1976 1986 1986 mdel LN skrócna wersja Peugeta 104, jeg płyta pdłgwa; silnik ustawiny pprzecznie, napęd przedni; w 1976: silnik 652 cm 3, mc 35 KM, prędkść 125 km/h; w 1978 r. ferwany w wersji LNA; d 1983 r. z silnikiem 1,1 dm 3. LNA
1978 1988 1988 mdel Visa rzwinięcie mdelu LN; ; premiera w 1978 r. duża liczba plastikwych elementów nadwzia; ryginalna deska rzdzielcza z przełącznikami umieszcznymi na bębnach pd kierwnicą; d 1981 r. wersja II; ; nadwzie zmdyfikwane w firmie Heuliez,, szczególnie przednia atrapa, zderzaki, bramwanie przednich lamp raz pkrywy silnika; d 1983 r. nwe wersje z silnikami 1360 cm 3 : Chrn 90 KM, GT 78 KM; wprwadzn także wersję ze składanym dachem (Plain( Air) ) i Enterprise (tył pjazdu przekształ- cny w przestrzeń bagażwą); d 1985 r. zmiana deski rzdzielczej; d 1983 r. także w wersji kabrilet; Visa,, wersja I
1978 1988 1988 mdel Visa wersje silnikwe: Club,, 10E, Super, Super E, 11 E, 11 RE; Super X, 14 TRS, GT, GTi; masa: 720-920 kg, przyspieszenie 0-1000 km/h: 26,2 8,8 s. Silniki benzynwe: pczątkw: 2-cylindrwy 2 silnik 652 cm 3 z LN raz silniki 4-cylindrwe 1129 i 1299 cm 3 z mdelu GS. 602 cm 3 (36 KM, 2-cyl2 cyl. bxer), mment br. 48 Nm/3500 br/min; 954 cm 3 (45 KM, 4-cyl4 cyl.rzęd.), mment br. 65 Nm/2750 br/min; 1124 cm 3 (50 KM), mment br. 83 Nm / 2500 br/min; 1219 cm 3 (64 KM), mment br. 91 Nm / 3000 br/min; 1360 cm 3 (60 KM), mment br. 105 Nm / 3000 br/min; 1360 cm 3 (80 KM), mment br. 108 Nm / 3000 br/min; 1580 cm 3 (105-115 115 KM), mment br.. 132 Nm/4000 br/min; Silniki wyskprężne: 1769 cm 3 (60 KM), mment br.. 112 Nm/2000 br/min; d 1984 r. Axel,, 1984 r. Visa GT 1981-1990 1990 wersja przeznaczna na rynki wschdnie pd nazwą Axel prdukwana w zakładach Olcit w Rumunii; na rynkach zachdnich dstępna w latach 1985-88; 88;
1986 1998 1998 seria X, mdel AX debiut w 1986 r. jak następca mdeli Visa i LN; ; pczątkw tylk w wersji 3-drzwiwej; 3 d 1987 r. wersja 5-drzwiwa 5 i wersja usprtwina GT; d 1988 r. także w wersjach z silnikiem wyskprężnym najszczędniejszy samchód świata 3,5 dm 3 /100 km; w 1991 r. mdernizacja: zmiana deski rzdzielczej, przetłczenia na zderzakach, zmieniny wlt pwietrza, ddatkwe kierunkwskazy na błtnikach i zmieniny klr klszy głównych na biały; inne przetłczenie na pkrywie bagażnika (z twrzywa sztuczneg); przed 1991 r. p 1991 r.
1986 1998 1998 seria X, mdel AX d 1991 r. w silnikach benzynwych 1,4 dm 3 zastswan wtrysk paliwa raz katalizatr; wprwadzn mdel GTi,, pcjnalnie wypsażany w system ABS; d 1992 r. ddan wersję z silnikiem GTT mcy 95 KM; wprwadzn także wariant z napędem 4x4 napędzany silnikiem 1,4 dm 3 mcy 75 KM (najmniejszy samchód z napędem na cztery kła); wytwarzany jak samchód 3-3 i 5-drzwiwy; 5 wiele wersji: sprtwy AX GT, AX 4x4, AX 1.4 Diesel; wersje silnikwe benzynwe: AX 1,0i (954 cm 3 ), AX 1,1 i (1124 cm 3 ), AX 1,4i (1360 cm 3 ), wyskprężne: AX 1,4D (1360 cm 3 ), AX 1,5D (1527cm 3 ); prędkści maks. 150-187 187 km/h; był jedną z najlepiej sprzedających się knstrukcji w histrii; wyprdukwan w sumie k. 180 tys. egz. masa własna 700-800 kg; AX,, wersja przed 1991 r. AX, wersja p 1991 r.
1982 1994 1994 seria X, mdel BX nadwzie Bertne,, dwie wersje nadwziwe: Berline i Break; ; 3 wersje wypsażenia: Clasic (BX E), Tecnik (BX RE i RS), GT (BX TRS); nwe technlgie wytwarzania, duży udział elementów plastikwych, wiele wersji silnikwych: 1,1 1,9 dm 3, mce: 75 150 KM; autmatyczna skrzynia biegów w wersjach TZI,, napęd 4x4 znaczny 4WD (silniki mcach 80-88 88 KM);
1982 1994 1994 seria X, mdel BX Układ zawieszenia hydrpneumatyczneg zintegrwany z układem hamulcwym, wspmaganiem kierwnicy i krektrem prześwitu pjazdu; zawieszenie hydrpneumatyczne, niezależne, z przdu klumny McPhersn; ; mżliwść ustawiania prześwitu; nadwzie z blachy stalwej bustrnnie cynkwanej d 1986 r.; pkrywa silnika z twrzywa sztuczneg d 1986 r. w 1986 r. mdernizacja nadwzia; zmienin deskę rzdzielczą wprwadzając knwencjnalne przełączniki i liczniki zegarwe w miejsce przełączników klawiszwych i wyświetlacza prędkści;. wersja BX Digit: elektrniczny wyświetlacz, kmputer pkładwy wyświetlający czas, zużycie paliwa średnie i chwilwe, średnią prędkść, dystans mżliwy d pknania na pzstałym paliwie; Wnętrze p 1986 r. deska rzdzielcza wersji Digit deska rzdzielcza przed 1986 r.
1989 2001 mdel XM następca mdelu CX; w 1991 r. Samchód Rku; stylistyka Bertne; uznany za jeden z najważniejszych mdeli firmy Citren; niski współczynnik pru aerdynamiczneg Cx =0,28 d 0,31 (w zależnści d wersji); bardz bszerne wnętrze nadwzia; niezależne zawieszenie kół: z przdu jednramienne, dkuwane wahacze, hydrpneumatyczne elementy resrując-tłumiące, stabilizatr skrętny; z tyłu wahacze wleczne, pzime elementy tłumiąc- resrujące, stabilizatr skrętny; układ kierwniczy ze wspmaganiem prgresywnym w zależnści d prędkści jazdy; występwał z silnikami 2000 i 3000 cm 3, 12 zawrwym silnikiem wyskprężnym i turbdieslem; silniki umieszczne pprzednie, napęd na kła przednie; XM 3.0 V6, 1990: silnik 2975 cm 3, mc 170 KM, prędkść 220 km/h. Silnik V6
1989 2001 mdel XM Klinwe, dwubryłwe nadwzie, zabezpieczne antyk- zawieszenie hydrpneumatyczne w 3 wersjach, rzyjnie przez fsfranwanie niskcynkwe, malwa- także z elektrnicznym sterwaniem Hydractive 2; nie katafretyczne,, pkrycie szwów zgrzewczych regulacja sztywnści i wyskści, autmatyczne pianką pliuretanwą raz bustrnne pkrycie wielu pzimwanie; elementów warstwą cynku galwaniczneg;
1991 1997 1997 seria X, mdel ZX stylistycznie nawiązywał d prjektu N2 Bertne; pczątkw tylk jak pięcidrzwiwy hatchback, później mdel trzydrzwiwy (1992) i kmbi (1994); wyprdukwan 1,5 mln egz., także w wersji kmbi; znany w sprcie samchdwym, siągał znaczne sukcesy m.in. rajdy Paryż-Dakar; w mdelu ZX zrezygnwan z zawieszenia hydrpneumatyczneg (z mdeli GS, DS,, CX, SM) ) i zastąpin je tradycyjnym mechanicznym; w zawieszeniu przednim zastswan klumny McPhersn; ; w zawieszeniu tylnym ś sztywną pdatną na przemieszczenia skrętne; w zależnści d wersji stswan układ hamulcwy tarcze-bębny lub tarcze-tarcze; tarcze; pcjnalnie układ przeciwblkujący ABS;
1991 1997 1997 seria X, mdel ZX Silniki: 1991 r. 1360 cm 3, 75 KM, 114 Nm (gaźnik, d 1996 r. wtrysk paliwa); 1580 cm 3, 89 KM; 1905 cm 3, 122 KM; 1992 r. silniki benz. z wtryskiem paliwa: 1124 cm 3, 60 KM, 87,5 Nm; 1761 cm 3, 96-103 KM, 142 Nm; 1998 cm 3, 16V, 123-155 KM, 176 Nm; 1905 cm 3, 122-130 KM; d 1991 r. wyskprężne: 1,9/69 KM; Turbdiesel: 1,9/90 KM; 1995 r. face lifting (wlt chłdnicy); 1997 r. zastąpiny mdelem Xara. prdukwany także w Chinach na licencji; Sztywna ś tylna, pdatna na skręcanie
1993 2001 mdel Xantia Debiut w Genewie, 1993 r., zastąpił mdel BX; ; zmiana stylu znaczania klejnych mdeli; prjekt nadwzia Bertne; samchód dstępny w wersjach X, SX, VSX; d 1995 r. wersja Break; zawieszenie hydrpneumatyczne raz pdatna skrętnie tylna ś (jak w ZX); wprwadzn ddatkwą wersję zawieszenia aktywneg Hydractive 2 z pcją Sprt usztywniającą zawieszenie; d 1993 r. ddatkwy akumulatr ciśnienia hydrauliczneg w zawieszeniu kół tylnych; d 1997 r. wersja II, trchę wydłużna, ze zmieniną atrapą przednią, deską rzdzielczą raz innymi szczegółami stylizacyjnymi; Xantia Break,, wersja I Xantia wersja II, d 1997 r. d 1995 r. wersja Activa z systemem SC.CAR sterującym zawieszeniem; pierwszy na świecie seryjny samchód z aktywnym zawieszeniem, kmpensującym przechyły bczne i wzdłużne nadwzia przez dynamiczną regulację ciśnienia hydrauliczneg w siłwnikach pszczególnych kół; zastswan 10 akumulatrów ciśnienia hydrauliczneg raz dwa siłwniki: z przdu przy lewym kle raz drugi przy prawym tylnym kle.
1993 2001 mdel Xantia Silniki benzynwe: Od 1993 r. : 1,8i (8 zawrwy); 2,0i (8 zawrwy); 2,0i (16 zawrwy mcy 155 KM); Od 1994 r. : 1,6i (88 KM, 8 zawrwy) Od 1995 r. : 1,8 16V mcy 112 KM, 2,0 16V mcy 135 KM 2,9 V6 24V mcy 194 KM (d 1996 r. w wersji Exclusive,, ale tylk z autmatyczną skrzynią biegów). 2,0 8V turb,, 150 KM (wersja TCT - Turb Cntinuesly Trque) zastąpiny przez silnik 2,0 16V mcy 155 KM, maksymalny mment brtwy 235 Nm d 2500 br/min. Silniki wyskprężne: Od 1993 r. 1,9 diesel wlnssący (71 KM), z turbdładwaniem (92 2 KM); Od 1995 r. silnik 1,9 SD mcy 75 KM, raz 2,1 TD mcy 109 KM; Od 1988 r. silnik 1,9 TD 92 KM zastąpiny jednstką 2,0 HDi 90 KM; a silnik 2,1 TD 12V 109 KM jednstką 2,0 HDi 110 KM (chłdzenie pwietrza dładwaneg, także w wersji Activa);
1993 2001 mdel Xantia Deska rzdzielcza mdelu Xantia II, wypsażenie SX Prdukwane wersje: 1994994 r.: Anniversaire, Prestige, Meribel, 1995 r.: Tentatin, Exclusive, Sensatin, Onyx 1996 r.: Harmnie, Audace, Allure 1997 r.: Tentatin, Athena 1998 r.: Pallas, 75th Anniversary 1999 r.: Seductin, Millesime, Elegance 2000 r.: Plaisir 2001 r.: Tendance,, Plus Ocean, Mnac, Opera, Cllectin, Frte, Tp, Dimensin Nie zrealizwany prjekt mdelu Xantia Cupe
1996 2002 mdel Sax Premiera wisną 1996 r.; zastąpił mdel AX; ; prjektwany pd kierunkiem Dnat Cc; knstrukcyjnie spkrewniny z mdelem AX i Peugetem 106; wersje nadwziwe 3-3 i 5-ci5 drzwiwe; bszerne wnętrze, duży bagażnik 280 dm 3 (p złżeniu siedzeń 950 dm 3 ); zawieszenie niezależne, z przdu klumny McPhersn,, dlne wahacze trójkątne, sprężyny spiralne, stabilizatr; z tyłu wahacze wleczne, drążki skrętne, pzime amrtyzatry, stabilizatr; hamulce tarczw-bębnwe, w wersjach z silnikiem 1,6i 16V tarczwe; masa samchdu: 800-935 kg; wersje nadwziwe: A, X, SX, VSX, VTL, VTR, VTS; serie limitwane: Audace, Athena, Athena 2, Mischief, Bic,, K.Way Way, Nuvelles Frntičres, Série Clim, Vélurs, RendezVus; Sax,, 1996 r.
1996 2002 mdel Sax wersje silnikwe: 1.0i 954 cm 3, 8V OHC, SPI,, 50 KM/6000 br/min, maks. mment brtwy 74 Nm/ 3700 br/min; 1.1i 1124 cm 3, 8V OHC, SPI, 54-60 KM/6200 br/min, maks. mment br. 88 Nm /3700 br/min; 1.4i 1361 cm 3, 8V OHC, SPI, 75 KM/5500 br/min, maks. mment br. 111 Nm/3400 br/min; 1.6i 1587 cm 3, 8V OHC, MPI, 88 KM/5600 br/min, maks. mment br. 135 Nm/3000 br/min; 1.6i 16V 1587 cm 3, 16V OHC,, sekwencyjny MPI,, 120 KM/6600 br/min, maks. mment br. 145 Nm /5200 br/min; 0-0 100 km/h: 7.7 s, prędkść maks. 205 km/h. 1.5D wlnssący silnik wyskprężny, 1527 cm 3, 8V OHC,, kmra spalania wirwa, pmpa wtryskwa rzdzielaczwa,, 58 KM/5000 br/min, maks. mment br. 95 Nm /2250 br/min; 1124 cm 3 system Dual-Fuel silnik zasilany gazem lub benzyną, mc 59 KM; prttyp; Sax, restyling,, 1998 r. Sax,, II restyling,, 1999 r.
1997 2005 mdel Xsara Premiera na salnie we Frankfurcie nad Menem we wrześniu 1997 r.; premiera w Plsce w listp.. 1997 r.; prdukwana d lipca 1998 r. w trzech wersjach nadwziwych: Cupe, Berline, Break; prjekt nadwzia pracwany pd kierwnictwem Dnat Cc; współczynnik pru pwietrza dla Xsary wynsi Cx=0,32; pracwanie mdelu trwał 4 lata, kszt 4,8 mld FRF, w tym badania 2,2 mld FRF; ; łączny przebieg prttypów 5 mln km; wersja Xara I wypsażana w silniki: 1.4, 1.6, 1.8 16V, 2.0 16V, 1.9 D, 1.9 TD; płyta pdłgwa z mdelu ZX ze zmianami; hamulce tarczw-bębnwe lub tarczwe w mdelach 1.8 16V, 2.0 16V (przednie tarcze wentylwane); zawieszenie niezależne, przednie klumny MacPhersn,, trójkątne wahacze dlne, sprężyny spiralne, stabilizatr; tylne ś samskrętna,, wahacze wleczne, pprzeczne drążki skrętne, amrtyzatry hydrauliczne ustawine pzim, stabilizatr; masa samchdu: 1020-1220 1220 kg; wersje limitwane: Série Clim Xsara Intel Xsara Aut PC Xsara Windws CE, Prestige Millesime Sprt Perfect Exclusive;
1997 2005 mdel Xsara face lifting w 2000 r.; Xara II,, zapwiedź stylistyki mdelu C5 i następnych; wzmcnine nadwzie przez zastswanie nwej struktury pprawiającej sztywnść; zwiększne bezpieczeństw: 4 pduszki pwietrzne, zastswanie ABS w prawie wszystkich wersjach; zastswan system chrny bcznej SPL; ; p raz pierwszy w tej klasie pjazdów umżliwienie mntażu pduszek kurtynwych statecznie nie stswany; w układzie elektrycznym wprwadzn system multiplekswania wykrzystania jedneg przewdu elektryczneg; Xara II Xara Picass jednstki napędwe mdelu Xsara II: 1.4, 1.6 16V, 2.0 16V, 1.9 D, 2.0 HDI; rzwinięciem Xary był mdel Xara Picass;
Bibligrafia 1. Citrën. Materiały praswe, 1920-2000 r. 2. W. Rychter. Dzieje samchdu. WKiŁ, Warszawa, 1962. 3. D. Puibube. Das grsse Citrën-DS-Buch. Heel Verlag GmbH, 2002. 4. M. Ruiz. Encyklpedia Samchdy. Muza S.A., Warszawa 2001. 5. K. Vse. Samchdy marzeń. Science Press, Warszawa 1992. 6. G. Lrieux, J. Wlgensinger. Citrën - Genealgie. Paris. 7. A. M. Rstcki. Histria starych samchdów. WKiŁ, Warszawa 1981. 8. Czaspisma mtryzacyjne: Mtr, Aut Mtr i Sprt, Aut-Technika Mtryzacyjna, Aut Świat, Autmbilista. 9. Źródła internetwe: www.citren.cm, www.citren.autk.pl (teksty: Pitr Biegała, Stefan Staszczak, Paweł "Citr, Andrzej Piłat, Przemysław Ssnwski, Ryszard Olszewski), www.francuskie.pl, www.citrenet.rg.uk.
Citrën Krzysztf Wisłcki Krótka histria mdeli d 1919 d 2000 rku KONIEC Pznań, 2001, 2007