REGULACJE W ZAKRESIE PRAWA CELNEGO I PODATKU AKCYZOWEGO PO PRZYSTĄPIENIU POLSKI DO UNII EUROPEJSKIEJ

Transkrypt

1

2 REGULACJE W ZAKRESIE PRAWA CELNEGO I PODATKU AKCYZOWEGO PO PRZYSTĄPIENIU POLSKI DO UNII EUROPEJSKIEJ DOŚWIADCZENIA I PERSPEKTYWY redakcja naukowa Piotr Stanisławiszyn Tomasz Nowak Warszawa 2012

3 Spis treści Spis treści Wykaz skrótów / 9 Przedmowa / 21 Część I Prawo podatkowe / 23 Wpływ metod ewidencji eksportu na zastosowanie stawki 0% w podatku od towarów i usług (Krzysztof Biernacki) / 25 Orzecznictwo sądów administracyjnych w zakresie podatku akcyzowego dotyczące olejów smarowych studium przypadku (Dagmara Dominik Ogińska) / 36 Wygaśnięcie obowiązku podatkowego w akcyzie zagadnienia doktrynalne i praktyczne (Andrzej Gorgol) / 51 Akcyza od energii elektrycznej i niektórych pochodnych ropy naftowej regulacje prawne oraz ich implikacje fiskalne w kontekście zgodności z prawem Unii Europejskiej (Joanna Kiszka) / 68 Prawne aspekty kontroli nad obrotem wyrobami akcyzowymi (Anna Kobylska) / 87 5

4 Spis treści Zwolnienia przedmiotowe alkoholu etylowego skażonego w kontekście polskich przepisów akcyzowych oraz przepisów Unii Europejskiej (Artur Szklarek, Marcin Kotwica) / 104 Zwolnienia od akcyzy skażonego alkoholu etylowego oraz napojów alkoholowych (Robert Kubal) / 117 EMCS (Excise Movement and Control System) zagrożenie czy szansa? (Zbigniew Liptak, Marcin Zawadzki) / 129 Zakres wyrobów opodatkowanych akcyzą w Polsce w świetle art. 2 ust. 4 lit. b dyrektywy Rady 2003/96/WE (Elżbieta Lis) / 143 Zastosowanie zasady jednokrotności opodatkowania w obrocie wyrobami akcyzowymi z zapłaconą akcyzą (Anna Marzec) / 152 Opodatkowanie akcyzą energii elektrycznej w świetle orzecznictwa (Dominik Mączyński) / 162 Wpływ orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej na orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego w zakresie podatku akcyzowego (Artur Mudrecki) / 173 Implementacja przepisów unijnych w zakresie opodatkowania wyrobów tytoniowych (Grzegorz Musolf) / 189 Pojęcie podmiotu zobowiązanego w podatku akcyzowym praktyczne problemy z definicją podatnika podatku akcyzowego (Iwona Pełka) / 204 Co dalej po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 września 2010 r., P 94/08? (Piotr Pietrasz) / 218 6

5 Prawno-organizacyjna ewolucja funkcji kontroli w towarowym łańcuchu dostaw (Konrad Raczkowski, Tomasz Zaborek) / 230 Spis treści Problemy konstrukcyjne typów czynów zabronionych z art. 63 oraz art. 65 k.k.s. na tle zmiany normatywnej (Tomasz Razowski) / 246 Podatnik podatku akcyzowego a stosowanie sankcji karnoskarbowych (Piotr Stanisławiszyn) / 256 Część II Prawo celne / 275 Postępowanie dotyczące wprowadzenia towarów na obszar celny Unii Europejskiej z uwzględnieniem zmienionej regulacji Wspólnotowego Kodeksu Celnego (Karolina Jagiełło) / 277 Umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania a prawo celne. Wybrane zagadnienia (Krzysztof Lasiński Sulecki) / 294 Klasyfikacja taryfowa pojazdów kolekcjonerskich zarys problematyki (Maciej Mielczarek) / 310 Wiążące i niewiążące interpretacje prawa celnego jak bardzo wiążące, jak bardzo niewiążące? (Wojciech Morawski) / 332 Przedstawicielstwo w sprawach celnych zarys problematyki (Tomasz Nowak) / 352 Zasada autonomii proceduralnej państw członkowskich a jednolitego stosowania prawa celnego na całym obszarze celnym Wspólnoty (art. 2 ust. 1 w.k.c.) na przykładzie zasady trwałości ostatecznych decyzji w sprawach celnych (art. 128 o.p.) (Karol Piech) / 366 7

6 Spis treści Wprowadzenie do rozważań nad tajemnicą celną (Ewa Piechota Oloś) / 384 Instytucja dobrowolnego poddania się odpowiedzialności w kontekście odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za przestępstwa celne (Aleksandra Przybyła) / 397 Rewizja ceł antydumpingowych i wyrównawczych w ramach Unii Europejskiej a prawo Światowej Organizacji Handlu (Joanna Ryszka) / 412 Ewolucja koncepcji podstaw wymiaru należności celnych w Polsce wybrane zagadnienia (Piotr Sawczuk) / 429 Lista uczestników / 443 Wybrana bibliografia / 447 8

7 Wykaz skrótów Wykaz skrótów I. Akty normatywne 1. Prawo krajowe A. Prawo celne k. cel. ustawa z dnia 9 stycznia 1997 r. Kodeks celny (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 75, poz. 802 z późn. zm.) pr. cel. ustawa z dnia 19 marca 2004 r. Prawo celne (Dz. U. Nr 68, poz. 622 z późn. zm.) pr. cel. z 1961 r. ustawa z dnia 14 lipca 1961 r. Prawo celne (Dz. U. Nr 33, poz. 166 z późn. zm.) pr. cel. z 1975 r. ustawa z dnia 26 marca 1975 r. Prawo celne (Dz. U. Nr 10, poz. 56 z późn. zm.) pr. cel. z 1989 r. ustawa z dnia 28 grudnia 1989 r. Prawo celne (Dz. U. Nr 75, poz. 445 z późn. zm.) r.c.o.t.z. z 1977 r. r.c.p.z.w. z 1973 r. r.c.w. z 1957 r. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 lipca 1977 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ceł na towary przywożone w handlowym obrocie towarowym z zagranicą (Dz. U. Nr 25, poz. 106) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 kwietnia 1973 r. w sprawie pozwoleń i ceł na towary przywożone z zagranicy i na towary wywożone za granicę (Dz. U. Nr 17, poz. 105 z późn. zm.) rozporządzenie Ministra Handlu Zagranicznego z dnia 29 lipca 1957 r. w sprawie ceł wywozowych i pozwoleń na wywóz towarów za granicę (Dz. U. Nr 43, poz. 202 z późn. zm.) 9

8 Wykaz skrótów r.c.w. z 1959 r. r.c.w. z 1965 r. r.m.c.s. r.o.c.p.p. z 1953 r. r.w.d.c. taryfa celna z 1919 r. taryfa celna z 1924 r. taryfa celna z 1932 r. u.s.c. rozporządzenie Ministra Handlu Zagranicznego z dnia 11 kwietnia 1959 r. w sprawie ceł wywozowych i pozwoleń na wywóz towarów za granicę (Dz. U. Nr 29, poz. 177 z późn. zm.) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 1965 r. w sprawie ustanowienia ceł na towary wywożone za granicę (Dz. U. Nr 18, poz. 120 z późn. zm.) rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 października 2011 r. w sprawie magazynów czasowego składowania (Dz. U. Nr 226, poz. 1358) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 1953 r. w sprawie opłat celnych i pozwoleń na przywóz towarów z zagranicy (Dz. U. z 1954 r. Nr 2, poz. 4) rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie wyznaczenia dróg celnych oraz sposobu poruszania się i przemieszczania towarów po tych drogach (Dz. U. Nr 94, poz. 912 z późn. zm.) rozporządzenie Ministrów Skarbu oraz Przemysłu i Handlu z dnia 4 listopada 1919 r. o taryfie celnej (Dz. U. Nr 95, poz. 510 z późn. zm.) wraz z przepisem wykonawczym do rozporządzenia o taryfie celnej z dnia 4 listopada 1919 r. (Dz. U. Nr 95, poz. 511) rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 26 czerwca 1924 r. w sprawie taryfy celnej (Dz. U. Nr 54, poz. 540 z późn. zm.) rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z 23 sierpnia 1932 r. o ustanowieniu taryfy celnej przywozowej (Dz. U. Nr 85, poz. 732 z późn. zm.) ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz z późn. zm.) 10 r.d.d.w.a. B. Podatek akcyzowy rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 30 sierpnia 2010 r. w sprawie dokumentu dostawy, ewidencji wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, warunków i sposobu ich zwrotu oraz środków skażających alkohol etylowy (Dz. U. Nr 160, poz z późn. zm.)

9 Wykaz skrótów r.d.p.p. z 2009 r. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 lutego 2009 r. w sprawie dokumentacji i procedur związanych z przemieszczeniem wyrobów akcyzowych (Dz. U. Nr 32, poz. 229 z późn. zm.) r.d.p.p. z 2010 r. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 sierpnia 2010 r. w sprawie dokumentacji i procedur związanych z przemieszczeniem wyrobów akcyzowych (Dz. U. Nr 158, poz. 1065) r.o.s.p.a. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 87, poz. 825 z późn. zm.) r.p.a. z 2002 r. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 27, poz. 269 z późn. zm.) r.p.a. z 2003 r. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 221, poz z późn. zm.) r.z.p.a. z 2004 r. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 72, poz. 500 z późn. zm). r.z.p.a. z 2009 r. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 lutego 2009 r. w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 32, poz. 228 z późn. zm.) r.z.p.a. z 2010 r. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 sierpnia 2010 r. w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 159, poz z późn. zm.) u.p.a. z 2004 r. ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 29, poz. 257 z późn. zm.) u.p.a. z 2008 r. ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 108, poz. 626 z późn. zm.) u.w.a.w.t. ustawa z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 31, poz. 353 z późn. zm.) u.z.p.a. ustawa z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 151, poz. 1013) 11

10 Wykaz skrótów C. Pozostałe akty prawne k.c. k.k. k.k.s. Konstytucja RP k.p. k.p.a. k.p.k. o.p. p.p.s.a. p.r.d. pr. en. u.o.p.z. u.o.z.o.z. u.p.d.o.f. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 z późn. zm.) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.). ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz z późn. zm.) ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz z późn. zm.) ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.) ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 z późn. zm.) ustawa z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz. U. Nr 197, poz z późn. zm.) ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz z późn. zm.) ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) 12

11 Wykaz skrótów u.p.d.o.p. u.p.t.u. u.p.t.u. z 1993 r. u.s.d.g. ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.) ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz z późn. zm.) ustawa z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 z późn. zm.) ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz z późn. zm.) 2. Prawo unijne A. Traktaty TFUE traktat lizboński/ Traktat z Lizbony traktat rzymski TUE TWE Traktat z dnia 25 marca 1957 r. o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana w brzmieniu nadanym traktatem lizbońskim Dz. Urz. UE C 83 z , s. 47) Traktat z Lizbony z dnia 13 grudnia 2007 r. zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz. Urz. UE C 306 z , s. 1) Traktat z dnia 25 marca 1957 r. ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (wersja skonsolidowana Dz. Urz. UE C 325 z , s. 33) Traktat z dnia 7 lutego 1992 r. o Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana w brzmieniu nadanym traktatem lizbońskim Dz. Urz. UE C 83 z , s. 13) znany także jako traktat z Maastricht Traktat z dnia 25 marca 1957 r. ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz. Urz. UE C 321E z , s. 37) 13

12 Wykaz skrótów Układ Europejski Układ Europejski ustanawiający stowarzyszenie między Rzecząpospolitą Polską, z jednej strony, a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi, z drugiej strony, sporządzony w Brukseli dnia 16 grudnia 1991 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 11, poz. 38, zał., z późn. zm.) B. Rozporządzenia i dyrektywy Rady 69/169/EWG Rady 78/1035/EWG 92/12/EWG lub horyzontalna 92/79/EWG 92/80/EWG Rady 69/169/EWG z dnia 28 maja 1969 r. w sprawie harmonizacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do zwolnienia z podatku obrotowego i podatku akcyzowego towarów przywożonych w międzynarodowym ruchu pasażerskim (Dz. Urz. UE L 133 z , s. 6; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 9, t. 1, s. 8) Rady 78/1035/EWG z dnia 19 grudnia 1978 r. w sprawie zwolnienia od podatku przy przywozie z państw trzecich małych partii towarów o charakterze niehandlowym (Dz. Urz. UE L 366 z , s. 34; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 9, t. 1, s. 75) Rady 92/12/EWG z dnia 25 lutego 1992 r. w sprawie ogólnych warunków dotyczących wyrobów objętych podatkiem akcyzowym, ich przechowywania, przepływu oraz kontrolowania (Dz. Urz. UE L 76 z , s. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 9, t. 1, s. 179) Rady 92/79/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie zbliżenia podatków od papierosów (Dz. Urz. WE L 316 z , s. 8) Rady 92/80/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie zbliżenia podatków od wyrobów tytoniowych innych niż papierosy (Dz. Urz. WE L 316 z , s. 10) 14

13 Wykaz skrótów 92/81/EWG lub strukturalna Rady 92/83/EWG lub strukturalna II Rady 92/84/EWG lub taryfowa 95/59/WE 2003/96/WE lub energetyczna 2004/74/WE Rady 92/81/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie harmonizacji struktury podatków akcyzowych od olejów mineralnych (Dz. Urz. WE L 316 z , s. 12) Rady 92/83/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie harmonizacji struktury podatków akcyzowych od alkoholu i napojów alkoholowych (Dz. Urz. WE L 316 z , s. 21; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 9, t. 1, s. 206) Rady 92/84/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie zbliżenia stawek podatków akcyzowych od alkoholi i napojów alkoholowych (Dz. Urz. WE L 316 z , s. 29; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 9, t. 1, s. 213) Rady 95/59/WE z dnia 27 listopada 1995 r. w sprawie podatków innych niż podatki obrotowe, wpływających na spożycie wyrobów tytoniowych (Dz. Urz. UE L 291 z , s. 40; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 9, t. 1, s. 283) Rady 2003/96/WE z dnia 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej (Dz. Urz. UE L 283 z , s. 51; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 9, t. 1, s. 405) Rady 2004/74/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. zmieniająca dyrektywę 2003/96/WE w zakresie możliwości stosowania przez określone Państwa Członkowskie czasowych zwolnień lub obniżek poziomu opodatkowania na produkty energetyczne i energię elektryczną (Dz. Urz. UE L 157 z , s. 87; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 9, t. 2, s. 16) 15

14 Wykaz skrótów Rady 2008/118/WE lub nowa horyzontalna Rady 2010/12/UE rozporządzenie Rady (EWG) nr 918/83 rozporządzenie Komisji (WE) nr 3199/93 rozporządzenie (WE) nr 648/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady rozporządzenie Rady (WE) nr 597/2009 lub podstawowe rozporządzenie antysubsydyjne Rady 2008/118/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie ogólnych zasad dotyczących podatku akcyzowego, uchylająca dyrektywę 92/12/EWG (Dz. Urz. UE L 9 z , s. 12) Rady 2010/12/UE z dnia 16 lutego 2010 r. zmieniająca dyrektywy 92/79/EWG, 92/80/EWG i 95/59/WE w zakresie struktury oraz stawek podatku akcyzowego stosowanego do wyrobów tytoniowych oraz dyrektywę 2008/118/WE (Dz. Urz. UE L 50 z , s. 1) rozporządzenie Rady (EWG) nr 918/83 z dnia 28 marca 1983 r. ustanawiające wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz. Urz. WE L 105 z , s. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 2, t. 1, s. 419) rozporządzenie Komisji (WE) nr 3199/93 z dnia 22 listopada 1993 r. w sprawie wzajemnego uznawania procedur całkowitego skażenia alkoholu etylowego do celów zwolnienia z podatku akcyzowego (Dz. Urz. WE L 288 z , s. 12) rozporządzenie (WE) nr 648/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 kwietnia 2005 r. zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz. Urz. UE L 117 z , s. 13) rozporządzenie Rady (WE) nr 597/2009 z dnia 11 czerwca 2009 r. w sprawie ochrony przed przywozem towarów subsydiowanych z krajów niebędących członkami Wspólnoty Europejskiej (wersja ujednolicona Dz. Urz. UE L 188 z , s. 93) 16

15 Wykaz skrótów rozporządzenie Komisji (WE) nr 684/2009 rozporządzenie Rady (WE) nr 1225/2009 lub podstawowe rozporządzenie antydumpingowe r.w.k.c. w.k.c. z.k.c. rozporządzenie Komisji (WE) nr 684/2009 z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy Rady 2008/118/WE w odniesieniu do skomputeryzowanych procedur przemieszczenia wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy (Dz. Urz. UE L 197 z , s. 24) rozporządzenie Rady (WE) nr 1225/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony przed przywozem produktów po cenach dumpingowych z krajów niebędących członkami Wspólnoty Europejskiej (Dz. Urz. UE L 343 z , s. 51) rozporządzenie Komisji (EWG) nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993 r. ustanawiające przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz. Urz. WE L 253 z , s. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 2, t. 6, s. 3) rozporządzenie Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz. Urz. WE L 302 z , s. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 2, t. 4, s. 307) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 450/2008 z dnia 23 kwietnia 2008 r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny (Zmodernizowany Kodeks Celny) (Dz. Urz. UE L 145 z , s. 1) II. Sądy, urzędy oraz instytucje ETS/TSUE IC KE MF Minister Finansów Europejski Trybunał Sprawiedliwości / Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej Izba Celna Komisja Europejska Ministerstwo Finansów minister właściwy ds. finansów publicznych 17

16 Wykaz skrótów NIK NSA OECD RPO SN SPI TK WCO WKZ WSA WTO UC UKS Najwyższa Izba Kontroli Naczelny Sąd Administracyjny Organizacja Współpracy i Rozwoju Gospodarczego (ang. Organization for Economic Co-operation and Development) Rzecznik Praw Obywatelskich Sąd Najwyższy Sąd Pierwszej Instancji Trybunał Konstytucyjny Światowa Organizacja Celna (ang. World Customs Organization) Wojewódzki Konserwator Zabytków wojewódzki sąd administracyjny Światowa Organizacja Handlu (ang. World Trade Organization) Urząd Celny Urząd Kontroli Skarbowej III. Dzienniki urzędowe i czasopisma CzPKiNP Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych EPS Europejski Przegląd Sądowy Kontr. P. Kontrola Państwowa Kw. Pr. Pod. Kwartalnik Prawa Podatkowego MPC Monitor Prawa Celnego MPCiP Monitor Prawa Celnego i Podatkowego M. Pod. Monitor Podatkowy OSNKW OSNPG OSNwSK OSP Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Wydawnictwo Prokuratury Generalnej Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Sprawach Karnych Orzecznictwo Sądów Polskich 18

17 Wykaz skrótów OSSG OTK OTK-A OTK ZU PiM PiP POP PPH PPiA Pr. i Pod. Prok. i Pr. Pr. Przed. Prz. Gosp. Prz. Pod. PS WPP Orzecznictwo Sądów w Sprawach Gospodarczych Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór urzędowy. Seria A Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór urzędowy Prawo i Medycyna Państwo i Prawo Przegląd Orzecznictwa Podatkowego Przegląd Prawa Handlowego Przegląd Prawa i Administracji Prawo i Podatki Prokuratura i Prawo Prawo Przedsiębiorcy Przegląd Gospodarczy Przegląd Podatkowy Przegląd Sądowy Wojskowy Przegląd Prawniczy IV. Inne ADT AEO AES CMR e -AD EBTI ECS administracyjny dokument towarzyszący instytucja upoważnionego przedsiębiorcy (ang. Authorised Economic Operator) Zautomatyzowany System Eksportu (ang. Automated Export System) Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (fr. Convention des Marchandises par Route) elektroniczny administracyjny dokument europejska wiążąca informacja taryfowa (ang. European Binding Tariff Information) System Kontroli Eksportu (ang. Export Control System) 19

18 Wykaz skrótów EMCS GATT ISZTAR KRET MK OECD MRN SAD SEED WDT WIP WIT WKC WNT UDT System Przemieszczania oraz Nadzoru Wyrobów Akcyzowych (ang. Excise Movement and Control System) Układ ogólny w sprawie taryf celnych i handlu (ang. General Agreement on Tariffs and Trade) System Zintegrowanej Taryfy Celnej Krajowy Rejestr Eksportu Towarów Modelowa konwencja OECD w sprawie podatku od dochodu i majątku dochodu (ang. Model OECD Convention) numer referencyjny operacji tranzytowej (ang. Movement Reference Number) jednolity dokument administracyjny (ang. Single Administrative Document) System Wymiany Danych Dotyczących Akcyzy (ang. System for the Exchange of Excise Data) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów wiążąca informacja o pochodzeniu (ang. Binding Origin Information) wiążąca informacja taryfowa (ang. Binding Tariff Information) Wspólnotowy Kodeks Celny (ang. Community Customs Code) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów uproszczony dokument towarzyszący 20

19 Przedmowa Przedmowa Od chwili przystąpienia Polski do Unii Europejskiej funkcjonują w naszym systemie prawnym nowe regulacje w zakresie prawa celnego oraz podatku akcyzowego. W niektórych przypadkach wprowadzone zmiany spowodowały całkowite odstąpienie od dotychczasowych rozwiązań. Stosowanie od 1 maja 2004 r. przepisów Wspólnotowego Kodeksu Celnego oraz ustawy o podatku akcyzowym, z wieloma rozporządzeniami wykonawczymi, jest wspólnym udziałem przedsiębiorców, Służby Celnej sprawującej kontrolę nad obrotem towarowym z krajami trzecimi i poborem podatku akcyzowego oraz sądów administracyjnych rozstrzygających ewentualne spory pomiędzy środowiskiem gospodarczym a administracją celną. Ze względu na ogromne znaczenie regulacji prawnych dotyczących cła i akcyzy dla funkcjonowania podmiotów gospodarczych dość często następuje konfrontacja odmiennych poglądów, stanowisk i interpretacji odnośnie do stosowania poszczególnych zapisów ustawowych, zaś końcowe rozstrzygnięcia często zapadają dopiero w wyrokach sądów administracyjnych. Stąd potrzeba konfrontacji poglądów teorii oraz praktyki w celu poszukiwania rozwiązań, które pozwolą na tworzenie regulacji prawnych umożliwiających sprawne funkcjonowanie zarówno przedsiębiorcom dokonującym obrotu z krajami trzecimi i funkcjonującym na rynku wyrobów akcyzowych, jak i organom celnym sprawującym nadzór nad tymi obszarami. Zasadność opublikowania poszczególnych artykułów jest tym większa, że pomimo upływu znacznego już czasu od momentu akcesji naszego kraju do Wspólnoty nie udało się w jednym miejscu zintegrować przedstawicieli środowiska naukowego oraz praktyków, na co dzień zajmujących się problematyką obrotu towarowego z krajami trzecimi oraz podatkiem akcyzowym, którzy mieliby możliwość prezentacji 21

20 Przedmowa swoich poglądów, a także problemów, z jakimi spotykają się w swojej praktyce zawodowej. Źródłem oddanej do rąk Czytelników publikacji była III Ogólnopolska Opolska Konferencja Podatkowa w Izbicku k. Opola, która odbyła się w dniach 7 8 kwietnia 2010 r. Wzięło w niej udział blisko 100 przedstawicieli nauki, praktyki, organów skarbowych i celnych oraz sądów administracyjnych z całego kraju. Autorami prezentowanych artykułów w zdecydowanej większości są uczestnicy konferencji, którzy tezy swoich wystąpień niejednokrotnie konfrontowali z często odmiennymi poglądami pozostałych uczestników dyskusji. Honorowy patronat nad tym przedsięwzięciem, zorganizowanym przez Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego, Izbę Celną w Opolu oraz Stowarzyszenie Prawa Finansowego Aureus w Opolu, objęli Szef Służby Celnej Jacek Kapica oraz Prorektor Uniwersytetu Opolskiego prof. dr hab. Stefan Marek Grochalski. Mamy nadzieję, iż formuła pracy zbiorowej, zawierającej 28 artykułów pogrupowanych w dwóch częściach poświęconych podatkowi akcyzowemu oraz prawu celnemu, pozwoli na przybliżenie tej wcale niełatwej tematyki, a także będzie prowadzić do możliwie szerokiego dyskursu naukowego co do stanu regulacji prawa celnego i podatku akcyzowego w Polsce oraz kierunku jego zmian i przeobrażeń. Autorzy artykułów wraz z Redaktorami składają serdeczne podziękowania wszystkim osobom, które umożliwiły przygotowanie i oddanie do rąk Czytelników niniejszej publikacji. Jesteśmy przekonani, że propozycja dyskusji o prawie celnym i regulacjach odnoszących się do akcyzy znajdzie uznanie Odbiorców oraz przyczyni się do rozwoju tych dziedzin prawa finansowego w Polsce. Opole, luty 2012 Tomasz Nowak dr Piotr Stanisławiszyn 22

21 Część I Prawo podatkowe

22

23 Krzysztof Biernacki Krzysztof Biernacki* Rozdział 1 Wpływ metod ewidencji eksportu na zastosowanie stawki 0% w podatku od towarów i usług 1. Wstęp Wywóz towarów poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uprawnia do zwrotu podatku od towarów i usług zapłaconego przy jego nabyciu. W krajowym systemie podatkowym rozliczenie takiej transakcji opiera się na zastosowaniu stawki 0%, która wykorzystywana jest zarówno przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów na rynek innych krajów Unii Europejskiej, jak i w eksporcie poza unijny obszar celny. O ile przy WDT ustawodawca wprowadza szczególne warunki skorzystania ze stawki 0% 1, o tyle potwierdzenie dokonania eksportu dla celów podatku VAT ściśle wiąże się z odpowiednim stosowaniem przepisów prawa celnego. Tym samym przyjąć należy, iż regulacje i praktyka stosowana w prawie celnym znajdą swoje bezpośrednie przełożenie na możliwość skorzystania ze stawki 0% przy eksporcie. Niniejsze opracowanie omawia konstrukcję eksportu na gruncie przepisów o podatku VAT oraz, w świetle bieżącego orzecznictwa sądów administracyjnych, wskazuje na obszary ryzyka związanego ze stosowaniem określonych rozwiązań prawa celnego dla potrzeb zastosowania stawki 0%. W szczególności problematyka ta dotyczy eksportu, gdzie potwierdzenia wywozu dokonują inne niż polskie urzędy celne lub odbiorcy eksportowanych towarów. Wówczas bowiem * Adiunkt w Katedrze Finansów Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. 1 Por. art. 42 u.p.t.u. z 2004 r. 25

24 Wpływ metod ewidencji eksportu na zastosowanie stawki 0% krajowi podatnicy narażeni są na negatywne konsekwencje związane z brakiem prawidłowej dokumentacji przeprowadzonej transakcji. 2. Eksport w podatku od towarów i usług Pojęcie eksportu zostało zdefiniowane w treści art. 2 pkt 8 u.p.t.u. Jest nim potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych wywóz towarów z terytorium kraju poza terytorium Wspólnoty w wykonaniu czynności określonych w art. 7 u.p.t.u., jeżeli wywóz jest dokonany przez: dostawcę lub na jego rzecz, lub nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz, z określonymi wyłączeniami, które w dalszej części mogą zostać pominięte. Jako terytorium kraju zdefiniowano obszar Rzeczypospolitej Polskiej (art. 2 pkt 1 u.p.t.u.), natomiast wymienione w art. 7 ustawy czynności to dostawa towarów z uwzględnieniem zawartych w treści tego przepisu szczególnych transakcji traktowanych dla potrzeb podatku VAT jako dostawa. Pojęcie urzędu celnego nie zostało zdefiniowane w polskich przepisach celnych 2. Wspólnotowy Kodeks Celny wskazuje na wiele podmiotów, które kontrolują z ramienia państwa członkowskiego eksport lub import towarów. Są to (art. 4 w.k.c.): organy celne, pod którym to pojęciem rozumie się organy uprawnione m.in. do stosowania przepisów prawa celnego; urząd celny, którym jest każdy urząd, w którym mogą zostać dokonane, w całości lub w części, formalności przewidziane przepisami celnym; urzędy wjazdu, wwozu, wyjazdu oraz wywozu, które są miejscem poddania towarów kontroli i gdzie nadaje się towarom przeznaczenie celne odpowiednio przy wywozie lub przywozie towarów. Dla potrzeb eksportu przyjąć należy, iż ustawa, posługując się pojęciem urzędu celnego, utożsamia go z urzędem celnym wyjścia, które to pojęcie definiowało organ potwierdzający dokonanie eksportu w stanie prawnym obowiązującym do 31 maja 2005 r Ustawa z dnia 19 marca 2004 r. Prawo celne. 3 J. Zubrzycki, Leksykon VAT. 2012, t. 1, Wrocław 2012, s. 632.

25 Krzysztof Biernacki W świetle treści art. 2 pkt 8 u.p.t.u. eksport może mieć charakter bezpośredni lub pośredni. Jest to istotne rozróżnienie w kontekście obowiązków dokumentacyjnych dla krajowego sprzedawcy. W pierwszym przypadku to sam podatnik lub podmiot przez niego upoważniony dokonuje wywozu towarów poza terytorium Unii (art. 8 pkt lit. a u.p.t.u.). Dla skorzystania ze stawki 0% wymagane jest wówczas posiadanie przez niego potwierdzenia wywozu towaru przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy (art. 41 ust. 6 u.p.t.u.). Jeżeli eksporterem jest rolnik ryczałtowy, zobowiązany jest on do prowadzenia pełnej ewidencji sprzedaży (art. 109 ust. 3 w zw. z art. 41 ust. 5 u.p.t.u.). Przy eksporcie bezpośrednim brak dokumentu potwierdzającego wywóz towaru poza terytorium Wspólnoty nakłada na podatnika obowiązek zastosowania do transakcji stawki właściwej dla sprzedaży krajowej danego towaru. W związku z nowelizacją u.p.t.u., która weszła w życie dnia 1 grudnia 2008 r. 4, ustawodawca rozszerzył o jeden okres rozliczeniowy moment zaewidencjonowania sprzedaży eksportowej ze stawką krajową. Zgodnie z art. 41 ust. 7 u.p.t.u., jeżeli w okresie, w którym doszło do sprzedaży, do momentu złożenia deklaracji podatkowej za ten okres, podatnik nie otrzymał dokumentu potwierdzającego wywóz poza obszar Wspólnoty, może on nie stosować stawki krajowej. Wówczas sprzedaż tę ewidencjonuje w deklaracji za kolejny okres rozliczeniowy pod warunkiem że do dnia złożenia deklaracji otrzymał stosowne potwierdzenie. Jego brak nakłada obowiązek wykazania sprzedaży w tym rozliczeniu ze stawką krajową podatku. Wskazać należy, iż nowelizacja wydłużyła o jeden okres możliwość powstrzymania się, przy braku potwierdzenia wywozu, z zastosowaniem tej stawki. Jest to szczególnie istotne dla tych podatników, którzy rozliczają się metodą kwartalną, gdyż mogą oni w praktyce przesunąć o 7 miesięcy okres rozliczenia dokonanego eksportu. W przypadku gdy podatnik otrzyma potwierdzenie wywiezienia towaru po zastosowaniu stawki krajowej, dokonuje korekty podatku należnego w deklaracji składanej za okres, w którym to potwierdzenie otrzymał (art. 41 ust. 9 u.p.t.u.). Nie zachodzi zatem konieczność korekty deklaracji 4 Ustawa z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1320). 27

26