czy można coś z tym zrobić?!
Zagospodarowanie przestrzeni w Polsce odbywa się w oparciu o: 1) plany miejscowe, 2) decyzje; o warunkach zabudowy i ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, z możliwością ich zawieszenia do 9 miesięcy, 3) specustawy w tym tzw spec ustawę dotyczącą realizacji dróg ten rozbudowany, równoległy i niespójny system planowania przestrzennego powoduje, że sankcjonowanie niekorzystnych z punktu widzenia planowania przestrzennego lokalizacji inwestycji, z jednej strony dróg, torów, a z drugiej strony budynków prowadzi również do: - zwiększenia narażenia na oddziaływanie hałasu - oszpecenia krajobrazu naturalnego i kulturowego - naraża budżetu państwa i samorządów terytorialnych na dodatkowe i niepotrzebne odszkodowania
czy plan miejscowy może zapobiec niekorzystnym zjawiskom w przestrzeni związanym z narażeniem na hałas lub ze skutkami walki z hałasem?! W planie miejscowym wymagane jest różnicowanie terenów o różnych funkcjach lub różnych zasadach zagospodarowania, przy uwzględnieniu wymagań określonych dla terenów (art. 114 i 113 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie środowiska ): a) pod zabudowę mieszkaniową, b) pod szpitale i domy opieki społecznej, c) pod budynki związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, d) na cele uzdrowiskowe, e) na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, f) na cele mieszkaniowo-usługowe. Zapis planu miejscowego w zakresie ochrony przed hałasem, oprócz obowiązujących przepisów opiera się na ; a) ustaleniach ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, b) ekofizjografii opracowaniu sporządzanym przed sporządzeniem planu, która uwzględnia również mapę wrażliwości akustycznej (o ile istnieje), d) raporcie o stanie istniejącym, który identyfikuje potencjalne i występujące konflikty środowiskowe, e) ocenę wniosków złożonych do planu pod kątem oddziaływania na środowisko.
Generalnym założeniem i warunkiem przyjmowanym na etapie sporządzania projektu planu miejscowego jest (zgodnie z art. 144. ust. 2 ustawy) spełnianie przez instalacje standardów jakości środowiska poza terenem, do którego prowadzący instalację ma tytuł prawny (instalacja - rozumie się przez to: a) urządzenia lub zespoły urządzeń stacjonarnych technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu, b) budowle niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję. Art. 4. 1. Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2003 r. Ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. (Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2003 r.) czyli zapis planu jest zbiorem ustaleń dla grup terenów i każdego terenu z osobna, przy czym teren - to fragment obszaru planu o określonym przeznaczeniu i określonych zasadach zagospodarowania, wydzielony na rysunku planu liniami rozgraniczającymi i oznaczony symbolem cyfrowym i literowym
w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ustalenia dotyczące hałasu pojawiają się głównie w tekście uchwały, czasami widać to także w rysunku planu
podział na strefy w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy / miasta
zapisy Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego na przykładzie Studium m.st. Warszawy - studium to główna wytyczna do planów miejscowych i polityki zarządzania przestrzenią 5. ZASADY OCHRONY PRZED ZAGROŻENIAMI 5.1. Zagrożenia dla środowiska przyrodniczego. Wśród zagrożeń środowiska przyrodniczego na obszarze miasta wyróżnia się: a) hałas komunikacyjny, b) hałas lotniczy, związany z funkcjonowaniem Portu Lotniczego Warszawa Okęcie im. Fryderyka Chopina i lotniska Babice na Bemowie;.. 5.2. Generalne zasady ochrony przed zagrożeniami a) Ochrona przed hałasem komunikacyjnym W celu ograniczenia uciążliwości hałasu komunikacyjnego należy dążyć do poprawy stanu zgodnie z obowiązującymi standardami, na etapie: planowania, projektowania i eksploatacji systemu transportowego, a w szczególności poprzez : rozbudowywanie sieci drogowo ulicznej głównie w układzie obwodnicowym, dla rozładowania ruchu w centrum miasta poprawiając tym samym klimat akustyczny w strefie śródmiejskiej i miejskiej; modernizowanie i budowę ulic przy zastosowaniu rozwiązań ograniczających poziom emisji hałasu i jego rozprzestrzenianie się w środowisku; zwiększanie konkurencyjności transportu publicznego w stosunku do samochodu osobowego np. poprzez, modernizowanie i rozbudowę komunikacji tramwajowej, rewitalizację transportu kolejowego i rozwój metra; powszechniejsze stosowanie nowoczesnych środków inżynierii ruchu dla lepszego upłynnienia ruchu drogowego i uprzywilejowania pojazdów transportu publicznego, rozszerzanie stref miasta wolnych od ruchu samochodowego, lub stref z ograniczeniami dla tego typu ruchu, rozwijanie transportu rowerowego i pieszego, stosowanie rozwiązań technicznych i organizacyjnych gwarantujących dotrzymanie standardów ochrony przed hałasem w środowisku oraz w pomieszczeniach budynków. planowania funkcji terenów oraz zasad zabudowy w planach miejscowych, w szczególności poprzez: określenie rodzaju terenu i jego przeznaczenia; wskazanie sposobu rozmieszczenia zabudowy lub jej układu a także rozwiązań technicznych i organizacyjnych zapewniających właściwy klimat akustyczny.
mapa wrażliwości akustycznej
normy hałasowe
zgodnie z ustawami mierzymy hałas na linii rozgraniczającej terenu drogi ( w mieście ulicy)
To właśnie w terenie ulicy opisanej w planie np. symbolami KD-G, KD-Z, KD L, KD-D lub linii rozgraniczającej dla terenu kolejowego opisywanego zazwyczaj jako KK, czyli do linii lub maksymalnie na linii rozgraniczającej wyznaczającej w planie miejscowym zasięg własności i/lub zarządzania terenu,, powinien się skończyć hałas! Działania ochronne wymagają; 1. albo wyeliminowania źródeł hałasu np. wyodrębnienia stref cichych (Art. 118b. 1. ustawy o ochronie środowiska), zmiany nawierzchni na ciche, wymianę pojazdów na cichsze, zmianę/ograniczenie korzystania ze środków transportu emitujących hałas itp 2. albo jeśli w/w działania nie są możliwe wymiany istniejącego zagospodarowania na rodzaj zagospodarowania o mniej wymagających normach hałasowych lub odsunięcie wrażliwych funkcjonalnie terenów poza strefy przekroczeń norm 3. albo uzyskania oczekiwanego poziomu emisji w miejscu odbioru fali ekrany, wały, przekrycia, pasy izolacyjne (w tym zieleni) lub budynki, budowle wyposażone w bariery ochronne co może zrobić projektant planu?!
Dokumenty,,towarzyszące sporządzaniu projektu planu miejscowego i zapis planu w zakresie uciążliwości hałasowej
Najczęściej projektant aby uchronić teren przed hałasem z istniejącego źródła na krawędzi terenów i jednocześnie spełnić wymogi ładu przestrzennego, w tym w zakresie kształtowania pierzei ulic, wymienia funkcje zabudowy na mniej wrażliwe hałasowo np. na usługi (U, U/MW) lub wprowadza inne ograniczenia w zakresie kształtowania zabudowy - jest to szczególnie trudne tam, gdzie zabudowa podlega ochronie konserwatora zabytków lub estetycznej, wprowadzonej planem wtedy metoda ochrony nie jest przesądzona i pozostaje do decyzji właściciela nieruchomości na etapie realizacji / modernizacji inwestycji lub realizacji polityki władz samorządowych
,,3. Ustala się przeznaczenie dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i usług oznaczonych symbolem MW/U: 1) przeznaczenie podstawowe: a) mieszkalnictwo wielorodzinne, b) funkcje usługowe z zakresu: biur, administracji, obsługi finansowej, handlu detalicznego (z wyjątkiem stacji paliw), zdrowia (z wyjątkiem szpitali), kultury, nauki, usług, poczty i telekomunikacji, turystyki, c) mieszkalnictwo zbiorowe z zakresu hoteli, pensjonatów lub domów studenckich; 2) przeznaczenie dopuszczalne: usługi z zakresu rzemiosła (z wyjątkiem warsztatów samochodowych), gastronomii; 3) zakazuje się lokalizowania funkcji innych niż określone w pkt 1 i 2, za wyjątkiem funkcji związanych z przeznaczeniem podstawowym nie wymienionych w pkt 2, które mogą stanowić nie więcej niż 5% powierzchni użytkowej budynku; 4) w zakresie ochrony przed hałasem zalicza się tereny MW/U do terenów w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tysięcy mieszkańców.,,8. W zakresie przeciwdziałania powstawaniu zanieczyszczeń na terenie istniejącej ulicy zbiorczej z linią tramwajową - Al. Jerozolimskich 6KDZ ustala się: 1) przy przebudowie (modernizacji, rozbudowie) istniejącej ulicy na estakadzie i moście ustala się wprowadzenie rozwiązań technicznych i przestrzennych sprzyjających ograniczaniu powstawania i rozprzestrzeniania się hałasu i drgań np. poprzez wymianę nawierzchni, zmiany w organizacji ruchu, zmiany w przekroju ulicy; 2) na terenach zabudowy śródmiejskiej nie dopuszcza się lokalizowania ekranów akustycznych w ulicach; 3) przy przebudowie (modernizacji) istniejącej linii tramwajowej usytuowanej na estakadzie ulicy oraz estakadzie mostu ustala się stosowanie rozwiązań technicznych torowiska tramwajowego ograniczających powstawanie i rozprzestrzenianie się hałasu i drgań. zapis uciążliwości hałasowej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego
propozycje planistyczne zawarte w projekcie planu są analizowane w Prognozie oddziaływania ustaleń planu na środowisko sporządzonej w zakresie stanu istniejącego na podstawie ekofizjografi, mapy akustycznej lub innych dostępnych danych np. decyzji środowiskowych dla konkretnych realizacji
wytyczne dotyczące art. 43 ustawy o drogach publicznych. Droga krajowa: Odległość w terenie zabudowy 10 m, Odległość poza terenem zabudowy 25 m. Droga wojewódzka, powiatowa: Odległość w terenie zabudowy 8 m, Odległość poza terenem zabudowy 20 m. Droga gminna: Odległość w terenie zabudowy 6 m, Odległość poza terenem 15 m
co robić z hałasem w mieście? ograniczać jego emisję poprzez! znaczącą eliminację źródeł tzn ograniczenie w poruszaniu się pojazdów na rzecz pieszych i rowerów, wymianę nawierzchni, zawężanie jezdni, wprowadzenie ograniczenia prędkości poruszania się do 30 km /godz poprzez znaki drogowe i inne utrudnienia
tramwaj jest tu najważniejszy meandruje,,swobodnie ulicą, ograniczając tym samym ruch samochodów Wiedeń
nawierzchnie przyjazne mieszkańcom i ciche pojazdy we Francji trzeba było je,,pogłośnić, żeby ludzie nie wpadali pod tramwaj
W Hadze tramwaje poruszają się pod budynkami lub w budynkach to też tłumi hałas - w Polsce takie rozwiązania są trudne z uwagi na brak tzw ustawy o własności warstwowej terenu i inne przepisy, w tym drogowe jest to również problem w planowaniu
Jakie bariery akustyczne? - Najskuteczniej jest schować uciążliwe trasy w wykopach lub tunelach, a zabezpieczenia dla tras uciążliwych mogą dopełniać estetycznie zagospodarowanie terenów
a nawet wykorzystywać zabezpieczenia na lokalizowanie na ich dachu miejsc parkingowych od strony zabudowy
tu najlepiej przekryć - takie propozycje są już w wielu planach miejscowych w Warszawie ściana akustyczna też może tworzyć architekturę
a jeśli już muszą być ekrany - to niech będą naprawdę - zielone!
Dziękuję za uwagę, Beata Marczak-Wacławek architekt urbanista Kierownik Działu Centrum