Warszawa, 31 października 2012 r. Polska Organizacja Niebankowych Instytucji Płatności Związek Pracodawców Al. Jerozolimskie 92 Warszawa zarejestrowany pod numerem KRS 384136 przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego Polska Organizacja Niebankowych Instytucji Płatności, wypełniając swoje statutowe cele, pragnie wyrazić swoje stanowisko do projektu zmiany ustawy o usługach płatniczych przedłożonego przez Senat Rzeczpospolitej Polskiej VIII Kadencji w dniu 3 października 2012 r., druk nr. 191, regulującego niektóre aspekty opłaty tzw. interchange. I UWAGI OGÓLNE W ocenie PONIP szczególne cechy praktyk związanych z opłatami tzw. interchange ( IF ), które legły u podstaw projektu Senatu, a także działań różnych organów w Polsce i zagranicą, występują tylko po stronie wydawczej rynku kart płatniczych, to jest wydawców kart płatniczych i organizacji kartowych. Nie występują w relacjach pomiędzy pozostałymi interesariuszami rynku kart płatniczych, w szczególności w relacji pomiędzy akceptantami a dostawcami akceptantów (agenta rozliczeniowymi). W ocenie PONIP w relacji tej nie dochodzi do ograniczeń konkurencji, a cenę usługi agenta rozliczeniowego poza składnikiem IF wyznaczają mechanizmy wolnorynkowe. W świetle powyższego na gruncie konstytucyjnych gwarancji dla swobody działalności gospodarczej w RP regulacja ustawowa, proponowana przez Senat, dotykać może tylko opłat pobieranych przez organizacje i wydawców, nie może obejmować całości kosztów akceptacji płatności kartami. Aby zapewnić pełną realizację celów ustawy proponowana regulacja obejmować powinna wszelkie czynności wprowadzające opłaty na rzecz strony wydawczej, bez względu na postać, formę i strony tych czynności. Regulacja powinna obejmować wszystkie opłaty o cechach IF, bez względu na detale ich funkcjonowania lub nazewnictwa. Regulacja obejmować powinna tylko opłaty jednostkowe, to jest płatne od transakcji. Pozostałe opłaty powinny być regulowane mechanizmami rynkowymi, chyba że służą obejściu ograniczeń wobec IF. Planowana regulacja musi mieć przesądzać, że jej przepisy mają bezsprzecznie charakter przepisów wymuszających swoje zastosowanie (art. 8 ust. 1 ustawy prawo międzynarodowe prywatne). Projekt powinien zachowywać spójność z aktualnymi pracami legislacyjnymi nad nowelizacją ustawy o usługach płatniczych.
S t r o n a 2 II UWAGI SZCZEGÓŁOWE PROJEKT SENACKI agent rozliczeniowy dostawcę prowadzącego działalność w zakresie usługi płatniczej, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 5; akceptant odbiorcę niebędącego konsumentem, dla którego agent rozliczeniowy świadczy usługę płatniczą;, karta debetowa kartę płatniczą umożliwiającą wykonywanie transakcji płatniczych, z wyjątkiem wykonywania ich w ciężar środków pieniężnych udostępnionych użytkownikowi z tytułu kredytu, o którym mowa w art. 74 ust. 3; karta płatnicza instrument płatniczy identyfikujący jego wydawcę, umożliwiający złożenie zlecenia płatniczego za pośrednictwem akceptanta lub agenta rozliczeniowego, akceptowany przez akceptanta w celu otrzymania przez niego należnych mu środków;, krajowa transakcja płatnicza transakcję płatniczą, w przypadku której dostawca płatnika i dostawca odbiorcy mają siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej; ; ZMIANA PROPONOWANA PRZEZ PONIP PSD dyrektywa 2007/64/EC ustawa ustawa o usługach płatniczych agent rozliczeniowy - dostawcę świadczący usługę płatniczą, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 5, w zakresie świadczenia tej usługi akceptant - odbiorcę niebędącego konsumentem, dla którego agent rozliczeniowy świadczy usługę płatniczą, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 5, w zakresie świadczenia tej usługi płatniczej usunięcie definicji, określenie opisowe karty debetowej wprost w przepisie o surcharge karta płatnicza - instrument płatniczy w postaci znormalizowanej karty z tworzyw sztucznych lub jej odpowiednika na innym nośniku, identyfikujący co najmniej wydawcę karty płatniczej lub organizację kartową, w ramach której instrument płatniczy został wydany, umożliwiający złożenie zlecenia płatniczego za pośrednictwem odbiorcy lub za pośrednictwem dostawcy odbiorcy, akceptowany przez odbiorcę w celu otrzymania zapłaty na podstawie umowy o świadczenie odbiorcy usługi określonej w art. 3 ust. 1 pkt 5. krajowa transakcja kartą płatniczą transakcję płatniczą kartą płatniczą wydaną przez wydawcę karty płatniczej w ramach wykonywania działalności na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej inicjowaną przez lub za pośrednictwem akceptanta w ramach wykonywania działalności na terytorium UZASADNIENIE Celem zmiany jest uproszczenie tekstu ustawy oraz doprecyzowanie, że regulacje ustawy odwołujące się do agenta rozliczeniowego, który oferuje obok acquiring u również inne usługi płatnicze, regulują wyłącznie jego działalność w zakresie świadczenia usługi acquiring u. Celem zmiany jest zachowanie spójności projektu z projektem nowelizacji ustawy z 12 października 2012 r. z jednoczesnym doprecyzowaniem, że status akceptanta dotyczy korzystania tylko z usługi acquiringowej, nie przy korzystaniu z innych usług płatniczych przez akceptanta świadczonych przez agenta rozliczeniowego. Celem zmiany jest uproszczenie tekstu ustawy poprzez niewprowadzanie definicji dla pojęć, które występują jednokrotnie w ustawie. Celem zmiany jest wierne oddanie charakterystyki karty płatniczej w przepisie ustawy. Szczegółowe uzasadnienie zawiera wystąpienie PONIP z 28.03.2012 r. wyrażone w toku prac podgrupy roboczej w NBP. Celem zmiany jest zapewnienie zastosowania ustawy do wszystkich transakcji kartą płatniczą, które są objęte intencją projektodawcy. Dotychczasowe brzmienie definicji nie uwzględnia transakcji kartą rozliczaną przez agenta rozliczeniowego, który nie ma siedziby w RP, a prowadzi działalność w RP na podstawie tzw. paszportu europejskiego. Zdefiniowanie krajowej transakcji płatniczej jest trudne. Większość państw członkowskich, które 2
S t r o n a 3 Rzeczpospolitej zaimplementowały opcje narodowe PSD przewidziane dla krajowych transakcji płatniczych (por. art. 34.2, 53.2, 72 PSD), poprzestały na określeniu krajowa transakcja płatnicza, bez jej definiowania. Ze względu na specyfikę organizacji płatniczych osiągniecie celów ustawy zdefiniowanie krajowej transakcji płatniczej wydaje się jednak niezbędne. Proponuje się w tym celu zastąpienie ogólnej definicji krajowej transakcji płatniczej wprowadzonej w projekcie definicją krajowej transakcji kartą płatniczą. Prywatne rozwiązania organizacji płatniczych w zakresie stosowania opłat przez nich regulowanych, do których regulacja ustawowa na nie nakierowana siłą rzeczy musi się odnieść, nie powinny być przenoszone na transakcje inne niż kartą (np. na krajowe przelewy czy płatności natychmiastowe tzw. pay by - links). W celu objęcia ustawą wszystkich stanów faktycznych objętych celem ustawy proponuje się odwołanie do transakcji kartą wydaną w ramach działalności wydawcy w Polsce (bez względu na siedzibę dostawcy) oraz akceptowaną przez odbiorcę w ramach jego działalności w Polsce (bez względu na siedzibę), co na gruncie wspólnych zasad organizacji płatniczych przesądza o zastosowaniu stawek opłaty interchange dla Polski. opłata interchange opłatę uiszczaną przez agenta rozliczeniowego na rzecz wydawcy karty płatniczej; organizacja kartowa podmiot określający zasady wydawania i akceptowania kart płatniczych, zawierający umowy z wydawcami kart płatniczych oraz agentami rozliczeniowymi, określający zasady przetwarzania, rozliczania i rozrachunku transakcji opłata interchange każdą opłatę od transakcji płatniczej kartą płatniczą, bez względu na nazewnictwo, przeznaczenie, sposób lub podstawę naliczania, rozliczania lub opłacania, którą agent rozliczeniowy rozliczający tę transakcję zobowiązany jest zapłacić zgodnie z zasadami działania organizacji kartowej, w ramach której karta płatnicza została wydana, a której beneficjentem jest wydawca karty płatniczej lub organizacja kartowa, względnie podmiot, na który wydawca karty płatniczej lub organizacja kartowa wywiera znaczący wpływ w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 36 ustawy o rachunkowości organizacja kartowa - podmiot, którym może być także podmiot prowadzący system płatności, określający wspólne zasady wydawania lub organizowania przyjmowania płatności kartami płatniczymi wydanymi w ramach tej organizacji kartowej, wiążące Celem definicji jest dostosowanie terminologii ustawy do aktualnej praktyki rynku w zakresie opłaty interchange oraz uniknięcie wątpliwości co do zastosowania ustawy w razie zmian konstrukcji opłaty typu interchange. Celem zmiany jest uproszczenie przepisu. 3
S t r o n a 4 płatniczych, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 lit. b oraz w zakresie transakcji płatniczej przy użyciu karty płatniczej art. 3 ust. 1 pkt 3, przeprowadzający takie rozliczenia i kierujący zlecenia płatnicze do rozrachunku oraz prowadzący działania związane z bezpieczeństwem takich transakcji;, określenie usługi acquiringu (art. 3 ust. 1 pkt 5): umożliwianiu wykonania transakcji płatniczych, zainicjowanych przez akceptanta lub za jego pośrednictwem, instrumentem płatniczym płatnika, polegającą w szczególności na autoryzacji, przesyłaniu do wydawcy karty płatniczej lub systemów płatności zleceń płatniczych płatnika lub akceptanta, mających na celu przekazanie akceptantowi należnych mu środków, z wyłączeniem czynności polegających na jej rozliczaniu i rozrachunku w rozumieniu ustawy o ostateczności rozrachunku (acquiring); Art. 34a. Nieważne są postanowienia umowne zobowiązujące do stosowania zasad nałożonych przez organizację kartową przy transakcjach płatniczych z użyciem kart płatniczych wydanych w ramach umowy z inną organizacją kartową. Art. 34b. 1. Nieważne są postanowienia umowne zobowiązujące agenta rozliczeniowego do stosowania w umowach z akceptantami postanowień uniemożliwiających podmioty trzecie bez względu na podstawę prawną, w tym wydawców kart płatniczych oraz agentów rozliczeniowych zmiana na: wykonywaniu na podstawie umowy z akceptantem transakcji płatniczych zainicjowanych instrumentem płatniczym płatnika przez lub za pośrednictwem akceptanta (acquiring). Art. 34a. Nieważna jest czynność prawna w zakresie w jakim jej pośrednim lub bezpośrednim skutkiem jest obowiązek stosowania zasad obowiązujących w organizacji kartowej do czynności instrumentami płatniczymi niewydanymi w ramach tej organizacji kartowej, bez względu na charakter tej czynności i strony, które ją podjęły. Art. 34b. 1. Nieważna jest czynność prawna w zakresie w jakim jej pośrednim lub bezpośrednim skutkiem jest ograniczenie uprawnienia akceptanta do wyboru rodzaju kart płatniczych, którymi Celem zmiany jest wierne oddanie charakterystyki usługi acquiring u w przepisie ustawy. PONIP podtrzymuje w tym zakresie swoje dotychczasowe stanowisko (wyrażone ostatnio w wystąpieniu do Ministerstwa Finansów z 20 lipca 2012 r.). W ocenie PONIP brak jest uzasadnienia dla wyłączenia z zakresu działalności agenta rozliczeniowego czynności rozliczania i rozrachunku. Ewentualne wyłączenie powinno obejmować co najwyżej prowadzenie systemu płatności, nie wszystkie czynności rozliczania i rozrachunku co do zasady. Ustawa o ostateczności rozrachunku definiuje nie czynności rozliczania i rozrachunku a jedynie system płatności właśnie. System płatności w rozumieniu tej ustawy to szczególnego rodzaju rozrachunek i rozliczenia, mianowicie tylko jeśli następują w trybie powiązań prawnych, w ramach których obowiązują wspólne zasady. Wyłączenie z czynności agenta rozliczeniowego czynności rozrachunku i rozliczania może doprowadzić do konieczności uzyskania przez każdego agenta rozliczeniowego w Polsce zgody Prezesa NBP na prowadzenie systemu płatności. Jest to sprzeczne z dyrektywą PSD gdyż wprowadza dodatkowe wymogi licencyjne wobec świadczenia usług acquiring u. ustawy. ustawy. 4
S t r o n a 5 akceptantowi przyjmowanie zapłaty wyłącznie wybranymi kartami płatniczymi danego wydawcy lub wyłącznie wybranymi kartami płatniczymi wydanymi w ramach umowy z daną organizacją kartową, lub takie prawo ograniczających. Art. 38a. 1. Stawka opłaty interchange nie może przekroczyć 0,5% wartości jednostkowej krajowej transakcji płatniczej, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 lit. b oraz w zakresie transakcji płatniczej przy użyciu karty płatniczej art. 3 ust. 1 pkt 3. 2. W przypadku ustalenia w umowie wyższej stawki opłaty interchange niż określona w ust. 1, stosuje się stawkę ustawową. 3. W okresie roku od rozpoczęcia działalności przez nową organizację kartową spełniającą warunki określone w art. 34b ust. 2, stawka opłaty interchange od jednostkowej krajowej transakcji płatniczej z tytułu płatności kartą płatniczą wydaną w ramach umowy z tą organizacją może być wyższa niż określona w niniejszej ustawie. 4. Organizacja kartowa, wydawca karty płatniczej oraz agent rozliczeniowy udostępniają na swoich stronach internetowych prostą i niebudzącą wątpliwości informację o aktualnych stawkach opłaty interchange. ; 4a. Akceptant nie może pobrać od płatnika opłaty z tytułu płatności przy użyciu karty debetowej. 4b. W przypadku kart płatniczych innych niż karta debetowa wysokość opłaty z tytułu płatności kartą nie może przekroczyć kosztów tej płatności ponoszonych przez akceptanta na rzecz agenta rozliczeniowego. 4c. W przypadku płatności przy użyciu karty płatniczej należności o charakterze przyjmuje zapłatę, spośród kart płatniczych wydawanych przez wydawcę karty płatniczej lub spośród kart płatniczych wydawanych w ramach organizacji kartowej, bez względu na charakter tej czynności i strony, które ją podjęły. Art. 38a. 1. Opłata interchange od krajowej transakcji kartą płatniczą nie może przekraczać 0,5%. 2. Jeśli opłata interchange od krajowej transakcji kartą płatniczą jest wyższa niż określona w ust. 1, stosuje się stawkę określoną w ust. 1. 3. W okresie roku od rozpoczęcia działalności przez nową organizację kartową spełniającą warunki określone w art. 34b ust. 2, opłata interchange od krajowej transakcji kartą płatniczą w ramach tej organizacji może być wyższa niż określona w ust. 1 4. Organizacja kartowa, wydawca karty płatniczej oraz agent rozliczeniowy udostępniają na swoich stronach internetowych zrozumiałą i jednoznaczną informację o aktualnych stawkach opłaty interchange. 4a. Akceptant nie może pobrać od płatnika opłaty z tytułu przyjęcia płatności z użyciem karty płatniczej, której nie towarzyszy uzgodnienie płatnika i wydawcy karty płatniczej o odroczeniu płatności za transakcje przy użyciu tej karty ponad czas niezbędny na rozliczenie transakcji kartą płatniczą przez wydawcę karty płatniczej i organizację kartową. 4b. W przypadku kart płatniczych innych niż określonych w ust. 4a wysokość opłaty pobieranej przez akceptanta z tytułu przyjęcia ustawy. Dla wywarcia skutku przewidzianego w celach ustawy nie jest konieczne odwołanie do art. 3 ustawy przy przyjęciu definicji krajowej transakcji kartą płatniczą zamiast definicji krajowej transakcji płatniczej. ustawy. Podział na karty debetowe i inne jest realizowany przez wskazanie na uzgodnienie odroczenia płatności za transakcje kartą. 5
S t r o n a 6 publicznoprawnym, stanowiących dochód budżetu państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, akceptant może pobrać od płatnika opłatę z tytułu płatności kartą., Art. 3. 1. Od dnia wejścia w życie ustawy do dnia 31 grudnia 2013 r. stawka opłaty interchange nie może przekroczyć 1,0% wartości jednostkowej krajowej transakcji płatniczej, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 lit. b oraz w zakresie transakcji płatniczej przy użyciu karty płatniczej art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy zmienianej w art. 1. 2. W latach 2014 i 2015 stawka opłaty interchange nie może przekroczyć 0,7% wartości jednostkowej krajowej transakcji płatniczej, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 lit. b oraz w zakresie transakcji płatniczej przy użyciu karty płatniczej art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy zmienianej w art. 1. płatności kartą płatniczą nie może przekroczyć należności z tytułu jej przyjęcia płatnej agentowi rozliczeniowemu. 4c. Ograniczenia, o których mowa w ust. 4a i 4b, nie stosują się do opłacania przy użyciu karty płatniczej należności o charakterze publicznoprawnym, stanowiących dochód budżetu państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Art. 3. 1. Od dnia wejścia w życie ustawy do dnia 31 grudnia 2013 r. opłata interchange, o której mowa w art. 38a ust. 1, nie może przekraczać 1,0%, a w latach 2014 i 2015 nie może przekraczać 0,7%. Dla ustalenia właściwej opłaty interchange liczy się dzień zainicjowania transakcji kartą płatniczą. Art. 38a ust. 2 stosuje się odpowiednio. ustawy. Proponuje się przyjęcie za miarodajny dla obliczenia właściwego poziomu opłaty interchange moment inicjacji transakcji. Piotr Warsicki Prezes Zarządu PONIP Monika Wołczyńska-Stachura Członek Zarządu PONIP Artur Szymoniak Członek Zarządu PONIP 6