ZESTAW ĆWICZEŃ NR 2 Letnia przygoda na Lubelszczyźnie 1. Przed Tobą znajduje się tekst legendy o czarciej łapie. Zapoznaj się z nim dokładnie, a następnie odpowiedz na pytania znajdujące się pod tekstem. Prawidłowa jest tylko jedna odpowiedź. Porównaj swoje wyniki z kluczem odpowiedzi (na końcu ćwiczeń) LEGENDA O CZARCIEJ ŁAPIE Dawno temu na wsi niedaleko Lublina mieszkała wdowa z trojgiem dzieci. Ciężko było samej kobiecie, ponieważ uprawianie ziemi i oranie wołami to praca dla mężczyzny. Kobieta kochała swoje dzieci i dla nich była zdolna ponieść wiele wyrzeczeń, dla nich ciężko pracowała. Ziemię miała żyzną, dom postawiony jeszcze przez męża, więc jakoś radzili sobie. Stół z odciskiem Czarciej Łapy znajduje się na Zamku Lubelskim Pewnego dnia szlachcic, właściciel okolicznych ziem, przysłał do wdowy swoich służących z informacją, że pan chce wykupić jej pole razem z budynkami. Propozycja dla zmęczonej wdowy byłaby ciekawa, gdyby nie fakt, że dziedzic za budynki i całą ziemię proponował tak małą zapłatę, za którą nie można było kupić w mieście nawet małego mieszkania i żyć lżej. Wdowa odmówiła dziedzicowi. Za kilka dni służący pojawił się ponownie, oferując jeszcze niższą cenę i przekonywał, że to bardzo dobra propozycja, a ona będzie żałowała, gdy jej nie przyjmie. Wdowa odmówiła ponownie. Minęło kilka następnych dni, gdy w nocy obudził kobietę jakiś dziwny łoskot, trzask i zapach dymu. To palił się jej dom, a ona i jej dzieci były w środku. Przeraziła się, obudziła dzieci, wzięła na ręce najmłodsze dziecko, chwyciła pudełko z dokumentami i pieniędzmi, (trzeba wiedzieć, iż dawno temu na wsi wszystkie ważne dokumenty i pieniądze przechowywane były razem) i w ostatniej chwili wyskoczyli przez okno. Dom z całym dobytkiem spłonął doszczętnie. Wdowa sprawę wniosła do Trybunału w Lublinie. Gdy nadszedł dzień rozprawy wraz z dziećmi udała się do Lublina. Pofatygował się także szlachcic, wraz ze świadkami, których zabrał prosto spod wiejskiej knajpy, aby za kilka kufli piwa zeznali to, co chciał szlachcic. Sprawa się zaczęła. Wdowa przedstawiła swoją wersję wydarzeń, przy tym miała wrażenie, że mówi do ściany, bo nikt jej nie słuchał, nie miała świadków, którzy poparliby jej wersję. Potem swoją wersję przedstawił szlachcic i jego świadkowie.
- Wdowa kłamie, sama podpaliła dom i bezprawnie chce wyłudzić pieniądze. - Szlachcic to dobry pan, to niewinny człowiek - zapewniali świadkowie. Ogłoszono wyrok: - Szlachcic jest niewinny, wdowa ma przeprosić szlachcica za fałszywe oskarżenia i zapłacić za koszty procesu. - Co my teraz zrobimy?- zapłakała wdowa tuląc dzieci do siebie. Gdzie my się podziejemy? Nawet diabeł sprawiedliwiej by sprawę osądził! Ledwo wypowiedziała te słowa, a w trybunale zahuczało, zaszumiało i pojawił się diabeł. - Takiej niesprawiedliwości to nawet ja nie mogę znieść. Rozpoczynamy sprawę od nowa powiedział. Przerażeni sędziowie nie śmieli się sprzeciwiać i odbył się proces drugi, jakże inny od pierwszego. Sędziowie z uwagą wdowy wysłuchali, a świadkowie prawdę powiedzieli. Diabeł ogłosił wyrok: - Szlachcic jest winien, dom wdowie ma odbudować i wyposażyć. Fałszywych świadków publicznie wychłostać należy, aby więcej nie kłamali. Sędziowie podpisali się pod wyrokiem, a diabeł przypieczętował go własną łapą. Zrobił to z taką siłą, że ślad czarciej łapy, który odcisnął się na sędziowskim stole, do dziś jest widocznym świadectwem tego procesu i przestrzega wszystkich sędziów przed wydawaniem niesprawiedliwych wyroków. Trybunał Koronny - miejsce diabelskiego sądu. Widok z Wieży Trybunalskiej Pytania do tekstu: I. Ile dzieci posiadała wdowa, bohaterka legendy? a) Wdowa była bezdzietna b) 2 c) 3 II. Co udało się uratować wdowie z pożaru jej domu? a) Klejnoty b) Ubrania dzieci c) Pudełko z dokumentami i pieniędzmi
III. Kim byli świadkowie szlachcica, którzy zeznawali w lublińskim Trybunale? a) Pijakami b) Kolegami szlachcica c) Służbą szlachcica IV. Dla kogo był korzystny pierwszy wyrok ogłoszony przez Trybunał? a) Dla wdowy b) Dla szlachcica c) Trybunał nie rozstrzygnął sporu V. Kto niespodziewanie odwiedził sąd? a) Czart b) Diabeł c) Obie odpowiedzi są prawidłowe 2. Roztoczański region słynny jest z gwary, jaką posługują się jej mieszkańcy. Wiele słów zachowało się i bez problemu usłyszymy je dziś robiąc np. zakupy w wiejskim sklepie. Zamień słowa pochodzące z gwary polskimi odpowiednikami. Podpowiedź znajdziesz w prezentacji multimedialnej. a) (KIŃ) okiem na panoramę Lublina. b) Czy możesz (ZAMAIĆ) do tego ciasta? c) (WYLAZOCHA) jest niezbędna do wejścia na dach. d) Najsmaczniejsza jest (SMAŻENICA) z kurkami. e) Skończ (CUPKA) to zadanie.
3. Które słowo nie pasuje do pozostałych? Porównaj swoje odpowiedzi z kluczem (na końcu ćwiczeń) LUBLIN LUBELSKI LIRYKA EPIKA TOGA WYROK LUBELSKA LUBELSKIE DRAMAT LEGENDA TEMIDA WAKACJE 4. Ćwiczenie DETEKTYWI. Policz, ile razy w poniższym ciągu literowym występuje słowo Lublin. ASKHDUFHSAKDKNCFGWUJDKSMCJBJLUBLINSKJDIHIJDXJDHASUDHIWJDLUBLIN SKSIHDIJSAXMKSFHJADCMSJNCFJSHJSAKDNUAJIFDWJODAKPLDFJERIUHIEAJFK NAFUAHJDMJFUAMFJNFJIJFKNFUHEFLUBLINSKCJFEWHFIWJCLUBLINLUBLINSAJ DIJFIJIJCFDJCJDIJDIFDLUBLSDIJFIJDCKSJCIFJFOKSMCHFIAJKALCIHAOFKOCKA SKJFIHjkdoaksjdiJDIEFKSALDLAWDJFIWJLDCKSDJFHIWHOKDKHFUWILUBLINSDKF JWIFOKAMDCJIWHEFKMJEHFUWdjjfawhfiajdjfahpoieiwpoPKDIAJHFUAJDJUADIJAD HFUIJDIHAFUQIJDLUBLINKSJDIEHWFUHDJUAHWDJAMNDJFHIAoiKDJDHUjhdufia fjsytakjfueyiyaojfusyiodkdsfhuhalublinaskjdihafuahfjuashfiajfuaijduhaufialublinsadshlubl INFJIJFIEJ 5. Wymyśl i zapisz jak najwięcej nowych słów z liter tworzących słowo LUBLINIANIN. Litery nie mogą się powtarzać. Dopuszczalne są wszystkie części mowy. PRZYKŁAD: lina, blina, Nil
6. Zaznacz na mapie umiejscowienie województwa lubelskiego i wpisz najważniejsze zabytki, które możesz podziwiać odwiedzając to urokliwe miasto. Klucz odpowiedzi: Ćwiczenie 1: Ćwiczenie 3: I. C Lublin - jest rzeczownikiem, pozostałe słowa są przymiotnikami. II. C Legenda - jest gatunkiem literackim. Pozostałe słowa należą do rodzajów III. A literackich. IV. B Wakacje - Pozostałe słowa związane są z sądownictwem. V. C