernika 0 32 ul. Kossaka 1 33 ul. Kotsisa 0 34 ul. Krańcowa 0 35 ul. Krasińskiego 2 36 ul. Krótka 0 37 ul. Kulczyńskiego 1 38 ul. Leśna 5 39 ul. Łanowa 1 40 ul. Łódzka 0 41 ul. Łużycka 3 42 ul. Makowa 0 43 ul. J. Malczewskiego 3 44 ul. J. Matejki 2 45 ul. Mickiewicza 3 76

77 L.p. Nazwa ulicy Liczba kompostowników 46 ul. Modrzewiowa 5 47 ul. Morcinka 0 48 ul. Nowomiejska 0 49 ul. Ogrodowa 4 50 ul. Okólna 7 51 ul. Okulickiego 3 52 ul. Perłowa 1 53 ul. Podwale 2 54 ul. Pogodna 2 55 ul. Prusa 0 56 ul. Psie Pole 1 57 ul. Reja 0 58 ul. Reymonta ul. Romera 0 60 ul. Roweckiego 4 61 ul. Różana 1 62 ul. Rubinowa 0 63 ul. Rzeczki Dolne 1 64 ul. Rzeczki Górne 1 65 ul. Sikorskiego 3 66 ul. Słoneczna 6 67 ul. Słowackiego 0 68 ul. Spacerowa 0 69 ul. Spokojna 1 70 ul. A. Struga 3 71 ul. Strumykowa 0 72 ul. Szafirowa 0 73 ul. Szarych Szeregów 0 74 ul. Szmaragdowa 0 75 ul. Sztygarska 1 76 ul. Szymanowskiego 2 77 ul. św. Jana 3 78 ul. Tęczowa 1 77

78 L.p. Nazwa ulicy Liczba kompostowników 79 ul. Traugutta 0 80 ul. Tulipanowa 1 81 ul. Wąska 0 82 ul. Wesoła 2 83 ul. Widok 0 84 ul. Władysława Jagiełły 1 85 ul. Wrzosowa 3 86 ul. Zamiejsko-Lubańska 0 87 ul. Zapiecek 1 88 ul. Zielna 8 89 ul. Żeromskiego ul. 3 Maja 3 Razem 168 Na terenie miasta zidentyfikowano 168 przydomowych kompostowników. Spośród 698 ankietowanych gospodarstw domowych 506 z nich przekazuje odpady do kompostowania firmie odbierającej odpady komunalne, z czego 121 gospodarstw zadeklarowało jednocześnie kompostowanie odpadów. W 103 gospodarstwach odpadami pochodzącymi z kuchni skarmiane są domowe zwierzęta. 143 ankietowanych gospodarstw nie kompostuje odpadów na kompostownikach i jednocześnie nie przekazuje odpadów do kompostowania firmie odbierającej odpady komunalne. 78

79 Rys. 2-3 Rozmieszczenie kompostowników na terenie miasta Zgorzelec mapa w skali 1:

80 Aktualnie na terenie miasta wyróżnia się 7 stref zbiórki (Rys. 2-4). Zostały one wydzielone w oparciu o: rodzaj zabudowy (jednorodzinna, wielorodzinna), zawartość zabudowy, sposób zagospodarowania terenu ( tereny ogródków i cmentarzy), rodzaj prowadzonej działalności (obiekty żywienia, marketu, targowiska). Każda ze stref ze względu na zawartość terytorialną składa się z podstref, które przedstawiono poniżej: 1. Strefa zabudowy jednorodzinnej, która składa się z 19 podstref ( ); 1.1 rejon ulic Wróblewskiego i Romera, 1.2 rejon ulicy Waszczuka, 1.3 zabudowania na rogu ulic Wyspiańskiego i Lubańskiej, 1.4 rejon ulic Żeromskiego, Struga, Ogrodowej oraz Prusa; 1.5 rejon ulic Żeromskiego, Struga, Kościuszki i Daszyńskiego; 1.6 rejon ulic Kościuszki, Traugutta zabudowa położona na północ i południe od Parku I. Paderewskiego; 1.7 zabudowa przy ulicy Langiewicza, w pobliżu Szkoły Muzycznej; 1.8 rejon położony na północ od ulicy Armii Krajowej i na wschód od linii kolejowej nr 278 ulice Ciołkowskiego, Dzika oraz Idzikowskiego; 1.9 rejon ograniczony ulicą Armii Krajowej, linią kolejową nr 278 oraz ulicami Bohaterów II Armii Wojska Polskiego i Słowiańską; 1.10 zabudowa po zachodniej stronie ulicy Warszawskiej od linii kolejowej nr 278 do ulicy Dąbrowskiego; 1.11 rejon przy ulicy Krupińskiego między ogródkami działkowymi a Zespołem Szkół; 1.12 teren położony między liniami kolejowymi, przy ulicy Nad Kolejką Górską; 1.13 rejon usytuowany w dzielnicy Ujazd przy ulicach Łużyckiej, Rzeczki Dolne, Francuskiej i Baczyńskiego; 1.14 rejon obejmujący Osiedle Słoneczne, ograniczony ulicami: Łużycką, Reymonta, Słoneczną oraz linią kolejowej nr 274; 1.15 rejon ulic Reymonta, Cmentarnej, Rzeczki Górne i Andersa; 1.16 obszar położony w granicach ulic Cmentarnej, Reymonta i Słonecznej; 1.17 teren znajdujący się na wschód od ulicy Cmentarnej, obejmujący część ulicy Reymonta oraz ulicę Zielną; 1.18 rejon pomiędzy ulicą Łużycką i Francuską, położony na południe od rzeki Czerwona Woda; 1.19 obszar położony na wschód od ulicy Łużyckiej i na południe od ulicy Górnowiejskiej. 2. Strefa zabudowy wysokiej osiedlowej, stanowiąca 4 podstrefy ( ) 2.1 rejon obejmujący Osiedle Zachód, przy ulicach Kościuszki, Wyspiańskiego, Lubańskiej i Iwaszkiewicza; 2.2 rejon ulic Lubańskiej, Tuwima, Wieniawskiego i Broniewskiego, obejmujący część Osiedla Centralnego; 2.3 teren położony między ulicą Bohaterów II Armii Wojska Polskiego a Centrum Sportowo Rekreacyjnym; zabudowa położona na zachód od ulicy Warszawskiej, w okolicy ulic Konarskiego i Powstańców Śląskich. 3. Strefa zabudowy wysokiej śródmiejskiej, która składa się z 4 podstref ( ) 80

81 3.1 rejon na Przedmieściu Nyskim, między Nysą Łużycką a ulicami: Nadbrzeżną, Iwaszkiewicza, Nowowiejską i Struga; 3.2 tereny miedzy Nysą Łużycką a ulicami: Struga, Daszyńskiego i Piłsudskiego. 4. Obiekty zbiorowego żywienia, stanowiące szkoły i przedszkola w sumie 16 podstref ( ) 4.1 teren Zespołu Szkół Zawodowych i Licealnych przy ulicy Henrykowskiej; 4.2 teren Przedszkola nr 11 przy ulicy Lubańskiej; 4.3 teren Gimnazjum nr 1 przy ulicy Kościuszki; 4.4 teren Szkoły Podstawowej nr 5 przy ulicy Prusa oraz Przedszkola nr 12 przy ulicy Wyspiańskiego; 4.5 teren Przedszkola nr 5 przy ulicy Brzozowej; 4.6 teren Przedszkola nr 2 przy ulicy Kościuszki; 4.7 teren Przedszkola nr 7 przy ulicy Tuwima; 4.8 teren Szkoły Podstawowej nr 3 przy ulicy Armii Krajowej; 4.9 teren Szkoły Muzycznej przy ulicy Langiewicza; 4.10 teren Zespołu Szkół Zawodowych przy ulicy Bohaterów II Armii Wojska Polskiego; 4.11 teren Przedszkola nr 1 przy ulicy Staszica; 4.12 teren Zespołu Szkół Zawodowych i Licealnych przy ulicy Powstańców Śląskich; 4.13 teren Przedszkola nr 9 przy ulicy Powstańców Śląskich; 4.14 teren Zespołu Szkół Zawodowych im. Emilii Plater przy ulicy Francuskiej; 4.15 teren Przedszkola nr 8 przy ulicy św. Jana; 4.16 teren Szkoły Podstawowej nr 2 przy ulicy Reymonta; 4.17 teren Gimnazjum nr 2 przy ulicy Orzeszkowej. 5. Strefa rozproszonej zabudowy jednorodzinnej położona na północ od ulicy Lubańskiej i Nadbrzeżnej; 6. Ogródki działkowe, składające się z 10 podstref ( ); 6.1 teren położony pomiędzy ulicą Henrykowską a ulicą Bolesławiecką na północny-wschód od ulicy Waszczuka; 6.2 teren położony pomiędzy ulicą Henrykowską a ulicą Bolesławiecką na południowy-zachód od ulicy Waszczuka; 6.3 teren usytuowany na Przedmieściu Nyskim, między ulicami: Wrocławską i Nowomiejską; 6.4 obszar położony na wschód od linii kolejowej nr 278, między ulicą Fabryczną a ulicami: Dziką i Aleje Lipowe; 6.5 teren pomiędzy kompleksem boisk sportowych a linią kolejową nr 278; 6.6 ogródki usytuowane pomiędzy Parkiem im. Andrzeja Błachańca, ulicą Parkową i linią kolejową nr 278; 6.7 teren położony pomiędzy Parkiem Ujazdowskim a ulicą Cienistą; 6.8 obszar położony na wschód od ulicy Słowiańskiej i na południe od ulicy Bohaterów II Armii Wojska Polskiego; 6.9 ogródki usytuowane na Osiedlu Słonecznym, pomiędzy ulicami: Różaną i Słoneczną; 6.10 teren położony na południe od ronda, między ulicą Łużycką a Sulikowską. 7. Cmentarze, stanowiące 2 podstrefy ( ). 7.1 teren Cmentarza żołnierzy II Armii Wojska Polskiego oraz Cmentarza komunalnego przy ulicy Słowiańskiej; 7.2 obszar położony na zachód od ulicy Słowiańskiej przeznaczony pod cmentarz. 81

82 Badaniu ankietowemu nie poddano adresów zlokalizowanych w następujących strefach: strefa zabudowy jednorodzinnej - 1.2, 1.3, 1.7, 1.10, 1.11, 1.12, strefa zabudowy wysokiej śródmiejskiej - 3.2, 3.3, 3.4, strefa rozproszonej zabudowy jednorodzinnej

83 Rys. 2-4 Strefy zbiórki odpadów ulegających biodegradacji na terenie miasta Zgorzelec mapa w skali 1: Największe zagęszczenie kompostowników stwierdzono w strefie zabudowy jednorodzinnej w podstrefie 1.4 (0,97 szt./ha) oraz 1.18 (0,89 szt./ha). Występowania 83

84 kompostowników nie stwierdzono w strefie zabudowy wysokiej śródmiejskiej (3.), w strefie rozproszonej zabudowy jednorodzinnej (5.) oraz w siedmiu podstrefach strefy zabudowy jednorodzinnej (1.1, 1.2, 1.3, 1.7, 1.10, 1.11, 1.12). Największą pojemność kompostownika zadeklarowano w strefie zabudowy jednorodzinnej w podstrefie 1.17 (20 m 3 ). Największą powierzchnię trawnika stwierdzono również w podstrefie 1.17 (1.400 m 2 ). Podstrefa ta wyróżnia się spośród innych podstref zarówno największą sumaryczną pojemnością kompostowników (80,44 m 3 ) jak również największą powierzchnią trawników ( m 2 1,1 ha), przy stosunkowo niewielkiej liczebności (29 adresów). Przedstawienie wyników przeprowadzonych ankiet zaprezentowano przy pomocy stref zbiórki odpadów ulegających biodegradacji, które zostały wyznaczone w dokumencie pn. Aktualizacja planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku

85 Rys. 2-5 Liczebność kompostowników w poszczególnych strefach zbiórki odpadów ulegających biodegradacji na terenie miasta Zgorzelec 85

86 Zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz.1243 z poźn. zm.) posiadacz odpadów może przekazać określone rodzaje odpadów w celu ich wykorzystania osobie fizycznej lub jednostce organizacyjnej, niebędącym przedsiębiorcami, na ich własne potrzeby. Lista takich odpadów wraz z dopuszczalnymi metodami ich odzysku znajduje się w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21 kwietnia 2006 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 75, poz. 527 z późn.zm.). Zgodnie z powyższym dopuszczalne metody odzysku odpadów ulegających biodegradacji to wykorzystanie ich na przydomowych kompostownikach oraz do skarmiania zwierząt domowych lub skarmiania zwierząt w schronisku dla zwierząt domowych i zwierząt doświadczalnych. Tab Rodzaje odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącymi przedsiębiorcami oraz dopuszczalnych metod ich odzysku Kod odpadu Rodzaj odpadu Proces odzysku Dopuszczalne metody odzysku odpady ulegające biodegradacji R3 do wykorzystania w przydomowych kompostownikach odpady kuchenne ulegające biodegradacji R3 lub R14 do wykorzystania w przydomowych kompostownikach, do skarmiania zwierząt domowych lub skarmiania zwierząt w schronisku dla zwierząt domowych i zwierząt doświadczalnych, zgodnie z zasadami poszczególnych gatunków odpadowa masa roślinna R1, R3 lub R14 do wykorzystania jako paliwo, do wykorzystania w przydomowych kompostownikach, do skarmiania zwierząt, do wykorzystania słomy jako podściółki przy chowie i hodowli zwierząt. Zabrania się odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami lub urządzeniami spełniającymi określone wymagania za wyjątkiem: kompostowania prowadzonego przez osoby fizyczne na własne potrzeby; odpadów z list znajdujących się w załącznikach do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami (Dz. U. z 2006 r. Nr 49, poz. 356) przy spełnieniu określonych w rozporządzeniu warunków odzysku i unieszkodliwiania. Powyższe rozporządzenie określa rodzaje odpadów oraz warunki ich odzysku w procesach R14 i R15, a także rodzaje odpadów oraz warunki ich unieszkodliwiania w procesie D2. Spośród odpadów ulegających biodegradacji podlegających odzyskowi w procesie R14 rozporządzenie uwzględnia: odpadowa masa roślinna do skarmiania zwierząt zgodnie z zasadami skarmiania poszczególnych gatunków zwierząt odpady kuchenne ulegające biodegradacji do skarmiania zwierząt w schroniskach dla zwierząt domowych zgodnie z zasadami skarmiania poszczególnych gatunków zwierząt, z tym że odpady przed podaniem zwierz etom powinny zostać przegotowane. Kompostując domowe bioodpady zmniejsza się ilość odpadów trafiających na składowisko, zmniejsza się także uciążliwość odpadów dla otoczenia. Odpady bez wilgotnych bioodpadów nie zagniwają, co zmniejsza ich nieprzyjemny zapach. Przyczynia się także do ponownego wprowadzenia substancji organicznych do zamkniętego obiegu materii w środowisku naturalnym. 86

87 Odpady organiczne dołożone do kubła przy posesji na której są sprzyjające warunki do przydomowego kompostowania jest wyrazem braku troski o środowisko mieszkających tam osób oraz nieuświadamianie sobie przez nich faktu, iż nasze indywidualne postępowanie może być rozstrzygające jeśli chodzi o zachowanie równowagi ekologicznej dla przyszłych pokoleń. 87

88 3 Identyfikacja podstawowych problemów w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi na terenie miasta Zgorzelec Ocena sytuacji Poddano ocenie stopień realizacji celów odnoszących się do zapobiegania powstawaniu odpadów, jakie zostały przyjęte do realizacji w Palnie Gospodarki Odpadami dla Miasta Zgorzelec na lata z perspektywą na lata (uchwała nr 407/10 Rady Miasta Zgorzelec z dnia 9 września 2010 roku w sprawie Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Zgorzelec Aktualizacja na lata z perspektywą na lata ) oraz w projekcie Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Zgorzelec na lata z perspektywą na lata (na podstawie rekomendacji Sprawozdania z realizacji Planu Gospodarki Odpadami za lata ). Odniesiono się również do celów przyjętych do realizacji w Aktualizacja planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec NA LATA z perspektywą do roku 2016;, Planie Gospodarki Odpadami selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych dla Miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016; Programie selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych na terenie miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec Programie selektywnej zbiórki, systemu odbioru i przetwarzania (rozdrabniania) odpadów z rozbiórki obiektów budowlanych dla miasta Zgorzelec zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec 3.1 Wytyczne Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2014 Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 został przyjęty przez Radę Ministrów uchwałą nr 217 w dniu 24 grudnia 2010 r. stanowi on aktualizację Krajowego Planu Gospodarki Odpadami Wytyczne KPGO przedstawiono w Załączniku nr 1. W gospodarce odpadami komunalnymi, w tym ulegających biodegradacji przyjęto następujące cele: - objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych 100% mieszkańców najpóźniej do 2013 r., - zapewnienie objęcia wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 2015 r., - zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, aby nie było składowanych: 88

89 w 2013 roku więcej niż 50%; w 2020 roku więcej niż 35%; masy tych odpadów wytworzonych w 1995 roku, - zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 r., - przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych i w miarę możliwości odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych minimum 50% masy do 2020 r. - zmniejszenie liczby składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których są składowane odpady komunalne, ze względu na zamykanie składowisk niespełniających wymagań. W przypadku aglomeracji lub regionów obejmujących powyżej 300 tys. mieszkańców preferowaną metodą zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych jest ich termiczne przekształcanie. Do spalarni odpadów komunalnych przyjmowane będą zakaźne odpady medyczne i weterynaryjne po ich wstępnej dezaktywacji. Zgodnie z KPGO 2014, podstawą gospodarki odpadami komunalnymi powinny stać się zakłady zagospodarowania odpadów (ZZO) o przepustowości wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego minimum przez 150 tys. mieszkańców, spełniające w zakresie technicznym kryteria najlepszej dostępnej techniki (BAT). ZZO winny zapewniać co najmniej następujący zakres usług: mechaniczno-biologiczne lub termiczne przekształcanie zmieszanych odpadów komunalnych i pozostałości z sortowni, składowanie przetworzonych zmieszanych odpadów komunalnych, kompostowanie odpadów zielonych, sortowanie poszczególnych frakcji odpadów komunalnych zbieranych selektywnie (opcjonalnie), demontaż odpadów wielkogabarytowych (opcjonalnie), przetwarzanie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (opcjonalnie). 3.2 Wytyczne Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami na lata Biorąc pod uwagę prognozowane zmiany w zakresie rozwiązań organizacyjnych i techniczno-technologicznych, przyjęto na poziomie województwa następujące cele: Cele krótkookresowe na lata : zapobieganie i minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów komunalnych, 89

90 objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych 100% mieszkańców, zapewnienie, najpóźniej do końca 2009 roku, objęcia wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów, dla którego minimalne wymagania wynikają z założeń KPGO 2010, tj.: do 10% masy wytwarzanych odpadów w 2010 roku oraz do 20% w roku 2018, zwiększanie odzysku energii i surowców z odpadów komunalnych w wyniku ich mechanicznego, biologicznego oraz termicznego przekształcania, zmniejszenie masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, aby nie było składowanych w 2010 r. więcej niż 75% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r., Cele długookresowe na lata : zapobieganie i minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów komunalnych, zapewnienie do końca 2015 roku selektywnego zbierania odpadów na poziomie przynajmniej 15% masy odpadów wytwarzanych, aby do końca 2018 roku osiągnąć minimalny poziom 20%, wynikający z założeń KPGO 2010, zwiększanie odzysku energii i surowców z odpadów komunalnych w wyniku ich mechanicznego, biologicznego oraz termicznego przekształcania, zmniejszenie masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, aby nie było składowanych w 2013 r. więcej niż 50% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Odpady opakowaniowe Cele krótkookresowe na lata : osiągnięcie minimalnych poziomów odzysku i recyklingu do końca 2008 r. - odzysk w wysokości 50%, recykling w wysokości 27%; do końca 2014 r. odzysk w wysokości 60%, recykling w wysokości %; nasilenie działań informacyjno-edukacyjnych mających na celu zapobieganie powstawaniu odpadów opakowaniowych; propagowanie odzysku i recyklingu odpadów wśród mieszkańców w Województwie Dolnośląskim; zmniejszenie ilości odpadów opakowaniowych kierowanych na składowiska odpadów; wspieranie działań mających na celu wdrażania systemów selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych oraz zwiększenie efektywności istniejących systemów selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych w gminach Województwa Dolnośląskiego; monitorowanie ilości i rodzaju odpadów opakowaniowych poprzez rozbudowę i kontrolę bazy danych dotyczących odpadów opakowaniowych; współpraca z organizacjami odzysku oraz samorządami gminnymi w celu wdrażania i rozwoju systemów zbierania odpadów opakowaniowych; dążenie do rozbudowy i realizacji nowych inwestycji zapewniających odzysk energii z odpadów opakowaniowych z jednoczesnym odzyskiem energii. 90

91 Cele długookresowe na lata : kontynuacja działań informacyjno-edukacyjnych mających na celu zapobieganie powstawaniu odpadów opakowaniowych oraz propagowanie odzysku i recyklingu odpadów w Województwie Dolnośląskim; doskonalenie funkcjonowania systemów selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych w gminach Województwa Dolnośląskim w celu uzyskania wymaganych poziomów odzysku i recyklingu; prowadzanie systemu monitoringu odpadów opakowaniowych; kontynuacja współpracy z organizacjami odzysku oraz samorządami gminnymi, w celu jak najlepszego funkcjonowania systemów zbierania odpadów opakowaniowych; wspieranie działań mających na celu rozbudowę oraz realizację nowych inwestycji zapewniających recykling, odzysk, w tym odzysk energii z odpadów opakowaniowych z jednoczesnym odzyskiem energii Regiony gospodarki odpadami Zaproponowano dwa warianty podziału Województwa Dolnośląskiego na regiony gospodarki odpadami komunalnymi. Wariant I Województwo Dolnośląskie podzielono na 10 regionów gospodarki odpadami. Regiony obejmują od około 190 do 630 tys. mieszkańców, od 14 do 21 gmin, wyjątkiem jest region Wrocław obejmujący tylko jedną gminę miejską Wrocław 91

92 Ryc. 3-1 Wariant I podziału Województwa Dolnośląskiego na regiony gospodarki odpadami komunalnymi Region zachodni Region obejmuje 20 gmin z powiatów: bolesławieckiego, lubańskiego i zgorzeleckiego. Gminy regionu zachodniego: Bogatynia, Bolesławiec (m), Bolesławiec (gm.), Gromadka, Leśna, Lubań (m), Lubań (gm.), Nowogrodziec, Olszyna, Osiecznica, Pieńsk, Platerówka, Siekierczyn, Sulików, Świeradów Zdrój, Warta Bolesławiecka, Węgliniec, Zawidów, Zgorzelec (m), Zgorzelec (gm.). Region zamieszkuje 238,2 tys. mieszkańców, prognozowany jest spadek liczby ludności do około 232,5 tys. w 2020 r. Szacuje się, że w 2009 r. mieszkańcy regionu wytworzą około 74,4 tys. Mg odpadów komunalnych, w tym około 34,0 tys. Mg odpadów ulegających biodegradacji. Oszacowano, że selektywne zbieranie na założonym poziomie czystych frakcji odpadów ulegających biodegradacji do recyklingu lub kompostowania oraz mechanicznobiologiczne przetwarzanie odpadów zmieszanych w instalacji MBP o przepustowości części mechanicznej około 32 tys. Mg/rok. (i o połowę mniejszej części biologicznej) pozwoli osiągnąć obowiązujące w latach i stopnie redukcji składowanych odpadów ulegających biodegradacji. W roku 2020 konieczne będzie zwiększenie przepustowości instalacji MBP do około 38 tys. Mg/rok. Zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami cały strumień odpadów przed składowaniem należy przetworzyć. W tym celu należałby zwiększyć przepustowość części mechanicznej instalacji MBP do wielkości odpowiadającej strumieniowi zmieszanych odpadów komunalnych pozostałych po 92

93 selektywnej zbiórce 67,9 Mg/rok. Aktualna przepustowość instalacji MBP w regionie wynosi 40,95 tys. Mg/rok. Są to instalacje w Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych (ZUOK) w Trzebieniu, MPGK-Zakładzie nr 2 w Jędrzychowicach, Centrum Utylizacji Odpadów Gmin Łużyckich (CUOGŁ) w Lubaniu oraz funkcjonująca bez części mechanicznej płyta kompostowa w Gminnym Przedsiębiorstwie Oczyszczania (GPO) w Bogatyni. Jednak ze względu na położenie Zakładu w Trzebieniu na obszarze Natura 2000 oraz składowiska w Świętoszowie na obszarze potencjalnie zaliczonym do Natura 2000, instalacje te należy traktować jako lokalne, tylko do obsługi jednostek administracyjnych obsługiwanych obecnie (miasto Bolesławiec i gmina wiejska Bolesławiec w przypadku Zakładu w Trzebieniu oraz gmina Osiecznica dla składowiska w Świętoszowie). ZUOK w Trzebieniu, CUOGŁ w Lubaniu oraz MPGK-Zakład nr 2 w Jędrzychowicach stanowią dla tego regionu sieć instalacji Zakładu Zagospodarowania Odpadów. Wolna pojemność eksploatowanych obecnie składowisk odpadów wynosi (na koniec 2007 r.) 620,0 tys. Mg. Szacuje się, że zostanie ona wykorzystana około 2019 roku, deficyt pojemności składowisk na rok 2020 wyniesie około 75 tys. Mg. Biorąc pod uwagę przedstawione uwarunkowania dotyczące obszarów Natura 2000, rzeczywiste deficyty przepustowości instalacji MBP oraz składowisk są dla tego regionu są większe od podanych. Wariant II Województwo Dolnośląskie podzielono na 6 regionów gospodarki odpadami. Regiony obejmują od około 210 do 930 tys. mieszkańców, od 15 do 65 gmin. Wariant II należy traktować jako wariant docelowy, stanowiący kontynuację wariantu I, realnego do wdrożenia w latach Ryc. 3-2 Wariant II podziału Województwa Dolnośląskiego na regiony gospodarki odpadami komunalnymi 93

94 Region zachodni pozostał bez zmian. 3.3 Stan realizacji rekomendacji ze Sprawozdania z realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Zgorzelec za lata 2007 do 2008 Rekomendacje dotyczące poszczególnych obszarów analizy związanych z gospodarką odpadami na terenie miasta zaprezentowano w poniższej tabeli, w której przedstawiono nazwę rekomendacji, jej krótką charakterystykę oraz ocenę realizacji rekomendacji, a także ewentualne uwagi. 94

95 Tab Stopień realizacji rekomendacji Sprawozdania 2009 L.p. Nazwa Opis rekomendacji Realizacja Uwagi 1 Zbiórka i gospodarka zmieszanymi odpadami komunalnymi Na terenie miasta funkcjonuje system ewidencji umów zawieranych miedzy wytwórcami odpadów komunalnych zmieszanych, a pomiotami posiadającymi decyzje na odbiór. Samorząd prowadzi wykaz zawieranych oraz rozwiązywanych umów, jednak nie posiada wykazu wszystkich wytwórców odpadów komunalnych. Należy zwiększyć kontrolę organów wykonawczych gmin nad prawidłowością postępowania z odpadami, w szczególności kontrolę udokumentowania przez właścicieli nieruchomości korzystania z usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych. Bezwzględnie należy wdrożyć zapisy regulaminu utrzymania porządku i czystości w gminie. Koniecznym jest rozwój systemu zbiórki oraz umieszczenie zapisów wdrażających kolejne etapy wdrożenia systemu w aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami. Funkcjonujący system należy traktować jako niewystarczający. Koniecznym jest opracowanie harmonogramu wdrażanie kolejnych faz systemu w innych regionach miasta. Realizowane Cel zrealizowany 2 Zbiórka tzw. bioodpadów (odpadów kuchennych) Nie realizowane Obserwowany efekt odmienny od rekomendacji 3 Inwentaryzacja miejsc występowania odpadów niebezpiecznych na terenie miasta Dotyczy to w szczególności występowania PCB oraz potencjalnego wystąpienie miejsc magazynowania przeterminowanych środków ochrony roślin oraz preparatów z grupy szczególnie niebezpiecznych. Nie realizowane Konieczne jest uwzględnienie w ewaluacji PGO na lata Selektywna zbiórka odpadów opakowaniowych Prowadzona jest w niewystarczającym zakresie. Zbiórka ta całkowicie pomija konieczność prowadzenia odzysku opakowań wykonanych z blachy stalowej oraz aluminiowej oraz opakowań wielomateriałowych. Koniecznym jest opracowanie planu wdrażania selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych w celu spełnienia wymogów związanych z osiąganiem zakładanych poziomów odzysku dla poszczególnych grup odpadów opakowaniowych. Ze względu na niewielką ilość zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w bazie SIGOP w latach 2004 i 2005, analiza stanu gospodarki odpadami przemysłowymi zawarta w dokumencie jest niewspółmierna z rzeczywistą sytuacją miasta. Taka sytuacja może wynikać z nieznanej metody kwalifikacji podmiotów gospodarczych w bazie SIGOP. Konieczne jest podjęcie działań zmierzających do usprawnienia systemu monitoringu w zakresie odpadów wytwarzanych przez podmioty gospodarcze, działające na terenie miasta Zgorzelec. Koniecznym jest poddanie weryfikacji prognoz związanych z wytwarzaniem odpadów komunalnych na terenie miasta. Zakładane prognozy były oparte na wzroście demograficznym, jaki nie nastąpił. Z tego powodu zakładane efekty ekologiczne związane z prognozą ilości wytwarzanych odpadów oraz ich strukturą oraz osiąganymi poziomami odzysku muszą ulec istotnej korekcie. Należy poddać gruntownej reanalizie zarówno prognozy dotyczące ilości wytwarzanych odpadów, w postaci zużytych opon, jak i stawianych celów oraz osiąganych efektów. Prognozowane ilości wytwarzanych odpadów były kilkakrotnie zaniżone i nie obejmowały tak gwałtownego napływu używanych pojazdów, a co za tym idzie konieczności wymiany zużytych opon. Miasto Zgorzelec, jako jedno z nielicznych w regionie, spełniło w okresie sprawozdawczym wymóg zmniejszenia ilości umieszczania na składowisku odpadów ulęgających biodegradacji, tak ażeby w roku w 2010 r. osiągnąć 75% (wagowo) Realizacja częściowa Następuje progres jednak w dalece niewystarczającym zakresie. Nie opracowano planu wdrożenia selektywnej zbiórki. 5 Gospodarka odpadami innymi niż komunalne na terenie miasta Zgorzelec - SIGOP Nierealizowane Konieczność optymalizacji wykorzystanie danych z WSO. 6 Prognoza ilości i jakości wytwarzanych odpadów Zrealizowane Zadanie ciągłe 7 Unieszkodliwienie odpadów ulęgających biodegradacji występujących w odpadach Realizowane Osiągnięto minimalny zakres zagospodarowania odpadów ulegających biodegradacji w inny 95

96 L.p. Nazwa Opis rekomendacji Realizacja Uwagi komunalnych całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonej w 1995 r. Wymóg ten w roku 2006 został przekroczony o 12%. Odzysk odpadów opakowaniowych Selektywna zbiórka i odzysk odpadów wielkogabarytowych Selektywna zbiórka i unieszkodliwienie odpadów niebezpiecznych występujących w odpadach komunalnych Stopień osiągnięcia zakładanych celów Realizacja planu działań w gospodarce odpadami opakowaniowymi Koniecznym jest opracowanie i wdrożenie programu selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych oraz systematyczne wdrażanie założeń systemu. Wymóg rozwoju selektywnej zbiórki i odzysku odpadów wielkogabarytowych został osiągnięty tylko w niecałych 22%. W związku z tym koniecznym jest podjęcie kroków naprawczych. Koniecznym jest podjęcie kroków naprawczych związanych z rozwojem selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych, występujących w odpadach komunalnych. Poziom 15% zbieranych selektywnie odpadów niebezpiecznych występujących w odpadach komunalnych nie został osiągnięty. Konieczność modyfikacji przyjętych do realizacji celów takich jak: - rozbudowa instalacji przeznaczonych do unieszkodliwienie odpadów komunalnych - rozbudowa instalacji przeznaczonych do unieszkodliwienie osadów ściekowych - planowanie i realizacja rozwiązań kompleksowych, zintegrowanych, uwzględniających wszystkie wytwarzane odpady możliwe do wspólnego zagospodarowania, niezależnie od źródła ich pochodzenia Koniecznym jest podjęcie działań naprawczych w zakresie osiągnięcia wymaganych wielkości odzysku odpadów opakowaniowych. Scharakteryzowane tendencje należy traktować jako bardzo niepokojące, z tego też powodu jako pilne należy traktować przyjęcie planu działań naprawczych oraz jego realizację gwarantującą odwrócenie tendencji. Realizowane Realizowane częściowo Realizowane częściowo Niezrealizowane Realizowane częściowo sposób niż składowania. Opracowano projekt programu, który jes poddawany opiniowaniu. Uchwalony będzie w kolejnym okresie sprawozdawczym/. Realizacja zapisów w dalece niewystarczającym zakresie Konieczny rozwój systemu zbiórki odpadów wielkogabarytowych. Opracowano projekt Planu selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych, który jest aktualnie opiniowany Konieczny rozwój systemu zbiórki odpadów niebezpiecznych. Opracowano projekt Planu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych, który jest aktualnie opiniowany Konieczny rozwój systemu zbiórki odpadów opakowaniowych. Opracowano projekt Planu selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych, który jest aktualnie opiniowany 96

97 3.4 Stan realizacji celów przyjętych do osiągnięcia w gospodarce odpadami komunalnymi na podstawie Sprawozdania 2011 W planie gospodarki odpadami przyjęto do realizacji cele krótkookresowe przeznaczone do realizacji w latach 2009 do Sprawozdanie z realizacji PGO obejmowało okres 2009 do końca W niniejszym dokumencie odniesiono się wyłącznie do celów odnoszących się do zapobiegania powstawaniu odpadów.. Cele krótkookresowe współdziałanie przy prowadzeniu pełnej i wiarygodnej ewidencji odpadów przez Marszałka Województwa objęcie wszystkich mieszkańców miasta zorganizowaną zbiórką odpadów, a co za tym idzie wyeliminowanie niekontrolowanego wprowadzania odpadów komunalnych do środowiska podnoszenie świadomości ekologicznej społeczności lokalnej przygotowanie i wdrożenie programu edukacji ekologicznej podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów ze szczególnym uwzględnieniem wprowadzenia selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wprowadzenie i rozwój selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych wprowadzenie i rozwój selektywnej zbiórki odpadów budowlanych wprowadzenie i rozwój selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych likwidacja dzikich składowisk rozbudowa instalacji przeznaczonych do unieszkodliwienie odpadów komunalnych rozbudowa instalacji przeznaczonych do unieszkodliwienie osadów ściekowych planowanie i realizacja rozwiązań kompleksowych, zintegrowanych, uwzględniających wszystkie wytwarzane odpady możliwe do wspólnego zagospodarowania, niezależnie od źródła ich pochodzenia wdrożenie i rozbudowa systemów selektywnego gromadzenia odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych utrzymanie przez samorządy kontroli nad zakładami przetwarzania odpadów komunalnych, co jest istotne z punktu widzenia rozwoju racjonalnej gospodarki odpadami Stan realizacji realizowane nierealizowane realizowane realizowane realizowane realizowane realizowane realizowane nierealizowane nierealizowane realizowane realizowane realizowane 97

98 W zakresie realizowanej selektywnej zbiórki określono następujące cele krótkoterminowe: Cele krótkookresowe doskonalenie systemu selektywnej zbiórki w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu Stan realizacji realizowane odpadów wielkogabarytowych na poziomie 45% nieosiągnięte odpadów niebezpiecznych na poziomie 20% nieosiągnięte odpadów opakowaniowych odzysk 60%, recykling 55-80%, w tym: nieosiągnięte opakowania z tworzyw sztucznych: realizowane % opakowania z aluminium: nierealizowane % opakowania ze stali: nierealizowane % opakowania z papieru i tektury: realizowane % opakowania ze szkła: realizowane % opakowania wielomateriałowe: nierealizowane % uzyskanie w kolejnych latach selektywnej zbiórki odpadów % masy wytwarzanych odpadów komunalnych: realizowane ,7% osiągnięte % osiągnięte uzyskanie w kolejnych latach selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji % masy odpadów wytworzonych: realizowane odpady ogrodowe: nierealizowane % nieosiągnięte 98

99 % nieosiągnięte odpady z terenów zielonych: realizowane % nieosiągnięte % nieosiągnięte papier i tektura: realizowane ,7% nieosiągnięte ,4% nieosiągnięte Cel strategiczny do 2020 roku zgodnie z zapisami Dyrektywy 2008/98/WE to przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak: papier, metal, plastik i szkło z gospodarstw domowych i w miarę możliwości innego pochodzenia, pod warunkiem, że te strumienie odpadów są podobne do odpadów z gospodarstw domowych zostanie zwiększone wagowo do minimum 50% Realizacja planu działań w gospodarce odpadami komunalnymi Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów, ograniczenia ilości odpadów oraz ich negatywnego oddziaływania na środowisko Intensyfikacja działań edukacyjno - informacyjnych promujących właściwe postępowanie z odpadami. Promowanie wykorzystywania produktów wytwarzanych z materiałów odpadowych poprzez odpowiednie działania promocyjne i edukacyjne oraz zamówienia publiczne. Stan realizacji nierealizowane nierealizowane Eliminowanie uciążliwości dla środowiska związanych z eksploatacją składowisk, w tym zamykanie i rekultywacja składowisk niespełniających wymogów prawa. Ujmowanie kryteriów ochrony środowiska przy finansowaniu zadań ze środków publicznych (preferencje dla dostawców materiałów i urządzeń, posiadających np. certyfikaty ekologiczne, stosujących zasady czystszej produkcji itp.). Określenie wskaźnika emisji odpadów dla terenów wiejskich i miejskich oraz ustalenie ich składu morfologicznego na podstawie badań badania morfologii odpadów, co pozwoli to na projektowanie rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami zharmonizowanych z lokalnymi uwarunkowaniami. realizowane realizowane niezrealizowane 99

100 Działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania Wzmocnienie kontroli podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów (kontrolowania przez gminy stanu zawieranych umów przez właścicieli nieruchomości z podmiotami prowadzącymi działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych, co skutkować powinno objęciem stosownymi umowami 100 % mieszkańców miasta) Zapewnienie przepływu strumieni odpadów zgodnie z uchwalonymi planami gospodarki odpadami (doskonalenia systemów ewidencji wytwarzanych, poddawanych odzyskowi oraz unieszkodliwianiu odpadów komunalnych). Kontrolowania sposobów i zakresu wypełniania przez podmioty posiadające zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości - ustaleń zawartych w ww. zezwoleniach dotyczących metod oraz miejsc prowadzenia odzysku i unieszkodliwiania odpadów (monitowanie, raportowanie i kontrola - wykorzystanie zapisów, jakie daje ustawa o utrzymaniu porządku i czystości). Wspieranie wdrażania efektywnych ekonomicznie i ekologicznie technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym technologii pozwalających na odzyskiwanie energii zawartej w odpadach w procesach termicznego i biochemicznego ich przekształcania oraz odzyskiwanie energii elektrycznej i/lub cieplnej w procesie pozyskiwania biogazu z kwater składowania odpadów. Dotyczy to w szczególności przystosowanie ZZO (Zachodniego Regionu Gospodarki Odpadami lub Podregionu Zgorzeleckiego Gospodarki Odpadami) do obsługi miasta Zgorzelec w tym zapewnienie odpowiednich mocy przerobowych instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów w celu przetworzenia wszystkich odpadów komunalnych zmieszanych i biodegradowalnych, wytwarzanych na terenie miasta. Zachęcanie inwestorów publicznych i prywatnych do udziału w realizacji inwestycji strategicznych zgodnie z planami gospodarki odpadami. Kontrolowanie przez odpowiednie organy zgodności ustaleń zawartych w wydanych zezwoleniach podmiotom prowadzącym działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Opracowanie programu rozwoju selektywnego zbierania odpadów komunalnych na poziomie gminnym. Stan realizacji realizowane nierealizowane nierealizowane realizowane nierealizowane nierealizowane realizowane Zgodnie z KPGO 2010, prowadzenie selektywnego zbierania i odbierania, co najmniej następujących frakcji odpadów komunalnych: odpady z pielęgnacji ogrodów i parków (tzw. odpady zielone), realizowane papier i tektura (w tym opakowania, gazety, czasopisma, itd.), realizowane odpady opakowaniowe ze szkła w podziale na szkło bezbarwne realizowane i kolorowe, tworzywa sztuczne, realizowane metale, nierealizowane 100

101 Działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania Stan realizacji zużyte baterie i akumulatory, realizowane zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, realizowane przeterminowane leki, realizowane chemikalia (farby, rozpuszczalniki, oleje odpadowe, itd.), realizowane meble i inne odpady wielkogabarytowe, realizowane odpady budowlane remontowe. realizowane Pozostałe frakcje odpadów komunalnych mogą być zbierane łącznie, jako zmieszane odpady komunalne. Sposób zbierania odpadów musi być odpowiedni dla przyjętych w zakładach zagospodarowania odpadów technologii przekształcania odpadów, do których odpady będą kierowane ZZO (Zachodniego Regionu Gospodarki Odpadami lub Podregionu Zgorzeleckiego Gospodarki Odpadami). realizowane realizowane Transport selektywnie zebranych odpadów w sposób zapobiegający ich realizowane zmieszaniu. Współpraca samorządu terytorialnego z organizacjami odzysku i przemysłem w celu stymulowania rozwoju rynku surowców wtórnych i nierealizowane produktów zawierających surowce wtórne a w szczególności w celu pozyskania środków na funkcjonowanie systemu zbiórki i transportu. Ograniczenie składowania odpadów ulegających biodegradacji poprzez promowanie kompostowania przydomowego oraz budowę linii realizowane częściowo technologicznych do przetwarzaniach tych odpadów, takich jak (zgodnie z KPGO 2010): kompostownie odpadów organicznych, realizowane częściowo linii mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych realizowane odpadów komunalnych, instalacji fermentacji odpadów (organicznych lub zmieszanych), realizowane zakładów termicznego przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych. Tworzenie systemów gospodarowania odpadami uwzględniającego wszystkie niezbędne elementy gospodarki oraz dostosowanych do warunków lokalnych. Gospodarka odpadami w województwie opierać się będzie na wskazanych w AWPGO zakładach zagospodarowania odpadów (ZZO - Zachodniego Regionu Gospodarki Odpadami lub Podregionu Zgorzeleckiego Gospodarki Odpadami). Dla obszarów zamieszkałych, przez co najmniej 300 tys. mieszkańców preferowaną metodą zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych jest ich termiczne unieszkodliwianie. Rozwiązanie to przyjmuje się dla aglomeracji wrocławskiej (Region północno-wschodni) oraz w regionie centralnym. W regionie zachodnim nie przewiduje się instalacji termicznego przetwarzania odpadów. Stosowane w ZZO technologie, ich przepustowość oraz wyposażenie muszą gwarantować realizację zakładanych dla województwa celów w zakresie gospodarowania odpadami. nierealizowane realizowane częściowo realizowane częściowo realizowane częściowo realizowane częściowo 101

102 Działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania Zgodnie z KPGO 2010, ZZO winny zapewniać, co najmniej następujący zakres usług: mechaniczno biologiczne lub termiczne przekształcanie zmieszanych odpadów komunalnych i pozostałości z sortowni, Stan realizacji realizowane składowanie odpadów pozostałych po procesach ich przetwarzania, kompostowanie odpadów z pielęgnacji terenów zielonych, realizowane nierealizowane sortowanie poszczególnych frakcji odpadów komunalnych zbieranych selektywnie (opcjonalnie), zakład demontażu odpadów wielkogabarytowych (opcjonalnie), zakład przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (opcjonalnie). Stosowanie technologii spełniających kryteria BAT. nierealizowane nierealizowane nierealizowane brak danych Składowiska spełniające wszystkie wymogi prawa mogą funkcjonować do czasu ich wypełnienia lub obowiązywania odpowiednich zezwoleń. Budowa i rozbudowa składowisk odpadów jedynie w ramach planowanych do budowy i rozbudowy ZZO - Zachodniego Regionu Gospodarki Odpadami lub Podregionu Zgorzeleckiego Gospodarki Odpadami. realizowane nierealizowane Monitorowanie wskaźników wytwarzania odpadów oraz wspieranie działań związanych z badaniem charakterystyki odpadów (porównanie ze wskaźnikami AWPGO 2011 i KPGO 2010). Promowanie metod odzysku i unieszkodliwiania odpadów z jednoczesnym zmniejszaniem ilości odpadów unieszkodliwianych za pomocą składowania. nierealizowane nierealizowane 3.5 Funkcjonowanie systemu gospodarki odpadami na terenie miasta Zgodnie z przyjętymi założeniami stworzono w Planie Gospodarki Odpadami ramy organizacyjne systemu gospodarki odpadami dla obszaru funkcjonalnego, których stopień realizacji przedstawiono poniżej. 1 Przejmując zadania związane z usuwaniem, odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów komunalnych samorząd: określa zasady postępowania z odpadami komunalnymi, poprzez uchwalenie znowelizowanego regulaminu utrzymania czystości i realizowane 102

103 porządku na swoim terenie oraz powołanie jednostki organizacyjnej dla wykonywania tych działań uchwala wysokość opłat za świadczenie usług uwzględniając premiowanie selektywnej zbiórki odpadów pobiera opłaty od właścicieli (administratorów) nieruchomości i podmiotów gospodarczych za usuwanie, odzysk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych udziela zleceń na usuwanie odpadów komunalnych z określonego terenu obszaru funkcjonalnego firmom wywozowym, spełniającym ustalone wymagania realizowane nierealizowane realizowane prowadzi kontrolę realizacji zadań realizowane prowadzi działalność edukacyjną wśród mieszkańców realizowane 2 Do realizacji zadań związanych z funkcjonowaniem systemu zagospodarowywania odpadów komunalnych samorząd może powołać spółkę, które będzie realizować zadania samorządów w zakresie gospodarowania odpadami. Zadania te, to: organizacja i zarządzanie systemem gospodarki odpadami, pobieranie opłat za usuwanie, odzysk i unieszkodliwianie odpadów; realizowane gospodarka finansowa; realizowane organizacja systemu odzysku i recyklingu odpadów; realizowane segregowanie selektywnie gromadzonych odpadów komunalnych w celu rozdzielenia ich na strumienie przeznaczone do odzysku lub unieszkodliwienia; realizowane unieszkodliwianie odpadów balastowych; realizowane usuwanie, odzysk i unieszkodliwianie odpadów z podmiotów gospodarczych; współpraca z organizacjami odzysku i odbiorcami odpadów użytecznych w celu zagospodarowania odpadów możliwych do wykorzystania. realizowane realizowane 3. Za unieszkodliwienie pozostałych odpadów odpowiadają ich właściciele System gromadzenia i transportu Podstawowym zadaniem poprzedzającym racjonalne zagospodarowywanie odpadów komunalnych jest rozdział odpadów na strumienie. Niestety większość planowanych działań nie było w latach 2005 do 2007 realizowane. 103

104 odpady komunalne zmieszane, które stanowią źródło surowców wtórnych realizowane odpady surowcowe zbierane selektywnie realizowane odpady ulegające biodegradacji realizowane odpady niebezpieczne realizowane odpady budowlane realizowane odpady wielkogabarytowe realizowane Modele funkcjonowania gospodarki odpadami dla miasta W ramach systemu zbiórki odpadów zorganizowane powinny powstać niezależne podsystemy, mające na celu zebranie i zagospodarowanie poszczególnych frakcji opakowań, surowców wtórnych i innych frakcji nadających się do wykorzystania oraz frakcji przeznaczonych do unieszkodliwienia, w tym w szczególności: podsystem selektywnej zbiórki opakowań i surowców użytkowych przeznaczonych do recyklingu; podsystem selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji; podsystem zbiórki odpadów balastowych, przeznaczonych do przetworzenia i unieszkodliwienia na składowisku odpadów; podsystem zbiórki odpadów niebezpiecznych do odzysku i unieszkodliwienia specjalistycznego; podsystem zbiórki odpadów wielkogabarytowych i innych nietypowych do przeróbki; podsystem zbiórki odpadów innych niż niebezpieczne (preferowany) do odzysku i unieszkodliwienia Założenia systemu gromadzenia odpadów Uwzględniając powyższe założenia dla systemu gospodarki odpadami dla miasta Zgorzelec (poza systemem odzysku surowców i opakowań), zakładano stworzenie odpowiednich podsystemów zbiórki odpadów, dających możliwość wyłączenia strumieni odpadów kierowanych do odzysku. Poniżej scharakteryzowane stan zaawansowania prac. Odpady komunalne zmieszane w zabudowie jednorodzinnej gromadzone winny być w oparciu o pojemniki 110 lub 120 litrowe, zaś w zabudowie zwartej w oparciu o pojemniki 1100 litrowe. Zebrane odpady winny być kierowane do unieszkodliwienia w zakładzie unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Zakładając funkcjonowanie systemu zbiórki odpadów opakowaniowych, do pojemnika na odpady balastowe trafiać będą odpady blokujące - niepalne (ceramika, odpady mineralne, popiół, szkło okienne). Odpady ulegające biodegradacji w zabudowie jednorodzinnej gromadzone winny być w oparciu o pojemniki 110 lub 120 litrowe, zaś w zabudowie zwartej w oparciu o pojemniki realizowane realizowane częściowo, w sposób niezadowalający 104

105 1100 litrowe. Zebrane odpady winny być kierowane do unieszkodliwienia w instalacji fermentacji zakładu unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Odpady inne niż niebezpieczne są magazynowane w miejscu oraz sposobem określonymi w pozwoleniu. Sposób magazynowania nie może powodować zagrożenia dla zdrowia, życia ludzi lub dla środowiska. realizowane Zbiórkę odpadów surowcowych proponuje się prowadzić metodą u źródła. Zakłada się objęcie zbiórką makulatury, tworzyw sztucznych, odpadów włókienniczych oraz innych odpadów palnych gromadzonych we wspólnym pojemniku. Do gromadzenia odpadów surowcowych w rejonach zabudowy wielorodzinnej proponuje się stosować odpowiednio dobrane pojemniki, usytuowane w punktach gromadzenia odpadów, wyposażonych w pojemniki do zbiórki wszystkich rodzajów odpadów. W zabudowie jednorodzinnej do zbiorki będą służyły worki foliowe, względnie pojemniki 110 lub 120 litrowe, dostępne dla poszczególnych posesji. Ta grupa odpadów, po rozsortowaniu i podczyszczeniu, stanowić będzie surowce wtórne oraz surowiec do produkcji przykładowo paliwa alternatywnego. realizowane częściowo Odpady niebezpieczne gromadzone będą w wyznaczonych Punktach Gromadzenia Odpadów. Ponadto zakłada się, że w określonych dniach dokonywana będzie zbiórka odpadów z gospodarstw domowych przy pomocy przystosowanego do tego celu środka transportu. Odpady te segregowane będą na określone rodzaje, pod kątem możliwości ich wykorzystania lub unieszkodliwienia. Po czasowym magazynowaniu, poszczególne partie odpadów kierowane będą do wyspecjalizowanych podmiotów. Ze względu na niewielką ilość odpadów niebezpiecznych wytworzonych przez podmioty gospodarcze, należy rozważyć możliwości ujęcia ich w niniejszym systemie. Dotyczy to zarówno odpadów wytworzonych w sferze komunalnej jak i instytucjonalnej. realizowane częściowo, w sposób niezadowalający Odpady wielkogabarytowe i nietypowe odbierane będą w Punktach Gromadzenia Odpadów oraz w ramach okresowej zbiórki. Dostarczone do punktów i zebrane odpady demontowane będą na mniejsze elementy stanowiące: surowiec wtórny, odpad przeznaczony do zagospodarowania, realizowane częściowo, w sposób niezadowalający odpad przeznaczony do zdeponowania na składowisku. Uzupełnieniem systemu selektywnej zbiórki odpadów winien być funkcjonujący aktualnie system donoszenia, oparty na specjalistycznych pojemnikach wielkopojemnościowych. W celu zapewnienia sprawnego funkcjonowania systemu gromadzenia i odbioru odpadów na terenie miasta należy: 105

106 włączyć samorząd w system gospodarki odpadami poprzez przejęcie przez nie zadań związanych z usuwaniem i odzyskiem odpadów; może to czynić bezpośrednio lub przez powołaną przez siebie jednostkę określić jednolite warunki i zasady pracy firm wywozowych na rzecz kompleksowego systemu gospodarki odpadami na terenie gminy i udzielić pozwoleń tylko firmom, które je przyjmą pozostawić system odbioru odpadów w gestii firm wywozowych posiadających odpowiedni sprzęt, zwiększając kontrolę nad realizacją tych zadań powierzyć odbiór selektywnie gromadzonych odpadów organicznych firmom wywozowym spełniającym określone warunki (np. śmieciarki z systemem mycia pojemników), narzucone przez zarządzającego systemem gospodarki odpadami nierealizowane realizowane realizowane z uchybieniami realizowane Założenia systemu odzysku odpadów Założono, iż zgodnie z wytycznymi Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami, że docelowo ( r.) selektywną zbiórką objęte będą następujące odpady komunalne: makulatura tworzywa sztuczne metale szkło opakowania wielomateriałowe odpady niebezpieczne występujące w odpadach komunalnych odpady wielkogabarytowe inne grupy odpadów, w szczególności gdy poddawane są procesom odzysku odpady inne niż niebezpieczne w celu poddania ich procesom odzysku realizowane realizowane nierealizowane realizowane nierealizowane nierealizowane realizowane nierealizowane realizowane 3.6 Gospodarka odpadami komunalnymi Niezbędne jest podjęcie kroków przez samorząd, które pozwolą zidentyfikować rzeczywistą emisją odpadów komunalnych na terenie miasta. Konieczność ta wynika z niższych wartości charakteryzujących ilości wytworzonych odpadów pozyskanych od samorządu niż wartości pozyskane od podmiotów zbierających odpady. 106

107 Istotnym problemem jest brak danych dotyczących struktury wytwarzanych odpadów, ponieważ dotychczas nie przeprowadzono badań morfologii odpadów. Wszelkie wykonywane analizy oparto na wskaźnikach znajdujących się w Krajowym oraz Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami. Tak wiec, jako istotny problem należy uznać brak danych dotyczących struktury wytwarzanych odpadów na terenie gminy brak badań morfologii odpadów w znacznym stopniu utrudnia wykonywanie analiz oraz dalszego prognozowania. Wskaźniki te zostały przyjęte w oparciu o wielkości publikowane w Krajowym i Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami. Podstawowe problemy związane z właściwą gospodarką odpadami związane są z trzema obszarami funkcjonowania wzmiankowanej gospodarki: ze zbiórką, transportem oraz unieszkodliwieniem odpadów Zmieszane odpady komunalne W przypadku zbiórki nie zostały dopełnione podstawowe wymagania związane z objęciem zorganizowaną zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców gminy. W gminie nie funkcjonowała do października 2009 ewidencja zawartych umów na odbiór odpadów komunalnych tak więc nie można ocenić jaka grupa wytwórców nie została objęta systemem zbiórki. Samorząd nie może też z tego powodu realizować obowiązku zapisanego w art. 6 Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach polegającym na tym, iż gmina jest obowiązana zorganizować odbieranie odpadów komunalnych oraz opróżnianie zbiorników bezodpływowych w przypadku właścicieli nieruchomości, którzy nie zawarli umów. Zatem jednym z istotniejszych celów będzie objecie wszystkich wytwórców odpadów komunalnych systemem zbiórki tak ażeby wyeliminować niekontrolowaną emisję odpadów do środowiska. W przypadku zbiórki zmieszanych odpadów komunalnych nie zrealizowano celu krótkoterminowego jakim było: systematyczne kontrolowanie umów wynikających z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, systematyczne kontrolowanie podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania i transportu w zakresie warunków prowadzenia tych działalności (zgodnie z ustawowymi upoważnieniami do tych kontroli). Na terenie gminy funkcjonował do października 2009 system ewidencji umów zawieranych miedzy wytwórcami odpadów komunalnych zmieszanych a podmiotami posiadającymi decyzje na odbiór. Samorząd prowadzi wykaz zawieranych oraz rozwiązywanych umów jednak nie posiada wykazu wszystkich wytwórców odpadów komunalnych. Z tego też powodu brak jest technicznej możliwości oceny, którzy wytwórcy odpadów wymaganej umowy nie zawarli. Wykaz taki jest konieczny, gdyż gmina jest zobowiązana zorganizować odbieranie odpadów komunalnych oraz opróżnianie zbiorników bezodpływowych w przypadku właścicieli nieruchomości, którzy nie zawarli umów. Aktualnie gmina nie posiadała stosownego narzędzia, z tego też powodu należy wykonać system ewidencji umów. 107

108 Należy zwiększyć kontrolę organów wykonawczych gmin nad prawidłowością postępowania z odpadami, w szczególności kontrolę udokumentowania przez właścicieli nieruchomości korzystania z usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych. Na podstawie założonych w KPGO 2010 dwóch progów wzrostu poziomów selektywnego zbierania odpadów (10% w 2010 r. i 20% w 2018 r.) opracowano prognozę wzrostu tych poziomów w poszczególnych latach do roku 2020 i przedstawiono poniżej w tabeli. Tab Planowana i osiągnięta wymagana skuteczność selektywnego zbierania odpadów, % masy wytworzonych odpadów komunalnych Planowana Osiągnięta Rok Skuteczność selektywnego zbierania [%] Ilość zebranych selektywnie odpadów [Mg] Skuteczność selektywnego zbierania [%] Ilość zebranych selektywnie odpadów [Mg] , , , Zakładana efektywność została osiągnięta w roku 2009, lecz niestety w kolejnym roku nie dość, iż nie zachowała planowanej tendencji wzrostowej, nie osiągnęła zakładanego minimum to na dodatek zmalała w stosunku do ilości zebranych odpadów Odpady opakowaniowe W przypadku selektywnej zbiórki odpadów nie wdrożono przyjętych do realizacji wytycznych jakim były: edukacja ekologiczna w zakresie selektywnej zbiórki odpadów, opracowanie i wdrożenie programu selektywnej zbiórki odpadów dla terenu gminy, opracowanie programu selektywnej zbiórki odpadów podlegających odzyskowi i recyklingowi i odpadów niebezpiecznych (opony, oleje, odpady wielkogabarytowe, odpady zawierające azbest itp.), rozważyć możliwość zorganizowania na terenie gminy Tymczasowych Miejsc Składowania Odpadów pochodzących z odzysku, w tym odpadów mogących być źródłem odzysku. Zbiórka odpadów opakowaniowych prowadzona jest w niewystarczającym zakresie. Zbiórka ta całkowicie pomija konieczność prowadzenia odzysku opakowań wykonanych z blachy stalowej oraz aluminiowej oraz opakowań wielomateriałowych. Koniecznym jest opracowanie planu wdrażania selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych w celu spełnienia wymogów związanych z osiąganiem zakładanych poziomów odzysku dla poszczególnych grup odpadów opakowaniowych. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (Dz. U. z 2007 r. Nr. 90, poz. 607 ze zm.) wprowadza obowiązek zapewnienia odzysku, a w szczególności recyklingu, odpadów opakowaniowych i poużytkowych wprowadzanych na rynek przez przedsiębiorców. Terminem osiągnięcia docelowych poziomów odzysku, w tym recyklingu jest 31 grudzień 2007, jednak dla kolejnych lat ustalone zostały również wymagane poziomy odzysku w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów 108

109 odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 69, poz. 719) oraz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 maja 2005 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. z 2005 r. Nr 103, poz. 872). Dla całego kraju, ustawa określa na dzień 31 grudnia 2007 r. docelowe poziomy: odzysku opakowań 50%, recyklingu opakowań 25%. To wymaganie wynika z dyrektywy opakowaniowej UE oraz uzyskanego okresu przejściowego na jej wdrożenie w Polsce i nie dotyczy poszczególnych przedsiębiorców wprowadzających na rynek opakowania oraz inne produkty, np. opony samochodowe, urządzenia chłodnicze, akumulatory i ogniwa, oleje smarowe, lampy wyładowcze, opony samochodowe. Tab Ilości odpadów surowcowych/opakowaniowych zebranych selektywnie na terenie miasta Zgorzelec w latach 2004 do 2010 L.p. Kod odpadu Rodzaj odpadu Ilość zebranych odpadów w poszczególnych latach [ Mg ] Papier, tektura b.d. 78,48 99,96 102,73 378,98 325,1 349, Tworzywa sztuczne b.d. 4 4,21 13,78 20,67 23,8 33, Opakowania metalowe b.d. b.d. b.d. 14,5 61, Szkło b.d. 34,52 29,23 103,57 71,33 52,8 38,34 Efektywność selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych zaprezentowano w poniższej tabeli. Jako punkt odniesienia zaprezentowano rok Niestety w przypadku większości selektywnie zbieranych opakowań efektywność zbiórki w kolejnych latach malała. W przypadku opakowań papierowych spadek był niemal o 20% natomiast w przypadku szkła o spadek nastąpił o 50% Tab Udział procentowy zebranych odpadów opakowaniowych na terenie miasta Zgorzelec w latach 2008 do 2010 w stosunku do wytworzonych odpadów opakowaniowych opracowanie własne L.p. Strumień odpadów opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych % wytworzonych papier i tektura (w tym niopakowaniaowa) 34,02% 28,54% 27,59% 2 szkło 8,49% 3,68% 4,26% 3 tworzywa sztuczne 4,45% 4,02% 5,13% W przypadku opakowań z panieru i tektury pozornie wysoki poziom zbiórki wynika wyłącznie z faktu, iż łącznie została uwzględniona makulatura opakowaniowa i nieopakowaniowa. Znacznie gorzej prezentuje się efektywność zbiórki w stosunku do całości wytworzonego papieru i makulatury opakowaniowej i nieopakowanieowej co zaprezentowano w poniższej tabeli. Tabela ta prezentuje efektywność ze zbiórki w stosunku do całości wytworzonych odpadów o charakterze surowcowym zarówno odpadów opakowaniowych jak i nieopakowaniowych. 109

110 Tab Udział procentowy zebranych odpadów surowcowych na terenie miasta Zgorzelec w latach 2008 do 2010 w stosunku do wytworzonych odpadów surowcowych opracowanie własne L.p. Strumień odpadów opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych % wytworzonych papier i tektura (w tym niopakowaniaowa) 14,13% 11,85% 11,46% 2 szkło 6,95% 3,01% 3,49% 3 tworzywa sztuczne 1,17% 1,06% 1,35% Jako wątpliwy należy traktować osiągnięty efekt dotyczący zbiórki opakowań z blachy stalowej, gdyż wg podmiotu zajmującego się tą zbiórką dotyczy to grupy , czyli opakowania z metali bez rozróżnienia na opakowania z blachy stalowej i opakowania z aluminium. W Sprawozdaniu założono, iż ze względu na fakt, iż opakowania z aluminium są dużo cenniejsze niż pozostałe grupy odpadów opakowaniowych, to z tego tytułu nie trafiają one do oficjalnego systemu zbiórki lub trafiają w minimalnym zakresie Dla przedsiębiorców nie ustalono wymaganego poziomu odzysku, a jedynie wymagany poziom recyklingu (wykorzystania materiałowego). Rozporządzenie RM określiło poziomy recyklingu opakowań w poszczególnych latach aż do roku W Tab. 3-6 przedstawiono bilans dotyczący wymagań i osiągniętych wyników związanych z gospodarką odpadami opakowaniowymi w mieście Zgorzelec, uwzględniające wymagane poziomy recyklingu oraz odzysku. Na podstawie szacowanej struktury odpadów opakowaniowych oraz wymaganych minimalnych poziomów recyklingu dla roku 2009 oraz osiągniętych efektów selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych należy stwierdzić, iż nie osiągnięto wymaganych poziomów recyklingu odpadów opakowaniowych. Tab Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 752) w roku 2009 materiały opakowaniowe wymagany recykling % wymagana masa odpadów do recyklingu, Mg/rok osiągnięta masa odpadów do recyklingu, Mg/rok osiągnięty recykling, papier i tektura ,1 325,1 28,54% tworzywa szt ,7 23,8 4,02% blacha stalowa ,2 0,0 0,0 aluminium 43 76,4 0,0 0,0 szkło ,8 52,8 3,68% % W programie przewidziano zakup i rozstawienie pojemników do selektywnej zbiórki odpadów surowcowych pochodzących z odpadów komunalnych. Charakterystykę ilościową dla okresu sprawozdawczego oraz planowane ilości w latach 2008 i 2012 przedstawiono w poniżej Tab Istniejące i planowane punkty selektywnej zbiórki odpadów surowcowych na terenie miasta Zgorzelec PUNKTY SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI Obszar ISTNIEJĄCE PLANOWANE ETAP I - do 2008r. ETAP II - do 2012r. Miasto Zgorzelec

111 Osiągnięta tendencja wzrostu w najmniejszym stopniu nie gwarantuje osiągnięcia planowanych efektów. Do roku 2008 planowano wzrost ilości rozstawionych pojemników o ok. 150%, natomiast osiągnięto wzrost w stosunku do poprzedniego okresu sprawozdawczego o 10%, a w stosunku do roku 2004 tylko o ok. 17 %. Dotychczas nie osiągnięto planowanych celów związanych z rozwojem systemu selektywnego zbierania odpadów Zbiórka odpadów ulegających biodegradacji Przyjęte w Planie Gospodarki Odpadami założenia systemu zbiórki odpadów ulegających biodegradacji obejmowały: podjęcie inicjatywy mającej na celu eliminację ze strumienia odpadów, odpadów organicznych, poprzez zakup urządzeń i organizację systemu służącego temu celowi, podjęcie działań mających na celu ocenę możliwość przekazywania tego rodzaju odpadów osobom fizycznym i instytucjonalnym zainteresowanym w pozyskiwaniu odpadów organicznych, kontynuowanie i rozwijanie na terenie miasta segregacji odpadów; rozważenie możliwości segregację z podziałem odpadów na tzw. mokre i suche. Selektywne zbieranie odpadów ulegających biodegradacji jest jednym z zasadniczych działań służących redukcji składowania tych odpadów, dla osiągnięcia celów ilościowych na lata 2010, 2013 i Przyjęto, że selektywnie zbieranymi frakcjami odpadów biologicznie rozkładalnych będą przynajmniej: odpady ogrodowe i kuchenne roślinne, odpady z terenów zielonych oraz papier i tektura. Założono, że z terenów zielonych zbierać się będzie selektywnie w celu poddania kompostowaniu do 80% masy odpadów wytwarzanych. Przyjęto także, że skuteczność selektywnego zbierania i przydomowego kompostowania odpadów ogrodowych i kuchennych roślinnych wzrośnie do 10% w roku 2010 i 20% w roku 2016 (w stosunku do masy tych odpadów wytwarzanych). W przypadku odpadowego papieru (opakowaniowego i innego) przyjęto wzrost skuteczności selektywnego zbierania z obecnych 3% do 20% w 2016 roku (Tab. 5-6). Tab Założone procentowe poziomy selektywnego zbierania odpadów ulegających biodegradacji, % masy odpadów wytworzonych oraz osiągnięte efekty w latach Planowane Osiągnięte Rok Odpady ogrodowe [%] Odpady z terenów zielonych [%] Papier i tektura [%] Odpady ogrodowe [%] Odpady z terenów zielonych [%] Papier i tektura [%] ,0 80,0 4,7 b.d. b.d. 11, ,0 80,0 6,4 b.d. b.d. 11,46 W okresie sprawozdawczym osiągnięto minimalne progi selektywnej zbiórki opakowań papierowych i papieru nieopakowaniowego. Natomiast brak danych dotyczących efektywności zbiórki odpadów ogrodowych i odpadów zielonych. Przyjęte założenia pozwoliły na określenie ilości zbieranych selektywnie poszczególnych strumieni odpadów ulegających biodegradacji. 111

112 Tab Założone minimalne ilościowe poziomy selektywnego zbierania odpadów ulegających biodegradacji oraz osiągnięte efekty w latach Planowane Osiągnięte Rok Odpady ogrodowe [Mg] Odpady z terenów zielonych [Mg] Papier i tektura [Mg] Odpady ogrodowe [Mg] Odpady z terenów zielonych [Mg] Papier i tektura [Mg] ,6 177,6 136,0 b.d. b.d. 325, ,0 178,9 186,6 b.d. b.d Odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji Biorąc pod uwagę wymagania określone w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami (na podstawie art. 5 Dyrektywy Rady 1999/31/EC) należy przyjąć, że ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania powinny wynosić: 1) w 2010 r. - 75% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonej w 1995 r., 2) w 2013 r. - 50% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonej w 1995 r., 3) w 2020 r. - 35% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonej w 1995 r. Założenia oraz uzyskany efekt ekologiczny odnoszący się do roku 2010 zaprezentowano w poniższej tabeli. Tab Wymagana i osiągnięta ilość odpadów ulegających biodegradacji występujących w odpadach komunalnych za KPGO 2010 w roku 2010 oraz osiągnięty Rodzaj Maksymalna ilość odpadów ulegających biodegradacji trafiających na składowisko (Mg) Minimalna Ilość odpadów ulegających biodegradacji unieszkodliwionych w innej metodzie niż składowanie (Mg) Lata Wymagane dla roku 2010 Osiągnięte w roku ,57 W roku 2010 osiągnięto planowane minimalne ilości odpadów ulegających biodegradacji unieszkodliwionych w innej metodzie niż składowanie. Przyjęto za KPGO 2010, że w 1995 r. wytwarzano 155 kg odpadów ulegających biodegradacji na mieszkańca terenów miejskich i 47 kg na mieszkańca terenów wiejskich. Na podstawie powyższych założeń określono minimalne ilości odpadów ulegających biodegradacji unieszkodliwionych w inny sposób niż składowanie. 112

113 Tab Wymagana i osiągnięta ilość odpadów ulegających biodegradacji w odpadach przeznaczonych do unieszkodliwiania w inny sposób niż składowanie (Mg) Rok Wymagana minimalna ilość odpadów ulegających biodegradacji unieszkodliwionych w inny sposób niż składowanie [Mg] Osiągnięta ilość odpadów ulegających biodegradacji unieszkodliwionych w inny sposób niż składowanie [Mg] , ,57 Z powyższych tabel wynika, że zakładane w PGO 2009 poziomy odzysku zostały osiągnięte. Miasto Zgorzelec jako jedno z nielicznych w regionie spełniło w okresie sprawozdawczym wymóg zmniejszenia ilości umieszczania na składowisku odpadów ulegających biodegradacji tak, ażeby w roku w 2010 r. osiągnąć 75% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonej w 1995 r Odpady niebezpieczne Zgodnie z wytycznymi Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami zakłada się następujący rozwój systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi: w roku % odpadów będzie zbieranych selektywnie, w roku % odpadów będzie zbieranych selektywnie, w roku % odpadów będzie zbieranych selektywnie. Szacuje się, że zarówno w roku 2009 jak i w roku 2010 w strumieniu odpadów komunalnych było 59 Mg odpadów niebezpiecznych. Tab Wymagana i osiagnieta ilość selektywnie zebranych odpadów niebezpiecznych w roku 2009 Rodzaj Wymagana 2009 Osiągnięta Rozwój selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych za KPGO( Mg) 8,91 3,86 Koniecznym jest podjęcie kroków naprawczych, związanych z rozwojem selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych występujących w odpadach komunalnych. Poziom 15% zbieranych selektywnie odpadów niebezpiecznych, występujących w odpadach komunalnych nie został osiągnięty Odpady budowlane Zakłada się następujący rozwój selektywnej zbiórki odpadów budowlanych: w roku % wytwarzanych odpadów budowlanych, w roku % wytwarzanych odpadów budowlanych, w roku % wytwarzanych odpadów budowlanych. 113

114 Tab Wmagana i osiagnieta ilość selektywnie zebranych odpadów budowlanych w roku 2009 Rodzaj Wymagana 2009 Osiągnięta Rozwój selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych za APGO( Mg) 381, Wymóg rozwoju selektywnej zbiórki odpadów budowlanych został osiągnięty oraz znacznie przekroczony Zbiórka odpadów wielkogabarytowych Podobnie jak to było w przypadku odpadów niebezpiecznych nie podjęto działań mających na celu wydzielenia ze strumienia odpadów komunalnych, odpadów wielkogabarytowych mogących być źródłem odzysku odpadów. Jako cel inwestycyjny proponowano: Organizację zbiornic odpadów: wielkogabarytowych, w tym zakup środków transportu dla potrzeb segregacji i zbierania odpadów Nie podjęto działań związanych z realizacją wzmiankowanego celu. Odpady wielkogabarytowe to odpady z gospodarstw domowych, które ze względu na duże rozmiary (nie mieszczą się do standardowych pojemników) wymagają odrębnego traktowania. Zakłada się następujący rozwój selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych: w roku % wytwarzanych odpadów wielkogabarytowych, w roku % wytwarzanych odpadów wielkogabarytowych, w roku % wytwarzanych odpadów wielkogabarytowych. Tab Wmagana i osiagnieta ilość selektywnie zebranych odpadów wielkogabarytowych w roku 2008 Rodzaj Wymagana Osiągnięta Wymagana Osiągnięta Rozwój selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych za KPGO( Mg) 91,6 19,32 91,6 21,08 Wymóg rozwoju selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych został osiągnięty, ale w niewielkim zakresie. W 2009 roku zmalał do 21% i 23% w roku W latach stanowił 31,3%. Dokumentuje to niestety regres selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych. W związku z tym koniecznym jest podjęcie kroków naprawczych Zużyty sprzęt elektroniczny i elektryczny W KPGO 2010 wyznaczono następujące cele cząstkowe w okresie od 2007 r. do 2018 r.: 114

115 osiągnięcie od 1 stycznia 2008 r. poziomu selektywnego zbierania zużytego sprzętu elektrycznego elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych w wysokości 4 kg/mieszkańca/rok, czyli ok. 127 Mg. Według danych przekazanych przez podmioty odbierające odpady w roku 2009 selektywnie zebrano tylko 48,95 Mg zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, natomiast w roku 2010 tylko 15,78 Mg. Plan minimum związany ze zbiórką zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego nie został osiągnięty. Gmina udostępnia mieszkańcom na stronie internetowej oraz w sposób zwyczajowo przyjęty informację o znajdujących się na terenie gminy przedsiębiorstwach zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny pochodzący z gospodarstw domowych, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz z późniejszymi zmianami). 3.7 Rekomendacje Sprawozdania z realizacji Planu Gospodarki Odpadami za lata 2009 i 2010 Rekomendacje dotyczące poszczególnych obszarów analizy związanych z gospodarką odpadami na terenie miasta. 1 Podstawa prawna W okresie od uchwalenia Planu Gospodarki Odpadami prawo dotyczące gospodarki odpadami ulegało modyfikacji. Bardzo istotna jest zmiana prawa wspólnotowego oraz uchwalenie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy. W szczególności istotnym jest to, że dyrektywa ta uchyla dyrektywy 75/439/EWG, 91/689/EWG i 2006/12/WE ze skutkiem od 12 grudnia 2010 r. Skutkować to będzie zmianami w prawie odpadowym w poszczególnych krajach wspólnotowych w latach 2009 i Koniecznie wymagają one ujęcia jako nowych uwarunkowań prawnych w Planie Gospodarki Odpadami miasta Zgorzelec na lata Zmiany wymogów dotyczą bezpośrednio Planów Gospodarki Odpadami i wymagają jak najszybszej reanalizy w kontekście funkcjonowania gospodarki odpadami na terenie miasta Zgorzelec. 2 Wytyczne KPGO 2014 W okresie sprawozdawczym opracowano Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 Dokument ten będzie uchwalony w grudniu 2010 roku. Koniecznym więc jest ewaluacja PGO dla miasta Zgorzelec na lata w oparciu o założenia zawarte w KPGO Inwentaryzacja miejsc występowania odpadów niebezpiecznych na terenie miasta W okresie sprawozdawczym nie podjęto prac związanych z pełną inwentaryzacją występowania odpadów niebezpiecznych na terenie miasta. Dotyczy to w szczególności występowanie PCB oraz potencjalnego wystąpienia miejsc magazynowania 115

116 przeterminowanych środków ochrony roślin oraz preparatów z grupy szczególnie niebezpiecznych. Należy wdrożyć rekomendacje Sprawozdania Zbiórka i gospodarka zmieszanymi odpadami komunalnymi Na terenie miasta funkcjonuje system ewidencji umów zawieranych między wytwórcami odpadów komunalnych zmieszanych a podmiotami posiadającymi decyzje na odbiór. Samorząd prowadzi wykaz zawieranych oraz rozwiązywanych umów, jednak nie posiada wykazu wszystkich wytwórców odpadów komunalnych. Aktualnie gmina posiada stosowne narzędzia, ażeby realizować wzmiankowany obowiązek. Należy zwiększyć kontrolę organów wykonawczych gmin nad prawidłowością postępowania z odpadami, w szczególności kontrolę udokumentowania przez właścicieli nieruchomości korzystania z usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych. 5 Koniecznym jest powołanie regionalnego systemu gospodarki odpadami zgodnego z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami Województwa Dolnośląskiego na lata z uwzględnieniem lat w tym: Opracowanie modelu współpracy w ramach podregionu zgorzeleckiego; Opracowanie modelu współpracy w ramach Regionu Zachodniego Gospodarki Odpadami; Opracowanie wytycznych do powiatowego oraz gminnych planów gospodarki odpadami; Podjęcie współpracy w ramach Regionu Zachodniego Gospodarki Odpadami. 6 Odpady powstające na terenie miasta zgodnie z informacjami przekazanymi przez podmioty odbierając odpady trafiają na dwa składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne: składowisko Jędrzychowicach, gm. Zgorzelec oraz składowisko w Stojanówku, gm. Pieńsk. Jednak Zarządzenie Nr 28/8/07 z dnia r. w sprawie wymagań i obowiązków wobec przedsiębiorców ubiegających się o uzyskanie zezwolenia na świadczenie usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz o uzyskanie zezwolenia na opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych na obszarze miasta Zgorzelec określa, że Przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na odbieranie na obszarze miasta Zgorzelec odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości powinien spełniać szereg warunków, które nie spełnia składowisko w Stojanówku, gm. Pieńsk. Należy bezwzględnie usunąć wzmiankowaną nieprawidłowość. Warunków tych nie wypełnia Łużycka Higiena Komunalna Sp. z o.o. Wymagania w sprawie obowiązków wobec przedsiębiorców ubiegających się o uzyskanie zezwolenia na świadczenie usług muszą być przyjęte uchwałą Rady Gminy (na 116

117 podstawie ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008). 7 Zbiórka tzw. bioodpadów (odpadów kuchennych) W okresie sprawozdawczym selektywna zbiórka tzw. bioodpadów była kontynuowana, jednak ulegała ograniczeniom. Tendencja ta musi zostać odwrócona, gdyż jest całkowicie sprzeczna z przyjętym do realizacji systemem gospodarki odpadami komunalnymi oraz rekomendacjami Sprawozdania Z tego też powodu bezwzględnie należy wdrożyć zapisy regulaminu utrzymania porządku i czystości w gminie. Koniecznym jest rozwój systemu zbiórki oraz umieszczenie zapisów wdrażających kolejne etapy wdrożenia systemu w aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami. Funkcjonujący system należy traktować jako dalece niewystarczający. Koniecznym jest opracowanie i wdrożenie harmonogramu rozwoju kolejnych faz systemu w innych regionach miasta niż to jest realizowane aktualnie. Koniecznym jest uchwalenie Planu Selektywnej Zbiórki Odpadów Ulegających Biodegradacji na terenie miasta Zgorzelec. 8 Selektywna zbiórka odpadów opakowaniowych Prowadzona jest w niewystarczającym zakresie. Zbiórka ta całkowicie pomija konieczność prowadzenia odzysku opakowań wykonanych z blachy stalowej oraz aluminiowej i opakowań wielomateriałowych. Koniecznym jest opracowanie planu wdrażania selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych w celu spełnienia wymogów związanych z osiąganiem zakładanych poziomów odzysku dla poszczególnych grup odpadów opakowaniowych. Koniecznym jest reanaliza celów oraz określenie nowego modelu zbiórki, który mógłby być realizowany na terenie miasta na podstawie PGO dla miasta Zgorzelec na lata Koniecznym jest uchwalenie Planu Selektywnej Zbiórki Odpadów Surowcowych/ Opakowaniowych na terenie miasta Zgorzelec. 9 Zużyty sprzęt elektroniczny i elektryczny Koniecznym jest zwiększenie monitoringu systemu zbiórki w celu osiągnięcia celów zakładanych w KPGO Koniecznym jest uchwalenie Planu Selektywnej Zbiórki Odpadów niebezpiecznych na terenie miasta Zgorzelec 10 Odpady zawierające azbest Do najpilniejszych zadań na terenie miasta Zgorzelec należy zaliczyć: 1) utworzenie bazy informacyjnej o azbeście i wyrobach zawierających azbest, a także miejsc ich wykorzystania na terenie miasta Zgorzelec, zgodnej z Wojewódzką Bazą Wyrobów i Odpadów Zawierających Azbest - WBDA; 117

118 2) identyfikacja stopnia pilności wymiany materiałów zawierających azbest zidentyfikowanych na terenie miasta; 3) przygotowanie programu edukacyjnego lub bloku szkoleń dla mieszkańców i osób prawnych miasta Zgorzelec w zakresie szkodliwości azbestu, obowiązków i zasad postępowania z odpadami azbestowymi oraz sposobów ich bezpiecznego usuwania; 4) podjęcie działań w kierunku pozyskiwania funduszy ze źródeł zewnętrznych na realizację Programu usuwania azbestu z terenu miasta Zgorzelec oraz pomoc finansową dla osób fizycznych oraz właścicieli obiektów przemysłowych; 5) pomoc w poszukiwaniu źródeł finansowania osobom fizycznym, wspólnotom mieszkaniowym lub innym osobom prawnym na wymianę pokryć dachowych i elewacji z azbestu; 6) usunięcie zagrożeń w postaci wyrobów zawierających azbest w obiektach użyteczności publicznej, takich jak: instytucje oświatowe, instytucje opieki zdrowotnej i inne będące własnością miasta Zgorzelec; 7) finansowa pomoc samorządu miasta przy realizację zadań Programu oczyszczania terenu miasta Zgorzelec z azbestu. ; 8) usuwanie ognisk dzikich wysypisk odpadów zawierających azbest; 9) prowadzenie systematycznego monitoringu realizacji Programu usuwania azbestu z terenu miasta Zgorzelec i okresowe raportowanie jego realizacji władzom samorządowym oraz mieszkańcom; 10) sporządzanie rocznych informacji w zakresie realizacji zadań Programu Usuwania Azbestu i Wyrobów Zawierających Azbest Stosowanych na Terytorium Polski na terenie miasta oraz ich przekazywanie samorządowi powiatu; 11) opiniowanie projektu planu powiatowego gospodarowania odpadami, w tym niebezpiecznymi zawierającymi azbest; 12) przedkładanie wojewodzie informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska, w tym azbestu. 11 Od czasu sporządzenia Raportu z realizacji Planu usuwania azbestu z terenu miasta Zgorzelec ( ) i Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu miasta Zgorzelec na lata usunięto wyroby zawierające azbest z 5 lokalizacji nie zachowując procedury przyjętej w Planu usuwania azbestu z terenu miasta Zgorzelec ( ) 12 Prognoza demograficzna 118

119 Zakładane prognozy demograficzne spełniły się. Obserwuje się zakładane tendencje demograficzne, jednak o odmiennej dynamice. 13 Prognoza ilości i jakości wytwarzanych odpadów Koniecznym jest poddanie weryfikacji prognoz związanych z wytwarzaniem odpadów komunalnych na terenie miasta. Zakładane prognozy były oparte na wzroście demograficznym, jaki nie nastąpił oraz na zmianach struktury wytwarzania odpadów, które jednak mają nieco odmienny charakter. Koniecznym jest uwzględnienie wniosków płynących z WPGO 2011 przy opracowywaniu PGO dla miasta Zgorzelec na lata Unieszkodliwienie odpadów ulegających biodegradacji występujących w odpadach komunalnych Miasto Zgorzelec jako jedno z nielicznych w regionie dysponuje instalacją odzysku odpadów ulegających biodegradacji. Jednak nie spełniło w okresie sprawozdawczym wymogu zmniejszenia ilości umieszczania na składowisku odpadów ulegających biodegradacji tak, ażeby w roku w 2010 r. osiągnąć 75% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonej w 1995 r. Wymóg ten w roku 2010 został osiągnięty w zakładanym zakresie.). 15 Powstające w gospodarstwach domowych odpady ulegające biodegradacji powinny być w pierwszej kolejności wykorzystywane przez mieszkańców we własnym zakresie np. poprzez kompostowanie w przydomowych kompostownikach. Jako konieczne określono zewidencjonowanie istniejących kompostowników oraz ocena ilości odpadów, które trafiają do kompostowania. Niestety do końca 2010 roku nie zewidencjonowano kompostowników na terenie miasta. Brak zatem możliwości oszacowani ilości odpadów ulegających biodegradacji zagospodarowanych przez wytwórców. Koniecznym jest pilne wyeliminowanie wzmiankowanej nieprawidłowości. 16 Rozbudowa składowiska Jako jeden z głównych celów na lata należy traktować rozbudowę składowiska. Na podstawie eksploatacji kwatery w okresie sprawozdawczym należy szacować, iż czas eksploatacji kwatery wynosi maksymalnie 4 lata. Z tego też tytułu konieczność rozbudowy kwatery powinna być jednym z podstawowych zagadnień analizowanych w Planie Gospodarki Odpadami, który zostanie opracowany na podstawie rekomendacji niniejszego sprawozdania. 17 Stopień osiągnięcia zakładanych celów Jako wskazane należy przyjąć konieczność modyfikacji przyjętych do realizacji celów takich jak: rozbudowa składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne; rozbudowa instalacji przeznaczonych do przetwarzania i unieszkodliwienia odpadów komunalnych; 119

120 planowanie i realizacja rozwiązań kompleksowych, zintegrowanych, uwzględniających wszystkie wytwarzane odpady możliwe do wspólnego zagospodarowania, niezależnie od źródła ich pochodzenia. 18 Realizacja planu działań w gospodarce odpadami opakowaniowymi Koniecznym jest podjęcie działań naprawczych w zakresie osiągnięcia wymaganych wielkości odzysku odpadów opakowaniowych. Scharakteryzowane tendencje należy traktować jako bardzo niepokojące, z tego też powodu jako pilne należy traktować przyjęcie planu działań naprawczych oraz jego realizację gwarantującą odwrócenie tendencji. W latach 2009 do 2010 podstawowe działania samorządu oraz instytucji zajmujących się gospodarką odpadami na poziomie miasta, a także wytwórców i podmiotów posiadających decyzje na wytwarzanie i gospodarowanie odpadami były skoncentrowane na bieżącym administrowaniu systemem. Niestety nie podjęto działań o charakterze strategicznym, co będzie bezwzględnie konieczne w latach Brak jest rzetelnej wiedzy dotyczącej wykorzystywanych na terenie miasta zbiorników bezodpływowych koniecznym jest uzupełnienie tej wiedzy w oparciu o inwentaryzację oraz uzupełnienie bazy danych, która została utworzona w roku 2007 Celem sprawozdania jest uzyskanie dokumentu, na podstawie którego można będzie ewaluować Plan Gospodarki odpadami dla miasta Zgorzelca na lata Ewaluacja taka powinna nastąpić w roku 2011 a najpóźniej w roku

121 4 Przewidywany rozwój wydarzeń prognozy Ocena sytuacji Podstawowe kierunki dotyczące gospodarki odpadami przyjęte w Polityce Ekologiczne Państwa na lata , Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2010, Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami na lata są następujące: Prognozując zmiany ilości i jakości odpadów komunalnych przyjęto następujące założenia: nie będą następowały istotne zmiany składu morfologicznego wytwarzanych odpadów komunalnych; wzrost ilości wytwarzanych odpadów z tempem od 1,2 do 1,6% rocznie; wzrost jednostkowego wskaźnika wytwarzania odpadów kształtował się będzie na poziomie 5% w okresach 5 letnich i będzie następujący: wzrost poziomu selektywnego zbierania odpadów z obecnych 2% (w stosunku do całości wytwarzanych odpadów) do 10% w 2010 r. i 20% w 2018 r., spowoduje zmiany ilości i składu odpadów niesegregowanych; zmniejszy się w nich głównie zawartość papieru, tworzyw, szkła i metali; ilość pozostałych odpadów w grupie 20 wzrastać będzie średnio o 5% w okresach 5-letnich (1% w skali roku). Przyjmuje się, że dynamika wzrostu ilości zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego będzie wahała się w granicach 3-5% w skali rocznej (przy 5% tempie wzrostu masy wprowadzanego sprzętu na rynek) Analiza sytuacji gospodarczej w kraju, w szczególności w kontekście wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, pozwala na stwierdzenie, że rozwój gospodarczy kraju, jako całości, będzie przebiegał bez większych załamań a struktura gospodarki będzie zbliżała się do gospodarki krajów zachodnioeuropejskich. Zmiany w ilości i jakości odpadów wytwarzanych w sektorze gospodarczym w perspektywie zależeć będą przede wszystkim od rozwoju poszczególnych gałęzi przemysłu, rzemiosła i usług. Doświadczenia wskazują, że na każde 1% wzrostu PBK przypada 2% wzrost ilości wytwarzanych odpadów. W najbliższej przyszłości (lata ) zakłada się utrzymanie obecnego poziomu wytwarzania odpadów lub ich nieznaczny wzrost. Wynika to z jednej strony z prowadzonej konsekwentnie polityki ekologicznej promującej metody minimalizacji i zapobiegania powstawaniu odpadów, z drugiej zaś zwiększeniu kontroli nad wytwórcami odpadów i odkrycie tzw. szarej strefy odpadowej. W dalszej perspektywie należy się spodziewać relatywnego spadku ilości wytwarzanych odpadów, w szczególności zmniejszy się ilość odpadów wymagających unieszkodliwiania przez składowanie. W najbliższych latach najpoważniejszym problemem będzie rozwój systemu selektywnej zbiórki odpadów surowcowych i niebezpiecznych oraz ich odzysk. Sporym wyzwaniem może być uzyskanie społecznej akceptacji dla budowy nowych instalacji 121

122 w zakresie gospodarki odpadami, w szczególności dla budowy Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych czy tez Zakładów Zagospodarowania Odpadów (za KPGO 2010) w tym kompostowni czy kwater składowania odpadów balastowych. Na podstawie obowiązujących strategicznych dokumentów, w których wojewódzkie władze samorządowe kreują obraz regionu w najbliższej przyszłości można stwierdzić, że nie przewiduje się większych zmian w strukturze przemysłu na obszarze regionu, a co za tym idzie zmiany struktury wytwarzanych odpadów powstających w wyniku działalności gospodarczej. Nie przewiduje się znaczącego wzrostu ilości wytwarzanych odpadów oraz rozwoju innych, dotychczas nie występujących w powiecie gałęzi przemysłu, w szczególności takich, które mogłyby wytwarzać duże ilości odpadów. Przyjęta strategia rozwojowa regionu będzie bezpośrednio delimitować zmiany jakie będą następować w charakterze emisji odpadów na terenie miasta. W mniejszym stopniu dotyczyć to będzie odpadów komunalnych natomiast ogromne znaczenie będzie miało dla wytwórczości odpadów niebezpiecznych oraz innych niż niebezpieczne. Przyjęte założenia strategiczne maja bardzo istotne znaczenie dla szacunków związanych z wytwarzaniem odpadów ulegających biodegradacji. Większa część jest oraz będzie wykorzystywana przyrodniczo bezpośrednio przez samych wytwórców. Inaczej będzie, gdy zostaną podjęte decyzje dotyczące lokalizacji na terenie miasta wielkoprzemysłowych ferm hodowlanych. Uciążliwość emisji związanych z funkcjonowanie takich obiektów w sposób znaczący może wpłynąć na całokształt gospodarki odpadami ulegającymi biodegradacji na terenie miasta. 4.1 Prognoza demograficzna Jak wynika z badań demograficznych ilość mieszkańców zamieszkujących nasz kraj w najbliższych kilku latach nieznacznie może wzrosnąć, po czym gwałtownie zacznie spadać. Obecnie ilość mieszkańców Polski wynosi około 38 mln, natomiast w roku 2030 prawdopodobnie wynosić będzie 35 mln. Podobne zależności można zaobserwować analizując zmiany populacji gmin. Założenia do prognozy ludności są wynikiem ustaleń ekspertów Głównego Urzędu Statystycznego, Rządowej Rady Ludnościowej i Komitetu Nauk Demograficznych Polskiej Akademii Nauk. Prowadzone przez demografów badania i analizy wskazują, że trwający od kilkunastu lat spadek rozrodczości jeszcze nie jest procesem zakończonym i dotyczy w coraz większym stopniu kolejnych roczników młodzieży. Wśród przyczyn tego zjawiska wymienia się w rosnący poziom wykształcenia, trudności na rynku pracy, zmniejszenie świadczeń socjalnych na rzecz rodziny, brak w polityce społecznej filozofii umacniania rodziny i generalnie trudne warunki społeczno-ekonomiczne, w jakich znalazło się pokolenie w wieku prokreacyjnym. Zgodnie z opiniami ekspertów, w najbliższych latach należy liczyć się z dalszym spadkiem współczynnika dzietności, z obecnej średniej 1,25 dziecka na kobietę do około 1,1 w 2010 r., po czym w latach można oczekiwać niewielkiego wzrostu dzietności do wartości około 1,2. W dalszym ciągu będzie następował spadek umieralności i wzrost przeciętnej długości życia, jednak odrabianie zaległości w tej dziedzinie w stosunku do krajów najbardziej rozwiniętych będzie następowało wolniej niż w ostatniej dekadzie. Przeciętne trwanie życia wzrośnie z obecnych 74,5 lat (70,4 mężczyźni, 78,8 kobiety) do 77,8 w 2015 r. (74,6 mężczyźni, 81,2 kobiety) oraz do 80 lat w 2030 r. (77,6 mężczyźni, 83,3 kobiety). 122

123 Lata Wskaźnik demograficzny Łączna liczba mieszkańców Łączna liczba mieszkańców Przyjęte do dalszych analiz PROGRAM ZAPOBIEGANIA POWSTAWANIU ODPADÓW NA TERENIE MIASTA ZGORZELEC W najbliższych latach wzrośnie nieco skala migracji zagranicznych, stąd zwiększy się nieznacznie ujemne saldo migracji. Migracje wewnętrzne pozostaną przez najbliższe lata na obecnym niskim poziomie. Sytuację powinien zmienić spodziewany wzrost gospodarczy, którego oznaki już wystąpiły, a nowy impuls może nadać członkostwo w Unii Europejskiej. Można oczekiwać, że związany z tym wzrost mobilności przestrzennej ludności nastąpi około 2010 r. i w ciągu następnych 10 lat wskaźnik migracji powróci do wielkości z początku lat dziewięćdziesiątych. W migracjach między miastem i wsią kontynuowana będzie występująca od kilku lat przewaga przemieszczeń na wieś, związana ze zjawiskiem suburbanizacji. Ludność miasta w latach zaprezentowano w tabeli zamieszczonej poniżej. Tab Ludność miasta Zgorzelec w latach (źródło: Wydział Spraw Obywatelskich i Administracyjnych Urzędu Miasta Zgorzelec). Lp. Wyszczególnienie Liczba ludności ogółem Przyrost naturalny Saldo migracji Potwierdzają to również dane GUS dotyczące ludności miasta co zaprezentowano w poniższej tabeli. Tab Ludność miasta Zgorzelec w latach (źródło: GUS) Lp Ogółem liczba mieszkańców: Lata Zamieszkałych Obliczanie dotyczące prognozy ludności na lata oparto na danych samorządu, GUS oraz prognozach GUS co przedstawiono w tabeli zamieszczonej poniżej. Tab Ludność miasta Zgorzelec w latach (na podstawie ankiet danych GUS i analiz własnych) Wg danych samorządu Wg danych GUS , , , , , , ,

124 Lata Wskaźnik demograficzny Łączna liczba mieszkańców Łączna liczba mieszkańców Przyjęte do dalszych analiz PROGRAM ZAPOBIEGANIA POWSTAWANIU ODPADÓW NA TERENIE MIASTA ZGORZELEC Wg danych samorządu Wg danych GUS , Prognoza ilości i jakości odpadów komunalnych powstających na terenie miasta Zgorzelec Prognozę zmian wskaźników wytwarzania odpadów wykonano dla poszczególnych typów źródeł odpadów. Rozważając trendy zmian składu odpadów komunalnych przyjęto, za Krajowym Planem Gospodarki Odpadami 2010, następujące założenia: - nie będą następowały istotne zmiany składu morfologicznego wytwarzanych odpadów komunalnych, - wzrost jednostkowego wskaźnika wytwarzania odpadów kształtował się będzie na poziomie 5% w okresach 5 letnich, czyli 1% rocznie, - wzrost poziomu selektywnego zbierania odpadów z obecnych 2% (w stosunku do całości wytwarzanych odpadów) do 8% w 2011 r. i 15% w 2018 r. może spowodować zmiany ilości i składu odpadów niesegregowanych; zmniejszy się w nich głównie zawartość papieru, tworzyw, szkła i metali; - ilość pozostałych odpadów w grupie 20 wzrastać będzie średnio o 5% w okresach 5-letnich (1% w skali roku). Jak wynika z powyższych założeń, zmiany jakości i ilości odpadów będą następować wolno, tak jak następują zmiany w przyzwyczajeniach czy zmiany w poziomie dochodów ludności. Wyższy poziom dochodów będzie wpływał na wzrost ilości wytwarzanych odpadów, ale jednocześnie bogatsze społeczeństwo akceptuje zachowania proekologiczne skutkujące np. wzrostem poziomu zbiórki selektywnej. Na prognozowane zmiany wielkości strumienia odpadów wpływać będzie liczba ludności, oraz zmiany jednostkowych wskaźników emisji odpadów (liczonych np. w kg odpadów na mieszkańca rocznie), których trendy zmian wynikają z przesłanek rozwoju gospodarczo-społecznego analizowanego regionu. W Warszawie np. istotnym czynnikiem wytwarzania odpadów komunalnych będzie rozwój sfery infrastruktury biznesowej oraz całej gamy usług gastronomicznych, hotelarskich i turystyki, natomiast w gminach o charakterze wiejskim wpływ będą miały głównie gospodarstwa domowe Prognoza zmian ilości wytwarzanych odpadów komunalnych Prognozując ilości wytwarzanych odpadów komunalnych zaniechano analiz opartych na prognozach rozwoju gospodarczego regionu odnośnie wytwórczości odpadów 124

125 komunalnych. Prognozę oparto na wskaźnikach, które zostały przyjęte w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2010, Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2010 oraz Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami na lata Tab Prognozy ilości wytworzonych odpadów wynikające ze wskaźników KPGO 2010 oraz AWPGO oraz danych ludnościowych pochodzących z GUS i samorządu w latach Rok Ludność wg GUS Wg wskaźników WPGO Ludność wg samorządu Mg/rok Ludność wg GUS Wg wskaźników KPGO Ludność wg samorządu W najbliższych latach dostrzegany będzie stały wyraźny wzrost ilości wytwarzanych odpadów mimo niewielkiego obniżenie ludności miasta. Jest to szczególnie istotne dla rozważań związanych z wyborem optymalnego systemu zagospodarowania odpadów oraz doborem instalacji przeznaczonej do unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Ilości odpadów komunalnych jakie będą powstawać w roku 2012 wskazują, iż możliwe będzie wybudowanie instalacji unieszkodliwiania odpadów wyłącznie na potrzeby regionu. Wskazać jednak należy niewątpliwą konieczność nawiązania współpracy z sąsiednimi gminami i powiatami w celu identyfikacji możliwości powołania systemu regionalnego opartego na wspólnej instalacji Prognoza jakości odpadów komunalnych W tabeli przedstawiono prognozę ilości powstających odpadów komunalnych w mieście w okresie w podziale na 14 strumieni rozważanych w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami Natomiast w tabeli - Tab. 4-5 przedstawiono prognozy dla lat Tab Prognoza ilości poszczególnych rodzajów odpadów komunalnych na terenie miasta Zgorzelec w latach 2012 do 2015 opracowanie własne. Lp. Nazwa 1 Odpady komunalne segregowane i zbierane selektywnie (tys. Mg) Odpady zielone z ogrodów i parków Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne, w tym: l Odpady kuchenne ulegające biodegradacji Odpady zielone Papier i tektura Odpady wielomateriałowe Tworzywa sztuczne Szkło Metal Odzież, tekstylia Drewno Odpady niebezpieczne Odpady mineralne, w tym frakcja popiołowa

126 Lp. Nazwa (tys. Mg) Odpady z targowisk Odpady z czyszczenia ulic i placów) Odpady wielkogabarytowe Prognoza ilości odpadów innych niż niebezpieczne i niebezpieczne W przypadku prognozy wytwarzania odpadów innych niż niebezpieczne i niebezpiecznych z wyłączeniem komunalnych posłużono się modelem scenariusza zmian zaproponowanym w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami. Wyniki prognozowania zostały przedstawione w tabelach poniżej. Wybrano taki rozwiązanie, aby uzyskać zgodności założeń metodologicznych niezbędnych przy próbach modelowania diachronicznego. Tym niemniej obserwacje dotyczące wytwórczości odpadów z lat poprzednich wskazują, iż możliwe jest zaistnienie sytuacji w której ilość wytwarzanych odpadów w kolejnych latach będzie malała. Zakładać jednak należy, iż dotyczy to raczej sytuacji krótkookresowej a w perspektywie wieloletniej nie należy zakładać takiego scenariusza. Z tego też powodu nie zdecydowano się na proponowanie wielości wariantów rozwoju zakładając już, że wariant zerowego rozwoju należy do najbardziej pesymistycznego. W niniejszym dokumencie założono podobnie jak to miało miejsce w Wojewódzkim Palnie Gospodarki Odpadami, iż zmiany w ilości i jakości odpadów wytwarzanych w sektorze gospodarczym w perspektywie zależeć będą przede wszystkim od rozwoju poszczególnych gałęzi przemysłu, rzemiosła i usług. Doświadczenia wskazują, że na każde 1% wzrostu PKB przypada 2% wzrostu ilości wytwarzanych odpadów. W najbliższej przyszłości (lata ) zakłada się utrzymanie obecnego poziomu wytwarzania odpadów lub ich nieznaczny wzrost. Wynika to z jednej strony z prowadzonej konsekwentnie polityki ekologicznej promującej metody minimalizacji i zapobiegania powstawaniu odpadów, z drugiej zaś zwiększeniu kontroli nad wytwórcami odpadów i odkrycie tzw. szarej strefy odpadowej. W dalszej perspektywie należy się spodziewać relatywnego spadku ilości wytwarzanych odpadów, w szczególności zmniejszy się ilość odpadów wymagających unieszkodliwiania przez składowanie. Dotyczy to w szczególności struktury odpadów wytwarzanych na terenie miasta, która sprzyja zastosowania efektywnych metod odzysku. Akceptując założenia przyjęte w Wojewódzkim Planie Gospodarki odpadami należy przewidywać, iż łączna ilość odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne za wyłączeniem również odpadów komunalnych będzie rosła rocznie o mniej niż 1%. Podobna sytuacja jest w przypadku wytwarzania odpadu niebezpiecznego. Mimo, iż zakłada się że jego ilość będzie wzrastać to wzrost ten można określić jako nieznaczny. Podobnie jak w przypadku odpadów innych niż niebezpieczne wzrost nie będzie przekraczał 1% rocznie. Jednak w przypadku tego typu odpadów nie należy wykluczać, iż w regionie pojawią się nowe podmioty gospodarcze które w istotny sposób będą mogły zmienić zamieszczane powyżej prognozy.. Odpady pochodzące z produkcji rolnej są w wysokim stopniu zagospodarowywane do celów rolniczych, jako pasze dla zwierząt, nawozy organiczne i składniki kompostu. 126

127 5 Założone cele gospodarki odpadami Planowanie i wdrożenie 5.1 Cele gospodarki odpadami na terenie miasta Zgorzelec zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów Celem stworzenia programu zapobiegania powstawaniu odpadów jest zwiększenie efektywności zasobów gospodarki, a także redukcja negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Celem dalekosiężnym programu jest wyeliminowanie odpadów. W związku z powyższym, aby osiągnąć zamierzony cel konieczne jest postępowanie zgodnie z hierarchią gospodarki odpadami (schemat 6-1), a mianowicie: po pierwsze zapobieganie i minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów oraz ograniczanie ich właściwości niebezpiecznych, po drugie wykorzystywanie właściwości materiałowych i energetycznych odpadów, a w przypadku, gdy odpadów nie można poddać procesom odzysku, ich unieszkodliwienie (składowanie generalnie jest traktowane, jako najmniej pożądany sposób postępowania z odpadami). Zgodnie z polityką ekologiczną państwa, przyjęto następujące cele główne: utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyrażonego w PKB, zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska, zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów, utworzenie i uruchomienie bazy danych o produktach, opakowaniach i gospodarce odpadami (BDO).. Istotne jest osiągnięcie celów określonych w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 12 czerwca 2007 przewidujących, iż po roku 2012 niedozwolone będzie unieszkodliwianie poprzez składowanie odpadów komunalnych, których: zawartość ogólnego węgla organicznego (TOC) przekracza 5% suchej masy; straty przy prażeniu (LOI) przekraczają 8% suchej masy; ciepło spalania przekracza 6 MJ/kg suchej masy. W zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, w tym odpadów ulegających biodegradacji zgodnie z KPGO 2014 przyjęto następujące cele szczegółowe: 127

128 objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych 100% mieszkańców najpóźniej do 2013 r., zapewnienie objęcia wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 2015 r., zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 r., zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, aby nie było składowanych: w 2013 r. więcej niż 50%, w 2020 r. więcej niż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych i w miarę możliwości odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych minimum 50% masy do 2020 r. Rys. 5-1 Hierarchia postępowania z odpadami Określenie celów do osiągnięcia w gospodarce odpadami komunalnymi Zgodnie z Krajowym, Wojewódzkim, Powiatowym Planem Gospodarki Odpadami oraz Planem Gospodarki Odpadami dla Miasta Zgorzelec jako cele należy przyjąć: wdrożenie wymaganej hierarchii postępowania z odpadami, współdziałanie przy prowadzeniu pełnej i wiarygodnej ewidencji odpadów przez Marszałka Województwa, zwiększenie kontroli zawieranych umów na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, doskonalenie systemu selektywnej zbiórki w celu osiągnięcia wymaganych poziomów odzysku i recyklingu (poziomy do 2016 r.): odpadów wielkogabarytowych na poziomie 65%, 128

129 odpadów niebezpiecznych na poziomie 35%, odpadów opakowaniowych: odzysk - 60%, recykling 55-80%, w tym: Opakowania z tworzyw sztucznych: ,5% ,5% Opakowania z aluminium: % % Opakowania ze stali: % % Opakowania z papieru i tektury: % % Opakowania ze szkła: % % Opakowania wielomateriałowe: % % Uzyskanie w kolejnych latach selektywnej zbiórki odpadów % masy wytworzonych odpadów komunalnych: ,2 % ,8% ,4% ,0% ,7% Uzyskanie w kolejnych latach selektywnej selektywnego zbierania odpadów ulegających biodegradacji, % masy odpadów wytworzonych: Odpady ogrodowe: ,3% ,0% ,7% ,3% ,0% 129

130 Odpady z terenów zielonych: % % % % % Papier i tektura: ,8 % ,5% ,2% ,9% ,6% usprawnienie systemu zbiórki odpadów komunalnych występujących w odpadach komunalnych. Założenia obejmują rozwój selektywnej zbiórki odpadów kuchennych: ,6% ,0% ,1% ,3% ,0% podnoszenie świadomości ekologicznej lokalnej społeczności przygotowanie oraz wdrożenie programu edukacji ekologicznej, zwiększanie świadomości społecznej na temat zapobiegania powstawaniu odpadów, promowanie wdrażania technologii mało i bezodpadowych, propagowanie wykorzystywania produktów wytworzonych z odpadów, podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów ze szczególnym uwzględnieniem wprowadzenia selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ulegających biodegradacji oraz systemów powtórnego wykorzystania odpadów, wprowadzenie i rozwój selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych, wprowadzenie i rozwój selektywnej zbiórki odpadów budowlanych, wprowadzenie i rozwój selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych, likwidacja dzikich składowisk, skierowanie w roku 2015 na składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych nie więcej niż 44% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995), zmniejszenie masy składowanych odpadów do max. 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 roku, intensyfikacja odzysku i unieszkodliwiania odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych. 130

131 Dla osiągnięcia wyżej wymienionych celów konieczne jest podjęcie następujących przedsięwzięć: utworzenie międzygminnych bądź międzypowiatowych struktur gospodarki odpadami komunalnymi, dla realizacji wspólnych przedsięwzięć w szczególności związanych z termicznym unieszkodliwianiem odpadów gospodarka odpadami w ramach Podregionu Zgorzeleckiego Zachodniego Regionu Gospodarki Odpadami, planowanie i realizacja rozwiązań kompleksowych, zintegrowanych, uwzględniających wszystkie wytwarzane odpady komunalne możliwe do wspólnego zagospodarowania, niezależnie od źródła ich pochodzenia, wdrożenie i rozbudowa systemów selektywnego gromadzenia odpadów w tym odpadów niebezpiecznych, budowlanych i wielkogabarytowych, utrzymanie przez samorządy kontroli nad zakładami przetwarzania odpadów komunalnych, co jest istotne z punktu widzenia rozwoju racjonalnej gospodarki odpadami, rozszerzenie przez Inspekcję Ochrony Środowiska kontroli podmiotów odbierających odpady od wytwórców, a także podmiotów posiadających instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej minimalizację powstawania odpadów, prowadzenie akcji promujących technologie oraz produkty wytworzone z materiałów odpadowych. W celu osiągnięcia redukcji odpadów komunalnych kierowanych na składowisko zaproponowano 4 fazy dotyczące powstawania, zbiórki, odzysku oraz unieszkodliwiania tych odpadów, a także rynku zbytu końcowych produktów. Cel strategiczny do roku 2020 zgodnie z Dyrektywą 2008/98/WE do 2020 roku przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak papier, metal, plastik i szkło z gospodarstw domowych i w miarę możliwości innego pochodzenia, pod warunkiem, że te strumienie odpadów są podobne do odpadów z gospodarstw domowych zostanie zwiększone wagowo do minimum 50%; Faza 1 - wytwarzanie odpadów Przeciwdziałanie i minimalizacja produkcji odpadów. Działania obejmują między innymi: edukację prowadzoną w celu zachęcania społeczeństwa do ograniczania wytwarzanych odpadów, edukację prowadzoną w celu zachęcania społeczeństwa do selektywnego zbierania odpadów, kompostowanie przydomowe frakcji odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (istotne dla zabudowy wolnostojącej, ale także spółdzielni mieszkaniowych i zarządzających zielenią) 131

132 zastosowanie instrumentów finansowych celem zachęcania wytwórców do ograniczania ilości odpadów. Faza 2 - zbiórka i transport odpadów kontrola przez urząd miasta stanu zawieranych umów przez właścicieli nieruchomości w zakresie odbierania odpadów komunalnych, co skutkować powinno objęcia stosownymi umowami lub decyzjami 100% mieszkańców miasta, kontrola przez urząd miasta sposobów i zakresu wypełniania przez podmioty posiadające zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości ustaleń zawartych w zezwoleniach dotyczących metod oraz miejsc prowadzenia odzysku i unieszkodliwiania odpadów; doskonalenie systemów ewidencji wytwarzanych, poddawanych odzyskowi oraz unieszkodliwieniu odpadów komunalnych; zgodnie z zapisami KPGO 2014 prowadzenie selektywnego zbierania i odbierania następujących frakcji odpadów komunalnych: odpady zielone z ogrodów i parków, papier i tektura (w tym opakowania, gazety, czasopisma, itd.), odpady opakowaniowe ze szkła w podziale na szkło bezbarwne i kolorowe, tworzywa sztuczne i metale, zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, przeterminowane leki, chemikalia (farby, rozpuszczalniki, oleje odpadowe, itd.), meble i inne odpady wielkogabarytowe, odpady budowlano-remontowe, opracowanie i wdrożenie regionalnego systemu zbiórki i transportu odpadów w postaci zmieszanej, opracowanie i wdrożenie regionalnego systemu zbiórki i transportu odpadów ulegających biodegradacji, opracowanie i wdrożenie regionalnego systemu zbiórki i transportu odpadów surowcowych występujących w odpadach zmieszanych, opracowanie i wdrożenie regionalnego systemu zbiórki i transportu odpadów niebezpiecznych występujących w odpadach zmieszanych, opracowanie i wdrożenie regionalnego systemu zbiórki i transportu odpadów wielkogabarytowych, opracowanie i wdrożenie regionalnego systemu zbiórki i transportu odpadów budowlanych, 132

133 transport odpadów zebranych selektywnie w sposób zapobiegający ich zmieszaniu. Faza 3 - odzysk i unieszkodliwianie odpadów Maksymalizacja odzysku wymaga: zapewnienia, że odpowiednia przepustowość instalacji będzie dostępna, aby przetworzyć wszystkie selektywnie zebrane odpady, poprzez odpowiednie monitorowanie zrealizowanych planowanych inwestycji, stymulowania rozwoju rynku surowców wtórnych i produktów zawierających surowce wtórne poprzez wspieranie współpracy organizacji odzysku, przemysłu i samorządu terytorialnego oraz konsekwentne egzekwowanie obowiązków w zakresie odzysku i recyklingu, promowania produktów wytwarzanych z materiałów odpadowych poprzez odpowiednie działania promocyjne i edukacyjne jak również zamówienia publiczne, wydawania pozwoleń tylko na budowę instalacji realizujących założenia planów gospodarki odpadami odpowiedniego szczebla i których celowość została potwierdzona analizą koszty- korzyści, zachęcania inwestorów publicznych i prywatnych do udziału w realizacji inwestycji strategicznych zgodnie z planami gospodarki odpadami, wspierania i promocji badań nad technologiami odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Jednym z zasadniczych kierunków działań jest intensywny wzrost zastosowania zarówno biologicznych, jak i termicznych metod przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych. Ograniczenie składowania odpadów ulegających biodegradacji związane jest z koniecznością budowy linii technologicznych do ich przetwarzania: kompostowni odpadów organicznych, instalacji fermentacji odpadów (organicznych), mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, zakładów termicznego przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych. Podstawowym założeniem funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce jest system rozwiązań regionalnych, w których są uwzględnione wszystkie niezbędne elementy tej gospodarki w danych warunkach lokalnych (np. z termicznym przekształcaniem). Istotnym jest, by planowane instalacje, w szczególności obiekty termicznego przekształcania odpadów spełniały kryteria BAT, a stosowane technologie były sprawdzone. Osiągnięcie wyznaczonych celów w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi ulegającymi biodegradacji wymaga realizacji następujących działań: promowanie i wspieranie selektywnego zbierania odpadów oraz kompostowania odpadów kuchennych i zielonych poprzez edukację ekologiczną, finansowanie lub współfinansowanie zakupu przydomowych kompostowników, budowa kompostowni odpadów zielonych z parków i ogrodów, 133

134 budowa regionalnych instalacji termicznego i mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych. Podstawą gospodarki odpadami komunalnymi mają stać się zakłady zagospodarowania odpadów (ZZO) o przepustowości wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z zamieszkanego przez minimum 150 tys. mieszkańców, spełniające w zakresie technicznym najlepszej dostępnej techniki. ZZO winny zapewniać co najmniej następujący zakres usług: mechaniczno - biologiczne lub termiczne przekształcanie zmieszanych odpadów komunalnych i pozostałości z sortowni, składowanie przetworzonych zmieszanych odpadów komunalnych, kompostowanie odpadów zielonych, sortowanie poszczególnych frakcji odpadów komunalnych zbieranych selektywnie (opcjonalnie), zakład demontażu odpadów wielkogabarytowych (opcjonalnie), zakład przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (opcjonalny). W przypadku aglomeracji lub regionów obejmujących powyżej 300 tys. mieszkańców preferowaną metodą zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych jest ich termiczne przekształcanie. Do spalarni odpadów komunalnych przyjmowane będą zakaźne odpady medyczne i weterynaryjne po ich wstępnej dezaktywacji. W wojewódzkim planie gospodarki odpadami miasto Zgorzelec zakwalifikowano do Zachodniego Regionu Gospodarki Odpadami. Region ten powstał w uzgodnieniu przez samorząd powiatowy i gminny. Z powodu niespójnego charakteru regionu gospodarki odpadami samorządy zaproponowały wydzielenie Podregionu Zgorzeleckiego Gospodarki Odpadami. W wojewódzkim planie gospodarki odpadami określono region gospodarki odpadami do którego zakwalifikowano miasto Zgorzelec jest to Zachodni Region Gospodarki Odpadami. Region ten powstał w uzgodnieniu z samorządem powiatowym i gminnym. Ze względu na niespójny charakter regionu gospodarki odpadami samorządy zaproponowały wydzielenie Podregionu Zgorzeleckiego Gospodarki Odpadami. W planach wojewódzkich i planach gminnych wskazuje się miejsca odzysku i unieszkodliwiania zmieszanych odpadów komunalnych na okres do wybudowania zakładów regionalnych zagospodarowania odpadów. W zezwoleniach na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości wskazywane są miejsca odzysku i unieszkodliwiania na okres do wybudowania zakładu regionalnego oraz po wybudowaniu takiego zakładu. Do obliczania bazowej ilości odpadów ulegających biodegradacji wytworzonych w 1995 r. przyjmuje się dla terenów: - miejskich 155 kg na mieszkańca rocznie, - wiejskich 47 kg na mieszkańca rocznie, oraz liczbę mieszkańców w danej jednostce organizacyjnej w tym roku. Wybór najlepszej metody odzysku i unieszkodliwienia odpadów komunalnych w największym stopniu zależy od takich czynników jak: 134

135 dostępny teren, ilość i jakość odpadów na danym obszarze, możliwości zbytu na produkty powstające w procesach odzysku i unieszkodliwiania (w tym kompost, gaz, energia elektryczna, energia cieplna i inne produkty procesu unieszkodliwiania odpadów), akceptacja społeczna, możliwości finansowe. Wybór może nastąpić w oparciu o studium wykonalności inwestycji. Zgodnie z art. 12 ustawy o odpadach unieszkodliwianiu poddaje się wyłącznie te odpady, z których uprzednio wydzielono odpady nadające się do odzysku. Faza 4 - odbiorcy i rynek Sukces przedsięwzięcia wynikać będzie od odpowiedniego przygotowania inwestycji pod względem jej wykonalności. Z tego też powodu istotnym jest stymulowanie rynku odbiorców produktów powstających po procesie unieszkodliwiania odpadów. Koniecznym jest zorganizowanie rynku odbiorców produktów unieszkodliwiania odpadów powstających na terenie miasta. Precyzyjny harmonogram rzeczowy może zostać przedstawiony dopiero w oparciu o szczegółowe analizy, które powinny być przedmiotem kolejnych opracowań z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie miasta oraz analiz regionalnych Określenie celów do osiągnięcia w gospodarce odpadami niebezpiecznymi Odpady zawierające PCB 1. W terminie od 2009 do 2010 r. celem jest całkowite zniszczenie oraz wyeliminowanie PCB ze środowiska poprzez kontrolowane unieszkodliwianie oraz dekontaminację lub unieszkodliwianie urządzeń zawierających PCB. 2. Likwidacja odpadów zawierających PCB o stężeniu poniżej 50 ppm w terminie od 2011 do 2019 r. Oleje odpadowe 1. Uzyskanie poziomu odzysku olejów odpadowych na poziomie co najmniej 50%, a recyklingu (rozumianego jako regeneracja) na poziomie co najmniej 35% w okresie od 2011 do 2022 r. 2. Poprawa systemu zbierania olejów odpadowych, w szczególności od mieszkańców. 3. Zwiększenie poziomu wiedzy mieszkańców i przedsiębiorców o szkodliwości olejów, które usuwane są do środowiska. Zużyte baterie i akumulatory 135

136 1. Zgodnie z polityką ekologiczną państwa celem nadrzędnym jest rozbudowa systemu odzysku i unieszkodliwiania zużytych baterii i akumulatorów ukierunkowanego na całkowite wyeliminowanie ich składowania. 2. Należy osiągnąć, co najmniej poziomy odzysku i recyklingu wynikające z ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607) oraz rozporządzenia Ministra środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 752). Odpady medyczne i weterynaryjne 1. Upowszechnienie obowiązku prowadzenia ewidencji wytwarzanych odpadów w placówkach medycznych i weterynaryjnych, szczególnie o charakterze lekarskich praktyk indywidualnych. 2. Upowszechnienie systemu zbierania przeterminowanych lekarstw z gospodarstw domowych na całym obszarze województwa. 3. Podniesienie efektywności selektywnego zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych (w tym segregacji odpadów u źródła powstawania), co spowoduje zmniejszenie ilości odpadów innych niż niebezpieczne w strumieniu odpadów niebezpiecznych do 2020 r. Pojazdy wycofane z eksploatacji 1. Pełna ewidencja danych dotyczących pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz eliminacja tzw. szarej strefy ich demontażu. 2. Zgodnie z polityką ekologiczną państwa celem nadrzędnym jest zapewnienie pełnej skuteczności działania systemu zbierania i demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz odzysku, w tym recyklingu, odpadów powstających z pojazdów wycofanych z eksploatacji. 3. Odzysk i recykling na poziomie: do końca 2014 r. - 85% i 80%, od r. 95% i 85%. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny 1. Zwiększenie poziomu wiedzy mieszkańców i przedsiębiorców dotyczącej gospodarki zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym oraz wymogów prawnych w tym zakresie. 2. Pełna ewidencja danych dotyczących ilości zebranego Zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. 3. Zgodnie z polityką ekologiczną państwa celem nadrzędnym jest rozbudowa systemu odzysku i unieszkodliwiania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego ukierunkowanego na całkowite wyeliminowanie ich ze składowania. W związku z powyższym wyznacza się następujące cele cząstkowe w okresie od 2011 r. do 2022 r.: a) utrzymanie poziomów odzysku i recyklingu w wysokości: 136

137 dla zużytego sprzętu powstałego z wielkogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego i automatów do wydawania: poziomu odzysku w wysokości 80 % masy zużytego sprzętu, poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 75 % masy zużytego sprzętu; dla zużytego sprzętu powstałego ze sprzętu teleinformatycznego, telekomunikacyjnego i audiowizualnego: poziomu odzysku w wysokości 75 % masy zużytego sprzętu, poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 65 % masy Zużytego sprzętu; dla zużytego sprzętu powstałego z małogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego; sprzętu oświetleniowego; narzędzi elektrycznych i elektronicznych z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych; zabawek, sprzętu rekreacyjnego i sportowego oraz przyrządów do nadzoru i kontroli: poziomu odzysku w wysokości 70 % masy zużytego sprzętu, poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 50 % masy zużytego sprzętu; dla zużytych gazowych lamp wyładowczych - poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytych lamp w wysokości 80 % masy tych zużytych lamp. b) osiągnięcie poziomu selektywnego zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych w wysokości 4 kg/mieszkańca/rok (1 284 Mg w mieście Zgorzelec) Określenie celów do osiągnięcia w gospodarce odpadami innymi niż niebezpieczne Zużyte opony Do 2022 r. utrzymanie dotychczasowego poziomu odzysku zużytych opon na poziomie co najmniej 75%, a recyklingu na poziomie co najmniej 15%. Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej 1. Rozbudowa systemu selektywnego zbierania odpadów z remontów, budowy, demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej. 2. do 2022 r. poziom przygotowania do ponownego uzycia, recyklingu i innych form odzysku powinien wynosić minimum 70% wagowo. Biorąc pod uwagę wymagania określone w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami (na podstawie art. 5 Dyrektywy Rady 1999/31/EC) należy przyjąć, że ilości odpadów remontowych zebranych selektywnie oraz poddanych odzyskowi powinna wynosić: 137

138 w 2010 r. - 40% (wagowo) całkowitej ilości odpadów remontowych pochodzenia komunalnego, w 2011 r. - 45% (wagowo) całkowitej ilości odpadów remontowych pochodzenia komunalnego, w 2012 r. - 50% (wagowo) całkowitej ilości odpadów remontowych pochodzenia komunalnego, w 2013 r. - 52% (wagowo) całkowitej ilości odpadów remontowych pochodzenia komunalnego, w 2014 r. - 55% (wagowo) całkowitej ilości odpadów remontowych pochodzenia komunalnego, w 2015 r. - 57% (wagowo) całkowitej ilości odpadów remontowych pochodzenia komunalnego, w 2016 r. - 60% (wagowo) całkowitej ilości odpadów remontowych pochodzenia komunalnego, Odpady opakowaniowe Założono osiągnięcie wymaganych poziomów odzysku i recyklingu określonych w poniższej tabeli.. W tabeli przedstawiono poziomy odzysku i recyklingu za KPGO 2014 na lata 2011 i Dla kolejnych lat poziomy te należy utrzymać. L.p. Tab. 5-1 Wymagania dotyczące poziomów odzysku odpadów opakowaniowych dla lat za KPGO 2014 Rodzaj opakowania poziom w % Odzysk Recykling Odzysk Recykling 1 Opakowania razem 55 1) 40 1) 601) ) 2 Opakowania z tworzyw sztucznych 19 1),2) 22,5 1),2) 3 Opakowania z aluminium 47 1) 50 1) 4 Opakowania ze stali w tym z blachy stalowej 37 1) 50 1) 5 Opakowania z papieru i tektury 54 1) 60 1) 6 Opakowania ze szkła gospodarczego poza ampułkami 46 1) 60 1) 7 Opakowania z materiałów naturalnych (skóra drewno) 15 1) 15 1) 1) nie dotyczy opakowań mających bezpośredni kontakt z produktami leczniczymi określonymi w przepisach Prawa farmaceutycznego. 2) do poziomu recyklingu zalicza się wyłącznie recykling, w wyniku którego otrzymuje się produkt wykonany z tworzywa sztucznego. Celem jest doskonalenie systemu selektywnej zbiórki w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów odzysku recyklingu: odpadów opakowaniowych odzysk 60%, recykling 55% - 80%, w tym: Opakowania z tworzyw sztucznych: ,5% 138

139 Opakowania z aluminium: % Opakowania ze stali: % Opakowania z papieru i tektury: % Opakowania ze szkła: % Opakowania wielomateriałowe: % Uzyskanie w kolejnych latach selektywnej zbiórki odpadów w minimalnej wysokości: ,8 % ,4 % % ,7 % 139

140 5.2 Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów Najistotniejszym celem Polityki Ekologicznej Państwa w dziedzinie gospodarki odpadami, który uwzględniony został również w ustawie o odpadach jest zapobieganie powstawaniu odpadów. Postępowanie z odpadami określa hierarchia, zgodnie, z którą w pierwszej kolejności należy zapobiegać, a następnie kolejno: przygotować do ponownego użycia, recykling, inne metody odzysku, (czyli wykorzystanie odpadów) i na samym końcu unieszkodliwianie, które jest najmniej pożądanym sposobem zagospodarowania. W ramach działań zapobiegających powstawaniu odpadów jedną z ważniejszych ról odgrywa edukacja ekologiczna. Powinna ona być przeprowadzana z uwzględnieniem różnych grup wiekowych i za pomocą różnorodnych środków. Mogą to być przykładowo: ulotki, plakaty, informatory, nagrania w postaci krótkich filmików obrazujących właściwe postępowania z odpadami, a także organizowanie różnego typu festynów ekologicznych. Wszelkiego rodzaju podejmowane działania mają za zadanie wprowadzenie do codziennego życia mieszkańców nawyków właściwego postepowania z odpadami. Kluczem do zapobiegania powstawaniu odpadów są ludzie i związana z tym konieczność zmiany ich przyzwyczajeń i zachowań. Redukcja odpadów u źródła, zmniejsza ilość oraz toksyczność odpadów jeszcze nim recykling, kompostowanie, czy też składowanie mogą być wzięte pod uwagę. Zapobieganie powstawaniu odpadów oznacza przede wszystkim ograniczenie ilości materiałów zużytych do wytwarzania produktów. Zmniejszenie wytwarzania odpadów związane jest z ograniczeniem zbędnej konsumpcji oraz z uwzględnieniem projektowania produktów. Obejmuje także działania, jakie można podjąć po zakończeniu cyklu życia danego produktu. Przed wyrzuceniem, należy wziąć pod uwagę jego ponowne wykorzystanie, odnowienie, bądź też naprawę. Wydłużanie długości życia produktu lub ponowne jego wykorzystanie to formy zmniejszania ilości odpadów przez zapobieganie ich składowaniu. 140

141 Rys. 5-2 Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów ( Z recyklingiem powiązana jest zasada 3R - Reduce, Reuse, Recycle. (W spolszczonej wersji jest to zasada 3U Unikaj, Użyj, Utylizuj). Odnosi się ona do 3 nakazów: Redukowanie ilości opakowań i odpadów. Wielokrotne używanie opakowań i odpadów, których nie udało się zredukować. Przetwarzanie tych opakowań i odpadów, których nie udało się ponownie użyć. Są one ze sobą ściśle związane ich kolejność również nie jest przypadkowa. Dwie pierwsze zasady niosą największe korzyści dla środowiska. Ostatnia pomaga ograniczyć obciążenia środowiska związane z pozyskaniem produktu z surowców pierwotnych i wspomnianą wcześniej akumulacją odpadów. Pierwsza zasada odnosi się do zapobiegania powstawaniu odpadów. W celu zredukowania ich ilości należy wprowadzić w życie wiele nowe nawyków. Przykładowe działania, jakie możemy podejmować, aby dążyć do realizacji pierwszej zasady to: używanie produktów wielokrotnego użytku np. torby materiałowe na zakupy zamiast jednorazowe, długopisy z wymienialnym wkładem, akumulatorki zamiast baterii, 141

142 kupowanie produktów, które są mniej opakowane, kupowanie produktów, które są nam faktycznie potrzebne, zużywanie danego produktu do końca, aby nie wyrzucać resztek, dwustronne drukowanie dokumentów. Nie jesteśmy jednak w stanie zapobiec powstawaniu wszystkich odpadów. Te odpady, których nie udało się zredukować, a nadają się do ponownego użycia należy wykorzystać np.: oddawanie zbędnych nam już rzeczy jak np.: stare meble, ubrania, książki, zabawki ludziom biedniejszym, bądź instytucjom charytatywnym, wielokrotne wykorzystywanie słoików na domowe przetwory oraz plastikowych butelek na ponowne zapełnienie napojem, wykorzystywać jednostronnie zapisane kartki. W przypadku, gdy nie udało się zastosować dwóch powyższych zasad powstałe odpady należy oddać w celu ich przetworzenia. Bardzo ważnym działaniem jest odpowiednia segregacja odpadów. Należy pamiętać o: rozdzieleniu od siebie różnych składników, plastik, papier i szkło wrzucać do odpowiednich pojemników, zgnieceniu butelki, bądź pudełka przed wyrzuceniem, nie wyrzucaniu sprzętu elektronicznego do pojemnika, tylko oddanie do odzysku w odpowiednim punkcie. Coraz częściej do zasad 3R dopisuje się czwartą, jaką jest Rethink (przemyśl). Należy się zastanowić zanim coś kupimy lub wyrzucimy Plan działań w gospodarce odpadami komunalnymi Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów, ograniczenia ilości odpadów oraz ich negatywnego oddziaływania na środowisko 1 Intensyfikacja działań edukacyjno - informacyjnych promujących właściwe postępowanie z odpadami. 2 Promowanie wykorzystywania produktów wytwarzanych z materiałów odpadowych poprzez odpowiednie działania promocyjne i edukacyjne oraz zamówienia publiczne. 3 Promowanie i wspieranie selektywnego zbierania odpadów ulegających biodegradacji oraz kompostowaniu odpadów kuchennych i zielonych, poprzez edukację ekologiczną, finansowanie lub współfinansowanie zakupu przydomowych kompostowników. 4 Promowanie metod odzysku i unieszkodliwiania odpadów z jednoczesnym zmniejszaniem ilości odpadów unieszkodliwianych za pomocą składowania. 5 Eliminowanie uciążliwości dla środowiska związanej z eksploatacją składowiska. 142

143 6 Ujmowanie kryteriów ochrony środowiska przy finansowaniu zadań ze środków publicznych (preferencje dla dostawców materiałów i urządzeń, posiadających np. certyfikaty ekologiczne, stosujących zasady czystszej produkcji itp.). 7 Określenie wskaźnika emisji odpadów oraz ustalenie ich składu morfologicznego na podstawie badań badania morfologii odpadów, co pozwoli to na projektowanie rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami zharmonizowanych z lokalnymi uwarunkowaniami. 8 Wdrażanie w firmach zasad Czystej Produkcji. 9 Ograniczanie zakupu produktów jednorazowego użytku, zamiast tego kupować napoje w szklanych butelkach lub stosować torby wielokrotnego użytku. 10 Wspieranie wprowadzania niskoodpadowych technologii produkcji oraz zapewniających wykorzystanie możliwie wszystkich składników stosowanych surowców Działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania 1 Wzmożenie kontroli podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów (kontrolowania stanu zawieranych umów przez właścicieli nieruchomości z podmiotami prowadzącymi działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych, co skutkować powinno objęciem stosownymi umowami 100 % mieszkańców miasta) 2 Zapewnienie przepływu strumieni odpadów zgodnie z uchwalonymi planami gospodarki odpadami (doskonalenia systemów ewidencji wytwarzanych, poddawanych odzyskowi oraz unieszkodliwianiu odpadów komunalnych). 3 Kontrolowania sposobów i zakresu wypełniania przez podmioty posiadające zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości - ustaleń zawartych w ww. zezwoleniach dotyczących metod oraz miejsc prowadzenia odzysku i unieszkodliwiania odpadów (monitowanie, raportowanie i kontrola - wykorzystanie zapisów, jakie daje ustawa o utrzymaniu porządku i czystości). 4 Wspieranie wdrażania efektywnych ekonomicznie i ekologicznie technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym technologii pozwalających na odzyskiwanie energii zawartej w odpadach w procesach termicznego i biochemicznego ich przekształcania oraz odzyskiwanie energii elektrycznej i/lub cieplnej w procesie pozyskiwania biogazu z kwater składowania odpadów. Dotyczy to w szczególności przystosowanie ZZO (Zachodniego Regionu Gospodarki Odpadami lub Podregionu Zgorzeleckiego Gospodarki Odpadami) do obsługi miasta Zgorzelec w tym zapewnienie odpowiednich mocy przerobowych instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów w celu przetworzenia wszystkich odpadów komunalnych zmieszanych i biodegradowalnych, wytwarzanych na terenie miasta. 5 Zachęcanie inwestorów publicznych i prywatnych do udziału w realizacji inwestycji strategicznych zgodnie z planami gospodarki odpadami. 6 Kontrolowanie przez odpowiednie organy zgodności ustaleń zawartych w wydanych zezwoleniach podmiotom prowadzącym działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz odzysku i unieszkodliwiania odpadów. 143

144 7 Opracowanie programu rozwoju selektywnego zbierania odpadów komunalnych na poziomie gminnym. 8 Zgodnie z KPGO 2014, prowadzenie selektywnego zbierania i odbierania co najmniej następujących frakcji odpadów komunalnych: a) odpady z pielęgnacji ogrodów i parków (tzw. odpady zielone), b) papier i tektura (w tym opakowania, gazety, czasopisma, itd.), c) odpady opakowaniowe ze szkła w podziale na szkło bezbarwne i kolorowe, d) tworzywa sztuczne, e) metale, f) zużyte baterie i akumulatory, g) zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, h) przeterminowane leki, i) chemikalia (farby, rozpuszczalniki, oleje odpadowe, itd.), j) meble i inne odpady wielkogabarytowe, k) odpady budowlane remontowe. 9 Pozostałe frakcje odpadów komunalnych mogą być zbierane łącznie jako zmieszane odpady komunalne. 10 Sposób zbierania odpadów musi być odpowiedni dla przyjętych w zakładach zagospodarowania odpadów technologii przekształcania odpadów, do których odpady będą kierowane ZZO (Zachodniego Regionu Gospodarki Odpadami lub Podregionu Zgorzeleckiego Gospodarki Odpadami). 11 Transport selektywnie zebranych odpadów w sposób zapobiegający ich zmieszaniu. 12 Współpraca samorządu terytorialnego z organizacjami odzysku i przemysłem w celu stymulowania rozwoju rynku surowców wtórnych i produktów zawierających surowce wtórne a w szczególności w celu pozyskania środków na funkcjonowanie systemu zbiórki i transportu. 13 Ograniczenie składowania odpadów ulegających biodegradacji poprzez promowanie kompostowania przydomowego oraz budowę linii technologicznych do przetwarzaniach tych odpadów, takich jak (zgodnie z KPGO 2014): kompostownie odpadów organicznych, linii mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, instalacji fermentacji odpadów (organicznych lub zmieszanych), zakładów termicznego przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych. 144

145 14 Tworzenie systemów gospodarowania odpadami uwzględniającego wszystkie niezbędne elementy gospodarki oraz dostosowanych do warunków lokalnych. 15 Gospodarka odpadami w województwie opierać się będzie na wskazanych w AWPGO zakładach zagospodarowania odpadów (ZZO - Zachodniego Regionu Gospodarki Odpadami lub Podregionu Zgorzeleckiego Gospodarki Odpadami). 16 Stosowane w ZZO technologie, ich przepustowość oraz wyposażenie muszą gwarantować realizację zakładanych dla województwa celów w zakresie gospodarowania odpadami. 17 Zgodnie z KPGO 2014, ZZO winny zapewniać co najmniej następujący zakres usług: a) mechaniczno biologiczne lub termiczne przekształcanie zmieszanych odpadów komunalnych i pozostałości z sortowni, b) składowanie przetworzonych zmieszanych odpadów komunalnych., c) kompostowanie odpadów z pielęgnacji terenów zielonych, d) sortowanie poszczególnych frakcji odpadów komunalnych zbieranych selektywnie (opcjonalnie), e) zakład demontażu odpadów wielkogabarytowych (opcjonalnie), f) zakład przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (opcjonalnie). 18 Stosowanie technologii spełniających kryteria BAT. 19 Wdrażanie nowoczesnych technologii. 20 Składowiska spełniające wszystkie wymogi prawa mogą funkcjonować do czasu ich wypełnienia lub obowiązywania odpowiednich zezwoleń. 21 Budowa i rozbudowa składowisk odpadów jedynie w ramach planowanych do budowy i rozbudowy ZZO - Zachodniego Regionu Gospodarki Odpadami lub Podregionu Zgorzeleckiego Gospodarki Odpadami. 22 Monitorowanie wskaźników wytwarzania odpadów oraz wspieranie działań związanych z badaniem charakterystyki odpadów (porównanie ze wskaźnikami AWPGO 2011 i KPGO Zwiększenie na terenie miasta liczby pojemników do selektywnej zbiórki odpadów. 24 Zorganizowanie akcji bezpłatnego rozdawania mieszkańcom zabudowy jednorodzinnej worków do selektywnego zbierania poszczególnych rodzajów odpadów. 25 Wydłużenie okresu użytkowania, zmniejszenie objętości oraz zwiększenie liczby opakowań wielokrotnego użytku. Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu zgodnie z dokumentem pn. Wytyczne dla programów zapobiegania powstawaniu odpadów. 1. Odpady ulegające biodegradacji: 145

146 zwiększanie świadomości społeczeństwa na temat ilości wyrzucanej żywności zdatnej jeszcze do spożycia, o stratach finansowych z tym związanych oraz o wpływie zbierania i transportowania odpadów na środowisko; promowanie kompostowania wraz z przygotowaniem instrukcji i zapewnieniem kompostowników; zachęcanie do wspólnego kompostowania w blokach mieszkalnych. 2. Odpady papiernicze: wdrażanie działań polegających na możliwości nie przyjmowania przesyłek nieadresowanych np. poprzez odpowiednie oznakowania na skrzynkach pocztowych, obowiązkowo honorowanych przez usługodawców pocztowych; prowadzenie kampanii informacyjnych, które zawierałyby informacje o ilości przesyłek reklamowych produkowanych rocznie w całym kraju oraz na jedno gospodarstwo domowe, a także jej wpływ na środowisko; prowadzenie w biurach kampanii na rzecz ograniczenia zużycia papieru np. poprzez dwustronne drukowanie, wykorzystywanie papierów jednostronnie zadrukowanych. 3. Odpady opakowaniowe: prowadzenie kampanii informacyjnych, które będą zachęcały konsumentów do zakupu produktów z jak najmniejszym opakowaniem; stosowanie rozszerzonej odpowiedzialności producenta za wprowadzone na rynek opakowania; wydłużenie okresu użytkowania, zmniejszenie objętości oraz zwiększenie liczby opakowań wielokrotnego użytku. 4. Odpady niebezpieczne: segregacja odpadów niebezpiecznych; promowanie systemów zarządzania środowiskiem, które pomagają zidentyfikować skład i punkty wytwarzania odpadów niebezpiecznych; prowadzenie szkoleń oraz udzielanie dotacji na utworzenie ukierunkowanych systemów zarządzania środowiskiem (EMS); uruchamianie punktów zbiórki odpadów niebezpiecznych; prowadzenie kampanii informacyjnych skierowanych do gospodarstw domowych promujących produkty zastępcze o zmniejszonym składzie lub braku substancji niebezpiecznych. 146

147 5.2.2 Odpady niebezpieczne występujące w odpadach komunalnych Prawidłowa gospodarka odpadami niebezpiecznymi na obszarze miasta Zgorzelec będzie polegała na następujących działaniach: Selektywne zbieranie odpadów niebezpiecznych jak również rozwój istniejących systemów zbierania odpadów niebezpiecznych ze źródeł rozproszonych, z uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych wytwarzanych w gospodarstwach domowych (ale także wytwarzanych przez przedsiębiorców i instytucje), Przystosowanie ZZO - Zachodniego Regionu Gospodarki Odpadami lub Podregionu Zgorzeleckiego Gospodarki Odpadami do obsługi miasta Zgorzelec w zakresie zagospodarowania odpadów niebezpiecznych występujących w odpadach komunalnych, Minimalizacja ilości odpadów niebezpiecznych unieszkodliwianych za pomocą składowania, Intensyfikacja nadzoru w zakresie przestrzegania wymagań ochrony środowiska (w tym sprawozdawczości o ilości wytwarzanych odpadów) w szczególności wśród wytwórców odpadów niebezpiecznych, Nadzór nad sposobem postępowania z odpadami niebezpiecznymi, Popularyzacja prawidłowego postępowania z odpadami niebezpiecznymi, przez podejmowanie kampanii informacyjno- edukacyjnych, szkoleń i konkursów. Zużyte baterie i akumulatory: rozbudowa systemu zbierania zużytych baterii i akumulatorów. Zgodnie z KPGO 2014 zapobieganie powstawaniu zużytych baterii i akumulatorów polega głownie na stosowaniu baterii i akumulatorów o przedłużonej żywotności. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny rozbudowa infrastruktury technicznej w zakresie zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Zgodnie z KPGO 2014 niezwykle istotne w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów są działania informacyjno-edukacyjne mające na celu ukształtowanie świadomych postaw konsumentów Pozostałe odpady występujące w odpadach komunalnych Przystosowanie ZZO Zachodniego Regionu Gospodarki Odpadami do obsługi miasta Zgorzelec, Intensyfikacja nadzoru nad podmiotami, które prowadzą działalność w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów na terenie miasta. Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej rozwój selektywnego zbierania tych odpadów, 147

148 nadzór nad właściwym postępowaniem z tymi odpadami. Odpady opakowaniowe rozwój selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych i ich odzysku. Zgodnie z KPGO 2014 najszersze możliwości zapobiegania daje faza koncepcji oraz projektowania opakowań, ponieważ bierze pod uwagę ilość odpadów, jaka zostanie wytworzona w każdej z faz cyklu życia danego produktu. Możliwości zapobiegania powstawaniu odpadów oraz ich redukcja jest następujące: włączenie kryterium projektowania ekologicznego w rozwój nowych produktów, stosowanie rozszerzonej odpowiedzialności producenta za wprowadzone przez nich na rynek opakowania, wydłużenie okresu użytkowania, zmniejszenie objętości oraz zwiększenie liczby opakowań wielokrotnego użytku, stosowanie oznakowania ekologicznego na opakowaniach, które pozwala konsumentom zidentyfikować produkty spełniające kryteria ekologiczne, w tym kryteria wydajności materiałowej i ograniczeń w opakowaniach oraz stosowaniu substancji niebezpiecznych, tym samym udostępniając konsumentowi informacje o zapobieganiu powstawaniu odpadów w chwili zakupu danego produktu. 5.3 Niezbędna efektywność systemu gospodarki odpadami Niezbędna efektywność selektywnego zbierania odpadów Dla spełniania celów gospodarowania odpadami z selektywnego zbierania poniżej przedstawiono obliczenia wymaganych skuteczności selektywnego zbierania oraz przetwarzania odpadów ulegających biodegradacji. Na podstawie założonych w KPGO 2010 dwóch progów wzrostu poziomów selektywnego zbierania odpadów (10% w 2010 r. i 20% w 2018 r.) opracowano prognozę wzrostu tych poziomów w poszczególnych latach do roku 2020 i przedstawiono poniżej w tabeli. Tab Prognozowana wymagana skuteczność selektywnego zbierania odpadów, % masy wytworzonych odpadów komunalnych Rok Skuteczność selektywnego zbierania \%\ Ilość zebranych selektywnie odpadów (Mg) , , , , , , Źródło: szacunki własne na podstawie KPGO 2010 i AWPGO

149 Założono, że selektywnie zbierane będą nie tylko odpady surowcowe (opakowaniowe i nieopakowaniowe), ale także odpady zielone oraz kuchenne (tylko roślinne) i ogrodowe. W związku z uchwaleniem w listopadzie 2008 roku dyrektywy parlamentu europejskiego i rady 2008/98/WE w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy będzie zachodziła konieczność do 2020 roku przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak papier, metal, plastik i szkło z gospodarstw domowych że te strumienie odpadów są podobne do odpadów z gospodarstw domowych, zostanie zwiększone wagowo do minimum 50 % Odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) odpadów komunalnych ulegających biodegradacji Biorąc pod uwagę wymagania określone w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami (na podstawie art. 5 Dyrektywy Rady 1999/31/EC) należy przyjąć, że ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania powinny wynosić: w 2011 r. - 63% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonej w 1995 r., w 2013 r. - 50% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonej w 1995 r., w 2015 r. - 44% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonej w 1995 r., w 2020 r. - 35% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonej w 1995 r. Zgodnie z zapisami KPGO 2010 Ilość wytwarzanych odpadów ulegających biodegradacji w 1995 r. wyznaczona została na poziomie 4,38 mln Mg, co oznacza, że na statystycznego mieszkańca miasta przypadało wówczas 155 kg/rok, a na mieszkańca wsi 47 kg/rok. Przyjmując założenia KPGO 2010 w roku 1995 w mieście Zgorzelec wytworzonych było 5 723,84 Mg odpadów ulegających biodegradacji. Tab Prognoza ilości odpadów komunalnzch ulegających biodegradacji z Miasta Zgorzelec unieszkodliwianych na składowisku oraz innymi metodami w latach 2010 i 2013 i 2020 na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016 Rodzaj zbiórki Maks. Ilość odpadów ulegających biodegradacji trafiających na składowisko Minimalna Ilość odpadów ulegających biodegradacji unieszkodliwionych w innej metodzie niż składowanie Lata [Mg] Proponowane poziomy ograniczania składowania odpadów ulegających biodegradacji w latach dla wypełnienia wymagań przedstawiono w tabeli - Tab Jedynie wartości dla lat 2010, 2013 oraz 2020 mają charakter wymagań prawnych, 149

150 wartości dla pozostałych lat stanowią jedynie pewne wytyczne - punkty kontrolne dla oceny postępów w ograniczaniu składowania odpadów ulegających biodegradacji, zwłaszcza istotne dla przedziału lat Tab Maksymalna zawartość odpadów ulegających biodegradacji w odpadach przeznaczonych do składowania, % składowanych odpadów ulegających biodegradacji w 1995 r - na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016 Rok Maksymalna zawartość odpadów ulegających biodegradacji [%] , , , , , , , , , , , ,0 szacunki własne na podstawie KPGO 2010 Przyjęto za KPGO 2010, że w 1995 r. wytwarzano 155 kg odpadów ulegających biodegradacji na mieszkańca terenów miejskich i 47 kg na mieszkańca terenów wiejskich. Na podstawie powyższych założeń określono minimalne ilości odpadów ulegających biodegradacji unieszkodliwionych w inny sposób niż składowanie. Tab Minimalna ilość odpadów ulegających biodegradacji w odpadach przeznaczonych unieszkodliwiona w inny sposób niż składowanie (Mg) - na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016 Rok Minimalna ilość odpadów ulegających biodegradacji unieszkodliwionych w inny sposób niż składowanie [MG] , , , , , , ,3 Selektywne zbieranie odpadów ulegających biodegradacji jest jednym z zasadniczych działań służących redukcji składowania tych odpadów, dla osiągnięcia celów ilościowych na lata 2010, 2013 i Przyjęto, że selektywnie zbieranymi frakcjami odpadów biologicznie rozkładalnych będą przynajmniej: odpady ogrodowe i kuchenne roślinne, odpady z terenów zielonych oraz papier i tektura. Założono, że z terenów zielonych zbierać się będzie selektywnie w celu poddania kompostowaniu do 80% masy odpadów wytwarzanych. Przyjęto także, że skuteczność selektywnego zbierania i przydomowego kompostowania odpadów ogrodowych i kuchennych roślinnych wzrośnie do 10% w roku 2010 i 20% w roku 2016 (w stosunku do masy tych odpadów wytwarzanych). W przypadku 150

151 odpadowego papieru (opakowaniowego i innego) przyjęto wzrost skuteczności selektywnego zbierania z obecnych 3% do 20% w 2016 roku (Tab. 5-6). Tab Założone procentowe poziomy selektywnego zbierania odpadów ulegających biodegradacji, % masy odpadów wytworzonych - na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016 Rok Odpady ogrodowe [%] Odpady z terenów zielonych [%] Papier i tektura [%] ,0 80,0 4, ,0 80,0 6, ,7 80,0 8, ,3 80,0 9, ,0 80,0 11, ,7 80,0 13, ,3 80,0 14, ,0 80,0 16,6 szacunki własne na podstawie KPGO 2010 Przyjęte założenia pozwoliły na określenie ilości zbieranych selektywnie poszczególnych strumieni odpadów ulegających biodegradacji. Tab Założone minimalne ilościowe poziomy selektywnego zbierania odpadów ulegających biodegradacji na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016 Rok Odpady ogrodowe [Mg] Odpady z terenów zielonych [Mg] Papier i tektura [Mg] ,6 177,6 136, ,0 178,9 186, ,6 180,3 238, ,9 181,7 290, ,6 183,1 343, ,4 184,5 396, ,0 185,9 451, ,5 185,9 503,1 Osiągnięcie zakładanych poziomów zbiórki odpadów komunalnych pozwoli osiągnąć wielkości zaprezentowane w tabeli zamieszczonej poniżej, w której przedstawiono minimalne ilości odpadów ulegających biodegradacji unieszkodliwionych w innej metodzie niż składowanie oraz osiągnięte poziomy selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji oraz odpadów opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych. Aktualna efektywność systemu została zaprezentowana w tabeli - Tab oraz tabeli Tab i stanowi ona około 59% wymagań minimalnych z roku 2010, 49% wymagań z roku 2012 i 42% wymagań z roku

152 Tab Porównanie minimalnych ilości odpadów ulegających biodegradacji w odpadach przeznaczonych unieszkodliwiona w inny sposób niż składowanie z efektywnością selektywnej zbiórki (Mg) - na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016 Rok Minimalna ilość odpadów ulegających biodegradacji unieszkodliwionych w inny sposób niż składowanie [Mg] Prognozowana efektywność selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji w tym odpadów opakowaniowych [Mg] Niedobór [Mg] , ,3-60, , ,8 445, , ,4 755, , ,8 1275, , ,3 1262, , ,3 1369, , ,3 1456,9 Selektywne zbieranie nie zapewni całkowitego wypełnienia założonych celów redukcji składowania odpadów ulegających biodegradacji, dlatego konieczne będzie wdrożenie również innych działań skierowanych na przetwarzanie odpadów zmieszanych w celu wydzielenia odpadów pospożywczych/kuchennych. Realizacja zakładanych celów, wymagać będzie wybudowania dodatkowych instalacji o do przetwarzania odpadów komunalnych zmieszanych mających na celu wydzielenie i unieszkodliwienie odpadów legających biodegradacji System gospodarki odpadami ulegającymi biodegradacji na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku Wdrażanie systemu zagospodarowania odpadów ulegających biodegradacji wymaga podjęcia kompleksowych działań informacyjno edukacyjnych w tym zakresie. 2. Powstające w gospodarstwach domowych odpady ulegające biodegradacji powinny być w pierwszej kolejności wykorzystywane przez mieszkańców we własnym zakresie np. poprzez kompostowanie w przydomowych kompostownikach. Koniecznym zatem będzie zewidencjonowanie istniejących kompostowników oraz ocena ilości odpadów, które trafiają do kompostowania. 3. Wiedza dotycząca wykorzystywania przez mieszkańców kompostowniki powinna być przekazania samorządowi przez podmiot posiadający zezwolenie na odbiór odpadów 4. Odpady ulegające biodegradacji powinny być zbierane w sposób selektywny, co pozwala na pozyskanie surowca o odpowiedniej czystości. Wprowadzenie zbierania selektywnego, musi być jednak poprzedzone odpowiednimi działaniami edukacyjnymi. 5. Odpady z pielęgnacji terenów zielonych oraz odpady ulegające biodegradacji targowisk powinny być zbierane w sposób selektywny i kierowane do kompostowni odpadów, gdzie przetworzone zostaną na kompost. Odpady te, wraz z innymi odpadami ulegającymi biodegradacji mogą być również poddane procesowi fermentacji, celem uzyskania biogazu. 152

153 6. Sukcesywnie należy dążyć do zbierania selektywnego tzw. odpadów kuchennych. Odpady te w przypadku uzyskania odpowiedniego stopnia czystości będą wykorzystywane do produkcji kompostu. W przypadku nieodpowiedniej czystości powinny być one przekształcone na biogaz w procesach fermentacji. 7. Odpady zmieszane o wysokiej zawartości odpadów ulegających biodegradacji, powinny zostać poddane biologicznym lub termicznym procesom przekształcania. Preferowane będą metody pozwalające na pozyskanie energii z tych odpadów. 8. Odpady ulegające biodegradacji typu komunalnego mogą być wspólnie zagospodarowywane z odpadami biodegradowalnymi z przemysłu oraz z rolnictwa Odpady wielkogabarytowe Odpady wielkogabarytowe to odpady z gospodarstw domowych, które ze względu na duże rozmiary (nie mieszczą się do standardowych pojemników) wymagają odrębnego traktowania. Zakłada się następujący rozwój selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych: % wytwarzanych odpadów wielkogabarytowych, % wytwarzanych odpadów wielkogabarytowych, % wytwarzanych odpadów wielkogabarytowych. Szacuje się, że w roku 2008 na terenie miasta wytworzono ok. 455 Mg odpadów wielkogabarytowych. Poniższa tabela zawiera ilości odpadów wielkogabarytowych, które zgodnie z wyżej przedstawionymi założeniami powinny zostać zebrane w wyniku zbiórki selektywnej w kolejnych latach. W planach na szczeblu gminnym należy opracować szczegółowe przedsięwzięcia związane z organizacją zbiórki oraz odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów wielkogabarytowych. Tab Prognoza rozwoju selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych w latach na podstawie Planu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych dla miasta Zgorzelec na lata Z perspektywa do roku 2016 Rodzaj zbiórki Lata [Mg] Rozwój selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych (na podstawie KPGO) 91,6 210,9 302, Odpady budowlane Zakłada się następujący rozwój selektywnej zbiórki odpadów budowlanych: w roku % wytwarzanych odpadów budowlanych, w roku % wytwarzanych odpadów budowlanych, w roku % wytwarzanych odpadów budowlanych, 153

154 Szacuje się, że w roku 2008 wytworzono ok. 939 Mg odpadów budowlanych. Tabela poniżej zawiera ilości odpadów budowlanych, które zgodnie z wyżej przedstawionymi założeniami powinny zostać zebrane selektywnie w latach: 2009, 2012 oraz Tab Prognoza rozwoju selektywnej zbiórki odpadów budowlanych w latach na podstawie Programu selektywnej zbiórki, systemu odbioru i przetwarzania (rozdrabniania) odpadów z rozbiórki obiektów budowlanych dla miasta Zgorzelec zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec Rodzaj zbiórki Lata [Mg] Zakłada się następujący rozwój selektywnej zbiórki odpadów budowlanych za KPGO 381,2 580,5 594, Odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie odpadów komunalnych Zgodnie z wytycznymi KPGO 2010 zakłada się następujący rozwój systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi: w roku % odpadów będzie zbieranych selektywnie, w roku % odpadów będzie zbieranych selektywnie, w roku % odpadów będzie zbieranych selektywnie. Szacuje się, że w roku 2008 w strumieniu odpadów komunalnych było 59 Mg odpadów niebezpiecznych. Tab Zakładane ilości selektywnie zbieranych odpadów niebezpiecznych wchodzących w strumień odpadów komunalnych w latach: 2009 do 2016 na podstawie Planu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych dla miasta Zgorzelec na lata Z perspektywa do roku 2016 Rodzaj zbiórki Zakłada się następujący rozwój systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi występującymi w odpadach komunalnych za KPGO Lata [Mg] ,91 12,15 21, Założone cele i zadania do osiągnięcia oraz przyjęty system gospodarki odpadami opakowaniowymi Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. z 2001 r. Nr. 63, poz. 639 ze zm.) wprowadza obowiązek zapewnienia odzysku, a w szczególności recyklingu, odpadów opakowaniowych i poużytkowych wprowadzanych na rynek przez przedsiębiorców. Rok 2014 jest rokiem w którym Polska ma osiągnąć poziomy odzysku i recyklingu okresowe Dyrektywą Opakowaniową 94/62 z późniejszymi nowelizacjami. Z rozporządzenia MŚ z dnia 15 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 752) wynika, iż w 2014 roku będziemy musieli osiągnąć 50% poziom recyklingu w aluminium, i stali, a 60% poziom w papierze i szkle. W tworzywach ten poziom będzie wynosić 22,5% mimo że już w

155 roku wynosi on 25%. Z tego powodu w 2008 roku poziom w tworzywach został obniżony do 16%. Z innej strony ustawodawca podjął decyzję o wprowadzeniu poziomu recyklingu na opakowania z drewna (w tym palety). W okresie poziom ten będzie niezmienny i będzie wynosić 15%. T Dla całego kraju ustalono: a) na rok 2009 r. docelowe poziomy: odzysku opakowań 51%, recyklingu opakowań 30%; b) na rok 2012 r. docelowe poziomy: odzysku opakowań 57%, recyklingu opakowań 45%. c) na rok 2014 r. docelowe poziomy: odzysku opakowań 60%, recyklingu opakowań 55%. To wymaganie wynika z dyrektywy opakowaniowej UE oraz uzyskanego okresu przejściowego na jej wdrożenie w Polsce i nie dotyczy poszczególnych przedsiębiorców wprowadzających na rynek opakowania oraz inne produkty, takie jak. opony samochodowe, urządzenia chłodnicze, akumulatory i ogniwa, oleje smarowe, lampy wyładowcze, opony samochodowe. Dla przedsiębiorców tych nie ustalono wymaganego poziomu odzysku, a jedynie wymagany poziom recyklingu (wykorzystania materiałowego). Rozporządzenie Ministra Środowiska określiło poziomy recyklingu opakowań w poszczególnych latach aż do roku 2014 tabel Tab Natomiast w tabeli - Tab przedstawiono zakładane w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami poziomy recyklingu dla poszczególnych rodzajów odpadów opakowaniowych w latach 2007, 2010 oraz L.p. Tab Roczne poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych na lata 2007, 2010 i 2018 wg Krajowego Planu Gospodarki 2010 Rodzaj opakowania z którego powstał odpad % poziomu % poziomu % poziomu odzysk recykling odzysk recykling odzysk recykling 1 Opakowania (ogółem) min.50 min. 25 min. 60 min. 38 min Opakowania z tworzyw min. 25 min. 18 min. 22,5 sztucznych 3 Opakowania z aluminium min. 40 min. 45 min Opakowania ze stali min. 20 min. 35 min Opakowania z papieru i tektury min. 48 min. 54 min

156 L.p. Rodzaj opakowania z którego powstał odpad % poziomu % poziomu % poziomu odzysk recykling odzysk recykling odzysk recykling 6 Opakowania ze szkła min. 38 min. 49 min Opakowania z materiałów naturalnych min.15 - (drewna i tekstyliów) 8 Opakowania z drewna - min.15 min.15 1) Ostateczne wartości poziomów zostaną określone w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. ust. 8 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i depozytowej (Dz. U. z 2001 r. Nr 63, poz. 639, z późn. zm.). 2) Do poziomu recyklingu zalicza się wyłącznie recykling, w wyniku którego otrzymuje się produkt wykonany z tworzywa sztucznego. Dyrektywa opakowaniowa 2004/12/EC wyznacza kolejne wyższe cele do osiągnięcia w odniesieniu do odzysku, w tym recyklingu tych odpadów do roku Wynoszą one odpowiednio: dla całkowitej masy odpadów opakowaniowych min. 60% odzysku, w tym min. 55% oraz maks. 80% recyklingu, dla poszczególnych materiałów opakowaniowych określa się poziom recyklingu: 60% dla szkła oraz papieru/tektury, 50% dla metali, 22,5% dla tworzyw sztucznych oraz 15% dla drewna. Tab Roczne poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych g Rozporządzenia MŚ z dnia 15 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 752) Rodzaj opakowania Lata, % recyklingu Tworzywa sztuczne ,5 22,5 Papier i tektura Szkło Metale aluminium Z blachy stalowej Dla krajów, które przystąpiły w 2004 roku do UE, dyrektywa proponuje okresy przejściowe, analogicznie jak dla obecnie obowiązującej dyrektywy opakowaniowej. Dla Polski proponuje się osiągnięcie wymienionych celów w 2014 roku. Szacunkowe prognozy minimalnych poziomów odzysku dla gospodarki odpadami opakowaniowymi dla lat do roku 2016, przy założeniu, że w tym roku będą obowiązywały dla Polski w/w wyższe poziomy odzysku i recyklingu zawierają tabele: Tab. 5-14, Tab. 5-15, Tab Uwzględniono w niej także recykling opakowań wielomateriałowych na poziomie 25 %, pomimo, że nie jest wymagany. Taki poziom był założony :do osiągnięcia w 2007 roku. 156

157 Tab Zakładane minimalne ilości selektywnie zbieranych odpadów opakowaniowych dla 2009 roku (na podstawie KPGO 2010 oraz dyrektywy opakowaniowej 2004/12/EC) na podstawie Programu selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych na terenie miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec materiały opakowaniowe wymagany recykling, % prognoza wytwarzania odpadów, Mg/rok wymagana masa odpadów do recyklingu, Mg/rok Opakowania z tworzyw sztucznych Opakowania z aluminium 17% 1 868,6 317,7 43% 177,6 76,4 Opakowania ze stali 29% 414,4 120,2 Opakowania z papieru i tektury 50% 2 894,2 1447,1 Opakowania ze szkła 41% 1 226,3 502,8 Opakowania wielomateriałowe 25% 909,8 227,4 Tab Zakładane minimalne ilości selektywnie zbieranych odpadów opakowaniowych dla 2012 roku (na podstawie KPGO 2010 oraz dyrektywy opakowaniowej 2004/12/EC) na podstawie Programu selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych na terenie miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec materiały opakowaniowe wymagany recykling, % prognoza wytwarzania odpadów, Mg/rok wymagana masa odpadów do recyklingu, Mg/rok Opakowania z tworzyw sztucznych 20% 1 911,6 382,3 Opakowania z aluminium 48% 181,7 87,2 Opakowania ze stali 42% 424,0 178,1 Opakowania z papieru i tektury 56% 2 960,9 1658,1 Opakowania ze szkła 49% 1 254,5 614,7 Opakowania wielomateriałowe 25% 930,7 232,7 Tab Zakładane minimalne ilości selektywnie zbieranych odpadów opakowaniowych dla 2016 roku (na podstawie KPGO 2010) na podstawie Programu selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych na terenie miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec materiały opakowaniowe wymagany recykling, % prognoza wytwarzania odpadów, Mg/rok wymagana masa odpadów do recyklingu, Mg/rok Opakowania z tworzyw sztucznych 22,50% 1 956,6 440,2 Opakowania z aluminium 50% 186,0 93,0 Opakowania ze stali 50% 434,0 217,0 Opakowania z papieru i tektury 60% 3 030,5 1818,3 Opakowania ze szkła 60% 1 284,0 770,4 Opakowania wielomateriałowe 25% 952,6 238,2 157

158 Dyrektywa opakowaniowa 2004/12/EC wyznacza kolejne wyższe cele do osiągnięcia w odniesieniu do odzysku, w tym recyklingu tych odpadów do roku Wynoszą one odpowiednio: dla całkowitej masy odpadów opakowaniowych min. 60% odzysku, w tym min. 55% oraz maks. 80% recyklingu, dla poszczególnych materiałów opakowaniowych określa się poziom recyklingu: 60% dla szkła oraz papieru/tektury, 50% dla metali, 22,5% dla tworzyw sztucznych oraz 15% dla drewna. Tab Roczne poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych g Rozporządzenia MŚ z dnia 15 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz.U ) Rodzaj opakowania Lata, % recyklingu Papier i tektura Dla krajów, które przystąpiły w 2004 roku do UE, dyrektywa proponuje okresy przejściowe, analogicznie jak dla obecnie obowiązującej dyrektywy opakowaniowej. Dla Polski proponuje się osiągnięcie wymienionych celów w 2014 roku. Szacunkowe obliczenia bilansowe dla gospodarki odpadami opakowaniowymi dla roku 2016, przy założeniu, że w tym roku będą obowiązywały dla Polski w/w wyższe poziomy odzysku i recyklingu zawierają tabele: Tab. 5-14, Uwzględniono w niej także recykling opakowań wielomateriałowych na poziomie 25 %, pomimo, że nie jest wymagany. Taki poziom był założony :do osiągnięcia w 2007 roku. Tab Zakładane minimalne ilości selektywnie zbieranych odpadów o opakowaniowych z papieru i tektury dla lat 2009, 2010 i 2016roku (na podstawie KPGO 2010 oraz dyrektywy opakowaniowej 2004/12/EC) na podstawie Programu selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych na terenie miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec Rok wymagany recykling, % prognoza wytwarzania odpadów, Mg/rok wymagana masa odpadów do recyklingu, Mg/rok % 2 894,2 1447, % 2 960,9 1658, % 3 030,5 1818,3 158

159 6 System funkcjonowania gospodarki odpadami w szczególności odpadami komunalnymi Podstawowymi instytucjami odpowiedzialnymi za przebudowę systemu gospodarki odpadami w województwie są: Marszałek Województwa Dolnośląskiego, Wojewoda Dolnośląski, Starostowie, Prezydenci i Burmistrzowie Miast województwa, Wójtowie. 6.1 Modele organizacyjne i finansowe systemu gospodarki odpadami komunalnymi Modele zarządzania Obecnie obowiązujące przepisy prawne pozwalają na wyodrębnienie dwóch modeli zarządzania gospodarką odpadami komunalnymi na terenie miasta. W przyszłości zarządzanie gospodarką będzie następowało w oparciu o uregulowania zapisane w ustawie o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw Dz.U. z 2011, nr 152, poz. 897 oparte na całkowitym władztwie gminy Model 1 polegający na aktywnej roli samorządu charakteryzuje się następującymi cechami: Samorząd realizuje gospodarką odpadami komunalnymi jako podmiot zajmujący się: planowaniem, organizowaniem, realizacją, monitoringiem i kontrolą. Samorząd dysponuje opłatami wniesionymi przez właścicieli nieruchomości (wytwórców odpadów), co jest efektem przejęcia od właścicieli nieruchomości ich obowiązków polegających na zawieraniu umów na odbiór odpadów. Redystrybucja środków jest kierowane na bieżącą eksploatację systemu oraz jest zabezpieczeniem potrzeb inwestycyjnych. Model 2 polegający na pasywnej roli samorządu: Samorząd realizuje gospodarką odpadami komunalnymi jako podmiot zajmujący się: 159

160 planowaniem, organizowaniem, monitoringiem i kontrolą. Obowiązek samorządu jest przeniesiony na inny podmiot, samorząd lub Zwiazek gmin. Opłaty za odbiór odpadów, na podstawie właściwych umów są przekazywane przedsiębiorcy (podmioty, jednostki organizacyjne) posiadający pozwolenie na odbiór odpadów (oraz te które na mocy ustawy tego nie potrzebują wpisane do rejestru prowadzonego przez samorząd). Model 1 zakłada przejęcie własności odpadów przez Miasto, co jest możliwe w świetle obowiązujących obecnie przepisów prawnych jedynie poprzez pozytywne rozstrzygnięcie referendum (Art. 6a ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach). W efekcie, opłaty przejmuje Miasto, które staje się równocześnie posiadaczem odpadów komunalnych wytworzonych na terenie nieruchomości. Zmiany ustawowe (ustawa o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw Dz. U. z 2011, Nr 152, poz. 897) polegają na rezygnacji z konieczności przeprowadzenia referendum które ułatwiłyby realizację wzmiankowanego modelu. W przypadku przyjęcia modelu 1 jako rozwiązania kwestii zarządzania gospodarką odpadami komunalnymi zadania Miasta obejmują: Pełne przejęcie odpowiedzialności za gospodarkę odpadami komunalnymi wytworzonymi na terenie miasta. Przejęcie opłat i odpadów od właścicieli nieruchomości. Wybór, w drodze przetargu publicznego, przedsiębiorców do odbioru odpadów z miejsc ich gromadzenia do zarządzanej przez instalacji gospodarki lub innej instalacji działających na warunkach komercyjnych. Kontrolowanie wypełniania przez właścicieli nieruchomości i przedsiębiorców obowiązków wynikających z ustawy i umowy. Model 1 daje samorządowi pełne możliwość określania warunków funkcjonowania gospodarki odpadami na terenie miasta od momentu wytworzenia aż do ich zagospodarowania czy też unieszkodliwiania. Formuła ta pozwala na właściwe realizowanie: celów i wytycznych przyjętych w przepisach oraz strategiach, planach i programach dotyczących ochrony środowiska i gospodarki odpadami na szczeblu krajowym i regionalnym, Programu zapobiegania powstawaniu odpadów (w tym optymalnego wykorzystania zrealizowanych inwestycji w postaci instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów), Regulaminu Utrzymania Czystości I Porządku w Gminie. 160

161 Wyżej wyspecyfikowane założenia mogą być realizowane również przy obecnie funkcjonującym modelu 2, w którym samorząd spełnia rolę bardziej planisty i kontrolera niż administratora gospodarki odpadami. Jednak w modelu tym możliwości samorządu są bardziej ograniczone natomiast obowiązki pozostają bez zmian. Ponadto wprowadzenie modelu 1 wiąże się z utrudnieniami: 1. Koniecznością przeprowadzenie ważnego referendum (należy podkreślić iż obawy nie budzą ewentualny wynik referendum ale wyłącznie zagwarantowanie jego ważności spełnienie art. 55 i 56 ustawy o referendum lokalnym - Dz. U. z 2000 r. Nr 88, poz. 985 z późn. zm.) 2. Koniecznością wprowadzenia instrumentów finansowych, w ramach opłaty, którą można skrótowo nazwać podatkiem śmieciowym, motywującego do realizacji stawianych celów w tym selektywnej zbiórki surowców wtórnych i innych działań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych przewidzianych w Programie zapobiegania powstawaniu odpadów, Model 2, mimo, iż daje samorządowi wyraźnie słabszą pozycję, to w świetle dotychczasowych osiągnięć samorządu w gospodarce odpadami bazującej na tym właśnie modelu należy go traktować jako dopuszczalny, wymagający jednak dalszego doskonalenia. W tym przypadku realizacja głównych celów zarządzania wymagać będzie m.in.: 1. Opracowania bardziej szczegółowego Regulaminu Utrzymania Czystości I Porządku dla miasta w zakresie dot. gospodarki odpadami komunalnymi, 2. Rozbudowanego systemu monitoringu i kontroli. Efektywność systemu gospodarki odpadami, założonego w modelu 2, jest w znacznej mierze uzależniona od funkcjonujących podmiotów gospodarczych, które uzyskują od samorządu pozwolenie na odbiór odpadów. Podmioty gospodarcze działając w oparciu o rachunek ekonomiczny wpływają korzystnie na obniżenie kosztów usługi, jednak realizowane przez nie inwestycje mają charakter partykularny (cel nadrzędny: korzyść firmy), a nie mają nadrzędnego celu w postaci dobra mieszkańca, miasta czy środowiska. Z tego też powodu istotna jest dbałość o jakość świadczonych usług. Model 2 nie powoduje nadmiernego, bezpośredniego, obciążenia budżetu samorządu kosztami inwestycyjnymi i eksploatacyjnymi, przenosząc je na przedsiębiorstwa, a te z kolei na wytwórców odpadów. Może się to jednak okazać niewystarczające dla realizacji zakładanych celów. Istnieje niebezpieczeństwo, że opłaty, w całości ponoszone na rzecz przedsiębiorstw, nie zapewnią pokrycia kosztów kompleksowej gospodarki odpadami. Niewątpliwie duża część działań inwestycyjnych będzie musiała być wsparta finansowo przez samorząd miejski. Model 2 sprawdza się najpełniej w ramach zbiórki odpadów komunalnych prowadzonej w zabudowie jednorodzinnej (w szczególności w ramach zbiórki selektywnej prowadzonej w komentowanym środowisku). Mieszkańcy tego typu zabudowy, ponosząc opłatę od odebranego pojemnika, minimalizują ilości wytwarzanych odpadów, kompostują odpady ulegające biodegradacji i selektywnie zbierają surowce wtórne, obniżając w ten sposób swoje wydatki. Jako potencjalny, niekorzystny efekt tego rozwiązania wskazuje się możliwość powstawania dzikich wysypisk. 161

162 Podsumowując, oba modele zarządzania, należy stwierdzić, że posiadają one zarówno silne, jak i słabe strony co przedstawiono w tabeli zamieszczonej poniżej. Tab Silne i słabe strony modeli zarządzania systemem gospodarki odpadami Silne/słabe strony Silne strony Model 1 aktywnej roli samorządu Osiągnięcie niezależności finansowej - opłatami wniesionymi przez właścicieli nieruchomości Precyzyjne określania warunków na rynku usług gospodarowania odpadami (znacznie większa niż w regulaminie utrzymania porządku i czystości) Łatwiejsza realizacja obowiązkowych zadań i celów przyjętych w Programie zapobiegania powstawaniu odpadów Model 2 pasywnej roli samorządu Brak obciążeń w zakresie realizacji gospodarki odpadami; większość z nich przerzucona na sektor prywatny Niewielkie obciążenia kosztami inwestycyjnymi i eksploatacyjnymi Mniej rozbudowana administracja gospodarki odpadami Realizacja zadań zgodnie z zasadami wolnego rynku Pełen nadzór nad funkcjonowaniem całego proces wytwarzania, gromadzenia, transportu i składowania odpadów Możliwość optymalizowania systemu w krótkich odcinkach czasu Uzyskanie jednolitości systemu Słabe strony Samorząd jest bezpośrednio obciążone szerokim zakresem obowiązków w dziedzinie gospodarki odpadami, pojawiającymi się w ślad za przejętymi opłatami Wysokie koszty inwestycyjne i eksploatacyjne Rozbudowany aparat kontrolny w zakresie wypełniania przez właścicieli nieruchomości i przedsiębiorców obowiązków Brak opłat wniesionych przez właścicieli nieruchomości Stosunkowo słabsza pozycja na rynku usług Konieczność bardziej szczegółowego opracowywania wymogów w regulaminie utrzymania porządku i czystości w gminie oraz w zarządzeniu prezydenta strategicznych i operacyjnych dokumentów w zakresie gospodarki odpadami 162

163 Silne/słabe strony Model 1 aktywnej roli samorządu Model 2 pasywnej roli samorządu wynikających z ustawy i umów Konieczność przeprowadzenia ważnego referendum Konieczność stosowania dodatkowych narzędzi stymulujących pożądanie zachowania mieszkańców Bardzo ograniczony wpływ na efektywność działającego systemu Wydłużony czas reakcji w celu optymalizowania systemu Brak jednolitości działającego systemu Konieczność budowy struktur organizacyjnych na potrzeby zarządzania systemem gospodarki odpadami Biorąc pod uwagę obecnie obowiązujące przepisy prawne, dotychczasowe doświadczenia wyrażające się skutecznym stosowaniem instrumentów w zarządzaniu gospodarką odpadami, w tym szczególnie oddziaływaniem na podmioty sektora prywatnego, oraz stanowisko samorządu, zaleca się utrzymanie i doskonalenie dotychczasowego modelu zarządzania systemem gospodarki odpadami, czyli Modelu 2. Ewentualne przejście do gospodarowania w ramach modelu 1 powinno zostać poprzedzone oddzielnymi, szczegółowymi analizami ekonomicznymi, biorącymi pod uwagę przedstawione powyżej czynniki. Potencjalny wybór Modelu 2 powinien być wsparty zmianą uwarunkowań prawnych tak ażeby podjęcie decyzji związane było ze statutowymi kompetencjami samorządu a nie pozyskaniem dodatkowych uprawnień, np. wynikających z przeprowadzonego referendum lokalnego Modele finansowania gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującą zasadą zanieczyszczający płaci wszystkie koszty, związane z wdrażaniem krótkoterminowego planu działania będą ponoszone przez użytkowników systemu gospodarki odpadami (posiadaczy odpadów gospodarstwa domowe, instytucje handlowe i publiczne, przedsiębiorstwa produkcyjne, itp.). Zmienność modeli finansowania związane jest raczej z wyborem odpowiedniego modelu egzekwowania obowiązków wynikających z realizacji Zapisów Planu Gospodarki Odpadami a w mniejszym dyskusji dotyczącej zakresu finansowania. Model 1 kosztów całkowitych polegający na tym, iż koszt zbiórki, transportu i unieszkodliwienia odpadów komunalnych obejmujący wszystkie grupy odpadów kwalifikowanych w katalogu odpadów jako komunalne (grupa 20) ujęty jest w jednej umowie na odbiór odpadów komunalnych. Tak, więc mieszkańcy nie są obciążani dodatkowymi kosztami związanymi z prowadzeniem selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji, odpadów wielkogabarytowych czy też odpadów niebezpiecznych występujących w odpadach komunalnych. 163

164 W ramach umowy na odbiór odpadów komunalnych podmioty gospodarcze posiadające pozwolenie na odpadów są zobowiązane do odbioru wszystkich grup odpadów komunalnych w tym: odpadów zmieszanych zgodnie z umową; wielkogabarytowych w ilości do 5 m 3 rocznie na mieszkańca; budowlanych w ilości do 1 Mg rocznie na mieszkańca (odbiór na podstawie zgłoszenia); odpadów opakowaniowych w systemie pojemników przeznaczonych do selektywnej zbiórki odpadów. Bez dodatkowych opłat przewiduje się więc odbiór papieru, plastiku szkła opakowaniowego. Podobnie bez dodatkowych opłat przewiduje się odbiór odpadów ulegających biodegradacji zbieranych selektywnie w ramach programu pilotażowego. Wzmiankowana umowa nie obejmuje odbioru odpadów niebezpiecznych oraz zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Funkcjonowanie Punktów Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych wraz z unieszkodliwieniem odpadów niebezpiecznych do nich dostarczonych przez mieszkańców miasta finansowanie będzie w całości z budżetu miasta. Odpady pochodzące od mieszkańców miasta przyjmowane będą bez opłat, natomiast przekazywane przez małe i średnie przedsiębiorstwa przyjmowane będą odpłatnie na podstawie aktualizowanego corocznie cennika. Cena przyjęcia odpadów powinna pokrywać koszt ich transportu i unieszkodliwienia. Obowiązki podmiotów odbierających odpady komunalne w związku z odbiorem odpadów innych niż grupa Podmioty gospodarcze, które mają pozwolenie na odbiór odpadów komunalnych muszą wykazać należytą staranność w przypadku odbioru odpadów małych i średnich przedsiębiorstw w celu uniknięcia sytuacji, w której odpady komunalne byłyby zmieszane z innymi grupami odpadów w szczególności z odpadami niebezpiecznymi. Z tego też względu należy je zobowiązać do poinformowania wytwórców odpadów o konieczności zawierania umów na odbiór odpadów innych niż komunalne, a w szczególności na odpady niebezpieczne. Wytwórcy ci powinni mieć zawarte stosowne umowy na odbiór odpadów innych niż komunalne umowy takie powinni okazać podczas zawierania umowy na odbiór odpadów komunalnych. W przypadku braku takiej umowy, wytwórcy powinni poinformować o stanie faktycznym. Zawarcie umowy powinny być dalej monitorowane. Natomiast warunki odbioru tych odpadów muszą być szczególnie monitorowane a informacje o obsługiwanych podmiotach powinny być dostarczane do samorządu przynajmniej raz w kwartale. W przypadku odbierania od małych i średnich przedsiębiorstw odpadów zmieszanych, w których wystąpiłyby odpady inne niż komunalne, podmiot który takie odpady odbierze powinien stracić pozwolenie na odbiór odpadów komunalnych, gdyż działają niezgodnie z regulaminem utrzymania porządku na terenie miasta. Tak, więc obowiązek monitorowania jakości odpadów powinien być prowadzony przez podmioty, które ten odpad odbierają. 164

165 W przypadku odpadów budowlanych, które częstokroć są zmieszane z innymi odpadami komunalnymi, odpady takie powinny być zbierane w osobnych pojemnikach na podstawie zgłoszenia wytwórcy. Nie dotyczy to małych i średnich przedsiębiorstw, w tym w szczególności firm budowlanych, które powinny posiadać stosowne umowy. Model 2 kosztów partykularnych Model ten zakłada, iż koszt zbiórki, transportu i unieszkodliwienia odpadów komunalnych powinien obejmować wszystkie grupy odpadów kwalifikowanych w katalogu odpadów jako komunalne (grupa 20). Jednak umowa jaka byłaby zawarta między mieszkańcem a podmiotem odbierającym obejmowałaby wyłącznie koszt odbioru odpadów zmieszanych (grupa ). Pozostałe odpady odbierane byłyby na osobnych zasadach. Przewiduje się, iż odbiór odpadów wielkogabarytowych i budowlanych następowałby na podstawie osobnej umowy zawieranej na podstawie zgłoszeń. Mieszkańcy powinni być obciążani dodatkowymi kosztami prowadzania selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych na podstawie osobnej umowy przeznaczonych do selektywnej zbiórki odpadów. W przypadku zawarcia umowy na odbiór selektywnie zbieranych odpadów opłaty ponoszone za odbiór odpadów zmieszanych powinny być niższe. Funkcjonowanie Punktów Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych podobnie jak w Modelu 1. Oba modele nie powodują nadmiernego, bezpośredniego, obciążenia budżetu samorządu kosztami inwestycyjnymi i eksploatacyjnymi, przenosząc je na wytwórców. W przypadku Modelu 1 istnieje realne niebezpieczeństwo, że opłaty, w całości ponoszone na rzecz przedsiębiorstw, nie zapewnią pokrycia kosztów kompleksowej gospodarki odpadami. Model 2 sprawdza się najpełniej w ramach zbiórki odpadów komunalnych prowadzonej w zabudowie jednorodzinnej zdecydowanie bardziej skomplikowane jest w przypadku innych obszarów zabudowy. W przypadku Modelu 2 istnieje bardzo duże zagrożenie wzmożonej emisji odpadów poza systemem odbioru. Wytwórcy nie będą zawierali stosownych umów na odbiór innych odpadów niż zmieszane odpady komunalne, a odpady te w sposób niekontrolowany trafią do środowiska. Usuwanie szkód środowiskowych ciążyć będzie na właścicielach terenu, a w największej części na samorządzie terytorialnym. Tak, więc jako potencjalny, niekorzystny efekt tego rozwiązania wskazuje się możliwość powstawania dzikich wysypisk. Próbę porównania silnych, jak i słabych stron obu modeli finansowania przedstawiono w tabeli zamieszczonej poniżej. Tab Silne i słabe strony modeli finansowania systemem gospodarki odpadami Silne/słabe strony Model 1 Model 2 Silne strony Osiągnięcie niezależności finansowej - opłatami wniesionymi Realizacja zadań zgodnie z 165

166 Silne/słabe strony Model 1 Model 2 przez właścicieli nieruchomości dla całości gospodarki odpadami komunalnymi Łatwiejsza realizacja obowiązkowych zadań i celów przyjętych w Programie zapobiegania powstawaniu odpadów zasadami wolnego rynku Możliwość optymalizowania elementów systemu w krótkich odcinkach czasu Uzyskanie większej zwartości finansowania systemu Wysokie prawdopodobieństwo uzyskana szczelności dla całego systemu gospodarki odpadami komunalnymi Mniej rozbudowana administracja gospodarki odpadami Niższe koszty eksploatacyjne Silniejsza pozycja podmiotu posiadającego pozwolenie na odbiór odpadów na rynku usług Objęcie jedną opłatą wszystkich odpadów komunalnych spowoduje bardziej sprawne wypełnianie obowiązków Uproszczenie procedur Obciążone szerokim zakresem Brak jednolitości finansowania obowiązków podmiotów systemu posiadające zezwolenie na odbiór jest bezpośrednio w dziedzinie Wyższe koszty eksploatacyjne Słabe strony gospodarki odpadami, pojawiającymi się w ślad za przejętymi opłatami Brak możliwości uzyskania szczelności systemu Konieczność stosowania dodatkowych narzędzi stymulujących pożądanie zachowania mieszkańców Konieczność zawierania wielu umów Bardziej rozbudowany aparat kontrolny w zakresie wypełniania 166

167 Silne/słabe strony Model 1 Model 2 przez właścicieli nieruchomości i przedsiębiorców obowiązków związanych z przekazaniem odpadów Stosunkowo słabsza pozycja na rynku usług Konieczność bardziej szczegółowego opracowywania wymogów w regulaminie utrzymania porządku i czystości w gminie oraz w zarządzeniu prezydenta strategicznych i operacyjnych dokumentów w zakresie gospodarki odpadami Bardzo ograniczony wpływ na efektywność działającego systemu Brak jednolitości działającego systemu Bardziej rozbudowana administracja gospodarki odpadami Konieczność stosowania dodatkowych narzędzi stymulujących pożądanie zachowania mieszkańców Biorąc pod uwagę obecnie obowiązujące przepisy prawne, dotychczasowe doświadczenia wyrażające się skutecznym stosowaniem instrumentów w zarządzaniu gospodarką odpadami, w tym szczególnie oddziaływaniem na podmioty sektora prywatnego, oraz stanowisko samorządu, zaleca się wdrożenie Modelu

168 6.2 Systemu zbierania transportu odpadów komunalnych w mieście Zgorzelec Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach oraz ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu porządku i czystości w gminach nakłada na gminy obowiązek prowadzenia racjonalnej gospodarki odpadami w oparciu o następujące główne zasady: 1. minimalizacja powstawania odpadów komunalnych; 2. wyłączenie z odpadów wszystkich frakcji możliwych do odzysku; 3. unieszkodliwienie pozostałości odpadów poprzez ich kompostowanie, unieszkodliwienie termiczne lub składowanie odpadów przetworzonych. Racjonalna gospodarka odpadami wymaga zorganizowania odpowiedniego systemu gospodarki. System ten wymaga logistycznych, kompleksowych rozwiązań. Jego kompleksowość polega na zorganizowaniu gospodarki odpadami ze szczególnym uwzględnieniem selektywnego zbierania odpadów. W wyniku wprowadzenia selektywnej zbiórki zostają wyodrębnione poszczególne frakcje odpadów z jednoczesnym wskazaniem metod dalszego postępowania z nimi. Jest to szczególnie ważne z uwagi na konieczność odrębnego postępowania z poszczególnymi frakcjami (odpady zmieszane, selektywnie zebrane surowce wtórne, odpady niebezpieczne, bioodpady itd.). Dopełnieniem systemu gromadzenia i wywozu jest system dystrybucji do odbiorców odpadów użytkowych, odzyskanych różnymi metodami z ogólnej masy odpadów oraz produktów ich przetwórstwa, realizowanego w celu podwyższenia wartości użytkowej odpadów, a także zapewnienie odpowiedniej infrastruktury technicznej do realizacji zadań związanych z odzyskiem, czyli gospodarczym wykorzystaniem odpadów. Przedstawione założenia dotyczą wszystkich wytwórców odpadów zarówno innych niż niebezpieczne jak i niebezpiecznych. Funkcjonowanie gospodarki odpadami zgodnie z wymienionymi powyżej założeniami winno prowadzić do realizacji podstawowego celu, jakim jest zapobieganie powstawaniu odpadów, ochrona środowiska oraz zmniejszenie negatywnego oddziaływania odpadów na życie i zdrowie człowieka oraz na środowisko. Organizację systemu gospodarki odpadami oparto na zapisach ustaw regulujących postępowanie z odpadami. Uwzględniając powyższe przyjęto założenie: odzyskiem i recyklingiem odpadów opakowaniowych zajmować się będą w znacznym stopniu przedsiębiorcy wprowadzający na rynek produkty; samorząd oraz podmioty gospodarcze mogą jednak realizować część zadań związanych z odzyskiem recyklingiem odpadów; samorząd może przejąć obowiązek usuwania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów od podmiotów gospodarczych prowadzących na jego terenie działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych; poprzez system decyzji, zezwoleń samorząd sprawować będzie nadzór nad prawidłową realizacją zadań związanych z gospodarka odpadami. Zgodnie z przyjętymi założeniami stworzono ramy organizacyjne systemu gospodarki odpadami dla obszaru funkcjonalnego: 1 Samorząd: 168

169 określa zasady postępowania z odpadami komunalnymi poprzez uchwalenie znowelizowanego regulaminu utrzymania czystości i porządku na swoim terenie oraz powołanie jednostki organizacyjnej dla wykonywania tych działań, uchwala wysokość opłat za świadczenie usług uwzględniając premiowanie selektywnej zbiórki odpadów, pobiera opłaty od właścicieli (administratorów) nieruchomości i podmiotów gospodarczych za usuwanie, odzysk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych, udziela zleceń na usuwanie odpadów komunalnych z określonego terenu obszaru funkcjonalnego firmom wywozowym, spełniającym ustalone wymagania, prowadzi kontrolę realizacji zadań, prowadzi działalność edukacyjną wśród mieszkańców. 1 Do realizacji zadań związanych z funkcjonowaniem systemu zagospodarowywania odpadów komunalnych samorząd może powołać spółkę, która będzie realizować zadania samorządów w zakresie gospodarowania odpadami. Zadania te, to: organizacja i zarządzanie systemem gospodarki odpadami, pobieranie opłat za usuwanie, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, gospodarka finansowa, organizacja systemu odzysku i recyklingu odpadów, segregowanie selektywnie gromadzonych odpadów komunalnych w celu rozdzielenia ich na strumienie przeznaczone do odzysku lub unieszkodliwienia, unieszkodliwianie odpadów balastowych, współpraca z organizacjami odzysku i odbiorcami odpadów użytecznych w celu zagospodarowania odpadów możliwych do wykorzystania. 3. Za unieszkodliwienie pozostałych odpadów odpowiadają ich właściciele. Zaproponowany wstępnie podział zadań pomiędzy uczestnikami systemu gospodarki odpadami oraz prawidłowa ich realizacja, pozwoli na funkcjonowanie systemu odzysku zgodnie z zaproponowanym modelem funkcjonalnym. Dla miasta Zgorzelec zakłada się model gospodarki odpadami zgodny z zapisami ustaw oraz zasadami przedstawionymi w niniejszym punkcie, oparty na selektywnej zbiórce odpadów, w tym odpadów ulegających biodegradacji, której obowiązek w zakresie odpadów komunalnych wynika z zapisów art. 3 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz art. 10 ustawy o odpadach. W ramach systemu zbiórki odpadów zorganizowane powinny być niezależne podsystemy, mające na celu zebranie i zagospodarowanie poszczególnych frakcji opakowań, surowców wtórnych i innych frakcji nadających się do wykorzystania oraz frakcji przeznaczonych do unieszkodliwienia, w tym w szczególności: podsystem selektywnej zbiórki opakowań i surowców użytkowych przeznaczonych do recyklingu, podsystem selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji, 169

170 podsystem zbiórki odpadów balastowych, przeznaczonych do przetworzenia i unieszkodliwienia na składowisku odpadów, podsystem zbiórki odpadów niebezpiecznych do odzysku i unieszkodliwienia specjalistycznego, podsystem zbiórki odpadów wielkogabarytowych i innych nietypowych do przeróbki, podsystem zbiórki odpadów innych niż niebezpieczne (preferowany) do odzysku i unieszkodliwienia. Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej zapewnienie odzysku, a w szczególności recyklingu odpadów opakowaniowych należy do obowiązków przedsiębiorcy wprowadzającego produkty w tych opakowaniach. Obowiązek ten, zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy, może być realizowany przed przedsiębiorcę: samodzielnie albo za pośrednictwem organizacji odzysku. Wykonanie odzysku lub recyklingu odpadów opakowaniowych przedsiębiorca lub organizacja odzysku może zlecić osobom trzecim (art.4 ust. 3 ustawy). Koszty recyklingu lub odzysku odpadów opakowaniowych ponoszone są przez ich producentów. Zakłada się zatem, że system realizować będzie głównie zadania związane ze zbiórką i odzyskiem odpadów komunalnych, które to zadania należą do jego obowiązków. Ten rodzaj działalności gminy winien być przez nie organizowany i nadzorowany. W porozumieniu z organizacjami odzysku samorząd powinien przejąć również zadania związane z recyklingiem lub odzyskiem odpadów opakowaniowych, jednak koszty realizacji tych zadań ponosić będzie producent lub organizacja odzysku. Organizacje odzysku ponoszą również częściowe koszty edukacji społeczeństwa. Inne rodzaje odpadów powinny być gromadzone przez wytwórcę w miejscu ich powstania w celu przygotowania do transportu i poddania ich procesom unieszkodliwiania. Uwzględniając powyższe założenia dla systemu gospodarki odpadami dla miasta Zgorzelec (poza systemem odzysku surowców i opakowań), należy stworzyć odpowiednie podsystemy zbiórki odpadów, dających możliwość wyłączenia strumieni odpadów kierowanych do odzysku Odpady komunalne zmieszane W zależności od rodzaju zabudowy odpady komunalne zmieszane będą zbierane w następujący sposób: w systemie odbioru bezpośredniego w rejonach zabudowy jednorodzinnej w oparciu o pojemniki 110- lub 120-litrowe, w systemie donoszenia w rejonach zabudowy wielorodzinnej w oparciu o pojemniki litrowe; w celu stworzenia odpowiedniej sieci miejsc gromadzenia odpadów, pojemniki 110- lub 120- litrowe stanowić będą indywidualne wyposażenie każdej posesji jednorodzinnej na terenie gminy, 170

171 z uwagi na zróżnicowanie wielkości rodzin istnieje możliwość zróżnicowania wielkości stosowanych pojemników stosując wskaźnik 60 litrów/mieszkańca, w zabudowie zwartej wielorodzinnej pojemnik litrowy będzie przeznaczony do obsługi ok. 50 mieszkańców, stworzona sieć miejsc gromadzenia odpadów winna zapewnić odpowiednią częstotliwość opróżniania pojemników; zaleca się, aby pojemniki na zmieszane odpady komunalne opróżniane były nie rzadziej jak raz na dwa tygodnie w okresach zimowych oraz raz na tydzień w okresach letnich. Zebrane odpady winny być kierowane do unieszkodliwienia w zakładzie unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Zakładając funkcjonowanie systemu zbiórki odpadów opakowaniowych, do pojemnika na odpady balastowe trafiać będą odpady blokujące - niepalne (ceramika, odpady mineralne, popiół, szkło okienne). Łączna minimalna pojemność stosowanych pojemników wynika z następujących tygodniowych norm wytwarzania odpadów: dla budynków mieszkalnych 40 dm 3 na mieszkańca, jednak co najmniej jeden pojemnik 60 l na każdą nieruchomość, dla szkół wszelkiego typu 3 dm 3 na każdego ucznia i pracownika, dla żłobków i przedszkoli - 3 dm 3 na każde dziecko i pracownika, dla lokali handlowych - 5 dm 3 na każdy 1m 2 powierzchni całkowitej, jednak co najmniej jeden pojemnik 120 dm 3 na lokal, dla stacjonarnych punktów handlowych zlokalizowanych poza budynkami, typu kiosk - 30 dm 3 na każdego zatrudnionego, jednak co najmniej jeden pojemnik 60 l dm 3 na każdy punkt, dla lokali gastronomicznych - 20 dm 3 na jedno miejsce konsumpcyjne; dla ulicznych punktów szybkiej konsumpcji - co najmniej jeden pojemnik 120 dm 3, dla zakładów rzemieślniczych, usługowych i produkcyjnych - pojemnik 120 dm 3 na każdych 10 pracowników, jednak co najmniej jeden pojemnik 120 dm 3, dla szpitali, internatów, koszar, sanatoriów, hoteli, pensjonatów itp. 20 dm 3 na jedno łóżko, dla ogródków działkowych 20 dm 3 na każdą działkę w okresie od 1 marca do 30 listopada każdego roku, dla targowisk, hal targowych, giełd 150 dm 3 na każdy punkt handlowy i dodatkowo pojemnik 120 dm 3 przy każdym wejściu na ww. tereny, dla obiektów sportowych 1 dm 3 na każdą osobę korzystającą z obiektu i 3 dm 3 na każdego pracownika, 171

172 dla obiektów użyteczności publicznej nie wymienionych wcześniej, takich jak muzea, biblioteki itp. 1 dm 3 na każde 10 osób korzystających z obiektu i 3 dm 3 na każdego pracownika Selektywne zbieranie odpadów opakowaniowych Zbiórkę odpadów opakowaniowych proponuje się prowadzić metodą u źródła odbioru bezpośredniego. Selektywna zbiórka odpadów u źródła stanowi pierwszy element każdego systemu gospodarki odpadami, niezależnie od przyjętej technologii zakładu unieszkodliwiania odpadów i uwarunkowań lokalnych systemu. Wdrożenie i rozwój selektywnej zbiórki jest procesem długotrwałym, rozwijanym sukcesywnie, wymagającym zaangażowania środków technicznych i organizacyjnych, a głównie edukacji ekologicznej społeczeństwa. Zakłada się, iż zgodnie z wytycznymi Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami selektywną zbiórką objęte będą następujące surowce wtórne: makulatura, tworzywa sztuczne, metale (opakowania), szkło, opakowania wielomateriałowe. W praktyce wprowadzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów poprzedzone powinno być przygotowaniem stosownego Lokalnego regulaminu gospodarki odpadami opartego na Programie selektywnej zbiórki odpadów na terenie miasta Zgorzelec i cyklu spotkań z lokalnymi mieszkańcami, wyjaśniającym zasady i mechanizmy jego funkcjonowania. Podobne czynności powinny być podjęte w przypadku podmiotów gospodarczych i instytucjonalnych. System odbioru bezpośredniego oraz donoszenia Zakłada się zorganizowanie systemu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych i surowcowych zróżnicowanego dla różnych typów zamieszkania. System ten zakłada zbieranie odpadów opakowaniowych oraz tektury i makulatury. Zakłada się, że: w rejonach zabudowy wielorodzinnej prowadzenie zbierania odbywać się będzie metodą segregacji u źródła z podziałem odpadów na poszczególne rodzaje; do gromadzenia odpadów stosowane będą pojemniki 1100 litrowe na surowce wtórne; pojemniki na poszczególne rodzaje odpadów ustawione będą w bezpośrednim sąsiedztwie pojemników na zmieszane odpady balastowe tworząc punkty gromadzenia odpadów; w zabudowie jednorodzinnej do zbierania wyselekcjonowanych odpadów będą służyły worki foliowe dostępne dla poszczególnych posesji; w najbardziej uczęszczanych punktach gminy (targowiska, centra handlowe, obiekty sportowe, szkoły) funkcjonować winien uzupełniający system 172

173 zbierania odpadów oparty na pojemnikach specjalnych wielkopojemnościowych. Celem funkcjonowania systemu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych i surowcowych na terenie miasta Zgorzelec będzie poddanie procesowi odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i surowcowych w minimalnych ilościach określonych w tabeli Tab W celu stworzenia odpowiedniej sieci miejsc gromadzenia odpadów należy: w rejonach zabudowy jednorodzinnej odpady opakowaniowe i surowcowe gromadzone będą w kolorowych workach foliowych o pojemności 100 dm 3 lub pojemnikach 110 dm 3. Zbiórką objęte zostanie szkło i tworzywa sztuczne; w zabudowie jednorodzinnej wyposażonej w ogrzewanie gazowe lub olejowe zbiórką może być również objęta makulatura; uwzględniając częstotliwość odbioru gromadzonych odpadów (jeden raz w miesiącu makulatura i szkło, dwa razy w miesiącu tworzywa sztuczne) zakłada się dostarczenie każdemu gospodarstwu domowemu 12 worków na szkło, 24 worków na tworzywa sztuczne i 12 worków na makulaturę; w zabudowie zwartej wielorodzinnej pojemnik specjalistyczny 1100-litrowy na szkło, makulaturę i tworzywa sztuczne powinien być przeznaczony do obsługi w pierwszym etapie na ok. 500 mieszkańców natomiast w drugim etapie na ok. 150 mieszkańców; Stworzony zostanie również system uzupełniający: metodą donoszenia - w oparciu o pojemniki o pojemności 1,5 m 3 rozstawionych w najbardziej uczęszczanych punktach gminy; zakłada się zbieranie szkła, makulatury i tworzyw sztucznych; metodą donoszenia - w placówkach oświatowych na terenie gminy w oparciu o zestawy pojemników 240 litrowych; zakłada się zbieranie makulatury, szkła, tworzyw sztucznych i puszek aluminiowych. Poza wyznaczonymi ilościami pojemników i worków w poszczególnych rodzajach zabudowy zaleca się rozstawienie na terenie miasta pojemników na makulaturę, szkło i tworzywa sztuczne jako systemu uzupełniającego. Byłyby one rozstawione w najbardziej uczęszczanych punktach. Funkcję uzupełniającego systemu zbierania odpadów winien przejąć dotychczasowy system zbierania odpadów surowcowych. Obsługa systemu prowadzona będzie na dotychczasowych zasadach. System uzupełniający powinien objąć także wszystkie szkoły na terenie miasta. Jego głównym zadaniem będzie wyrabianie nawyków segregacji u dzieci i młodzieży. Stanowić one będą uzupełnienie treści prowadzonej w szkołach edukacji ekologicznej. Na każdą z działających szkół na terenie miasta przypadać będzie jeden zestaw pojemników (na szkło, makulaturę, tworzywa sztuczne i puszki aluminiowe). Wykorzystywane aktualnie pojemniki do selektywnego zbierania odpadów użytkowych (igloo, kubik, dzwon) wykorzystane mogą być do budowy systemu uzupełniającego. Omówiony powyżej system selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych i surowcowych stanowi pierwszy etap budowy docelowego systemu zbierania odpadów. Systemem selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych i surowcowych winny być również objęte małe i średnie podmioty gospodarcze (szczególnie handlowe i usługowe). 173

174 Każdy podmiot wyposażony winien być w pojemniki odpowiedniej do potrzeb pojemności do gromadzenia poszczególnych rodzajów opakowań. Podstawą funkcjonowania systemu winna być umowa zawarta pomiędzy firmą komunalną a wytwórcą odpadów określająca zasady gromadzenia i odbioru odpadów. Przewiduje się zakup i rozstawienie zestawów pojemników do selektywnej zbiórki odpadów surowcowych pochodzących z odpadów komunalnych, na terenie miasta Strefy zbiórki odpadów opakowaniowych/surowcowych W trakcie przeprowadzonej analizy wydzielono strefy zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych w oparciu o: rodzaj zabudowy (śródmiejska, jednorodzinna, typu blokowego), zwartość zabudowy sposób zagospodarowania terenu (parki, tereny ogródków działkowych i cmentarzy) rodzaj prowadzonej działalności (szkoły i przedszkola, markety, targowisko). Delimitacji dokonano na podstawie treści mapy topograficznej w skali 1: (PUWG-92) oraz fotointerpretacji obiektów na zdjęciach satelitarnych. Posłużono się również szczegółowym planem miasta Zgorzelec oraz danymi przekazanymi przez samorząd i podmioty posiadające pozwolenia na odbiór odpadów. Przy określaniu stref, w których powinny zostać rozmieszczone brakujące zestawy pojemników na odpady opakowaniowe wzięto pod uwagę obecne rozmieszczenie pojemników (wg najbardziej aktualnych danych przekazanych przez podmioty odbierające odpady z roku 2008 r.). Wizualizację projektowanego system zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych przedstawia mapa Strefy zbiórki odpadów opakowaniowych/surowcowych dla etapu 1 Wyróżniono 4 strefy selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych/surowcowych obejmujące zabudowę mieszkaniową: Strefa 1. Strefa o dominującej zabudowie wysokiej typu blokowego, stanowiąca 3 podstrefy ( ): 1.1 rejon obejmujący Osiedle Zachód, przy ulicach Kościuszki, Wyspiańskiego, Lubańskiej i Iwaszkiewicza; 1.2 rejon ulic Lubańskiej, Tuwima i Broniewskiego, obejmujący część Osiedla Centralnego; 1.3 zabudowa położona przy ulicy Warszawskiej, w okolicy ulic Konarskiego i Powstańców Śląskich oraz przy Centrum Sportowo Rekreacyjnym. Strefa 2. Strefa z przeważającą zabudową jednorodzinną o charakterze willowym, która składa się z 9 podstref ( ): 2.1 rejon ulic Żeromskiego, Struga, Ogrodowej, Prusa, Kościuszki i Daszyńskiego; 174

175 2.2 rejon ulic Kościuszki, Traugutta zabudowa położona na północ i południe od Parku I. Paderewskiego; 2.3 rejon położony na północ od ulicy Armii Krajowej i na wschód od linii kolejowej nr 278 ulice Ciołkowskiego, Dzika oraz Idzikowskiego; 2.4 rejon ograniczony ulicą Armii Krajowej, linią kolejową nr 278 oraz ulicami Bohaterów II Armii Wojska Polskiego i Słowiańską; 2.5 rejon usytuowany w dzielnicy Ujazd przy ulicach Łużyckiej, Rzeczki Dolne, Francuskiej i Baczyńskiego; 2.6 rejon ograniczony ulicami: Łużycką, Rzeczki Górne, Cmentarną oraz linią kolejowej nr 274; 2.7 teren znajdujący się na wschód od ulicy Cmentarnej; 2.8 rejon położony na południe od rzeki Czerwona Woda; 2.9 teren usytuowany przy ulicy: Krupińskiego. Strefa 3. Strefa z przeważającą zabudową wysoką śródmiejską, która składa się z 4 podstref ( ) 3.1 rejon ulic: Langiewicza, Dąbrowskiego, Domańskiego, Partyzantów, Piłsudskiego, Kościuszki i Traugutta; 3.2 tereny położone przy ulicy Daszyńskiego miedzy Nysą Łużycką a ulicami: Piłsudskiego i Struga; 3.3 tereny położone przy ulicy Daszyńskiego miedzy Nysą Łużycką a ulicą Iwaszkiewicza; 3.4 tereny położone przy ulicy Armii Krajowej oraz Wojska Polskiego miedzy ulicami: Langiewicza, Traugutta oraz linią kolejową nr 278. Strefa 4. Strefa z przeważającą rozproszoną zabudową jednorodzinną położona na północ od ulicy Lubańskiej, obejmująca dwie podstrefy (4.1 i 4.2); 4.1 rejon usytuowany na północ od ulicy Lubańskiej, obejmujący m.in. ulice: Poluszyńskiego i Waszczuka; 4.2 tereny położone przy ulicy Henrykowskiej, w rejonie ulicy Wróblewskiego. 175

176 Rys. 6-1Strefy zbiórki odpadów surowcowych terenie miasta Zgorzelec mapa w skali 1: na podstawie Programu selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych na terenie miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec 176

177 Należy rozważyć objęcie selektywną zbiórką odpadów opakowaniowych w systemie workowym obszarów o rozproszonej zabudowie oraz zabudowań mieszkalnych znacznie oddalonych od sąsiednich. Rozmieszczenie zestawów pojemników na odpady opakowaniowe obejmuje także: parki i skwery, ogródki działkowe, cmentarze, szkoły, przedszkola, dworce kolejowe, markety i targowiska, obiekty sportowe Proponowane zestawy pojemników Na podstawie danych GUS dotyczących liczby ludności biorąc pod uwagę założenie, że jeden zestaw obsługuje 500 osób oszacowano brakującą ilość zestawów pojemników do selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych (Tab. 6-3). Tab Liczba pojemników do selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych oraz ich zapotrzebowanie w etapie 1 Rok Liczba mieszkańców Liczba zestawów pojemników (bez szkół) Zapotrzebowanie zestawów pojemników (11 MPGK) (17 ŁHK) 37 Źródło: Program selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych na terenie miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec Z obliczeń wynika, że w mieście powinno znajdować się 65 zestawów pojemników. Na podstawie danych na temat liczby ludności zamieszkujących poszczególne ulice Zgorzelca uzyskanych od samorządu - biorąc pod uwagę założenie, że jeden zestaw obsługuje na pierwszym etapie wdrażania systemu selektywnej zbiórki 500 osób - oszacowano brakującą ilość pojemników do selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych w poszczególnych strefach zamieszkania. Zaproponowano następujące wartości zestawów pojemników dla poszczególnych stref i podstref: Strefa zestawów zestawów; zestawów; 177

178 1.3 2 zestawów. Strefa zestawów zestawów zestawów zestawów zestawów; zestawów; zestawów; zestawów; zestawów; zestawów. Strefa 3. 3 zestawy zestawów; zestawów zestawów zestawów Strefa 4. 2 zestawy zestawów; zestawów. Określono również minimalną liczbę zestawów pojemników, które będą rozmieszczone jako uzupełnienie do strefy mieszkaniowej i obejmować będą strefę użyteczności publicznej (Tab. 6-4). Rozmieszczone będą w następujących miejscach: parki i skwery ogródki działkowe, cmentarze, szkoły, przedszkola, dworce kolejowe, markety i targowiska, 178

179 obiekty sportowe. Tab Proponowane zestawy pojemników do selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych w poszczególnych strefach użyteczności publicznej - na podstawie Programu selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych na terenie miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec L.p. Strefy użyteczności publicznej Liczba obiektów Liczba zestawów pojemników Minimum Optimum 1 parki i skwery ogródki działkowe, cmentarze, szkoły, przedszkola, dworce kolejowe, markety targowiska obiekty sportowe Razem Strefy zbiórki odpadów opakowaniowych/surowcowych etap 2 Na podstawie prognozy liczby ludności wg GUS biorąc pod uwagę założenie, że jeden zestaw obsługuje 150 osób oszacowano brakującą ilość zestawów pojemników do selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych w etapie 2(Tab. 6-5). Tab Liczba pojemników do selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych oraz ich zapotrzebowanie w etapie 2 - na podstawie Programu selektywnej zbiórki odpadów surowcowych/opakowaniowych występujących w odpadach komunalnych na terenie miasta Zgorzelec Zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec Rok Liczba mieszkańców (prognoza) Liczba zestawów pojemników (bez szkół) Zapotrzebowanie zestawów pojemników Źródło: opracowanie własne W mieście od 2016 roku powinno zostać rozstawione pojemników. minimum 211 zestawów Biorąc pod uwagę powyższe założenia, oszacowano brakującą ilość pojemników do selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych w poszczególnych strefach zamieszkania. Zaproponowano następujące wartości zestawów pojemników dla poszczególnych stref i podstref: Strefa zestawów zestawów; zestawów; zestawów. Strefa zestawów 179

180 zestawów; zestawów; zestawów; zestawów; zestawów; zestawów; zestawów; zestawów zestawów Strefa zestawów zestawów; zestawów zestawów, zestawów. Strefa 4. 5 zestawów zestawów; zestawów. Liczba zestawów pojemników, które będą rozmieszczone jako uzupełnienie do strefy mieszkaniowej i obejmować będą strefę użyteczności publicznej jest taka sama jak dla etapu Selektywne zbieranie odpadów ulegających biodegradacji Celem funkcjonowania systemu jest wydzielenie ze strumienia odpadów komunalnych, już na etapie wytwórcy maksymalnej ilości odpadów ulegających biodegradacji w celu poddania jej procesowi recyklingu organicznego w sposób zapewniający osiągnięcie najlepszych efektów ekologicznych i ekonomicznych. W związku z tym: zbieranie odpadów ulegających biodegradacji z gospodarstw domowych w rejonach zabudowy wielorodzinnej (osiedlowej, śródmiejskiej) prowadzone będzie metodą donoszenia; odpady będą gromadzone w specjalistycznych pojemnikach o pojemności 240 dm 3, ustawionych w pobliżu pojemników na inne rodzaje odpadów; zebrane odpady organiczne będą trafiały do instalacji recyklingu organicznego działającej w ramach Zakładu Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów; jeden pojemnik przeznaczony winien być do obsługi 100 mieszkańców; 180

181 zbieranie odpadów ulegających biodegradacji z gospodarstw domowych w rejonach zabudowy jednorodzinnej prowadzone będzie metodą donoszenia; system zbierania wiązać się będzie z organizacją punktów gromadzenia tej grupy odpadów zlokalizowanych w wyznaczonych miejscach (np. na ulicach) wyposażonych w pojemniki specjalistyczne o pojemności od 80 do 140 dm 3 ; jeden pojemnik przeznaczony winien być do obsługi ok. 50 mieszkańców; w rejonach zabudowy jednorodzinnej odpady komunalne ulegające biodegradacji mogą być zbierane metodą odbioru bezpośredniego; budowa takiego systemu zbierania wymagać będzie wyposażenia każdej nieruchomości w indywidualny pojemnik typu biotainer opróżniany nie rzadziej niż co 14 dni; odpady ulegające biodegradacji powstające w jednostkach handlu detalicznego o pow. pow.1500m 2 oraz na targowiskach prowadzone będzie metodą donoszenia; odpady będą gromadzone w specjalistycznych pojemnikach o pojemności 240 dm 3 odpady ulegające biodegradacji powstające w obiektach zbiorowego żywienia targowiskach prowadzone będzie metodą donoszenia; odpady będą gromadzone w specjalistycznych pojemnikach o pojemności 120 lub 240 dm 3 Dla gromadzenia odpadów ulegających biodegradacji zaleca się używanie specjalnych pojemników na bioodpady tzw. biotainerów o pojemności 240 i 140 dm 3 albo o pojemności 80 dm Odpady ulegające biodegradacji zielone Odpady zielone z pielęgnacji i utrzymania zieleni (trawa, gałęzie) będą dostarczane bezpośrednio do instalacji recyklingu organicznego przy Zakładzie Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów. Selektywna zbiórka odpadów zielonych będzie obejmowała rejon cmentarzy i ogródków działkowych. W związku z tym: odpady ulegające biodegradacji powstające przy pielęgnacji cmentarzy (trawa, gałęzie, liście, kwiaty) będą prowadzone będzie metodą donoszenia; odpady będą gromadzone w kontenerach lub w odpady ulegające biodegradacji powstające w jednostkach handlu detalicznego o pow. pow.1500m 2 prowadzone będzie metodą donoszenia; odpady będą gromadzone w specjalistycznych pojemnikach o pojemności 240 dm 3 odpady ulegające biodegradacji powstające ogródków działkowych prowadzone będzie metodą donoszenia; odpady będą gromadzone w kontenerach. Dla gromadzenia odpadów ulegających biodegradacji zaleca się używanie specjalnych pojemników na bioodpady tzw. biotainerów o pojemności 240 i 140 dm 3 albo o pojemności 80 dm

182 Strefy zbiórki odpadów ulegających biodegradacji W trakcie przeprowadzonej analizy wydzielono strefy zbiórki odpadów ulegających biodegradacji w oparciu o: rodzaj zabudowy (jednorodzinna wielorodzinna), zwartość zabudowy ( sposób zagospodarowanie terenu (tereny ogródków i cmentarzy) rodzaj prowadzonej działalności (obiekty żywienia, marketu, targowiska). Na podstawie tak kwalifikowanych cech wydzielono 7 stref oraz punktowo zaznaczono markety i targowiska co graficznie przedstawiono na rycinie - Rys Każda ze stref ze względu na zwartość terytorialną składa się z podstref, które wyspecyfikowano poniżej. 8. Strefa zabudowy jednorodzinnej, która składa się z 19 podstref ( ); 8.1 rejon ulic Wróblewskiego i Romera, 8.2 rejon ulicy Waszczuka, 8.3 zabudowania na rogu ulic Wyspiańskiego i Lubańskiej, 8.4 rejon ulic Żeromskiego, Struga, Ogrodowej oraz Prusa; 8.5 rejon ulic Żeromskiego, Struga, Kościuszki i Daszyńskiego; 8.6 rejon ulic Kościuszki, Traugutta zabudowa położona na północ i południe od Parku I. Paderewskiego; 8.7 zabudowa przy ulicy Langiewicza, w pobliżu Szkoły Muzycznej; 8.8 rejon położony na północ od ulicy Armii Krajowej i na wschód od linii kolejowej nr 278 ulice Ciołkowskiego, Dzika oraz Idzikowskiego; 8.9 rejon ograniczony ulicą Armii Krajowej, linią kolejową nr 278 oraz ulicami Bohaterów II Armii Wojska Polskiego i Słowiańską; 8.10 zabudowa po zachodniej stronie ulicy Warszawskiej od linii kolejowej nr 278 do ulicy Dąbrowskiego; 8.11 rejon przy ulicy Krupińskiego między ogródkami działkowymi a Zespołem Szkół; 8.12 teren położony między liniami kolejowymi, przy ulicy Nad Kolejką Górską; 8.13 rejon usytuowany w dzielnicy Ujazd przy ulicach Łużyckiej, Rzeczki Dolne, Francuskiej i Baczyńskiego; 8.14 rejon obejmujący Osiedle Słoneczne, ograniczony ulicami: Łużycką, Reymonta, Słoneczną oraz linią kolejowej nr 274; 8.15 rejon ulic Reymonta, Cmentarnej, Rzeczki Górne i Andersa; 8.16 obszar położony w granicach ulic Cmentarnej, Reymonta i Słonecznej; 8.17 teren znajdujący się na wschód od ulicy Cmentarnej, obejmujący część ulicy Reymonta oraz ulicę Zielną; 8.18 rejon pomiędzy ulicą Łużycką i Francuską, położony na południe od rzeki Czerwona Woda; 8.19 obszar położony na wschód od ulicy Łużyckiej i na południe od ulicy Górnowiejskiej. 9. Strefa zabudowy wysokiej osiedlowej, stanowiąca 4 podstrefy ( ) 9.1 rejon obejmujący Osiedle Zachód, przy ulicach Kościuszki, Wyspiańskiego, Lubańskiej i Iwaszkiewicza; 182

183 9.2 rejon ulic Lubańskiej, Tuwima, Wieniawskiego i Broniewskiego, obejmujący część Osiedla Centralnego; 9.3 teren położony między ulicą Bohaterów II Armii Wojska Polskiego a Centrum Sportowo Rekreacyjnym; zabudowa położona na zachód od ulicy Warszawskiej, w okolicy ulic Konarskiego i Powstańców Śląskich. 10. Strefa zabudowy wysokiej śródmiejskiej, która składa się z 4 podstref ( ) 10.1 rejon na Przedmieściu Nyskim, między Nysą Łużycką a ulicami: Nadbrzeżną, Iwaszkiewicza, Nowowiejską i Struga; 10.2 tereny miedzy Nysą Łużycką a ulicami: Struga, Daszyńskiego i Piłsudskiego. 11. Obiekty zbiorowego żywienia, stanowiące szkoły i przedszkola w sumie 16 podstref ( ) 11.1 teren Zespołu Szkół Zawodowych i Licealnych przy ulicy Henrykowskiej; 11.2 teren Przedszkola nr 11 przy ulicy Lubańskiej; 11.3 teren Gimnazjum nr 1 przy ulicy Kościuszki; 11.4 teren Szkoły Podstawowej nr 5 przy ulicy Prusa oraz Przedszkola nr 12 przy ulicy Wyspiańskiego; 11.5 teren Przedszkola nr 5 przy ulicy Brzozowej; 11.6 teren Przedszkola nr 2 przy ulicy Kościuszki; 11.7 teren Przedszkola nr 7 przy ulicy Tuwima; 11.8 teren Szkoły Podstawowej nr 3 przy ulicy Armii Krajowej; 11.9 teren Szkoły Muzycznej przy ulicy Langiewicza; teren Zespołu Szkół Zawodowych przy ulicy Bohaterów II Armii Wojska Polskiego; teren Przedszkola nr 1 przy ulicy Staszica; teren Zespołu Szkół Zawodowych i Licealnych przy ulicy Powstańców Śląskich; teren Przedszkola nr 9 przy ulicy Powstańców Śląskich; teren Zespołu Szkół Zawodowych im. Emilii Plater przy ulicy Francuskiej; teren Przedszkola nr 8 przy ulicy św. Jana; teren Szkoły Podstawowej nr 2 przy ulicy Reymonta; teren Gimnazjum nr 2 przy ulicy Orzeszkowej. 12. Strefa rozproszonej zabudowy jednorodzinnej położona na północ od ulicy Lubańskiej i Nadbrzeżnej; 13. Ogródki działkowe, składające się z 10 podstref ( ); 13.1 teren położony pomiędzy ulicą Henrykowską a ulicą Bolesławiecką na północny-wschód od ulicy Waszczuka; 13.2 teren położony pomiędzy ulicą Henrykowską a ulicą Bolesławiecką na południowy-zachód od ulicy Waszczuka; 13.3 teren usytuowany na Przedmieściu Nyskim, między ulicami: Wrocławską i Nowomiejską; 13.4 obszar położony na wschód od linii kolejowej nr 278, między ulicą Fabryczną a ulicami: Dziką i Aleje Lipowe; 13.5 teren pomiędzy kompleksem boisk sportowych a linią kolejową nr 278; 13.6 ogródki usytuowane pomiędzy Parkiem im. Andrzeja Błachańca, ulicą Parkową i linią kolejową nr 278; 183

184 13.7 teren położony pomiędzy Parkiem Ujazdowskim a ulicą Cienistą; 13.8 obszar położony na wschód od ulicy Słowiańskiej i na południe od ulicy Bohaterów II Armii Wojska Polskiego; 13.9 ogródki usytuowane na Osiedlu Słonecznym, pomiędzy ulicami: Różaną i Słoneczną; teren położony na południe od ronda, między ulicą Łużycką a Sulikowską. 14. Cmentarze, stanowiące 2 podstrefy ( ) teren Cmentarza żołnierzy II Armii Wojska Polskiego oraz Cmentarza komunalnego przy ulicy Słowiańskiej; 14.2 obszar położony na zachód od ulicy Słowiańskiej przeznaczony pod cmentarz. Markety i targowiska na mapie zaznaczono lokalizację 6 marketów ora targowiska. Delimitacji dokonano na podstawie treści mapy topograficznej w skali 1: (PUWG-92) oraz fotointerpretacji obiektów na zdjęciach satelitarnych. Posłużono się również szczegółowym planem miasta Zgorzelec oraz danymi przekazanymi przez samorząd oraz podmioty posiadające pozwolenia na odbiór odpadów. 184

185 Rys. 6-2 Strefy zbiórki odpadów ulegających biodegradacji na terenie miasta Zgorzelec na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku

186 Stosowane pojemniki Do selektywnej zbiorki na bioodpady wykorzystuje się specjalne pojemniki z tworzyw sztucznych zwykłe o pojemności 80 dm 3, 120 dm 3 i 240 dm 3 dla odpadów kuchennych i pospożywczych oraz kontenery dla odpadów zielonych. Wysoki ciężar bioodpadów jest przyczyną że bardziej zasadne jest stosowanie pojemników małych (80 1) niż dużych (łatwiejsze przemieszczanie pojemników. Ilość selektywnie zbieranych bioodpadów, zależą od wieku czynników (składu morfologicznego odpadów, stopnia uczestnictwa mieszkańców, dostępności pojemników). Bardzo istotny wpływ na ilość zbieranych bioodpadów ma struktura zabudowy. W dzielnicach o wysokiej gęstości zabudowy, z brakiem miejsca na pojemnik oraz terenów zielonych ilości zbieranych bioodpadów są najniższe. W zabudowie jednorodzinnej i dwurodzinnej efektywność selektywnej jest największa. Według doświadczeń europejskich (w szczególności niemieckich) jeden mieszkaniec śródmieścia i zabudowy wielorodzinnej odzyskuje średnio 46 kg bioodpadów rocznie, zaś mieszkaniec zabudowy jednorodzinnej 90 kg, Średni wskaźnik dla mieszkańców zabudowy wielorodzinnej i jednorodzinnej wynosi 73,4 kg/a. W przypadku zbierania odpadów łącznie z papierem należy zwiększyć o wskaźnik określający zawartość miękkiego papieru w odpadach komunalnych na jednego mieszkańca. W warunkach polskich wynosi ona ok. 20 kg/a stąd wskaźnik odzysku bioodpadów z papierem można przyjąć na poziomie ok. 95 kg/mk/a. W poniższych tabelach przedstawiono procentowy stopień wypełnienia pojemników i 240 dm 3. Tab Stopień wypełnienia pojemnika 80 litrowego, przez grupę mieszkańców od 1 do 30, przyjmując wywóz bioodpadów raz w tygodniu i co dwa tygodnie (dla grupy mieszkańców dla mieszkańców zabudowy wielorodzinnej i jednorodzinnej) na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016 ilość osób kg/a dm/a wywóz raz na tydzień pojemnik 80 dm 3 wywóz raz na dwa tygodnie 1 73,4 146, ,8 293, ,2 440, ,6 587, ,4 880, ,8 1027, ,2 1174, ,6 1321, ,4 1614, ,8 1761, ,2 1908, ,6 2055, ,4 2348, ,8 2495, ,2 2642, ,6 2789,

187 ilość osób kg/a dm/a wywóz raz na tydzień pojemnik 80 dm 3 wywóz raz na dwa tygodnie ,4 3082, ,8 3229, ,2 3376, ,6 3523, ,4 3816, ,8 3963, ,2 4110, ,6 4257, Tab Stopień wypełnienia pojemnika 80 litrowego, przez grupę mieszkańców od 1 do 30, przyjmując wywóz bioodpadów raz w tygodniu i co dwa tygodnie (dla grupy mieszkańców zabudowy jednorodzinnej) na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016 ilość osób kg/a dm/a wywóz 1 na tydzień pojemnik 80 dm 3 wywóz raz na dwa tygodnie

188 pojemnik 80 dm 3 ilość osób kg/a dm/a wywóz 1 na tydzień wywóz raz na dwa tygodnie Tab Stopień wypełnienia pojemnika 120 litrowego, przez grupę mieszkańców od 1 do 30, przyjmując wywóz bioodpadów raz w tygodniu i co dwa tygodnie (dla grupy mieszkańców dla mieszkańców zabudowy wielorodzinnej i jednorodzinnej) na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016 ilość osób kg/a dm/a wywóz raz na tydzień pojemnik 120 dm 3 wywóz raz na dwa tygodnie 1 73,4 146, ,8 293, ,2 440, ,6 587, ,4 880, ,8 1027, ,2 1174, ,6 1321, ,4 1614, ,8 1761, ,2 1908, ,6 2055, ,4 2348, ,8 2495, ,2 2642, ,6 2789, ,4 3082, ,8 3229, ,2 3376, ,6 3523, ,4 3816, ,8 3963, ,2 4110, ,6 4257, Tab Stopień wypełnienia pojemnika 120 litrowego, przez grupę mieszkańców od 1 do 30, przyjmując wywóz bioodpadów raz w tygodniu i co dwa tygodnie (dla grupy mieszkańców zabudowy jednorodzinnej) na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016 ilość osób kg/a dm/a pojemnik 120 dm 3 188

189 wywóz 1 na tydzień wywóz raz na dwa tygodnie Tab Stopień wypełnienia pojemnika 240 litrowego, przez grupę mieszkańców od 23 do 92, przyjmując wywóz bioodpadów raz w tygodniu i co dwa tygodnie (dla grupy mieszkańców dla mieszkańców zabudowy wielorodzinnej i jednorodzinnej) na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016 ilość osób kg/a dm/a wywóz raz na tydzień pojemnik 240 dm 3 wywóz raz na dwa tygodnie ,2 3376, ,6 3523, ,4 3816, ,8 3963, ,2 4110, ,6 4257, ,4 4550, ,8 4697,

190 ilość osób kg/a dm/a wywóz raz na tydzień pojemnik 240 dm 3 wywóz raz na dwa tygodnie ,2 4844, ,6 4991, ,4 5284, ,8 5431, ,2 5578, ,6 5725, ,4 6018, ,8 6165, ,2 6312, ,6 6459, ,4 6752, ,8 6899, ,2 7046, ,6 7193, ,4 7486, ,8 7633, ,2 7780, ,6 7927, ,4 8220, ,8 8367, ,2 8514, ,6 8661, ,4 8954, ,8 9101, ,2 9248, ,6 9395, ,4 9688, ,8 9835, ,2 9982, , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

191 ilość osób kg/a dm/a wywóz raz na tydzień pojemnik 240 dm 3 wywóz raz na dwa tygodnie , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Tab Stopień wypełnienia pojemnika 240 litrowego, przez grupę mieszkańców od 20 do 71, przyjmując wywóz bioodpadów raz w tygodniu i co dwa tygodnie (dla grupy mieszkańców zabudowy jednorodzinnej) na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016 pojemnik 240 dm 3 ilość osób kg/a dm/a wywóz 1 na tydzień wywóz raz na dwa tygodnie

192 pojemnik 240 dm 3 ilość osób kg/a dm/a wywóz 1 na tydzień wywóz raz na dwa tygodnie Na podstawie stopnia zapełnienia poszczególnych pojemników można oszacować minimalną ilość pojemników dla poszczególnych stref zabudowy. Analizowano możliwość częściowego wypełnienia pojemników zakresie od 80% do 100% w latach 2009 do Rozważano możliwość opróżniania pojemników raz albo dwa razy w tygodniu co przedstawiono w tabelach Tab i Tab Tab Minimalna ilość pojemników opróżnianych raz w tygodniu przy wypełnieniu 80% do 100% na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016 Rok pojemniki 120 pojemniki 240 pojemniki

193 Rok pojemniki 120 pojemniki 240 pojemniki Tab Minimalna ilość pojemników opróżnianych raz na dwa tygodnie przy wypełnieniu 80% do 100% na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016 Rok pojemniki 120 pojemniki 240 pojemniki Poddano również diachronicznej analizie dla lat 2009 do 2020 możliwość częściowego wypełnienia pojemników zakresie od 60% do 80%. Rozważano możliwość opróżniania pojemników raz albo dwa razy w tygodniu co przedstawiono w poniższych tabelach. Tab Minimalna ilość pojemników opróżnianych raz w tygodniu przy wypełnieniu 60% do 80% na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016 Rok pojemniki 120 pojemniki 240 pojemniki Tab Minimalna ilość pojemników opróżnianych raz na dwa tygodnie przy wypełnieniu 60% do 80% na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku 2016 Rok pojemniki 120 pojemniki 240 pojemniki

194 Rok pojemniki 120 pojemniki 240 pojemniki Etapowanie wdrożenia selektywnej zbiórki Mimo iż system funkcjonuje już blisko 10 lat to w okresie tym nie podlegał ewaluacji. Należy przyjąć, iż cały czas mamy do czynienia z programem pilotażowym, który może stać się pierwszym etapem wdrożenia planu. Ze względu na różnorodną zabudowę miasta przewidziano konieczność etapowego rozwoju systemu. Prognozuje się konieczność systematycznego wdrażania systemu zbiórki dla poszczególnych rejonów miasta minimum trzy etapy wdrażania. Dokonano delimitacji wydzielonych stref zbiórki odpadów ulegających biodegradacji w oparciu o stopień trudności i koszty obsługi. Planuje się na samym początku obcięcie zbiórką większość obszarów zabudowy jednorodzinnej oraz ogródki działkowe, cmentarze a także markety i targowiska Wydzielono 3 etapy wdrażanie systemu (patrz poniższa rycina): Etap I do tego etapu zaliczono obszary o zwartej zabudowie i łatwej obsłudze zbiórki odpadów, czyli strefę zabudowy jednorodzinnej strefa nr 1. (z wyłączeniem podstref nr 1.4, 1.5 i 1.6 położonych w centrum miasta), ogródki działkowe strefa nr 6., cmentarze strefa nr 7. oraz markety i targowiska; Etap II w tym etapie założono obsługę obszarów o zabudowie wysokiej, trudniejszej od obsługi, tj. trzy podstrefy zabudowy jednorodzinnej podstrefy - 1.4, 1.5 i 1.6 oraz strefę zabudowy wysokiej osiedlowej strefa nr 2.; Etap III do tego etapu zaliczono obszary o relatywnie wysokich kosztach obsługi, czyli strefę zabudowy wysokiej śródmiejskiej strefa nr 3. oraz strefę rozproszonej zabudowy jednorodzinnej strefa nr

195 Rys. 6-3 Etapowanie wdrożenia sytemu zbiórki odpadów ulegających biodegradacji w poszczególnych strefach na podstawie Aktualizacji planu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji dla miasta Zgorzelec na lata z perspektywą do roku

196 6.2.4 Odpady niebezpieczne Odpady niebezpieczne gromadzone będą w wyznaczonych Punktach Zbierania Odpadów Niebezpiecznych (PZON). Ponadto zakłada się, że w określonych dniach dokonywana będzie zbiórka odpadów z gospodarstw domowych przy pomocy przystosowanego do tego celu środka transportu. Odpady te segregowane będą na określone rodzaje, pod kątem możliwości ich wykorzystania lub unieszkodliwienia. Po czasowym magazynowaniu poszczególne partie odpadów kierowane będą do wyspecjalizowanych podmiotów. Ze względu na niewielką ilość odpadów niebezpiecznych wytworzonych przez podmioty gospodarcze należy rozważyć możliwości ujęcia ich w niniejszym systemie. Zgodnie z założeniami system zbierania odpadów niebezpiecznych z gospodarstw domowych będzie nadzorowany i koordynowany przez miasto. Technicznymi aspektami (okresową zbiórką, wywozem i unieszkodliwianiem) zajmować się będzie specjalistyczna firma posiadająca odpowiednie zezwolenia, z którą zostanie podpisana umowa na świadczenie tego typu usług na terenie miasta. Niebezpieczne odpady komunalne na terenie miasta mogą pochodzić z następujących źródeł: z gospodarstw domowych: farby, lakiery, kleje, lepiszcze, żywice i opakowania po nich; rozpuszczalniki, kwasy, alkalia i opakowania po nich; odczynniki chemiczne i fotograficzne i opakowania po nich; przeterminowane lekarstwa; pestycydy, herbicydy, insektycydy itp. oraz opakowania po nich; baterie jednorazowe, w tym alkaliczne; akumulatory samochodowe, zużyte smary i oleje przepracowane; lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć np. termometry; aerozole; przeterminowane bądź wycofane środki ochrony roślin oraz opakowania po nich; padłe zwierzęta domowe; zużyty sprzęt gospodarstwa domowego (lodówki, zamrażarki, odbiorniki RTV); odpady z placówek służby zdrowia i weterynaryjnych; Założenia funkcjonalne Punktu Gromadzenia Odpadów Niebezpiecznych przyjmowanie odpadów niebezpiecznych (problemowych) powstających tylko w gospodarstwach domowych; 196

197 przyjmowanie odpadów niebezpiecznych (problemowych) tylko od mieszkańców miasta (po przedstawieniu dowodu zamieszkania), w ilościach zużywanych w gospodarstwach domowych; przyjmowanie odpadów problemowych będzie bezpłatne; wyposażenie Punktu stanowić będą odpowiednie pojemniki i zasieki na poszczególne rodzaje odpadów; godziny otwarcia Punktu będą szczegółowo określone, a informacja o sposobie i zakresie przyjmowanych odpadów przekazana zostanie wszystkich mieszkańcom miasta; w Punkcie będzie prowadzona szczegółowa ewidencja przyjmowanych odpadów. Prowadzenie punktu zbierania odpadów niebezpiecznych wymaga uzyskania zezwolenia starosty. Z uwagi na konieczność zapewnienia stałego dozoru punktów gromadzenia odpadów niebezpiecznych oraz wymogów bezpieczeństwa lokalizacja punktów wymagać będzie udziału władz samorządowych. Uwzględniając potrzeby i możliwości miasta w zakresie zbierania odpadów niebezpiecznych system zbierania tej grupy odpadów oparty będzie przede wszystkim na przeprowadzaniu zbiórek okresowych raz na kwartał. O czasie i miejscu prowadzenia zbiórki oraz możliwych do oddania odpadów mieszkańcy zostaną poinformowani z wyprzedzeniem w specjalnych ulotkach. Zadania odbioru i dalszego zagospodarowania odpadów niebezpiecznych z Punktów Gromadzenia Odpadów Niebezpiecznych, jak i okresowej zbiórki powierzone zostaną specjalistycznej firmie. Musi ona posiadać niezbędne zezwolenia oraz sprzęt do bezpiecznego załadunku i przewozu poszczególnych rodzajów odpadów. Podmiot ten powinien jednocześnie posiadać ważne porozumienia ze specjalistycznymi firmami prowadzącymi przerób i unieszkodliwianie poszczególnych rodzajów odpadów niebezpiecznych. Samorząd zachowa pełną i stałą kontrolę nad funkcjonowaniem systemu. Do odpadów niebezpiecznych powstających na terenie miasta Zgorzelec zaliczyć należy również odpady azbestu i wyrobów zawierających azbest pochodzące przede wszystkim z wymiany pokryć dachowych (eternit). Zezwolenie na prowadzenie prac związanych z wyminą pokryć dachowych posiadają podmioty gospodarcze, do zadań których należy również unieszkodliwianie tej grupy odpadów. Nie zakłada się zatem tworzenia odrębnego systemu zbierania odpadów tej kategorii od mieszkańców. Zakłada się wstępnie, że na terenie miasta winno być zorganizowanych przynajmniej 4 PZON a docelowo 7 PZON (docelowo jeden przypadający na 5000 mieszkańców). Przewiduje się zakup i rozstawienie pojemników (w ramach Punktów Zbierania Odpadów Niebezpiecznych) do selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych na terenie miasta w ilościach scharakteryzowanych w poniższej tabeli. 197

198 Tab Istniejące i planowane punkty selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych na terenie miasta Zgorzelec na podstawie Planu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych dla miasta Zgorzelec na lata Z perspektywa do roku 2016 Obszar PUNKTY SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ISTNIEJĄCE PLANOWANE ETAP I - do 2012r. ETAP II - do 2016r. Miasto Zgorzelec Punkty Gromadzenia Odpadów Niebezpiecznych mogą mieć charakter wydzielonego, ogrodzonego terenu, odpowiednio zabezpieczonego i wyposażonego w zestaw niezbędnych pojemników. Zebrane selektywnie odpady niebezpieczne kierowane będą do centralnego punktu czasowego magazynowania gdzie następować będzie ich przygotowanie do transportu do odpowiednich zakładów i przedsiębiorstw zajmujących się ich odzyskiem lub unieszkodliwianiem. Z dokonanych szacunków ilości i składu morfologicznego odpadów komunalnych wynika, że na terenie miasta Zgorzelec powstaje 59 Mg odpadów niebezpiecznych. Odpady te powinny być selektywnie zebrane i unieszkodliwione w zorganizowany sposób. Przewiduje się selektywne zbieranie odpadów niebezpiecznych wytworzonych: przez mieszkańców, szkoły, marketów, ogrody działkowe Strefy zbiórki odpadów niebezpiecznych oraz etapowania ich wdrażania W trakcie przeprowadzonej analizy wydzielono strefy zbiórki odpadów niebezpiecznych występujących w odpadach komunalnych w oparciu o: odległość od dróg stanowiących główne szlaki komunikacyjne na terenie miasta, rodzaj zabudowy, sposób zagospodarowania terenu (tereny ogródków działkowych), rodzaj prowadzonej działalności (wybrane placówki oświatowe, markety). Na podstawie tak kwalifikowanych cech wyodrębniono strefy zbiórki odpadów niebezpiecznych występujących w odpadach komunalnych, istniejący Punkt Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (PZON) na terenie MPGK w Zgorzelcu oraz 3 obszary specjalne: Ogródki działkowe; Wybrane placówki oświatowe; Markety. Na podstawie tak kwalifikowanych cech wydzielono w pierwszym etapie wdrażania 4 strefy oraz punktowo zaznaczono markety i wybrane placówki oświatowe. W drugim etapie wdrażania systemu wydzielono 7 stref. Przedstawiono to Rys

199 System zbiórki jest na etapie tworzenia dlatego też przewidziano etapowanie jego wdrożenia. Prognozuje się konieczność systematycznego wdrażania systemu zbiórki dla poszczególnych rejonów miasta minimum dwa etapy wdrażania. Delimitacji dokonano na podstawie treści mapy topograficznej w skali 1: (PUWG-92) oraz fotointerpretacji obiektów na zdjęciach satelitarnych. Posłużono się również szczegółowym planem miasta Zgorzelec oraz danymi przekazanymi przez samorząd oraz podmioty posiadające pozwolenia na odbiór odpadów System zbiórki odpadów niebezpiecznych etap 1 Etap I do tego etapu zaliczono 4 strefy: o o o o Strefa 1 - obszary północnej części miasta, których południowa granica przebiega wzdłuż ulic: Piłsudskiego, Kościuszki, Traugutta oraz Armii Krajowej; Strefa 2 - teren ograniczony Strefą 1 od północy (ulice: Piłsudskiego, Kościuszki, Traugutta oraz Armii Krajowej) oraz linią kolejową 274 na południu; Strefa 3 obszar położony w południowej części miasta, ograniczony od północy linią kolejową 274. Obejmuje tereny położone na zachód od ulicy Łużyckiej, zabudowania położone przy niej oraz obszar usytuowany na południe od rzeki Czerwona Woda; Strefa 4 teren ograniczony linią kolejową 274 od północy oraz rzeką Czerwona Woda na południu. Granica z sąsiadującą Strefą 3 przebiega przez obszar sąsiadujący z ulicą Łużycką oraz wzdłuż ulic: Andersa i Łużyckiej. Strefy przedstawiono graficznie na rycinie - Rys System zbiórki odpadów niebezpiecznych etap 2 Etap II w tym etapie założono obsługę obszarów o zabudowie wysokiej, zabudowie rozproszonej, jak również obszarów zabudowy jednorodzinnej ograniczonych linią kolejową 278. Do tego etapu zaliczono 7 stref: o o o Strefa 1 - obszar w centralnej części miasta, którego granica przebiega wzdłuż ulic: Lubańskiej i Nadbrzeżnej, brzegiem Nysy Łużyckiej oraz wzdłuż ulic: Daszyńskiego, Piłsudskiego, Kościuszki, Traugutta oraz Armii Krajowej. Nie obejmuje zabudowy wysokiej zlokalizowanej na Osiedlu Zachód oraz Osiedlu Centralnym; Strefa 2 - teren ograniczony Strefą 1 od północy (ulice: Piłsudskiego, Kościuszki, Traugutta oraz Armii Krajowej) oraz linią kolejową 274 na południu. Jego wschodnia granica biegnie wzdłuż linii kolejowej 278; Strefa 3 obszar położony w południowej części miasta, ograniczony od północy linią kolejową 274. Obejmuje tereny położone na zachód od ulicy Łużyckiej, zabudowania położone przy niej oraz obszar usytuowany na południe od rzeki Czerwona Woda; 199

200 o o o o Strefa 4 teren ograniczony linią kolejową 274 od północy oraz rzeką Czerwona Woda na południu. Granica z sąsiadującą Strefą 3 przebiega przez obszar sąsiadujący z ulicą Łużycką oraz wzdłuż ulic: Andersa i Łużyckiej; Strefa 5 tereny osiedlowe zabudowy wysokiej wydzielone ze Strefy 1 etapu I - rejon ulic: Kościuszki, Wyspiańskiego, Lubańskiej i Iwaszkiewicza oraz rejon ulic: Lubańskiej, Tuwima, Wieniawskiego i Broniewskiego; Strefa 6 - obszar wydzielony ze Strefy 1 i Strefy 2 etapu I, ograniczony linią kolejową 278 od zachodu oraz ulicą Bohaterów II Armii Wojska Polskiego na południu; Strefa 7 - obszar wydzielony ze Strefy 1 etapu I, położony na północ od ulicy Lubańskiej. Strefa ta obejmuje tereny o zabudowie rozproszonej. Strefy przedstawiono graficznie na rycinie - Rys

201 Rys. 6-4 Strefy zbiórki odpadów niebezpiecznych oraz etapowanie wdrażania systemu na terenie miasta Zgorzelec mapa w skali 1: źródło: Plan selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych dla miasta Zgorzelec na lata Z perspektywa do roku

202 Odpady wielkogabarytowe i nietypowe Odpady wielkogabarytowe i nietypowe odbierane będą w ramach okresowej zbiórki. Uzupełnieniem systemu selektywnej zbiórki odpadów winien być funkcjonujący aktualnie system donoszenia, oparty na specjalistycznych pojemnikach wielkopojemnościowych Punkty Zbierania Odpadów Wielkogabarytowych (PZOW). W celu zapewnienia sprawnego funkcjonowania systemu gromadzenia i odbioru odpadów na terenie miasta należy: włączyć samorząd w systemem gospodarki odpadami poprzez przejęcie zadań związanych z usuwaniem i odzyskiem odpadów; może to czynić bezpośrednio lub przez powołaną przez siebie jednostkę, określić jednolite warunki i zasady pracy firm wywozowych na rzecz kompleksowego systemu gospodarki odpadami na terenie miasta i udzielić pozwoleń tylko firmom, które je przyjmą, pozostawić system odbioru odpadów w gestii firm wywozowych posiadających odpowiedni sprzęt, zwiększając kontrolę nad realizacją tych zadań. Zakłada się wstępnie, że na terenie miasta winno być zorganizowanych przynajmniej 7 PZOW a docelowo 13 PZOW (docelowo jeden przypadający na 1000 mieszkańców). Przewiduje się zakup i rozstawienie pojemników (w ramach Punktów Zbierania Odpadów Wielkogabarytowych) do selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych na terenie miasta w ilościach scharakteryzowanych w Tab Tab Istniejące i planowane punkty selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych na terenie miasta Zgorzelec na podstawie Planu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych dla miasta Zgorzelec na lata Z perspektywa do roku 2016 Obszar PUNKTY SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ISTNIEJĄCE PLANOWANE ETAP I - do 2012r. ETAP II - do 2016r. Miasto Zgorzelec Punkty Gromadzenia Odpadów Wielkogabarytowych mogą mieć charakter wydzielonego, ogrodzonego terenu, odpowiednio zabezpieczonego i wyposażonego w zestaw niezbędnych pojemników. Zebrane selektywnie odpady niebezpieczne kierowane będą do centralnego punktu czasowego magazynowania gdzie następować będzie ich przygotowanie do transportu do odpowiednich zakładów i przedsiębiorstw zajmujących się ich odzyskiem lub unieszkodliwianiem Strefy zbiórki odpadów wielkogabarytowych oraz etapowanie ich wdrażania W trakcie przeprowadzonej analizy wydzielono strefy zbiórki odpadów wielkogabarytowych w oparciu o: odległość od dróg stanowiących główne szlaki komunikacyjne na terenie miasta, 202

203 rodzaj zabudowy. Na podstawie tak kwalifikowanych cech wyodrębniono docelowo 13 stref zbiórki odpadów wielkogabarytowych. Na podstawie tak kwalifikowanych cech wydzielono 13 stref co graficznie przedstawiono w na rycinie - Rys. 6-5 i Rys Każda ze stref ze względu na zwartość terytorialną składa się z podstref, które wyspecyfikowano poniżej. System zbiórki jest na etapie tworzenia dlatego też przewidziano etapowanie jego wdrożenia. W pierwszym etapie przewidziano stworzenie 7 stref zbiórki natomiast docelowo 13 stref zbiórki. Delimitacji dokonano na podstawie treści mapy topograficznej w skali 1: (PUWG-92) oraz fotointerpretacji obiektów na zdjęciach satelitarnych. Posłużono się również szczegółowym planem miasta Zgorzelec oraz danymi przekazanymi przez samorząd oraz podmioty posiadające pozwolenia na odbiór odpadów System zbiórki odpadów wielkogabarytowych etap 1 W etapie 1 przewidziano wydzielenie 7 stref zbiórki: Etap I o o o o o o o Strefa 1 - obszary o zabudowie rozproszonej położone w północnej części miasta. Południowa granica przebiega wzdłuż ulicy Lubańskiej; Strefa 2 - teren ograniczony ulicą Lubańską od północy i ulicami: Piłsudskiego, Kościuszki, Traugutta oraz Armii Krajowej od południa; Strefa 3 obszar zabudowy jednorodzinnej ograniczony linią kolejową 278 od wschodu oraz ulicą Bohaterów II Armii Wojska Polskiego na południu; Strefa 4 teren od północy ograniczony ulicami: Piłsudskiego, Kościuszki, Traugutta oraz Armii Krajowej, a od południa linią kolejową 274; Strefa 5 obszar usytuowany w południowej części miasta, ograniczony od północy linią kolejową 274. Obejmuje tereny położone na zachód od ulicy Łużyckiej, zabudowania położone przy niej oraz obszar usytuowany na południe od rzeki Czerwona Woda; Strefa 6 teren graniczący od północy z linią kolejowa 274. Jego granica przebiega przez obszar sąsiadujący z ulicą Łużycką oraz wzdłuż ulic: Andersa, Łużyckiej, Rzeczki Górne, Cmentarnej; Strefa 7 - obszar ten obejmuje tereny położone przy ulicy Reymonta od ulicy Cmentarnej do granicy miasta. 203

204 Rys. 6-5 Strefy zbiórki odpadów wielkogabarytowych w na terenie miasta Zgorzelec etap 1 mapa w skali 1: źródło: Plan selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych dla miasta Zgorzelec na lata Z perspektywa do roku

205 System zbiórki odpadów wielkogabarytowych etap 2 W etapie 2 przewidziano wydzielenie 13 stref zbiórki: Etap II o o o o o o o o o o Strefa 1 - obszary o zabudowie rozproszonej położone w północnej części miasta. Południowa granica przebiega wzdłuż ulicy Lubańskiej; Strefa 2 - teren ograniczony ulicą Lubańską od północy i ulicami: Prusa, Wyspiańskiego, Iwaszkiewicza, Przechodnia, Daszyńskiego, Kościuszki, Traugutta oraz Armii Krajowej od południa. Nie obejmuje zabudowy wysokiej zlokalizowanej na Osiedlu Zachód oraz Osiedlu Centralnym; Strefa 3 obszar zabudowy jednorodzinnej ograniczony linią kolejową 278 od wschodu oraz ulicą Armii Krajowej na południu; Strefa 4 teren od północy ograniczony ulicami: Piłsudskiego, Kościuszki, Traugutta oraz Armii Krajowej, a od południa ulicą Dąbrowskiego; Strefa 5 obszar usytuowany w południowej części miasta, ograniczony od północy linią kolejową 274, a od południa rzeką Czerwona Woda. Obejmuje tereny położone na zachód od ulicy Łużyckiej i zabudowania położone przy niej; Strefa 6 teren graniczący od północy z linią kolejowa 274. Jego granica przebiega przez obszar sąsiadujący z ulicą Łużycką oraz wzdłuż ulic: Andersa, Łużyckiej, Rzeczki Górne, Cmentarnej; Strefa 7 - obszar ten obejmuje tereny położone przy ulicy Reymonta od ulicy Cmentarnej do granicy miasta. Strefa 8 rejon zabudowy wysokiej śródmiejskiej na Przedmieściu Nyskim, między Nysą Łużycką a ulicami: Nadbrzeżną, Iwaszkiewicza, Nowowiejską, Struga, Daszyńskiego i Piłsudskiego. Został wydzielony ze Strefy 2; Strefa 9 - obszar zabudowy wysokiej osiedlowej wydzielony ze Strefy 2, obejmujący Osiedle Zachód, przy ulicach: Kościuszki, Wyspiańskiego, Lubańskiej i Iwaszkiewicza; Strefa 10 - obszar zabudowy wysokiej osiedlowej wydzielony ze Strefy 2. Jest to rejon ulic: Lubańskiej, Tuwima, Wieniawskiego i Broniewskiego, obejmujący część Osiedla Centralnego; o Strefa 11 - teren wydzielony ze Strefy 4, usytuowany na południe od ulic: Konarskiego i Dąbrowskiego. Obejmuje ulice: Krupińskiego, Warszawską oraz Nad Kolejką Górską; o Strefa 12 - obszar wydzielony ze Strefy 5, położony na południe od rzeki Czerwona Woda; o Strefa 13 - teren zabudowy jednorodzinnej wyodrębniony ze Strefy 3, ograniczony ulicą Armii Krajowej na północy oraz ulicą Bohaterów II Armii Wojska Polskiego na południu. 205

206 Rys. 6-6 Strefy zbiórki odpadów wielkogabarytowych w na terenie miasta Zgorzelec etap 2 na podstawie Planu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych dla miasta Zgorzelec na lata Z perspektywa do roku

207 6.2.6 Odpady budowlane Wraz z procesem starzenia się istniejących i budowy nowych obiektów budowlanych pojawia się problem odpadów, które powstają podczas prac montażowych lub rozbiórki. Zgodnie z zapisami ustawy o odpadach, z dnia 27 kwietnia 2001 r., wytwórca odpadów budowlanych zobowiązany jest do ich odzysku, unieszkodliwienia lub przekazania innym podmiotom. Podstawowym zadaniem poprzedzającym racjonalne zagospodarowywanie odpadów komunalnych jest rozdział odpadów na strumienie: odpady komunalne zmieszane, które stanowią źródło surowców wtórnych; odpady zbierane selektywnie w tym remontowe. Każdy strumień odpadów wymaga odrębnego traktowania i stosowania odrębnych technik oraz technologii przetwarzania i unieszkodliwiania. Podstawę indywidualizacji postępowania stanowi system zbiórki odpadów, gwarantujący odrębność ich dopływu do miejsca przetworzenia lub unieszkodliwienia. Zakłada się, że system realizować będzie głównie zadania związane ze zbiórką i odzyskiem odpadów komunalnych, które to zadania należą do jego obowiązków. Ten rodzaj działalności gminy winien być przez nie organizowany i nadzorowany. ponoszą również częściowe koszty edukacji społeczeństwa. Obecnie wzrasta zainteresowanie technologiami umożliwiającymi powtórne wykorzystanie materiałów budowlanych. Ich stosowanie daje duże korzyści techniczne i ekonomiczne, bo gruz betonowy i ceglany, beton zbrojony oraz inne elementy obiektu są ponownie wykorzystywane np. w postaci kruszywa budowlanego. Jednak podstawowym argumentem przemawiającym za zastosowaniem recyklingu jest ochrona środowiska. Recykling powoduje: zmniejszenie potrzeb produkcji nowych materiałów budowlanych, ograniczenie powierzchni odkładów i hałd materiałów nieużytecznych, obniżenie zużycia energii oraz emisji szkodliwych zanieczyszczeń. Jego zalety sprawiają, że ma szerokie zastosowanie w aglomeracjach miejskich oraz przy budowie dróg, a w przyszłości zastosowanie materiałów recyklowanych będzie się zwiększać we wszystkich rejonach świata. Ze względu na specyfikę wytwarzanego odpadu proponuje się stworzenie systemu zbiórki składającego się z dwóch podsystemów: system odbioru bezpośredniego; system donoszenia. Zbiórkę odpadów remontowych proponuje się prowadzić metodą u źródła odbioru bezpośredniego oraz jako uzupełnienie systemu metoda donoszenia w oparciu o system zbiórki odpadów wielkogabarytowych System odbioru bezpośredniego odpadów remontowych i budowlanych W trakcie przeprowadzonej analizy wydzielono strefy zbiórki odpadów budowlanych w oparciu o: 207

208 odległość od dróg stanowiących główne szlaki komunikacyjne na terenie miasta, rodzaj zabudowy. Delimitacji dokonano na podstawie treści mapy topograficznej w skali 1: (PUWG-92) oraz fotointerpretacji obiektów na zdjęciach satelitarnych. Posłużono się również szczegółowym planem miasta Zgorzelec oraz danymi przekazanymi przez samorząd i podmioty posiadające pozwolenia na odbiór odpadów. Przewidziano wydzielenie 7 stref zbiórki odpadów budowlanych pochodzenia komunalnego: Strefa 1 - obszary o zabudowie rozproszonej położone w północnej części miasta. Południowa granica przebiega wzdłuż ulicy Lubańskiej; Strefa 2 - teren ograniczony ulicą Lubańską od północy i ulicami: Piłsudskiego, Kościuszki, Traugutta oraz Armii Krajowej od południa; Strefa 3 obszar zabudowy jednorodzinnej ograniczony linią kolejową 278 od wschodu oraz ulicą Bohaterów II Armii Wojska Polskiego na południu; Strefa 4 teren od północy ograniczony ulicami: Piłsudskiego, Kościuszki, Traugutta oraz Armii Krajowej, a od południa linią kolejową 274; Strefa 5 obszar usytuowany w południowej części miasta, ograniczony od północy linią kolejową 274. Obejmuje tereny położone na zachód od ulicy Łużyckiej, zabudowania położone przy niej oraz obszar usytuowany na południe od rzeki Czerwona Woda; Strefa 6 teren graniczący od północy z linią kolejowa 274. Jego granica przebiega przez obszar sąsiadujący z ulicą Łużycką oraz wzdłuż ulic: Andersa, Łużyckiej, Rzeczki Górne, Cmentarnej; Strefa 7 - obszar ten obejmuje tereny położone przy ulicy Reymonta od ulicy Cmentarnej do granicy miasta 208

209 Rys. 6-7 Strefy zbiórki odpadów budowlanych pochodzenia komunalnego terenie miasta Zgorzelec na podstawie Programu selektywnej zbiórki, systemu odbioru i przetwarzania (rozdrabniania) odpadów z rozbiórki obiektów budowlanych dla miasta Zgorzelec zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec 209

210 System donoszenia odpadów wielkogabarytowych i remontowych oraz etapowanie jego wdrażania Jako uzupełnienie systemu bezpośredniego przewidziano system donoszenia oparty na Punktach Zbierania Odpadów Wielkogabarytowych. W trakcie przeprowadzonej analizy wydzielono strefy zbiórki odpadów wielkogabarytowych oraz remontowych w oparciu o: odległość od dróg stanowiących główne szlaki komunikacyjne na terenie miasta, rodzaj zabudowy. Na podstawie tak kwalifikowanych cech wyodrębniono docelowo 13 stref zbiórki odpadów wielkogabarytowych i remontowych, co graficznie przedstawiono na rycinie - Rys. 6-5 i Rys Każda ze stref ze względu na zwartość terytorialną składa się z podstref, które wyspecyfikowano poniżej. System zbiórki jest na etapie tworzenia dlatego też przewidziano etapowanie jego wdrożenia. W pierwszym etapie przewidziano stworzenie 7 stref zbiórki, natomiast docelowo 13 stref zbiórki. Delimitacji dokonano na podstawie treści mapy topograficznej w skali 1: (PUWG-92) oraz fotointerpretacji obiektów na zdjęciach satelitarnych. Posłużono się również szczegółowym planem miasta Zgorzelec oraz danymi przekazanymi przez samorząd oraz podmioty posiadające pozwolenia na odbiór odpadów Strefy zbiórki odpadów w systemie donoszenia etap 1 W etapie 1 przewidziano wydzielenie 7 stref zbiórki: Etap I o o o Strefa 1 - obszary o zabudowie rozproszonej położone w północnej części miasta. Południowa granica przebiega wzdłuż ulicy Lubańskiej; Strefa 2 - teren ograniczony ulicą Lubańską od północy i ulicami: Piłsudskiego, Kościuszki, Traugutta oraz Armii Krajowej od południa; Strefa 3 obszar zabudowy jednorodzinnej ograniczony linią kolejową 278 od wschodu oraz ulicą Bohaterów II Armii Wojska Polskiego na południu; 210

211 Rys. 6-8 Strefy zbiórki odpadów wielkogabarytowych w na terenie miasta Zgorzelec etap 1 na podstawie Programu selektywnej zbiórki, systemu odbioru i przetwarzania (rozdrabniania) odpadów z rozbiórki obiektów budowlanych dla miasta Zgorzelec zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec o Strefa 4 teren od północy ograniczony ulicami: Piłsudskiego, Kościuszki, Traugutta oraz Armii Krajowej, a od południa linią kolejową 274; 211

212 o o o Strefa 5 obszar usytuowany w południowej części miasta, ograniczony od północy linią kolejową 274. Obejmuje tereny położone na zachód od ulicy Łużyckiej, zabudowania położone przy niej oraz obszar usytuowany na południe od rzeki Czerwona Woda; Strefa 6 teren graniczący od północy z linią kolejowa 274. Jego granica przebiega przez obszar sąsiadujący z ulicą Łużycką oraz wzdłuż ulic: Andersa, Łużyckiej, Rzeczki Górne, Cmentarnej; Strefa 7 - obszar ten obejmuje tereny położone przy ulicy Reymonta od ulicy Cmentarnej do granicy miasta Strefy zbiórki odpadów w systemie donoszenia etap 2 W etapie 2 przewidziano wydzielenie 13 stref zbiórki: Etap II o o o o o o o o Strefa 1 - obszary o zabudowie rozproszonej położone w północnej części miasta. Południowa granica przebiega wzdłuż ulicy Lubańskiej; Strefa 2 - teren ograniczony ulicą Lubańską od północy i ulicami: Prusa, Wyspiańskiego, Iwaszkiewicza, Przechodnia, Daszyńskiego, Kościuszki, Traugutta oraz Armii Krajowej od południa. Nie obejmuje zabudowy wysokiej zlokalizowanej na Osiedlu Zachód oraz Osiedlu Centralnym; Strefa 3 obszar zabudowy jednorodzinnej ograniczony linią kolejową 278 od wschodu oraz ulicą Armii Krajowej na południu; Strefa 4 teren od północy ograniczony ulicami: Piłsudskiego, Kościuszki, Traugutta oraz Armii Krajowej, a od południa ulicą Dąbrowskiego; Strefa 5 obszar usytuowany w południowej części miasta, ograniczony od północy linią kolejową 274, a od południa rzeką Czerwona Woda. Obejmuje tereny położone na zachód od ulicy Łużyckiej i zabudowania położone przy niej; Strefa 6 teren graniczący od północy z linią kolejowa 274. Jego granica przebiega przez obszar sąsiadujący z ulicą Łużycką oraz wzdłuż ulic: Andersa, Łużyckiej, Rzeczki Górne, Cmentarnej; Strefa 7 - obszar ten obejmuje tereny położone przy ulicy Reymonta od ulicy Cmentarnej do granicy miasta. Strefa 8 rejon zabudowy wysokiej śródmiejskiej na Przedmieściu Nyskim, między Nysą Łużycką a ulicami: Nadbrzeżną, Iwaszkiewicza, Nowowiejską, Struga, Daszyńskiego i Piłsudskiego. Został wydzielony ze Strefy 2; 212

213 Rys. 6-9 Strefy zbiórki odpadów wielkogabarytowych w na terenie miasta Zgorzelec etap 2 na podstawie Programu selektywnej zbiórki, systemu odbioru i przetwarzania (rozdrabniania) odpadów z rozbiórki obiektów budowlanych dla miasta Zgorzelec zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami dla miasta Zgorzelec o Strefa 9 - obszar zabudowy wysokiej osiedlowej wydzielony ze Strefy 2, obejmujący Osiedle Zachód, przy ulicach: Kościuszki, Wyspiańskiego, Lubańskiej i Iwaszkiewicza; 213

214 o Strefa 10 - obszar zabudowy wysokiej osiedlowej wydzielony ze Strefy 2. Jest to rejon ulic: Lubańskiej, Tuwima, Wieniawskiego i Broniewskiego, obejmujący część Osiedla Centralnego; o Strefa 11 - teren wydzielony ze Strefy 4, usytuowany na południe od ulic: Konarskiego i Dąbrowskiego. Obejmuje ulice: Krupińskiego, Warszawską oraz Nad Kolejką Górską; o Strefa 12 - obszar wydzielony ze Strefy 5, położony na południe od rzeki Czerwona Woda; o Strefa 13 - teren zabudowy jednorodzinnej wyodrębniony ze Strefy 3, ograniczony ulicą Armii Krajowej na północy oraz ulicą Bohaterów II Armii Wojska Polskiego na południu 6.3 System zagospodarowani odpadów komunalnych w mieście Zgorzelec System zagospodarowania odpadów komunalnych wytworzonych ma terenie miasta oparty będzie w ramach Regionu Gospodarki Odpadami Komunalnymi wyznaczonego w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami. Przewiduje się iż status Regionalnej Instalacji do Przetwarzania Odpadów Komunalnych uzyska ZZO Jędrzychowice Pieńsk (lub instalacja przewidziana do zastępczej obsługi regionu). Na podstawie art. 15 ust.2 instalacja ta również będzie mogła być określona jako regionalna instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych niespełniające wymagań ochrony środowiska, których modernizacja nie jest możliwa z przyczyn technicznych lub nie jest uzasadniona z przyczyn ekonomicznych Wybrany wariant organizacyjny i technologiczny Regionalnej Instalacji do Przetwarzania Odpadów Komunalnych Z analizy porównawczej uzyskanych efektów ekologicznych oraz kosztów wdrożenia poszczególnych wariantów systemu gospodarki odpadami co zostało przeanalizowane w Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Zgorzelec na lata z Perspektywą na lata (na podstawie rekomendacji Sprawozdania z realizacji Planu Gospodarki Odpadami za lata )., że każdy z rozpatrywanych wariantów daje efekty ekologiczne w postaci zmniejszenia masy odpadów unieszkodliwianych na składowisku odpadów. Zastosowane rozwiązania odzysku i unieszkodliwiania odpadów w poszczególnych wariantach systemu pozwalają jednak na różny stopień zagospodarowania odpadów. Najbardziej efektywny są warianty 2 i 3. Biorąc jednak pod uwagę brak uregulowań dotyczących rynkowego obrotu produktów w postaci RDF budzi on obecnie najwięcej wątpliwości. Do wdrożenia wybrano wariant 3 rozwiązań technologicznych jako system gospodarki odpadami na terenie miasta Zgorzelca jako element Regionalnego Systemu Gospodarki Odpadami Podregion Zgorzelecki Regionu Zachodniego Gospodarki Odpadami Wariant organizacyjny i technologiczny polegający na następujących operacjach technologicznych: Zbieranie odpadu surowcowego: selektywne; 214

215 Uzdatnianie odpadu surowcowego: sortownia; Zbieranie odpadu bio: selektywne; Wydzielenie odpadów surowcowych z odpadów zmieszanych: ZZO Jędrzychowice - Pieńsk; Wydzielenie frakcji palnej z odpadów zmieszanych: ZZO Jędrzychowice - Pieńsk; Termiczne przetworzenie frakcji palnej: ZZO Jędrzychowice - Pieńsk; Dopuszczona możliwość unieszkodliwienia odpadów poza Regionem Gospodarki Odpadami min. na terenie Niemiec 215

216 Rys Schemat przepływu odpadów w systemie gospodarki odpadami na terenie Miasta Zgorzelec - Wariant 3 - realizacyjny Przyjęte założenia technologiczne uwzględniają następujące zadania dla regionalnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi: realizacja selektywnej zbiórki jak wariant 1 i 2 (z wyłączeniem selektywnego zbierania odpadu ulegającego biodegradacji); doczyszczanie odpadów surowcowych w instalacjach lokalnych i przygotowanie ich do sprzedaży; wydzielenie ze strumienia odpadów zmieszanych frakcji organicznej i przygotowanie jej do unieszkodliwienia; 216