Metody oraz skala introdukcji, reintrodukcjii wsiedlaniazwierzynyna przykładzie głuszca

Transkrypt

1 Metody oraz skala introdukcji, reintrodukcjii wsiedlaniazwierzynyna przykładzie głuszca Nadleśnictwo Wisła Zenon Rzońca

2 Zasięgi występowania głuszców R.Potapov & R.Sale 2013

3 Występowanie głuszca w krajach Europy (Storch 2007). Objaśnienia: OS ochrona ścisła, OC ochrona częściowa, Ł łowny Państwo Status prawny Czerwona księga Liczebność Trend Albania OS? Andora OS 600? Austria OC/Ł X / Białoruś OC/Ł / Bośnia i Herc. Ł? /? Bułgaria Ł X 2000 Chorwacja OS Czechy OS X ? Estonia OS X 3000 Finlandia OC/Ł Francja OS/Ł / Grecja X Hiszpania OS X 2000 Lichtenstein OS X + /? Litwa OS X?? Łotwa Ł ? Polska OS X Niemcy OS X / Norwegia Ł > Rumunia OS/Ł ? Rosja (cała) OC/Ł / Serbia OS/Ł 230 Słowacja OS X tokowisk Słowenia OS X 1200 / Szwecja Ł Szwajcaria OS X 1000 Wlk. Brytania OS X 2000 Ukraina OS X <4000

4 Szkocja (Watson, Moos 2008). Głuszce wyginęły w VIII wieku Pierwsza udana reintrodukcja głuszców na świecie, w latach , w oparciu o 64 osobniki wyklute z jaj głuszców ze Szwecji i podkładanych pod pardwy Reintrodukcję poprzedzono silną redukcją drapieżników Po 15 latach liczebność głuszców wzrosła do ok szt. W roku 1970 liczebność głuszców sięgała szt. Na początku XXI wieku spadła znów do ok szt. ale obecnie znów ma tendencję wzrostową

5 W Szkocji do tokowika potrafi przychodzić ponad 15 głuszyc

6 Programy reintrodukcji głuszca zrealizowane ma terenie Niemiec, Czech i Francji, z którymi zapoznano się przed uruchomieniem hodowli w Nadleśnictwie Wisła.

7 Niemcy (Siano, Klaus 2013). W drugiej połowie XX w zrealizowano 11 programów odbudowy populacji głuszców 5 reintrodukcji i 6 wsiedleń (zasileń wymierających populacji). Poszczególne projekty trwały od 2 do 33 lat. Wypuszczono 4600 szt. głuszców pochodzących z hodowli i 200 szt. odłowionych w Rosji i Szwecji dzikich głuszców. Najwięcej ptaków uwolniono w Lesie Bawarskim szt. i GórachHarz 1037szt. Tylko w Lesie Bawarskim notowany jest wzrost populacji W 5 rejonach głuszec wyginął, w 2 obserwowany jest regres, z 2 rejonów brakuje informacji o efektach Realizowane programy Brandenburgia, Sauerland i Turyngia

8 Karpaty Puszcza Augustowska Puszcza Solska Bory Dolnośląskie Razem w Polsce głuszców

9 Polska (Czudek 1931, Graczyk & al. 1980) Pierwsze reintrodukcje (translokacje) głuszców na obecnych ziemiach polskich miały miejsce w Lasach Pszczyńskich w 1880r (N-ctwo Kobiór) i Sławenczycach (N-ctwo Rudziniec) Uwolniono 130 dzikich ptaków pochodzących ze Szwecji. Za przyczynę nieudanej translokacji należy uznać zmiany środowiska spowodowane odwadnianiem terenu! Następna reintrodukcja miała miejsce w 1978r w N-ctwie Oborniki, w L-ctwie Kiszewko uwolniono 3 koguty i 3 głuszyce wodzące 15 piskląt

10 Polska (Czudek 1931, Graczyk & al. 1980) Drugim rejonem reintrodukcji były lasy Pilskie(N-ctwa Złotów i Jastrowie), gdzie w latach 1979 i 1980 uwolniono 50 osobników (6 i 7 dorosłych oraz 37 młodych głuszców. Łącznie w Wielkopolsce w latach uwolniono 94 głuszce. Uwolnione ptaki pochodziły z hodowli uruchomionej w 1975r w Stacji Doświadczalnej w Stobnicy AR Poznań pod kierownictwem prof. R. Graczyka. Głuszce tworzące stado zarodowe 17 i 13 pochodziły z okolic Omska(Zachodnia Syberia)

11 Ostoje głuszca w polskich Karpatach Zachodnich 526 szt 113 szt. Słowacja

12 Ostoje i liczebność N-ctwo Wisła N-ctwo Węgierska Górka RAZEM Beskid Śląski w Beskidzie Śląskim Barania Góra Romanka WHG Ostoje i liczebność Pilsko N-ctwo Jeleśnia N-ctwo Ujsoły N-ctwo Węgierska Górka RAZEM Beskid śywiecki w Beskidzie śywieckim Wielka Racza

13 Przyjęte zasady restytucji głuszców w Beskidzie Śląskim 1. Rodzima populacja jest bliska wyginięcia. 2. Poznano przyczyny regresu populacji. 3. Miejscem restytucji będą odpowiednie biotopy. 4. Efektywność działań będzie przedmiotem badań 5. Zostaną spełnione warunki określone w zezwoleniu Ministra Środowiska (IUCN i UE). 6. Źródłem ptaków do wsiedleń będzie hodowla, w której głuszyce wylęgają i opiekują się pisklętami 7. Stado podstawowe pochodzić będzie z górskich populacji zaliczanych do podgatunku: Tetrao urogallus major.

14 Powody spadku liczebności Biotop, drapieŝniki, niepokojenie, klimat PrzeŜywalność piskląt! Niepokojenie DrapieŜniki Pogoda, anomalie pogodowe Habitat Biotop Roślinność Struktur Bestandesmosaik Mozaika biotopu Landschaftsmosaik Mozaika krajobrazu Wpływ bezpośredni Wpływ pośredni

15 Polska Restytucja głuszców w Beskidzie Śląskim W latach uwolniono łącznie w Beskidzie Śl. 530 szt. młodych ptaków pochodzących z hodowli uruchomionej w 2002r w Nadleśnictwa Wisła(min. 14 szt., max. 90 szt. rocznie) W 2006r uwolniono 10 głuszców (4 i 6 ) z nadajnikami telemetrii satelitarnej. Przeżywalność roczna wyniosła 50% Po 10 latach realizacji programu liczebność populacji głuszców wbeskidzieśląskimjestoceniananaok.40 60osobników Odtworzono 4 tokowiska(max. 5 kogutów) Od 2010 są corocznie obserwowane młode wylęgnięte przez uwolnione matki(3-4 rodziny w roku)

16 W Wiśle uwalnianie głuszców odbywało się z wykorzystaniem wolier adaptacyjnych.

17 W bieŝącym roku budowana jest w CZ Beskidach nowa wolierowa hodowla w Nadleśnictwie Frydek Mistek

18 Polska Restytucja głuszców w Borach Dolnośląskich Wlatach uwolnionowN-ctwieRuszówłącznie131 szt. młodych ptaków(75 i 56 ) 39 szt. z hodowli przy Parku Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie odchowanych metodą born to be free 75 szt. z hodowli głuszców w Nadleśnictwie Wisła 17 szt. z hodowli głuszców w Nadleśnictwie Leżajsk Ponad 50% ptaków jest monitorowana telemetrycznie W 2011 stwierdzono pierwsze toki a w 2012 pierwszy rozród Wiosną 2014r wsiedlono 14 dzikich kur odłowionych w Szwecji.

19

20 Woliery adaptacyjne Ruszów

21

22 Wypuszczanie ptaków

23

24

25

26 Jednoroczna kura z potomstwem, sierpień 2013

27 Polska Restytucja głuszców w Puszczy Augustowskiej W latach uwolniono w Puszczy Augustowskiej łącznie 13 szt. młodych ptaków pochodzących z z hodowli przy Parku Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie odchowanych metodą born to be free Wszystkie ptaki były monitorowane telemetrycznie W 2014 translokowano 40 dzikich głuszców (20 i 20 ) z populacji rosyjskich z okolic Kirowa. Po 30 dniowej kwarantannie ptaki zostały uwolnione. W ramach projektu prowadzona jest poprawa jakości środowiska oraz redukcja drapieżników na pow. 70 tys. ha

28 Hodowla głuszców w Wiśle jest jedną z 4 hodowli w PL Ekotyp głuszca: górski i nizinny Stado podstawowe: ekotyp górski: = 22 ekotyp nizinny: 4 +2 = 6 Rocznie odchowuje się około 100 młodych głuszców W latach wylęgło się w hodowli 1117piskląt, z których odchowano 826 młodych głuszców (74%) w tym: 384 koguty i 442kury, Z tego: W Beskidzie Śląskim uwolniono -530głuszców W Nadleśnictwie Ruszów i Nawojowa głuszców Sprzedano -57głuszców -do wszystkich hodowli w Polsce i do sąsiadów: LT, UA, SK, CZ, D

29 Woliera z wybiegami

30 Ośrodek hodowli głuszca Nadleśnictwo Leżajsk Rok powstania: 1994 Lokalizacja: Brzóza Królewska Ekotyp głuszca: nizinny Stado podstawowe: 13 9 Ilość wypuszczonych ptaków: 30 szt. Sposób uwalniania ptaków: przez wolierę adaptacyjną Hodowla jest planowanym zapleczem dla ostoi lubelskich

31 Hodowla głuszca w Parku Dzikich Zwierząt Rok powstania: 1992 Lokalizacja: Kadzidłowo (Mazury) Ekotyp głuszca: nizinny Stado podstawowe: 16 4 Ilość wypuszczonych ptaków: szt. Sposób uwalniania ptaków: metodą born to be free Od 2007 roku ptaki z hodowli uwalniane są do polskich i niemieckich ostoi nizinnych

32 Ośrodek hodowli głuszca Nadleśnictwo Głęboki Bród Rok powstania: 2013 Lokalizacja: Hylinki Ekotyp głuszca: nizinny Stado podstawowe: 7 4 Ilość wypuszczonych ptaków: hodowla w okresie tworzenia Sposób uwalniania ptaków: metodą born to be free Hodowla jest planowanym zapleczem dla ostoi augustowskiej

33 33

34 34

35 Pierwsze krytyczne w reintrodukcjach 4 tygodnie po wypuszczeniu przeżyło: Łącznie program: 89,6% wsiedlonych ptaków 96,3% kogutów 80,9% kur Hodowla w Wiśle: 79,2 wsiedlonych ptaków 91,7% kogutów 66,7% kur Hodowla w Kadzidłowie: 100%

36 Areały bytowania w pierwszym miesiącu po uwolnieniu (październik 2010) Głuszce z Kadzidłowa Głuszce z Wisły

37 3000 Średnie areały bytowania (ha) młodych głuszców wsiedlonych na terenie Nadleśnictwa Ruszów w latach w pierwszych 12 miesiącach po wypuszczeniu Hodowla Kadzidłowo Hodowla Wisła 2500 Areał bytowania (ha)

38 Przyczyny śmiertelności młodych głuszców monitorowanych telemetrycznie (n=27) wsiedlonychna terenie Nadleśnictwa Ruszów w latach choroby 9,5 % Wypadki losowe 4,8 % przyczyna nieznana 9,5 % drapieżniki 76,2 %

39

40 Porównanie udziału poszczególnych gatunków drapieżników w śmiertelności kogutów oraz kur głuszca wsiedlonychw Nadleśnictwie Ruszów w latach koguty kury 42,9% kuna 28,6% lis 28,6% jastrząb 11,1% 11,1% lis kuna 77,8% jastrząb

41

42 42 Łącznie odłowiono 36 jastrzębi w okresie X.2012 III.2013

43 Kontrola drapieŝnictwa przy wykorzystaniu makiet gniazd Ruszów 2007 rok Wisła 2008, 2009, 2011, 2013 rok Cele eksperymentu: Ocena presji drapieżników na potencjalne lęgi głuszca Porównanie wyników z danymi z innych rejonów występowania głuszca w Polsce

44 Wyniki eksperymentu, Nadleśnictwo Ruszów, maj Niezniszczone makiety gniazd głuszca (%) Tereny, gdzie występuje głuszec (leśnictwa Głuszec i Dzików) Tereny, gdzie nie zaobserwowano występowania głuszca w ciągu ostatnich 10-ciu lat ZałoŜenie makiet1 dzień 2 dzień 3 dzień 4 dzień 5 dzień 6 dzień 7 dzień

45 100 Wyniki kontroli drapieŝnictwa w okresie lęgowym głuszców przy wykorzystaniu makiet gniazd Po 4 tygodniach pozostało nie zniszczonych: 5 makiet w 2008r 16 makiet w 2009r 35 makiet w 2011r 41 makiet w 2013r 20 0 wyłożone kontrola 1 kontrola 2 kontrola 3 kontrola 4 5

46 Capercaillie in Scotland Biotop głuszców w Szkocji.

47 Crom Allt Uneven aged 150 year + seminatural mixed pinewood

48 W Szkocji do przyjaznego głuszcom gospodarowania przekonuje się właścicieli lasów! Capercaillie in Scotland

49 50 year old SP plantation X Mondhuie wood

50

51

52 We wszystkich ostojach w PL była wykonywana w 2010, ocena biotopu metodą HSI 52

53 1 Wyniki oceny poszczególnych ostoi głuszcowych w Beskidach Wisła Barania Góra Jeleśnia Węgierska Górka Pilsko Hodowla głuszców Wielka Racza Ujsoły

54 Biotop głuszca w Beskidach HSI 1

55 Biotop głuszca w Beskidach HSI 1

56 Poprawa biotopów lęgowych. Ochrona czynna i wspierające przepisy prawne. Kształtowanie optymalnej struktury drzewostanów, podszytu i warunków osłonowych. Ochrona i odtwarzanie terenów podmokłych. Ochrona i promowanie rozwoju borówczysk Zasilanie osobnikami nie spokrewnionymi. DuŜa skala działań. Kluczem do sukcesu jest: naturalna reprodukcja! W odpowiednim czasie (jak najszybciej).

57 Dziękujemy za uwagę