Integrowana ochrona plantacji przed szkodnikami

Transkrypt

1 Integrowana ochrona plantacji przed szkodnikami mgr inż. Joanna Jankowska mgr Milena Pietraszko Elżbiecin 2015

2 Integrowana Ochrona Roślin Celem Integrowanej Ochrony Roślin jest utrzymanie populacji agrofagów poniżej progów szkodliwości oraz zabezpieczenia efektu ekonomicznego produkcji. Integracja metod zwalczania agrofagów polega na racjonalnym stosowaniu zabiegów chemicznych oraz wykorzystywaniu metod agrotechnicznych, biologicznych i genetycznych.

3 Szkodniki ziemniaka a integrowana ochrona roślin Zagrożenie ze strony szkodników zależy od wielu czynników, między innymi od: liczebności danego agrofaga, warunków atmosferycznych (temperatura, opady) przygotowania i stanu plantacji, kierunku produkcji ziemniaka (towarowa, nasienna).

4 Szkodniki ziemniaka okresu wegetacji stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata) szkodniki glebowe: - drutowce (Elateridae) - pędraki (Melolonthidae) - rolnice (Agrotinae) mszycowate nicienie: - mątwik ziemniaczany - mątwik agresywny - niszczyk ziemniaczak zwierzęta łowne: dziki, zające, itp. ślimaki

5 Inwazja stonki w Polsce wystąpiła w 1950 roku. Może powodować straty plonu do 70%. Żywi się liśćmi, kwiatami i łodygami. W Polsce mogą wystąpić dwa pokolenia tego szkodnika. Stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata)

6 Stonka ziemniaczana Progi ekonomicznej szkodliwości: 1-2 chrząszcze na 1 m 2 plantacji 1 złoże jaj lub 15 larw na roślinie - minimalne straty plonu 60 larw na roślinie - straty istotne ekonomicznie Jeżeli zniszczona zostanie powierzchnia liści powyżej 15% oznacza to, że plon z 1 ha może spaść o 28%, tj. ok. 7 ton. Objawy uszkodzeń podziurawione lub częściowo zjedzone liście stan gołożeru - nać pozbawiona liści wżery na bulwach

7 Ochrona przed stonką ziemniaczaną Metody agrotechniczne: izolacja przestrzenna zrównoważone nawożenie dobór odmian preferencje stonki (nie lubi antocjanów) Metoda biologiczna środek biologiczny zawierający mikroorganizmy (Novodor SC) Metoda naturalna bażant łowny zjadający larwy stonki Metody chemiczne zaprawianie bulw oprysk insektycydem

8 Sposoby działania insektycydów i grupy chemiczne Sposoby działania: kontaktowe, powodują zablokowanie koordynacji ruchów, drgawki i skurcze całego ciała prowadzące do śmierci - pyretroidy, karbonylohydrazydy, bioinsektycydy oddechowe, blokują aktywność enzymów oddechowych. Nie działają na jaja. żołądkowe wykazują działanie toksyczne dopiero po przedostaniu się z zatrutego materiału roślinnego do przewodu pokarmowego owadów - neonikotynoidy

9 Wykaz środków ochrony roślin Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Instytut Ochrony Roślin PIB

10 Kryteria doboru insektcydów zwalczających stonkę ziemniaczaną liczebność szkodnika uwzględniając progi szkodliwości stadium rozwojowe szkodnika i termin zwalczania: okres, licznego nalotu chrząszczy na plantacje po przezimowaniu (maj) okres, wylęgania larw oraz pojawienie się larw L 3 okres, wylotu chrząszczy letnich pokolenia pierwszego (lipiec) warunki termiczne: powyżej 18 C - insektycydy z grupy fosforoorganicznych poniżej 20 C, dni pochmurne, rano lub wieczorem - pyretroidy bez względu na temperaturę można stosować preparaty z grupy neonikotynoidów prognoza pogody (temperatura powietrza i opady) faza rozwoju roślin i ich przeznaczenie stosowanie środków z różnych grup chemicznych konieczność rotacji środków ochrony roślin

11 Prototyp maszyny do zbioru stonki ziemniaczanej Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB

12 Szkodniki glebowe Drutowce (Elateridae) Pędraki (Melolonthidae) Rolnice (Agrotinae)

13 Efekty pasożytniczego oddziaływania szkodników glebowych zniszczenie korzeni rośliny wżery i uszkodzenia: - obniżenie jakości bulw - bulwy są podatne na wtórne porażenie chorobami grzybowymi i bakteryjnymi - obniżają przechowalność bulw straty wysokości plonu

14 Drutowce (Elateridae) Występowanie Najliczniej występują na plantacjach ziemniaków założonych po zaoraniu łąki lub na glebach pozostawionych w ugorze przez wiele lat. Czynnikiem sprzyjającym występowaniu dużej liczby drutowców są chwasty. Okres rozwoju larw trwa od 3 do 5 lat, największa szkodliwość przypada w 3 i 4 roku. Progi ekonomicznej szkodliwości: larw na 1 m 2 11 larw na 1 m 2 (Erlichowski 2004) Objawy uszkodzeń W początkowym okresie wegetacji roślin ziemniaków podgryzają korzenie młodych roślin powodując ich obumieranie. W późniejszych fazach rozwojowych ziemniaków żerują w bulwach, tworząc korytarze.

15 Występowanie grunty po łąkach pastwiskach ugorach tereny w pobliżu zadrzewień okres rozwoju 4 lata Progi ekonomicznej szkodliwości 4-5 pędraków na 1 m 2 Objawy uszkodzeń uszkadzają korzenie, stolony i podziemne części łodyg roślin tworzą nieregularne wżery w bulwach Pędraki (Melolonthidae)

16 Występowanie środowiska gleb próchniczych, po użytkach trawiastych Progi szkodliwości ekonomicznej 6 gąsienic na 1 m 2 Objawy uszkodzeń najmłodsze gąsienice żerują na nadziemnych częściach roślin, doprowadzają do gołożeru blaszek liściowych starsze uszkadzają korzenie, wgryzają się do bulw ziemniaka Rolnice (Agrotinae)

17 Zapobieganie szkodnikom glebowym Metody agrotechniczne prawidłowe zmianowanie uprawa ziemniaka co 4 lata terminowe wykonywanie zabiegów agrotechnicznych stosowanie uprawek agrotechnicznych: - podorywka - głęboka orka - talerzowanie - spulchnianie wprowadzanie do płodozmianów roślin nie atakowanych przez te szkodniki, tzn. krzyżowych, strączkowych, lnu, gorczycy, gryki i łubinu wczesne przygotowanie gleby przed sadzeniem usuwanie resztek pożniwnych Metody chemiczne zaprawianie bulw

18 Szkodnik kwarantannowy Agrofag kwarantannowy to szkodliwy organizm występujący lub mogący zostać zawleczony na nowy teren, gdzie może się rozmnażać i powodować straty o znaczeniu gospodarczym (Międzynarodowa Konwencja Ochrony Roślin FAO, 1951, 1997). Wykaz organizmów kwarantannowych znajduje się w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 lutego 2008 roku w sprawie zapobiegania wprowadzaniu i rozprzestrzenianiu się organizmów kwarantannowych. (Dz. U. z dn. 17 III 2008 r., Nr 46, poz. 272, z póź. zm)

19 Kwarantanna Obowiązujące przepisy prawne wprowadzają rozwiązania, mające na celu z jednej strony NIEDOPUSZCZENIE DO ZAWLECZENIA PATOGENA NA NOWE OBSZARY, a z drugiej strony UNIEMOŻLIWIENIE ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ SPRAWCY CHOROBY Z ZARAŻONYCH PÓL oraz DOPROWADZENIE DO OCZYSZCZENIA SIĘ GLEBY I SAMOCZYNNEGO WYGAŚNIĘCIA OGNISK PATOGENA dyskwalifikacja plantacji zakaz eksportu zakaz dystrybucji ziemniaków wewnątrz kraju W przypadku wystąpienia lub podejrzenia występowania organizmów kwarantannowych należy niezwłocznie powiadomić właściwy miejscowo oddział Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa lub wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

20 Organizmy kwarantannowe w uprawie ziemniaka Clavibacter michiganensis spp. sepedonicus (bakteria)- Bakterioza pierścieniowa ziemniaka Ralstonia solanacearum (bakteria) - Śluzak Synchytrium endobioticum (grzyb) - Rak ziemniaka Globodera rostochiensis (nicień) - Mątwik ziemniaczany Globodera pallida (nicień) - Mątwik agresywny Meloidogyne chitwoodi (wszystkie populacje) (nicień) Guzak amerykański Meloidogyne fallax (nicień) Guzak holenderski Ditylenchus destructor (nicień) - Niszczyk ziemniaczak Potato stolbur mycoplasm (wirus) - Stołbur

21 Bakterioza pierścieniowa ziemniaka (Clavibacter michiganensis spp. sepedonicus)

22 Bakterioza pierścieniowa ziemniaka (Clavibacter michiganensis spp. sepedonicus) Źródła zakażenia: porażone sadzeniaki samosiewy ziemniaka (w latach następujących po infekcji) sprzęt rolniczy opakowania przechowalnie powierzchnie, które miały kontakt z porażonym materiałem roślinnym

23 Bakterioza pierścieniowa ziemniaka (Clavibacter michiganensis spp. sepedonicus) Metody zwalczania choroby brak środków chemicznych kwarantanna: nie uprawianie ziemniaków na porażonym polu przez okres co najmniej 3 lat zwalczanie samosiewów ziemniaka i innych roślin żywicielskich w innych uprawach prawidłowa utylizacja porażonych bulw ziemniaka Metody zapobiegania wystąpieniu choroby stosowanie wolnych od bakterii Cms kwalifikowanych sadzeniaków stosowanie właściwego zmianowania niszczenie samosiewów ziemniaka w innych uprawach dezynfekcja wszystkich powierzchni, które mogły mieć kontakt z porażonym materiałem roślinnym

24 Śluzak (Ralstonia solanacearum) Ralstonia solanacearum jest bakterią glebową występującą głównie w klimacie gorącym W wyniku adaptacji do niższych temperatur, jej wystąpienie odnotowano w krajach klimatu umiarkowanego (Szwecja, Belgia, Anglia, Holandia, Włochy, Francja, Niemcy, Portugalia i Hiszpania) Bezobjawowa postać choroby R. solanacearum jest zdolna do przeżywania w niesprzyjających warunkach klimatycznych: głębsze warstwy gleby, wody powierzchniowe, rośliny rezerwuarowe: psianka słodkogórz (Solanum dulcamara), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) i psianka czarna (Solanum nigrum) nie wywołując objawów chorobowych w organizmie gospodarza Fig. Grey-brown discoloration of vascular tissues (vascular ring) and bacterial ooze in potato tuber infected by R. solanacearum (photo courtesy of K. Tsuchiya, Japan).

25 Źródła zakażenia Śluzak (Ralstonia solanacearum) porażone sadzeniaki zakażona gleba (photo: CIP) zanieczyszczona bakteriami woda stosowana do nawadniania pól chwast: psianka słodkogórz (Solanum dulcamara) porastający licznie brzegi rzek w Europie Wysoka wilgotność gleby i temperatura powietrza C sprzyjają infekcji.

26 Śluzak (Ralstonia solanacearum) Metody zwalczania choroby brak środków chemicznych kwarantanna nie uprawianie ziemniaków na porażonym polu przez okres 4 lat zwalczanie samosiewów ziemniaka, pomidora i innych roślin żywicielskich prawidłowa utylizacja porażonych bulw ziemniaka Metody zapobiegania wystąpieniu choroby stosowanie zdrowego materiału nasiennego, stosowanie zmianowania, usuwanie samosiewów ziemniaka, dezynfekcja narzędzi i maszyn rolniczych, opakowań i przechowalni prowadzone są próby biologicznego zwalczania R. solanacearum z wykorzystaniem antagonistycznego działania bakterii Bacillus polymyxa i Pseudomonas fluorescens.

27 Mątwik ziemniaczany (Globodera rostochiensis) Mątwik agresywny (Globodera pallida) Mątwiki mogą porażać: ziemniaki, pomidory, oberżynę i inne rośliny psiankowate (chwasty). Występują w warunkach klimatu umiarkowanego chłodnego. Mątwiki są pasożytami wewnętrznymi korzeni. W Polsce zasadnicze znaczenie posiada patotyp Ro1 mątwika ziemniaczanego i patotyp Pa3 mątwika agresywnego. Powodują spadek plonu i jego zdrobnienie.

28 Mątwik ziemniaczany (Globodera rostochiensis) Mątwik agresywny (Globodera pallida) Źródła zakażenia Cysty mątwików rozwlekane są z glebą przylegającą do: sadzeniaków, bulw ziemniaków konsumpcyjnych i przemysłowych, korzeni drzew i krzewów, cebul roślin ozdobnych Cysty mogą być roznoszone z glebą podczas silnych wiatrów i opadów deszczu. Źródło: USDA ARS Image Gallery

29 Mątwik ziemniaczany (Globodera rostochiensis) Mątwik agresywny (Globodera pallida) Metody zwalczania i zapobiegania wystąpieniu szkodnika kwarantanna nematocydy i fumiganty gleby płodozmian hodowla i uprawa odpornych odmian ziemniaka (patotyp Ro1) stosowanie zdrowego materiału nasiennego usuwanie samosiewów ziemniaka i chwastów żywicielskich nie kopcowanie ziemniaków na zainfekowanym polu lub razem z ziemniakami pochodzącymi z pola zamątwiczonego, nie dodawanie do kompostu żadnych odpadów roślinnych pochodzących z zainfekowanego pola, narzędzia i maszyny rolnicze, koła traktorów, obuwie itp. po zakończeniu pracy na zainfekowanym polu dokładnie oczyścić z przylegającej gleby.

30 Podsumowanie Celem integrowanej ochrony ziemniaka przed szkodnikami jest redukcja ich występowania. Dlatego należy zwrócić szczególną uwagę na: właściwy dobór stanowiska stosowanie kwalifikowanych, zdrowych sadzeniaków stosowanie odmian odpornych prawidłowe wykonanie zabiegów uprawowych usuwanie i niszczenie chwastów

31 Dziękujemy za uwagę Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB