Katowice, 22 stycznia 2015r. NOTATKA ZE SPOTKANIA Z PRZEDSTAWICIELAMI ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH, KTÓRE UCZESTNICZYŁY W PRZYGOTOWANIACH PIERWSZEJ EDYCJI BUDŻETU OBYWATELSKIEGO W KATOWICACH WPROWADZENIE ZMIAN W REGULAMINIE BUDŻETU OBYWATELSKIEGO W dniu 21 stycznia 2015r. w Urzędzie Miasta Katowice odbyło się spotkanie z przedstawicielami organizacji pozarządowych, mające na celu omówienie proponowanych zmian w procedurze Budżetu Obywatelskiego. Rozpoczęcie spotkania nastąpiło o godzinie 10.10. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele organizacji pozarządowych, które brały udział w procesie tworzenia Budżetu Obywatelskiego w Katowicach: Irena Kowalska-Drygała (Inkubator Społecznej Aktywności / Stowarzyszenie MOST), Ewa Pytasz (Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej OKST), Paweł Jaworski (Fundacja Napraw Sobie Miasto), Grzegorz Wójkowski (Stowarzyszenie Aktywności Obywatelskiej Bona Fides). Urząd Miasta Katowice reprezentowali: Wioleta Niziołek-Żądło - Asystent Prezydenta miasta Katowice, Jakub Jarząbek kierownik Biura Prasowego, Agnieszka Lis główny specjalista w Wydziale Polityki Społecznej oraz zespół koordynujący Budżet Obywatelski w mieście Katowice: Agnieszka Dombek, Ewa Gajewska, Magdalena Nobis, Anna Szary, Michał Mendala. Rekomendacje Podczas spotkania przedstawione zostały rekomendacje dotyczące zmian w procedurze Budżetu Obywatelskiego opracowane przez Biuro Prasowe na podstawie analizy postulatów mieszkańców zgłaszanych w celu ewaluacji procesu Budżetu Obywatelskiego w Katowicach na rok 2015, uwag organizacji pozarządowych, propozycji zmian przekazanych przez komórki organizacyjne Urzędu Miasta Katowice oraz miejskie jednostki organizacyjne uczestniczące na różnych etapach w realizowaniu procedury Budżetu Obywatelskiego, a także wymiany doświadczeń z zespołami wdrażającymi procedurę budżetu partycypacyjnego w innych miastach. 1. Zwiększenie puli środków Budżetu Obywatelskiego z podziałem na zadania o charakterze ogólnomiejskim (15% środków) i zadania o charakterze lokalnym (85% środków).
Ze strony NGO padła propozycja, żeby proporcje procentowe podziału środków finansowych dopracować w drodze praktyki, czyli po przeanalizowaniu jakie projekty ogólnomiejskie będą zgłaszane w najbliższej edycji, tak by zachować jednoroczny charakter zadań. Jako przykład została wskazana Dąbrowa Górnicza, której procedura przewiduje podział realizacji zadania na dwa etapy sporządzenie dokumentacji projektowej (w pierwszym roku) oraz jego wykonanie (w roku kolejnym). 2. Wprowadzenie głosowania na więcej niż jedno zadanie. Przedstawiciele NGO wyrazili poparcie dla proponowanej zmiany, natomiast UMK zgłosił pewne zastrzeżenia. Propozycja NGO: wprowadzenie systemu preferencyjnego. Głosujący na karcie do głosowania wskazuje maksymalnie 3 projekty zadań, z jednoczesnym wskazaniem hierarchii ich ważności, przyznając pierwsze miejsce (1) projektowi zadania, które popiera najbardziej, a miejsce drugie i trzecie projektom popieranym w mniejszym stopniu. Głosowanie w ten sposób jest stosowane np. w Sopocie. Zwiększa ono walor społeczny budżetu i łagodzi niezadowolenie z ewentualnej przegranej. Podkreślono, że dyskusja na ten temat była już prowadzona w roku ubiegłym. Wskazana została również propozycja głosowania punktowego. Głosujący rozdysponowuje maksymalnie 3 punkty, przyznając je w dowolny sposób wybranym projektom. Może dokonać wyboru: - jednego projektu przyznając mu trzy punkty - dwóch projektów przyznając im odpowiednio jeden i dwa punkty - trzech projektów przyznając im po jednym punkcie. Strona miasta wyraziła obawę, że system taki może skomplikować głosowanie, a w rezultacie zwiększyć odsetek głosów nieważnych. W pierwszej edycji wynosił on w Katowicach o 5 proc. mniej niż w miastach, w których wprowadzono głosowanie na więcej niż jedno zadanie. Argument NGO: warto zaryzykować wzrost liczby głosów nieważnych o kilka procent, wprowadzając zmianę systemu głosowania, dzięki której ogólna liczba głosów znacznie wzrośnie. System preferencyjny zwiększy walor społeczny budżetu obywatelskiego. 3. Odejście od obowiązku głosowania tylko na projekty ze swojej jednostki pomocniczej. Przedstawiciele większości NGO wyrazili poparcie dla proponowanej zmiany, natomiast UMK zgłosił pewne zastrzeżenia. Argumenty NGO: podział na dzielnice jest egzotyczny (sztuczny). Dzielnica, w której mieszkamy nie zawsze jest dla nas ważniejsza od tej, w której pracujemy. Dopuśćmy głosowanie na projekty spoza swojej dzielnicy, a później zweryfikujemy to rozwiązanie. Przykład: park na granicy Dębu i Koszutki, który zlokalizowany jest na terenie Dębu, jednakże korzystają z niego głównie mieszkańcy Koszutki. Taki sam problem pojawia się w przypadku Parku Zadole, na granicy Piotrowic i Ligoty. Zastrzeżenia UMK: umożliwiając mieszkańcom wybór jednostki pomocniczej, na której projekty chcą głosować, zwiększamy szanse aktywistów i liderów w swoich środowiskach, którzy np. za pomocą Facebooka będą mogli mobilizować tysiące znajomych do głosowania na ich projekty. Konsekwencją takiego działania może być utrata szansy na budowanie sąsiedzkiej wspólnoty w ramach współpracy przy osiąganiu wspólnego celu dla swojej dzielnicy. Uwaga NGO: w innych miastach dochodzi do wykorzystywania niewiedzy mieszkańców (przez niektórych wnioskodawców) o systemie głosowania, co prowadzi do zahamowania budowy więzi
społecznych, może wzorem innych miast po prostu stworzymy okręgi do głosowania bardziej przyjazne mieszkańcom w ramach osiedli, a nie jednostek pomocniczych. 4. Wprowadzenie minimalnego progu poparcia celem odrzucenia wniosków o nikłym poparciu wyrażonym w głosowaniu. Minimalny próg - 15 głosów w przypadku projektów dzielnicowych i 45 w przypadku ogólnomiejskich. 5. Umożliwienie mieszkańcom sprzeciwu wobec realizacji zadania w konkretnej lokalizacji, poprzez utworzenie Zespołu Rozstrzygającego ds. Budżetu Obywatelskiego. Przedstawiciele NGO oraz Urzędu Miasta wyrazili sprzeciw dla proponowanej zmiany. Uwagi: wzmocnić element konsultacji przed zgłoszeniem wniosku (animacja dyskusji na etapie spotkań z mieszkańcami jest tu najważniejsza), a wtedy tego typu instytucje będą niepotrzebne. 6. Stworzenie dedykowanej strony internetowej. Uwagi: na stronie koniecznie musi znaleźć się mapa wniosków, szczegółowe opisy wniosków oraz cykl życia projektu (nie tylko na etapie oceny i wyboru zadań, ale również realizacji w roku następnym). 7. Głosowanie internetowe Przedstawiciele NGO wyrazili poparcie dla proponowanej zmiany. Strona UMK przedstawiła zastrzeżenia Prezydenta Miasta Katowice. Argument NGO: większa powszechność głosowania. Pojawił się wniosek ze strony NGO o zwiększenie ilości punktów do głosowania (MOPS, Szkoły, Przedszkola). Jednocześnie wskazano wątpliwość, czy konieczna jest obecność pracowników UMK podczas głosowania. Odpowiedź UMK: obecność pracowników UMK pozwala na kontrolę przebiegu głosowania oraz zapobieganie próbom oszukiwania. Zgodnie z obowiązującymi zasadami głosowania, karta jest wydawana dopiero po zweryfikowaniu czy głosujący jest uprawniony do oddania głosu. Tej weryfikacji dokonują właśnie oddelegowani pracownicy UMK. Ponadto ich obecność i pomoc udzielana głosującym, może okazać się kluczowa, przy większym skomplikowaniu systemu głosowania. NGO nie odniosło się pozytywie do propozycji wcześniejszej rejestracji w UMK uprawniającej do głosowania przez internet przyrównanie tego typu formy zabezpieczenia do funkcjonowania SEKAP-u, który został oceniony negatywnie. Argument Prezydenta przeciwko głosowaniu internetowemu: większa jakość głosu bezpośredniego, oddanego w lokalu. Kontrargument NGO: O jakość wniosków zadbajmy na etapie ich tworzenia, głosowanie to będzie tylko formalność. Niektórzy przedstawiciele NGO przyznali, że przebywali poza terenem miasta podczas głosowania i chętnie zagłosowaliby przez internet.
8. Zwiększenie poziomu dyskusji i partycypacji mieszkańców dzielnic poprzez organizację spotkań z mieszkańcami na trzech etapach procedury. Uwaga Urzędu Miasta: zaproszenie NGO do udziału w spotkaniach na etapie składania wniosków, w charakterze współgospodarza, w celu przedstawienia idei oraz doniosłości partycypacji obywatelskiej oraz zachęcenia do organizowania kolejnych spotkań wśród mieszkańców. Spotkania zostaną zorganizowane przez Urząd Miasta, jednak ich współgospodarzami będą mieszkańcy, przedstawiciele NGO, i urzędnicy (ci jednak podpowiadają rozwiązania, pomagają). NGO: To jest największe niedomaganie budżetu: brak integracji na etapie generowania i dopracowania wniosku. Na Koszutce Napraw Sobie Miasto zorganizowało warsztaty: walor integracyjny i merytoryczny. Propozycja prowadzenia tego typu warsztatów z mieszkańcami na etapie składania wniosków i ewaluacji procesu oraz włączenie się w akcję promującą Budżet Obywatelski w Katowicach. 9. Rozszerzenie polityki informacyjno-promocyjnej dot. budżetu obywatelskiego. Strona miasta wspólnie ze stroną NGO widzą potrzebę intensyfikacji działań promocyjnych. Miasto jest otwarte na pomysły NGO i współpracę również na tym etapie, doceniając np. działania Napraw Sobie Miasta w ubiegłym roku (do ustalenia i przedyskutowania forma i sposób realizacji). Duże uznanie ze strony NGO dla propozycji wykorzystywania lokalnych imprez plenerowych jako akcji promocyjnych Budżetu Obywatelskiego (np. na Przystanku Śniadanie), w kluczowych momentach realizowania procedury. Wniosek Inkubatora Społecznej Aktywności o możliwość promowania przy okazji idei przekazania 1 proc. na rzecz organizacji pożytku publicznego. Rekomendacje Napraw Sobie Miasto, które przedstawiło swoje pomysły na usprawnienie funkcjonowania budżetu obywatelskiego w Katowicach (w załączniku). Większość, z postulatów powielała się z rekomendacjami Urzędu Miasta, dlatego najwięcej uwagi poświęcono zastrzeżeniom do ubiegłorocznej edycji: biblioteki miejskie - zmonopolizowały pierwszą edycję (czy to właściwe, by takie podmioty starały się o środki z budżetu obywatelskiego?) i szerzej: jakie projekty mogą być motywowane wnioskami mieszkańców w ramach budżetu obywatelskiego (co z zadaniami, które należą do obowiązków np. MZUM, jak dziury w drogach czy chodnikach?). Urząd Miasta tłumaczył, że miasto może realizować tylko zadania będące zadaniami własnymi gminy lub powiatu oraz że jest ograniczone ustawą o finansach publicznych. Mieszkańcy poprzez Budżet Obywatelski mogą decydować o tym, w jakiej kolejności zadania własne gminy są realizowane. Wniosek: konieczność wprowadzenia jakiegoś ograniczenia np. kryterium ogólnej dostępności terenu (obiektu), którego dotyczy projekt. Grzegorz Wójkowski zobowiązał się do ustalenia w Fundacji Batorego, czy i jakie metody wypracowano w innych miastach. opiniowanie jednego z wniosków przez wojsko, co było niezrozumiałe dla wnioskodawców:
w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jest informacja o instytucjach, do których można się zwrócić o opinię w sprawie miejscowego planu zagospodarowania (i wojska tam nie ma). Miasto: nie da się stworzyć jednego zamkniętego katalogu instytucji opiniujących, ponieważ projekty zadań do budżetu obywatelskiego mają bardzo szeroki wachlarz. Omówienie Harmonogramu Budżetu Obywatelskiego NGO wyraziło zadowolenie, że do dwóch miesięcy zostanie wydłużony etap składania wniosków (2 marca 30 kwietnia) - nic się nie stanie jeśli cała procedura przesunie się o miesiąc. Uwaga ze strony UMK: ze względu na to, że zadania z Budżetu Obywatelskiego są dopisywane do budżetu miasta, nie można przesunąć oficjalnego zamknięcia procesu, ponieważ 30 września muszą być znane wyniki głosowania mieszkańców. NGO zgodziły się na skrócenie głosowania do 3 dni, o ile zostanie zwiększona liczba punktów do głosowania oraz będzie istniała możliwość głosowania internetowego. Wolne wnioski Bona Fides: wniosek powinien być na jednej kartce (dla uproszczenia) i bez podawania kosztorysu (to powinno zrobić miasto). Wątpliwości miasta: mieszkańcy podejmując się napisania wniosku powinni mieć świadomość jakie koszty może generować dana inwestycja (jest to też element edukacyjny Budżetu Obywatelskiego o funkcjonowaniu miasta). Im lepiej napisany wniosek, tym łatwiej go ocenić komisji. W sytuacji, w której zaleje nas lawina projektów, to może mieć kluczowe znaczenie. Ustalenia organizacyjne Zespół będzie się spotykał i dyskutował nad dalszym funkcjonowaniem Budżetu Obywatelskiego w Katowicach. Spotkanie zakończyło się o godzinie 12.15.