Bernard Jesionowski. Malborska Madonna powstanie, zniszczenie i odbudowa.



Podobne dokumenty
Najstarsze litograficzne widokówki malborskie. Bernard Jesionowski. Malbork 2008

JAKIE SĄ NAJSTARSZE KOŚCIOŁY W BIELSKU BIAŁEJ?

Malborskie mosty. Bernard Jesionowski. Malbork Bernard Jesionowski Malborskie mosty Strona 1

DOKUMENTACJA Z BADAŃ KONSERWATORSKICH

RATUNKOWA KONSERWACJA ELEWACJI DOMU LITERATURY

Wstęp. Wejście główne do kościoła Najświętszego Zbawiciela

Szlak Rodowych Gniazd Lubomirskich II. Zamek Lubomirskich III IV. Rynek w Rozwadowie, kościół farny VI.

INSTYTUT HISTORII SZTUKI LICENCJACKIE STUDIA NIESTACJONARNE ROK I SEMESTR LETNI 2008/2009

DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA

PYTANIA POWTÓRZENIOWE Z PALSTYKI DLA KL.II I półrocze cz.3

I rok II rok III rok I rok mgr II rok mgr

Izba Pamięci wsi Ręków

Fot. 1 Bochnia, ul. Sadecka. Kapliczka p. w. Św. Stanisława Biskupa. Program prac konserwatorskich, wnętrze. Narożnik południowo zachodni, połączenie

Czytanie ze zrozumieniem - test dla kl VI

Muzeum Narodowe w Warszawie

INSTYTUT HISTORII SZTUKI SZCZEGÓŁOWY PLAN STUDIÓW (PROGRAM RAMOWY) Studia stacjonarne I stopnia rok 2017/2018

Treści podstawowe i przedmioty kierunkowe (przedmioty obowiązkowe)

BRĄZOWNICTWO Stanisław Czajka. Glorie

Program studiów. Ogólna charakterystyka studiów STUDIA STACJONARNE

Program studiów. Ogólna charakterystyka studiów HISTORIA SZTUKI STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA OGÓLNOAKADEMICKI NAUKI HUMANISTYCZNE STUDIA STACJONARNE

Program studiów. Ogólna charakterystyka studiów STUDIA STACJONARNE

Malbork (niem. Marienburg) - Zamek poniedziałek, 30 września :01 - Poprawiony poniedziałek, 07 października :32

2. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych (jeśli obowiązują):

Architektura romańska

Treści podstawowe i przedmioty kierunkowe (przedmioty obowiązkowe)

Wąchock-Opactwo: "Kawiarnia Cysterska"

Kościół p.w. Podwyższenia Krzyża w Lubiechni Małej

Olsztyn, r.

Miasto Stołeczne Warszawa Dwuletni bilans działalności Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków. Warszawa, listopad 2008 r.

Maciej Tokarz, kl. VIa Zabytkowy kościół p.w. św. Mikołaja w Tabaszowej

Program Edukacyjny. Muzeum Twierdzy Kostrzyn. dla uczniów. Szkół Podstawowych

Dukla ul. Bernardyńska 2. Sanktuarium św. Jana z Dukli Bernardyni

2. Zdefiniuj pojęcie mitu. Na wybranych przykładach omów jego znaczenie i funkcjonowanie w kulturze.

Wzgórze Zamkowe w Sztumie - obiekty zabytkowe do zagospodarowania

Projekt budowy Świątyni BoŜej Opatrzności i jego realizacja

Niedziela BUW, sala Historia filozofii wykład

Piękna nasza Rydzyna cała

Implanty pamięci? Od/budowa zamków w Poznaniu i Berlinie interdyscyplinarne studium przypadku

Program Rozwój infrastruktury kultury

Edukacja Muzealna w roku 2019

I SEMESTR NAZWA PRZEDMIOTU WYKŁAD ĆWI CZENIA

INSTYTUT HISTORII SZTUKI SZCZEGÓŁOWY PLAN STUDIÓW (PROGRAM RAMOWY) Studia stacjonarne I stopnia rok 2016/2017

Chełmno ul. Franciszkańska 8. kościół pw. Wniebowzięcia NMP i Sanktuarium MB Bolesnej ("Fara")

Ocena kryteriów formalnych. Wynik oceny kryteriów formalnych wyboru projektów. Wnioskowana kwota dofinansowania środkami publicznymi

Warszawa, dnia 8 czerwca 2012 r. Pozycja 28 ZARZĄDZENIE MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 1) z dnia 8 czerwca 2012 r.

Treści podstawowe i przedmioty kierunkowe (przedmioty obowiązkowe)

Anna Małecka. Zamek Królewski w Warszawie wielokrotnie

Scenariusz lekcji plastyki w klasie piątej szkoły podstawowej. Temat: Dwa style w sztuce średniowiecza: romaoski i gotycki.

Renowacja elewacji wschodniej Zamku Królewskiego w Warszawie

INSTYTUT HISTORII SZTUKI LICENCJACKIE STUDIA NIESTACJONARNE ROK I SEMESTR LETNI 2011/2012. Niedziela BUW, sala 105, MNW, zajęcia na terenie miasta

Niedziela BUW, sala 105

Modlitwy do Matki Bożej Fatimskiej

Publikacje wydane przez Bibliotekę i Forum Kultury w latach

Przywrócić dawny blask FASADY DETALE ARCHITEKTONICZNE DEKORACJE

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /16:51:26. Zabytki

Turystyka Kulturowa, Nr 3/2017 (maj-czerwiec 2017)

P L A N S T U D I Ó W

Dotyczy: zmiany treści Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia dla przetargu nieograniczonego na

Radomsko. ikonografia w radomszczańskiej kolegiacie

Krzysztof J. Guzek. Dublin mało znany. Z peregrynacji po Irlandzkiej Republice

Szczegółowy terminarz egzaminów wstępnych przeprowadzanych na poszczególnych kierunkach studiów:

Plan pracy z plastyki do programu nauczania Do dzieła!. Klasa VI

okna w poziomie parteru pozostawiamy w stanie istniejącym zgodnie z życzeniem inwestora- okna niedawno wymieniane PROJEKT TERMOMODERNIZACJI

INSTYTUT HISTORII SZTUKI LICENCJACKIE STUDIA NIESTACJONARNE ROK I SEMESTR LETNI 2013/2014

II ETAP PRAC REMONTOWYCH

Fot. 1. Widok elewacji zachodniej przed pracami konserwatorskimi.

Ikonostas w Cerkwi p.w. Św. Bazylego Wielkiego w Koniecznej

KAPLICZKI I KRZYśE PRZYDROśNE ORAZ ZABYTKOWE NAGROBKI w miejscowościach : Krowica Sama, Krowica Hołodowska i Budomierz.

Przed podróŝą na Litwę

Projekt edukacyjny. Wycieczka krajoznawczo-turystyczna r.

Ile internauci wydadzą na święta wielkanocne Wyniki badania Money.pl. Autor: Bartosz Chochołowski, Money.pl

Lubasz Sanktuarium Matki Bożej Królowej Rodzin w Lubaszu.

Elewacje Domów z kamienia - inspiracje

Finansowanie kultury w Opolu

Średniowieczny zamek w Elblągu

INSTYTUT HISTORII SZTUKI LICENCJACKIE STUDIA NIESTACJONARNE ROK I SEMESTR LETNI 2019/2020 Niedziela BUW, sala 105

MUZEUM DLA PRZEDSZKOLAKA

Pałac Krasińskich widok niezrealizowanego założenia dziedzińca pałacu z otoku panoramy Warszawy F. C. Schmidta w 1740 r.

Umowy dotacyjne MKZ

INSTYTUT HISTORII SZTUKI Plan studiów stacjonarnych I stopnia rok 2018/2019. ROK I (rok ) Semestr I Semestr II Prowadzący. Forma zal.

ELEWACJE ZAMKU W NIEMODLINIE

Wydarzenia w dniu

Być artystą, żyć bez stresu.

Zgłoszenie reklamacyjne imprezy turystycznej

Ikona obraz sakralny, powstały w kręgu kultury bizantyńskiej wyobrażający postacie świętych, sceny z ich życia, sceny biblijne lub

INSTYTUT HISTORII SZTUKI LICENCJACKIE STUDIA NIESTACJONARNE ROK I SEMESTR LETNI 2010/2011. Niedziela BUW, sala 105, MNW, zajęcia na terenie miasta

Wirtualna wizyta w klasie

Beneficjenci II edycji

PAŁAC DZIEDUSZYCKICH W ZARZECZU WCZORAJ I DZIŚ. mała wystawa o wielkiej rzeczy

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

LITERATURA. 2. Kresy wschodnie w literaturze polskiej. Omów na podstawie wybranych przykładów.

okno w poziomie piętra pozostawiamy w stanie istniejącym zgodnie z życzeniem inwestora- okno niedawno wymieniane

Wykaz udzielonych dotacji celowych na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków.

Wybory Prezydenckie - 24 maja 2015 r.

Przedbórz. kościół pw. św. Aleksego

Lubawa, r. -wykonawcy- Znak sprawy: IGK

WOJEWÓDZKI KONKURS Z PLASTYKI ELIMINACJE SZKOLNE DLA UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ. w roku szkolnym 2013 / 2014

Wymagania na ocenę bardzo dobrą.

Wymagania klasa VI OKRES I

Wawel narodowi przywrócony. Wystawa Roku Jubileuszowgo Prezentowana od 11 III do 5 VI 2005 r.

Transkrypt:

Bernard Jesionowski Malborska Madonna powstanie, zniszczenie i odbudowa.

Około 1340 roku dobiegały końca prace związane z rozbudową kościoła zamkowego. Decyzja o umieszczeniu we wschodniej blendzie wielobocznego zamknięcia świątyni Nadnaturalnej wielkości posągi Marii musiała zapaść juŝ wcześniej, bo budowniczowie zrealizowali zamiast okna szeroko rozglifioną wnękę. Brak profili w glifach blendy wskazuje na konsekwentną realizację zadania zaplanowanego juŝ w momencie powstania zamysłu powiększenia malborskiej świątyni zamkowej. Jak pisze Andrzej Grzybkowski 1 figura powstawała jednocześnie ze wznoszeniem murów kościoła. Figura miała ponad 8 metrów wysokości. Wykonano ją ze sztucznego kamienia (Kunststein) i pokryto polichromią połoŝoną na cienkim podkładzie tynkarskim. Szczegółowo najdawniejsze dzieje posągu opisał Maciej Kilarski 2. On teŝ zrekonstruował technologię wznoszenia posągu. Jak stwierdził Kilarski w najwcześniejszym okresie istnienia posągu pokryty on był barwną polichromią wykonaną na bazie farb wapiennych. Czy inwestor jakim był Zakon od początku zamierzał pokryć kolosa mozaiką nie wiemy. 1 Grzybkowski Andrzej, Geneza kolosa Malborskiego, [w:] Między formą a znaczeniem. Studia z ikonografii. Warszawa 1997 2 Kilarski Maciej, Figura matki Boskiej z Dzieciątkiem z kościoła zamkowego w Malborku, [w:] Podług nieba i zwyczaju polskiego. Warszawa 1988; tenŝe, Mozaikowa figura malborskiej Madonny, Malbork 1993.

Bezspornym jest jednak fakt, Ŝe zabieg tan dodał rzeźbie majestatu oraz uczynił z niej plastyczny symbol malborskiej warowni a jednocześnie podkreślał jedność Zakonu z Matką Boga. Spójrzmy na pochodzący z około 1480 roku zaginiony obraz OblęŜenie Malborka. Średniowieczny artysta stosuje na nim niezmiernie ciekawy zabieg ikonograficzny prezbiterium kościoła zamkowego kieruje na północ, a w miejscu wschodniego zakończenia świątyni ustawia wieŝową tynkowaną budowlę róŝniącą się w wielu szczegółach od architektury świątyni. Buduje artystyczną wizję relikwiarza poświęconego Matce Chrystusa, swoistą WieŜę z Kości Słoniowej z powstałej kilka stuleci później katolickiej litanii do Matki Boskiej. Ostatnim etapem rzeźby było pokrycie jej Technika ta obca jest sztuce powstawania mozaiką. Państwa

Zakonnego. Znamy tylko dwie realizacje z II połowy XIV wieku wykonane w tej technice. Jest to mozaika Męczeństwo świętego Jana w Oleju znajdująca się na południowej elewacji katedry w Kwidzynie oraz właśnie powłoka mozaikowa malborskiej rzeźby. Te dwa dzieła powstały pomiędzy 1370 a 1380 rokiem, często wiązane są z jeszcze jednym dziełem zrealizowanym w tym samym okresie z mozaiką z katedry świętego Wita w Pradze. Skąd zatem pochodził warsztat, który wykonał te prace? Historycy łączą je z osobą biskupa kwidzyńskiego Jana I Mnicha, a wykonanie mozaiki z inicjatywą Jana z Kwidzyna studiującego w Pradze, gdzie zetknął się ze wspomnianym powyŝej dziełem. Liczne kontakty dworu Wielkich Mistrzów z dworami panujących średniowiecznej Europy, szczególnie ze środowiskiem praskim (rzeźba Chrystusa modlącego się w Ogrójcu z kościoła świętego Wawrzyńca na Przedzamczu) wskazują na moŝliwość czeskiej inspiracji. Jednak wspomniany wyŝej brak na północy Europy artystów pracujących w tej technice wskazuje na moŝliwość przybycia do Państwa Zakonnego artysty ze środowiska weneckiego specjalizującego się w tego typu realizacjach i wykonanie przez niego obydwu dzieł. Nie ulega wątpliwości, Ŝe realizacje te przydały obiektom, w których zostały zrealizowane wielkiego splendoru oraz rangi centrów artystycznych.

Rzeźba Madonny odtąd zawsze fascynowała osoby odwiedzające Malbork. Jej opisy pojawiają się nader często w relacjach z podróŝy do naszego miasta, w pamiętnikach i listach pisanych w związku z pobytem tutaj. TakŜe artyści uwieczniają jej widok na swoich dziełach. Wspomnę tu chociaŝby XVI wieczną grafikę Moellera Bójka u stóp zamku malborskiego czy liczne grafiki z XIX wieku. XIX wiek przyniósł takŝe szereg prac konserwatorsko naprawczych przy niszczejącej coraz bardziej rzeźbie. Zapoczątkowały je roboty konserwatorskie przy mozaice przeprowadzone w latach 1822 1923 przez włoskiego mistrza Gregoriego. Uzupełnił on przywiezionym częściowo z Włoch, a częściowo wyprodukowanym w Malborku materiałem mozaikarskim ubytki w powłoce pokrywającej rzeźbę. Kolejne prace konserwatorskie przeprowadzono w latach 1869 1870. Wykonywał je wenecjanin Angelo Gagliardotti z materiału dostarczonego z Wenecji przez mistrza tej sztuki Salwatiego. Kolejne prace

podjęto w 1903 roku. Wówczas to 21 kwietnia odpadła prawa, podtrzymująca berło, dłoń Madonny. Wykonano replikę tego elementu, a oryginał z pozostałościami mozaiki znajduje się do dziś w zbiorach Kolekcji Detalu Architektonicznego muzeum malborskiego. W trakcie tych prac uzupełniono takŝe drobne ubytki w powłoce mozaikowej. Wówczas teŝ wykonano zachowany w zbiorach muzealnych gipsowy odlew głowy Madonny. Pojecie o tym jak wyglądała wschodnia elewacja Zamku Wysokiego ze stojącą we wnęce figurą Matki Boskiej dają zaprezentowane zdjęcia.

Wydawało się, Ŝe zamek malborski po pracach konserwatorsko budowlanych przeprowadzonych przez Konrada Steinbrechta będzie trwać wiecznie. Ale nadeszła II wojna światowa a wraz z nią zima 1945 roku. Wraz ze zniszczeniem kościoła zamkowego runął symbol Malborka figura Madonny. Pozostały jedynie pieczołowicie wydobyte z gruzu wykonane ze sztucznego kamienia, pozbawione mozaiki, segmenty rzeźby. Dzisiaj eksponujemy je w jednym z wnętrz piwnicznych pod Pałacem Wielkich Mistrzów. Jak wygląda pusta blenda i cała wschodnia elewacja nie muszę mówić, zaprezentuję tylko dwa zdjęcia. One mówią wszystko.

Naszym zadaniem jest przywrócenie rzeźby w przeznaczone dla niej przez średniowiecznych budowniczych miejsce. Jesteśmy na początku drogi, przed nami jeszcze cała masa formalności wymaganych prawem, zbiórka środków na realizację tego zadania, ale i określenie sposobu i technologii prac rekonstrukcyjnych. Musimy opracować program konserwatorski, wykonać projekt techniczny prac, uzyskać jego akceptację w róŝnych urzędach, przeprowadzić przetarg na realizację dzieła aŝ w końcu zrealizować zamiar i przekazać go potomnym. To duŝo gdy uświadomimy sobie, Ŝe jeszcze nie wiemy w jakiej technologii wykonana ma być replika rzeźby. Na obecnym etapie zakładamy, Ŝe nie wykorzystamy ocalałych segmentów. Nowe dzieło chcemy wykonać jako konstrukcję skorupową wykonaną z nowoczesnych tworzyw. Najwięcej problemów moŝe nam nastręczyć wykonanie kopii mozaiki, uzyskanie znanego z opisów i jednostkowych zdjęć kolorowych efektu lśnienia całej powierzchni rzeźby. Mamy nadzieję, Ŝe ten cel uda się nam zrealizować. Powiem więcej teraz nie mamy juŝ innego wyjścia, musimy to zrobić.