WYMAGANIA EDUKACYJNE I KRYTERIA OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLASY IV

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE I KRYTERIA OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLASY IV Cele kształcenia wymagania ogólne I. Kształcenie literackie i kulturowe 1.Wyrabianie i rozwijanie zdolności rozumienia utworów literackich oraz innych tekstów kultury. 2.Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej oraz umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii. 3.Kształtowanie umiejętności uczestniczenia w kulturze polskiej i europejskiej szczególnie w jej wymiarze symbolicznym i aksjologicznym. 4. Rozwijanie zdolności dostrzegania prawdy, dobra, piękna, szacunku dla człowieka i kierowania się tymi wartościami. 5. Rozwijanie zainteresowania kulturą w środowisku lokalnym i potrzeby uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych. 6. Kształcenie postawy szacunku dla przeszłości i tradycji literackiej jako podstawy tożsamości narodowej. 7. Rozbudzanie potrzeby tworzenia tekstów o walorach estetycznych i podejmowania samodzielnych prób literackich. II. Kształcenie językowe 1.Rozwijanie rozumienia wartości języka narodowego oraz jego funkcji w budowaniu wspólnoty rodzinnej, narodowej i kulturowej. 2.Rozwijanie rozumienia twórczego i sprawczego charakteru działań językowych oraz formowanie odpowiedzialności za własne zachowania językowe. 3.Poznawanie podstawowych pojęć oraz terminów służących do opisywania języka i językowego komunikowania się ludzi. 4.Kształcenie umiejętności porozumiewania się (słuchania, czytania, mówienia i pisania) w różnych sytuacjach prywatnych i publicznych, w tym także z osobami doświadczającymi trudności w komunikowaniu się. 5. Kształcenie umiejętności poprawnego mówienia oraz pisania zgodnego z zasadami pisowni polskiej. 6.Rozwijanie wiedzy o elementach składowych wypowiedzi ustnych i pisemnych oraz ich funkcjach w strukturze tekstów i w komunikowaniu się. III. Tworzenie wypowiedzi 1. Usprawnianie czynności fonacyjnych, artykulacyjnych i prozodycznych uczniów. 2. Rozwijanie umiejętności wypowiadania się w określonych formach wypowiedzi ustnych i pisemnych. 3. Kształcenie umiejętności wygłaszania, recytacji i interpretacji głosowej tekstów mówionych, doskonalenie dykcji i operowania głosem. 4. Rozpoznawanie intencji rozmówcy oraz wyrażanie intencji własnych. 5. Rozwijanie umiejętności stosowania środków stylistycznych i dbałości o estetykę tekstu oraz umiejętności organizacji tekstu. 6. Poznawanie podstawowych zasad retoryki, w szczególności argumentowania, oraz rozpoznawanie manipulacji językowej. IV. Samokształcenie

2 1. Rozwijanie szacunku dla wiedzy i zachęcanie do praktycznego jej zastosowania. 2.Rozwijanie umiejętności samodzielnego docierania do informacji, dokonywania ich selekcji i krytycznej oceny. 3. Rozwijanie umiejętności rzetelnego korzystania ze źródeł wiedzy, w tym stosowania cudzysłowu, przypisów i odsyłaczy oraz szacunku dla cudzej własności intelektualnej. 4. Kształcenie nawyków systematycznego uczenia się; porządkowania zdobytej wiedzy i jej pogłębiania. 5. Zachęcanie do rozwijania swoich uzdolnień poprzez udział w różnych formach pogłębiania wiedzy, np.: konkursach, olimpiadach przedmiotowych i wykładach oraz rozwijanie umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej pracy. 6. Rozwijanie umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną w poszukiwaniu, porządkowaniu i wykorzystywaniu pozyskanych informacji. 7. Treści nauczania wymagania szczegółowe I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: 1) rozpoznaje fikcję artystyczną; 2) wskazuje cechy baśni, legendy, komiksu i opowiadania; 3) zna i rozpoznaje w tekście literackim: epitet,porównanie, przenośnię i określa ich funkcje; 4) opowiada o wydarzeniach fabuły oraz ustala kolejność zdarzeń i dostrzega ich wzajemną zależność; 5) odróżnia dialog od monologu; 6) wyjaśnia, kim jest podmiot liryczny, narrator, bohater; 7) wskazuje w utworze bohaterów głównych i drugoplanowych oraz określa ich cechy; 8) określa tematykę utworu oraz wrażenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst; 9) objaśnia znaczenia dosłowne i niedosłowne tekstu; 10) przedstawia swoje odczytanie utworu i je uzasadnia; 11) wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach; 12) wskazuje wartości w utworze. 2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: 1) odnosi treści tekstów kultury do własnego doświadczenia; 2) świadomie i z uwagą odbiera koncerty, spektakle, programy radiowe i telewizyjne oraz filmy dla dzieci. II. Kształcenie językowe. 1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń: 1) rozpoznaje w wypowiedziach części mowy (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik, partykuła, wykrzyknienie); 2) odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych; 3) rozpoznaje formy przypadków, liczby, osoby, czasu i rodzaju gramatycznego odpowiednio rzeczownika, przymiotnika, liczebnika i czasownika oraz określa ich

3 funkcje w wypowiedzi; 4) stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych; 5) rozpoznaje funkcje składniowe wyrazów używanych w wypowiedzeniach (podmiot, orzeczenie, grupa pod miotu, grupa orzeczenia); 6) rozpoznaje typy wypowiedzeń: zdanie pojedyncze i złożone, równoważniki zdań, wypowiedzenia oznajmujące, pytające, rozkazujące i wykrzyknikowe rozumie ich funkcje i je stosuje; 7) przekształca konstrukcje składniowe, np. zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie, zdania w równoważniki zdań i odwrotnie. 2. Zróżnicowanie języka. Uczeń: 1) wskazuje główne cechy języka mówionego i języka pisanego; 2) posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny; 3) używa stylu stosownego do sytuacji komunikacyjnej. 3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń: 1) identyfikuje tekst jako komunikat; 2) identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi; 3) rozpoznaje znaczenie niewerbalnych środków komunikacji (np. gest, mimika, postawa ciała); 4) zna i stosuje zasady akcentowania wyrazów. 4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń: 1) pisze poprawnie pod względem ortograficznym, stosuje reguły pisowni; 2) poprawnie używa znaków interpunkcyjnych: kropki, przecinka, znaku zapytania, znaku wykrzyknika, cudzysłowu. III. Tworzenie wypowiedzi. 1. Elementy retoryki i stylistyka praktyczna. Uczeń: 1) uczestniczy w rozmowie; 2) tworzy logiczną i uporządkowaną wypowiedź, stosując odpowiednią do danej formy gatunkowej kompozycję i układ graficzny; rozumie rolę akapitów w tworzeniu całości myślowej wypowiedzi. 2. Mówienie i pisanie. Uczeń: 1) tworzy spójne wypowiedzi ustne i pisemne w następujących formach gatunkowych: opowiadanie, opis, list; 2) wygłasza tekst z pamięci; 3) tworzy plan odtwórczy i twórczy tekstu; 4) rozróżnia współczesne formy komunikatów (np. , SMS) i odpowiednio się nimi posługuje zachowując zasady etykiety; 5) tworzy opowiadania twórcze związane z treścią utworu, np. dalsze losy bohatera, komponowanie początku i zakończenia na podstawie fragmentu tekstu lub na podstawie ilustracji; IV. Samokształcenie. Uczeń: 1) korzysta z informacji zawartych w różnych źródłach, gromadzi wiadomości, selekcjonuje informacje; 2) korzysta ze słowników, w tym: ortograficznego, języka polskiego, wyrazów bliskoznacznych;

4 3) zna i stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych (np. w bibliotekach szkolnych oraz on-line). Lektura obowiązkowa: Jan Brzechwa, Akademia pana Kleksa Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Szkoła latania (komiks) René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Mikołajek (wybór opowiadań) Adam Mickiewicz, Powrót taty, Pani Twardowska, Pan Tadeusz (opisy) Joanna Olech, Dynastia Miziołków Józef Wybicki,Mazurek Dąbrowskiego Wybrane podania i legendy polskie Wybrane baśnie polskie i europejskie, w tym: Charles Perrault, Kopciuszek, Kot w butach, Sinobrody, Aleksander Puszkin, Bajka o rybaku i rybce, Jeanne Marie Leprince de Beaumont, Piękna i Bestia Wybrane wiersze Władysława Bełzy, Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Joanny Kulmowej, Juliana Tuwima. Lektura uzupełniająca: Adam Bahdaj, Kapelusz za 100 tysięcy Frances Hodgson Burnett, Tajemniczy ogród lub inna powieść Janusz Korczak, Król Maciuś Pierwszy Maria Kownacka, Zofia Malicka, Dzieci z Leszczynowej Górki Selma Lagerlöf, Cudowna podróż Sat-Okh, Biały mustang Wybór innych tekstów kultury, w tym utwory dla dzieci i młodzieży; film i spektakl teatralny z repertuaru dziecięcego; wybrane programy telewizyjne.

5 OCENĘ CELUJĄCĄ Otrzymuje uczeń, który opanował pełen zakres wiadomości określany programem nauczania dla kl. IV (patrz: ocena bardzo dobra), a poza tym: samodzielnie rozwiązuje problemy i ćwiczenia o dużym stopniu trudności, czyta ze zrozumieniem teksty kultury przewidziane w programie, potrafi analizować i interpretować je w sposób pogłębiony i wnikliwy, posługując się terminologią z podstawy programowej, twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania, proponuje pomysłowe rozwiązania, jego wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne, wzorowo wykonuje prace domowe i zadania dodatkowe, nie powiela cudzych pomysłów i poglądów, posługuje się bogatym i różnorodnym słownictwem, w swoich wypowiedziach odwołuje się do poznanych wcześniej tekstów kultury, wypowiada się całkowicie poprawnie pod względem stylistycznym i językowym, wygłasza z pamięci tekst, ze zrozumieniem oraz odpowiednią intonacją, dykcją, właściwym akcentowaniem, z odpowiednim napięciem emocjonalnym i z następstwem pauz, współpracuje w zespole, często odgrywając rolę lidera, aktywnie uczestniczy w lekcjach (pełni funkcję asystenta nauczyciela) i zajęciach pozalekcyjnych, bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach literackich i teatralnych w szkole i poza szkołą, aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym swojego regionu, otrzymuje maksymalną liczbę punktów za prace pisemne, poprawnie wypowiada się w poznanych w kl. IV formach wypowiedzi, posiada wszystkie umiejętności z zakresu kształcenia językowego oraz nauki o języku, przewidywane w programie nauczania w klasie IV. OCENĘ BARDZO DOBRĄ Otrzymuje uczeń, który opanował pełen lub prawie pełen zakres wiadomości określany programem nauczania dla kl. IV. rozumie pojęcia: zmyślenie literackie a kłamstwo, wydarzenia i postaci zmyślone a prawdziwe, bohater literacki, wydarzenia realistyczne i fantastyczne, autor, opowiadający, czytelnik, zna cechy gatunkowe baśni, ma bogaty zasób słownictwa, analizuje utwór poetycki, wskazuje na epitety, porównania, uosobienia, ożywienia, zdrobnienia i spieszczenia oraz zgrubienia, przenośnie, potrafi wyodrębnić wersy, zwrotkę, refren, rymy,

6 określa temat utworu, osobę mówiącą i odbiorcę oraz nastrój w wierszu, płynnie czyta nowy tekst, doskonale rozróżnia gatunki filmowe i bezbłędnie wymienia elementy dzieła filmowego, zna historię i cechy komiksu. rozróżnia biegle poznane w klasie IV części mowy, samodzielnie i sprawnie posługuje się słownikiem ortograficznym; zna zasady ortograficzne, wskazuje różnicę między osobową formą a nieosobową (bezokolicznikową) czasownika, poprawnie stosuje formy liczby, osoby, rodzaju, czasu, odmienia rzeczowniki przez przypadki i liczby, rozpoznaje przymiotniki i odmienia je, potrafi wyszukać w zdaniu przyimek i spójnik, zna zasady pisowni nie z czasownikami, rzeczownikami, przymiotnikami i przysłówkami, wyróżnia w zdaniu podmiot i orzeczenie, odróżnia formę prosta i złożoną czasu przyszłego, rozpoznaje zdanie rozwinięte i nierozwinięte, pojedyncze i złożone, odróżnia równoważnik zdania od zdania, potrafi zbudować wykres zdania pojedynczego, odróżnia głoskę od litery, spółgłoskę od samogłoski, określa głoski, zna zasady akcentowania w języku polskim i poprawnie akcentuje, potrafi utworzyć synonimy, antonimy do podanych wyrazów oraz wyrazy pokrewne, zna elementy schematu komunikacyjnego: komunikat, nadawca, odbiorca. Tworzenie wypowiedzi: radzi sobie z układaniem graficznym wypowiedzi pisemnej- akapity, w wypowiedziach próbuje oceniać zachowania bohaterów literackich oraz formułuje ogólne wnioski o utworach, ma bogaty zasób słownictwa, jego wypowiedzi ustne i pisemne są całkowicie poprawne pod względem stylistycznym, językowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym, buduje przewidziane programem wypowiedzi (ustne i pisemne): opowiadanie odtwórcze i twórcze, w tym opowiadanie z dialogiem, ramowy i szczegółowy plan wydarzeń do tekstu literackiego, pamiętnik, dziennik, list oficjalny i prywatny, sprawozdanie, opis postaci, przedmiotu, krajobrazu, zwierzęcia, budynku, dzieła sztuki,ogłoszenie, zaproszenie, notatkę, instrukcję, przepis, zawiadomienie, gratulacje, podziękowanie, kartkę z pozdrowieniami i życzeniami. Samokształcenie: płynnie czyta nowy tekst, systematycznie samodzielnie pogłębia wiedzę poprzez wykonywanie dodatkowych zadań, korzysta z informacji zawartych w różnych źródłach, gromadzi wiadomości i

7 selekcjonuje je, zna i stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych, korzysta ze słowników ogólnych języka polskiego. OCENĘ DOBRĄ Otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności przewidziane podstawą programową oraz wybrane elementy przewidziane programem nauczania w klasie IV. czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowego przestankowania, rozpoznaje czytany utwór jako bajkę, baśń, potrafi nazywać niektóre stany psychiczne i ich przejawy, posiada duży zasób słownictwa, zna niektóre cechy gatunkowe baśni i bajki, wskazuje w wierszu osobę mówiącą, epitet i porównanie, wyodrębnia rymy, wersy, zwrotki, jego wypowiedzi ustne i pisemne mogą zawierać jedynie nieliczne błędy językowostylistyczne, logiczne i ortograficzne, potrafi zastosować odpowiednie formy wypowiedzi, poprawnie wypowiada się na temat bohaterów, określając problematykę utworu. rozróżnia części mowy poznane w kl. IV, poprawnie odmienia (stosuje w zdaniach) czasowniki, rzeczowniki i przymiotniki, potrafi posługiwać się słownikiem ortograficznym; zna zasady ortograficzne, umie wskazać w zdaniu podmiot i orzeczenie, układa zdania rozwinięte, potrafi zbudować wykres, zna przypadki, odmienia rzeczowniki, rozróżnia głoskę, literę, samogłoskę, spółgłoskę, określa spółgłoski, poprawnie dzieli wyrazy na sylaby, zna zasady akcentowania w języku polskim. Tworzenie wypowiedzi: układa ramowy i szczegółowy plan wydarzeń, uczestniczy w rozmowie na zadany temat, tworzy logiczną, pełną i uporządkowaną wypowiedź, stosując odpowiednią do danej formy gatunkowej kompozycję i układ graficzny; rozumie rolę akapitów w tworzeniu całości myślowej wypowiedzi, dokonuje selekcji informacji, zna zasady budowania akapitów. Samokształcenie: korzysta z informacji zawartych w różnych źródłach, korzysta z zasobów bibliotecznych, doskonali ciche i głośne czytanie, doskonali różne formy zapisywania pozyskanych informacji.

8 OCENĘ DOSTATECZNĄ Otrzymuje uczeń, który opanował zakres wiadomości przewidzianych podstawą programową. wykazuje się znajomością treści lektur, określa tematykę utworu, potrafi wskazać cechy komiksu, wskazuje w utworze bohaterów głównych i drugoplanowych, wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio, dostrzega relacje między częściami wypowiedzi (np. tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie), umie wymienić elementy świata przedstawionego, wskazuje epitety, porównania, wersy, zwrotki, rymy. odróżnia postacie, wydarzenia i przedmioty realistyczne od fantastycznych, zna pojęcia: bajka, baśń, prawidłowo nazywa poznane części mowy, rozpoznaje rzeczownik w funkcji podmiotu i czasownik w roli orzeczenia, odmienia rzeczowniki przez przypadki, odmienia czasowniki przez osoby, liczby, czasy, rodzaje (błędy popełnia sporadycznie), podane zdania dzieli na rozwinięte i nierozwinięte, robi wykres przy niewielkiej pomocy nauczyciela, rozróżnia głoski, litery, dzieli wyrazy na sylaby. Tworzenie wypowiedzi: w wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawnościowych w zakresie budowy zdań, precyzyjnego stosowania poznanego słownictwa i ortografii, przy małej pomocy nauczyciela wypowiada się w formach pisemnych i ustnych, układa ramowy plan wypowiedzi, poprawnie zapisuje dialog, zna zasady budowania akapitów, tworzy logiczną wypowiedź na zadany temat. Samokształcenie: doskonali ciche i głośne czytanie, w miarę swoich umiejętności korzysta z informacji zawartych w różnych źródłach, rozwija nawyki systematycznego uczenia się. OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ Otrzymuje uczeń, który samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela wykonuje zadania o niewielkim stopniu trudności: technika cichego i głośnego czytania pozwala na zrozumienie tekstu,

9 wykazuje się ogólną znajomością treści lektur, podejmuje próby uczestniczenia w dyskusji, posiada niewielki zasób słownictwa, odróżnia prozę od wiersza, przy pomocy nauczyciela analizuje i interpretuje utwory literackie. przy pomocy nauczyciela rozróżnia części mowy, odmienia czasowniki przez osoby, liczby, czasy i rodzaje, odmienia rzeczowniki przez przypadki z pomocą nauczyciela, wyróżnia głoski, litery, sylaby, zna podstawowe zasady ortograficzne. Tworzenie wypowiedzi: formułuje pytania do tekstu, buduje krótkie, ale poprawne formy wypowiedzi,korzystając ze wskazówek nauczyciela, błędy językowe, stylistyczne, logiczne, ortograficzne popełniane w wypowiedziach pisemnych nie przekreślają wartości pracy i wysiłku, jaki uczeń włożył w ich napisanie. Samokształcenie: korzysta z informacji, pracuje nad systematycznym uczeniem się, doskonali technikę czytania. OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ Otrzymuje uczeń, który nie opanował podstawowych wiadomości z literatury, fleksji, składni, słownictwa, ortografii i w zakresie redagowania poznanych form wypowiedzi. nie opanował techniki głośnego i cichego czytania, wypowiedzi nie są poprawne pod względem językowym i rzeczowym, w wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych, nawet przy pomocy nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności.