NSZZ PRACOWNIKÓW SCHRONISK DLA NIELETNICH I ZAKŁADÓW POPRAWCZYCH Zarząd Główny: 71-220 Szczecin, ul. Modra 11 tel.(91) 439-03-03,fax. 439-25-38 e-mail:nszzpsdnizp_zg@wp.pl; www.nszz.com.pl; tel. 602 26 15 67 zrzeszony w Forum Związków Zawodowych Szczecin, dn. 30.04.13r. Uwagi ZG NSZZ Pracowników SdN i ZP do projektu Ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz ustawy Prawo o ustroju sągów powszechnych z druku 1130. Uwaga! kursywa podkreślona -skreślić kursywa pogrubiona -wstawić Na wstępie proponujemy, aby Ministerstwo Sprawiedliwości dokonało autopoprawki projektu ustawy przez zmianę art. 27 i dokonanie zmiany brzmienia 1 i wykreślenie 2. Art. 27. 1.Nieletniego można umieścić w schronisku dla nieletnich, jeżeli: zostaną ujawnione okoliczności przemawiające za umieszczeniem go w zakładzie poprawczym, a zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się nieletniego lub zatarcia śladów czynu karalnego, albo jeżeli nie można ustalić tożsamości nieletniego. przemawiają za tym stwierdzone przejawy demoralizacji lub popełnienie czynu karalnego oraz gdy istnieje: 1. potrzeba diagnozy psychologiczno-pedagogicznej nieletniego na potrzeby sądu 2. uzasadniona obawa utrudniania toczącego się przed sądem postępowania w postaci ukrycia się nieletniego, zatarcia śladów popełnionego czynu karalnego, brak możliwości ustalenia tożsamości nieletniego 3. potrzeba zapewnienia natychmiastowych, właściwych oddziaływań resocjalizacyjnych i powstrzymania procesu demoralizacji wobec niewydolności wychowawczej rodziców lub prawnych opiekunów 4. potrzeba zapewnienia właściwych oddziaływań resocjalizacyjnych wobec nieskuteczności stosowanych wcześniej środków. 2.Umieszczenie nieletniego w schronisku dla nieletnich może nastąpić wyjątkowo także wtedy, gdy zostaną ujawnione okoliczności przemawiające za umieszczeniem go w zakładzie poprawczym, a nieletniemu zarzucono popełnienie czynu karalnego określonego w art. 134, art. 148 1, 2 lub 3, art. 156 1 lub 3, art. 163 1 lub 3, art. 166, art. 173 1 lub 3, art. 197 3, art. 252 1 lub 2 i art. 280 Kodeksu karnego. Zgłaszana w praktyce potrzeba stosowania schroniska dla nieletnich także w przypadkach postępowania wychowawczego. Likwidacja ograniczeń obiektywizmu diagnostycznego we wskazaniach w opracowywanych przez schroniska dla nieletnich opiniach nastawionych ustawowo na stosowanie środka poprawczego (co potwierdzają przykłady praktyki sporządzanych opinii). Ponadto rozważyć można: doprecyzowanie określenia środek poprawczy tak aby jednoznacznie rozumiany był on jako postępowanie nie karne, a wychowawczo-resocjalizacyjne, wprowadzić możliwość stosowania kajdanek w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich jako środka przymusu bezpośredniego.
W następujących zamianach projektu proponujemy dokonać poprawek: W zmianie 15 proponujemy dokonać zmiany brzmienia w art. 66 3. 3. Korespondencja nieletniego umieszczonego w ośrodku, zakładzie lub schronisku, o których mowa w 1, z wyjątkiem korespondencji z organami państwowymi i samorządowymi, w szczególności z Rzecznikiem Praw Obywatelskich i z Rzecznikiem Praw Dziecka oraz organami powołanymi na podstawie ratyfikowanych w drodze ustawy przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka, może być kontrolowana przez dyrektora ośrodka, zakładu lub schroniska bądź przez upoważnionego przez niego pracownika pedagogicznego, wyłącznie w przypadkach powzięcia uzasadnionego podejrzenia, iż zawiera ona treści godzące w porządek prawny, bezpieczeństwo ośrodka, zakładu lub schroniska, w zasady moralności publicznej bądź może wpłynąć niekorzystnie na przebieg toczącego się postępowania lub resocjalizacji nieletniego. W razie stwierdzenia takich treści korespondencji nie doręcza się, powiadamiając o tym nieletniego oraz sąd rodzinny wykonujący orzeczenie i podając powody tej decyzji. Nieletniego poucza się o prawie do złożenia zażalenia, o którym mowa w art. 31a. Zatrzymaną korespondencję włącza się do akt osobowych nieletniego. ; Powiadamianie sądu rodzinnego wykonującego orzeczenie wydaje się zbędne z uwagi na dostępność w celach kontrolnych wszystkich takich decyzji w aktach nieletniego, które mogą być kontrolowane przez sędziego wizytatora sprawującego nadzór nad placówką oraz inne organy i instytucje takiej jak RPO, RPD. Za odstąpieniem od nakładania takiego obowiązku przemawia również fakt niskiej rangi w kontekście bezpieczeństwa placówki oraz ograniczenia praw nieletniego. W praktyce decyzje takie dotyczą najczęściej treści wulgarnych i niekorzystnych wychowawczo. W zmianie 19 w art. 95a proponujemy wykreślić 2 oraz dokonać doprecyzowania brzmienia 9 i 12 19) art. 95a otrzymuje brzmienie: Art. 95a. 1. Środki przymusu bezpośredniego mogą być stosowane w razie bezskuteczności środków oddziaływania psychologiczno-pedagogicznego. Środki te stosuje się wyłącznie w celu przeciwdziałania: 1) usiłowaniu targnięcia się nieletniego na życie lub zdrowie własne albo innej osoby; 2) nawoływaniu do buntu; 3) zbiorowej ucieczce; 4) niszczeniu mienia powodującemu poważne zakłócenie porządku; 5) samowolnemu opuszczaniu przez nieletniego zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich lub młodzieżowego ośrodka wychowawczego. 2. Środki przymusu bezpośredniego stosuje się również w celu doprowadzenia nieletniego do zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich lub młodzieżowego ośrodka wychowawczego. znamion okrucieństwa.
. 9. Założenie pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa polega na ograniczeniu swobody ruchów nieletniego przez jego częściowe albo całkowite unieruchomienie, przy czym nieletniego należy umieścić w osobnym pomieszczeniu. ( doprecyzować w jakim pomieszczeniu) 10. Środki przymusu bezpośredniego, o których mowa w 6 pkt 2 i 3, stosuje się wyłącznie wobec nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich, jedynie w przypadku, o którym mowa w 1 pkt 1. 11. Środków przymusu bezpośredniego wymienionych w 6 pkt 3 nie stosuje się względem nieletniego o znacznym stopniu niepełnosprawności. Wobec nieletniej o widocznej ciąży stosuje się wyłącznie siłę fizyczną. 12. Jeżeli jest to konieczne, można stosować wobec nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich jednocześnie różne środki przymusu bezpośredniego, z tym że środek określony w 6 pkt 2 nie może być stosowany dłużej niż 48 godzin, a wobec nieletniego w wieku do 14 lat nie dłużej niż 12 godzin. ( skąd ta nowa granica wiekowa uzasadnienie prawne) 2 jest niemożliwy do zastosowania w praktyce. Przewidziane w upn i rozporządzeniu w sprawie środków przymusu bezpośredniego: kaftan, bezpieczeństwa, pas obezwładniający umieszczenie w izbie izolacyjnej nie są możliwe do zastosowania w praktyce w przypadku doprowadzania nieletniego do zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich lub zakładu poprawczego. Jeżeli Ustawodawca miał na myśli w 2 zastosowanie kajdanek, które są środkiem praktycznym, skutecznym i nie uwłaczającym godności nieletniego w stopniu większym niż np. kaftan bezpieczeństwa należy wprowadzić możliwość stosowania kajdanek w rozporządzeniu w sprawie środków przymusu bezpośredniego w trakcie pobytu w tych placówkach w określonych aktami prawnymi sytuacjach. W związku z powyższym 2 należy wykreślić lub rozszerzyć wachlarz środków przymusu bezpośredniego w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych. Nie może być tak, że kajdanki, o ile o nie chodziło może stosować tylko policja, jeśli przesłanką podstawową są prawa nieletniego, a nie instytucja lub osoba stosująca środek przymusu bezpośredniego W zmianie 22 w art. 95cc proponujemy zmiany 5 i 6, art. 95cd, art. 95cf oraz art. 95cg 5. Nieletniemu, wobec którego toczy się postępowanie w związku z popełnieniem czynu zabronionego, nagrody, wymienione w 1 pkt 4, 8 i 10, w 2 oraz w 3 pkt 1, mogą być udzielone za zgodą organu prowadzącego postępowanie. 6. Decyzję o udzieleniu nagrody ze wskazaniem przyczyn jej udzielenia sporządza się na piśmie, przesyła sądowi rodzinnemu i włącza do akt osobowych nieletniego.
Włączenie nagrody w postaci rozmowy telefonicznej na koszt zakładu lub schroniska do nagród wymagających zgody sądu ( 5) jest całkowicie nieuzasadnione z powodu; potrzeby zapewnienia kontaktu nieletniego z rodziną lub opiekunami prawnymi uzasadnionymi względami psychologiczno-pedagogicznymi, praktycznego ograniczenia możliwości stosowania tej formy nagrody (tak jak ma to miejsce w przypadku możliwości umieszczenia w izbie izolacyjnej z uwagi na nadmierną biurokrację decyzji na co wskazywała NIK), która jest zarazem realizacją ustawowego obowiązku ułatwiania nieletniemu kontaktu z rodziną lub opiekunami prawnymi, ograniczenia możliwości stosowania form oddziaływania ułatwiających kontakt ze środowiskiem otwartym i nieuzasadnioną eskalacją izolacyjności zastosowanych środków, kosztów realizacji takiego zapisu (list, fax) uwzględniających fakt stosowania takiej formy nagrody w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich w ilości od kilkuset udzielonych nagród w takiej formie (koszty korespondencji przewyższałyby samą rozmowę telefoniczną), rozmowę telefoniczną jako formę nagrody należy pozostawić w kompetencjach dyrektora zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich i pracowników tych instytucji wynikających z ich kompetencji wychowawczych i odpowiedzialności za nie Obowiązek powiadamiania sądu o udzieleniu nagrody ( 6) spowoduje ograniczenie możliwości stosowania narzędzi wychowawczych z uwagi na ich zbiurokratyzowanie oraz nieuzasadnione koszty korespondencji (list, fax). Powiadamianie sądu rodzinnego wykonującego orzeczenie o udzieleniu nagrody wydaje się zbędne z uwagi na dostępność w celach kontrolnych wszystkich takich decyzji w aktach nieletniego, które mogą być kontrolowane przez sędziego wizytatora sprawującego nadzór nad placówką oraz inne organy i instytucje takiej jak RPO, RPD. Art. 95cd. Jeżeli zostały ujawnione okoliczności wskazujące na to, że nagroda została udzielona niezasadnie, dyrektor schroniska lub zakładu uchyla decyzję o udzieleniu nagrody. Decyzję o uchyleniu nagrody sporządza się na piśmie i podaje do 17 wiadomości nieletniemu, a jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają również innym osobom, oraz przesyła sądowi rodzinnemu i włącza do akt osobowych nieletniego. Uzasadnienie Obowiązek powiadamiania sądu o udzieleniu wszystkich środków dyscyplinarnych spowoduje ograniczenie możliwości stosowania narzędzi wychowawczych z uwagi na ich zbiurokratyzowanie (tak jak ma to miejsce w przypadku możliwości umieszczenia w izbie izolacyjnej z uwagi na nadmierną biurokrację decyzji na co wskazywała NIK) oraz nieuzasadnione koszty korespondencji (list, fax). Powiadamianie sądu rodzinnego wykonującego orzeczenie o udzieleniu środka dyscyplinarnego wydaje się zbędne z uwagi na dostępność w celach kontrolnych wszystkich takich decyzji w aktach nieletniego, które mogą być kontrolowane przez
sędziego wizytatora sprawującego nadzór nad placówką oraz inne organy i instytucje takiej jak RPO, RPD. Art. 95cf. 1. Środkiem dyscyplinarnym jest: 1) upomnienie; 2) nagana; 3) zawiadomienie rodziców albo opiekuna o niewłaściwym zachowaniu nieletniego; 4) zawiadomienie sądu rodzinnego o niewłaściwym zachowaniu nieletniego; 5) cofnięcie zezwolenia albo nieudzielanie zezwolenia na rozmowy telefoniczne na koszt schroniska albo zakładu na okres do jednego miesiąca, z wyjątkiem rozmów z rodzicami albo opiekunem; 18 6) obniżenie kieszonkowego, nie więcej niż do 0,5% kwoty bazowej ustalonej dla kuratorów zawodowych na podstawie przepisów o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej, na okres do 3 miesięcy; dalej bz Przewidziane w punkcie 5 cofnięcie zezwolenia na rozmowę telefoniczną na koszt zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich jest nielogiczne, gdyż taka forma nagrody za każdym razem, ze względów formalnych i wychowawczych, ma charakter jednorazowej nagrody, a nie stałego przywileju Art. 95cg. 1. Jeżeli zostały ujawnione okoliczności wskazujące na to, że środek dyscyplinarny został zastosowany niezasadnie, dyrektor schroniska lub zakładu uchyla decyzję o zastosowaniu środka dyscyplinarnego. 2. W przypadkach uzasadnionych względami wychowawczymi, w szczególności jeżeli nieletni przeprosił pokrzywdzonego oraz naprawił szkodę, można zawiesić wykonanie środka dyscyplinarnego na okres do 3 miesięcy, zamienić go na inny, skrócić lub darować. 3. Jeżeli w okresie zawieszenia wykonania środka dyscyplinarnego nieletni dopuścił się ponownie przewinienia, zawieszony środek dyscyplinarny podlega wykonaniu, chyba że dyrektor postanowi inaczej ze względów wychowawczych. 4. Decyzję o uchyleniu, zawieszeniu, zamianie, skróceniu lub darowaniu środka dyscyplinarnego sporządza się na piśmie i podaje do wiadomości nieletniemu, a jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają również innym osobom, oraz przesyła sądowi rodzinnemu i włącza do akt osobowych nieletniego.. Uzasadnienie Obowiązek powiadamiania sądu o uchyleniu decyzji o zastosowaniu środków dyscyplinarnych spowoduje ograniczenie możliwości stosowania narzędzi wychowawczych z uwagi na ich zbiurokratyzowanie (tak jak ma to miejsce w przypadku możliwości umieszczenia w izbie izolacyjnej z uwagi na nadmierną biurokrację decyzji na co wskazywała NIK) oraz nieuzasadnione koszty korespondencji (list, fax). Powiadamianie sądu rodzinnego wykonującego orzeczenie o uchyleniu decyzji o udzieleniu środka dyscyplinarnego wydaje się zbędne z uwagi na dostępność w
celach kontrolnych wszystkich takich decyzji w aktach nieletniego, które mogą być kontrolowane przez sędziego wizytatora sprawującego nadzór nad placówką oraz inne organy i instytucje takiej jak RPO, RPD. Przewodniczący ZG NSZZ Pracowników SdN i ZP Tadeusz Pisarek