SAMORZĄD W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM WOJEWÓDZKIE BIURO WDRAŻANIA PROGRAMÓW. Szanowni Państwo,

Transkrypt

1 SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO WOJEWÓDZKIE BIURO WDRAŻANIA PROGRAMÓW PROGRAM AKTYWIZACJI OBSZARÓW WIEJSKICH W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM RAPORT KOŃCOWY Szanowni Państwo,

2 Zakończyliśmy w województwie realizację Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich, Programu, który patrząc z perspektywy czasu odegrał znaczącą rolę w rozwoju regionu, zwłaszcza w przygotowaniu samorządów do absorpcji środków Unii Europejskiej. Niezaprzeczalnym walorem PAOW była jego decentralizacja, przejawiająca się przekazaniem znacznych uprawnień w kształtowaniu strategii jego wdrażania powołanym na szczeblach województw Regionalnym Komitetom Sterującym. Jako Marszałek Województwa Świętokrzyskiego miałem przyjemność przewodniczyć RKS-owi w ostatnich trzech latach wdrażania Programu i dostrzegam jego znaczącą rolę w dostosowywaniu priorytetów programowych do aktualnych potrzeb regionu. Uprawnienia RKS w zakresie ustalania w pełni regionalnych kryteriów oceny wniosków w połączeniu z wielokomponentowością PAOW, stwarzały możliwość kierowania pomocy do tych rejonów bądź segmentów, które z punktu widzenia rozwoju regionalnego były priorytetowe. Ten aspekt Programu jest szczególnie warty podkreślenia z perspektywy pierwszych doświadczeń we wdrażaniu Programów Strukturalnych, gdzie stopień samodzielności województw jest znacznie ograniczony. Niniejszy raport stanowi podsumowanie pięcioletniego okresu realizacji PAOW w Województwie Świętokrzyskim. Przedstawione w opracowaniu mierniki ilościowe i wartościowe są naprawdę imponujące, zwłaszcza w odniesieniu do liczby Beneficjentów Programu. Mam przeświadczenie, że równie ważne z punktu widzenia rozwoju województwa są niewymierne, szkoleniowe efekty PAOW, których oddziaływanie na region będzie widoczne w perspektywie kolejnych lat. PAOW sam w sobie nie zmienił diametralnie obrazu polskiej wsi, bo było to niemożliwe choćby ze względu na ograniczone środki. Stał się jednak zalążkiem nowej filozofii rozwiązywania problemów terenów wiejskich, stworzył nową jakość współpracy samorządów lokalnych i regionalnych z administracją rządową oraz instytucjami pozarządowymi w zakresie efektywnego gospodarowania środkami pomocowymi, przeznaczonymi na aktywizację i rozwój obszarów wiejskich. 4

3 Wierzę że trend ten okaże się trwały, a wiedza i doświadczenia wyniesione z PAOW przyczynią się do efektywnego wykorzystania przez region środków Unii Europejskiej. 5

4 Spis treści I. Wprowadzenie Podstawy prawne i programowe Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich (PAOW) Założenia i cele PAOW Zarządzanie Programem Komponenty PAOW Układ instytucjonalny struktura organizacyjna i zadania jednostek uczestniczących we wdrażaniu Programu II. Realizacja Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich w Województwie Świętokrzyskim Podstawy prawne realizacji PAOW w Województwie Świętokrzyskim Środki finansowe dostępne dla województwa Świętokrzyskiego na realizację PAOW Działania informacyjne, promocyjne i szkoleniowe Realizacja poszczególnych komponentów PAOW Podkomponent B Wyciąg z publikacji Wojewódzkiego Urzędu Pracy pt. Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich Komponent B-1 Reorientacja/Przekwalifikowania Badania rynku pracy Usługi realizowane w ramach Podkomponentu B-1 Program Reorientacji / Przekwalifikowań Strategia wdrażania Pokomponentu B Usługi realizowane w ramach Podkomponentu B-1 PAOW Efekty realizacji Podkomponentu B-1 PAOW w Województwie Świętokrzyskim Podkomponent B2 - Edukacja Podkomponent B2 Edukacja - faza remontowo inwestycyjna Zasady ubiegania się o dotację Przebieg realizacji Fazy remontowo inwestycyjnej Podkomponent B2 Edukacja - Faza dydaktyczno - szkoleniowa Zasady ubiegania się o dotację na zadania dydaktyczno - szkoleniowe Przebieg realizacji Fazy dydaktyczno - szkoleniowej Beneficjenci Podkomponentu B Przykładowe projekty Struktura finansowania zadań z zakresu podkomponentu B

5 4.3 Podkomponent B3- Budowanie Potencjału Instytucjonalnego Administracji lokalnej i regionalnej część szkoleniowa Założenia i cele Programu szkoleniowego Kwalifikacja jednostek do udziału w Programie Przebieg Realizacji szkoleń z zakresu Podkomponentu B3 - Budowanie Potencjału Instytucjonalnego Administracji Lokalnej i Regionalnej Komponent C Infrastruktura wiejska Zasady ubiegania się o pomoc finansową na realizację projektów infrastrukturalnych Przebieg realizacji komponentu C w województwie Świętokrzyskim Efekty realizacji komponentu C PAOW w Województwie Świętokrzyskim Beneficjenci komponentu C Struktura komponentu Szkolenia w komponencie C III. Podsumowanie realizacji PAOW w Województwie Świętokrzyskim Wykorzystanie środków Programu Efekty rzeczowe realizacji PAOW Wypowiedzi Beneficjentów PAOW Wnioski ogólne z realizacji Programu / rekomendacje Zakończenie Członkowie oraz obserwatorzy Regionalnego Komitetu Sterującego podejmującego decyzje w sprawach PAOW

6 I. Wprowadzenie 1. Podstawy prawne i programowe Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich (PAOW) Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich (PAOW) był realizowany w Polsce w oparciu o umowę kredytową nr POL, podpisaną w dniu 25 lipca 2000 r między Rzeczpospolitą Polską a Międzynarodowym Bankiem Odbudowy i Rozwoju. Na podstawie umowy Bank udzielił Polsce kredytu na realizację PAOW, w sposób i na zasadach określonych w umowie. Umowa określała między innymi: kategorie kosztów, które mogły być finansowane ze środków kredytu, opis komponentów Programu, procedury zamawiania towarów, robót i usług, oraz sposób realizacji PAOW. Integralną część umowy stanowiły dokumenty: 1. Dokument Oceny Programu, w którym znalazł się szczegółowy opis PAOW (jego założenia, cele, komponenty, kategorie kosztów, sposób realizacji), 2. Instrukcja Operacyjna, zawierająca opis struktury organizacyjnej, zadania i kompetencje jednostek zaangażowanych we wdrażanie Programu oraz procedury wdrażania PAOW. 3. Wyciąg z Instrukcji Banku Światowego pn.: Zamówienia publiczne realizowane na podstawie środków z kredytów MBOiR i pożyczek MSR, zawierający zasady ogólne, oraz szczegółowe procedury udzielania zamówień publicznych dla projektów realizowanych w ramach Programu. 2. Założenia i cele PAOW Zgodnie z zapisem w Dokumencie Oceny Programu PAOW został zaprojektowany z myślą o wspieraniu w okresie średnim sektora wiejskiego w Polsce. Wdrożenie Programu miało przynieść następujące efekty: 1. zwiększenie pozarolniczego zatrudnienia na terenach wiejskich, 2. włączenie się w trwający proces decentralizacji samorządów i rozwoju regionalnego, 3. zapewnienie pomocy Polsce w budowaniu potencjału instytucjonalnego niezbędnego do uzyskania przedakcesyjnych i strukturalnych funduszy Unii Europejskiej. 8

7 W zakresie rozwoju społecznego w Dokumencie Oceny Programu sformułowane zostały następujące cele: 1. zmniejszenie ubóstwa strukturalnego, 2. wspieranie inicjatyw mających na celu większe zaangażowanie bezrobotnych w życie gospodarcze, 3. zmniejszenie różnic rozwojowych pomiędzy regionami w zakresie dochodów mieszkańców i dostępności usług. W trakcie realizacji Programu miała być prowadzona ocena jego efektów, a zdobywane w ten sposób doświadczenia miały stanowić podstawę dla projektowania kolejnych programów. Określone zostały następujące wskaźniki rezultatów działań: Liczba stworzonych miejsc pracy poza rolnictwem na terenie gmin, w których realizowany jest Program, Koszt w przeliczeniu na stworzone miejsce pracy; Liczba stworzonych przedsiębiorstw; Wdrożone wytyczne oraz wsparcie regionalne zapewnione gminom wiejskim w analizowaniu, przygotowywaniu oraz realizacji projektów. 3. Zarządzanie Programem W celu zapewnienia efektywnego wdrażania Programu i jak najlepszego zaspokajania lokalnych potrzeb, zarządzanie Programem zostało zdecentralizowane. Wprowadzono podział odpowiedzialności pomiędzy lokalne, regionalne i centralne szczeble władzy. Do zarządzania Programem został powołany na szczeblu centralnym Krajowy Komitet Sterujący (KKS), kierowany przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Rolę sekretariatu KKS pełniła Jednostka Koordynacji Programu umieszczona w strukturze Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa. We wszystkich województwach wdrażających PAOW zostały powołane Regionalne Komitety Sterujące (RKS), które pod przewodnictwem Marszałków Województw zarządzały Programem na szczeblu regionalnym. Rolę sekretariatów RKS pełniły Wojewódzkie Biura Wdrażania Programu utworzone we wszystkich województwach. W województwie Świętokrzyskim WBWP zostało usytuowane w Świętokrzyskim Biurze Rozwoju Regionalnego. 9

8 Zdecentralizowane zarządzanie miało szczególne znaczenie dla dostosowywania polskiej gospodarki i administracji do wymogów członkostwa w strukturach Unii Europejskiej. Poprzez oddzielenie funkcji programowej i wdrożeniowej od funkcji płatniczych, proces decyzyjny Programu poddany został kontroli publicznej. Dostępne w ramach Programu fundusze były dzielone w sposób przejrzysty i zgodnie z obowiązującymi procedurami. 4. Komponenty PAOW Program aktywizacji obszarów wiejskich składał się z czterech zasadniczych komponentów: 1. komponent A - mikrokredyt, 2. komponent B - aktywizacja zasobów ludzkich, 3. komponent C infrastruktura, 4. komponent D - zarządzanie Programem. Ideą Programu było, aby poszczególne elementy wchodzące w skład trzech części składowych tj. Komponentów A, B i C mogły być wdrażane na poziomie lokalnym samodzielnie bądź też w powiązaniu z innymi. Skrócony opis komponentów PAOW przedstawia się następująco: Komponent A: Mikrokredyt Celem komponentu było zmniejszenie ukrytego i zarejestrowanego bezrobocia występującego na terenach wiejskich. W ramach Komponentu A finansowane były: mikrokredyty do kwoty USD z przeznaczeniem na nowe i już działające mikroprzedsiębiorstwa wiejskie, jednorazowe granty (dotacja bezzwrotna na cele inwestycyjne), koszty operacyjne i koszty wsparcia technicznego w zakresie akcji mikrokredytowej realizowanej przez organizacje pozarządowe lub instytucje finansowe, które zostały wybrane do pomocy we wdrażaniu komponentu jako realizatorzy usług. Realizatorzy usług podpisywali umowy z Bankiem Gospodarstwa Krajowego. W województwie Świętokrzyskim komponent A nie był realizowany. Komponent B: Aktywizacja zasobów ludzkich 10

9 Komponent B został podzielony na trzy podkomponenty: Podkomponent B-1: Przekwalifikowanie siły roboczej. Podkomponent B-2: Edukacja Podkomponent B-3: Budowanie potencjału instytucjonalnego administracji lokalnej i regionalnej Cele podkomponentów, oraz zakres zadań realizowanych w ramach każdej z części składowych przedstawiały się następująco: Podkomponent B-1: Przekwalifikowanie siły roboczej Celem podkomponentu było zapewnienie pomocy osobom ze środowisk wiejskich, w rozszerzaniu i wykorzystywaniu ich zasobów ludzkich, w odpowiedzi na możliwości pojawiające się w gospodarce oraz na rynku pracy. Podkomponent obejmował dwa zasadnicze zadania: 1. analizy gospodarcze oraz analizy rynku pracy, 2. program przekwalifikowań/reorientacji, w ramach którego finansowano: specjalistyczne usługi pośrednictwa pracy, szkolenia w miejscu pracy oraz szkolenia instytucjonalne, okresowe zatrudnienie osób bezrobotnych, centra przedsiębiorczości, inkubatory przedsiębiorczości. Podkomponent B-2: Edukacja Celem ogólnym edukacyjnego podkomponentu programowego było podniesienie efektywności systemu edukacyjnego oraz poziomu przygotowania absolwentów w docelowych gminach, poprzez poprawę jakości procesu nauczania oraz lepsze wykorzystanie zasobów szkolnych w szkołach wiejskich. Wdrożenie kompleksowego programu miało w efekcie stworzyć silny system edukacji, który będzie w stanie zapewnić absolwentom poziom wiedzy, umiejętności oraz zdolności uczenia się wymagane we współczesnej gospodarce rynkowej. W ramach edukacyjnego podkomponentu programowego finansowane były: program poprawy stanu obiektów szkolnych obejmujący: prace modernizacyjne, remonty oraz odnawianie szkół podstawowych i gimnazjów, konsolidację sieci szkół poprzez remonty i wyposażanie świetlic, 11

10 program mający na celu podniesienie poziomu nauczania w szkołach podstawowych i gimnazjach na terenie obszarów wiejskich w ramach którego finansowane były: szkolenia przedmiotowe dla nauczycieli i szkolenia z zakresu zarządzania edukacją dla dyrektorów szkół, szkolenia z zakresu informatyki dla nauczycieli i dyrektorów szkół. program podniesienia jakości wyposażenia szkół w ramach którego finansowano: zakupy materiałów dydaktycznych, zakupy programów komputerowych. Podkomponent B-3: Budowanie potencjału instytucjonalnego administracji lokalnej i regionalnej Ogólnym celem tego podkomponentu programowego było zwiększenie poziomu efektywności i wydajności w jednostkach administracji lokalnej i regionalnej (gminy, powiaty i województwa) z terenu województw objętych PAOW. Cel ten był realizowany poprzez: programy Rozwoju Instytucjonalnego (PRI) w wybranych jednostkach pilotażowych w celu stworzenia instrumentów podnoszenia efektywności administracji regionalnej i lokalnej, w tym w zakresie zarządzania środkami finansowymi i zasobami ludzkimi; programy szkoleniowe mające na celu podniesienie poziomu usług świadczonych przez członków lokalnych władz oraz urzędników administracji publicznej oraz budowanie potencjału dla wdrażania zasad i przepisów Unii Europejskiej; program budowania potencjału instytucjonalnego ukierunkowany na Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w zakresie umiejętności łączenia PRI i działań szkoleniowych oraz opracowywania analiz i studiów. Komponent C: Infrastruktura wiejska Poprzez poprawę stanu infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich w Programie zakładano osiągnięcie następujących celów: - aktywizację inwestycji sektora prywatnego (stworzenie warunków do rozwoju inwestycji sektora prywatnego na terenach wiejskich), - tworzenie pozarolniczych miejsc pracy, - osiągnięcie poprawy warunków ochrony środowiska naturalnego i zdrowia, 12

11 - stworzenie alternatywnych struktur organizacyjnych i instytucjonalnych celem zapewnienia trwałych i dostępnych finansowo usług komunalnych, - wprowadzenie orientacji rynkowej do procesu budowania i eksploatacji infrastruktury, - zmniejszenie przepaści dzielącej wieś i miasto w kategoriach rozwoju gospodarczego. W ramach komponentu C finansowane były: sieci wodociągowe, kanalizacja i urządzenia odprowadzania i oczyszczania ścieków, systemy gospodarki odpadami, drogi wiejskie. Komponent D: Kierowanie Programem Program finansował także koszty funkcjonowania Jednostki Koordynacji Programu (sprzęt, kadra oraz koszty eksploatacyjne). 5. Układ instytucjonalny struktura organizacyjna i zadania jednostek uczestniczących we wdrażaniu Programu Zarys struktury organizacyjnej Na strukturę organizacyjną Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich składały się trzy poziomy wdrożeniowe: 1) Poziom lokalny: Gminy i powiaty pełniące funkcję programującą i wdrażającą na potrzeby komponentu edukacyjnego i infrastrukturalnego. 2) Poziom regionalny: Regionalne oddziały Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w każdym województwie, pełniące funkcje wspomagające realizację komponentu C, Wojewódzkie Biuro Wdrażania Programu (WBWP) w każdym województwie objętym Programem, pełniące funkcję sekretariatów RKS, oraz koordynujące i wspierające całość realizacji na terenie województwa, Wojewódzkie urzędy pracy realizujące funkcje programujące i wdrożeniowe dla komponentu B1 - przekwalifikowanie siły roboczej, 13

12 Regionalne Komitety Sterujące (RKS) w każdym województwie objętym programem, pełniące funkcję decyzyjną w zakresie ustalania kryteriów oceny wniosków, oraz list rankingowych, 3) Poziom ogólnokrajowy: Krajowy Komitet Sterujący (KKS) pełniący rolę decyzyjną; Jednostka Koordynacji Programu (JKP), stworzona w ramach struktury organizacyjnej Fundacji Wspierania Programów dla Rolnictwa (FAPA), podległa Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi, odpowiedzialna za koordynację Programu; Zespoły programowe (Project Teams) w każdym z ministerstw branżowych, odpowiedzialne za monitorowanie i wdrażanie każdego komponentu i podkomponentu. Obowiązki jednostek wynikające z Programu Gminy/Powiaty: 1. Przygotowywały i składały w określonych terminach wnioski o dofinansowanie realizacji projektów w ramach Programu, 2. Po podpisaniu umów o realizacji projektów w ramach PAOW udzielały zamówień publicznych zgodnie z procedurami Banku Światowego, oraz zawierały umowy z wykonawcami, 3. Przekazywały dokumentację potwierdzającą realizację i przyjęcie wykonanych prac do WBWP, a przypadku komponentu C także do Oddziału Regionalnego ARiMR, 4. Występowały do Wojewódzkiego Biura Wdrażania Programu z wnioskami o środki PAOW, 5. Otrzymywały z wydziałów finansowych urzędów wojewódzkich na wydzielone subkonta środki PAOW celem dokonania wypłat kontrahentom, 6. Przygotowywały miesięczne sprawozdania finansowe (a,b,c,e,g,h) i przekazywały do Wojewódzkiego Biura Wdrażania Programu. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - Oddziały Regionalne: (dotyczy tylko komponentu C) 1. dokonywała formalnej weryfikacji składanych projektów, 2. Sprawdzała zgodność realizacji projektów z ustaleniami umowy, na podstawie otrzymanej z Gmin/Powiatów dokumentacji (faktury, protokóły odbioru) i przekazywała do WBWP raport z weryfikacji, 14

13 Wojewódzkie Biura Wdrażania Programu (WBWP): Warunkiem przystąpienia do realizacji PAOW było utworzenie na szczeblu regionu (województwa) Wojewódzkiego Biura Wdrażania Programu. Biura takie powstały we wszystkich województwach realizujących Program. WBWP były usytuowane w strukturach Urzędów Marszałkowskich (w większości województw w randze departamentu), lub w jednostkach organizacyjnych samorządów województw. Do zadań WBWP należało: 1. Pełnienie roli sekretariatu RKS, 2. Świadczenie funkcji wdrożeniowych i doradczych wobec beneficjentów Programu, 3. Administrowanie Programem na poziomie regionalnym i lokalnym, 4. Przyjmowanie i ocena formalna wniosków o dofinansowanie projektów, 5. Przygotowywanie projektów list rankingowych dla RKS, 6. Zatwierdzanie dokumentacji przetargowej przygotowanej przez Beneficjentów, oraz projektów umów z realizatorami, 7. Monitorowanie Programu na poziomie regionalnym, sporządzanie i przesyłanie do JKP skonsolidowanych raportów z realizacji, 6. Koordynacja działań w celu efektywnego wykorzystania środków Programu, 7. Udzielanie wsparcia w zarządzaniu pomocą techniczną i szkoleniami organizowanymi przez Jednostkę Koordynacji Programu i Zespoły Programowe w ministerstwach, 8. Przygotowywanie Umów finansowych pomiędzy województwem i beneficjentami, 9. Tworzenie i aktualizacja regionalnych list wysyłkowych, 10. Przygotowywanie zbiorczych wniosków o płatność na podstawie wniosków i dokumentów otrzymywanych od Beneficjentów, 11. Współpraca z JKP w zakresie aktualizacji dokumentacji wdrożeniowej, 12. Publikacja list planowanych przetargów w kategorii Małych Robót, 13. Pośredniczenie w kontaktach pomiędzy RKS a JKP. Regionalny Komitet Sterujący (RKS): Regionalne Komitety Sterujące pełniły rolę decyzyjną na szczeblu regionalnym. Do zadań RKS należało: 1. Ustalanie regionalnych kryteriów oceny zgłaszanych projektów, zgodnych ze strategią rozwoju regionu i założeniami Programu, 15

14 2. Zatwierdzanie list rankingowych projektów do współfinansowania w ramach Programu, 3. Przedkładanie zatwierdzonej listy rankingowej projektów do akceptacji Krajowego Komitetu Sterującego, 4. Okresowa ocena postępów w zakresie osiągania określonych celów Programu, 5. Wnioskowanie do Krajowego Komitetu Sterującego o dokonywanie zmian w Programie. RKS podejmował decyzje w formie uchwał. Krajowy Komitet Sterujący (KKS): Krajowy Komitet Sterujący pełnił rolę decyzyjną na szczeblu centralnym. Do zadań KKS należało: 1. alokacja środków finansowych dostępnych w ramach Programu między województwa, 2. kontrolowanie realizacji Programu, 3. ocena dorocznych kontroli, 4. rozwiązywanie problemów związanych z koordynacją różnych działań, 5. zatwierdzanie zmian w Instrukcji operacyjnej na podstawie propozycji przedstawianych przez Regionalne Komitety Sterujące, 6. akceptacja (zatwierdzanie) regionalnych list rankingowych, oraz akredytacja składu RKS-ów. KKS podejmował decyzje w formie uchwał. Jednostka Koordynacji Programu (JKP): Jednostka Koordynacji Programu (JKP) została umiejscowiona w strukturze FAPA w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Zadaniem Jednostki Koordynacji Programu było: 1. współpraca z WBWP, 2. kierowanie i koordynacja wszystkich działań podejmowanych w ramach Programu, 3. pełnienie roli sekretariatu Krajowego Komitetu Sterującego, 4. otrzymywanie okresowych raportów z postępów prac od WBWP i zespołów programowych z odpowiednich ministerstw branżowych, 5. przygotowywanie kwartalnych i rocznych sprawozdań dla Krajowego Komitetu Sterującego, Banku Światowego oraz innych podmiotów współfinansujących Program, 6. przygotowywanie zmian w zakresie kryteriów kwalifikacyjnych i poziomów wsparcia po uzgodnieniu z Bankiem Światowym oraz przedstawianie tych zmian Krajowemu Komitetowi Sterującemu do zatwierdzenia, 16

15 7. monitorowanie postępów prac, dostosowywanie metod, ocena wyników. 8. zapewnienie wsparcia i organizacja szkoleń w podmiotach biorących udział we wdrażaniu Programu. Zespoły Programowe(Project Teams): W każdym Ministerstwie uczestniczącym w projekcie była powołana grupa osób do współpracy z JKP oraz innymi jednostkami uczestniczącymi w Programie w zakresie zadań wynikających z wdrażania poszczególnych komponentów. 17

16 II. Realizacja Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich w Województwie Świętokrzyskim 1. Podstawy prawne realizacji PAOW w Województwie Świętokrzyskim Utworzenie Wojewódzkiego Biura Wdrażania Programu Zarządzeniem Nr 21/2000 Marszałka Województwa Świętokrzyskiego z dnia 27 kwietnia 2000 roku w sprawie koordynacji wykonania zadań PAOW funkcje i zadania Wojewódzkiego Biura Wdrażania Programu zostały powierzone Świętokrzyskiemu Biuru Rozwoju Regionalnego, funkcjonującemu jako Zakład Budżetowy Urzędu Marszałkowskiego. Powołanie Regionalnego Komitetu Sterującego województwa Świętokrzyskiego RKS został powołany Zarządzeniem Marszałka Województwa Świętokrzyskiego z dnia 31 sierpnia 2000 roku Nr 31/2000 w sprawie powołania Regionalnego Komitetu Sterującego do spraw Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich. Uchwałą Nr 22/2000 Krajowego Komitetu Sterującego z dnia 12 października 2000 roku uzyskał akredytację KKS. RKS działał w oparciu o statut nadany Uchwałą Nr 2/2000 Krajowego Komitetu Sterującego z dnia 24 marca 2000 roku w sprawie statutu Regionalnego Komitetu Sterującego, oraz regulamin uchwalony uchwałą Nr 3/2002 RKS z dnia r. w sprawie przyjęcia regulaminu RKS. Porozumienie o Przyznaniu Środków oraz o Warunkach i Sposobach Realizacji Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich w Województwie Świętokrzyskim Porozumienie zostało zawarte w dniu 12 października 2000 roku w Warszawie pomiędzy Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi Przewodniczącym KKS Arturem Balazsem a Województwem Świętokrzyskim reprezentowanym przez Marszałka Józefa Szczepańczyka. Podpisanie porozumienia stanowiło zgodnie z postanowieniami Umowy Kredytowej nr POL podstawę do realizacji Programu w województwie. Na mocy Porozumienia Województwo Świętokrzyskie otrzymało na realizację PAOW środki w wysokości: Równowartość 8,60 mln EUR środków kredytu przeliczanych po kursie pobrania z Rachunku Specjalnego, 11,768 mln PLN ze środków budżetowych na współfinansowanie krajowe podkomponentu B1, oraz zobowiązało się do terminowej i właściwej realizacji Programu, zgodnie z zapisami Porozumienia. 18

17 Integralną część Porozumienia stanowiły załączniki: 1. Dokument Oceny Programu, 2. Instrukcja Operacyjna, 3. Przepływ środków, 4. Zarządzanie i sprawozdawczość, 5. Koszty realizacji zadań oraz plan zapotrzebowania na środki, 6. Plan zamówień publicznych, 7. Księga zamówień publicznych Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich, 8. Zadania i organizacja WBWP, które w sposób szczegółowy regulowały całość kwestii związanych z realizacją PAOW. 2. Środki finansowe dostępne dla Województwa Świętokrzyskiego na realizację PAOW Porozumienie o Przyznaniu Środków oraz o Warunkach i Sposobach Realizacji Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich określało szczegółowy podział przyznanej dla województwa kwoty dotacji pomiędzy poszczególne części składowe PAOW (komponenty i podkomponenty). Dostępna dla województwa kwota środków kredytu w wysokości 8,60 mln EUR została podzielona w następujący sposób: 1) 2,621 mln EUR na realizację podkomponentu B1 Program Przekwalifikowań / Reorientacji (oraz 11,768 PLN z Budżetu Państwa na wpółfinansowanie krajowe), 2) 1,518 mln EUR na realizację podkomponentu B2 Edukacja, z tego: 0,440 mln EUR Program szkoleniowy dla nauczycieli i dyrektorów szkół, 0,319 mln EUR Materiały edukacyjne, 0,184 mln EUR Szkolenia z zakresu informatyki, 0,074 mln EUR Oprogramowanie, 0,369 mln EUR Remonty szkół, 0,131 mln EUR Konsolidacja sieci szkolnej. 19

18 3) 4,461 mln EUR na realizację komponentu C infrastruktura wiejska. Ponadto Porozumienie gwarantowało przeprowadzenie szkoleń dla pracowników administracji lokalnej i regionalnej (w ramach podkomponentu B3) w liczbie osobodni. Szacunkowe koszty realizacji zadań, dostępne kwoty dotacji, oraz plan wykorzystania środków zostały szczegółowo określone w załączniku nr 5 do Porozumienia (zał. nr 2 do niniejszego raportu). Ponadto w wyniku dwukrotnego podziału rezerwy Programu województwo otrzymało dodatkowe środki w wysokości: ,10 EURO w 2003 r. Kwota ta została uwzględniona w aneksie nr 2 do Porozumienia.., ,00 EURO Środki przyznane decyzją KKS w 2004 r. Ostateczna wysokość środków dostępnych dla województwa została ustalona aneksem nr 3 do Porozumienia.., w którym oprócz wyżej wymienionych zwiększeń uwzględniono niedobór środków wynikający z różnic kursowych na przełomie roku 2004/2005. Aneks uwzględnił także wnioskowane przesunięcia środków pomiędzy poszczególnymi komponentami i podkomponentami Programu. Ostateczne kwoty dotacji (w podziale na poszczególne części składowe) dostępne dla Województwa na realizację Programu przedstawia załącznik nr 3 do niniejszego raportu. 3. Działania informacyjne, promocyjne i szkoleniowe Seminaria poprzedzające okres wdrażania PAOW Wdrażanie Programu w Województwie Świętokrzyskim było poprzedzone szeregiem działań o charakterze informacyjnym i promocyjnym. Jeszcze przed podpisaniem Porozumienia. WBWP zorganizowało serię spotkań seminaryjnych z przedstawicielami gmin i powiatów, w trakcie których przedstawione zostały najważniejsze założenia i cele Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich, oraz planowany sposób ich realizacji. Seminaria informacyjne dotyczące PAOW przeprowadzone zostały przez pracowników WBWP w dniach sierpień 2000 w budynku Urzędu Marszałkowskiego. Seminaria były prowadzone w grupach ok. 40 osobowych i uczestniczyli w nich przedstawiciele wszystkich jednostek administracji lokalnej z woj. Świętokrzyskiego. 20

19 Po podpisaniu Porozumienia., w dniach listopad 2000 zorganizowano w Cedzynie dwudniowe seminarium nt. Wdrażanie Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich przeprowadzone przez pracowników WBWP przy współudziale pracowników JKP i RO ARiMR. W seminarium uczestniczyło około 180 przedstawicieli jednostek samorządowych z Województwa Świętokrzyskiego. Szkolenia i seminaria prowadzone w trakcie realizacji Programu Już na pierwszym posiedzeniu RKS Województwa Świętokrzyskiego została podkreślona wartość edukacyjna PAOW. Członkowie RKS uznali, że realizacja Programu powinna przebiegać w taki sposób, aby jak najwięcej jednostek samorządu mogło w praktyce (poprzez aplikowanie do Programu, a potem realizację projektów) przygotować się do przyszłej absorpcji środków Unii Europejskiej. Tak sformułowany cel przełożył się mi. na wagę działań szkoleniowych, towarzyszących procesowi wdrażania Programu. Akcje szkoleniowe były prowadzone w całym okresie wdrażania PAOW, szczególnie w okresach poprzedzających nabór wniosków, a także w okresach przechodzenia w kolejne cykle realizacji. Szkolenia prowadzili pracownicy WBWP, przy wsparciu pracowników JKP oraz Konsultantów. Najważniejsze szkolenia i seminaria przeprowadzone w województwie Świętokrzyskim: 1) Szkolenia poprzedzające nabór wniosków w komponencie C. a. Szkolenia skierowane do pracowników merytorycznych odpowiedzialnych w jednostkach samorządowych za przygotowanie i realizację wniosków o dofinansowanie. Tematem szkoleń było: Wypełnianie wniosków na realizację projektów infrastrukturalnych oraz zasady zastosowania modeli analizy finansowej i ekonomicznej. Szkolenia były prowadzone: a) r. w Jędrzejowie. Uczestniczyło 59 osób. b) r. w Skarżysku Kamiennej. Uczestniczyły 53 osoby. c) r. w Busku Zdroju. Uczestniczyło 47 osób. d) r. w Opatowie. Uczestniczyło 55 osób. Szkolenia prowadzili pracownicy WBWP. b szkolenie nt. procedur przetargowych Banku Światowego przeprowadzone przez konsultanta JKP Pana Andrzeja Michałowskiego uczestniczyło 90 osób 21

20 c. Pomoc techniczna w przygotowaniu wniosków ze szczególnym uwzględnieniem praktycznego zastosowania modeli analizy finansowej i ekonomicznej świadczona w okresie w pięciu różnych miejscach przez konsultanta JKP, oraz pracowników WBWP uczestniczyły łącznie 82 osoby z Gmin/Powiatów. 2) szkolenia poprzedzające wdrażanie podkomponentu B2 edukacja, prowadzone przez pracownika WBWP z udziałem konsultanta: a w Opatowie b w Busku Zdroju c w Starachowicach d w Jędrzejowie 3) spotkanie informacyjne zorganizowane w trzech grupach co 2 godziny odnośnie przepływu środków finansowych oraz sprawozdawczości. Spotkanie było prowadzone przez pracownika WBWP i uczestniczyło w nim 85 osób przedstawicieli Beneficjentów Programu. 4) do r. szkolenia z zakresu wypełniania wniosków o dofinansowanie zadań szkoleniowo-dydaktycznych prowadzone przez pracownika WBWP z udziałem konsultanta uczestniczyło łącznie 361 osób. Inna pomoc świadczona Wnioskodawcom i Beneficjentom Poza organizowanymi okresowo szkoleniami i seminariami istotną rolę odgrywała bieżąca współpraca pracowników WBWP z przedstawicielami Wnioskodawców (Beneficjentów). Praktyka indywidualnych konsultacji (telefonicznych, bezpośrednich, drogą elektroniczną) na poszczególnych etapach wdrażania PAOW stała się podstawą prawidłowej implementacji Programu. W trakcie procesu wdrażania działań opracowano szereg instrukcji i wyjaśnień, które w sposób znaczący przyczyniły się do prawidłowego przebiegu realizacji Programu, m.in. poprzez ograniczenie ilości błędów w przygotowywanych przez Beneficjentów dokumentach. Współpraca z realizatorami/wykonawcami robót w zakresie procedur przetargowych Większość zamówień publicznych na realizację robót budowlanych z zakresu komponentu C i podkomponentu B2 była udzielana według procedury Małych Robót (procedura MW Banku Światowego). Istotą procedury MW było zapraszanie do udziału w przetargach realizatorów umieszczonych na tzw. Regionalnych listach wysyłkowych. Regionalne listy wysyłkowe były tworzone i aktualizowane na bieżąco przez WBWP, a następnie udostępniane Beneficjentom PAOW, którzy mieli obowiązek wysyłania zaproszeń 22

21 do wszystkich Firm umieszczonych na Liście. Podstawą tworzenia i aktualizacji list wysyłkowych były zgłoszenia firm zainteresowanych realizacją zadań, dokonywane w odpowiedzi na publikowane w prasie o zasięgu ogólnokrajowym Ogłoszenia o projektach województwa. Ogłoszenia były publikowane każdorazowo po skierowaniu przez RKS do realizacji kolejnej tury projektów. Odmienność procedury powodowała początkowy opór Realizatorów przed udziałem w przetargach. W trakcie trwania Programu WBWP udzielało zgłaszającym się Oferentom wielu wyjaśnień z zakresu specyfiki procedur Banku Światowego, które skutkowały stopniowym zwiększaniem liczby składanych ofert. 4. Realizacja poszczególnych komponentów PAOW 4.1 Podkomponent B1 Podkomponent B-1 był realizowany w siedmiu województwach: kujawsko-pomorskim, lubelskim, małopolskim, podkarpackim, świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim i zachodniopomorskim. Zgodnie z zapisami Instrukcji Operacyjnej funkcje wdrożeniowe w podkomponencie pełniły Wojewódzkie Urzędy Pracy. WBWP pełniło funkcję koordynująco - kontrolną, zwłaszcza w aspekcie wykorzystania środków finansowych oraz przepływu informacji i sprawozdawczości. Przedstawiona poniżej informacja nt. realizacji podkomponentu B1 w województwie Świętokrzyskim stanowi wyciąg z raportu końcowego, opracowanego przez Wojewódzki Urząd Pracy w Kielcach. Wyciąg z publikacji Wojewódzkiego Urzędu Pracy pt. Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich Komponent B-1 Reorientacja/Przekwalifikowania Badania rynku pracy Realizacja Podkomponentu Przekwalifikowań/Reorientacji poprzedzona była wykonaniem projektu badawczego, którego wdrażanie przebiegało na poziomie centralnym. Celem projektu badawczego było opracowanie krótko i średnioterminowych prognoz dotyczących rozwoju gospodarczego oraz sytuacji na rynku pracy na obszarach wiejskich w celu dostarczenia lokalnym samorządom informacji pomocnych w prowadzeniu polityki zatrudnieniowej. Dodatkowym zadaniem było wspieranie procesu planowania usług programu reorientacji / przekwalifikowań. 23

22 Projekt pod nazwą Badania gospodarki i lokalnych rynków pracy realizowany był przez wyłonioną w przetargu firmę, której powierzono przeprowadzenie programu badań rynku pracy. Program ten składał się z :! pilotażowego badania rynku pracy w woj. lubelskim,! dwóch serii badań rynku pracy w siedmiu województwach objętych komponentem. W ramach projektu badawczego opracowana została, przy wykorzystaniu analizy metodyki badań i wyników podobnych doświadczeń przeprowadzonych w innych krajach, metodyka ogólna dla badań wojewódzkich. Dotyczyła ona m.in.: przygotowania instrumentarium badawczego, wyboru ankieterów i ich przeszkolenia, sposobu przetwarzania danych, prezentacji i dystrybucji informacji. W województwie świętokrzyskim badaniami ankietowymi objęto losowo wybraną próbę 316 pracodawców. Rezultatem pierwszej tury badań było wydanie raportu opracowanego przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową. Raport został zaprezentowany przedstawicielom Urzędu Marszałkowskiego, Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Kielcach, Powiatowych Urzędów Pracy, Urzędu Statystycznego oraz partnerom rynku pracy. Drugą turę badań przeprowadziła pracownia badań społecznych IPSOS-DEMOSKOP przy współudziale pracowników powiatowych urzędów pracy. Wyniki badań opublikowano w Raporcie, który przekazany został zainteresowanym instytucjom i władzom samorządowym. Raport zawierał ogólną ocenę stanu i prognozę sytuacji gospodarczej regionu przedstawioną na tle zjawisk i tendencji krajowych. W opracowaniu zamieszczono dane historyczne dotyczące powiatów, regionu i kraju oraz wyniki badań przedsiębiorców Usługi realizowane w ramach Podkomponentu B-1 Program Reorientacji / Przekwalifikowań W ramach Podkomponentu B-1 Program Reorientacji / Przekwalifikowań w województwie realizowane były: usługi związane z zatrudnieniem, usługi w zakresie szkoleń, centra wspierania przedsiębiorczości, okresowe zatrudnienie, 24

23 planowanie rozwoju lokalnego. Jednostki realizujące usługi Zgodnie z założeniami programu usługi świadczone były za pośrednictwem wybieranych w drodze konkursu lokalnych usługodawców, z którymi umowy zawierał w imieniu Zarządu Województwa Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy. Kwalifikującymi się realizatorami usług były: - organizacje pozarządowe zarejestrowane zgodnie z prawem polskim, - wyspecjalizowane firmy z przynajmniej 51% udziałami sektora prywatnego, - publiczne instytucje szkoleniowe. Instytucje te musiały posiadać potencjał do prowadzenia usług na odpowiednim poziomie (tj. kwalifikacje pracowników, bazę lokalową, stabilność finansową, zdolność zapewnienia zatrudnienia przyszłym beneficjentom) oraz doświadczenie w prowadzeniu podobnych przedsięwzięć. Uczestnicy programu Usługi Programu Przekwalifikowań/Reorientacji (PR/P) były skierowane do: a) osób, które w momencie zakwalifikowania do PR/P były zameldowane na terenie gmin wiejskich, miejsko-wiejskich albo w miastach, których liczba mieszkańców nie przekracza 20 tysięcy osób i nie były emerytami, nie nabyły praw do świadczeń emerytalnych i zasiłków przedemerytalnych. b) jednocześnie osoby wymienione w pkt a) musiały kwalifikować się do przynajmniej jednej z poniższych grup: 1. bezrobotni w rozumieniu przepisów ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, 2. osoby zagrożone utratą pracy z przyczyn technologicznych, prywatyzacyjnych i ekonomicznych w zakładzie pracy, 3. osoby, których jedynym źródłem utrzymania jest gospodarstwo rolne o powierzchni poniżej 3 ha przeliczeniowych, 4. osoby w wieku lat i zamieszkujące we wspólnym gospodarstwie domowym z osobami, o których mowa w pkt. 1, 2 i 3, 5. osoby zamieszkujące w gospodarstwie domowym, w którym dochód na jedną osobę wynosi mniej niż jedna trzecia przeciętnego wynagrodzenia. 25

24 Dodatkową kategorią beneficjentów uprawnionych do otrzymania pomocy w ramach usługi Centra Wspierania Przedsiębiorczości były osoby, które rozpoczęły działalność gospodarczą nie wcześniej niż 12 miesięcy przed przystąpieniem do programu Strategia wdrażania Pokomponentu B-1 Strategia wdrażania Pokomponentu B-1 w województwie świętokrzyskim opracowana została przez WUP w oparciu o ogólne założenia programowe. Uzupełniono je o dodatkowe cele uwzględniające specyfikę regionu, które miały sprzyjać pełnemu wykorzystaniu możliwości, jakie stwarzał udział województwa w programie. Założenia strategii wdrażania Pokomponentu B-1 przyjęte przez WUP w Kielcach : W celu zapewnienia zrównoważonego i długotrwałego rozwoju całego województwa zaplanowano objęcie wszystkich powiatów działaniami programu. W proces tworzenia strategii wdrażania programu zaangażowano jednostki samorządu terytorialnego, których zadaniem było zbadanie w powiatach zapotrzebowania na poszczególne usługi przewidziane w ramach PAOW celem ich dostosowania do rzeczywistych potrzeb rynku pracy. Założono proporcjonalny udział kobiet i mężczyzn w programie odpowiadający strukturze bezrobocia w województwie świętokrzyskim. Konsekwencją pełnego dostosowania programów przekwalifikowań zawodowych do potrzeb lokalnych rynków pracy miało być osiągnięcie wysokich wskaźników efektywności zatrudnieniowej. Z tego względu uznano, że jednym z ważniejszych kryteriów wyboru ofert będzie prawdopodobieństwo uzyskania efektu zatrudnieniowego przez usługodawców. Zaplanowana na kilka lat realizacja PAOW oraz różnorodność świadczonych w jego ramach usług miały się stać szansą rozwoju potencjału lokalnych usługodawców. Wojewódzki Urząd Pracy, aby osiągnąć w/w cel, zaplanował przeprowadzenie szeregu działań, które miały przygotować kwalifikujące się jednostki i organizacje pozarządowe do prawidłowego, zgodnego z procedurami Banku Światowego wykonywania zadań w zakresiereorientacji i przekwalifikowań. Strategia wdrażania programu zakładała również pełne wykorzystanie środków przyznanych dla województwa świętokrzyskiego na realizację PAOW Komponent B1. Zrealizowanie tego zamierzenia, obok wszystkich wyżej wymienionych, miało stanowić o pełnym powodzeniu realizacji programu w naszym regionie. 26

25 Działania podjęte przez Wojewódzki Urząd Pracy w Kielcach w celu realizacji strategii wdrażania Komponentu B-1 PAOW: Powołano i przygotowano, poprzez serię szkoleń i warsztatów, zespół do realizacji programu. WUP zainicjował współpracę z powiatowymi urzędami pracy w zakresie badania zapotrzebowania na poszczególne usługi PAOW w powiatach. Na podstawie informacji otrzymanych od lokalnych jednostek samorządowych, WUP dokonał diagnozy potrzeb w skali województwa. Rozpropagowaniu programu wśród lokalnej społeczności służyły działania promocyjne i informacyjne przeprowadzone przez Wojewódzki Urząd Pracy, które obejmowały: spotkania z przedstawicielami władz samorządowych, konferencje z udziałem kierowników powiatowych urzędów pracy, ogłoszenia prasowe, audycje radiowe, spotkania z potencjalnymi usługodawcami, seminaria dla firm, aktualizację strony internetowej, kolportowanie ulotek i plakatów. Szczególną wagę Wojewódzki Urząd Pracy w Kielcach przywiązywał do przygotowania lokalnych jednostek do świadczenia usług w ramach PAOW. Pracownicy WUP udzielali informacji i służyli pomocą w zakresie opracowania ofert oraz zasad realizacji umów. Ze względu na decydującą rolę, jaką odgrywał wybór właściwych ofert dla powodzenia całego programu, istotne znaczenie miało przygotowanie i przeprowadzenie procedury konkursowej. Pierwszym jej etapem było przygotowanie specyfikacji konkursowej, a następnie ogłoszenie konkursu, zebranie ofert, powołanie Komisji Konkursowej, dokonanie oceny ofert oraz ewentualne negocjacje z potencjalnym wykonawcą umowy. Zakres negocjacji obejmował najczęściej koszty realizacji, czynniki wpływające na jakość usługi (np.: program szkolenia, kadra trenerska, baza lokalowa itp.), zasięg terytorialny usługi (jeśli nie był zgodny z diagnozą zapotrzebowania w powiecie) oraz wskaźniki efektywności. Najwyżej ocenione oferty stały się podstawą zawarcia umów z realizatorami. Przebieg realizacji umów był nadzorowany i kontrolowany przez pracowników WUP. Bezpośrednią kontrolą objęto realizację wszystkich zawartych umów. Zgodnie z przyjętą dla Programu Reorientacji/Przekwalifikowań zasadą decentralizacji, finansowe rozliczanie umów powierzono wojewódzkim urzędom pracy. Usługodawcy 27

26 przekazywali faktury za wykonanie usług do WUP, który po ich merytorycznym i rachunkowym sprawdzeniu, dokonywał płatności. Zadaniem WUP było również prowadzenie bieżącego monitoringu poprzez wprowadzanie danych do systemu MIS centralnej bazy danych PAOW Usługi realizowane w ramach Podkomponentu B-1 PAOW Usługi w zakresie zatrudnienia Usługi związane z zatrudnieniem realizowane były w latach we wszystkich powiatach województwa. Miały one na celu aktywizację osób bezrobotnych poprzez : - objęcie poradnictwem zawodowym i socjalnym, - przekazywanie informacji nt. rynku pracy, - ocenę ich umiejętności, predyspozycji i zainteresowań, - objęcie programami poszukiwania zatrudnienia, - organizowanie giełd pracy. Wojewódzki Urząd Pracy w Kielcach przyjął założenie, iż usługami w zakresie zatrudnienia należy objąć jak najliczniejsze grono beneficjentów, dlatego też realizowane były one bezpośrednio w gminach. Skrócenie czasu i obniżenie kosztu dojazdu znacznie ułatwiło dostęp do usługi mieszkańcom obszarów oddalonych od miast. Taka organizacja przedsięwzięcia przyczyniła się również do ożywienia i uaktywnienia samorządów najniższego szczebla w sferze działań mających na celu przeciwdziałanie bezrobociu. W ramach usługi organizowano dwudniowe warsztaty, których program ukierunkowany był na zdobycie przez uczestników praktycznych i pożądanych umiejętności niezbędnych do samodzielnego poszukiwania pracy. Beneficjenci w krótkim czasie nauczyli się właściwie sporządzać dokumenty aplikacyjne, a także zdobyli umiejętność prowadzenia rozmowy z potencjalnym pracodawcą. Podczas zajęć prowadzona była także analiza mocnych i słabych stron beneficjentów, która ułatwić im miała powrót na rynek pracy. Prowadzenie zajęć w formie warsztatów było skuteczną metodą przezwyciężania barier związanych z niską samooceną wielu uczestników, będącą częstą przyczyną niepowodzeń w kontaktach z pracodawcami. Beneficjenci nabyli również umiejętność wyszukiwania ofert pracy w internecie. Realizator usługi korzystając z dostępnych źródeł tworzył we własnym zakresie bazy ofert pracy i udostępniał je beneficjentom. 28

27 Wspólnie z Powiatowym Urzędem Pracy w Kielcach organizowano Targi Pracy, w których uczestniczyło ok beneficjentów programu. Był to skuteczny sposób na kojarzenie osób bezrobotnych z pracodawcami zainteresowanymi zatrudnieniem pracowników. Każdy uczestnik warsztatów oraz Targów Pracy otrzymał praktyczny poradnik dla poszukującego pracy Moja droga do pracy stanowiący kompendium wiedzy na temat zasad samodzielnego poszukiwania zatrudnienia. Ciekawa formuła poradnika i usystematyzowany układ treści stanowiły skuteczną pomoc w nauce poruszania się na rynku pracy. Dodatkową metodą zachęcania beneficjentów usługi do aktywnego poszukiwania pracy były realizowane w ramach II edycji PAOW warsztaty podsumowujące, organizowane w 6-8 tygodni po zakończeniu właściwej części usługi. Wyposażeni w Indywidualne Plany Działań (IPD) uczestnicy programu samodzielnie pokonywali kolejne bariery w drodze do zatrudnienia. W trakcie warsztatów podsumowujących omówiono główne trudności, na jakie napotykali beneficjenci, dokonano analizy IPD oraz wskazano na najczęstsze przyczyny niepowodzeń. Pozwoliło to uczestnikom na wyeliminowanie dotychczasowych błędów w samodzielnym poszukiwaniu pracy oraz wykorzystanie zdobytej już wiedzy i doświadczeń. Przeprowadzone kontrole warsztatów oraz odbyte w ich trakcie rozmowy z beneficjentami usługi potwierdziły konieczność oraz zasadność organizacji tego typu przedsięwzięć. Usługi w zakresie szkoleń Celem usług w zakresie szkoleń było zwiększenie szans beneficjentów programu na zatrudnienie poprzez podwyższenie kwalifikacji zawodowych i dostosowanie ich do aktualnych wymogów rynku pracy oraz podniesienie ogólnych kompetencji. Ze względu na duże zapotrzebowanie na szkolenia zawodowe w województwie, usługa ta dominowała zarówno pod względem liczby zawartych umów, jak i wielkości środków na jej finansowanie. Kwoty przeznaczone na realizację tych umów stanowiły 41% całości wydatkowanych środków. W trakcie trwania programu beneficjenci mieli możliwość zdobycia lub podwyższenia kwalifikacji w 48 zawodach i specjalnościach. Wśród realizowanych szkoleń były zarówno kursy przysposabiające do zawodu adresowane do osób bez kwalifikacji, jak również szkolenia podnoszące poziom umiejętności i wykształcenia uczestników. Zakres tematyczny przekwalifikowań był bardzo szeroki i obejmował przygotowanie do zawodów ekonomicznych, księgowych, administracyjnych, budowlanych, informatycznych, związanych z zastosowaniem 29

28 nowych technologii w przemyśle, wykonywaniem usług osobistych, itp. Liczbę uczestników szkoleń w podziale na główne grupy zawodowe obrazuje wykres nr 1. 30

29 Wykres 1. Liczba uczestników szkoleń wg grup zawodowych Liczba uczestników szkoleń ogółem: 4692 Administracyjne i księgowe Handel i gastronomia Budowlane Obsługa maszyn i urządzeń Spawanie Kierowcy pojazdów mechanicznych Informatyczne Pracownicy leśni Ubezpiecznia Pracownicy ochrony Różne specjalności Usługi osobiste Pełnomocnik ds. jakości

30 Wybór ofert szkoleniowych dokonywany był w oparciu o diagnozę zapotrzebowania na zawody, sporządzoną na podstawie informacji dostarczonych przez samorządy powiatowe. Brane pod uwagę były również analizy rynku pracy przeprowadzone przez usługodawców. W odpowiedzi na aktualne trendy zgłaszali oni propozycje szkoleń w nowych specjalnościach, których pojawienie się nie zostało jeszcze w wystarczającym stopniu uwzględnione w ofercie formalnego systemu edukacji. Przykładem takiego szkolenia było Wdrażanie systemów ISO, które cieszyło się bardzo dużym zainteresowaniem wśród bezrobotnych absolwentów wyższych uczelni. Uzyskanie kwalifikacji pełnomocnika ds. jakości otwierało im drogę do nowego, poszukiwanego przez pracodawców zawodu. Obydwie edycje szkolenia odniosły duży sukces, zarówno jeśli chodzi o nabór uczestników, jak i odsetek osób zatrudnionych po zakończeniu realizacji usługi. Jednostki szkoleniowe wykazywały dużą aktywność w badaniu środowiska przedsiębiorców i poznawaniu ich planów rozwojowych w celu poszukiwania nowych miejsc pracy. Ich oferty powstawały często w nawiązaniu do konkretnych potrzeb zatrudnieniowych firm, a późniejsza realizacja umów przebiegała we współpracy z potencjalnymi pracodawcami i w oparciu o ich potencjał techniczny. Przykładem tego typu szkoleń były m.in. kursy przygotowujące do zawodu Wykrawacz-rozbieracz mięsa realizowane w związku z planem zwiększenia zatrudnienia przez firmę Constar oraz Obsługa maszyn szwalniczych dla zakładów odzieżowych Modeks w Ostrowcu Św. i Atlantic w Końskich. Przedsiębiorstwa produkcyjne podejmujące współpracę z firmami szkoleniowymi składały deklaracje zatrudnienia absolwentów kursów. Udział w procesie rekrutacji oraz wykorzystywanie w trakcie kształcenia własnego parku maszynowego dawały pracodawcom gwarancję, że otrzymają dobrze przygotowanych pracowników. Realizacja tego typu szkoleń przynosiła najlepsze rezultaty pod względem efektywności zatrudnieniowej, która znacznie przekraczała zakładany w programie poziom. Wymagany wskaźnik zatrudnienia dla usług szkoleniowych wynosił 50% w odniesieniu do umów podpisanych w 2002 roku oraz 40% -w latach 2003 i Usługodawcy motywowani byli do uzyskiwania wysokich wskaźników poprzez system kar i nagród. Efektywność niższa od wymaganej skutkowała pomniejszeniem płatności, natomiast osiągnięcie odpowiednio wyższego parametru przynosiło realizatorowi premię w wysokości 10% kosztów usług. Średnia efektywność wszystkich szkoleń przeprowadzonych w trakcie trwania programu przekroczyła zakładany wskaźnik i wyniosła 41%. 32

31 Najbardziej efektywne okazały się następujące szkolenia : Rozbieracz - wykrawacz tusz mięsnych 98 % Operator maszyn do produkcji tworzyw sztucznych 69 % Wdrażanie systemów jakości ISO 61 % Obsługa specjalistycznych maszyn szwalniczych 57 % Kierowca kategorii C 46 % Pilarz - drwal 44 % Dodatkowym rezultatem uczestnictwa w szkoleniach było nabycie przez beneficjentów umiejętności z zakresu poszukiwania pracy i uzyskiwania zatrudnienia. Każde szkolenie, obok nauki zawodu, przewidywało co najmniej 10-godzinny moduł aktywizacji zawodowej przygotowujący osoby bezrobotne do poruszania się na rynku pracy. Centra Wspierania Przedsiębiorczości Centra Wspierania Przedsiębiorczości to usługa, która skierowana była do osób zainteresowanych podjęciem działalności gospodarczej oraz małych przedsiębiorców prowadzących działalność nie dłużej niż 1 rok. Miała ona na celu - poprzez szkolenia, warsztaty i usługi doradcze - udzielenie pomocy początkującym lub potencjalnym biznesmenom. W województwie świętokrzyskim powstało 18 Centrów Wspierania Przedsiębiorczości, które świadczyły usługi w latach 2002 i Ich działalność obejmowała: - szkolenia na temat zasad prowadzenia biznesu, - warsztaty dotyczące praktycznych aspektów funkcjonowania firmy, - doradztwo indywidualne w zakresie zagadnień księgowych, finansowych, prawnych, marketingowych, - pomoc w kontaktach z administracją i inne specjalistyczne usługi konsultingowe świadczone zgodnie z potrzebami beneficjentów, - propagowanie informacji służących promocji przedsiębiorczości. W czasie trwania programu Centra Wspierania Przedsiębiorczości (CWP) udzieliły wsparcia 2951 osobom, w tym 550 przedsiębiorcom. 33

32 Dzięki dogodnej lokalizacji Centrów możliwość korzystania z ich usług mieli mieszkańcy wszystkich powiatów. Skuteczna akcja promocyjna prowadzona we współpracy z samorządami powiatowymi oraz duże zapotrzebowanie na tego typu usługi przyciągnęły znaczną liczbę osób zainteresowanych udziałem w programie. Tematyka adresowanych do nich szkoleń obejmowała: procedury rejestracji podmiotów gospodarczych, zarządzanie firmą, marketing, finansowanie działalności gospodarczej, księgowość i sprawozdawczość finansową, analizę ekonomiczną i finansową prowadzonego biznesu, kodeks pracy i zagadnienia prawne. Walorem szkoleń był nacisk, jaki kładziono na praktyczne aspekty poruszanych zagadnień. Dużym zainteresowaniem cieszyły się usługi doradcze, zwłaszcza z zakresu sporządzania biznesplanów, księgowości, przygotowywania umów i wypełniania wniosków kredytowych. Beneficjenci chętnie korzystali też z usług księgowych, prawnych i marketingowych. Szczególnie cenna była dla nich pomoc w opracowaniu materiałów promocyjnych i reklamowych. Istotnym elementem umów zawieranych na wykonanie usług w ramach CWP było zobowiązanie realizatorów do prowadzenia stałych punktów informacyjno-doradczych przez cały okres trwania umowy. Pracownicy w nich zatrudnieni udzielali beneficjentom porad w zakresie typowych problemów związanych z rejestracją firmy, prowadzili zapisy na szkolenia i warsztaty oraz uzgadniali terminy specjalistycznego doradztwa. Ponadto w punktach dostępne były ulotki i broszury informujące o zasadach uczestnictwa w programie i możliwościach uzyskania wsparcia. Duży popyt na usługi doradcze sprawił, że niektóre Centra Wspierania Przedsiębiorczości kontynuowały działalność po zakończeniu programu na zasadach komercyjnych. Okresowe zatrudnienie Usługi w zakresie okresowego zatrudnienia realizowano w województwie przez cały okres trwania Programu. Ich celem było: zorganizowanie dla beneficjentów zatrudnienia przez okres do sześciu miesięcy, oraz wsparcie dla instytucji społecznych i socjalnych (np. szkół, domów opieki dla seniorów, przychodni), instytucji zajmujących się rekultywacją/oczyszczaniem środowiska, odbudową szeroko pojętej infrastruktury publicznej itp. 34

33 Zadaniem realizatorów usługi było nawiązanie współpracy z lokalnymi pracodawcami, którzy mogliby zatrudnić osoby zakwalifikowane do Programu w pełnym wymiarze czasu pracy na okres co najmniej sześciu miesięcy. Wynagrodzenie przysługujące beneficjentom nie mogło być niższe od obowiązującego ustawowo minimalnego wynagrodzenia. Do programu przystąpiło 96 pracodawców działających w różnych branżach. Zgodnie z założeniami PAOW profil ich działalności oraz zakres prac wykonywanych przez beneficjentów musiał mieć społecznie użyteczny charakter. Rodzaj pracy powierzanej beneficjentom wynikał również z poziomu kwalifikacji osób bezrobotnych zamieszkałych na obszarach wiejskich. Uczestnicy objęci tą usługą zatrudniani byli najczęściej: w zakładach instalacji sanitarnych, zakładach remontowych, budowlanych i gazowniczych - przy konserwacji, budowie i odbudowie dróg, sieci elektroenergetycznych, telekomunikacyjnych, wodociągowych, w spółkach wodnych - przy konserwacji rowów melioracyjnych, czyszczeniu rowów przydrożnych, przepustów, w zakładach skupu surowców wtórnych i firmach zajmujących się wywozem nieczystości - przy oczyszczaniu ścieków, przetwarzaniu odpadów i ich utylizacji, a także utrzymaniu czystości w miejscach publicznych, w zakładach usług leśnych - przy wykonywaniu prac porządkowych w lasach, w zakładach przemysłowych i usługowych - przy produkcji lub obsłudze urządzeń chroniących środowisko naturalne, w agencjach usług pielęgniarskich i opiekuńczych, świadczących opiekę również w domach podopiecznych, w zakładach świadczących usługi zdrowotne, w gminnych ośrodkach pomocy społecznej, w domach pomocy społecznej i placówkach opiekuńczo-wychowawczych sprawujących opiekę nad dziećmi, osobami starszymi, osobami niepełnosprawnymi oraz bezdomnymi, w stowarzyszeniach i organizacjach działających na rzecz rozwoju przedsiębiorczości, techniki, organizacji pracy, upowszechnienia informacji dotyczących Unii Europejskiej, funduszy pomocowych. Były to m.in.: Izba Rolnicza, Świętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii, Ośrodek Promowania i Wspierania Przedsiębiorczości Rolnej, organizacje turystyczne, stowarzyszenia na rzecz rozwoju gmin i miejscowości. 35

34 Łącznie usługą w zakresie okresowego zatrudnienia objęto mieszkańców terenów wiejskich, spośród których 696 uzyskało stałe zatrudnienie po upływie okresu refundacji. Efektem realizacji tej usługi było zatem umożliwienie osobom uczestniczącym w Programie wykonywania pracy zawodowej oraz osiągania dochodów poprawiających sytuację materialną ich rodzin, nabycia praktycznej umiejętności wykonywania określonej pracy lub nauki nowego zawodu. Dodatkowym efektem była pomoc dla instytucji prowadzących działalność społeczną i socjalną, które małym kosztem pozyskały wielu pracowników do realizacji swoich zadań na rzecz lokalnych społeczności. Beneficjenci programu uczestniczyli również w budowie lub utrzymaniu obiektów służących mieszkańcom wielu miast i wsi. Planowanie Rozwoju Lokalnego Realizację usługi Planowanie Rozwoju Lokalnego Wojewódzki Urząd Pracy rozpoczął w 2003 roku. Należy podkreślić, iż w wyborze realizatorów uczestniczyli przedstawiciele samorządów powiatowych, którzy wyrażali opinie o przygotowanej ofercie, jak również mieli możliwość zgłaszania swoich uwag, w celu dostosowania projektu do potrzeb i specyfiki społeczno gospodarczej powiatów. Wdrażanie programu podzielone zostało na 3 etapy. Etap pierwszy obejmował przeprowadzenie badania ankietowego wśród pracowników starostw powiatowych oraz powiatowych urzędów pracy z terenu województwa. Badanie dotyczyło m.in. stopnia wdrażania strategii powiatów rozwoju, współpracy z przedsiębiorstwami i organizacjami pozarządowymi oraz przygotowania do wykorzystania funduszy przedakcesyjnych i strukturalnych. Jego wyniki zostały zaprezentowane w Raporcie z badań Powiększanie i wykorzystanie potencjału powiatów województwa świętokrzyskiego w celu poprawy ich sytuacji ekonomicznej i rozwoju zasobów ludzkich oraz omówione w trakcie szkolenia, w którym uczestniczyli przedstawiciele Wojewódzkiego Urzędu Pracy oraz ankietowanych instytucji. Etap drugi usługi realizowany był we wszystkich powiatach województwa. W jego ramach opracowane zostały profile społeczno-gospodarcze oraz raporty z inwentaryzacji dokumentów planistycznych dla poszczególnych samorządów powiatowych. Szczegółowo przygotowano również analizy lokalnej gospodarki wraz z oceną instytucji otoczenia gospodarczego i kapitału ludzkiego. Jednocześnie przedmiotem tego etapu było przeprowadzenie sesji warsztatowych z udziałem przedstawicieli instytucji z terenu poszczególnych powiatów. W ich trakcie uczestnicy 36

35 zapoznani zostali z procesem tworzenia analiz branżowych, jak również mieli możliwość przekazywania własnych uwag i opinii do wyżej wymienionych dokumentów. Kolejny etap usługi obejmował przygotowanie dokumentów o charakterze strategicznym dla powiatów, tj. strategii rozwoju wybranej branży. Dotyczyły one przede wszystkim rozwoju przedsiębiorczości w oparciu o przetwórstwo produktów rolnych na terenach wiejskich oraz turystyki i agroturystyki. We wszystkich strategiach pokazane zostały możliwości finansowania zadań ze środków zewnętrznych. W trakcie sesji warsztatowych samorządy powiatowe miały możliwość zapoznania się z metodologią przygotowania studiów wykonalności dla projektów finansowanych z funduszy strukturalnych. Zrealizowane w ramach usługi Planowanie Rozwoju Lokalnego działania były istotnym czynnikiem zwiększającym kompetencje przedstawicieli samorządów powiatowych w tworzeniu lokalnych programów na rzecz przeciwdziałania bezrobociu i rozwoju przedsiębiorczości. 37

36 Tabela 1. Wykaz najważniejszych opracowań przygotowanych w ramach usługi Planowanie Rozwoju Lokalnego Lp. Powiat Najważniejsze opracowania 1 województwo 2 włoszczowski 3 sandomierski 4 opatowski 5 pińczowski 6 staszowski 1. Raport z badań Powiększanie i wykorzystywanie potencjału gospodarczego województwa świętokrzyskiego w celu poprawy ich sytuacji ekonomicznej i rozwoju zasobów ludzkich. 1. Strategia rozwoju przedsiębiorczości w oparciu o przetwarzanie produktów rolnych oraz nowe profile działalności gospodarczej wraz z wykazem potencjalnych źródeł finansowania realizacji strategii. 2. Studium wykonalności dla projektu pn. Przebudowa i modernizacja południowego ciągu komunikacyjnego powiatu włoszczowskiego oraz wniosek grantowy. 3. Koncepcja strategii promocji powiatu włoszczowskiego. 1. Strategia zwiększenia atrakcyjności turystycznej powiatu sandomierskiego wraz z wykazem potencjalnych źródeł finansowania jej realizacji. 2. Studium wykonalności Rewaloryzacja Ratusza i Zamku Kazimierzowskiego poprawa infrastruktury służącej działaniom kulturalnym i turystyce kulturowej oraz wniosek grantowy. 3. Koncepcja strategii promocji powiatu sandomierskiego. 1. Strategia rozwoju przedsiębiorczości na terenach wiejskich bazującej na przetwórstwie rolno spożywczym wraz z wykazem potencjalnych źródeł finansowania jej realizacji. 2. Studium wykonalności projektu Budowa drogi powiatowej nr Opatów Sarnia Zwola oraz wniosek grantowy. 3. Koncepcja strategii promocji powiatu opatowskiego. 1. Strategia rozwoju turystyki i agroturystyki na terenie powiatu pińczowskiego wraz z wykazem potencjalnych źródeł finansowania realizacji strategii. 2. Biznes Plan dla Lokalnej Organizacji Turystycznej w powiecie pińczowskim. 3. Wniosek grantowy: Budowa hali spotowo-widowiskowej w Pińczowie. 4. Koncepcja strategii promocji powiatu pińczowskiego. 1. Strategia rozwoju przedsiębiorczości i Specjalnej Strefy Ekonomicznej na trenie powiatu staszowskiego wraz z wykazem potencjalnych źródeł finansowania realizacji strategii. 2. Optymalna ścieżka restrukturyzacji dla SP ZZOZ Staszów analiza programowo finansowa przedsięwzięcia. 3. Wniosek grantowy dla projektu: Modernizacja drogi powiatowej nr Jurkowice Wiśniówka. 4. Koncepcja strategii promocji powiatu. 38

37 7 jędrzejowski 8 kazimierski 9 konecki 10 starachowicki 11 ostrowiecki 12 skarżyski 13 buski 14 kielecki 1. Strategia rozwoju turystyki na terenie powiatu jędrzejowskiego wraz z wykazem potencjalnych źródeł finansowania realizacji strategii. 2. Studium wykonalności projektu pn. Remont budynku pawilonu wystawowego Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie oraz wniosek grantowy. 3. Koncepcja strategii promocji powiatu. 1. Branżowy program rozwoju gospodarczego powiatu kazimierskiego. 2. Internetowe okno informacyjne powiatu kazimierskiego opis projektu, studium wykonalności i wniosek grantowy. 3. Koncepcja promocji powiatu kazimierskiego. 1. Branżowy program rozwoju gospodarczego powiatu koneckiego. 2. Konecki Fundusz Poręczeń Kredytowych projekt, studium wykonalności i wniosek grantowy. 3. Koncepcja promocji powiatu koneckiego. 1. Branżowy program rozwoju gospodarczego powiatu starachowickiego. 2. Starachowickie Centrum Informacji Gospodarczej opis projektu, studium wykonalności i wniosek grantowy. 3. Koncepcja promocji powiatu starachowickiego. 1. Strategia rozwoju przedsiębiorczości na terenie powiatu ostrowieckiego wraz z wykazem potencjalnych źródeł finansowania realizacji strategii. 2. Raport o oddziaływaniu na środowisko planowanej modernizacji i rozbudowy ciągu ulic zbiorczych w powiecie ostrowieckim. 3. Wniosek grantowy: Wzmocnienie konkurencyjności Ostrowieckich Obszarów Przemysłowych poprzez modernizację układu dróg powiatowych. 4. Koncepcja strategii promocji powiatu. 1. Strategia branżowa powiatu skarżyskiego wraz z wykazem źródeł finansowania. 2. Studium wykonalności dla projektu: Pozyskiwanie funduszy zewnętrznych na bezpośrednie i pośrednie wspieranie przedsiębiorczości w ramach tworzonego Centrum Funduszy Pomocowych i Promocji Biznesu przy Starostwie Powiatowym w Skarżysku oraz wniosek grantowy. 3. Koncepcja strategii promocji powiatu skarżyskiego. 1. Strategia branżowa powiatu buskiego wraz z wykazem źródeł finansowania. 2. Studium wykonalności nt: Zintegrowany system informacji turystycznej. 3. Buskie forum inicjatyw i współpracy. 4. Koncepcja strategii promocji. 1. Strategia branżowa powiatu kieleckiego wraz z wykazem źródeł finansowania. 2. Studium wykonalności nt: Zintegrowany system informacji turystycznej. 3. Społeczna platforma inicjatyw i współpracy. 4. Koncepcja strategii promocji. 39

38 4.1.5 Efekty realizacji Podkomponentu B-1 PAOW w Województwie Świętokrzyskim W trakcie kolejnych edycji konkursu wpłynęły łącznie 572 oferty na świadczenie usług w zakresie: zatrudnienia, szkoleń, Centrów Wspierania Przedsiębiorczości, okresowego zatrudnienia, planowania rozwoju lokalnego i inkubatorów przedsiębiorczości. Oferty dotyczące inkubatorów nie otrzymały minimalnej ilości punktów kwalifikującej je do dalszego postępowania konkursowego, w wyniku czego usługa ta nie była w województwie świętokrzyskim realizowana. Najwięcej ofert złożono na świadczenie usług w zakresie szkoleń oraz okresowego zatrudnienia. Komisja Konkursowa dokonała wyboru najlepszych ofert, na podstawie których zawarto ogółem 368 umów. Nie wszystkie usługi były realizowane przez cały okres trwania programu, działania w zakresie planowania rozwoju lokalnego wykonywane były jedynie w 2003 roku, a w 2004 roku podpisano umowy tylko na dwa rodzaje usług w zakresie szkoleń i okresowego zatrudnienia. Tabela 2. Liczba złożonych ofert i zawartych umów Nazwa usługi Usługi z zatrudnieniem związane Liczba złożonych ofert Liczba zawartych umów razem razem Usługi w zakresie szkoleń Centra Wspierania Przedsiębiorczości Usługi w zakresie okresowego zatrudnienia Planowanie lokalnego rozwoju RAZEM

39 Wykres 2. Liczba zawartych umów w latach Usługi związane z zatrudnieniem Usługi w zakresie szkoleń Centra Wspierania Przedsiębiorczości Usługi w zakresie okresowego zatrudnienia 14 Planowanie rozwoju lokalnego 41

40 Wykorzystanie środków finansowych: , , , , ,00 0, Usługi związane z zatrudnieniem Centra Wspierania Przedsiębiorczości Planowanie lokalnego rozwoju Wykres 3. Wartość zrealizowanych umów w latach Wykres 4. Procentowy udział poszczególnych usług w ogólnej wartości umów 5% 8% 30% 41% 16% Usłu gi zw ią zane z zatrudnieniem Centra W spierania Przedsię biorczoś ci Planow anie lokalnego rozw oju Usłu gi w zakresie szkoleń Usłu gi w zakresie okresow ego zatrudnienia

41 Uczestnicy usług Podkomponentu B-1 PAOW w województwie świętokrzyskim Wojewódzki Urząd Pracy dokonując wyboru najlepszych ofert na poszczególne usługi PAOW starał się dostosować je do rzeczywistych potrzeb lokalnych rynków pracy zgłoszonych przez powiaty. W ciągu trzech lat trwania programu z usług Komponentu B-1 PAOW skorzystało łącznie mieszkańców terenów wiejskich. Usługi PAOW adresowane były do osób z różnych przedziałów wiekowych, legitymujących się zróżnicowanym stopniem wykształcenia i doświadczenia zawodowego. Realizatorzy opracowując oferty określali profil uczestników i w procesie rekrutacji prowadzili właściwy dobór kandydatów, stosowny do specyfiki oferowanej usługi. Zgodnie z przyjętym założeniem udało się zapewnić proporcjonalny udział kobiet i mężczyzn zarówno w całym programie, jak i w większości usług. Niższy odsetek kobiet objętych okresowym zatrudnieniem wynikał z profilu działalności pozyskanych do współpracy przedsiębiorstw. Tabela 3. Liczba beneficjentów usług PAOW Nazwa usługi Liczba beneficjentów razem Usługi z zatrudnieniem związane Usługi w zakresie szkoleń Centra Wspierania Przedsiębiorczości Usługi w zakresie okresowego zatrudnienia Planowanie lokalnego rozwoju społeczności lokalne 0 społeczności lokalne RAZEM

42 Usługi związane z zatrudnieniem Usługi w zakresie szkoleń 875 Centra Wspierania Przedsiębiorczości Usługi w zakresie okresowego zatrudnienia Wykres 5. Liczba beneficjentów usług PAOW w latach

43 Beneficjenci usług Komponentu B-1 PAOW w powiatach Tabela 4. Uczestnicy PAOW wg powiatów Powiat Usługi związane z zatrudnieniem Usługi w zakresie szkoleń Usługi w zakresie okresowego zatrudnienia Centra Wspierania Przedsiębior - czości Ogółem buski jędrzejowski kazimierski kielecki konecki opatowski ostrowiecki pińczowski sandomierski skarżyski starachowicki staszowski włoszczowski Ogółem w województwie

44 46

45 Efektywność zatrudnieniowa usług realizowanych w ramach Podkomponentu B-1 PAOW Podstawowym założeniem Programu Reorientacji/Przekwalifikowań była pomoc bezrobotnym mieszkańcom terenów wiejskich w uzyskaniu zatrudnienia. Ustalono, że każda usługa przyniesie efekt w postaci określonej liczby osób, które podejmą zatrudnienie po zakończeniu udziału w programie. Dla każdej usługi przewidziano minimalny wskaźnik efektywności zatrudnieniowej, który wynosił: 15% dla usług zatrudnieniowych, 40% dla szkoleń zawodowych, 20% dla okresowego zatrudnienia i 5% w przypadku Centrów Wspierania Przedsiębiorczości. Umowy podpisywane z usługodawcami zawierały wskaźniki zatrudnienia, do osiągnięcia których byli oni zobowiązani w uzgodnionym terminie. Badanie efektywności zatrudnieniowej wykazało, że w województwie świętokrzyskim w usługach w zakresie zatrudnienia uzyskany został zakładany wskaźnik efektywności, natomiast w pozostałych usługach osiągnięte wskaźniki były wyższe od wymaganych. Wykres 6. Porównanie osiągniętych wskaźników efektywności z zakładanymi. 60% 50% 49,20% 40% 41% Wielkości zakładane Wielkości osiągnięte 30% 20% 15% 40% 13,78% 10% 15% 20% 0% Usługi związane z zatrudnieniem Usługi w zakresie szkoleń Usługi w zakresie okresowego zatrudnienia 5% Centra Wspierania Przedsiębiorczości 47

46 Realizatorzy Usług z zakresu Podkomponentu B1 w województwie Świętokrzyskim W realizację Programu Reorientacji/Przekwalifikowań w województwie świętokrzyskim zaangażowało się 25 jednostek. Najwięcej spośród nich podjęło się świadczenia usług w zakresie szkoleń. Wyłonieni w drodze konkursu Realizatorzy wykazali się dużą sprawnością organizacyjną, rzetelnością w zakresie dokumentowania podejmowanych działań i wykorzystania środków finansowych. Zapewnili wysoką jakość świadczonych usług i profesjonalną obsługę beneficjentów, przyczyniając się tym samym do ostatecznego powodzenia realizacji Komponentu B-1 w województwie świętokrzyskim. 48

47 4.2 Podkomponent B2 - Edukacja Realizacja Podkomponentu B2 została podzielona umownie na dwa etapy: 1. tzw. Faza remontowo inwestycyjna, 2. tzw. Faza dydaktyczno szkoleniowa. W pierwszym etapie realizowane były zadania z zakresu programu poprawy stanu obiektów szkolnych obejmujące: prace modernizacyjne, remonty oraz odnawianie szkół podstawowych i gimnazjów, konsolidację sieci szkół poprzez remonty i wyposażanie świetlic, W Fazie drugiej realizowano program mający na celu podniesienie poziomu nauczania w szkołach podstawowych i gimnazjach na terenie obszarów wiejskich, oraz program podniesienia jakości wyposażenia szkół, w ramach których finansowano następujące zadania: szkolenia przedmiotowe dla nauczycieli i szkolenia z zakresu zarządzania edukacją dla dyrektorów szkół, szkolenia z zakresu informatyki dla nauczycieli i dyrektorów szkół. zakupy materiałów dydaktycznych, zakupy programów komputerowych Podkomponent B2 Edukacja - faza remontowo inwestycyjna Zasady ubiegania się o dotację Zakres terytorialny: Podkomponent B2 - edukacja był realizowany początkowo na terenie siedmiu województw: Kujawsko-Pomorskiego, Lubelskiego, Małopolskiego, Podkarpackiego, Świętokrzyskiego, Warmińsko-Mazurskiego i Zachodniopomorskiego. W 2003 roku realizacja tej części podkomponentu została rozszerzona na cały kraj. Przedmiot dofinansowania: W ramach Fazy remontowo inwestycyjnej Podkomponentu B2 edukacja udzielano wsparcia finansowego dla jednostek samorządu terytorialnego (gmin/powiatów) na realizację niżej wymienionych zadań w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach specjalnych: 49

48 1. rozbudowa, remonty i modernizacja budynków szkolnych 2. remonty i wyposażenie świetlic Do kosztów zadań nie były zaliczane koszty prac wstępnych, przygotowawczych oraz koszty obsługi przedsięwzięcia, w tym: wykonania dokumentacji technicznej i geodezyjnej, inspektora nadzoru, przygotowania dokumentacji przetargowej. Uprawnieni do ubiegania się o dotacje: Do ubiegania się o dotacje w ramach tej części Podkomponentu B2 były uprawnione: Gminy wiejskie Gminy wiejsko-miejskie, z wyłączeniem zadań w szkołach miejskich Powiaty, z wyłączeniem zadań w szkołach miejskich Termin realizacji: Realizacja zadań według pierwszych założeń miała zakończyć się do 31 grudnia 2003 roku, a rozliczenie i zamknięcie PAOW miało nastąpić do 30 czerwca 2004 r. Ostatecznie termin realizacji zadań w ramach wszystkich komponentów Programu został przedłużony o 1 rok, z terminem zamknięcia określonym na 30 czerwca 2005 r. Wielkość dotacji: Wysokość dofinansowania ze środków PAOW mogła wynieść maksymalnie: do 42% całkowitych kosztów rozbudowy, remontów i modernizacji budynków szkolnych, do 42% całkowitych kosztów remontów i wyposażenie świetlic (pomieszczeń socjalnych dla uczniów). Pozostałe środki Beneficjent musiał zabezpieczyć we własnym zakresie. Poza dotacją PAOW zadania mogły być finansowane z następujących źródeł: 1. Środki własne wnioskodawcy, w tym: środki z budżetu gminy, powiatu, środki własne szkoły, kredyty, pożyczki, darowizny, dotacje nie pochodzące z budżetu Państwa, 50

49 inne. 2. Dotacja z budżetu Państwa. Tryb ubiegania się o dotację: 1. Termin składania wniosków o dotację na realizację zadań był uchwalany i podawany do publicznej wiadomości przez Regionalny Komitet Sterujący (RKS). 2. Wzory formularzy wniosków wraz z instrukcją ich wypełniania i zasadami ubiegania się o dotację ze środków PAOW były ustalane przez JKP i przekazywane do Wojewódzkich Biur Wdrażania Programu (WBWP). WBWP przesyłało komplet dokumentów do wszystkich uprawnionych gmin/powiatów w województwach objętych wyżej wymienionym podkomponentem B2. Wzory formularzy wniosków wraz z instrukcją ich wypełniania i zasadami ubiegania się o dotacje z PAOW były ponadto dostępne na stronach internetowych JKP i WBWP. 3. Gminy/powiaty były zobowiązane do przekazania wszystkim uprawnionym szkołom podstawowym, gimnazjom i szkołom specjalnym działającym na ich terenie wyczerpujących informacji na temat zakresu zadań, których realizacja mogła być dofinansowana ze środków PAOW. 4. Gminy/powiaty dokonywały identyfikacji i kwalifikacji zadań do realizacji w poszczególnych szkołach, uwzględniając między innymi priorytety gminy/powiatu w zakresie zidentyfikowanych potrzeb oraz wymóg współfinansowania. 5. Gminy/powiaty składały w wymaganym terminie do właściwego WBWP wnioski o dotację na realizację zadań. 6. Wojewódzkie Biuro Wdrażania Programu w okresie 3 tygodni od daty złożenia wniosków dokonywały ich weryfikacji pod względem formalnym zgodnie z arkuszem weryfikacyjnym. 7. WBWP przekazywało pozytywnie zweryfikowane wnioski wraz z wypełnionymi arkuszami weryfikacyjnymi do Regionalnego Komitetu Sterującego. 8. Regionalny Komitet Sterujący w okresie 3 tygodni ustalał listę rankingową zadań do współfinansowania ze środków PAOW. Lista rankingowa była ustalana w oparciu o kryteria oceny, uchwalone i podane do publicznej wiadomości przed uruchomieniem naboru wniosków. 51

50 9. Zadania zakwalifikowane przez Regionalny Komitet Sterujący do współfinansowania ze środków PAOW były podstawą do zawarcia umów pomiędzy Marszałkiem Województwa a Beneficjentami. Zamówienia publiczne: Beneficjenci (gminy/powiaty) były odpowiedzialne za przeprowadzenie przetargów według obowiązujących procedur Banku Światowego Przebieg realizacji Fazy remontowo inwestycyjnej Terminy składania wniosków W trakcie realizacji PAOW w Województwie Świętokrzyskim przeprowadzono w sumie trzy nabory wniosków na zadania z zakresu Fazy remontowo inwestycyjnej Podkomponentu B2: Pierwszy nabór przeprowadzony w terminie do 13 kwietnia 2001 r (Uchwała RKS z dnia 26 marca 2001r.), Drugi nabór (uzupełniający) na zadania z zakresu konsolidacji sieci szkolnej - w terminie do 19 października 2001 r. (Uchwała RKS z dnia 16 sierpnia 2001r.), Trzeci nabór (w ramach dodatkowo przyznanych Województwu środków z częściowego rozdysponowania rezerwy PAOW, oraz środków wygospodarowanych w ramach przesunięć między komponentami i podkomponentami) w terminie do 19 marca 2004r. (Uchwała RKS z dnia 22 stycznia 2004 r.). Kryteria oceny wniosków z zakresu Fazy remontowo inwestycyjnej Podkomponentu B2 w Województwie Świętokrzyskim Ogłoszenie naboru wniosków było każdorazowo poprzedzone uchwaleniem przez RKS i podaniem do publicznej wiadomości kryteriów ich oceny. Uchwalane kryteria oceny stały się dla RKS podstawowym instrumentem decyzyjnym, dzięki któremu Województwo uzyskiwało możliwość rozdysponowania środków zgodnie z regionalnymi preferencjami. RKS woj. Świętokrzyskiego już na pierwszym posiedzeniu uznał, że należy szeroko upowszechnić Program (umożliwić dostęp do środków jak największej ilości jednostek samorządu), po to, aby maksymalnie wykorzystać aspekt szkoleniowy PAOW. Program miał stać się poligonem doświadczalnym dla późniejszej absorpcji środków UE, wspomagając przy okazji finansowo najsłabsze gminy w województwie. Tak sformułowane cele PAOW były konsekwentnie realizowane przez cały okres trwania Programu, m.in. poprzez odpowiedni dobór kryteriów 52

51 oceny wniosków. We wszystkich edycjach naboru najwyżej punktowane były wnioski z Gmin o najwyższym wskaźniku bezrobocia, oraz najniższym wskaźniku dochodu podatkowego w przeliczeniu na mieszkańca (wskaźnik G ). Kryteria oceny wniosków remontowo inwestycyjnych ustalone przez RKS dla pierwszego naboru przedstawia poniższa tabela: Kryteria oceny projektów remontowo inwestycyjnych podkomponentu B2-Edukacja zatwierdzone na posiedzeniu RKS w dniu r. Max.licz LP Kryterium punktów Opis 1. Stopa bezrobocia 10 Preferowane będą gminy, w których stopa bezrobocia jest wyższa niż średnia wojewódzka. Punktacja: za każdy jeden punkt procentowy powyżej średniej wojewódzkiej 2 pkt. (max 10) 2. Średnia liczba uczniów w oddziale szkoły w odniesieniu do normatywnej liczby uczniów w oddziale lub liczba dowożonych uczniów w przypadku świetlic. 5 Stan normatywny odpowiada 5 punktom a za każdego ucznia mniej od normatywu minus 1punkt. Normatywy: Gimnazjum: - 24 uczniów w oddziale Szkoła podstawowa: -18 uczniów w oddziale Szkoła specjalna: Odpowiednio 5 pkt max, - 6 uczniów w oddziale * - 10 uczniów w oddziale * 3 Znaczenie realizacji zadań dla rozwoju regionu, realizacja celów PAOW Oceniane będzie znaczenie realizacji zadań dla gminy, zgodność ze strategią rozwoju systemu edukacji w gminie oraz osiąganie celów

52 wynikających z reformy oświaty i PAOW. 4. Ocena racjonalizacji sieci szkół w gminie. 5 W oparciu o punktację z rankingu utworzonego przez Kuratorium. 5. Dochody na 1 mieszkańca w gminie 10 Według wskaźnika G systemem liniowym. 6. Wnioskowana kwota dotacji PAOW. 5 Preferowane będą zadania o dofinansowaniu z PAOW mniejszym niż zł., za każde zł poniżej tej kwoty 1pkt (max 5 pkt) Ustalanie list rankingowych Składane przez Gminy/Powiaty wnioski, po weryfikacji formalnej dokonywanej przez pracowników WBWP były przedkładane do RKS, który uchwalał listy rankingowe projektów. Kolejność na liście rankingowej wynikała z punktacji przyznawanej w oparciu o ustalone wcześniej kryteria oceny wniosków. Uchwalone listy rankingowe były wiążące w kwestii kolejności kierowania projektów do realizacji. Każda zmiana kolejności musiała być zatwierdzona uchwałą RKS. Każdy z przeprowadzanych w województwie naborów cieszył się dużym zainteresowaniem, co objawiało się ilością składanych wniosków. W pierwszej edycji złożone zostały 63 wnioski obejmujące 117 zadań, z tego 90 projektów z zakresu remontów i modernizacji budynków szkolnych i 27 z zakresu konsolidacji sieci szkolnej (remonty i wyposażenie świetlic szkolnych). Z uwagi na ścisły podział puli dotacji na poszczególne kategorie projektów utworzone zostały dwie odrębne listy rankingowe: Lista rankingowa projektów w kategorii remonty i wyposażenie świetlic szkolnych została zatwierdzona przez RKS w dniu 16 maja 2001 r. Z uwagi na fakt, że wnioskowana wartość dotacji nie wyczerpywała dostępnej dla województwa puli środków, wszystkie złożone w tej kategorii projekty zostały skierowane do realizacji, a w sierpniu 2001 r. ogłoszono dodatkowy nabór wniosków. 54

53 Lista rankingowa projektów w kategorii Rozbudowa, remonty i modernizacje budynków szkolnych. Wnioskowana wartość dotacji w tej kategorii projektów przekraczała ponad 6-krotnie wysokość środków będących w dyspozycji województwa. Stąd przy tworzeniu listy rankingowej RKS zdecydował, że lista rankingowa będzie obejmować tylko po jednym projekcie od każdego wnioskodawcy. Z uwagi na fakt, że zgodnie z zaleceniami wnioskodawcy mieli obowiązek specyfikacji zadań w kolejności wynikającej z wewnętrznego rankingu, Komitet zdecydował, że na liście rankingowej znajdą się pierwsze zadania z każdego złożonego wniosku. Dawało to gwarancję wyboru projektów preferowanych przez wnioskodawcę. Tak skonstruowana lista rankingowa została zatwierdzona przez RKS w dniu 21 maja 2001 r. W drugim (uzupełniającym) naborze wniosków z kategorii remonty i wyposażenie świetlic szkolnych złożonych zostało 31 wniosków, obejmujących 39 projektów. Zgłoszone zapotrzebowanie na dotację przekraczało prawie dwukrotnie kwotę dostępną dla województwa. Stąd zatwierdzona przez RKS w dniu 4 grudnia 2001 r. lista rankingowa została skonstruowana przy następujących założeniach: W pierwszej kolejności na liście rankingowej zostały umieszczone pierwsze projekty z każdego wniosku, w kolejności wynikającej z uzyskanej punktacji, Drugie i kolejne projekty wnioskodawców zostały umieszczone w drugiej części listy (w kolejności wynikającej z rankingu) z intencją ich realizacji w przypadku uzyskania dodatkowych środków (w tym z ewentualnych oszczędności kursowych, lub przetargowych). Trzeci nabór wniosków obejmował dwie kategorie projektów: Rozbudowa, remonty i modernizacje budynków szkolnych. W tej kategorii zostało złożonych 77 wniosków obejmujących 126 projektów, z których zapotrzebowanie na dotację przekraczało znacznie kwotę dostępnych środków. Lista rankingowa projektów została zatem skonstruowana podobnie jak w drugiej edycji (pierwsza część listy obejmowała pierwsze projekty z każdego wniosku, drugie i kolejne projekty wnioskodawcy były umieszczane w drugiej (rezerwowej) części listy). Wyposażenie klas zerowych kategoria wprowadzona do Programu w roku 2003, wychodząca naprzeciw zapotrzebowaniu Gmin, w związku z reformą 55

54 systemu oświaty wprowadzającą obowiązek szkolny dla dzieci 6-letnich. W tej kategorii zgłoszone zostały 44 projekty obejmujące wyposażenie klas zerowych w 118 szkołach. Decyzją RKS wszystkie projekty zostały skierowane do realizacji. Listy rankingowe projektów w obu kategoriach zostały zatwierdzone przez RKS w dniu 20 kwietnia 2004 r. Realizacja list rankingowych Uchwalone przez RKS listy rankingowe były podstawą do kierowania projektów do realizacji. Umowy z Beneficjentami były podpisywane w kolejności wynikającej z list rankingowych, w systemie ciągłym, w miarę dostępności środków finansowych. Pierwsza tura projektów była kierowana do realizacji w momencie uchwalania list rankingowych, w oparciu o kwoty pozostające w dyspozycji województwa. Kolejne umowy były podpisywane na bieżąco, w miarę uwalniania się środków w wyniku oszczędności przetargowych, różnic kursowych, oraz przesunięć między kategoriami i komponentami Programu. W efekcie powyższej strategii, a także w wyniku przeznaczenia na dofinansowanie tej grupy projektów dodatkowych środków pochodzących z rozdysponowania rezerwy Programu, udało się zrealizować w całości listy rankingowe powstałe w oparciu o pierwszy nabór wniosków oraz wszystkie pierwsze projekty z listy rankingowej w kategorii remonty i wyposażenie świetlic szkolnych powstałej w wyniku dodatkowego naboru w 2001r. Z list rankingowych zatwierdzonych w roku 2004 zrealizowano wszystkie projekty w kategorii wyposażenie klas zerowych oraz wszystkie pierwsze zadania (także znaczną część drugich) w kategorii rozbudowa, remonty i modernizacje budynków szkolnych. Efekty realizacji fazy remontowo inwestycyjnej Podkomponentu B2 Łącznie zrealizowano w województwie 240 projektów z zakresu Fazy remontowo inwestycyjnej podkomponentu B2, o łącznej wartości brutto ponad 14,8 miliona zł, przy wartości dofinansowania ponad 5,5 miliona zł., z czego: 140 projektów w kategorii Rozbudowa, remonty i modernizacje budynków szkolnych (wyremontowano, bądź zmodernizowano 140 budynków szkolnych). Wartość brutto przeprowadzonych robót wyniosła ponad 12,6 milionów zł., z czego z dotacji PAOW Beneficjenci otrzymali kwotę ponad 4,7 miliona zł. Wykaz wszystkich projektów z tej kategorii zawiera załącznik nr 4. 56

55 57 projektów w kategorii remonty i wyposażenie świetlic szkolnych, realizowanych w 64 szkołach (niektóre projekty obejmowały remont bądź wyposażenie świetlic w dwóch szkołach). W sumie zakupiono wyposażenie do 43 świetlic szkolnych, oraz wyremontowano 21 pomieszczeń świetlicowych. Łączna wartość brutto przeprowadzonych remontów, oraz zakupionych towarów wyniosła prawie 1,5 miliona zł., z czego z dotacji PAOW Beneficjenci otrzymali ponad 0,5 miliona zł. Wykaz wszystkich projektów z tej kategorii zawiera załącznik nr projekty w kategorii Wyposażenie klas zerowych realizowane w 118 szkołach. Wartość brutto zakupionego wyposażenia wyniosła ponad 0,7 miliona zł., z czego z dotacji PAOW Beneficjenci otrzymali kwotę 0,3 miliona zł. Wykaz wszystkich projektów z tej kategorii zawiera załącznik nr Podkomponent B2 Edukacja - Faza dydaktyczno - szkoleniowa Realizacja II Fazy Podkomponentu B2 rozpoczęła się w 2002 roku, tj. z ponad rocznym opóźnieniem w stosunku do fazy remontowo inwestycyjnej. Po wstępnych doświadczeniach z realizacji I części Podkomponentu B2, na wniosek większości województw wynegocjowane zostały z Bankiem Światowym zmiany zasad ubiegania się o dotację, przejawiające się m.in. umożliwieniem dostępu do udziału w Programie szkołom z miast o liczbie ludności do 15 tys. W trakcie naboru wniosków dużą wagę przykładano do zabezpieczenia komplementarności zadań dydaktyczno szkoleniowych z już realizowanymi (bądź zrealizowanymi) projektami remontowo inwestycyjnymi. Miało to zabezpieczyć pełne wykorzystanie środków przeznaczonych na ten cel, a przede wszystkim dostarczyć wybranym szkołom całościowy pakiet działań, zmierzających do zdecydowanej poprawy warunków kształcenia w tych jednostkach. Początkowy opór gmin przed wydatkowaniem środków na zadania szkoleniowe próbowano przełamać poprzez szereg działań o charakterze informacyjnym i promocyjnym, skierowanych do nauczycieli i dyrektorów szkół. Skierowanie działań bezpośrednio do nauczycieli i dyrektorów szkół miało na celu wywołanie oddolnej inicjatywy i sprowokowanie nacisku ze strony zainteresowanych środowisk na jednostki samorządu terytorialnego, w celu przystąpienia do udziału w projektach dydaktyczno szkoleniowych. Działania te przyniosły efekt w postaci 52 złożonych wniosków. 57

56 Zasady ubiegania się o dotację na zadania dydaktyczno - szkoleniowe Przedmiot dofinansowania: W ramach Fazy dydaktyczno szkoleniowej udzielano wsparcia finansowego dla jednostek samorządu terytorialnego (gmin/powiatów) na realizację niżej wymienionych zadań: Sformatowane: Punktory i numeracja 1. szkolenia dla nauczycieli i dyrektorów szkół, 2. szkolenia informatyczne, 3. zakup środków dydaktycznych, 4. zakup oprogramowania komputerowego. Projekty mogły być realizowane w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach specjalnych, zlokalizowanych na wsi lub w miastach nie przekraczających mieszkańców. Zakres terytorialny: Faza dydaktyczno - szkoleniowa była realizowana na terenie siedmiu niżej wymienionych województw: Kujawsko-Pomorskiego, Lubelskiego, Małopolskiego, Podkarpackiego, Świętokrzyskiego, Warmińsko-Mazurskiego i Zachodniopomorskiego. Sformatowane: Punktory i numeracja Uprawnieni do ubiegania się o dotacje: Do ubiegania się o dotacje w tej części Podkomponentu B2 były uprawnione niżej wymienione jednostki samorządu terytorialnego, Gminy wiejskie, Gminy miejskie do mieszkańców, Gminy wiejsko-miejskie, z wyłączeniem miast powyżej mieszkańców, Powiaty, z wyłączeniem miast powyżej mieszkańców. Wielkość dotacji: Wysokość dofinansowania ze środków PAOW była uzależniona od rodzaju realizowanych zadań i mogła wynieść maksymalnie: 1. 62% całkowitych kosztów szkoleń dla nauczycieli i dyrektorów szkół, 2. 62% całkowitych kosztów szkoleń informatycznych, 3. 59% całkowitych kosztów zakupu środków dydaktycznych, 4. 67% całkowitych kosztów zakupu oprogramowania komputerowego. 58

57 Wnioskodawca był zobowiązany do zabezpieczenia pozostałych środków finansowych niezbędnych do realizacji projektów. Finansowanie zadań: Zadania mogły być finansowane z następujących źródeł: 1. Środki własne wnioskodawcy, w tym: środki z budżetu gminy, powiatu, dopłaty szkół/uczestników szkoleń, inne, w tym dotacja z budżetu Państwa. 2. Dotacja z PAOW. Wnioskodawca był zobowiązany do udokumentowania posiadanych lub przyrzeczonych środków, które łącznie z dotacją PAOW musiały stanowić 100 % wartości projektów brutto. Tryb uzyskania dotacji: 1. Termin składania wniosków o dotację na realizację zadań szkoleniowo-dydaktycznych w podkomponencie B2-edukacja uchwalał i podawał do publicznej wiadomości Regionalny Komitet Sterujący. 2. Wzory formularzy wniosków wraz z instrukcją ich wypełniania i zasadami ubiegania się o dotację ze środków PAOW, a także wykaz dostępnych szkoleń i listy materiałów dydaktycznych i oprogramowania komputerowego wraz z cenami szacunkowymi były przekazane przez JKP do Wojewódzkich Biur Wdrażania Programu. 3. Przekazane przez JKP listy środków dydaktycznych były stworzone w uzgodnieniu z Ministerstwem Edukacji i Sportu. Znalazły się na nich pozycje zalecane do użytku szkolnego przez MENiS. 4. Bazując na listach krajowych Regionalny Komitet Sterujący mógł stworzyć tzw. regionalne listy materiałów dydaktycznych i regionalne listy oprogramowania komputerowego. Listy regionalne mogły być zawężone w stosunku do list krajowych, na których znajdowało się ponad 100 pozycji w każdej kategorii. RKS dokonywał wyboru pozycji do list regionalnych na podstawie opinii Publicznej Placówki Doskonalenia Nauczycieli. 5. WBWP dostarczały wyżej wymienione dokumenty do wszystkich uprawnionych gmin/powiatów w województwach objętych podkomponentem B2. Wzory formularzy wniosków na zadania szkoleniowo-dydaktyczne wraz z instrukcją ich wypełniania i zasadami 59

58 ubiegania się o dotacje z PAOW były ponadto zamieszczane na stronach internetowych WBWP. 6. Gminy/powiaty przekazywały wszystkim uprawnionym szkołom podstawowym, gimnazjom i szkołom specjalnym działającym na ich terenie wyczerpujące informacje na temat zakresu zadań, wraz z następującymi dokumentami: a. Regionalną listę materiałów dydaktycznych z cenami szacunkowymi, b. Regionalną listę oprogramowania komputerowego z cenami szacunkowymi, c. Wykaz szkoleń dostępnych w ramach programu z cenami szacunkowymi, d. Formularz zapotrzebowania na zadania szkoleniowo-dydaktyczne w szkole. 7. Szkoły wypełniały i składały do gmin (w wyznaczonym przez gminy terminie) formularze zapotrzebowania na zadania szkoleniowo-dydaktyczne. 8. Gminy/powiaty dokonywały kwalifikacji zadań do realizacji w poszczególnych szkołach, uwzględniając między innymi priorytety gminy/powiatu w zakresie zidentyfikowanych potrzeb oraz wymóg współfinansowania. Wszystkie szkolenia oraz zakupy zakwalifikowane przez wnioskodawcę do współfinansowania ze środków własnych i zgłoszone do współfinansowania w ramach PAOW stanowiły pakiet zadań szkoleniowo-dydaktycznych. Gmina/powiat tworząc integralny pakiet zadań szkoleniowo-dydaktycznych miała uwzględnić i wykazać związek pomiędzy zamawianymi szkoleniami i środkami dydaktycznymi i oprogramowaniem. 9. Wnioski o dofinansowanie pakietu zadań szkoleniowo-dydaktycznych były składane do WBWP w ustalonym wcześniej przez RKS i podanym do publicznej wiadomości terminie. Sformatowane: Punktory i numeracja 10. W trakcie przygotowywania wniosków o dofinansowanie wnioskodawcy mogli korzystać z pomocy technicznej zapewnianej przez konsultantów wojewódzkich zatrudnionych przez Ministerstwo Edukacji i Sportu. Praca konsultantów wojewódzkich była koordynowana przez Wojewódzkie Biura Wdrażania Programu. 11. Wojewódzkie Biuro Wdrażania Programu w okresie 4 tygodni od daty ostatecznego terminu składania wniosków dokonywało ich weryfikacji pod względem formalnym zgodnie z arkuszem weryfikacyjnym. 12. Regionalny Komitet Sterujący w okresie 3 tygodni ustalał listę rankingową gminnych/powiatowych pakietów zadań szkoleniowo-dydaktycznych. W przypadku wyczerpania środków finansowych dostępnych w ramach PAOW na którekolwiek z zadań szkoleniowo-dydaktycznych, Regionalny Komitet Sterujący miał prawo przyznawać dotacje 60

59 tylko na te kategorie zadań objętych pakietem, na które pula dostępnych środków nie została w pełni wykorzystana. 13. Pakiety zadań szkoleniowo-dydaktycznych lub poszczególne zadania będące składową wyżej wymienionych pakietów zakwalifikowane przez Regionalny Komitet Sterujący do współfinansowania ze środków PAOW stanowiły podstawę do podpisania umowy o finansowaniu pomiędzy Województwem a Beneficjentem lub aneksu do istniejącej umowy. Zamówienia publiczne i płatności: Wszystkie pakiety zadań zakwalifikowane przez RKS-y 7 uczestniczących województw do współfinansowania w ramach PAOW tworzyły na poziomie kraju cztery kategorie projektów: 1. Projekt I Szkolenia dla nauczycieli i dyrektorów szkół 2. Projekt II Szkolenia informatyczne 3. Projekt III Zakup środków dydaktycznych 4. Projekt IV Zakup oprogramowania komputerowego Sformatowane: Punktory i numeracja Komisje przetargowe złożone z przedstawicieli 7 województw uczestniczących w tej części Programu, oraz przedstawicieli JKP I MENiS przeprowadzały zbiorcze przetargi według obowiązujących procedur Banku Światowego. Jednostką odpowiedzialną za przeprowadzenie zbiorczych przetargów była Jednostka Koordynacji Programów, z którą Zarządy Województw podpisały stosowne Porozumienia. Po rozstrzygnięciu przetargów każde z województw podpisywało umowy z zakontraktowanymi realizatorami usług / wykonawcami projektów, na realizację zadań w całym województwie. Beneficjenci dokonywali płatności zobowiązań wynikających z realizacji umowy (w części wynikającej z realizacji zadań na ich terenie), na podstawie wystawionych przez realizatorów faktur. Kryteria oceny projektów: Szczegółowe kryteria oceny wniosków oraz termin ich składania były uchwalane i podawane do publicznej wiadomości przez Regionalne Komitety Sterujące, przed rozpoczęciem naboru wniosków. 61

60 Przebieg realizacji Fazy dydaktyczno - szkoleniowej Termin składania wniosków Termin składania wniosków w województwie Świętokrzyskim został ustalony na posiedzeniu RKS w dniu 24 stycznia 2002 r. Nabór wniosków był prowadzony w terminie do dnia 29 marca 2002r. Kryteria oceny wniosków z zakresu Fazy dydaktyczno - szkoleniowej Na posiedzeniu RKS w dniu 24 stycznia 2002 r. poza terminem składania wniosków RKS ustalił także kryteria ich oceny, które razem z terminem zostały opublikowane w prasie lokalnej, a także przesłane wraz z całym pakietem dokumentów (w tym regionalnymi listami pomocy dydaktycznych i oprogramowania, oraz TOR-ami szkoleniowymi ) do wszystkich gmin/powiatów województwa Świętokrzyskiego. Regionalne listy materiałów dydaktycznych i oprogramowania komputerowego zostały zatwierdzone przez RKS na posiedzeniu w dniu 4 grudnia 2001 r. i po konsultacji z Kuratorium obejmowały: Pełny pakiet zaproponowany przez MENiS w kategorii oprogramowania komputerowego (102 pozycje) 68 wybranych z listy krajowej pozycji z zakresu materiałów dydaktycznych. Ustalone przez RKS kryteria oceny wniosków premiowały konsekwentnie gminy o wysokiej stopie bezrobocia oraz niskim wskaźniku G (dochód podatkowy na mieszkańca w gminie). Ponadto punktowane były tzw. wskaźniki zagęszczenia tj. średnia liczba uczniów na szkołę w gminie i średnia liczba uczniów na nauczyciela w gminie, dające obraz racjonalizacji sieci szkół w danej jednostce samorządowej. Zatwierdzone w dniu 24 stycznia 2002 r. kryteria oceny wniosków, wraz z punktacją przedstawia poniższa tabela. Lp. Kryteria oceny wniosków szkoleniowo-dydaktycznych w ramach podkomponentu B-2 Edukacja zatwierdzone uchwałą nr 2/2002 z dnia 24 stycznia 2002 roku. 1. Stopa bezrobocia Kryterium Max. licz. punktów 2. Dochód na jednego mieszkańca w gminie (wskaźnik G) Opis Liczona liniowo w odniesieniu do wartości granicznych (maksymalna/minimalna stopa bezrobocia z wniosków) Według wskaźnika G. Liczone liniowo w odniesieniu do wartości granicznych

61 3. Struktura wydatków na oświatę 4. Zgodność ze strategią rozwoju oświaty ocena racjonalizacji sieci szkół w gminie 5. Średnia liczba uczniów na szkołę w gminie 6. Średnia liczba uczniów na 1 nauczyciela w gminie Liczone liniowo w odniesieniu do wartości granicznych (% udział wydatków na szkolenia i środki dydaktyczne w stosunku do wydatków na oświatę ogółem) Ocena Kuratorium Wskaźnik optymalny 200 uczniów dla gimnazjum, 110 uczniów dla szkół podstawowych max liczba punktów. Za odchylenia w dół odejmowany 1 pkt za każde 10 uczniów Liczone liniowo w odniesieniu do wartości granicznych maksymalna liczba pkt przy największym wskaźniku Ustalanie list rankingowych W wyznaczonym przez RKS terminie złożone zostały 53 wnioski z gmin, obejmujące w większości kompletne pakiety dydaktyczno-szkoleniowe (wszystkie cztery kategorie zadań). Na posiedzeniu RKS w dniu 16 maja 2002 roku zatwierdzona została lista rankingowa projektów szkoleniowo dydaktycznych. Na bazie obowiązujących wtedy limitów kwotowych, do realizacji można było skierować: wszystkie wnioski z kategorii szkolenia dla nauczycieli i dyrektorów szkół, 43 wnioski z kategorii szkolenia informatyczne, 37 wniosków z kategorii zakup środków dydaktycznych, 30 wniosków z kategorii zakup oprogramowania komputerowego. W kategorii szkolenia dla nauczycieli i dyrektorów szkół złożone wnioski nie wyczerpywały dostępnego limitu środków, podczas gdy w pozostałych kategoriach powstał niedobór w stosunku do złożonego zapotrzebowania. Wychodząc naprzeciw faktycznym potrzebom jednostek samorządowych Krajowy Komitet Sterujący dokonał przesunięć środków między kategoriami zadań, w wyniku którego dofinansowaniem zostały objęte: wszystkie (45) wnioski z kategorii szkolenia dla nauczycieli i dyrektorów szkół, wszystkie (48) wnioski z kategorii szkolenia informatyczne, wszystkie (51) wnioski z kategorii zakup oprogramowania komputerowego, 63

62 48 z 52 złożonych wniosków z zakresu zakup środków dydaktycznych. Była to jedyna kategoria zadań, w której dostępna po przesunięciach kwota dotacji nie zabezpieczała realizacji wszystkich projektów. Realizacja listy rankingowej Z wszystkimi gminami, których wnioski znalazły się na liście rankingowej i w ramach dostępnych limitów zostały skierowane do realizacji zostały zawarte w 2002 r. umowy finansowe, najpierw na kwoty szacunkowe, które po rozstrzygnięciu przetargów ( r.) skorygowano aneksami do wartości faktycznych. Skomplikowana i długotrwała procedura przetargowa (z uwagi na wysokie wartości szacunkowe wynikające z przetargu zbiorczego obowiązywały procedury międzynarodowe) spowodowała znaczne opóźnienie realizacji w stosunku do pierwotnych założeń. Pierwsza umowa o realizację oprogramowania komputerowego została podpisana przez województwo z firmą YOUNG DIGITAL POLAND w dniu 10 grudnia 2003 r. Kolejne umowy (na realizację trzech pozostałych kategorii zadań) były podpisane w pierwszej połowie 2004 r. Takie opóźnienie realizacji wiązało się m.in. z koniecznością aktualizacji zawartości merytorycznej szkoleń (dostosowanie do aktualnie obowiązujących wymogów), jak i aktualizacji zapotrzebowania zgłoszonego przez gminy (uaktualnienie list imiennych uczestników szkoleń, przesunięcia między placówkami dydaktycznymi, itp.). Ostatecznie realizacja zadań dydaktyczno szkoleniowych zakończyła się w województwie Świętokrzyskim pełnym sukcesem. Wszystkie umowy zostały zrealizowane i rozliczone w 100% przed końcem 2004 roku. Efekty realizacji II Fazy Podkomponentu B2 w Województwie Świętokrzyskim Mimo znacznych opóźnień we wdrożeniu zadań dydaktyczno szkoleniowych oraz wielu obaw związanych z wydolnością systemu i możliwościami wybranych w przetargach realizatorów (kumulacja wielu zadań w krótkim przedziale czasu) udało się zrealizować w pełnym zakresie wszystkie cztery kategorie zadań. Stało się to możliwe dzięki maksymalnej mobilizacji i dobrej współpracy wszystkich zaangażowanych we wdrażanie jednostek (JKP, WBWP, MENiS, Kuratorium, Gminy) oraz właściwemu wyborowi realizatorów szkoleń i dostawcy towarów. W efekcie wdrożenia Projektów dydaktyczno szkoleniowych w Województwie Świętokrzyskim uzyskano następujące efekty: Kategoria szkolenia: - szkolenia dla nauczycieli i dyrektorów szkół: 64

63 W okresie od czerwca do września 2004 roku odbyło szkolenia ponad 1100 nauczycieli i dyrektorów szkół z Województwa Świętokrzyskiego w ramach następujących kursów tematycznych: 1. Nauczanie zintegrowane w klasach I III ukończyło 195 nauczycieli, 2. Nauczanie przyrody w klasach IV VI ukończyło 68 nauczycieli, 3. Dokształcanie w zakresie edukacji w dziedzinie wychowania obywatelskiego i historii społeczeństwa w klasach IV VI ukończyło 63 nauczycieli, 4. Nowe zasady oceniania uczniów na wszystkich poziomach edukacji ukończyło 136 nauczycieli, 5. Stosowanie aktywizujących metod nauczania ukończyło 279 nauczycieli, 6. Tworzenie programów nauczania na poziomie klasy ukończyło 97 nauczycieli, 7. Rozwijanie umiejętności wychowawczych ukończyło 212 nauczycieli, 8. Nauczanie w klasach integracyjnych ukończyło 41 nauczycieli, 9. Edukacja elementarna w przedszkolu ukończyło 68 nauczycieli, 10. Szkolenie dla dyrektorów szkół w zakresie wprowadzania reformy oświaty i promocji edukacji poprzez podniesienie umiejętności tworzenia zespołów, komunikowania się z nimi i działań prowadzących do rozwoju szkoły ukończyło 95 nauczycieli. Łącznie na terenie województwa zostało przeprowadzonych 1254 osoboszkoleń. Niektórzy nauczyciele uczestniczyli w dwóch lub więcej kursach tematycznych. Szkolenia prowadzone były w systemie stacjonarnym (8 dni kalendarzowych, z pełnym wyżywieniem i zakwaterowaniem) w średnio 30 osobowych grupach i obejmowały 60 godzin zajęć warsztatowych pod kierunkiem trenerów. Uczestnicy otrzymali komplet materiałów szkoleniowych w wydaniu książkowym. Wszyscy uczestnicy z Województwa Świętokrzyskiego otrzymali certyfikaty ukończenia kursów. Realizatorem projektu było Społeczne Towarzystwo Oświatowe z siedzibą w Krakowie. Ogółem w województwie wartość brutto szkoleń z tego zakresu wyniosła ponad 1,379 miliona zł. (cena jednostkowa 1100,29zł.), z czego z dotacji PAOW sfinansowano ponad 0,855 miliona zł. (62% wartości brutto). Pozostałą część sfinansowały gminy (w niektórych gminach w kosztach szkoleń partycypowali uczestnicy). - Szkolenia informatyczne: 65

64 Szkolenia z zakresu informatyki były prowadzone w Województwie Świętokrzyskim w okresie lipiec październik 2004 r. W tej kategorii szkoleń uczestniczyło łącznie ponad 1100 nauczycieli w niżej wymienionych kursach tematycznych: 1. Podstawowe szkolenie dla administratorów sieci, podzielone na dwa oddzielne moduły po 42 godziny każdy. Pierwszy moduł ukończyło 112 nauczycieli, drugi moduł 90 nauczycieli. 2. Szkolenie z zakresu wykorzystania internetu do nauczania innych przedmiotów ukończyło 137 nauczycieli. 3. Szkolenie z zakresu podstaw korzystania z internetu ukończyło 154 nauczycieli. 4. Szkolenie ogólne i podstawowe z zakresu wykorzystania technologii informatycznych jako pomocy w nauczaniu. Szkolenie dwumodułowe. Pierwszy moduł ukończyło 251 nauczycieli, drugi moduł 150 nauczycieli. 5. Szkolenie z zakresu wykorzystania innych narzędzi informatycznych w nauczaniu poszczególnych przedmiotów uczestniczyło 1224 nauczycieli. 6. Podstawowe szkolenie z zakresu technologii informatycznych dla dyrektorów szkół w celu wykorzystania komputerów w zarządzaniu szkołą i oświatą. Szkolenie dwumodułowe. W pierwszym module uczestniczyło 128 nauczycieli i dyrektorów szkół, natomiast w drugim module 102 osoby. Łącznie nauczyciele i dyrektorzy szkół z województwa Świętokrzyskiego ukończyli 1248 kursów tematycznych z tej kategorii (niektórzy uczestniczyli w dwóch lub więcej szkoleniach). Realizatorem tego projektu było Konsorcjum Polskich Firm Szkoleniowych. Podobnie jak szkolenia przedmiotowe, również i te kursy były prowadzone w systemie stacjonarnym (5 dni kalendarzowych (42 godziny) z wyżywieniem i zakwaterowaniem), w grupach średnio 25 osobowych. Zajęcia były prowadzone metodą warsztatową w pracowniach komputerowych. Każdy z uczestników miał zagwarantowany całodobowy dostęp do komputera i internetu. Nauczyciele otrzymali komplet materiałów szkoleniowych w wydaniu książkowym i na płycie CD. Wszyscy uczestnicy z Województwa Świętokrzyskiego otrzymali certyfikaty ukończenia kursów. Cena jednostkowa w tej kategorii szkoleń wynosiła 760,77 zł. brutto. Ogółem w województwie wydatkowano na ten projekt kwotę ponad 0,949 miliona zł. z czego ponad 0,588 miliona zł. 66

65 (62%) pochodziło z dotacji PAOW. Pozostałą kwotę sfinansowały gminy (w niektórych gminach w kosztach partycypowali uczestnicy szkoleń). W Województwie Świętokrzyskim jako jedynym z siedmiu województw uczestniczących w Projektach szkoleniowych udało się zabezpieczyć 100% frekwencję nauczycieli w obu typach szkoleń. Realizatorzy obu projektów uznali taki wynik jako ewenement w ich dotychczasowej działalności szkoleniowej, zwłaszcza w kontekście skali przedsięwzięcia oraz krótkiego okresu realizacji. 100% frekwencja nauczycieli była wynikiem ogromnej pracy organizacyjnej WBWP i tzw. Koordynatorów Gminnych wyznaczonych przez wójtów/burmistrzów, oraz zaangażowania i doskonałej współpracy pomiędzy wszystkimi lokalnymi partnerami (WBWP, Koordynatorzy Gminni, Dyrektorzy szkół, Koordynatorzy regionalni z ramienia realizatorów). Bieżące monitorowanie frekwencji przez każdego z partnerów, ciągła wymiana informacji i natychmiastowe reagowanie na nieprawidłowości pozwoliło zakończyć pełnym sukcesem tą najbardziej kontrowersyjną grupę projektów. Istotniejszym od frekwencji był jednak bardzo pozytywny odbiór szkoleń przez bezpośrednich odbiorców, który przejawiał się m.in. bardzo wysoką oceną (najwyższa w kraju) wystawioną przez uczestników w anonimowych ankietach. Kategoria zakupy: - zakup oprogramowania komputerowego: W ramach tej kategorii projektów Województwie Świętokrzyskim zrealizowano dostawy oprogramowania na ogólną sumę ponad 0,641 miliona zł., z czego z dotacji PAOW wydatkowano ponad 0,429 miliona zł. (67%). Pozostała kwota została sfinansowana przez gminy. Oprogramowanie komputerowe otrzymało 260 szkół w 51 gminach województwa Świętokrzyskiego, w tym 198 szkół podstawowych i 62 gimnazja. - zakup środków dydaktycznych: Pomoce dydaktyczne otrzymały w ramach Projektu 262 szkoły z 48 gmin, w tym 195 szkół podstawowych i 67 gimnazjów. Łączna wartość zakupów z tej kategorii wyniosła ponad 2,638 miliony zł. z czego ze środków PAOW wydatkowano ponad 1,556 miliona zł. Pozostałą część sfinansowały gminy. W sumie w Województwie Świętokrzyskim zakupy oprogramowania komputerowego i/lub pomocy dydaktycznych trafiły do 298 szkół, w tym 226 szkół podstawowych i 72 gimnazjów. 67

66 4.2.3 Beneficjenci Podkomponentu B2 Konsekwencja RKS w realizacji przyjętych na samym początku celów i założeń (maksymalne rozpowszechnienie Programu, umożliwienie dostępu do środków jak największej ilości uprawnionych jednostek) przejawiająca się w odpowiednim doborze kryteriów, oraz w konstrukcji list rankingowych przyniosła efekt w postaci ilości Beneficjentów PAOW. Projekty z zakresu Podkomponentu B2 realizowało w województwie 90 jednostek samorządowych, w tym 3 powiaty i 87 gmin, co stanowi ponad 78 % wszystkich uprawnionych jednostek samorządu terytorialnego w województwie (gminy wiejskie i miejsko wiejskie oraz powiaty łącznie), oraz ponad 94% uprawnionych gmin. Wielkość dotacji dla jednej gminy waha się od 9 tys.zł. (najniższa wartość dla jednej gminy) do 453 tys. zł. (najwyższa wartość dla jednej gminy). Zadania z zakresu Podkomponentu B2 były realizowane na terenie wszystkich powiatów Województwa Świętokrzyskiego. Wartość dotacji, oraz % udział poszczególnych powiatów w ogólnej puli środków PAOW przedstawiono na poniższych wykresach. PODKOMPONENT B2 Wartość uzyskanej dotacji PAOW w podziale na powiaty w tys. zł. Buski Jędrzejowski Kazimierski Kielecki Konecki Opatowski Ostrowiecki Pińczowski Sandomierski Skarżyski Starachowicki Staszowski Włoszczowski 68

67 PODKOMPONENT B2 Podział dotacji według powiatów 10% Włoszczowski 3% 7% Staszowski Starachowicki Skarżyski 2% 12% Buski 5% Jędrzejowski Kazimierski 3% 8% Sandomierski Pińczowski Kielecki 3% Ostrowiecki Opatowski Konecki 23% 13% 6% 5% Przykładowe projekty W ramach fazy remontowo inwestycyjnej największe projekty zrealizowano: W gminie Kije projekt pn. Rozbudowa budynku Gimnazjum w Kijach. Wartość brutto inwestycji zł., przy kwocie dofinansowania z PAOW zł. W gminie Kunów projekt pn. Rozbudowa szkoły podstawowej w Dołach Biskupich. Wartość brutto inwestycji wyniosła zł. z czego z dotacji PAOW Gmina otrzymała kwotę zł. W gminie Solec Zdrój zadanie pn. Remont i rozbudowa szkoły podstawowej i gimnazjum w Solcu Zdroju. Wartość brutto inwestycji zł., przy kwocie dotacji zł. Największą ilość projektów inwestycyjnych z zakresu podkomponentu B2 zrealizowała Gmina Brody, na terenie której wyremontowano/zmodernizowano 3 szkoły i 4 świetlice, oraz wyposażono jedną klasę zerową. 69

68 Korytarz w dobudowanej w ramach PAOW części Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Kijach Rozbudowana w ramach PAOW Szkoła Podstawowa w Dołach Biskupich, gmina Kunów. Po lewej stronie budynek przed rozbudową, po prawej po rozbudowie. 70

69 Remont dachu w szkole podstawowej w Seceminie. Wartość brutto robót zł., dofinansowanie z Programu zł. Wyremontowany w ramach PAOW budynek Szkoły Podstawowej w Sędziejowicach, Gmina Chmielnik. Remont obejmował wymianę stolarki okiennej i drzwiowej. Wartość brutto robót zł., wkład PAOW zł. Wyremontowany w ramach PAOW budynek Szkoły Podstawowej w Miłkowie, Gmina Bodzechów. Remont obejmował ocieplenie, wykonanie elewacji, oraz wymianę okien. Wartość brutto robót wyniosła zł, wkład PAOW zł. 71

70 Bardzo istotnym elementem Podkomponentu edukacyjnego okazały się zakupy wyposażenia do klas zerowych, oraz wyposażenie szkół w materiały dydaktyczne. Dzięki PAOW Gminy uzyskały możliwość kompleksowego wsparcia wybranych szkół, co w znacznej mierze wykorzystały. Dla wielu wiejskich szkół Program stał się istotnym elementem poprawy standardów kształcenia. Na zdjęciach obok: Rozpakowywanie dostarczonych przez Firmę YOUNG DIGITAL PLAND materiałów edukacyjnych do szkół w Gminie Bodzechów (szkoły remontowane w ramach Programu). Sala lekcyjna w Szkole Podstawowej w Kijach wyposażona w ramach PAOW. Szkoła była rozbudowywana w ramach Programu (zdjęcie wyżej). 72

71 Budynek szkoły podstawowej i gimnazjum w Solcu Zdroju: zdjęcie powyżej - po rozbudowie, zdjęcie poniżej - w trakcie robót budowlanych w starej części budynku. 73

72 4.2.5 Struktura finansowania zadań z zakresu podkomponentu B2 Średni udział dotacji w wartościach zrealizowanych zadań (w rozbiciu na zadania remontowo inwestycyjne I Faza i zadania dydaktyczno szkoleniowe II Faza) przedstawiono na poniższych wykresach. Udział środków PAOW w wartości zrealizowanych zadań remontowo - inwestycyjnych Podkomponent B2 38% DOTACJA wkład własny 62% Udział środków PAOW w wartości zrealizowanych zadań dydaktyczno szkoleniowych Podkomponent B2 wkład własny 39% DOTACJA 61% 74

73 4.3 Podkomponent B3- Budowanie Potencjału Instytucjonalnego Administracji lokalnej i regionalnej część szkoleniowa W ramach tej części Podkomponentu B3 PAOW realizowany był Program Szkoleniowy dla Samorządów. Na zlecenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, szkolenia realizowała Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej (FRDL) we współpracy z grupą polskich i zagranicznych organizacji szkoleniowych i doradczych. Celem programu szkoleniowego było rozwijanie praktycznych umiejętności urzędników i radnych w zakresie planowania i wdrażania projektów w różnych dziedzinach działalności samorządu. Umiejętności te uznane zostały za niezbędne dla skutecznego pozyskiwania środków Unii Europejskiej oraz funduszy krajowych dostępnych dla samorządów i ich jednostek organizacyjnych Założenia i cele Programu szkoleniowego Treść i zakres Programu Szkoleniowego miał mieć charakter praktyczny i zostać zorientowany na potrzeby uczestników. Oznaczało to przyjęcie założenia, że wszelkie informacje przekazywane w trakcie szkoleń mają służyć codziennej pracy samorządowców; mają pomagać w lepszym i sprawniejszym rozwiązywaniu problemów, jakie spotykają oni w swojej jednostce samorządowej. Przygotowano pięć, zorientowanych praktycznie, sektorowych programów szkoleniowych: (I) Rozwój infrastruktury i zarządzanie w dziedzinie ochrony środowiska, (II) Wspieranie rozwoju sektora prywatnego, (III) Rynek pracy aktywna polityka przeciwdziałania bezrobociu, (IV) Zarządzanie edukacją, (V) Rozwój organizacyjny jednostki samorządu terytorialnego. Każda jednostka uczestnicząca w programie wybierała jeden z nich w zależności od problemu, jaki uznała za najważniejszy na swoim terenie i nad tematem tym pracowała w czasie trwania Programu Szkoleniowego. W trakcie szkoleń w każdym z tych programów prezentowane były, poparte przykładami, nowoczesne zasady dotyczące: (1) zarządzania strategicznego i zarządzania finansami, 75

74 (2) organizacji i funkcjonowania urzędu, (3) zarządzania zasobami ludzkimi, (4) organizacji usług publicznych, w tym usług komunalnych, (5) partycypacji społecznej i rozwoju społecznego. (6) wspierania rozwoju gospodarczego, (7) zarządzania projektami, (8) współpracy pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego, (9) etyki i przeciwdziałaniu praktykom korupcyjnym w jednostkach samorządu. Program Szkoleniowy składał się z trzech etapów, w trakcie których uczestnicy korzystali z pomocy doradców. Cykl szkoleniowy składał się w sumie z 18 dni szkoleń: - 15 dni zajmowały szkolenia realizowane w trakcie jedno- i dwudniowych spotkań, - średnio około 3 dni poświęcone były na konsultacje w ramach tzw. szkolenia na odległość (przy użyciu internetu). Cały cykl szkolenia rozłożony był w czasie na przestrzeni ok. 7 8 miesięcy. Przerwy pomiędzy spotkaniami trwały najczęściej około trzech tygodni. " W pierwszym etapie przeprowadzono trzy dwudniowe szkolenia przekazujące praktyczną wiedzę ze wskazanych dziewięciu obszarów tematycznych, istotnych dla nowoczesnego zarządzania w administracji publicznej, szczególnie w perspektywie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. " W etapie drugim uczestnicy pracowali nad przygotowywaniem projektów. Etap drugi to trzy jednodniowe spotkania dla samorządów pracujących nad projektami w ramach tego samego sektora (np. (I) Rozwój infrastruktury i zarządzanie w dziedzinie ochrony środowiska; (IV) Zarządzanie edukacją; etc) i trzy dni poświęcone na konsultacje z trenerami / wykładowcami poprzez szkolenia na odległość. W tym etapie poza warsztatami projektowymi dla wszystkich uczestników (zespoły z jednostek samorządu terytorialnego) przewidziano również ok. 70 tematów szkoleń specjalistycznych, spośród których każdy z uczestników mógł indywidualnie wybrać najbardziej dla niego interesujące. Trzy szkolenia specjalistyczne dla każdego uczestnika były obowiązkowe. Tematy szkoleń wybrane zostały z pomocą trenera / wykładowcy prowadzącego zajęcia i dobrane tak, by 76

75 wspomagały pracę nad projektem. Tematyka szkoleń specjalistycznych dotyczyła szczegółowych rozwiązań, stosowanych praktyk i dostępnych, najbardziej efektywnych instrumentów i narzędzi w dziedzinie zarządzania. Szkolenia specjalistyczne były rekomendowane przez trenera prowadzącego grupę, ze względu na specyfikę wybranego sektora i były okazją do skonstruowania przez każdego z uczestników jego indywidualnego, fakultatywnego programu szkolenia. " Etap trzeci to prezentacja projektów przez uczestników i podsumowanie cyklu szkoleń w trakcie tzw. sesji podsumowujących. Głównym merytorycznym celem tego etapu III było przekazanie sobie wzajemnie umiejętności zdobytych w czasie pracy nad projektami W efekcie szkoleń uczestnicy mieli nabyć praktyczną wiedzę dotyczącą wskazanych dziewięciu aspektów zarządzania oraz przygotować projekty, mające doprowadzić do rozwiązania problemu w gminie / powiecie / województwie, który został zdiagnozowany przed przystąpieniem do udziału w Programie Szkoleniowym. Sformułowano założenie, że część z przygotowanych projektów uzyska później dofinansowanie z różnych Programów pomocowych. Uprawnieni do ubiegania się o udział w Programie Do udziału w Programie kwalifikowały się zespoły zgłoszone z gmin wiejskich i powiatów ziemskich, gmin miejsko-wiejskich, gmin miejskich do 15 tysięcy mieszkańców, a także zespoły z gmin miejskich o liczbie mieszkańców od 15 do 40 tysięcy mieszkańców z zastrzeżeniem, iż kwalifikują się one do udziału tylko w przypadku, gdy pozostają wolne miejsca po rekrutacji pozostałych uprawnionych JST. Ponadto w Programie mogły brać udział zespoły reprezentujące Urzędy Marszałkowskie Kwalifikacja jednostek do udziału w Programie 1. Jednostki samorządowe składały do WBWP wnioski o udział w szkoleniach, w terminie wyznaczonym przez RKS. Aplikująca jednostka samorządowa musiała wskazać w składzie zespołu swego reprezentanta, odpowiedzialnego za pracę całego zespołu JST. Zgłaszane zespoły miały składać się z 5 10 osób odpowiedzialnych za zarządzanie i za podejmowanie decyzji w jednostkach samorządowych (radni, przedstawiciel zarządu (co w przypadku gmin oznacza wójta, burmistrza lub ich zastępców), 2 5 urzędników lub kluczowych pracowników jednostek prowadzonych przez samorząd). W uzasadnionych przypadkach dopuszczalna była możliwość zgłoszenia przez JST zespołu liczniejszego niż 10-cio osobowy. Chęć zgłoszenia przez JST większego zespołu wymagała 77

76 uzgodnienia z WBWP. W przypadkach uzasadnionych efektywnością opracowywania projektu dopuszczalny był udział w pracach zespołu osób spoza JST, reprezentujących np. lokalny sektor prywatny, organizacje pozarządowe, etc. Włączenie do składu zespołów takich dodatkowych członków, spoza urzędu, wymagało jednak pisemnego wyjaśnienia złożonego przez osobę delegującą zespół na szkolenie, z opisaniem roli określonego przedstawiciela społeczności lokalnej w realizacji projektu zgłaszanego przez JST do Programu Szkoleniowego. Dodatkowe osoby nie mogły jednak zastępować przedstawicieli kluczowych grup potrzebnych do realizacji projektu. Zadaniem każdej aplikującej jednostki samorządowej było zidentyfikowanie lokalnego problemu, nad rozwiązaniem którego zgłoszona reprezentacja jednostki miała pracować w trakcie programu. 2. RKS dokonywał oceny złożonych aplikacji według wcześniej ustalonych kryteriów, oraz ustalał listę rankingową, w oparciu o którą jednostki mieszczące się w limicie dla województwa były zgłaszane do udziału w szkoleniach Przebieg Realizacji szkoleń z zakresu Podkomponentu B3 - Budowanie Potencjału Instytucjonalnego Administracji Lokalnej i Regionalnej Ustalenie wzoru formularzy aplikacyjnych, kryteriów oceny, oraz terminu składania wniosków Na posiedzeniu RKS w dniu 20 grudnia 2002 r. został zatwierdzony wzór formularza aplikacyjnego dla części szkoleniowej Podkomponentu B3. Na tym samym posiedzeniu RKS ustalił termin składania wniosków, oraz kryteria ich oceny. Nabór wniosków odbywał się w terminie od dnia ukazania się ogłoszenia do 20 stycznia 2003 r. Uchwalone kryteria preferowały gminy o niskim wskaźniku dochodowym na mieszkańca (wskaźnik G ), za który można było uzyskać maksymalnie 6 punktów na 10 możliwych. Uchwalone na posiedzeniu RKS w dniu 20 grudnia 2002 r. kryteria oceny przedstawiono w poniższej tabeli. Kryteria selekcji JST do udziału w Programie Szkoleniowym Podkomponentu B3 PAOW Uchwalone na posiedzeniu RKS w dniu r. Warunek przyjęcia wniosku: 1. Zgłoszony zespół musi składać się z co najmniej 5 osób. Wymagany skład to: 1. Co najmniej jeden przedstawiciel kierownictwa urzędu, 2. Co najmniej dwaj kluczowi urzędnicy urzędu, 78

77 3. Co najmniej dwaj radni. Wnioski, których skład osobowy nie będzie spełniał powyższego warunku będą odrzucone. Wnioski spełniające w/w warunek będą oceniane według poniższych kryteriów: KRYTERIUM PUNKTACJA A. Czy problem opisany w formularzu aplikacyjnym jest elementem strategii odpowiednio: a. gminy, 1/0 b. powiatu, c. województwa B. Włączenie przedstawicieli społeczności lokalnej (lokalni liderzy, sektor prywatny, organizacje pozarządowe, lokalne komitety społeczne, stowarzyszenia, etc.) w rozwiązanie problemu i realizację przedsięwzięcia / projektu. 1/0 C. Rozumienie problemu i jego uzasadnienie w odniesieniu do wybranego przez JST programu sektorowego (jednego z pięciu) tj.: I. Rozwój infrastruktury i zarządzanie w dziedzinie ochrony środowiska, II. Wspieranie rozwoju sektora prywatnego, III. Rynek pracy aktywna polityka przeciwdziałania bezrobociu, IV. Zarządzanie edukacją, 1/0 V. Rozwój organizacyjny jednostki samorządu terytorialnego D. Obecność w zespole oprócz wymaganego składu przedstawicieli społeczności lokalnej, lub dodatkowych pracowników Urzędu. E. Wskaźnik g - liniowo 1/0 0 skład wymagany (5 osób) 1 skład poszerzony (ponad 5 osób) 6 Ustalanie listy rankingowej W ogłoszonym terminie naboru wniosków wpłynęło do WBWP 69 aplikacji spełniających wymogi formalne. Województwo Świętokrzyskie na podstawie Uchwały Krajowego Komitetu Sterującego uzyskało możliwość przeszkolenia grup z 24 jednostek samorządowych. Złożone zapotrzebowanie przekraczało zatem prawie trzykrotnie możliwości województwa. Większość złożonych przez gminy aplikacji wskazywała na zainteresowanie grup szkoleniowych tematyką związaną z rozwojem infrastruktury i zarządzaniem w dziedzinie ochrony środowiska. Pozostałe tematy szkoleń były wskazywane przez przedstawicieli grup powiatowych. Lista rankingowa wniosków została zatwierdzona przez RKS na posiedzeniu w dniu 29 stycznia 2003 r. 79

78 Zgodnie z ustaleniami do odbycia szkoleń zostały zgłoszone 24 kolejne jednostki samorządowe z listy rankingowej. Realizacja szkoleń Szkolenia odbywały się na terenie województwa Świętokrzyskiego w pierwszych trzech kwartałach 2003 roku. Wszystkie 24 zespoły z województwa Świętokrzyskiego ukończyły szkolenia i przygotowały projekty. Ponad 83% uczestników otrzymało certyfikaty. Był to dosyć dobry wynik w skali kraju, gdzie średnia wyniosła 78,7%, zwłaszcza wobec warunków, które należało spełnić aby uzyskać certyfikat. Do zaliczenia pełnego cyklu szkoleń wymagane było: uczestnictwo w minimum 75% zajęć szkoleniowych zorganizowanych w etapach I i II, uczestnictwo w przynajmniej trzech szkoleniach specjalistycznych, przygotowanie projektu i przekazanie dwóch jego kopii (wraz z wersją elektroniczną dokumentacji) organizatorom (ostatecznym terminem przekazania projektu jest drugi dzień III etapu szkoleń), uzyskanie od mentora (tj. trenera / wykładowcy wspomagającego pracę nad projektem) akceptacji przygotowanego projektu, potwierdzonej pisemnie. Szkolenia były bezpłatne. Delegujące jednostki pokrywały jedynie koszty dojazdu, wyżywienia oraz ewentualne koszty zakwaterowania swoich uczestników. Ilościowe wyniki Programu Szkoleniowego w województwie Świętokrzyskim na tle innych województw przedstawiono w poniższej tabeli. 80

79 Wyniki realizacji Programu Szkoleniowego na terenie kraju zach.pom. pomorskie świętokrz yskie śląskie łódzkie mazowiec kie lubelskie wielkopols kie podkarpa ckie podlaskie lubuskie opolskie dolnośląsk ie warm.- maz. kuj.-pom. małopolsk ie Razem: Liczba JST które zgłosiły się do udziału w Programie Szkol. Liczba JST które zakwalifikowano do szkoleń Liczba JST które przygotowały projekt i otrzymały certyfikat Liczba zrekrutowanych osób Liczba osób które efektywnie pracowały w zespołach projektowych Liczba osób które otrzymały certyfikaty ~ procentowo [%] 77,3 74,2 83,2 75,6 82,7 81,9 66,0 86,4 83,0 85,7 83,0 79,8 68,4 68,2 86,0 77,5 78,7 Liczba rezygnacji grupowych ~ procentowo [%] 0 2,5 0,0 2,9 2,3 7,2 8,2 10,7 5,4 9,7 10,5 5,9 7,3 10,7 10,8 8,3 6,4 Laczna liczba rezygnacji indywid ~ procentowo [%] 6,4 2,4 1,2 9,3 9,0 13,3 12,4 18,7 12,5 13,4 18,0 9,6 13,9 20,9 12,6 10,1 11,5 Łączna liczba przygotowanych projektów ~ w tym: laczna liczba projektow wspolnych

80 Szczególnie ważne z punktu widzenia realizacji celów PS, a jednocześnie innowacyjne w Polsce, okazało się zaproszenie do udziału w programie zespołów, a nie poszczególnych urzędników. Jak podkreślali uczestnicy dzięki temu uzyskano możliwość doskonalenia umiejętności pracy zespołowej niezbędnej jeśli chodzi o opracowanie i realizację projektów. Kluczowe znaczenie miało włączenie do zespołu lokalnych liderów, zwłaszcza wójtów/burmistrzów, co zwiększało szansę na skuteczną pracę nad projektem i jego przyszłą realizację. Ważne było też zaproszenie do zespołów szkoleniowych radnych (czasami był to ich pierwszy kontakt z urzędnikami) oraz przedstawicieli lokalnych organizacji pozarządowych i biznesu. W ten sposób modelowana była współpraca różnych podmiotów działających wspólnie na rzecz rozwiązywania problemów społeczności lokalnej. Wymóg 5 do 10 osób w zespole, zwłaszcza dla małych gmin wiejskich, był dużym wyzwaniem. Ponieważ założenie to udało się zrealizować można przyjąć, że w przyszłości, w podobnych programach będzie łatwiej wprowadzać podobne rozwiązanie. PAOW stworzył w tej dziedzinie nowy standard. 4.4 Komponent C Infrastruktura wiejska Komponent C był pierwszym komponentem wdrażanym w ramach Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich w Województwie Świętokrzyskim. Ogromne zapotrzebowanie jednostek samorządowych na wsparcie realizacji infrastruktury wiejskiej przejawiało się w szczególnym zainteresowaniu tym właśnie komponentem. W początkowej fazie wdrażania PAOW realizacja komponentu C była uznawana za priorytetową i przez jej pryzmat oceniano w regionie cały Program. Dopiero w kolejnych latach realizacji środek ciężkości przesunął się nieco w kierunku realizacji zadań z zakresu edukacji Zasady ubiegania się o pomoc finansową na realizację projektów infrastrukturalnych Przedmiot dofinansowania: Projekty infrastrukturalne w zakresie: wodociągów wiejskich, kanalizacji wsi, systemy gospodarki odpadami stałymi, dróg gminnych, dróg powiatowych. Zakres terytorialny: Cały kraj.

81 Uprawnieni do ubiegania się o dotację: Gminy wiejskie. Gminy miejsko wiejskie, z wyłączeniem inwestycji w miastach > mieszkańców. Uprawnione organy związków międzygminnych. Powiaty (w odniesieniu do dróg powiatowych). Wielkość dotacji: Rodzaj inwestycji Maksymalny udział dotacji (% kosztów przedsięwzięcia) Wodociągi 30 Kanalizacje 50 Odpady 50 Drogi gminne 50 Drogi powiatowe 50 Do kosztów przedsięwzięcia nie zaliczało się kosztów prac wstępnych, przygotowawczych oraz kosztów obsługi inwestycji (np.: wykonania dokumentacji technicznej i geodezyjnej, odszkodowań oraz wydatków poniesionych na wykup terenu i wykonanie odwiertów, kosztów inspektora nadzoru). Środki własne wnioskodawcy: Wnioskodawca był zobowiązany udokumentować posiadanie lub przyrzeczenie funduszy, które łącznie z dotacją PAOW stanowiły 100% wydatków przewidzianych do poniesienia podczas realizacji przedsięwzięcia. Montaż finansowy musiał być sporządzony z zachowaniem niżej wymienionych kryteriów: środki własne Wnioskodawcy (budżet gminy, powiatu, związku gmin, łącznie z ew. zobowiązaniami użytkowników) min. 30% kosztów przedsięwzięcia, dotacje z budżetu państwa - łącznie z oczekiwaną dotacją PAOW nie mogły stanowić więcej niż 30% kosztów przedsięwzięcia dla projektów wodociągowych i nie więcej niż 50% kosztów przedsięwzięcia dla pozostałych projektów, inne (kredyty, darowizny, dotacje nie pochodzące z budżetu państwa) bez ograniczeń. Wszystkie fundusze zgromadzone lub przewidziane do uzyskania musiały być potwierdzone w formie kopii pism, umów, uchwał, zobowiązań itp. 83

82 Tryb uzyskiwania dotacji: 1. Termin składania wniosków podawał do publicznej wiadomości Regionalny Komitet Sterujący, 2. Wnioski na ustalonych formularzach były składane we właściwym terytorialnie Regionalnym Oddziale Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (RO-ARiMR), który dokonywał ich weryfikacji formalnej. Wnioski o dofinansowanie projektów o wartości powyżej tys. PLN (jeden milion dwieście tysięcy złotych) wymagały dokonania wyliczenia wartości netto inwestycji (NPV) oraz wewnętrznej stopy zwrotu (IRR). 3. Złożone wnioski były weryfikowane przez RO-ARiMR w okresie czterech tygodni od daty złożenia, a następnie przekazane do Wojewódzkiego Biura Wdrażania Programu. 4. Wnioskodawcy byli informowani o wynikach weryfikacji, a także o przekazaniu wniosku do WBWP. 5. WBWP dokonywało oceny zgodności projektu (wniosku) z polityką rozwoju regionalnego, 6. W oparciu o protokół weryfikacji sporządzony przez RO-ARiMR i ocenę dokonaną przez WBWP, RKS ustalał listę rankingową wniosków na podstawie ustalonych wcześniej kryteriów oceny. Lista rankingowa stanowiła podstawę do zawarcia umów pomiędzy Województwem a Beneficjentami. 7. Umowa z wykonawcą mogła przewidywać przyjmowanie realizacji inwestycji etapami. W takim przypadku Beneficjent, na podstawie zapisów zawartych w umowie, mógł występować o płatność częściową w ramach przyznanej dotacji z PAOW. Płatność częściowa w wysokości określonej umową pomiędzy Województwem a Beneficjentem następowała na podstawie złożonej do RO-ARiMR i WBWP autoryzowanej kopii faktury wraz z przyjętym protokołem odbioru częściowego etapu robót. Kwota faktury musiała odzwierciedlać wartość wykonanego i przyjętego zakresu robót. Dotacja wypłacana za realizację etapów nie mogła przekraczać 70% ogólnej wartości dotacji przyznanej na daną inwestycję. Pozostałe 30 % wartości dotacji było wypłacone po zakończeniu przedsięwzięcia i przyjęciu protokołu odbioru końcowego oraz przy zachowaniu powyżej przytoczonej procedury. 8. Kopie faktur o płatność częściową podlegały weryfikacji pod względem zgodności z wykonanym zakresem robót w RO ARiMR oraz pod względem finansowym w WBWP. 9. Przy wystąpieniu o płatność końcową stosowane były analogiczne procedury, poszerzone o wizytację terenową pracowników RO ARiMR. 84

83 4.4.2 Przebieg realizacji komponentu C w województwie Świętokrzyskim Kryteria oceny i termin składania wniosków Na realizację zadań z zakresu komponentu C w województwie Świętokrzyskim przeprowadzony był tylko jeden nabór wniosków w całym okresie trwania Programu, tj. w terminie do 31 stycznia 2001r. Wnioski złożone w tym naborze były realizowane po uaktualnieniach aż do 2004 roku. Kryteria oceny wniosków infrastrukturalnych zostały ustalone i zatwierdzone na posiedzeniu RKS w dniu 25 stycznia 2001r., w wersji przedstawionej w poniższej tabeli: KRYTERIA oceny projektów w komponencie C infrastruktura przyjęte przez Regionalny Komitet Sterujący Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich Województwa Świętokrzyskiego na posiedzeniu w dniu 25 stycznia 2001 r. Lp. kryterium Ocena punktowa 1. Zgodność ze strategia województwa - 2. Dochody budżetowe na jednego mieszkańca w gminie max Bezrobocie na terenie obejmującym projektowaną inwestycję max Udział środków własnych wnioskodawcy max Współfinansowanie projektu przez przyszłych użytkowników max Społeczno gospodarcze znaczenie projektu max Przewidywane efekty ekonomiczne w wyniku realizacji projektu (wewnętrzna stopa zwrotu) max Zasięg terytorialny projektu (gminny, ponadgminny) max. 5 Kryterium 1 zgodność ze strategią rozwoju województwa nie było punktowane, bowiem uznano je za warunek dostępu do udziału w programie. 85

84 Ustalanie list rankingowych W wyznaczonym przez RKS terminie wpłynęło do RO ARiMR 140 wniosków, z czego po weryfikacji 3 wnioski zostały odrzucone z powodu uchybień formalnych. Do WBWP Agencja przekazała 137 pozytywnie zweryfikowanych projektów, z tego: 92 projekty z kategorii dróg gminnych i powiatowych, 26 projektów z zakresu wodociągów wiejskich, 19 projektów z zakresu kanalizacji wsi, Szacunkowa wartość złożonych wniosków przekraczała kilkakrotnie dostępną dla województwa kwotę dotacji. Posiedzenie Regionalnego Komitetu Sterującego w dniu 26 marca 2001 r. w sprawie uchwalenia listy rankingowej projektów infrastrukturalnych było poprzedzone debatą nad strategią wdrażania Programu w województwie. To na tym właśnie posiedzeniu sformułowane zostały przez RKS najważniejsze z punktu widzenia województwa cele Programu, które rzutowały w późniejszym okresie na dobór kryteriów oceny wniosków, a także na sposób konstruowania list rankingowych. Uznanie aspektu szkoleniowego PAOW jako wartości dodanej do realizowanych zadań, ukierunkowało dalsze decyzje RKS w stronę umożliwienia skorzystania z dotacji jak największej liczbie jednostek samorządu terytorialnego. Rzutowało to na zasady ustalania list rankingowych na tym posiedzeniu, oraz było konsekwentnie realizowane przez cały okres wdrażania PAOW w województwie, mi. poprzez odpowiedni dobór kryteriów oceny w kolejnych komponentach. Konsekwencją przyjętej strategii była duża ilość Beneficjentów Programu. Wyżej sformułowane cele skutkowały przyjęciem następujących zasad przy ustalaniu list rankingowych projektów infrastrukturalnych: 1. Utworzono trzy odrębne listy rankingowe, oddzielnie dla każdej kategorii projektów (drogi, wodociągi, kanalizacje). Dostępną kwotę dotacji podzielono w sposób umowny pomiędzy kategorie, proporcjonalnie do wartości złożonych w każdej kategorii wniosków. Chciano w ten sposób zabezpieczyć: a. Dofinansowanie każdej kategorii zadań proporcjonalnie do zgłoszonego zapotrzebowania, b. zróżnicowanie wartościowe projektów, a tym samym zwiększenie ilości projektów mieszczących się w dostępnej kwocie dotacji. Bez takiego podziału istniało zagrożenie uplasowania się na pierwszych miejscach listy rankingowej bardzo 86

85 dużych projektów kanalizacyjnych, z których kilka wyczerpywało w całości dostępne dla województwa środki. 2. W pierwszej kolejności do realizacji mogły być skierowane maksymalnie dwa najwyżej punktowane zadania z jednej gminy. W przypadku jednakowej punktacji zadania priorytetowe miała wskazać gmina. Trzecie i kolejne zadania (projekty) z danej gminy były umieszczane na końcu list rankingowych (druga, rezerwowa część listy), w kolejności wynikającej z uzyskanej punktacji, z zamiarem ich realizacji w przypadku uwolnienia się środków finansowych z oszczędności przetargowych, bądź oszczędności kursowych. Z tak skonstruowanych list rankingowych do realizacji w momencie ich uchwalania zostały skierowane: a. 43 projekty drogowe (z 92 umieszczonych na liście), b. 7 projektów kanalizacyjnych (z 19 umieszczonych na liście), c. 14 projektów wodociągowych (z 26 umieszczonych na liście). Realizacja list rankingowych Na wszystkie w/w projekty zostały w maju 2001 r. podpisane umowy o finansowaniu. Pozostałe projekty były kierowane do realizacji sukcesywnie, w miarę uwalniania się środków finansowych przypisanych umownie do danej kategorii projektów. Część zadań została w międzyczasie zrealizowana przez gminy z własnych środków, co powodowało stopniowe (w miarę upływu czasu) wycofywanie projektów z list rankingowych. Najwięcej wniosków zostało wycofanych z listy projektów wodociągowych (w wielu przypadkach gminy pozyskały środki z innych źródeł: np. EKOFUNDUSZ), stąd ta lista została zrealizowana w całości już w 2002 roku, a pozostałe jeszcze nie wykorzystane w tej kategorii środki zostały decyzją RKS przesunięte na realizację projektów drogowych. Ostatecznie, w roku 2003 została także zamknięta lista projektów kanalizacyjnych, a oszczędności, podobnie jak z wodociągów zostały przesunięte na dofinansowanie dróg. Projekty drogowe były kierowane do realizacji aż do roku 2004, tj. do momentu wyczerpania listy rankingowej. Niewielka ilość środków pozostająca w komp. C po rozliczeniu ostatnich zadań została przesunięta do Podkomponentu B2. Realizacja wszystkich zadań została zakończona i rozliczona przed końcem roku

86 4.4.3 Efekty realizacji komponentu C PAOW w Województwie Świętokrzyskim W ramach komponentu C zrealizowano w województwie łącznie 91 projektów z zakresu: Budowa, przebudowa, modernizacja dróg gminnych i powiatowych, Budowa kanalizacji sanitarnych i oczyszczalni ścieków, Budowa sieci wodociągowych. Realizacja w poszczególnych kategoriach przedstawia się następująco: Budowa, przebudowa, modernizacja dróg gminnych i powiatowych: W ramach tej kategorii projektów w województwie Świętokrzyskim zrealizowane zostały 62 inwestycje (17 dróg powiatowych i 45 dróg gminnych), w tym 18 inwestycji dotyczących budowy nowych odcinków dróg (budowa nawierzchni), reszta to przebudowy bądź modernizacje dróg istniejących. Łącznie oddano do użytku ponad 79 km. dróg wybudowanych bądź zmodernizowanych w ramach PAOW, o wartości brutto ponad 17,704 miliona zł. Dofinansowanie ze środków Programu wyniosło ponad 8,724milina zł. Wykaz wszystkich inwestycji drogowych realizowanych w województwie Świętokrzyskim w ramach PAOW zawiera zał. nr 7. Budowa kanalizacji sanitarnych i oczyszczalni ścieków: W ramach tej kategorii zrealizowanych zostało w województwie 12 inwestycji, z czego 10 kanalizacji i 2 oczyszczalnie ścieków. Łącznie w ramach Programu oddano do użytku 59,62 km. sieci kanalizacyjnej oraz 2 oczyszczalnie ścieków (Piotrkowice gm. Chmielnik, oraz Brzeziny gm. Morawica) o łącznej wartości ponad 16,006 miliona zł., w tym dotacja z PAOW ponad 7,873 miliona zł. Wykaz wszystkich realizowanych w tej kategorii zadań zawiera zał. Nr 8. Budowa sieci wodociągowych: W ramach tej kategorii projektów zrealizowanych zostało w województwie Świętokrzyskim 17 inwestycji na łączną kwotę brutto ponad 3,866 miliona zł. z dofinansowaniem z PAOW w wysokości ponad 1,026 miliona zł. Wybudowano łącznie 94,67 km. sieci wodociągowej do której zostało podłączonych 1768 użytkowników (gospodarstw domowych/jednostek gospodarczych), oraz jedno ujęcie wody w miejscowości Broniszowice gmina Bodzechów. Wykaz wszystkich inwestycji wodociągowych zawiera załącznik nr 9. 88

87 W ramach komponentu C województwo miało do dyspozycji kwotę EURO, z czego wykorzystano EURO. Pozostała kwota w wys EURO została przesunięta na realizację zakontraktowanych zadań z zakresu podkomponentu B2, kategoria remonty i modernizacje budynków szkolnych. Łączna wartość inwestycji zrealizowanych w ramach komponentu C w województwie Świętokrzyskim wyniosła ponad 37,578 miliona zł. w tym wartość dofinansowania z PAOW ponad 17,625 miliona zł Beneficjenci komponentu C Projekty infrastrukturalne realizowało w ramach PAOW 57 jednostek samorządu terytorialnego, w tym 10 powiatów. Wartość dotacji dla beneficjenta wahała się od niecałych 15 tys. zł. do 1,8 miliona zł. Rozkład terytorialny inwestycji (według powiatów) przedstawiono na poniższych wykresach: Komponent C Udział poszczególnych powiatów w dotacji PAOW Staszowski 3% Włoszczowski 9% Buski 1% Kazimierski 7% Starachowicki 22% Kielecki 31% Skarżyski 2% Sandomierski 2% Pińczowski 4% Ostrowiecki 8% Opatowski 10% Konecki 1% 89

88 WARTOŚĆ ZREALIZOWANYCH INWESTYCJI INFRASTRUKTURALNYCH W POSZCZEGÓLNYCH POWIATACH w tys. zł Buski Kazimierski Kielecki Konecki Opatowski Ostrowiecki Pińczowski Sandomierski Skarżyski Starachowicki Staszowski Włoszczowski Spośród zrealizowanych inwestycji drogowych najdłuższe odcinki dróg wybudowano: o W Gminie Baćkowice odcinek drogi w miejscowości Piórków o długości 5,245 km. Inwestycja otrzymała dofinansowanie z PAOW w wys. 464 tys. zł. o W Gminie Daleszyce odcinki dróg: Kranów-Słopiec i Marzysz I Marzysz II o łącznej długości 3,280 km. Dofinansowanie z PAOW wyniosło 682 tys. zł. o W Gminie Bodzechów droga w miejscowości Dębowa Wola Nowa o długości 3,665 km. dofinansowana kwotą 415 tys. zł. o W Gminie Kunów droga w miejscowości Boksycka o długości 2,009 km. dofinansowana w kwocie 423 tys. zł. 90

89 Droga gminna w miejscowości Dębowa Wola Nowa, gmina Bodzechów Wybudowana w ramach PAOW Ze zrealizowanych inwestycji kanalizacyjnych najwyższe dotacje uzyskały: o Gmina Pawłów tys. zł. na realizację sieci kanalizacyjnej o dł. 21,60 km. w miejscowościach: Godów, Dąbrowa, Rzepin (wartość brutto inwestycji tys. zł), o Gmina Strawczyn 882 tys. zł. na realizację sieci kanalizacyjnej o długości 11,30 km. w miejscowości Niedźwiedź - Hucisko (wartość brutto inwestycji tys. zł.), o Gmina Chmielnik tys. zł. na realizację oczyszczalni ścieków i 3,34 km. sieci kanalizacyjnej w miejscowości Piotrkowie (wartość brutto obu inwestycji tys. zł.). 91

90 Oczyszczalnia ścieków w Piotrkowicach, Gmina Chmielnik. Na zdjęciu górnym widok ogólny na budynek, na dole urządzenia filtrujące i sterownia 92

91 Największe projekty wodociągowe zostały zrealizowane: o Gmina Bogoria 18,00 km. sieci wodociągowej w miejscowościach: Wierzbka, Niemirów, Niedźwiedź, Malkowice, Ujazdek, Łagówka o wartości brutto 485 tys. zł., w tym dofinansowanie z PAOW -90 tys. zł. o Gmina Łagów 15,938 km. sieci wodociągowej w Łagowie o wartości brutto 454 tys. zł., w tym dotacja z PAOW 68 tys. zł. o Gmina Łopuszno 7,693 km. sieci o wartości brutto 533 tys. zł., w tym dotacja PAOW 155 tys. zł. Ujęcie wody w Broniszowicach, Gmina Bodzechów zrealizowane w ramach PAOW 93

92 4.4.5 Struktura komponentu Największa ilość projektów została zrealizowana w kategorii drogi gminne i powiatowe. W tej kategorii zanotowano także najwyższą wartość zrealizowanych inwestycji. Odzwierciedla to ogromne potrzeby w zakresie budowy dróg gminnych i powiatowych, a także trudności w uzyskaniu dofinansowania z innych źródeł na tą kategorię projektów. Zdecydowanie najmniejsze zainteresowanie odnotowano w kategorii wodociągi. Udział poszczególnych kategorii zadań w wartości brutto zrealizowanych inwestycji w komponencie C wodociągi 10% drogi 47% kanalizacje i oczyszczalnie 43% 94

93 4.5 Szkolenia w komponencie C W ramach komponentu C przeprowadzone zostały ponadto szkolenia dla pracowników samorządowych nt. Realizacja projektów infrastrukturalnych w gminach wiejskich. Na terenie województwa Świętokrzyskiego szkolenia były prowadzone przez Firmę LEMTECH Konsulting. Celem trzydniowego szkolenia było przygotowanie Beneficjentów do efektywnego wykorzystywania publicznych środków finansowych na inwestycje infrastrukturalne, w tym funduszy z Unii Europejskiej, Banku Światowego i innych instytucji. Firma LEMTCH Konsulting przeprowadziła na terenie Polski południowej (woj. woj. opolskie, świętokrzyskie, śląskie, podkarpackie, dolnośląskie, łódzkie, lubelskie, małopolskie oraz południowa część woj. mazowieckiego) 52 szkolenia pt. Realizacja projektów infrastrukturalnych w gminach wiejskich. Przy założeniu, że średnia liczba uczestników na każdym ze szkoleń miała wynosić 30, miało być przeszkolonych 1560 przedstawicieli wytypowanych przez samorządy lokalne oraz Wojewódzkie Biura Wdrażania Programu. Łączna liczba uczestników wszystkich szkoleń w wyżej wymienionych regionach wyniosła w efekcie 1614 osób, co daje wynik 103,5% ogólnej liczny osób przewidzianych do przeszkolenia. Współczynnik ten był najwyższy (108%) w województwach świętokrzyskim, śląskim oraz łódzkim, a najniższy w Małopolsce (95%). W woj. Świętokrzyskim odbyły się łącznie cztery trzydniowe szkolenia, w których uczestniczyło 129 osób (przy założeniu przeszkolenia 120 osób) z 83 instytucji (gminy wiejskie, miejsko wiejskie, miasta do 15 tys. mieszkańców, starostwa powiatowe, związki międzygminne). Wskaźnik osób przeszkolonych do wstępnych limitów w województwie Świętokrzyskim na tle innych województw przedstawiono w poniższej tabeli: 95

94 Wymagana liczba osób do liczba osób procent osób województwo przeszkolenia przeszkolonych przeszkolonych opolskie % świętokrzyskie % śląskie % mazowieckie % podkarpackie % dolnośląskie % łódzkie % małopolskie % lubelskie % łącznie ,5% Biorąc pod uwagę ilość instytucji, których przedstawiciele uczesniczyli w szkoleniach w stosunku do uprawnionych jednostek Świętokrzyskie także plasuje się powyżej średniej, która dla w/w regionów wyniosła 71,6%, podczas gdy w województwie wskaźnik ten wyniósł 73%. Wskaźnik przeszkolonych instytucji w stosunku do uprawnionych w województwie Świętokrzyskim na tle innych województw przedstawiono w poniższej tabeli: liczba liczba kwalifikujących przeszkolonych się instytucji instytucji procent przeszkolonych instytucji liczba nie przeszkolonych instytucji bez udziału mimo brak zgłoszeń zgłoszenia województwo opolskie % 8 7 świętokrzyskie % śląskie % mazowieckie % podkarpackie % dolnośląskie % łódzkie % małopolskie % lubelskie % łącznie ,

95 III. Podsumowanie realizacji PAOW w Województwie Świętokrzyskim 1. Wykorzystanie środków Programu Wartość brutto wszystkich zrealizowanych zadań w województwie Świętokrzyskim wyniosła ponad 80,347 miliona zł. Jest to kwota wydatkowana na realizację zadań bezpośrednio przez jednostki samorządowe województwa. Dla uzyskania pełnej wartości należałoby do powyższej kwoty dodać wartość szkoleń zespołów samorządowych (w ramach podkomponentu B3) i urzędników (komponent C3) z województwa Świętokrzyskiego, na które środki wydatkowane były na szczeblu centralnym. W wyżej wymienionej kwocie środki PAOW stanowiły ponad 37,559 miliona zł., środki własne jednostek samorządu terytorialnego 31,429 miliona zł., natomiast środki budżetu państwa (wpółfinansowanie podkomponentu B1) 11,358 miliona zł. Zbiorcze zestawienie wykorzystania środków Programu przedstawiono w poniższej tabeli: Wykorzystanie Środków PAOW w Województwie Świętokrzyskim Komponent Zadanie Kredyt (EUR) Kredyt (PLN) Budżet/włas ne (PLN) Wartość realizacji brutto (PLN) B1 Przekwalifikowanie siły roboczej B2 Remonty szkół i konsolidacja sieci szkolnej Wyposażenie szkół i świetlic Oprogramowanie Materiały edukacyjne Szkolenia z zakresu informatyki Program szkoleniowy dla nauczycieli i dyrektorów szkół RAZEM B C Inwestycje infrastruktury wiejskiej (niewodociągowe) Inwestycje infrastruktury wiejskiej (wodociągowe) RAZEM C RAZEM PAOW

96 Strukturę wykorzystania środków Programu przedstawiono na poniższych wykresach: Udział poszczególnych komponentów w całkowitej kwocie dotacji B1 29% C 47% B2 24% Struktura finansowania zadań budżet państwa 14% środki Banku Światowego 47% środki własne gmin/powiatów 39% 98

97 Wykorzystanie środków Programu w stosunku do kwot określonych Porozumieniem z dnia 12 października 2000 r. Wykorzystanie Środków PAOW w Województwie Świętokrzyskim w stosunku do planu Plan Wykonanie Komponent Zadanie dotacja ( w mln EUR) dotacja ( w mln EUR) % wykorzystania B1 Przekwalifikowanie siły roboczej 2,621 2,506 95,6 B2 Remonty i wyposażenie szkół i świetlic szkolnych 0,500 1, ,2 Oprogramowanie 0,074 0, ,3 Materiały edukacyjne 0,319 0, ,1 Szkolenia z zakresu informatyki 0,184 0,137 74,5 Program szkoleniowy dla nauczycieli i dyrektorów szkół 0,440 0,197 44,8 RAZEM B2 1,517 2, ,6 C Inwestycje infrastruktury wiejskiej (niewodociągowe) 4,461 4,421 99,1 RAZEM PAOW 8,599 9, ,7 99

98 2. Efekty rzeczowe realizacji PAOW Podkomponent B1 Łączna ilość beneficjentów usług osób Podkomponent B2 faza remontowo inwestycyjna Ilość wyremontowanych/zmodernizowanych budynków szkolnych 140, Ilość wyremontowanych świetlic szkolnych 21, Ilość wyposażonych świetlic szkolnych 43, Ilość wyposażonych klas zerowych 118. Podkomponent B2 faza dydaktyczno szkoleniowa Ilość osoboszkoleń nauczycieli z zakresu szkoleń przedmiotowych 1254, Ilość osoboszkoleń nauczycieli z zakresu szkoleń informatycznych 1248, Ilość szkół wyposażonych w oprogramowanie komputerowe 260, Ilość szkół wyposażonych w pomoce dydaktyczne 262. Podkomponent B3 część szkoleniowa Ilość przeszkolonych zespołów gminnych/powiatowych 24, Ilość przygotowanych w ramach szkoleń projektów 24. Komponent C Długość wybudowanych/zmodernizowanych odcinków dróg 79,15 km. Długość wybudowanej sieci kanalizacyjnej 59,62 km. Ilość wybudowanych oczyszczalni ścieków 2, Liczba użytkowników podłączonych do sieci kanalizacyjnej 1.133, Długość wybudowanej sieci wodociągowej 94,67 km. Ilość wybudowanych ujęć wody 1, Liczba użytkowników podłączonych do sieci wodociągowej 1.865, Potwierdzona przez beneficjentów ilość nowo powstałych miejsc pracy na obszarach objętych inwestycjami 406. Komponent C3 Ilość przeszkolonych przedstawicieli jednostek samorządowych

99 3. Wypowiedzi Beneficjentów PAOW Jarosław Zatorski Burmistrz Gminy Chmielnik: W gminie Chmielnik w ramach PAOW realizowane były w 2002 r. dwa projekty z komponentu C tj. budowa oczyszczalni ścieków i budowa kanalizacji sanitarnej w Piotrkowicach oraz w 2004 r. dwa projekty z komponentu B2 tj. remont szkoły w Sędziejowicach oraz wyposażenie klas zerowych w szkołach wiejskich na terenie gminy. Środki dostępne na realizację inwestycji z komponentu C pozwoliły wybudować oczyszczalnię ścieków oraz część kanalizacji sanitarnej w Piotrkowicach. Inwestycja ta oprócz uporządkowania gospodarki ściekowej przyczyniła się do ożywienia gospodarczego tej miejscowości. Zapewnienie właściwej infrastruktury wodno kanalizacyjnej w miejscowości, która wcześniej została stelefonizowana wzbudziło zainteresowanie tymi terenami inwestorów zarówno w zakresie drobnej przedsiębiorczości jak również pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne. Dofinansowanie projektów z zakresu komponentu B2 umożliwiło zwiększenie zakresu remontu wiejskiej placówki szkolnej w Sędziejowicach oraz wyposażenie klas zerowych w szkołach wiejskich. Obecnie budynek jest wykorzystywany do zajęć lekcyjnych szkolnych i pozaszkolnych jako placówka kulturalno oświatowa dla miejscowej ludności. Ubolewam jednak nad tym, iż Program nie dopuszczał (w części remontowej) możliwości dofinansowania placówek oświatowych zlokalizowanych w małych miastach do 5 tys. mieszkańców. Gmina Chmielnik w ramach racjonalizacji sieci szkolnej utworzyła jedno gimnazjum z siedzibą w miejscowości posiadającej prawa miejskie o liczbie ludności 4,2 tys. mieszkańców. Mimo tego, że do gimnazjum uczęszczają również dzieci z terenów wiejskich projekt remontu gimnazjum został odrzucony ponieważ budynek zlokalizowany jest w małym miasteczku. Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich stanowił dla nas źródło środków dostępnych o niezbyt skomplikowanej procedurze aplikowania. Pomoc pracowników z Wojewódzkiego Biura Wdrażania Programu wprowadziła znakomitą, przyjazną atmosferę pracy, co spowodowało, że realizacja projektów była stosunkowo prosta i dała nam wiele nowych, cennych doświadczeń. Józef Bujak Wójt gminy Secemin: Gmina Secemin korzystała z dofinansowania PAOW na realizację następujących projektów z zakresu Podkomponentu B2: 1. Wyposażenie świetlicy w Szkole Podstawowej w Seceminie, 101

100 2. Remont Szkoły Podstawowej w Seceminie obejmujący: a. Remont dachu, b. Częściową wymianę okien. 3. Zadania dydaktyczno szkoleniowe obejmujące: a. Zakup oprogramowania komputerowego, b. Zakup pomocy dydaktycznych, c. Szkolenia nauczycieli i dyrektorów szkół, d. Szkolenia informatyczne. Wszystkie w/w zadania zakończyły się pełnym sukcesem. Dyrektorzy wraz z nauczycielami wzbogacili swoją wiedzę i kompetencje w zakresie dydaktycznym, wychowawczym i informatycznym. Programy multimedialne wraz z pomocami naukowymi dały uczniom większą ofertę kształcenia. ( )Bez dofinansowania z PAOW realizacja w/w zadań nie byłaby możliwa. ( ) Oczekujemy w przyszłości podobnej pomocy poprzez realizację zbliżonych programów. Krzysztof Słonina - Wójt gminy Kije Duży wpływ na przeobrażenia polskiej wsi ma działalność samorządów. Główne wysiłki lokalnych władz kierowane są na rozwój infrastruktury, a także utrzymanie i rozwój bazy oświatowej, a więc czynników mających fundamentalne znaczenie w życiu mieszkańców wsi. W działaniach tych niebagatelne znaczenie miały i mają pieniądze pomocowe pochodzące z różnych programów. Gmina Kije korzystała ze wszystkich źródeł, wśród których był również Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich. Głównym celem programu było wsparcie restrukturyzacji obszarów wiejskich poprzez wniesienie wkładu finansowego w rozwój edukacji, infrastruktury wiejskiej, kapitału ludzkiego. Przy współudziale środków finansowych z PAOW gmina Kije zrealizowała w 2001 roku następujące inwestycje z zakresu infrastruktury drogowej: 1) Modernizacja drogi gminnej przez wieś Hajdaszek Nr Nr umowy C , wartość zadania ,33 PLN w tym wysokość dofinansowania 74270,00 PLN. 2) Modernizacja drogi gminnej przez wieś Kokot Nr Nr umowy C , wartość zadania ,34 PLN w tym wysokość dofinansowania ,00 PLN. 102

101 Odbudowa i modernizacja dróg ma istotne znaczenie gospodarcze, jakość dróg jest też czynnikiem kulturotwórczym. W rezultacie podniosła się jakość życia i samopoczucie mieszkańców wsi. Niezwykle ważną inwestycją zrealizowaną w 2004 roku z pomocą Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich była Nadbudowa i rozbudowa istniejącej szkoły w Kijach nadbudowa części dydaktycznej wartość zadania ,08 PLN w tym dofinansowanie ,00 PLN. W wyniku rozbudowy szkoły zlikwidowano system nauki dwuzmianowej, uciążliwy dla uczniów i nauczycieli. Dzięki większej liczbie sal lekcyjnych pojawiła się możliwość prowadzenia zajęć pozalekcyjnych dla dzieci ze szkoły podstawowej i gimnazjum. W ramach PAOW wyposażono szkołę w odpowiedni sprzęt, pomoce dydaktyczne oraz przeszkolono nauczycieli. Rozbudowana szkoła stała się nowoczesnym obiektem umożliwiającym prowadzenie i utrzymywanie wysokiego poziomu edukacji. Stała się też chlubną wizytówką gminy. Według opinii pracowników Urzędu Gminy procedury wdrażania PAOW są przystępne i mniej skomplikowane w porównaniu z innymi programami pomocowymi np. SAPARD, Phare- INRED, ZPORR, a w szczególności dotyczy to: a) wniosku aplikacyjnego dostępne materiały pomocnicze udział wnioskodawcy polegał tylko na wpisaniu danych. b) przetargu materiały przygotowane bardzo szczegółowo należało tylko uzupełnić dane inwestora. Tok postępowania przetargowego przejrzysty, szybkie zatwierdzenie przetargu oraz zawarcie umowy. Zorganizowany system szkoleń podniósł umiejętności pracowników i ułatwił skuteczne pozyskanie środków finansowych z PAOW. Oceniając znaczenie PAOW można stwierdzić, że zamierzony cel programu jakim była restrukturyzacja obszarów wiejskich został osiągnięty na terenie gminy Kije, gdyż przyczynił się do jej rozwoju społeczno-gospodarczego. Doświadczenia nabyte przy realizacji PAOW są wielce przydatne przy prowadzeniu późniejszych programów. Wydaje się zasadne wykorzystywanie sprawdzonych procedur przy realizacji innych programów. 103

102 Andrzej Jabłoński Burmistrz gminy Kunów: Pomoc finansowa uzyskana przez Gminę w ramach programu PAOW miała znaczący wpływ na rozwój infrastruktury technicznej i edukacyjnej gminy oraz podniesienie standardu życia mieszkańców gminy. Pozwoliła na doposażenie placówek szkolnych w środki dydaktyczne co miało bezpośredni wpływ na podniesienie poziomu nauczania jak również przyczyniła się do podniesienia wiedzy kadry nauczycielskiej. I tak np. 1.Remont i rozbudowa szkoły podstawowej w Dołach Biskupich B Remont i rozbudowa szkoły podstawowej podniosły standard nauczania i funkcjonowania obiektu oświatowego w gminie. Przyczyniły się do wyrównywania warunków kształcenia i poprawy efektywności nauczania dzieci i młodzieży wiejskiej. Zapewniły utrzymanie obiektu oświatowego w tym rejonie a tym samym zapewniły miejsca pracy wielu osobom. Stworzyły możliwość korzystania z placówki oświatowej miejscowej ludności. 2. Wodociąg grupowy w miejscowości Kolonia Miłkowska- Kurzacze C : Wykonanie infrastruktury technicznej polegającej na wybudowaniu sieci wodociągowej o dł. 11,5 km i dostawie wody pitnej do 113 gospodarstw domowych ma bezpośredni wpływ na rozwój regionu znajdującego się w enklawie lasów i terenów zielonych gminy Kunów oraz w pobliżu terenów rekreacyjnych miasta Ostrowca. Obszaru, gdzie jeszcze niedawno następowała silna migracja i wyludnianie tych rejonów. Obecnie obserwujemy silne ożywienie terenów sołectw przejawiające się: - Rozwojem inwestycji sektora prywatnego poprzez powstawanie nowych zakładów pracy w ilości 21 ( średnio na rok 4-5 jednostek) - zwiększeniem atrakcyjności inwestycyjnej terenu objętego projektem poprzez zakup nieruchomości przez mieszkańców miasta Ostrowca, - zagospodarowaniem terenów pod budownictwo mieszkaniowe w okresie wydano i rozpoczęto budowę nowych mieszkań w ilości 9 szt. - zmniejszeniem tempa migracji mieszkańców z terenu objętego inwestycją o 1,022% w stosunku do okresu z przed realizacją 104

103 3. Budowa drogi gminnej w msc Boksycka Nr C Budowa sieci drogowej o dł 2,0 km w miejscowości Boksycka była elementem infrastruktury technicznej która wpłynęła na poprawę warunków komunikacji w gminie. W rejonie inwestycji obserwujemy: - - zwiększeniem atrakcyjności inwestycyjnej terenu objętego projektem poprzez zakup gruntu przez mieszkańców miasta Ostrowca, - rozwojem inwestycji sektora prywatnego w ilości do 9 jednostek - zagospodarowaniem terenów pod budownictwo mieszkaniowe 7szt. Realizacja PAOW w gminie Bodzechów: (Podsumowanie efektów i opinii na temat Programu opracowane przez Pracowników Urzędu Gminy). Podkomponent B2 - Edukacja W Gminie Bodzechów funkcjonuje sieć placówek oświatowych składająca się z dwóch przedszkoli, sześciu szkół podstawowych i dwóch gimnazjów. Od lat priorytetowym celem władz samorządowych jest rozwój edukacji. Występując z wnioskiem o dofinansowanie zadań szkoleniowo-dydaktycznych w ramach podkomponentu B-2 Edukacja z Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich wybrano pakiety zadań szkoleniowo-dydaktycznych skonsultowane z dyrektorami poszczególnych szkół. Gmina ze swej strony zabezpieczyła środki finansowe w wysokości zł, wnioskując o zł dotacji PAOW, przy całkowitym koszcie zadania zł. Wśród zgłoszonych zadań były: zakup oprogramowania komputerowego; zakup pomocy dydaktycznych, szkolenia dla nauczycieli i dyrektorów, szkolenia informatyczne. Realizacja poszczególnych zadań miała miejsce w 2004 roku. Sześć szkół podstawowych i dwa gimnazja wzbogaciły się o bardzo potrzebne pomoce dydaktyczne i oprogramowanie komputerowe. Nauczyciele chętnie korzystają z dostarczonych szkołom pomocy. Łatwiej mogą przekazać uczniom wiedzę, a uczniowie szybciej przyswajają sobie nowe wiadomości. 105

104 Zaoferowane pakiety szkoleniowe były w pełni wykorzystane przez kadrę nauczycielską i dyrektorską ze szkół z terenu Gminy Bodzechów. W ocenie Dyrektorów proponowany zakres kursów był interesujący, o wysokim poziomie, prowadzony przez fachową, kompetentną kadrę umiejącą przekazać wiedzę. Na bazie odbytych kursów organizowane są w szkołach rady szkoleniowe, a materiały wykorzystywane na spotkaniach zespołów wewnątrzszkolnego doskonalenia nauczycieli. Zdobyte podczas szkoleń wiadomości nauczyciele wykorzystują podczas zajęć lekcyjnych z poszczególnych przedmiotów nauczania. Z punktu widzenia gospodarza Gminy Bodzechów Wójta - Jerzego Murzyna, przystąpienie do programu Edukacja podkomponent B2 było bardzo trafną decyzją. Szkoły wiejskie wzbogaciły się o nowoczesne pomoce dydaktyczne i programy komputerowe wykorzystywane w bezpośrednim kontakcie z uczniami. Poszerzający swoje umiejętności nauczyciele przekazują uczniom wiedzę z zastosowaniem nowoczesnych metod dydaktycznych. Natomiast dyrektorom szkół, którzy odbyli szkolenia na kursach z programu PAOW z pewnością łatwiej jest kierować powierzoną im placówką w trudnych dla oświaty warunkach. Jerzy Murzyn podkreśla, iż podniesienie poziomu nauczania w szkołach z terenów wiejskich oraz wszechstronny rozwój edukacyjny pozbawi dzieci i młodzież kompleksów wobec rówieśników z miast; zapewni im także łatwiejszy start na dalszym etapie nauki a w dalszej kolejności pracy. Solidne wykształcenie dzieci z terenów wiejskich zapewnia dobry start życiowy, a także jest często jedyną możliwością osiągnięcia dobrego statusu społecznego. Inwestowanie w rozwój dzieci i młodzieży jest nie mniej ważne dla Gminy niż inwestycje techniczne. Jednak realizacja tak dużego przedsięwzięcia nie byłaby możliwa bez dodatkowych środków finansowych spoza gminnego budżetu. Z tych powodów Gmina Bodzechów zainteresowana będzie w przyszłości podobnymi programami głównie w zakresie doposażenia w sprzęt i pomoce do nauki wychowania fizycznego, muzyki, języków obcych, zajęć szkolnych związanych z podtrzymywaniem i pielęgnowaniem tradycji lokalnych. Zdaniem władz samorządowych współpraca z Wojewódzkim Biurem Wdrażania Programu PAOW w Kielcach podczas realizacji zadań szkoleniowo-dydaktycznych układała się wzorowo. Kompetencje i sprawność organizacyjna osób zatrudnionych w WBWP powodują, iż 106

105 współdziałanie przy wykorzystaniu przedakcesyjnych środków finansowych przeznaczonych dla lokalnej społeczności przyniosło wymierne efekty zgodne z potrzebami i oczekiwaniami samorządów. Zrealizowane przez gminę w ramach PAOW zadania i uzyskane efekty: W ramach realizacji Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich na terenie Gminy Bodzechów, przy pełnym wykorzystaniu środków finansowych pochodzących z dofinansowania wyżej wymienionym programem, zostały przeprowadzone następujące inwestycje: 1.Budowa ujęcia wody we wsi Broniszowice. Całkowity koszt budowy ujęcia wody we wsi Broniszowice wyniósł 316 tys. PLN, z czego 94 tys. PLN (30%) pochodziło z dotacji PAOW. Pozostałą sumę tj. 222 tys. PLN (70%) wyłożyła Gmina Bodzechów. Budowa ujęcia wody we wsi Broniszowice rozpoczęta i sfinalizowana w 2001 r. należąca do zadań priorytetowych w zakresie infrastruktury określonych w Strategii Rozwoju Gminy Bodzechów, osiągnęła cele fazy projektowej. Dzięki realizacji projektu dofinansowanego ze środków PAOW jakim była budowa ujęcia wody w Broniszowicach, marzenie o wodzie spełniającej odpowiednie parametry 3037 mieszkańców gminy egzystujących w 760 gospodarstwach domowych stało się faktem. Również 42 podmioty gospodarcze działające na terenie objętym inwestycją zostały zaopatrzone w wodę o właściwych parametrach. Wybudowanie wspomnianego ujęcia pozwala na pełne zaspokojenie bieżącego zapotrzebowania na wodę dla dziesięciu wsi tj.: Broniszowic, Mirkowic, Kosowic, Szwarszowic, Mychowa Kolonii, Mychowa Wsi, Jędrzejowic, Świrny, Szybów, Podszkodzia, co ma bezpośredni wpływ na poprawę warunków sanitarnych i zdrowotności mieszkańców wymienionych miejscowości. Ponad 4- letni okres użytkowania i eksploatacji inwestycji przyczynił się do przyspieszenia tempa rozwoju gospodarczego. Funkcjonujące placówki handlowe, usługowe oraz małe zakłady produkcyjne rozszerzyły i urozmaiciły swoją ofertę dzięki zapewnieniu im pełnej infrastruktury technicznej tj. energii, sieci gazowej, telefonicznej, asfaltobetonowych dróg dojazdowych, a w szczególności wody, której niedobory stanowiły poważny czynnik hamujący rozwój drobnej przedsiębiorczości. Zaopatrzone w dostateczną ilość wody tereny gminy 107

106 Bodzechów stały się atrakcyjne dla przedsiębiorców z pobliskiego Ostrowca Świętokrzyskiego i innych miast ziemi świętokrzyskiej, co potencjalni inwestorzy podkreślają w swoich wypowiedziach nie ukrywając chęci ulokowania kapitału w którejś z malowniczo położonych wsi. Nie pozostaje to bez wpływu na osiągnięcie kolejnego celu projektu jakim było stworzenie stałych miejsc pracy. Do tej pory w nowo powstałych przedsiębiorstwach ( głównie zakłady stolarskie, usługi transportowe ) znalazło zatrudnienie kilkanaście osób z pokaźnej grupy bezrobotnych mieszkańców gminy. Również sam proces budowy ujęcia wody zaowocował powstaniem nowych miejsc pracy. Ważnym, korzystnym skutkiem realizacji projektu stał się także wzrost ruchu turystycznego na terenach objętych inwestycją. Położone w obrębie sąsiadujących ze sobą ziem Podgórza Iłżeckiego i Wyżyny Sandomierskiej, oddzielonych pradoliną rzeki Kamiennej, obszary gminy Bodzechów są coraz częściej odwiedzane przez gości z całego kraju, co potwierdzają relacje okolicznych mieszkańców. Z ich wypowiedzi wynika, że w Mychowie, gdzie znajduje się dobrze zachowane grodzisko z XIV wieku oraz zabytkowy kościół jak również we wsi Świrna, gdzie na wzgórzach można podziwiać prastary kurhan często spotyka się turystów z najodleglejszych zakątków Polski. Miejscowi rolnicy, obserwując rosnące zainteresowanie przyjezdnej ludności malowniczymi terenami swoich wiosek, bogatymi w lasy pełne dzikiej zwierzyny i nieskażone powietrze, podjęli już pierwsze kroki zmierzające do stworzenia odpowiedniej bazy turystycznej. Dzięki dostatecznemu zaopatrzeniu w wodę o odpowiednich parametrach możliwe staje się powstawanie gospodarstw agroturystycznych i podmiotów świadczących usługi gastronomiczne, co wychodzi naprzeciw oczekiwaniom turystów, a także mieszkańców gminy, którzy wykorzystując istniejące zasoby mieszkaniowe i walory turystyczne swych miejscowości mogą uzyskać dodatkowe dochody. Budowa ujęcia wody we wsi Broniszowice wpłynęła na podwyższenie standardu życia mieszkańców dziesięciu miejscowości, co rolnicy zgodnie podkreślają, uczyniła duży krok w zakresie rozwoju regionalnego, uzupełniła infrastrukturę techniczną, umożliwiła powstanie nowych miejsc pracy i ogólną stymulację rozwoju gospodarczego tego regionu. 2.Remont Publicznej Szkoły Podstawowej w Miłkowie. W zakres rzeczowy inwestycji weszło ocieplenie budynku szkoły z wykonaniem tynku mineralnego, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej oraz remont posadzek. 108

107 Realizacja projektu pochłonęła ogółem ,00 zł, z czego ,00 zł stanowiły środki własne wnioskodawcy tj. Gminy Bodzechów, a pozostałe ,00 zł uzyskano z dofinansowania z PAOW (42%). Realizacja tego projektu wychodzącego naprzeciw poprawie stanu infrastruktury szkolnej i warunków nauczania zakończyła się pełnym sukcesem. Odnowiony, ocieplony obiekt, z nowymi oknami i drzwiami stał się bardziej przyjazny dzieciom, które nie kryjąc zadowolenia opowiadają o nowym wizerunku ich,,starej szkoły. Odrestaurowana placówka jest w oczach uczniów o wiele atrakcyjniejsza, a nowe szczelne okna z nowoczesnymi zamknięciami stanowiły przez dłuższy czas dużą atrakcję dla dzieci. Również rodzice uczniów PSP w Miłkowie, a także cała społeczność lokalna, która odwiedza szkołę z okazji akademii związanych z obchodami świąt narodowych, okolicznościowych uroczystości takich jak Dzień Matki, Babci, Dziadka itp., wyrazili pełną aprobatę i uznanie dla inwestycji. Wszyscy zgodnie podkreślali kwestię, iż odnowiona szkoła jeszcze lepiej niż do tej pory służy okolicznym mieszkańcom do przeprowadzania miejscowych zebrań wiejskich, a podczas wyborów spełnia zadania lokalu wyborczego. Aktualnie w wyremontowanej placówce organizowany jest bezpłatny kurs podstaw obsługi komputera dla mieszkańców wsi, którzy chętnie korzystają z możliwości poszerzenia swoich kwalifikacji w efektownie wyglądającym obecnie budynku szkoły. Ocieplenie budynku, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej oraz remont posadzek poza oczywistym walorem estetycznym, mają również dość istotny wymiar finansowy. Dzięki przeprowadzonemu remontowi udało się poczynić znaczne oszczędności na ogrzewaniu, gdyż szczelne okna i drzwi oraz odpowiednie ocieplenie budynku powodują zatrzymywanie ciepła wewnątrz pomieszczeń. Zrealizowany w ramach całego projektu remont posadzek w szkole podniósł w znacznym stopniu bezpieczeństwo dzieci, które chętnie grają w różne gry i zabawy szkolne, co bez nowej, solidnej podłogi mogłoby stwarzać zagrożenie dla ich zdrowia. Remont Publicznej Szkoły Podstawowej w Miłkowie przyczynia się również do tworzenia silnego systemu edukacji i szkolenia, który będzie w stanie zapewnić uczniom odpowiedni poziom wiedzy oraz umiejętność przystosowania się do wymagań współczesnej gospodarki rynkowej. Dobre warunki nauczania, które osiągnięto dzięki realizacji omawianej inwestycji wywierają także bezpośredni wpływ na poprawę efektywności nauczania oraz podwyższenie kwalifikacji 109

108 absolwentów szkół wiejskich, co w przyszłości doprowadzi do widocznego zniwelowania różnic między ekonomicznym rozwojem obszarów wiejskich i miejskich. Najlepszym podsumowaniem inwestycji niech będą słowa 8-letniego Krzysia z II klasy PSP w Miłkowie, który powiedział: - Ja lubię moją szkołę, bo jest ładna, jest tu ciepło nawet jak była zima i było dużo śniegu. Teraz lubię chodzić do szkoły, bo jest fajna, a wcześniej nie była! 3.Wymiana instalacji c.o. wraz z przebudową pomieszczeń kotłowni węglowej na gazową dla potrzeb budynku Publicznej Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Szewnie. Projekt ten miał na celu modernizację systemu grzewczego, polegającą na wymianie instalacji c.o. wraz z przebudową pomieszczeń kotłowni węglowej na gazową dla potrzeb budynku Publicznej Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Szewnie. Zrealizowaną inwestycję wyceniono na PLN. 42% kwoty, tj PLN pokryła dotacja z PAOW, natomiast pozostałą sumę, czyli PLN wydatkowano z budżetu gminy. Szkoła, w której inwestycja została zrealizowana to największa placówka oświatowa w gminie, dysponująca bardzo dobrym zapleczem dydaktycznym i lokalowym, a remont instalacji grzewczej pozwolił na pełne wykorzystanie walorów PSP i PG w Szewnie. Sukces jakim zakończył się remont ogrzewania w sposób znaczący przyczynił się do wzmocnienia procesu konsolidacji szkół w gminie Bodzechów. W przyszłym roku zaplanowano likwidację szkoły w Magoniach, a uczniowie będą dowożeni do Szewny, gdzie mogą kontynuować naukę w nowoczesnym, w pełni wyposażonym budynku, spełniającym europejskie standardy. Wspomniany proces konsolidacji w perspektywie czasu zaowocuje poczynieniem istotnych oszczędności energii i lepszym wykorzystaniem posiadanego potencjału. Przebudowa kotłowni opalanej paliwem stałym koks węgiel na opalaną paliwem gazowym bezpośrednio wpłynęła na ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery, a to z kolei posłużyło niezaprzeczalnie do urzeczywistniania celów polityki ekologicznej państwa, województwa i gminy. Modernizacja instalacji zażegnała również ryzyko awarii ogrzewania, które w okresie funkcjonowania starego systemu grzewczego pojawiały się coraz częściej, powodując dezorganizację pracy szkoły. Po remoncie wszystko działa sprawnie, pomieszczenia kotłowni są 110

109 schludne, pozbawione pałętającego się pyłu węglowego, co również wywarło pośrednio pozytywny wpływ na poprawę warunków nauczania. O realizacji projektu z pełnym zadowoleniem wypowiadają się zarówno nauczyciele, którzy dostrzegli płynącą z całego przedsięwzięcia poprawę jakości procesu nauczania, jak i inni pracownicy szkoły oraz uczniowie.,,to, że nasze dzieci uczą się aktualnie w warunkach, gdzie mają zapewnione ciepło, odnowione sale lekcyjne, zaopatrzone we wciąż rosnącą ilość pomocy naukowych i sprzętu komputerowego oraz wspaniałą halę sportową, pozwoli na zapewnienie uczniom PG w Szewnie zasobu wiedzy, który umożliwi im ubieganie się o przyjęcie do najlepszych szkół średnich w powiecie.- powiedziała pani dyrektor. Z tego wynika, że realizacja inwestycji przyczynia się także w sposób pośredni do osiągnięcia celów wynikających z reformy oświaty, czyli do stworzenia silnego systemu edukacji i szkolenia, który zapewni uczniom odpowiedni poziom informacji oraz przystosuje ich do wymagań współczesnej gospodarki rynkowej. 4. Budowa drogi gminnej nr w Dębowej Woli Nowej do drogi powiatowej nr w miejscowości Dębowa Wola Nowa. Zakres przedmiotowy inwestycji dotyczył budowy 3,665-kilometrowego odcinka drogi gminnej stanowiącej lokalne połączenie z drogami powiatowymi. Koszt realizacji projektu wyniósł PLN z czego PLN stanowiła dotacja z PAOW. Ten 3,665-kilometrowy odcinek drogi gminnej aktualnie pełni funkcję połączenia lokalnego, stanowiącego sieć uzupełniającą dróg głównych (powiatowych). Ma to zasadnicze znaczenie i wpływ na funkcjonowanie 216 gospodarstw domowych, 37 podmiotów gospodarczych oraz 5 obiektów użyteczności publicznej (Publicznej Szkoły Podstawowej w Sarnówku, Przedszkola, Ośrodka Zdrowia, Kościoła Parafialnego, Domu Zakonnego Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, sprawującego opiekę nad dziećmi z upośledzeniem umysłowym). Mieszkańcy Dębowej Woli Nowej, Starej i Sarnówka oraz działające tam przedsiębiorstwa dzięki budowie drogi lokalnej nr zyskały dogodne połączenie z sąsiadującym Ostrowcem Św. poprzez uruchomienie komunikacji miejskiej, która w okresie poprzedzającym inwestycję nie docierała do tych miejscowości. W związku z tym młodzież dojeżdżająca do szkół ponad gimnazjalnych, a także wszyscy niezmotoryzowani pracujący w pobliskim mieście powiatowym Ostrowcu Św. 111

110 mają zapewniony dogodny środek transportu. Wpływa to bezpośrednio na poprawę warunków życiowych ludności mieszkającej w wymienionych wsiach, ułatwiając możliwość dojazdu do licznych instytucji zlokalizowanych w Ostrowcu Św. Z uwagi na to, iż Dębowa Wola Nowa i Stara oraz Sarnówek to miejscowości posiadające unikalne warunki turystyczne i krajobrazowe po wybudowaniu drogi możliwe stało się wykorzystanie walorów tych wsi do celów rekreacyjno-turystycznych. Sukcesywnie z roku na rok wzrasta liczba zwolenników wypoczynku na obszarach wiejskich, nie przeciążonych dotychczas ruchem turystycznym, zapewniających swobodny charakter wypoczynku i bezpośredni kontakt z przyrodą. Wzrost ruchu turystycznego pociągnął za sobą stopniowy rozwój sektora usług rekreacyjno-turystycznych, a to z kolei wpływa na zmniejszenie bezrobocia. Wykonanie omawianej inwestycji drogowej przyczyniło się także do rozbudowy infrastruktury, stanowiąc tym samym czynnik stymulujący rozwój sektora prywatnego. Istniejąca obecnie infrastruktura (wodociągowa, energetyczna, telefoniczna i dzięki środkom z PAOW drogowa) stworzyła warunki do aktywizacji małego biznesu. Po zakończeniu projektu budowy drogi wzrosła liczba przedsiębiorstw handlowo-usługowych, zlokalizowanych na terenie objętym inwestycją, które zakresem swej działalności wykraczają poza granice gminy Bodzechów. Zlikwidowanie istotnej przeszkody hamującej rozwój prywatnej inicjatywy, jaką był niedostateczny stan komunikacji spowodowało, iż część podmiotów prowadzących działalność gospodarczą przed realizacją projektu, obecnie jest w trakcie jej rozszerzania. Ten proces pozytywnie wpływa na powstawanie nowych miejsc pracy, co ma zasadnicze znaczenie dla bezrobotnych mieszkańców gminy. Część z nich znalazła zatrudnienie w rozwijających się i powstających po zrealizowaniu projektu przedsiębiorstwach. Również budowa samej drogi zapewniła pracę pewnej części miejscowej ludności. Budowa lokalnego połączenia drogowego w Dębowej Woli Nowej przyniosła także ożywienie na rynku nieruchomości, co przejawia się wzmożonym kupowaniem atrakcyjnie położonych działek pod budowę domów przez mieszkańców sąsiadującego z gminą Bodzechów Ostrowca Św. Znudzeni monotonią miejskiego życia ostrowczanie chętnie nabywają od Agencji Własności Skarbu Państwa ziemię z zamiarem budowy domów mieszkalnych bądź domków letniskowych, idealnych do sobotnio-niedzielnego wypoczynku. To zwiększone zapotrzebowanie na usługi budowlane zapewnia zatrudnienie sezonowe co najmniej 20 osobom. 112

111 Budowa asfaltobetonowej drogi w Dębowej Woli Nowej poprawiła także poziom bezpieczeństwa mieszkańców okolicznych wsi, gdyż obecna nawierzchnia ułatwia w sytuacji niebezpieczeństwa dojazd Straży Pożarnej czy Pogotowia Ratunkowego. Omawiana inwestycja zaowocowała również udogodnieniami w zakresie dowozu zaopatrzenia dla miejscowych sklepów i zakładów usługowo-handlowych, co przyczynia się do podnoszenia poziomu życia mieszkańców. Warto także wspomnieć, iż ponadlokalne usytuowanie przedsięwzięcia powoduje, że obecnie jest ono wykorzystywane do obsługi sąsiednich gmin. Projekt budowy drogi w Dębowej Woli Nowej osiągnął wszystkie zamierzone cele i zakończył się pełnym sukcesem. Całkowity koszt czterech sfinalizowanych projektów wyniósł ,00 zł, z czego ,00 zł pochodziło z dotacji PAOW. Dzięki środkom finansowym uzyskanym z Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich udało się przeprowadzić wszystkie omawiane inwestycje z pełnym sukcesem i w możliwie krótkim czasie. Ma to kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju naszej gminy i poprawy poziomu życia jej mieszkańców. Udział w finansowaniu wymienionych projektów umożliwił zrealizowanie zadań priorytetowych wynikających ze,,strategii Rozwoju Gminy Bodzechów, co jest niejako,,kołem zamachowym napędzającym dalszy postęp ekonomiczny i społeczny jednostki samorządowej na terenie, której mieszkamy. Wszystkie dotacje pochodzące z PAOW zostały w pełni wykorzystane i spożytkowane z rozwagą, stanowiąc istotny, niezastąpiony wkład w jeszcze aktywniejszy rozkwit naszej gminy. Andrzej Pałys Wójt gminy Solec Zdrój: ( ) Przy udziale środków z PAOW w roku 2002 w naszej gminie oddano do użytku budynek gimnazjum o powierzchni użytkowej 2.660,5 m 2, w którym znajduje się 9 sal lekcyjnych, kuchnia, jadalnia, biblioteka i czytelnia, siłownia i gabinet stomatologiczny. Dzięki tej inwestycji stworzono odpowiednie warunki nauki dla naszej młodzieży. Nauczycieli z gminy Solec-Zdrój korzystali także z prowadzonych w ramach PAOW szkoleń i kursów dla nauczycieli i dyrektorów szkół. Ich poziom uczestnicy ocenili wysoko, a zdobyte wiadomości i umiejętności wykorzystywane są w praktyce, co wpływa na podniesienie jakości nauczania. 113

112 Przeprowadzone szkolenia komputerowe dla dyrektorów i nauczycieli zachęciły uczestników do pracy z komputerem oraz nauczyły efektywnego wykorzystania technologii informacyjnej w pracy zawodowej. Zakupione pomoce naukowe w znacznym stopniu pozwoliły uzupełnić braki w poszczególnych pracowniach. Przekazane środki finansowe przyniosły także poprawę stanu obiektu szkolnego w Szkole Podstawowej w Zborowie. Przeprowadzony remont budynku szkolnego, m.in. wymiana okien i naprawa dachu, poprawił warunki nauki i pracy. W ramach Programu wyposażono także salę lekcyjną przeznaczoną do nauczania dzieci sześcioletnich w nowe meble, środki dydaktyczne, zabawki, co stwarza możliwości udanego startu edukacyjnego. 114

113 4. Wnioski ogólne z realizacji Programu / rekomendacje Patrząc na PAOW z dzisiejszej perspektywy można dostrzec w jego konstrukcji co najmniej kilka innowacyjnych i pionierskich jak na tamten okres elementów, które zaważyły na odbiorze społecznym Programu i zdecydowały o postrzeganiu go jako istotnego kroku w przygotowaniu samorządów do absorpcji środków z Unii Europejskiej. Do elementów tych można zaliczyć: 1. Wielopłaszczyznowość (wielosektorowość) Programu, będąca wyrazem a także realizacją nowego podejścia do problematyki wiejskiej, polegającego na poszerzeniu perspektywy postrzegania wsi i obszarów wiejskich. Dotychczas tereny wiejskie postrzegane były głównie przez pryzmat rolnictwa i na tą dziedzinę nakierowane były Programy wsparcia. PAOW został zorientowany na najważniejsze problemy związane z rozwojem obszarów wiejskich w obrębie danego terytorium (jednostki terytorialnej samorządu: gminy/powiatu/województwa). Poprzez stymulowanie powstawania pozarolniczych miejsc pracy miał przyczynić się do poprawy jakości życia mieszkańców wsi i małych miasteczek. W tym aspekcie był to program nowatorski i torował drogę programom finansowanym ze środków Unii Europejskiej. 2. Zdecentralizowany system zarządzania Programem przejawiający się we wprowadzeniu podziału kompetencji i odpowiedzialności pomiędzy lokalne, regionalne i centralne szczeble władzy. Niewątpliwym sukcesem Programu było przekazanie znacznych uprawnień i kompetencji Regionalnym Komitetom Sterującym, które dzięki elastycznym zasadom programu zyskały możliwość wyboru priorytetów zgodnych ze strategią województwa. Uprawnienia te w połączeniu z wielokomponentowością programu stwarzały możliwość realokacji środków między komponentami, w zależności od potrzeb adresatów PAOW. Połączenie obu w/w aspektów (wielosettorowość i podział kompetencji) generowało również problemy w postaci konieczności współpracy różnych jednostek i zespołów, zaangażowanych we wdrażanie Programu na różnych szczeblach administracji rządowej i samorządowej. Problemy te zostały jednak zminimalizowane dzięki utworzeniu na szczeblach centralnym i regionalnych jednostek koordynujących wdrażanie PAOW. Wprowadzenie do struktury organizacyjnej jednostek koordynujących (WBWP, JKP) miało niebagatelne znaczenie dla usprawnienia współpracy między zaangażowanymi instytucjami i w znacznej mierze przyczyniło się do sukcesu Programu. 115

114 3. Zasady wyboru projektów. Program wprowadził przejrzyste zasady kwalifikacji projektów do realizacji. Ustalone przez Regionalne Komitety Sterujące kryteria oceny wniosków były podawane do publicznej wiadomości z odpowiednim wyprzedzeniem, a stworzone w oparciu o nie listy rankingowe stanowiły podstawę kierowania projektów do realizacji. Proces kwalifikacji projektów stał się przez to klarowny, jasny i transparentny. 4. Orientacja oddolna przejawiająca się koniecznością wykazania inicjatywy ze strony uprawnionych jednostek zarówno w procesie przygotowania odpowiednich dokumentów aplikacyjnych, jak i w zabezpieczeniu środków na pokrycie udziału własnego w realizowanych zadaniach. Program odegrał ważną rolę w mobilizacji jednostek samorządu terytorialnego na rzecz przedsięwzięć służących rozwojowi, zwłaszcza w sferze tzw. komponentów miękkich. Wysokie wskaźniki wykorzystania środków w komponentach szkoleniowych są wynikiem przełamania stereotypów i otwarcia samorządów na działania, których efekty będą widoczne w dłuższej perspektywie czasu (inwestowanie w kapitał ludzki). PAOW odegrał także dużą rolę w przełamywaniu nieufności w stosunku do środków pomocowych oraz w upowszechnianiu postaw przedsiębiorczych, zarówno w sferach samorządowych, jak i w kręgach osób bezrobotnych i drobnych przedsiębiorców będących odbiorcami lub dostawcami usług świadczonych w ramach programu. 5. Elastyczność Programu przejawiająca się pewną dozą swobody w dysponowaniu środkami przez województwa (możliwość kształtowania strategii wykorzystania środków w zależności od potrzeb regionu poprzez ustalanie kryteriów oceny, możliwość dokonywania przesunięć środków między komponentami itp.), a także otwartość na dokonywanie zmian dostosowujących zapisy Programu do zdiagnozowanych w trakcie realizacji potrzeb. 6. Budowanie nowej jakości współpracy samorządów lokalnych i regionalnych oraz administracji rządowej w zakresie właściwego i efektywnego gospodarowania środkami pomocowymi przeznaczonymi na aktywizację i rozwój obszarów wiejskich. 116

115 5. Zakończenie Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich był Programem, w którym wzięły udział niemal wszystkie jednostki samorządu terytorialnego Województwa Świętokrzyskiego. Przedstawiona w załączniku nr 10 liczba Beneficjentów dotyczy tylko komponentów B2 i C. Doliczając do tego jednostki samorządowe, których przedstawiciele korzystali ze szkoleń z zakresu podkomponentu B3 i C3 oraz gminy, z których osoby bezrobotne korzystały z usług oferowanych w komponencie B1 okazuje się, że wszystkie jednostki terytorialne z województwa skorzystały w jakimś stopniu z PAOW. Tak duża liczba Beneficjentów przy stosunkowo niewielkich środkach dostępnych w ramach Programu jest m.in. wynikiem strategii wdrażania Programu w województwie przyjętej przez RKS, który od samego początku kładł nacisk na szkoleniowy aspekt PAOW. Chodziło o taki dobór kryteriów, aby z PAOW mogło skorzystać jak najwięcej jednostek samorządowych. Zakładano, że udział w Programie przygotuje samorządy (pracowników) do udziału w późniejszych Programach Przedakcesyjnych (SAPARD), oraz do korzystania z Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej. Wydaje się, że założenia RKS okazały się słuszne. Potwierdzają to w rozmowach pracownicy urzędów gminnych/powiatowych, oraz wysokie wskaźniki wykorzystania środków z SAPARD w woj. Świętokrzyskim. Wyżej przyjęte założenia przy ustalaniu kryteriów oceny wniosków nie spowodowały całkowitego odrzucenia dużych projektów. Jak widać z przedstawionych zestawień, poza drobnymi projektami były realizowane również duże inwestycje, zwłaszcza w kategorii robót kanalizacyjnych oraz drogowych. Było to możliwe dzięki decyzji RKS o podziale projektów na kategorie i ustaleniu dla każdej kategorii odrębnej listy rankingowej. Zrealizowane zostały w całości listy rankingowe projektów wodociągowych i kanalizacyjnych. Nie została w całości zrealizowana lista projektów drogowych. Listy wodociągowe i kanalizacyjne udało się zamknąć przede wszystkim dlatego, że duża część projektów została z nich wycofana przed skierowaniem do realizacji, ponieważ w większości uzyskały dotacje z innych źródeł. Wynika z tego, że najmniejsze szanse na uzyskanie dofinansowania z innych Programów miały (i nadal mają) niewielkie inwestycje drogowe. Ze złożonego zapotrzebowania (ilości wniosków) wynika także, że istnieje bardzo duże zapotrzebowanie na Programy wsparcia z zakresu inwestycji oświatowych. Dobry wskaźnik wykorzystania środków Programu był możliwy dzięki bieżącej analizie wykorzystania i sukcesywnemu kierowaniu do realizacji kolejnych projektów w miarę 117

116 pojawiania się oszczędności wynikających z mniejszych zwykle wartości projektów po przetargach, oraz z różnic kursowych (województwo otrzymało dotację w EURO, natomiast Beneficjenci w PLN). Dla celów sprawozdawczości (raporty do Banku Światowego) został wdrożony system informatyczny tzw. MIS, który z czasem (w miarę rozbudowywania systemu) stał się doskonałym narzędziem zarządzania środkami zarówno na poziomie regionalnym jak i krajowym. PAOW jako pierwszy tego typu program zaproponował kompleksowe podejście do wsparcia terenów wiejskich. Rodziło to trudności w zakresie koordynacji działań (wielość komponentów, różne zasady obiegu informacji, dokumentacji, środków), ale miało też pozytywny aspekt w postaci stworzenia nawyku całościowego podejścia do rozwiązywania problemów obszarów wiejskich. 118

117 Członkowie oraz obserwatorzy Regionalnego Komitetu Sterującego podejmującego decyzje w sprawach PAOW Aktualni członkowie RKS 1. Franciszek Wołodźko Marszałek Województwa, Przewodniczący RKS, 2. Joanna Grzela Wicewojewoda Świętokrzyski, Wiceprzewodnicząca Komitetu, 3. Józef Kwiecień Wicemarszałek Województwa Świętokrzyskiego, 4. Jerzy Borowski Burmistrz Miasta Sandomierz, 5. Jerzy Kolarz Starosta Powiatu Buskiego, 6. Zbigniew Krzysiek Starosta Powiatu Włoszczowskiego, 7. Ryszard Ciźla Prezes Świętokrzyskiej Izby Rolniczej, 8. Barbara Piwnik Świętokrzyski Wicekurator Oświaty, 9. Małgorzata Misztela Przedstawiciel Świętokrzyskiego Centrum Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej, 10. Michał Markiewicz Burmistrz MiG Skalbmierz, 11. Ryszard Zbróg Prezydent Staropolskiej Izby Przemysłowo Handlowej, 12. Jerzy Strzelec Dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego i Współpracy z Zagranicą w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Świętokrzyskiego. 13. Andrzej Pałys Wójt Gminy Solec Zdrój. Byli członkowie RKS 14. Józef Szczepańczyk Były Marszałek Województwa Pierwszy Przewodniczący RKS, 15. Marian Dojka Były Wicewojewoda, były Wiceprzewodniczący Komitetu, 16. Jolanta Daniel Prezes Świętokrzyskiej Agencji Rozwoju Regionu, 17. Andrzej Jabłoński Burmistrz MiG Kunów, 18. Witold Garnuszek Wójt Gminy Samborzec, 19. Tadeusz Domińczak Wójt Gminy Sobków, 20. Andrzej Maciąg Były Prezes Świętokrzyskiej Izby Rolniczej, 21. Bogusław Nowak Wójt Gminy Mirzec, 22. Henryk Michałkiewicz Były Burmistrz MiG Jędrzejów, 23. Wiktor Krotla - Były Starosta Włoszczowski, 24. Wiesław Gałka - Były Starosta Powiatu Kieleckiego, 25. Irena Dziedzic Saj Z-ca Dyrektora Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej, 26. Janusz Kubiakowski - Były Członek Zarządu Województwa Świętokrzyskiego, 27. Leszek Kapcia - Były Burmistrz MiG Jędrzejów, 28. Adam Sosnowski Były Starosta Powiatu Koneckiego, 29. Andrzej Sygut Były Świętokrzyski Kurator Oświaty, Obserwatorzy: 1. Andrzej Lato Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Kielcach, 2. Janusz Śledziński Z-ca Dyrektora Departamentu Obszarów Wiejskich, Mienia i Geodezji w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Świętokrzyskiego, 3. Maria Mozer Baran Dyrektor RO ARiMR w Kielcach, 4. Franciszek Kadzik Przedstawiciel JKP w Warszawie, 5. Leszek Papaj Przedstawiciel Wojewody Świętokrzyskiego, 6. Edward Adamiec Były Dyrektor RO ARiMR w Kielcach, 7. Witold Sokała Były Dyrektor RO ARiMR w Kielcach. 119

118 Pracownicy Wojewódzkiego Biura Wdrażania Programu: 1. Krzysztof Domagała Dyrektor WBWP, 2. Mirosława Mochocka Koordynator PAOW, Główny specjalista finansowy, 3. Małgorzata Bieniak Główny specjalista ds. przetargów, 4. Beata Dzidowska Specjalista ds. baz danych. 120

119 Wykaz załączników: 1. Sumy dotacji uzyskane przez gminy/powiaty w ramach PAOW mapki, 2. Koszty realizacji zadań oraz plan zapotrzebowania na środki załącznik do Porozumienia z dnia 12 października 2000r. 3. Koszty realizacji zadań oraz plan zapotrzebowania na środki załącznik do aneksu nr 3 do Porozumienia z dnia 12 października 2000r. 4. Projekty w kategorii rozbudowa, remonty, modernizacja budynków szkolnych zrealizowane w ramach PAOW, 5. Projekty w kategorii świetlice szkolne zrealizowane w ramach PAOW, 6. Projekty w kategorii wyposażenie klas zerowych zrealizowane w ramach PAOW, 7. Projekty w kategorii drogi zrealizowane w ramach PAOW, 8. Projekty w kategorii kanalizacje zrealizowane w ramach PAOW, 9. Projekty w kategorii wodociągi zrealizowane w ramach PAOW, 10. Zestawienie Beneficjentów i realizowanych przez nich projektów. 121

120

121