Wyzwania edukacji geograficznej wobec zmian w systemie oświaty

Transkrypt

1 Konferencja Kierowników Jednostek Geograficznych Spojrzenie na Ziemię 40-lecie Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW Elżbieta Szkurłat Joanna Angiel Wyzwania edukacji geograficznej wobec zmian w systemie oświaty Warszawa, r.

2 Zagadnienia kluczowe edukacja geograficzna i jej walory zmiany w systemie oświaty kierunki zmian programowych wywołane tym trudności wyzwania dla środowiska nauczycielskiego Myśli przewodnie Powiązania edukacji szkolnej i akademickiej Tworzenie wspólnoty nauczycieli szkolnych i nauczycieli akademickich

3 Walory geografii

4 Wnioski z debat: zwiększenie czasu na kształcenie geograficzne (2 godz. w tygodniu) likwidacja przyrody w liceum i szkole podstawowej; ograniczenie zakresu treści, dostosowanie do dysponowanego czasu, doprecyzowanie wymagań więcej geografii praktycznej zwiększenie udziału geografii Polski i geografii społeczno- -ekonomicznej wzmocnienie wychowawczej roli geografii obligatoryjne zajęcia w terenie wykorzystanie TIK (m. in. GIS) obowiązkowe dokształcanie nauczycieli geografii

5 Aktualne zmiany w systemie oświaty Dostosowanie podstaw programowych do 8-klasowej szkoły podstawowej i 4-letniego liceum Wprowadzenie od kl. V przedmiotu GEOGRAFIA Wprowadzenie w klasie IV przedmiotu PRZYRODA obejmującego w połowie treści biologiczne i geograficzne Godziny dla przedmiotu GEOGRAFIA: V kl. - 1 godzina w tygodniu VI kl. - 1 godzina w tygodniu VII kl. - 2 godziny w tygodniu (geografia Polski) VIII kl. - 1 godzina w tygodniu

6 RAMOWY PLAN GODZINOWY LICEUM + 6 godzin geografii w zakresie rozszerzonym (dla tych którzy wybrali maturę z geografii)

7 Zmiany, czyli dokąd idziemy w edukacji geograficznej Aktualizacja spojrzenia na istotę geografii i wartości geografii w zapisach podstawy programowej Ujęcia: relacyjne, problemowe, całościowe: ORE Podst + Komentarz.pdf - integrowanie wiedzy o środowisku przyrodniczym z wiedzą społeczno-ekonomiczną i humanistyczną - tworzenie całościowego obrazu w ramach geografii - identyfikowanie wzajemnych powiązań w środowisku - identyfikowanie powiązań przestrzennych w różnych skalach

8 Zmiany, czyli dokąd idziemy w edukacji geograficznej Lepsze przygotowanie młodzieży do życia w warunkach dynamicznie zachodzących zmian - dynamika procesów przyrodniczych - dynamiczne przemiany cywilizacyjne - pomoc w rozumieniu współczesnego świata, zróżnicowanego społecznie, cywilizacyjnie, kulturowo i gospodarczo

9 Zmiany, czyli dokąd idziemy w edukacji geograficznej Dwie perspektywy: ilościowa i jakościowa Akcentowanie zróżnicowania przestrzennego: Geografia LO po poprawkach.doc - zróżnicowanie społeczno-kulturowe Polski, - zróżnicowanie jakości życia w wybranych regionach i krajach świata Edukacja dotycząca krajobrazów Obligatoryjne zajęcia terenowe! Geografia praktyczna (przydatna w życiu) Rozwój zrównoważony

10 Zmiany, czyli dokąd idziemy w edukacji geograficznej KSZTAŁCENIE UMIEJĘTNOŚCI Myślenia geograficznego: - poszukiwanie, odkrywanie i wyjaśnianie obustronnych relacji przyroda człowiek - formułowanie twierdzeń o prawidłowościach - ocenianie - formułowanie i weryfikowanie hipotez - korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznych, w tym map oraz narzędzi (GIS) - dokonywania obserwacji w środowisku geograficznym i wnioskowania na ich podstawie

11 Zmiany, czyli dokąd idziemy w edukacji geograficznej WYCHOWANIE Eksponowanie walorów wychowawczych geografii (edukacji geograficznej) Stosowanie zasad personalizmu pedagogicznego: - wszechstronny rozwój osobowy uczącego się, m.in. rozbudzanie jego naturalnej ciekawości poznawczej - rozpoznawanie swoich predyspozycji Kreowanie postaw ukierunkowanych na tworzenie ładu i piękna w miejscu życia ucznia Realizacja założeń edukacji patriotycznej poprzez kształtowanie pozytywnego obrazu Polski i poczucia więzi z krajem ojczystym Rozumienie innych kultur bez obawy o utratę własnej tożsamości

12 Trudności dotyczące nauczycieli szkolnych W akceptacji zmian w całym systemie oświaty W zrozumieniu ich zasadności (Lęki) w podjęciu prób wprowadzenia zmian Zniechęcenie i zmęczenie (kwestie mentalne, organizacyjne)

13 Trudności dotyczące nauczycieli szkolnych: W akceptacji zmian w zakresie PP geografii W przestawieniu się na inny sposób myślenia nt. pozycji geografii szkolnej i możliwości dydaktycznych W dostrzeżeniu potrzeb dokształcania się Braki w aktualizacji wiedzy geograficznej merytorycznej i dydaktycznej Obawy w prowadzeniu zajęć terenowych Nie dostrzeganie w EG szansy na całościowy, nie poszatkowany ogląd świata

14 Wyzwanie Budowanie wspólnoty geografów: nauczycieli szkolnych + akademickich dydaktyków geografii (ADG) + nauczycieli akademickich (AG)

15 Wyzwania Aktualizacja wiedzy i umiejętności nauczycieli geografii (poprzez doskonalenie zawodowe) Wiedza geograficzna Założenia filozoficzne geografii Relacje przyroda człowiek Klasyfikacja gospodarki Krajobraz Jakość życia Podejście humanistyczne w geografii Problemy środowiskowe współczesnego świata Wiedza i umiejętności dydaktyczne Założenia filozoficzne podstawy programowej Neurodydaktyka i konstruktywizm Nauczanie wyprzedzające Zajęcia terenowe GIS Wykorzystanie nowych technologii na lekcjach geografii Ujęcia humanistyczne

16 JAK TO OSIAGNĄĆ? POPRZEZ CO i KOGO? Poprzez budowanie wspólnoty geografów: nauczycieli szkolnych + akademickich dydaktyków geografii (ADG) + nauczycieli akademickich (AG)

17 JAK TO OSIAGNĄĆ? POPRZEZ CO? (I KOGO?) Poprzez różne formy dokształcania: Kursy doskonalące dla nauczycieli (o tematyce merytorycznej i dydaktycznej (ADG + AG) Studia podyplomowe dokształcające (ale nie dające kwalifikacji nauczycielom nie geografom) (ADG + AG) Warsztaty terenowe dla nauczycieli (ADG + AG) Wykłady i konwersatoria otwarte dla nauczycieli (ADG + AG) Studia doktoranckie dla nauczycieli geografii (ADG + AG)

18 JAK TO OSIĄGNĄĆ? Poprzez różne środki dydaktyczne dla nauczycieli geografii: Poradniki dydaktyczne (ADG) Materiały szkoleniowe i źródłowe (ADG + AG) Artykuły merytoryczne i dydaktyczne (ADG + AG) Poprzez działania takie jak: Szerokie upowszechnianie ww. środków dydaktycznych (ADG + AG) Podnoszenie jakości szkolnych podręczników: nadmiar treści! błędy/ uchybienia (ADG + AG) Stworzenie wewnętrznego systemu doskonalenia treści podręczników (poza oficjalnym recenzowaniem) (ADG + AG) Wykorzystanie nowych technologii i mediów, m.in. strony internetowej KEG PTG: kegptg.geo.uni.lodz.pl (ADG)

19 Trudności i wyzwania dydaktyka i dydaktycy geografii Stanowią ważny łącznik między nauczycielami szkolnymi, a wydziałami, instytutami na uniwersytetach; Role pełnione przez dydaktyków: - prowadzenie badań i zdobywanie stopni naukowych (ale nie z zakresu dydaktyki!!!) - kształcenie studentów - przyszłych nauczycieli a praktyka naucz. - wspieranie nauczycieli, a szczególnie nauczycieli metodyków - współpraca z ORE, ODN, - uczestniczenie w tworzeniu podstaw programowych, - tworzenie arkuszy maturalnych, zadań olimpijskich; Konferencje (od 2009 roku) Program Sosnowiec Monografie Prace KEG Strona internetowa

20 Trudności i wyzwania dydaktyka i dydaktycy geografii Prace na rzecz edukacji szkolnej nie są zaliczane do dorobku, traktowane są jako działalność pozazawodowa. Czy tak powinno być i czy tak ma być nadal w związku z powiązaniami uczelni z otoczeniem? Sytuacja jednostek dydaktycznych nie wszędzie one są! Kształcenie nauczycieli - odchodzenie od kształcenia nauczycieli - konkurencja pozauczelnianych studiów podyplomowych - nowe standardy założenia wstępne

21 Trudności i wyzwania Akademicy Geografowie (AG) Udział w dokształcaniu nauczycieli Utrzymanie kształcenia nauczycieli Recenzowanie podręczników oraz stałe uczestnictwo w ich doskonaleniu merytorycznym Wspieranie dydaktyków w ich pracach na rzecz edukacji szkolnej

22 Podsumowanie Jak jest? Jak być powinno? Dokąd idziemy? Dlaczego nie jest tak jak być powinno? Trudności Co trzeba zrobić, aby było tak, jak być powinno? Wartości Wyzwania Rozwiązania Budowanie wspólnoty

23

24 Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie. Jan Zamoyski

25 Konferencja Kierowników Jednostek Geograficznych Spojrzenie na Ziemię 40-lecie Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW Elżbieta Szkurłat Joanna Angiel elzbieta.szkurlat@geo.uno.lodz.pl j.angiel@uw.edu.pl Wyzwania edukacji geograficznej wobec zmian w systemie oświaty Warszawa, r.