Forum Liderów Banków Spółdzielczych Warszawa, 15 września 2009 r. Program rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce na lata 2009-2013 Adam Tochmański Dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego Narodowy Bank Polski
Agenda Etapy prac nad Programem Struktura Programu Główne obszary działań, sposoby realizacji działań oraz podmioty odpowiedzialne za ich realizację w ramach Programu Główne elementy Programu dotyczące banków spóldzielczych oraz mniejszych miast i wsi Powstałe mity wokół Programu rozwoju obrotu bezgotówkowego Harmonogram dalszych prac nad Programem
Etapy prac nad Programem rozwoju obrotu bezgotówkowego I etap działania przygotowawcze i koncepcyjne II etap prace nad Strategią rozwoju obrotu bezgotówkowego III etap prace nad Programem rozwoju obrotu bezgotówkowego
I etap Działania przygotowawcze i koncepcyjne wiosna 2007 r. powstanie Koalicji na Rzecz Obrotu Bezgotówkowego i Mikropłatności z inicjatywy ZBP czerwiec 2007 r. Rada ds. Systemu Płatniczego, po przeprowadzeniu kolejnej analizy porównawczej Polski i innych krajów Unii Europejskiej w zakresie rozwoju obrotu bezgotówkowego, postanawia przeprowadzić pogłębione analizy w tym zakresie wrzesień grudzień 2007 r. przeprowadzenie przez NBP, w formie burzy mózgów, warsztatów na temat obrotu bezgotówkowego w Polsce i krajach Unii Europejskiej, z których głównym wnioskiem była propozycja przygotowania nowej strategii rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce kwiecień-maj 2008 r. przyjęcie raportu o warsztatach oraz podstawowych założeń strategii przez Radę ds. Systemu Płatniczego i Zarząd NBP
II etap Prace nad Strategią rozwoju obrotu bezgotówkowego czerwiec 2008 r. przygotowanie przez NBP i Grupę Roboczą ds. Programu Obrotu Bezgotówkowego przy Koalicji materiału nt. korzyści obrotu bezgotówkowego oraz przedstawienie go Radzie ds. Systemu Płatniczego czerwiec-grudzień 2008 r. przygotowanie projektu Strategii w ramach Grupy roboczej ds. Programu Obrotu Bezgotówkowego przy Koalicji 18 grudnia 2008 r. pozytywne zaopiniowanie Strategii przez Radę ds. Systemu Płatniczego 16 stycznia 2009 r. akceptacja Strategii przez Zarząd Związku Banków Polskich 19 lutego 2009 r. akceptacja Strategii przez Zarząd NBP 6 marca 2009 r. oficjalne przekazanie projektu Strategii przez NBP do Ministerstwa Finansów w celu dalszych prac na szczeblu rządowym 5
III etap Prace nad Programem rozwoju obrotu bezgotówkowego kwiecień - maj 2009 r. aktualizacja Strategii w ramach Prezydium Koalicji oraz współpraca z Ministerstwem Finansów nad finalizacją całości Strategii, prace nad Strategią w Departamencie Rozwoju Rynku Finansowego Ministerstwa Finansów, w tym zgłoszenie Strategii do programu prac Rządu na III kwartał 2009 r. oraz zmiana tytułu ze Strategii na Program maj lipiec 2009 r. wewnętrzne konsultacje resortowe w Ministerstwie Finansów sierpień 2009 r. rozpoczęcie konsultacji międzyresortowych i społecznych nad Programem obrotu bezgotówkowego w Polsce na lata 2009 2013 11 września 2009 r. zakończenie konsultacji międzyresortowych i społecznych przez Ministerstwo Finansów
Program rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce na lata 2009 2013 spis treści Wstęp Rozdział 1. Charakterystyka obrotu gotówkowego i bezgotówkowego Rozdział 2. Diagnoza stanu obrotu bezgotówkowego i gotówkowego w Polsce Rozdział 3. Aspekty międzynarodowe obrotu bezgotówkowego Rozdział 4. Analiza SWOT obrotu bezgotówkowego Rozdział 5. Dokumenty powiązane Rozdział 6. Wizja obrotu bezgotówkowego w 2013 r. Rozdział 7. Cele strategiczne do zrealizowania do 2013 r. Rozdział 8. Mapa programu Rozdział 9. Program realizacji celów strategicznych zakres proponowanych działań, podmioty odpowiedzialne i harmonogram realizacji działań Rozdział 10. System monitorowania i zarządzania realizacją Programu
Główne elementy diagnozy stanu obrotu bezgotówkowego w Polsce Regulacje prawne preferujące obrót gotówkowy Stosunkowo słabo rozwinięta infrastruktura obrotu bezgotówkowego, w tym: - duża liczba placówek oferujących usługi płatnicze, ale znacznie niższa oferujących bezgotówkowe płatności, - mała liczba POS-ów, - mała liczba bankomatów, - infrastruktura fizyczna nierównomiernie rozmieszczona na terenie Polski, - niskie ubankowienie. Słabe wykorzystanie bezgotówkowych instrumentów płatniczych (większe przelewów, mniejsze kart płatniczych, minimalne poleceń zapłaty) oraz mała liczba wydanych kart płatniczych 8
Wizja obrotu bezgotówkowego w 2013 roku W 2013 roku polskie społeczeństwo (konsumenci), przedsiębiorcy i instytucje publiczne realizują większość płatności bez użycia gotówki. Szeroki i powszechny dostęp do rachunków bankowych oraz infrastruktury płatniczej, a także społeczna świadomość korzyści wynikających z obrotu bezgotówkowego, umożliwiają efektywne zarządzanie środkami pieniężnymi na rachunkach bankowych i wykorzystywanie elektronicznych instrumentów płatniczych oraz pozwalają na dokonywanie w sposób elektroniczny wszystkich rodzajów płatności.
Cel główny i cele szczegółowe Cel główny: Upowszechnienie obrotu bezgotówkowego w Polsce Cel Cel Cel szczegółowy 3: Cel szczegółowy Cel szczegółowy Cel szczegółowy 1: szczegółowy 2: 4: 5: szczegółowy 6: Zwiększenie Ograniczenie wykorzystania Rozbudowa Pogłębienie Wspieranie wykluczenia rachunków bankowych i infrastruktury wiedzy o obrocie krajowych i bezgotówkowych finansowego związanej z bezgotówkowym i międzynarodowych projektów instrumentów obrotem zwiększenie płatniczych oraz bezgotówkowym zaufania do niego i programów zmniejszenie kosztów bezgotówkowych usług płatniczych Zmniejszenie kosztów związanych z obsługą kasową i obiegiem gotówki Działania i czynności Działania i czynności Działania i czynności Działania i czynności Działania i czynności Działania i czynności
Główne obszary działań w ramach Programu rozwoju obrotu bezgotówkowego Rachunki bankowe Bezgotówkowe instrumenty płatnicze Rodzaje płatności Bankomaty i cash back Obszary działań SEPA Terminale POS, terminale samoobsługowe, Internet Wiedza o obrocie bezgotówkowym i zaufanie do niego EURO 2012
Główne formy działań w ramach Programu rozwoju obrotu bezgotówkowego Działania biznesowe Zmiany w regulacjach Samoregulacja Działania technologiczne i infrastrukt. Formy działań Promocja Standaryzacja Analizy i badania Edukacja
Główne podmioty odpowiedzialne za działania w ramach Programu rozwoju obrotu bezgotówkowego Związek Banków Polskich Banki NBP KIR SA Podmioty gospodarcze Podmioty Koalicja na rzecz Obrotu Bezgotówk. i Mikropł. Organizacje kartowe Samorządy lokalne Parlament Rada Ministrów, ministrowie
Główne elementy Programu dotyczące banków spółdzielczych oraz mniejszych miast i wsi konieczność otwarcia większej liczby nowych rachunków bankowych dla osób, które wybiorą wypłatę wynagrodzeń oraz świadczeń z ZUS i KRUS na rachunki bankowe, oraz konieczność obsłużenia zwiększonej liczby płatności wynikających z tego tytułu, rozbudowa infrastruktury płatniczej na wsi i w małych miastach (m.in. POS-y, bankomaty, Internet), standaryzowanie i promowanie bankowości elektronicznej oraz innowacyjnych instrumentów płatniczych, działania na rzecz rozwoju bezgotówkowego dokonywania mikropłatności w samorzadach lokalnych, zwiększenie propagowania i akceptowania płatności bezgotówkowych przez banki spółdzielcze, działania promocyjne i edukacyjne. 14
L.p. Powstałe mity wokół Programu rozwoju obrotu bezgotówkowego Treść mitu 1 Wszyscy emeryci i renciści będą musieli otworzyć rachunki bankowe dla wpłaty emerytury i renty 2 Wszyscy pracownicy będą musieli mieć wypłacane wynagrodzenie w formie bezgotówkowej 3 Płatności będą realizowane wyłącznie bezgotówkowo. 4 Na realizacji Programu zarobią głównie banki, stosując wysokie opłaty za swoje usługi. Co wynika z Programu? Proponowane są zmiany w ustawach promujące wypłatę na rachunek, ale nie nakazujące (o formie wypłaty decydować będzie świadczeniobiorca) Proponowane zmiany w Kodeksie pracy będą dotyczyć zmiany preferowanej formy: z gotówki na formę bezgotówkową. Obowiązek wypłaty wynagrodzenia na rachunek przewiduje się jedynie w instytucjach państwowych i samorzadowych (obecnie 91% wypłat w tej grupie jest bezgotówkowo). Wybór formy płatności będzie należał do konsumenta. Obowiązek płatności w drodze bezgotówkowej przewiduje się jedynie, tak jak obecnie, dla przedsiębiorców (powyżej określonej kwoty transakcji). Z realizacji Programu skorzysta głównie państwo i gospodarka (niższe koszty obrotu gotówkowego, większa baza dla kredytów, wzrost gospodarczy, zmniejszenie szarej strefy ). W Programie zapisano działania banków dotyczące taniego/bezpłatnego rachunku bankowego, dostosowania polityki cenowej banków do zwiększonego obrotu oraz zmian w strukturze opłat interchange fee. 15
Harmonogram dalszych prac nad Programem wrzesień - październik 2009 r. analiza uwag zgłoszonych w ramach konsultacji społecznych i międzyresortowych przez Ministerstwo Finansów i przygotowanie ostatecznej wersji Programu Październik listopad 2009 r. przekazanie Programu do akceptacji komitetu Rady Ministrów IV kwartał 2009 r. - przyjęcie przez Radę Ministrów Programu rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce na lata 2009-2013, jako programu rządowego
Dziękuję za uwagę! Adam Tochmański Dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego Narodowy Bank Polski tel. +48 (022) 620-83-38 fax.+48 (022) 653-10-39 email: adam.tochmanski@nbp.pl 17