Rok założenia 1962 P R O G R A M bezpieczeństwa osób przebywających nad wodami Powiatu Chodzieskiego OPRACOWAŁ: Cezary Lipski Prezes Zarządu Powiatowego WOPR Chodzież Województwa Wielkopolskiego ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- CHODZIEŻ PAŹDZIERNIK 2012 R. 1
SPIS TREŚCI 1. Cel i podstawy prawne opracowania. 2. Wody Powiatu Chodzieskiego udostępnione dla turystyki i rekreacji. 3. Miejsca wykorzystywane do kąpieli. 4. Zagrożenia dla osób przebywających na obszarach wodnych Powiatu Chodzieskiego. 5. Siły i środki, które mogą być wykorzystywane dla ograniczeń zagrożeń oraz akcji ratowniczych. 6. Program działań i poprawy bezpieczeństwa osób przebywających na obszarach wodnych Powiatu Chodzieskiego. 7. Kontakty alarmowe. 8. Sygnatariusze programu działań i poprawy bezpieczeństwa na obszarach wodnych Powiatu Chodzieskiego. 2
1. Cel i podstawy prawne opracowania. Celem niniejszego opracowania jest analiza zagrożeń dla osób przebywających i korzystających bezpośrednio z akwenów Powiatu Chodzieskiego (kąpiele i pływanie) oraz osób korzystających ze sprzętu pływającego (kajaki, rowerki wodne, skutery, żaglówki, motorówki, narty wodne, holowane sprzęty wodne, banany-koła, łodzie wędkarskie). Określenie programu ograniczania zagrożeń, prowadzenia akcji ratowniczych oraz koordynacji działań służących poprawie bezpieczeństwa. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo Wodne (Dz. U. Nr 115 poz. 1229 z póżn. zm.), Ustawa z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych (Dz. U. Nr 208 poz. 1240), Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 23 stycznia 2012 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących liczby ratowników wodnych zapewniających stałą kontrolę wyznaczonego obszaru wodnego (Dz. U. z dnia 27 stycznia 2012 r. poz. 108), Rozporządzenie Ministra Spaw Wewnętrznych z dnia 27 lutego 2012 r. w sprawie wymagań dotyczących wyposażenia wyznaczonych obszarów wodnych w sprzęt ratunkowy i pomocniczy, urządzeni sygnalizacyjne i ostrzegawcze oraz sprzęt medyczny, leki i artykuły sanitarne (Dz. U. z dnia 09 marca 2012 r. poz. 261), Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 6 marca 2012 r. w sprawie sposobu oznakowania i zabezpieczania obszarów wodnych oraz wzorów znaków zakazu, nakazu oraz znaków informacyjnych i flag (Dz. U. z dnia 19 marca 2012 r. poz. 286), Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz. U. Nr 86 poz. 478), Rozporządzenie ministra Zdrowia z dnia 28 kwietnia 2011 r. w sprawie ewidencji kąpielisk oraz sposobu oznakowania kąpielisk i miejsc wykorzystywanych do kąpieli (Dz. U. Nr 91 poz. 527), Ustaw z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. Nr 30 poz. 179 z późn. zm.), 3
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 12 listopada 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków i uprawnień specjalistycznych organizacji ratowniczych, warunków ich wykonywania przez inne organizacje ratownicze oraz rodzaju i wysokości świadczeń przysługujących ratownikom górski i wodnym w związku z udziałem w akcji ratowniczej (Dz. U. Nr 193 poz. 1624), Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. Nr 88 poz. 400 z późn. zm.), Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. Nr 5 poz. 43 z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 5 listopada 2011 r. w sprawie wymagań technicznych i wyposażenia statków żeglugi śródlądowej oraz upoważnienia podmiotów do wykonywania przeglądów technicznych statków (Dz. U. nr 216 poz. 1423), Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92 poz. 880 z póżn. zm.). 4
2. Wody Powiatu Chodzieskiego udostępnione dla turystyki i rekreacji. Powiat Chodzieski obfituje w liczne jeziora, oczka leśne, rzeczki i zbiorniki retencyjne oraz graniczne koryto rzeki Noteć. Na obszarze m. Chodzieży znajdują się trzy jeziora: - Jezioro Miejskie 104 ha, - Jezioro Karczewnik 34 ha, - Jezioro Strzeleckie 18 ha. Przez miasto przepływa rzeka Bolemka oraz wyrobisko wodne po wydobywanej glinie. Teren Gminy Chodzież w części północnej całkowicie opiera się na rzece Noteć. 5
Na terenie Gminy Margonin znajduje się największe jezioro powiatu - Jezioro Margonińskie 215,4 ha, oraz: - Jezioro Zbyszewickie 21 ha, - Jezioro Strzałkowo 19 ha, i ponadto kilka pomniejszych naturalnych akwenów. Na terenie Gminy Szamocin są dwa wiodące akweny: - Jezioro Laskowskie 51,7 ha, - Jezioro Siekiera 11,7 ha, ponadto Jeziorko Orle, Borówki, Cygańskie Doły, Borowo, Karpiówka, zbiornik retencyjny Mielimąka i Borowo Młyn, rzeczka Młynówka Borówka oraz rzeka Noteć. Ponadto na terenie gminy istnieją tzw. oczka leśne: Brzózki, Święte i Jaktorówko. Gmina Budzyń, jako jedyna, nie posiada jezior, jedynie cieki wodne, opadowe o walorach krajobrazowych. 3. Miejsca wykorzystywane do kąpieli na terenie Powiatu Chodzieskiego Miasto Chodzież Jedynym czynnym kąpieliskiem, z pomostem, udostępnionym dla użytkowników jest jezioro Karczewnik, przy którym znajduje się baza drużyny Powiatowego WOPR Chodzież. Ratownicy w sezonie letnim zabezpieczają powyższy akwen oraz doroczne zawody pływackie. Jeziora posiada możliwość wodowania łodzi przy bazie WOPR. Kąpieliskiem zawiaduje MOSiR Chodzież. W sezonie, przy dobrej pogodzie, na plaży przebywa jednorazowo około 150-200 osób. Powyższe miejsce kąpielowe jest nadzorowane przez SANEPID. Jezioro Miejskie posiada plażę na tzw. Łazienkach, jednak plaża ta jest wykorzystywana tylko przez gości hotelowych. Społeczność miejscowa korzysta z dzikiej plaży na Bergach (w sezonie z plaży tej korzysta dziennie 20-40 osób), którą społecznie zabezpiecza drużyna Powiatowego WOPR Chodzież zlokalizowana przy Chodzieskim Klubie Żeglarskim LOK. Na obiekcie tym są zlokalizowane hangary Powiatowego WOPR, w których przechowywany jest sprzęt pływający. Ponadto powiatowy WOPR zabezpiecza wszelkie regaty, które odbywają się na tym akwenie oraz coroczne zawody pływackie. 6
Wokół jeziora wybudowana jest promenada (aleja spacerowa oraz ścieżka rowerowa). Istnieją też przystanie, tj: ChKŻ LOK, OPTY, HALS, Miejski WOPR, PZW oraz Rybakówka (od strony Rataj). Przy jeziorze funkcjonują cztery wypożyczalnie sprzętu pływającego i jest wyznaczone ogólnodostępne miejsce do wodowania łodzi. Ponadto na jeziorze są usytuowane liczne stanowiska wędkarskie - 60 szt. Ze względu na odbywające się tu zawody motorowodne, w okresie letnim (od 24.06 15.09) jezioro jest użytkowane przez wszelkiego rodzaju motorówki i skutery. Niestety, użytkownicy motorówek i skuterów nie zawsze przestrzegają obowiązujących przepisów i ustawy Prawo wodne. Atrakcją turystyczną jeziora Miejskiego jest statek pasażerski o napędzie mechanicznym Chodzieżanka, który jednorazowo może zabrać na pokład 10 pasażerów. Należy też wspomnieć o tzw. gliniance (wyrobisko po zakładzie porcelany na zapleczu ul. Fabrycznej), niebezpiecznym miejscu wykorzystywanym do kąpieli i wędkowania przez mieszkańców, a zwłaszcza młodzież. Gmina Chodzież Gmina Chodzież nie posiada miejsc kąpielowych, jednak tzw. dzika plaża od strony Rataj na jeziorze Miejskim jest uczęszczana przez mieszkańców - w sezonie przebywa tutaj dziennie 10-20 osób, jest też możliwość wodowania łodzi. Rzeka Noteć nie jest wykorzystywana do kąpieli ze względu na brak dostępności poprzez zarośnięte brzegi. Brak też możliwości wodowania łodzi. Jedynymi użytkownikami są wędkarze i posiadacze sprzętu pływającego. Noteć jako szlak żeglugowy nie jest w pełni wykorzystana. Gmina Margonin Nad jeziorem Margonińskim udostępnione jest ogólnodostępne miejsce kąpielowe z pomostami, w sezonie przebywa tutaj 300-500 osób dziennie. Kąpielisko zabezpieczane jest przez ratowników Drużyny Margonin Powiatowego WOPR Chodzież, którzy posiadają profesjonalną stanicę wraz hangarami zlokalizowaną przy drodze Margonin-Sypniewo wyposażoną w pomosty i miejsce do wodowania łodzi. Nadzór nad kąpieliskiem sprawuje SANEPID-u. 7
Na kąpielisku jest możliwość wodowania łodzi. Ratownicy Powiatowego WOPR zabezpieczają coroczne zawody pływackie regionalne i WLKP. Miejsce do kąpieli jest również wyznaczone w ośrodku wypoczynkowym Sypniewo. Jezioro posiada wyciąg narciarski użytkowany od maja do października każdego roku, w skali sezonu korzysta z niego około 10.000 osób z całego regionu (Piła, Poznań, Czarnków, Wągrowiec, Chodzież). Wyciąg obsługują ratownicy Powiatowego WOPR. Jezioro jest użytkowane przez żeglarzy i wędkarzy, a wokół jeziora są zlokalizowane działki rekreacyjne i mieszkalne. Nad jeziorem Zbyszewickim znajduje się ośrodek wypoczynkowy, jest możliwość wodowania łodzi, ale miejsce do kąpieli nie jest zabezpieczane przez ratowników. Podobnie brak jest zabezpieczenia nad jeziorem Strzałkowo i w miejscowości Próchnowo - akweny te posiadają tzw. dzikie plaże. Gmina Szamocin Jezioro Siekiera posiada miejsce przeznaczone do kąpieli, z pomostami, zabezpieczane przez ratowników Drużyny Szamocin Powiatowego WOPR Chodzież, jest możliwość wodowania łodzi. Ratownicy zabezpieczają coroczne zawody pływackie. Na kąpielisku w sezonie przebywa 150-200 osób dziennie. Stały nadzór nad kąpieliskiem sprawuje SANEPID. Na jeziorze jest usytuowanych 70 stanowisk wędkarskich, w 3/4 obwodu jeziora wyznaczono trasę spacerową i rowerową. Nad jeziorem Laskowskim we wsi Laskowo usytuowana jest stanica drużyny Szamocin Powiatowego WOPR Chodzież, wyposażona w pomost i hangar, z możliwością wodowania łodzi. Powyższe miejsce jest również kąpieliskiem, z którego dziennie korzysta około 15 osób, głównie są to okoliczni mieszkańcy. Przy ul. Żeglarskiej w Laskowie jest obiekt restauracyjno-wypoczynkowy Przystań z dostępem do linii brzegowej, pomostem i kąpieliskiem, na którym dziennie przebywa około 50-100 osób. W pobliżu zostały wybudowane liczne domki rekreacyjne, które posiadają bezpośredni dostęp do wody. Po drugiej stronie jeziora, gdzie istnieje dzika plaża, jest też możliwość wodowania sprzętu pływającego. 8
Członkowie drużyny WOPR patrolują akwen od czerwca do 15 września każdego roku. Jeziora w Borowie, Borówkach oraz jezioro Karpiówka w Laskowie są użytkowane przez okolicznych mieszkańców, bez dozoru ratowników WOPR. Pozostałe akweny, tj. Cygańskie Doły, Orle oraz Młynówka Borówka posiadają walory atrakcji turystycznych i krajobrazowych. Brzózki, Święte i Jaktorówko będące w administracji Lasów Państwowych, są użytkowane przede wszystkim przez wędkarzy. Wędkarzom służy również zbiornik retencyjny Mielimąka będący w gestii PZW, oraz zbiornik Borowo Młyn będący w prywatnej dzierżawie. Na obszarze Gminy Szamocin Rzeka Noteć nie posiada miejsc kąpielowych, brak miejsca do wodowania łodzi, jedynie jak informuje tablica informacyjna przy moście drogowym na trasie Szamocin-Białośliwie, istnieje możliwość cumowania i biwakowania dla żeglarzy. Możliwość wodowania istnieje przy śluzie Noteci w m. Lipa- gmina Szamocin. Noteć jest wykorzystywana przez wędkarzy. Normą stały się sezonowe kontrole wszystkich kąpielisk oraz miejsc zwyczajowo przyjętych jako kąpieliska. Kontrole przeprowadzane są przez przedstawicieli Komendy Powiatowej Policji w Chodzieży, Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej Chodzież oraz Powiatowego WOPR. 9
4. Zagrożenia dla osób przebywających na obszarach wodnych Powiatu Chodzieskiego. W ciągu ostatnich 3 lat odnotowano w wodach powiatu trzy utonięcia na jeziorze Margonińskim i jeziorze Karczewnik. Liczne kolizje i wywrotki sprzętu pływającego. Powiatowy WOPR Chodzież udzielił pomocy w 23 przypadkach wywrotek łodzi - głównie żaglówek, ratując 67 osób i udzieliło innej pomocy 35 osobom. Zagrożenia dla osób kąpiących się wynikają między innymi z: braku lub słabej umiejętności pływania, niewłaściwej oceny tych umiejętności, bądź złego stanu zdrowia, korzystania z miejsc nie przystosowanych do kąpieli wpływanie w strefy porośnięte roślinnością wodną lub w miejsca bagniste, wykonywanie skoków do wody bez znajomości głębokości oraz występowania obiektów zanurzonych, odbywanie kąpieli jak również korzystanie ze sprzętu pływającego pod wpływem alkoholu lub środków odurzających, odbywanie kąpieli przy nie sprzyjających warunkach pogodowych (silne fale, niska temperatura wody, wyładowania atmosferyczne), w okresie zimowym wchodzenie na wątpliwej grubości powłokę lodową, możliwość kolizji z jednostkami pływającymi, w szczególności jezioro Miejskie Chodzież, małej liczby ratowników WOPR nadzorujących miejsca niebezpieczne 10
5. Siły i środki, które mogą być wykorzystane dla ograniczenia zagrożeń oraz akcji ratowniczych. Powiatowy WOPR Chodzież zrzesza 130 członków, w tym wyszkolonych ratowników, płetwonurków, ratowników medycznych, instruktorów i sterników motorowodnych. Posiadamy niezbędny sprzęt pływający do zabezpieczania akcji ratowniczych oraz ograniczania zagrożeń. Powiatowy WOPR nie posiada sprzętu nurkowego i pomocniczego do akcji w okresie zimy. Siły i środki, które mogą być wykorzystane dla ograniczenia zagrożeń oraz akcji ratowniczych: 1) Drużyna WOPR Chodzież Karczewnik - łódź motorowa Mariusz 430, - łodź motorowa Mariusz 520 z przyczepą, - samochód do holowania ambulans Polonez, - trzy łodzie wiosłowe, - podstawowy sprzęt ratowniczy i nurkowy, - apteczka R-1, - trzy radiotelefony. Na bazie składu osobowego drużyny powołano Grupę Interwencyjną na potrzeby Powiatu Chodzieskiego. 11
2) Drużyna WOPR Chodzież LOK - łódź motorowa Mariusz 430 z przyczepą, - dwie łodzie Malibu z silnikami Fiat 125p, - 1 łódź wiosłowa oraz podstawowy sprzęt ratowniczy, - radiostacja. 3) Drużyna WOPR Margonin - łódź motorowa Mariusz 430 z przyczepą, - łódź motorowa Roistayl, - cztery łodzie wiosłowe, - podstawowy sprzęt ratowniczy. 4) Drużyna WOPR Szamocin - łodź motorowa Mariusz 420, - łódź Kameo, - łódź wiosłowa - podstawowy sprzęt ratowniczy i nurkowy. Brak przyczep podłodziowych. 5) Policja Państwowa Komisariaty. 6) Państwowa Straż Pożarna jednostki wodne, OSP. 7) Straż Miejska 6. Program działania i poprawy bezpieczeństwa osób przebywających na obszarach wodnych Powiatu Chodzieskiego. Dyżury ratowników Powiatowego WOPR w dyspozycji Powiatowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego w Chodzieży (CPR Poznań). Patrole Grupy Interwencyjnej łodzi ratowniczej na akwenach Powiatu Chodzieskiego. Prowadzenie działań ratowniczych na wezwanie. 12
Pełna realizacja przepisów związanych z ograniczaniem zagrożeń dla osób przebywających w miejscach wykorzystywanych do kąpieli. Wspieranie władz samorządowych dla tworzenia obiektów mający formalny status kąpielisk oraz miejsc zwyczajowo przyjętych do kąpieli oraz tzw. dzikich kąpielisk. Wprowadzanie zakazu kąpieli w miejscach szczególnie niebezpiecznych. Organizowanie edukacji poświęconego bezpieczeństwu dorosłych i dzieci w trakcie wypoczynku nad wodą w okresie letnim i zimowym szkoły przedszkola, domy dziecka. Doskonalenie współdziałania służb w zakresie poprawy bezpieczeństwa na wodach. Prowadzenie wspólnych działań z Policją Państwową, Państwową Strażą Pożarną, Państwową Strażą Rybacką i Leśną, Strażą Miejską w celu ograniczenia przestępczości przeciwko mieniu i degradacji środowiska naturalnego. Wspieranie projektów służących poprawie stanu wyposażenia i sprawności działania jednostek ratowniczych. 13
7. Kontakty alarmowe. 1) Powiatowy Zespół Zarządzania Kryzysowego Chodzież tel. 67 28 12 734, 67 28 12 711 2) Powiatowy WOPR Chodzież tel. 67 25 60767 3) Szef Grupy Interwencyjnej Powiatowego WOPR tel. 693 717 180 4) Policja Państwowa Chodzież tel. 997 5) Państwowa Straż Pożarna Chodzież tel. 998 6) Pogotowie Ratunkowe Chodzież tel. 999 7) Sanepid Chodzież tel. 67 28 20 273, 67 28 10 030, 604 556 039 8) Telefon alarmowy tel. 112 8. Sygnatariusze programu działania i poprawy bezpieczeństwa osób przebywających na obszarach wodnych Powiatu Chodzieskiego... 14