O ANIOŁACH ŚWIĘTYCH Kościoły chrześcijańskie zawsze wierzyły w istnienie duchów anielskich, co znalazło wyraz w pierwszym artykule Symbolu wiary: Wierzę w jedynego Boga Ojca, Wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi, rzeczy widzialnych i niewidzialnych... (pod słowem <niewidzialnych> rozumiemy Aniołów, stworzonych przez Boga jeszcze przed człowiekiem). W Piśmie Świętym już na pierwszych stronicach widzimy wzmianki na temat aniołów. Mowa jest o aniołach światłości (tych, które są sługami Bożymi) jak również o aniołach upadłych (tych, które rezygnując ze światła wybrały ciemność i rezygnując z dobra wybrały zło) (Ezechiel 28, 12-19). Nie można więc podważać autentyczności ich istnienia. Nie ulega jakiejkolwiek wątpliwości, że owe istoty duchowe, niewidzialne ludzkim okiem naprawdę istnieją w świecie. Ich przebywanie zaś wiąże się z czynną działalnością. Każdy z nich (aniołów) posiada jakąś określoną misję i zadanie do spełnienia. Podczas gdy jedne służą Bogu wypełniając Jego polecenia, inne zbuntowane starają się im w tym przeszkadzać. Na ten temat pisali i wypowiadali się ojcowie i wielcy teologowie różnych wieków, pozostawiając po sobie bardzo ważną i bogatą spuściznę. Takimi największymi autorami są Ojcowie Kapadoccy, tj. święty Grzegorz z Nyssy, święty Bazyli Wielki, święty Grzegorz Teolog, a także arcybiskup Ignacy (Branczaninow), święty Paisjusz (Wieliczkowski), Orygenes, Ewargiusz z Pontu i inni.wszelkie wypowiedzi i rozważania, ażeby nie były bezpodstawne są popierane licznymi cytatami z Pisma Świętego. Straciłeś mądrość twoją z powodu piękności twej, na ziemię zrzuciłem cię, dałem cię przed oblicze królów, żeby cię oglądali (Ezechiel 28, 17) tak świadczy prorok Ezechiel o ich realnym istnieniu na ziemi. Mam nadzieję, że owa praca przynajmniej w jakiejś mierze przybliży istotę owych duchowych bytów. Ukaże realną rzeczywistość świata duchowego i niewidzialnego.
Anioły przyczyny ich stworzenia i przeznaczenie, hierarchia Anioł w przekładzie z hebrajskiego oznacza wysłannika, a z greckiego zwiastuna. Jest duchem rozumnym nie posiadającym ciała. Bóg posługuje się Aniołami nie dlatego, że potrzebuje ich pomocy, ale ze względu na swoją dobroć, pozwala im bowiem brać udział w spełnianiu wobec nas swoich zamiarów. Zdaniem św. Atanazego Wielkiego Anioł, to istota duchowa, bezcielesna, która posiada rozum, intelekt, wolną wolę, jest wieczna, a także posiada pewną moc i władzę, która nie jest absolutna. Anioły jako istoty pierwsze, duchowe i czyste są zatem świadkami i uczestnikami najwyższej chwały. Dzięki tej posiadanej doskonałości anioły mogą przekazywać to Boskie światło i Bożą wolę dalej (na ludzi). Uczestnicząc w świetle niestworzonych i uświęcających energii Bożych czerpią z nich Boskie dobroci, same promieniując Boskim światłem, oświecając wszystkich, którzy są niżej od nich. Anioły są więc święte ale nie dlatego, że ich natura jest święta, lecz dlatego, że uczestniczą w świetle życiodajnych i uświęcających Bożych energii. Źródłem świętości jest tylko Bóg. Będąc więc naturalnymi pośrednikami pomiędzy Bogiem i ludźmi są one najbardziej godne miana Aniołów. O przyczynie ich stworzenia św. Grzegorz Teolog mówi: Nieskończona dobroć i miłość Boża, nie była wystarczająco zadowolona z oglądania siebie samej, potrzebowała, żeby to dobro rozprzestrzeniło się, szło coraz dalej i dalej, żeby liczba obdarzonych dobrodziejstwami była większa, to też Bóg, jako pierwszych kształtuje anielskie i niebiańskie siły. Myśl Boża stała się więc dziełem, które wypełnione słowem zostało stworzone przez Ducha. Bóg wylał swoją nieskończoną dobroć, tworząc pierwsze istoty duchowe anioły. Anioły przebywają w jedności z Bogiem, wypełniając powierzone im służenie. Stąd też słowo anioł oznacza sługę Bożego lub posłańca. Bóg nieustannie oświeca i wspomaga je swoją Bożą światłością, czyniąc je odblaskiem swojej światłości i nośnikami swojej łaski. Jest ich nauczycielem,
wychowawcą i uświęceniem w poznaniu prawdy. Anioły mają za zadanie wychwalać Boga oraz Mu służyć, przez co służą również ludziom. Tradycja cerkiewna uczy nas również, że każdemu człowiekowi Bóg przydziela Anioła Stróża, który przez całe życie danej osoby wykorzystuje różne środki dla chronienia jej od zła. Wyraźnie podkreśla to król Dawid: Bo swoim aniołom dał rozkaz o tobie, aby cię strzegli na wszystkich twych drogach (Ps 90, 11). Istnieje także przekonanie, że anioły nawet po śmierci człowieka nie odstępują jego duszy. Kierują jego krokami, prowadząc na odpowiednio zasłużone miejsce przebywania. Anioł utwierdza w wierze, skłania ku dobrym uczynkom, ochrania od wszelkiego zła, zarówno duszę jak i ciało człowieka. On także kieruje i wznosi nasze modlitwy do Boga. One są dla nas pomocą i drogowskazem w poznaniu prawdy. Służą Bogu w Jego opatrznej działalności, którą otacza wszystkich ludzi. Bóg bowiem nieustannie działa i troszczy się o stworzenie pomagając mu i kierując nim. Każdy z nich otrzymał po pewnym skrawku wszechświata, który nadzoruje, w którym działa, bądź też ma konkretną misje do spełnienia. Szczególnym przedmiotem żywego uczestnictwa w Opatrzności Bożej w świecie są dla aniołów ludzie. Ich służba może odnosić się do ogółu ludzkości lub do danego narodu, a nawet do poszczególnych grup albo jednostek. Ten rodzaj służenia wyraźnie widzimy w Księdze Proroka Daniela (10, 13-21). Ukazany jest w niej obraz aniołów książąt, przyznanych przez samego Boga wszystkim narodom. O tym, że zostały one przeznaczone dla zbawienia ludzkości świadczy również apostoł Paweł: Czyż nie są one wszystkie duchami przeznaczonymi do usług, posłanymi na pomoc tym, którzy mają posiąść zbawienie? (Hebr 1, 14). Życie aniołów jest więc pełne nieustannej działalności. Równolegle z wyżej opisanymi ich działaniami, w ich życiu zajmuje miejsce również modlitwa. Anioły wychwalają w pieśniach Boga, składają Mu pokłony, a także zanoszą prośby za ludzi. Świadectwo temu daje apostoł Jan w Objawieniu, które dane mu było
przez Boga: A wszystkie anioły stanęły wokół tronu i starców i czworga zwierząt i na oblicza swe padły przed tronem i pokłon oddały Bogu (Ap 7, 11). W życiu aniołów ma miejsce także radość. Anioły wielce cieszyły się i radowały przy stworzeniu świata: Gdy (stworzone) były gwiazdy, chórem radośnie się odezwały i okrzyk wydali wszyscy synowie Boży (Hiob 38, 7). Wielka radość ich była przy narodzinach na ziemi Wcielonego Jezusa Chrystusa: I nagle przyłączyło się do anioła mnóstwo zastępów niebieskich, które wielbiły Boga słowami: Chwała Bogu na wysokościach a na ziemi pokój ludziom Jego upodobania (Łk 2, 13-14). Anioły radują się także przy zbawieniu każdej grzesznej duszy: Tak samo, powiadam wam, radość powstaje u aniołów Bożych z jednego grzesznika, który się nawraca (Łk 15, 10). Wśród aniołów istnieje także hierarchia niebiańska. Naukę o niej rozwinął Pseudo Dionizy Aeropagita. Według niego hierarchia anielska składa się z dziewięciu chórów podzielonych na trzy zastępy 1. Podział ten przedstawia się następująco: Pozycję Aniołów określają trzy hierarchie: wyższa, średnia, i niższa; na każdą z nich składają się trzy rangi. pierwsza hierarchia: Serafiny Cherubiny Trony druga hierarchia: Panowania Moce Władze trzecia hierarchia: Zwierzchności Archanioły Anioły. Najbliższe Trójcy Przenajświętszej są sześcioskrzydłe Serafiny Płomienne, Ogniste (Iz. 6,2). Płoną one miłością ku Bogu i pobudzają do niej innych. Po Serafinach są Cherubiny posiadające wiele oczu ( Rdz.3,24). Ich imię oznacza: wylanie najwyższej mądrości, oświecenie, ponieważ poprzez te istoty, jaśniejące światłem poznania Boga i rozumienia Bożych tajemnic, zsyłane są najwyższa mądrość i oświecenie w celu prawdziwego poznania Boga. Po cherubinach stoją przed Bogiem Trony, noszące Boga dzięki danej im łasce 1 Pseudo-Dionizy Aeropagita, O hierarchii niebiańskiej, w: Pisma teologiczne II, Kraków 1999, s. 69-70.
służenia (zob. Kol 1,16), w sposób tajemniczy i niepojęty, służą one Bożej sprawiedliwości. Na środkową hierarchię anielską składają się trzy rangi: Panowania, Moce i Władze. Panowania ( por. 1 Kol 1,16) sprawują władzę nad następnymi rangami Aniołów. Pouczają przydzielonych im przez Boga władców, by ci mądrze sprawowali swe rządy. Panowania uczą panować nad uczuciami, poskramiać grzeszne pożądliwości, panować nad swoją wolą, zwyciężyć pokusy. Moce ( por. I Piotra 3,22) spełniają wolę Boga. To one dokonują cudów i zsyłają łaskę dokonywania cudów i przewidywania / jasnowidzenia Bożym wybrańcom. Moce pomagają ludziom w zachowaniu posłuszeństwa, umacniają w cierpliwości, obdarzają duchową mocą i męstwem. Władze ( I P. 3,22; Kol. 1,16) posiadają władzę poskramiania mocy diabła. Chronią ludzi przed diabelskimi pokusami, umacniają ludzi oddanych Bogu, strzegą ich, pomagają ludziom w walce ze złymi myślami. Hierarchię niższą stanowią trzy rangi: Zwierzchność, Archaniołowie i Aniołowie. Zwierzchność ( por. Kol. 1,16), sprawują władzę nad niższymi Aniołami, kierując ich ku spełnianiu Bożych poleceń. Otrzymały polecenie kierowania wszechświatem, chronienia krajów, ludów, plemion. Zwierzchności uczą ludzi oddawać każdemu należną cześć, pouczają tych, którzy sprawują władzę, by spełniali należne obowiązki nie dla osobistej sławy i korzyści, ale dla chwały Bożej i pożytku bliźnich. Archaniołowie ( I Tes. 4,16), głoszą dobrą wieść o tym, co wielkie i przesławne, odsłaniają tajemnice wiary, proroctwa i rozumienie Bożej woli, umacniają w ludziach świętą wiarę, oświecając ich umysły światłem Świętej Ewangelii. Aniołowie ( por. I Piotra. 3,22), są najbliżej ludzi. Obwieszczają Boże zamiary, pouczają ludzi, by żyli w sposób cnotliwy i święty. Chronią
wierzących od upadku, pomagają powstać tym,którzy upadli, nigdy nie pozostawiają nas, a zawsze gotowi są pomóc, jeśli tylko tego zapragniemy. Wszystkie rangi sił niebieskich ze względu na istotę swej służby noszą ogólną nazwę Aniołów. Bóg objawia swą wolę Aniołom wyższym, a one kolejno przekazują wieść o niej pozostałym Aniołom. Jak widać Pseudo Dionizy wszystkie byty subtelne niebiańskie podzielił na trzy hierarchiczne stopnie, gdzie każdy zawiera po trzy chóry. W Piśmie Św., niektórzy wyżsi Aniołowie posiadają własne imiona. Dwa imiona są w księgach kanonicznych są to: Michał- któż jako Bóg -(Dan. X, 13; XII, 1; Judy w. 9; Apok. XII, 7-8), Gabriel- mąż Boży -(Dan. VIII,16; IX,21; Luk.I,19,26). Trzy imiona znamy z ksiąg niekanonicznych, a mianowicie: Rafael pomoc Boża (Tob. III, 16; XII,12-15); Uriel ogień Boży ( 3 Ezrasza IV, 1; V,20);