Po w i a t o w y U r z ą d P r a c y w Za b r z u RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W ZABRZU ZA ROK 2008 POWIATOWY RAPORT ROCZNY II/P/2008 CZĘŚĆ II Zabrze 2009
Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych w Zabrzu w 2008 część II Opracowanie dla Powiatowego Urzędu Pracy w Zabrzu Zabrzańskie Centrum Informacji o Rynku Pracy Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego w Zabrzu Autor: Andrzej Kasperek Opracowanie redakcyjne i skład komputerowy: Andrzej Kasperek Przedruk w całości lub w części oraz wykorzystanie danych statystycznych dozwolone wyłącznie z podaniem źródła 2 Powiatowy Urząd Pracy w Zabrzu
Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych w Zabrzu za rok 2008 część II SPIS TREŚCI str Wstęp... 4 I. Edukacja - analiza i diagnoza.... 5 II. Prognoza...... 7 III. Wnioski...... 13 Załączniki... 14 Załącznik nr 1. T-II/P-4.1. Absolwenci zarejestrowani w PUP w Zabrzu według szkół i zawodów w roku 2008 oraz przewidywani absolwenci w roku 2009. Załącznik nr 2. T-II/P-4.2. Struktura zawodowa absolwentów według poziomu wykształcenia i zawodów w Zabrzu w latach 2008 i 2009. Powiatowy Urząd Pracy w Zabrzu 3
Powiatowy raport roczny II/P/2008- część II WSTĘP W części I rankingu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w Zabrzu w 2008 (patrz: Powiatowy raport roczny II/P/2008 - część I), omówione zostały ogólne założenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, metodologia prowadzonych badań i podstawowe definicje. Wygenerowane przy pomocy komputerowego programu Syriusz dane z załącznika 3 Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności za 2008 rok i załącznika 2 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy. Stan za 2008 rok do sprawozdania MPiPS-01, posłużyły do przeprowadzenia analizy zarejestrowanych w PUP w Zabrzu osób bezrobotnych, ofert pracy oraz zawodów deficytowych i nadwyżkowych w roku 2008. Część II (prognostyczna), obejmuje analizę zawodów deficytowych i nadwyżkowych w oparciu o dane dotyczące liczby absolwentów szkół zabrzańskich w roku szkolnym 2007/2008 oraz ich prognozowanej liczby w roku szkolnym 2008/2009. Podstawowe definicje 1 monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych, to proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno zawodowym oraz formułowania na tej podstawie ocen, wniosków i krótkotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów: szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego. zawód deficytowy, to zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. zawód nadwyżkowy, to zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. zawód wykazujący równowagę (zrównoważony), to zawód, dla którego liczba ofert pracy równoważy liczbę osób poszukujących pracy. Źródła informacji Źródłem informacji do opracowania Części II RAPORTU II/P/2008 są: Wygenerowane przy pomocy komputerowego programu Syriusz dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN dotyczące liczby absolwentów szkół ponadgimnazjalnych w roku szkolnym 2007/08 oraz ich przewidywanej liczby w roku szkolnym 2008/09. 1 Patrz: Zalecenia metodyczne do prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, Departament Rynku Pracy Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej,2005 4 Powiatowy Urząd Pracy w Zabrzu
Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych w Zabrzu za rok 2008 część II I. EDUKACJA - ANALIZA I DIAGNOZA W Zabrzu zmienia się struktura kształcenia, maleje odsetek uczniów kształconych na poziomie ogólnokształcącym. Udział absolwentów liceów ogólnokształcących i profilowanych nie dających wykształcenia zawodowego - w ogólnej liczbie absolwentów szkół ponadgimnazjalnych wynosi 48% (patrz: Wykres 1). Wykres 1. Struktura absolwentów zabrzańskich szkół ponadgimnazjalnych w roku szkolnym 2007/08 technika uzupełniajace szkoły zawodowe technika 20% 2% 10% 36% 20% szkoły policealne 12% licea profilowane licea ogólnokształcące źródło: dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN (system komputerowy SYRIUSZ) Kierunki kształcenia i zawody kształcone w zabrzańskich szkołach ponadgimnazjalnych 2 : 1. Licea ogólnokształcące 2. Licea profilowane profil elektroniczny profil usługowo-gospodarczy profil socjalny profil ekonomiczno-administracyjny profil zarządzanie informacją profil kształtowanie środowiska 3. Technika technik budownictwa asystent usług pocztowych technik ekonomista muzyk technik elektronik plastyk technik geodeta technik architektury krajobrazu technik handlowiec technik górnictwa podziemnego technik hotelarstwa technik organizacji usług gastronomicznych technik informatyk technik technologii żywności cukrownictwo technik logistyk technik telekomunikacji technik mechanik technik żywienia i gospodarstwa domowego 2 Na podstawie danych przesłanych z systemu informacji oświatowej MEN dotyczących absolwentów szkół ponadgimnazjalnych Powiatowy Urząd Pracy w Zabrzu 5
Powiatowy raport roczny II/P/2008- część II 4. Szkoły zasadnicze zawodowe blacharz samochodowy monter instalacji gazowych lakiernik samochodowy monter konstrukcji budowlanych malarz tapeciarz monter rurociągów przemysłowych murarz ogrodnik uprawa warzyw polowych posadzkarz elektromechanik pojazdów samochodowych stolarz elektromonter instalacji elektrycznych cukiernik górnik eksploatacji podziemnej piekarz mechanik pojazdów samochodowych 5. Szkoły policealne: technik hotelarstwa technik bezpieczeństwa i higieny pracy technik informatyk technik górnictwa podziemnego nauczyciel języka obcego higienistka stomatologiczna opiekunka środowiskowa asystent osoby niepełnosprawnej ratownik medyczny technik elektroniki medycznej technik administracji technik masażysta technik budownictwa technik obsługi turystycznej technik dentystyczny technik ochrony fizycznej osób i mienia technik logistyk technik usług kosmetycznych technik elektroradiolog terapeuta zajęciowy technik elektryk 6 Powiatowy Urząd Pracy w Zabrzu
II. PROGNOZA Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych w Zabrzu za rok 2008 część II Zgodnie z zaleceniami metodycznymi, prognoza ma objąć analizę zawodów deficytowych i nadwyżkowych w oparciu o badania sondażowe przeprowadzone w szkołach oraz badania sondażowe przeprowadzone w zakładach pracy, dotyczące planowanych przyjęć i zwolnień pracowników w roku 2008. Decyzją Departamentu Rynku Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej 3, powiatowe urzędy pracy zostały zwolnione z przeprowadzania tych badań. Raporty od 2007 roku w części prognostycznej powinny się opierać na przekazanych przez GUS wynikach badań popytu na pracę oraz danych uzyskanych z Systemu Informacji Oświatowej] MEN dotyczących absolwentów szkół ponadgimnazjalnych na poziomie powiatów. Natomiast dane dotyczące popytu na pracę są opracowywane wyłącznie na poziomie województw. W związku z tym nie mogą być wykorzystane przez powiatowe urzędy pracy, a jedynie przez wojewódzkie urzędy pracy 4. Tym samym opracowanie prognozy monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rok 2009 na poziomie powiatu zostało okrojone do przedstawienia informacji związanych z prognozowaną liczbą absolwentów zabrzańskich szkół ponadgimnazjalnych w roku szkolnym 2008/2009 5. Wykres 2. Struktura absolwentów zabrzańskich szkół ponadgimnazjalnych w roku szkolnym 2008/09 - prognoza technika technika uzupełniajace szkoły zawodowe 19% 2% 11% 26% 33% 9% szkoły policealne licea profilowane licea ogólnokształcące źródło: dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN (system komputerowy SYRIUSZ) źródło: dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN (system komputerowy SYRIUSZ) 3 Pismo Departamentu Rynku Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej (DRP-VIII-074-41-AM/07) z 20.11.2007 4 Pismo Departamentu Rynku Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej (DRP-VII-074-18-AM/08) z 15.07.2008 5 Pismo Departamentu Rynku Pracy MPiPS informuje, iż dane dotyczące prognozowanej liczby absolwentów szkół ponadgimnazjalnych w roku szkolnym 2008/2009 zostaną przekazane w połowie sierpnia 2009. W tym terminie znane są już rzeczywiste liczby absolwentów. Powiatowy Urząd Pracy w Zabrzu 7
Powiatowy raport roczny II/P/2008- część II W Zabrzu zmienia się struktura kształcenia, maleje odsetek uczniów kształconych na poziomie ogólnokształcącym. Prognoza na rok szkolny 2008/09 wskazuje, że ich udział będzie jeszcze mniejszy, zmaleje z 48% w roku szkolnym 2007/08 do 42% w roku szkolnym 2008/09 (patrz Wykres 1 i 2). Udział absolwentów liceów profilowanych szkół nie dających wykształcenia zawodowego - w ogólnej liczbie absolwentów szkół ponadgimnazjalnych zmaleje o 3 punkty procentowe. Wzrośnie natomiast liczba absolwentów techników i zasadniczych szkół zawodowych (patrz Wykres 1,2 i 3 oraz Tabela 2). Wykres 3. Liczba absolwentów szkół ponadgimnazjalnych w Zabrzu w latach 2004/05-2008/09 1200 1000 800 600 400 200 0 szkoły policealne technika szkoły zawodowe licea ogólnokształcące licea profilowane 2004/05 2005/06 2006/07 2007/08 2008/09 - prognoza źródło: dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN (system komputerowy SYRIUSZ) W Zabrzu, w szkolnictwie zawodowym, dominuje kształcenie młodzieży w zawodach generujących bezrobocie. Niektóre z tych zawodów stale deformują rynek pracy. Ponad połowa kształconych zawodów, to zawody nadwyżkowe, ale kształci się ich ponad 80% zabrzańskich uczniów (patrz Tabela 1, 2, 4 i 5). W grupie 30 najbardziej nadwyżkowych zawodów, znalazło się aż 7 aktualnie kształconych w zabrzańskich szkołach: Malarz tapeciarz - 714103, Asystent usług pocztowych - 421301, Kucharz małej gastronomii 512202, Technik telekomunikacji 311402, Asystent ekonomiczny [zawód szkolny: Technik ekonomista] 341902, Technik żywienia i gospodarstwa domowego 321402 oraz absolwenci liceów ogólnokształcących i profilowanych (przyjmujemy, że osoby bez zawodu tworzą na potrzeby statystyki grupę bez zawodu ). Na 55 kierunków kształcenia zawodowego tylko 11 to zawody deficytowe (patrz Tabela 1 i 3). Tylko dwa z nich (Technik elektryk 311302, Elektromonter instalacji elektrycznych 724301) 8 Powiatowy Urząd Pracy w Zabrzu
Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych w Zabrzu za rok 2008 część II znalazły się wśród 30 najbardziej deficytowych zawodów (patrz: Tabele 12 i 13 w części I Raportu). Tabela 1. Liczba kierunków kształcenia w Zabrzu z podziałem na zawody deficytowe i nadwyżkowe według poziomów wykształcenia w latach 2007/08 kształcenie ponadgimnazjalne liczba kierunków kształcenia ogółem* zawody deficytowe zawody nadwyżkowe techniczne 38 16% 53% zasadnicze zawodowe 16 31% 44% licealne** 7 100% razem kierunków 55 20% 51% * wartości dla grup zawodowych: deficytowych, nadwyżkowych i równoważnych ** ogólnokształcące i profilowane - kierunki nie dające zawodu źródło: dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN (system komputerowy SYRIUSZ) Ustalenie liczby kierunków kształcenia z podziałem na zawody deficytowe i nadwyżkowe w okresach rocznych stanowi podstawowe źródło informacji o procesie dostosowywania edukacji do wymagań powiatowego rynku zatrudnienia. Chodzi nie tylko o zmniejszenie liczby kierunków, które prowadzą do bezrobocia, a zwiększenie tych kierunków, które powodują wzrost zatrudnienia, lecz także śledzenie procesu przystosowywania edukacji do potrzeb rynku pracy w dłuższym przedziale czasu. Tabela 2. Liczba absolwentów szkół ponadgimnazjalnych w Zabrzu z podziałem na zawody deficytowe i nadwyżkowe według poziomów wykształcenia w latach 2007/08 i 2008/09 Wykształcenie ponadgimnazjalne liczba absolwentów ogółem* zawody deficytowe zawody nadwyżkowe 2007/08 2008/09** 2007/08 2008/09** 2007/08 2008/09** techniczne 1220 1500 10% 13% 68% 57% zasadnicze zawodowe 154 193 21% 25% 62% 62% licealne*** 1305 1294 - - 100% 100% razem 2679 2987 6% 8% 83% 76% * wartości dla grup zawodowych: deficytowych, nadwyżkowych i równoważnych ** wartości prognozowane *** ogólnokształcące i profilowane - kierunki nie dające zawodu źródło: dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN oraz PUP w Zabrzu (system komputerowy SYRIUSZ) Powiatowy Urząd Pracy w Zabrzu 9
Tabela 3. Ranking zawodów deficytowych w Zabrzu w roku 2008, w których występowało kształcenie w Zabrzu w latach szkolnych 2007/08 i 2008/09 (według wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodu) Lp Kod zawodu Nazwa zawodu liczba ofert pracy zgłoszonych liczba zarejestrowanych bezrobotnych nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów Liczba absolwentów 2007/08 2008/09 1 724301 Elektromonter instalacji elektrycznych 1,42 0,00-1,42 MAX 11 1 2 311302 Technik elektryk 2,42 0,42-2,00 5,80 0 0 3 711101 Górnik eksploatacji podziemnej 31,33 7,58-23,75 4,13 0 17 4 724102 5 514103 Elektromechanik pojazdów samochodowych Kosmetyczka [zawód szkolny: Technik usług kosmetycznych] 1,08 0,58-0,50 1,86 9 13 2,17 1,33-0,83 1,63 2 27 6 742204 Stolarz 1,42 0,92-0,50 1,55 0 1 7 343101 Pracownik administracyjny [zawód szkolny: Technik administracji] 6,83 4,75-2,08 1,44 41 84 8 311204 Technik budownictwa 2,67 1,92-0,75 1,39 35 25 9 712102 Murarz 16,42 13,17-3,25 1,25 13 17 10 346103 Opiekunka środowiskowa 0,50 0,42-0,08 1,20 17 34 11 322302 Higienistka stomatologiczna 0,67 0,58-0,08 1,14 31 22 źródło: dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN oraz PUP w Zabrzu (system komputerowy SYRIUSZ)
Lp Kod zawodu 1 341902 Tabela 4. Ranking zawodów nadwyżkowych w Zabrzu w roku 2008, w których występowało kształcenie w Zabrzu w latach szkolnych 2007/08 i 2008/09 (według wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodu różnego zero) Nazwa zawodu Asystent ekonomiczny [zawód szkolny: Technik ekonomista] liczba ofert pracy zgłoszonych liczba zarejestrowanyc h bezrobotnych nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów Liczba absolwentów 2007/08 2008/09 0,50 5,33 4,83 0,09 32 31 2 311502 Technik mechanik 0,42 2,92 2,50 0,14 97 84 3 311104 Technik geodeta 0,08 0,50 0,42 0,17 13 18 4 341404 Organizator usług hotelarskich [zawód szkolny: Technik hotelarstwa] 0,17 0,92 0,75 0,18 60 68 5 741201 Cukiernik 0,75 3,33 2,58 0,23 18 12 6 347102 Plastyk 0,17 0,58 0,42 0,29 0 21 7 713602 Monter instalacji gazowych 0,17 0,58 0,42 0,29 7 11 8 341403 Organizator usług gastronomicznych [zawód szkolny: Technik organizacji usług gastronomicznych] 0,08 0,25 0,17 0,33 39 25 9 522107 Sprzedawca 37,08 105,83 68,75 0,35 57 58 10 713203 Posadzkarz 0,17 0,42 0,25 0,40 21 39 11 341401 Organizator obsługi turystycznej [zawód szkolny: Technik obsługi turystycznej] 1,17 2,83 1,67 0,41 14 17 12 311401 Technik elektronik 0,92 1,92 1,00 0,48 101 90 13 723106 Mechanik pojazdów samochodowych 0,08 0,17 0,08 0,50 22 21 14 322303 Technik dentystyczny 0,33 0,58 0,25 0,57 44 51 15 315202 Inspektor bezpieczeństwa i higieny pracy [zawód szkolny: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy] 0,42 0,67 0,25 0,63 16 26 16 714201 Lakiernik samochodowy 1,08 1,67 0,58 0,65 5 12 17 232108 Nauczyciel języka obcego 0,67 1,00 0,33 0,67 111 106
cd. Tabeli 4 Lp Kod zawodu Nazwa zawodu liczba ofert pracy zgłoszonych liczba zarejestrowanyc h bezrobotnych nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów Liczba absolwentów 2007/08 18 322401 Masażysta [zawód szkolny: Technik masażysta] 0,67 1,00 0,33 0,67 42 41 19 322704 Technik elektroradiolog 0,83 1,17 0,33 0,71 53 44 20 514102 Fryzjer [zawody szkolne: Fryzjer, Technik usług fryzjerskich] 2008/09 6,17 8,42 2,25 0,73 22 25 21 322404 Terapeuta zajęciowy 0,50 0,67 0,17 0,75 16 17 22 741203 Piekarz 3,42 3,83 0,42 0,89 17 17 źródło: dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN oraz PUP w Zabrzu (system komputerowy SYRIUSZ) Lp Kod zawodu Tabela 5. Ranking zawodów nadwyżkowych w Zabrzu w roku 2008, w których występowało kształcenie w Zabrzu w latach szkolnych 2007/08 i 2008/09 (według wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodu równego zero) Nazwa zawodu liczba ofert pracy zgłoszonych liczba zarejestrowany ch bezrobotnych nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów Liczba absolwentów 2007/08 2008/09 1 000000 Bez zawodu 0 258,25 258,25 0 1305 1294 2 421301 Asystent usług pocztowych 0 2,33 2,33 0 0 0 3 512202 Kucharz małej gastronomii 0 1,33 1,33 0 42 60 4 321402 Technik żywienia i gospodarstwa domowego 0 1,25 1,25 0 21 22 5 311402 Technik telekomunikacji 0 1,17 1,17 0 46 50 6 714103 Malarz tapeciarz 0 1,17 1,17 0 5 7 * absolwenci liceów ogólnokształcących i profilowanych w statystyce traktowane są jako osoby bez zawodu źródło: dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN oraz PUP w Zabrzu (system komputerowy SYRIUSZ)
III. WNIOSKI 1. Decyzją Departamentu Rynku Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej dane dotyczące popytu na pracę są opracowywane wyłącznie na poziomie województw. W związku z tym nie mogą być wykorzystane przez powiatowe urzędy pracy, a jedynie przez wojewódzkie urzędy pracy. Tym samym opracowanie prognozy monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rok 2009 na poziomie powiatu zostało okrojone do przedstawienia informacji związanych z prognozowaną liczbą absolwentów zabrzańskich szkół ponadgimnazjalnych w roku szkolnym 2008/2009 2. W Zabrzu zmienia się struktura kształcenia. Wzrasta liczba absolwentów techników i zasadniczych szkół zawodowych. Należy kontynuować ten kierunek zmian. 3. W Zabrzu, w szkolnictwie zawodowym, dominuje kształcenie młodzieży w zawodach nadwyżkowych - generujących bezrobocie. Należy zmienić strukturę kształcenia zawodowego i kształcić w zawodach deficytowych, a nie nadwyżkowych. 4. Do opracowania prognozy na kolejne lata konieczne jest uzyskanie nie tylko aktualnej (z danego roku szkolnego) i prognozowanej liczby absolwentów poszczególnych zawodów kształconych w zabrzańskich szkołach ponadgimnazjalnych, ale również liczbę uczniów kształconych w tych zawodach. Taka informacja pozwoli na określenie, w których zawodach będzie rosło kształcenie, a w których będzie malało lub zaniknie całkowicie system komputerowy Syriusz nie daje takich możliwości. 5. Opracowywanie raportów rocznych powinno się kończyć w I kwartale następnego roku, a nie pod koniec półrocza, kiedy większość informacji prognozowanych jest już realna. 6. Szczegółowe wnioski dotyczące monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych będzie można sformułować dopiero po opracowaniu w kolejnych latach raportów rocznych zawierających oprócz analizy zawodów deficytowych i nadwyżkowych za dany rok kalendarzowy (2 badania), również analizę zawodów deficytowych i nadwyżkowych w oparciu o badania sondażowe przeprowadzone w zakładach pracy Zabrza. Wynika to z definicji monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, który należy rozumieć jako proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy.