Leki spazmolityczne Leki hamujące czynność skurczową mięśni gładkich

Transkrypt

1 Leki spazmolityczne Leki hamujące czynność skurczową mięśni gładkich nazywamy lekami spazmolitycznymi (spasmolityca)- powodują one zwiotczenie mięśni gładkich: Wyróżniamy wśród nich dwie duże grupy: leki spazmolityczne działające pośrednio leki spazmolityczne działające bezpośrednio. 1 2 Leki działające pośrednio: działają poprzez receptory układu autonomicznego i ich działanie spazmolityczne odnosi się tylko do pewnej grupy mięśni mających odpowiednie receptory (np. mięśnie gładkie naczyń krwionośnych, mięśnie gładkie przewodu pokarmowego lub oskrzeli), spazmolityki bezpośrednie: działanie jednakowo obejmuje wszystkie grupy mięśni Spazmolityki działające pośrednio poprzez układ autonomiczny: cholinolityki (np. atropina, hioscyna): hamują skurcze i obniżają napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego i oskrzeli, nie znoszą natomiast skurczu mięśni gładkich naczyń krwionośnych, są stosowane zwłaszcza w kolkach (jelitowej, wątrobowej i nerkowej) oraz rzadko w astmie oskrzelowej. 3 4 Spazmolityki działające pośrednio poprzez układ autonomiczny cd.: leki α-adrenolityczne (np. dihydroergotamina, tolazolina) znoszą skurcze mięśni gładkich naczyń krwionośnych. Stosowane w leczeniu nadciśnieniu tętniczego krwi, choroby Reynauda, migreny. leki β- adrenergiczne (np. fenoterol) działają na mięśnie gładkie oskrzeli, hamują skurcze macicy (astma oskrzelowa, zagrażające LEKI SPAZMOLITYCZNE DZIAŁAJĄCE POŚREDNIO leki o działaniu cholinolitycznym atropina, hioscyna: blokują receptory muskarynowe znosząc przewodzenie przez włókna układu przywspółczulnego ponadto wywierają bezpośrednie działanie miolityczne na mięśnie gładkie mają większe powinowactwo do mięśni przewodu pokarmowego i układu moczowo-płciowego, niż do mięśni występujących w oskrzelach i naczyniach krwionośnych. poronienie), migreny, nadczynność tarczycy

2 Atropina działa obwodowo cholinolitycznie, ośrodkowo pobudzająco, działanie to jest silne i długotrwałe. Mechanizm działania: hamuje receptory muskarynowe M 1, M 2, M 3. W sposób kompetytywny blokuje działanie acetylocholiny poprzez receptor M 2 (konkuruje z acetylocholiną o dostęp do receptora muskarynowego). Działanie: znosi wpływ nerwu błędnego na serce, powodując tachykardię zwiększa częstość skurczów i wydajność pracy serca wzrost ciśnienia tętniczego bezpośrednio rozkurczająco działa na małe naczynia krwionośne hamuje wydzielanie gruczołów zewnątrz wydzielniczych 7 8 Działanie c.d. osłabia perystaltykę oraz napięcie mięśni przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych (rośnie napięcie zwieracza pęcherza moczowego) działa przeciwwymiotnie rozszerza naczynia krwionośne skóry (endogenne wydzielanie histaminy) Działanie c.d. rozszerza źrenicę, poraża akomodację i podnosi ciśnienie śródgałkowe powoduje słabe rozszerzenie oskrzeli w dużych dawkach działa pobudzająco na o.u.n. wywołując w zależności od dawki stan pobudzenia lub depresji 9 10 Zastosowanie: w kolkach jelitowych, żółciowych, nerkowych (podawana jest łącznie z papaweryną, metamizolem Pyralginą lub petydyną), obecnie już rzadziej stosowana w biegunce, wymiotach. rzadkoskurcz spowodowany odruchowym pobudzeniam nerwu błędnego zatrucie insektycydami fosfoorganicznymi i niektórymi grzybami Działania niepożądane: tachykardia zaparcia suchość błon śluzowych i skóry zaburzenia akomodacji przedawkowanie może wywołać śmierć wskutek porażenia ośrodka oddechowego

3 zaburzenia rytmu z tachykardią stany po ostrych krwotokach nużliwość mięśni jaskra przerost gruczołu krokowego mechaniczna niedrożność jelit 13 Informacje dodatkowe: możliwość wystąpienia paradoksalnej bradykardii na początku działania przez 1-2 min. fizostygmina odwraca efekty naczyniowe i centralne wywołane przedawkowaniem atropiny, jednak może spowodować bradykardię a nawet asystolię w III trymestrze ciąży i przy porodzie może wystąpić bradykardia u płodu lub noworodka przy zatruciach gorączka atropinowa (ciepłota ciała > 41 0 C) czynnik ryzyka stosowania w ciąży kategoria C 14 Hioscyna jest lekiem cholinolitycznym o działaniu zbliżonym do atropiny jednak w stosunku do niej działa szybciej i krócej. Mechanizm działania: blokuje receptory muskarynowe (obwodowo i ośrodkowo). Działanie: znosi napięcie/skurcze mięśni gładkich przewodu pokarmowego, dróg żółciowych, moczowych hamuje perystaltykę jelit 15 Zastosowanie: bóle kolkowe (kolka żółciowa, nerkowa) bolesne skurcze przewodu pokarmowego i dróg moczowych bóle menstruacyjne choroba wrzodowa zapalenie trzustki wymioty Może być stosowana u dzieci. 16 Działania niepożądane: suchość w ustach hamowanie wydzielania potu zaburzenia w oddawaniu moczu senność bradykardia lub tachykardia jaskra choroby dróg moczowych przebiegające z zastojem moczu mechaniczna niedrożność przewodu pokarmowego Czynnik ryzyka stosowania w ciąży kat. C Preparat: Buscolisyn 17 Leki spazmolityczne działające bezpośrednio: Metyloksantyny (np. teofilina, teobromina, aminofilina, kofeina) Mechanizm działania tych leków wiąże się z hamowaniem adenozyny (blokowanie receptorów A 1 i A 2 ) oraz hamowanie fosfodiesterazy (enzymu rozkładającego camp). 18 3

4 alkaloidy izochinolinowe (papaweryna, drotaweryna) Mechanizm działania hamowanie fosfodiesterazy, co prowadzi do zwiększania stężenia wewnątrzkomórkowego camp. Działa bezpośrednio rozkurczająco na mięśnie gładkie naczyń, układu pokarmowego i moczowego. inne leki miolityczne (adyfenina, mebaweryna) 19 pochodne kwasu nikotynowego (np. nikametad, nikotynian ksantynolu). Rozszerzają naczynia krwionośne, stosowane w zaburzeniach ukrwienia mózgowego, w chorobie Raynauda, Burgera, w leczeniu odleżyn, odmrożeń), azotany i azotyny( diazotan izosorbitolu,monoazotan izosorbitolu, nitroglyceryna triazotan glicerolu) których wspólną cechą jest występowanie w ich strukturze grup nitrowych (NO). Działanie nitratów polega na uwalnianiu ze swej cząsteczki tlenku azotu (NO) zwanego także EDRF, który rozszerza światło naczyń żylnych i tętniczych. 20 azotany i azotyny cd. np. nitrogliceryna, powoduje rozkurcz mięśni gładkich głównie naczyń, stosowana w celu zapobiegania lub przerywaniu napadów dusznicy bolesnej, w szczególnych przypadkach kolce nerkowej, żółciowej i w leczeniu skurczu zwieracza Oddiego wywołanego opioidami ANTAGONIŚCI KANAŁU WAPNIOWEGO Pochodne dihydropirydyny (głównie m. gładkie naczyń): nifedypina, amlodypina Leki nie należące do dihydropirydyn: werapamil (silniej działa w m. sercowym niż w naczyniach), diltiazem (działa podobnie w m. sercowym i w naczyniach) 21 antagoniści kanałów wapniowych (rozszerzają naczynia krwionośne, zmniejszają zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen oraz zwalniają przewodnictwo przedsionkowokomorowe. Stosowane w celu przerwania zaburzeń rytmu, w przełomach nadciśnieniowych, w ostrej niewydolności wieńcowej spowodowanej skurczem naczyń wieńcowych) Mechanizm działania antagonistów kanałów wapniowych polega na blokowaniu wolnych kanałów wapniowych w komórkach mięśni gładkich, co zmniejsza napięcie ścian naczyń Hamują napływ Ca 2+ do wnętrza komórek mięśnia sercowego 23 rozkurcz naczyń, zmniejszenie oporu naczyniowego 4

5 ZASTOSOWANIE: nadciśnienie tętnicze, nadciśnienie tętnicze + choroba wieńcowa, nadciśnienie + cukrzyca, nadciśnienie + hiperlipidemia choroby naczyń obwodowych, pierwotna prewencja udaru mózgu. hipotonia i bradykardia! DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: bóle głowy, zaczerwienienie twarzy, obrzęki kończyn dolnych, zaparcia (werapamil), przerost dziąseł, hipokaliemia (rzadko). niewyrównana niewydolność krążenia, blok przedsionkowo-komorowy WAZODYLATATORY hydralazyna, minoksydyl, diazoksyd - działają bezpośrednio na m. gładkie naczyń (rozszerzają tętniczki) Obiawy niepożądane tachykardia, bóle głowy, hirsutyzm (minoksydyl), zespół toczniopodobny(hydralazyna), retencję płynów, hiperglikemię (diazoksyd). Informacja użyteczna klinicznie: Objawy niepożądanewazodylatorówmożna maksymalnie ograniczyć stosując równocześnie leki moczopędne i β-blokery. leki wpływające na receptory enkefalinergiczne w mięśniach gładkich np. trymebutyna stosowane w zaburzeniach czynności przewodu pokarmowego jej działanie zależy od wyjściowego stanu czynnościowego, przełyku, żołądka i jelit. 28 Kolka jest to bolesny długotrwały skurcz narządów zbudowanych z mięśni gładkich. W zależności od umiejscowienia odróżnia się kilka postaci kolek: kolka nerkowa (skurcz miedniczek nerkowych lub moczowodów) kolka wątrobowo - żółciowa (skurcz pęcherzyka żółciowego lub przewodów żółciowych) kolka żołądkowa kolka jelitowa. Przyczyny kolki: stany zapalne obecność kamieni pasożyty nowotwory. Kolka może być następstwem tzw. dystonii wegetatywnej, jednym z objawów nerwicy narządowej

6 Postępowanie lecznicze: Leczenie napadu kolki polega na zastosowaniu leków: spazmolitycznych (rozkurczowych) przeciwbólowych lub jednych i drugich jednocześnie. Przykłady leków stosowanych w stanach kolkowych Leki spazmolityczne o działaniu bezpośrednim Alkaloidy izochinolinowe Papaweryna Jest to alkaloid izochinolinowy opium. Nie wykazuje działań alkaloidów fenantrenowych (brak euforii, depresji układu oddechowego, zależności psychicznej i fizycznej itd.). 33 Działanie: miolitycznie na mięśnie gładkie: - przewodu pokarmowego - dróg żółciowych - układu moczowo-płciowego - oskrzeli - naczyń krwionośnych - obniża ciśnienie tętnicze krwi w dużych dawkach działa również rozkurczowo na mięśnie szkieletowe i mięsień serca, co może doprowadzić do porażenia ich funkcji. 34 Zastosowanie: kolki: jelitowa (zespół podrażnienia jelita), dróg żółciowych kamica żółciowa i nerkowa bolesne parcie na mocz bolesne miesiączkowanie stany skurczowe naczyń krwionośnych w tym naczyń wieńcowych i mózgowych 35 Działania niepożądane (głównie w dużych dawkach): wydłuża okres refrakcji zwalnia przewodzenie w układzie bodźcoprzewodzącym, co może wywołać zaburzenia rytmu serca po podaniu dożylnym wywołuje obniżenie ciśnienia krwi i arytmie zaburzenia żołądkowo jelitowe suchość w jamie ustnej bóle i zawroty głowy senność 36 6

7 wstrząs hipotonia zaburzenia przewodnictwa przedsionkowo-komorowego ciężka niewydolność serca niedrożność jelit nasilona atonia pęcherza moczowego lub przewodu Informacje dodatkowe: w stanach spastycznych (kolkach) stosowana często w połączeniu z lekami przeciwbólowymi nie zaleca się stosowania papaweryny i.v. z powodu zagrożenia zbyt gwałtownym spadkiem ciśnienia i zaburzeniami rytmu serca w razie konieczności podania i.v. lek należy podawać powoli dawka wstępna 40mg pokarmowego Preparat: Papaverinum hydrochloricum, Spasticol jaskra Drotaweryna (No-Spa) Lek syntetyczny. Działa spazmolitycznie szybko, dłużej i silniej w porównaniu z papaweryną. Mechanizm działania: hamowanie fosfodiesterazy, co prowadzi do zwiększania stężenia wewnątrzkomórkowego camp oraz zwiększony napływ jonów Ca 2+ do wnętrza komórek. Zastosowanie: podobnie jak papaweryny 39 7