Jeden laser na wszystko? Narzędzie doskonałe XXI wieku.
Spis treści: 1. Powstanie lasera. 2. Pojęcie słowa. 3. Wykorzystanie laseroterapii w: chirurgii dermatologii ginekologii okulistyce onkologii ortopedii laryngologii gastroenterologii urologii neurochirurgii 4. Zastosowanie laserów w stomatologii. 5. Zasada oddziaływania promieniowania laserowego. 6. Laser jako ostatnia deska ratunku dla borykających się z problemami.
7. Korzyści związane z kompleksowym leczeniem i terapią wielu schorzeń. Działanie przeciwbólowe. Działanie regeneracyjne. Działania poprawiające krążenie obwodowe. 8. Przeciwwskazania. 9. Sposób stosowania laseroterapii.
Lasery w medycynie zostały wykorzystane w zasadzie od początku kiedy tylko się pojawiły. Ogromnie możliwości jakie niosło za sobą wynalezienie lasera, a dokładniej możliwość skupienia dużej energii w jednym małym obszarze od razu stało się rewolucją. Pierwszymi wykorzystanymi urządzeniami tego typu posłużono się w chirurgii gałki ocznej. Wraz z upływem czasu zakres zastosowań lasera bardzo się powiększył i obecnie możliwe jest nawet leczenie niektórych schorzeń.
Coraz częściej spotykamy się z pojęciem słowa laser, lecz czy w rzeczywistości wiemy co ono oznacza?
LASER - Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation, czyli wzmocnienie światła przez wymuszoną emisję promieniowania. Fenomen lasera nie jest związany ze sposobem działania czy skomplikowaną konstrukcją, lecz z rodzajem światła, jakie urządzenie to emituje. Jest to bardzo skupiona, równoległa wiązka światła monochromatycznego, a więc o jednej ściśle określonej barwie (długości fali) i bardzo dużej intensywności. Promieniowanie laserowe jest promieniowaniem optycznym, czyli falą elektromagnetyczną, która niesie ze sobą energię. W laserze wykorzystuje się efekty wzajemnego oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego z materią, czyli z tzw. ośrodkiem aktywnym, którym może być ciecz, ciało stałe lub gaz. W wyniku tego oddziaływania zachodzą zjawiska prowadzące do wzmocnienia i generacji (wytwarzania) promieniowania. Laser musi zawierać materiał aktywny (ośrodek wzmacniający), źródło wzbudzenia (układ pompujący) i obszar umożliwiający wzmocnienie rezonator.
Wykorzystanie laseroterapii ma w medycynie ponad pięćdziesięcioletnią historię. Obecnie znajduje ono zastosowanie w różnych działach medycyny.
Chirurgia W chirurgii wykorzystuje się tzw. lasery wysokoenergetyczne (zwane również chirurgicznymi), które w zależności od potrzeb, służą do usuwania lub niszczenia tkanek (cięcie, odparowywanie) lub pełnią rolę tzw. bezkrwawych skalpeli używanych do koagulacji naczyń krwionośnych w trakcie zabiegów operacyjnych na silnie unaczynionych narządach (nerki, wątroba, śledziona), jak również w sytuacji, gdzie zabiegowi podlega rozległy obszar (np. mastektomia). Ponadto coraz szerzej stosowaną metodą jest walka z przewlekłą niewydolnością żylną właśnie za pomocą lasera. Zabieg polega na wprowadzeniu włókna laserowego do wewnątrz niewydolnego naczynia oraz wyemitowaniu silnej dawki energii (świetlna zostaje w tym wypadku zamieniona na cieplną) powodującej zniszczenie śródbłonka, reakcję zapalną oraz zakrzepicę skutkującą zamknięciem światła naczynia. Przewagą opisanej metody jest fakt mniejszej ilości nawrotów oraz mniej dokuczliwych powikłań pooperacyjnych (ból, wybroczyny) w porównaniu do metody klasycznej. W trakcie zabiegu chirurg ma także możliwość precyzyjnego wyboru miejsca zabiegu (określonego naczynia) oraz intensywności, z jaką zaaplikuje dawkę promieniowania, co zwiększa bezpieczeństwo oraz skuteczność zabiegu. Zastosowanie specjalnej koszulki ochronnej na włókno laserowe ułatwia równomierne rozprowadzenie energii oraz niweluje ryzyko perforacji naczynia.
Dermatologia Do leczenia schorzeń skórnych stosuje się lasery wysokoenergetyczne o bardzo skoncentrowanej, silnej wiązce, dzięki czemu stosować ją można w precyzyjnie wybranym rejonie. Przykładem zastosowania są niektóre schorzenia nowotworowe, naczyniaki, a także przeciwdziałanie skutkom oparzeń. Z kolei lasery niskoenergetyczne znalazły szerokie zastosowanie w procesie gojenia się ran oraz pokrycia blizn wielowarstwowym nabłonkiem płaskim rogowaciejącym.
Ginekologia W ginekologii wykorzystuje się wszystkie rodzaje promieniowania laserowego, tj. wysokoenergetyczne (bezpieczne i bardzo precyzyjne zabiegi operacyjne, również w trudno dostępnych miejscach, najczęściej polegające na destrukcji zmienionej chorobowo tkanki np. w przypadku endometriozy czy nadżerek, ewentualnie niszczeniu naczyń krwionośnych położonych w sąsiedztwie nowotworu jako jedna z metod walki z nim; przykładem może być leczenie mięśniaków macicy poprzez wprowadzenie włókna laserowego do łożyska naczyniowego zaopatrującego zmianę, odcięcie dopływu krwi i wywołanie zanikania żywych części mięśnia), średnioenergetyczne oraz niskoenergetyczne, tzw. stymulacyjne. Ostatni rodzaj promieniowania stymuluje czynności życiowe komórki skutkując poprawą mikrokrążenia, wzrostem wydzielania endorfin (efekt przeciwbólowy) oraz silnym działaniem przeciwzapalnym.
Okulistyka Laseroterapia jest szczególnie szeroko stosowana w okulistyce przede wszystkim dzięki ogromnej precyzji zabiegowej. Za pomocą lasera możliwe jest m.in. przyklejenie odklejonej od dna oka siatkówki (koagulacja tkanek), korekcja wad wzroku (astygmatyzm, krótko oraz dalekowzroczność), eliminacja zaćmy czy jaskry.
Zabieg laserowej korekcji wzroku.
Onkologia W dziedzinie onkologii oprócz możliwości usunięcia zmian nowotworowych za pomocą laserów wysokoenergetycznych stosuje się również tzw. terapię fotodynamiczną polegającą na nasyceniu tkanki nowotworowej fotouczulaczem, a następnie potraktowaniu jej promieniowaniem laserowym o gęstości mocy 150-300 mw/cm². Każdy z powyższych czynników stosowany osobno jest nieszkodliwy dla organizmu. Zaletą metody jest niewielka inwazyjność, mała ilość skutków ubocznych oraz działanie dokładnie w miejscu schorzenia. Promieniowanie laserowe może być również wykorzystane jako rodzaj dodatkowej diagnostyki, np. w przypadku laserowej mammografii wykrywającej obecność zwiększonej ilości hemoglobiny wokół nowotworu.
Ortopedia Laseroterapia w ortopedii w dużej mierze opiera się na działaniu laserów niskoenergetycznych. Ich działanie biostymulacyjne wykorzystuje się w przypadku zmian zwyrodnieniowych, reumatycznych (laser niskoenergetyczny działa silnie przeciwzapalnie), entezopatiach (łokieć tenisisty, golfisty), rwie kulszowej, dyskopatii czy urazach mechanicznych. Działanie regeneracyjne sprzyja odbudowie tkanki kostnej oraz skraca czas zrastania się kości. Dodatkowo, działanie przeciwbólowe pozwala zredukować leczenie farmakologiczne. Udokumentowano również, m.in. w eksperymencie wykonanym na szczurach, że stosowanie stymulacji laserowej we wczesnym okresie pooperacyjnym wpływa korzystnie na proces gojenia się ran, jest metodą bezpieczną oraz ułatwia szybsze wprowadzanie kinezyterapii tym samym pośrednio zapobiega skutkom unieruchomienia. Ponadto promieniowanie laserowe sprzyja leczeniu dolegliwości zespołu stopy cukrzycowej.
Laryngologia Stosowane są lasery CO 2 do zabiegów mikrochirurgicznych w tym głównie onkologicznych, Nd:YAG do zabiegów endoskopowych chirurgii nosa (usuwania polipów, przerostu małżowiny oraz zrostów błony śluzowej), Er:YAG dla perforacji tkanek w schorzeniach narządu słuchu. Szczególnie istotne jest ograniczenie wielkości urazu, natychmiastowa hemostaza w zakresie naczyń krwionośnych i limfatycznych o średnicy do 0,5 mm jałowość ran oraz szybkość działań chirurgicznych przez połączenie cięcia, odparowania i hemostazy.
Gastroenterologia Stosowane są lasery Nd:YAG dla metody endoskopowej ablacji przy udrażnianiu przełyku (w zastosowaniach onkologicznych), usuwaniu nowotworów żołądka, czy jelita grubego oraz dla endoskopowej koagulacji źródeł krwawienia (wrzodów trawiennych żołądka, dwunastnicy oraz żylaków przełykowych). Do zalet leczenia należy: szybkie przywrócenie drożności zwężonego odcinka, wykonanie zabiegu przy znieczuleniu miejscowym w trybie ambulatoryjnym, powtarzalność zabiegu, relatywnie niskie koszty leczenia.
Urologia Do kruszenia złogów w moczowodzie stosowane są impulsowe lasery barwnikowe aleksandrytowe oraz Nd:YAG. Te ostatnie stosowane również są dla przezcewkowej ablacji stercza, koagulacji guzów pęcherza moczowego oraz chirurgii nerki. W przypadku chirurgii nerki niezwykle istotną cechą jest głęboka koagulacja cechująca lasery Nd:YAG.
Neurochirurgia Stosowane są lasery Nd:YAG dla koagulacji nowotworów (glejopochodnych, oponiaków, nerwiaków, przerzutów). Zastosowanie lasera Nd:YAG do usuwania (koagulacji) nowotworów pozwala na ograniczenie pola inwazji, zmniejszenie krwawienia oraz ułatwia oddzielenie guza od otaczającej tkanki.
Duże zastosowanie laserów również w stomatologii. Wykorzystywane są one jako wspaniały środek przeciwzapalny i przeciwbólowy. Zabiegi wykonywane techniką laserową są niebolesne i bezkrwawe, co zapewnia dobre samopoczucie pacjenta oraz lepszą widoczność pola operacyjnego. Rany goją się szybko, nie pozostawiając blizn. W aseptycznej terapii laserowej nie grożą również żadne powikłania, co skraca znacznie czas leczenia i sprawia, że nie ma potrzeby dokonywania żadnych korekt. Zastosowanie lasera biostymulacyjnego przed rozpoczęciem opracowywania ubytku próchnicowego podnosi próg bólu i czyni zabieg znacznie mniej bolesnym. Lasery te są bardzo użyteczne w zabiegach przeciwbólowych przy stomatopatiach protetycznych, ropniach przyzębia, paradontopatiach, obrzękach, opryszczce wargowej, zapaleniach miazgi. Działanie lasera powoduje przyspieszenie gojenia się ran po zabiegach ekstracji, przecinania wędzidełka i resekcji, a ponadto przy przewlekłych zapaleniach tkanki okołozębowej. Użycie lasera zapobiega stanom zapalnym i jest bardzo przydatne w leczeniu nerwobólów. Dzięki tym aparatom zmniejszyć można krwawienie i przyspieszyć gojenie po zabiegu, a także likwidować ogniska zapalne. Zastosowanie lasera poprawia terapeutyczne skutki zabiegów, zmniejsza ryzyko infekcji, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek.
W laserze wykorzystuje się efekty wzajemnego oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego z materią, czyli tzw. ośrodkiem aktywnym, którym może być ciecz, ciało stałe lub gaz. W wyniku tego oddziaływania zachodzą zjawiska prowadzące do wzmocnienia i generacji (wytwarzania) promieniowania. Laser musi zawierać materiał aktywny (ośrodek wzmacniający), źródło wzbudzania (układ pompujący) i obszar umożliwiający wzmocnienie (rezonator).
Zasada oddziaływania promieniowania laserowego. Promienie lasera działające na tkankę ulegają odbiciu, rozpraszaniu i pochłanianiu. Światło laserowe skierowane na określoną powierzchnię napotyka niejednorodną strukturę poszczególnych warstw, dlatego różne jest jego oddziaływanie na tkanki. Wiadomo, że część promieniowania laserowego, padając na powierzchnię zabiegową, ulega odbiciu, pozostałe wnika w tkankę, ulegając w różnym stopniu rozproszeniu, absorpcji i dalszej transmisji. Odbiciu może ulec nawet 40-50% promieniowania i zależy to zarówno od kąta padania promieni, jak i struktury powierzchni, typu tkanki, jej unaczynienia, pigmentacji itd. Są to powody, dla których głowica lasera powinna być stosowana w odległości nie większej niż zalecana.
Szacuje się, że promieniowanie laserowe o długości fali 904 nm i mocy wyjściowej 5 mw wnika maksymalnie na głębokość 10 mm w tkankę o przeciętnym uwodnieniu i spoistości. Dla tkanki słabo uwodnionej, o znacznej spoistości oraz dużej zawartości pierwiastków ciężkich (tkanka kostna) głębokość penetracji wynosi nie więcej niż 5 mm. Uogólniając, można stwierdzić, że w zakresie ultrafioletu, światła widzialnego i bliskiej podczerwieni im większa jest długość fali, tym większa penetracja w głąb tkanek. Wynika stąd fakt najgłębszego zasięgu tkankowego światła podczerwonego.
Na podstawie licznych badań klinicznych określono tzw.,,okno optyczne, w którym przez naskórek i skórę na głębokość kilku milimetrów przechodzi światło, w przedziale od czerwieni do bliskiej podczerwieni. Tę długość fali wykorzystuje się głównie w rehabilitacji. Do początku lat 90. stosunkowo niewiele wiadomo było na temat mechanizmów działania promieniowania laserowego małej mocy na organizmy żywe. Lata 90., a także współczesność to etapy rozwoju medycyny fizykalnej, w tym laseroterapii niskoenergetycznej.
Efekt biologiczny zachodzący w tkankach pod wpływem promieniowania laserowego zależy do użytej mocy, a skutki są wynikiem oddziaływania promieniowania, a nie jego efektem świetlnym. Stwierdzono, że promieniowanie takie nie wywołuje podwyższenia temperatury tkanek o więcej niż 0,1-0,5 C. Pod wpływem naświetlania promieniowaniem laserowym małej i średniej mocy dochodzi do wielu zmian na poziomie komórkowym. Występujący w laserach małej mocy efekt termiczny nie prowadzi do destrukcji tkanek.
Laser jako ostatnia deska ratunku dla borykających się z problemami. Coraz częściej borykamy się z problemami dotyczącymi naszego wyglądu, nie potrafimy zaakceptować wad, które utrudniają nam pozytywne postrzeganie własnego ciała, stąd też promieniowanie laserowe w medycynie estetycznej pozwala usunąć niepożądane blizny, znamiona, zmarszczki, przebarwienia, rozszerzone naczynia, owłosienie (niszczenie cebulki włosa), czy nadmiar tkanki tłuszczowej (liposukcja laserowa). Dzięki stymulacji włókien kolagenowych zabiegi z udziałem promieniowania laserowego działają odmładzająco oraz ujędrniająco.
Przed i po zabiegu laserowym.
Korzyści związane z kompleksowym leczeniem i terapią wielu schorzeń.
Poprawne fizyczne ustalenie dawki energii określane jest indywidualnie dla każdego pacjenta z uwzględnieniem przeciwwskazań. Na podstawie stanu wiedzy klinicznej można wyróżnić wskazania do stosowania i wspomagania leczenia terapią laserową, do których należą:
Działanie przeciwbólowe: Układ kostno-stawowy: zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i układu kostno- stawowego kończyn górnych i dolnych, przeciążenia i urazy układu kostnostawowego, reumatoidalne zapalenia stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, urazy stawów. Tkanki miękkie: reumatyzm pozastawowy, tzw. fibromialgie, urazy tkanek miękkich, stany po naruszeniu ciągłości tkanek, półpasiec, nerwobóle.
Działanie regeneracyjne: Układ kostno-stawowy: stany po pęknięciach i złamaniach kości, przeciążenia i urazy układu kostno-stawowego, przewlekłe i podostre zapalenia stawów, choroba Sudecka. Tkanki miękkie: stany zapalne skóry i tkanek miękkich, stany po przebytych zapaleniach skóry i tkanek miękkich, przeszczepy skóry, oparzenia, odleżyny, bliznowce, łuszczyca, uszkodzenia nerwów obwodowych.
Działania poprawiające krążenie obwodowe: 1. Upośledzenie przepływu miejscowego w kończynach. 2. Przyspieszenie wchłaniania krwiaków. 3. Zmniejszenie obrzęku limfatycznego 4. Zespół pozakrzepowy
Nie ustalono jednoznacznie przeciwwskazań do tej metody leczenia. Jednak najczęściej wymienianymi są: ciąża czynna choroba nowotworowa ciężkie infekcje pochodzenia wirusowego, bakteryjnego i grzybiczego obecność elektronicznych implantów niewyrównane endokrynopatie terapia lekami światłouczulającymi nadwrażliwość skóry na światło ze względu na możliwość uszkodzenia siatkówki nie powinno się naświetlać bezpośredniej okolicy oczodołu i samej okolicy gałki ocznej.
Laseroterapię stosuje się w serii powtarzalnych zabiegów. Pełna kuracja składa się z kilku lub kilkudziesięciu zabiegów o czasie trwania od kilku do kilkunastu minut. Dla skutecznej stymulacji w czasie każdego zabiegu musi być dostarczona odpowiednia ilość promieniowania. Dawki stosowane w przypadku zmian przewlekłych są kilkukrotnie większe niż dla zmian ostrych.
Wydaje się, iż leczenie za pomocą laserów na stałe wpisało się do licznych działów medycyny. W ostatnich latach metody fizyczne coraz częściej wspomagają leczenie podstawowe. Laseroterapia daje szansę na poszerzenie oferty terapeutycznej oraz wpływa na zmniejszenie kosztów leczenia, co w niektórych przypadkach ma bardzo duże znaczenie. Obecny rozwój medycyny, który zmierza do coraz to nowszych, ulepszonych metod walki z chorobą i bólem, przyczynia się do niezmiernie ważnych zmian w lecznictwie dzisiejszych czasów.
Także promieniowanie laserowe i jego szerokie zastosowanie wskazują na rozwój nowych metod fizykoterapeutycznych, które w nikłym stopniu dają efekty niepożądane, a swą skutecznością wypierają podstawowe, nierzadko farmakologiczne sposoby leczenia. To wszystko ma na celu stworzenie pacjentowi niemal komfortowych warunków leczenia oraz zaoferowanie metod dobrych, bezpiecznych, a nade wszystko skutecznych.
Biostymulacja laserowa otwiera drzwi w dążeniu do udoskonalania metod walki z cierpieniem, bólem oraz umożliwia rozwój coraz dokładniejszych i bezpiecznych metod diagnostycznych oraz terapeutycznych.
Źródła: http://www.resmedica.pl/leki-i-leczenie/laser-w-medycynie http://www.estheticon.pl/nowosci/lasery-w-dermatologii-kosmetologii-ifizykoterapii http://medtube.pl/tribune-pl/2012/02/laser-w-medycynie-w-jakichprzypadkach-mozemy-go-uzyc/ http://www.imp.gda.pl/implaser/nasze_wyklady/lasery_medycyna/med_ main.htm http://www.yaacool-uroda.pl/index.php?article=640 http://www.rehastudio.pl/down/lasery%20w%20medycynie%20i%20reha bilitacji.pdf http://medycyna-estetyczna.wieszjak.polki.pl/laseroterapia/292080,jakiezastosowanie-w-medycynie-znajduje-laser-i-laseroterapia.html http://www.chirurgialaserowa.pl/database/uploads/file/str_40-42.pdf Artykuł: Lasery w medycynie i rehabilitacji
Justyna Całka I LO w Szczecinku.