Podręcznik metodyczny do religii dla 1 klasy szkoły podstawowej Jezus prowadzi ElEmEntarz dziecka bożego 1 WydaWnictWo WaM Wydawnictwo WAM
Temat 23. Pan Jezus przychodzi do ludzi. Boże Narodzenie Uczeń: wymienia polskie tradycje związane z Bożym Narodzeniem; wyjaśnia symbolikę związaną z obchodami świąt Bożego Narodzenia (choinka, opłatek, siano, światło, wieczerza wigilijna); wyraża radość z przyjścia Pana Jezusa na świat; wspólnie śpiewa piosenkę: Powitajmy Go. Scenariusz katechezy Aby wprowadzić dzieci w radosny nastrój, można włączyć płytę z nagraniem kolęd. Doświadczenie Dzieci w jednym miejscu układają wszystkie przedmioty, jakie przyniosły na klasową wigilię. Problem katechezy Dlaczego świętujemy Boże Narodzenie? Refleksja i działanie Aranżujemy spotkanie przy stole na wzór wieczerzy wigilijnej. Rozpoczynamy od wyjaśnienia poszczególnych symboli, które kolejno umieszczamy na stole przykrytym białym obrusem (pomijamy elementy nieistotne dla religijnego świętowania wigilii) [M1]. Do dekorowania świątecznego stołu angażujemy wszystkie dzieci. Katecheta zapala świecę. Następnie katecheta odczytuje fragment Ewangelii [M2]. Przeżywamy klasową wigilię Katecheta rozdaje dzieciom opłatki. Dzieci wspólnie dzielą się opłatkiem, składając sobie świąteczne życzenia. W tym czasie w klasie może być włączona cicha muzyka (kolędy). Po podzieleniu się opłatkiem dzieci wspólnie z katechetą śpiewają piosenkę: Powitajmy Go lub się jej uczą.
Wszyscy zasiadają do przygotowanego stołu i częstują się przyniesionymi potrawami. Jeżeli nie planujemy wspólnego posiłku, przechodzimy do pogadanki. Katecheta pyta o domowe tradycje i rozmawia o tym, jak uczniowie pomagają rodzicom przy przygotowaniu Wigilii. Czy dzieci pieką z rodzicami świąteczne pierniki? Czy robią ozdoby choinkowe? Kto ubiera choinkę? Kto nakrywa do stołu Zeszyt ucznia W zależności od możliwości czasowych dzieci uzupełniają rysunek w klasie lub domu: przygotowanie mieszkania na obchody wigilii i świąt Bożego Narodzenia. Na koniec spotkania dzieci wspólnie śpiewają znaną kolędę, np. Dzisiaj w Betlejem. M1. Wigilia Bożego Narodzenia Sianko kładziemy pod opłatkiem, rzadziej pod obrusem. Przypomina ono, że Jezus urodził się w wielkim ubóstwie, po urodzeniu został owinięty w pieluszki i położony na sianie. Dlatego napomina nas, abyśmy nie przywiązywali się do rzeczy materialnych. Opłatek w tradycji polskiej jest znakiem dzielenia się, miłości, proszenia o przebaczenie i przebaczania. Choinka symbol życia i radości. Ubierana jest zazwyczaj w poranek wigilijny (chociaż obecnie również kilka dni przed Wigilią) przez całą rodzinę. Wieczerza wigilijna radosne spotkanie oraz uroczysta kolacja całej rodziny. W Polsce przyjęła się tradycja Wigilii bezmięsnej. Pasterka Msza Święta sprawowana w wigilię Bożego Narodzenia o północy. Śpiewanie kolęd wyrażamy przez nie radość z narodzin Jezusa. Kolędy stanowią też rodzaj modlitwy na chwałę Pana. Prezenty obdarowując się prezentami, sprawiamy sobie radość. Światło symbolizuje Jezusa Chrystusa, który jest światłem dla naszego życia. Czytanie Ewangelii tradycją katolicką jest, aby ojciec rodziny odczytała w Wigilię Bożego Narodzenia fragment Ewangelii o narodzeniu Jezusa. Puste miejsce przy stole wigilijnym symbolizuje gotowość przyjmowania i goszczenia każdego, kto potrzebuje pomocy. M2. Zapalamy świecę. P: W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. W: Amen. P: Chrystus się narodził. W: Cieszmy się i weselmy. Z Ewangelii według św. Łukasza W owym czasie wyszło rozporządzenie Cezara Augusta, żeby przeprowadzić spis ludności w całym państwie. Pierwszy ten spis odbył się wówczas, gdy wielkorządcą Syrii był Kwiryniusz. Wybierali się więc wszyscy, aby się dać zapisać, każdy do swego miasta. Udał się także Józef z Galilei, z miasta Nazaret, do Judei, do miasta Dawidowego, zwanego Betlejem, ponieważ pochodził z domu i rodu Dawida, żeby się dać zapisać z poślubioną sobie Maryją, która była brzemienna. Kiedy tam przebywali, nadszedł dla Maryi czas rozwiązania. Porodziła swego pierworodnego Syna, owinęła Go w pieluszki i położyła w żłobie, gdyż nie było dla nich miejsca w gospodzie. W tej samej okolicy przebywali w polu pasterze i trzymali straż nocną nad swoją trzodą. Naraz stanął przy nich anioł Pański i chwała Pańska zewsząd ich oświeciła, tak że bardzo się przestraszyli. Lecz anioł rzekł do nich: Nie bójcie się! Oto zwiastuję wam radość wielką, która będzie udziałem całego narodu: dziś w mieście Dawida narodził się wam Zbawiciel, którym jest Mesjasz, Pan. A to będzie znakiem dla was: Znajdziecie Niemowlę, owinięte w pieluszki i leżące w żłobie. I nagle przyłączyło się do anioła mnóstwo zastępów niebieskich, które wielbiły Boga słowami: Chwała Bogu na wysokościach, a na ziemi pokój ludziom Jego upodobania (Łk 2, 1-14).
Grupa 5. Cieszymy się, że Pan Jezus zamieszkał pośród ludzi Cele: Ukazanie, że w narodzeniu Pana Jezusa spełniają się obietnice, jakie Pan Bóg dał ludziom. Uświadomienie dzieciom, że Pan Jezus jest obecny w zgromadzeniu eucharystycznym. Ukazanie, że Pan Jezus jest obecny w ludzie Bożym i słowie Bożym. Ukazanie, jakie znaczenie ma obecność Pana Jezusa wśród ludzi. Temat 24. Witamy Pana Jezusa Zbawiciela Uczeń: opowiada o narodzinach Pana Jezusa; wyjaśnia, że Pan Jezus narodził się w Betlejem; inscenizuje biblijne opowiadanie o poszukiwaniu przez Józefa miejsca na narodzenie Pana Jezusa; wymienia głównych bohaterów opowiadania biblijnego; wyjaśnia znaczenie symboli Bożego Narodzenia obecnych w kościele; potrafi wyrazić radość ze spotkania z Panem Jezusem obecnym podczas Mszy Świętej; wspólnie śpiewa kolędę: Józefie, stajenki nie szukaj.... Scenariusz katechezy Przypominamy dzieciom, że w Kościele, mimo że jest już po świętach, trwa okres Bożego Narodzenia. W związku z tym wciąż możemy śpiewać kolędy. Dzieci wspólnie śpiewają znaną kolędę (lub piosenkę, której nauczyły się na religii). Doświadczenie Słuchowisko: Psychiczny ból brzucha [M1]. Jaki ból brzucha dokuczał Basi? (Ból psychiczny ). Dlaczego mama nazwała go bólem psychicznym? (Jego powodem nie było zatrucie ani wirus, ale zmartwienie, jakie miała Basia). Co spowodowało u Basi psychiczny ból brzucha? (Basia obawiała się, że kiedy jej mama urodzi dziecko, będzie miała dla niej mniej czasu). Kiedy psychiczny ból brzucha ustąpił? (Po rozmowie z mamą). Problem katechezy Jak Pan Bóg pomaga ludziom cieszyć się z narodzenia Pana Jezusa? Refleksja Film: Narodzenie Pana Jezusa w Betlejem W jakim celu Józef i Maryja opuścili Nazaret i udali się do Betlejem? (Aby wziąć udział w spisie ludności). Jak nazywał się król, który zarządzał Judeą w czasie kiedy narodził się Pan Jezus. (Herod)
Dlaczego Józef nie mógł znaleźć miejsca na nocleg? (Bo wszystkie pokoje w mieście były już zajęte). Jak nazywa się miejscowość, w której narodził się Pan Jezus? (Betlejem). Jaki znak na niebie pojawił się po narodzeniu Jezusa? (Gwiazda Betlejemska). Co ona wskazywała (Miejsce narodzenia Jezusa). [M2]. Inscenizacja biblijnego opowiadania o poszukiwaniu miejsca, w którym narodzi się Pan Jezus. Wybieramy z klasy dwie osoby: dziewczynkę (Maryję) i chłopca (Józefa). Pozostałe dzieci łączą się w kilka grup. Józef zatroskany o Maryję podchodzi do każdej grupy i pyta, czy mają dla nich miejsce. Dzieci rozkładają bezradnie ramiona i przecząco kiwają głowami. Rodzice Pana Jezusa wybierają puste miejsce w klasie (stajenka) i tam się zatrzymują. Zwracamy uwagę na to, że Pan Jezus urodził się w Betlejem. Działanie Film: Procesja na wejście podczas mszy św. w święta Bożego Narodzenia. Dlaczego w kościele z okazji świąt Bożego Narodzenia ustawia się przyozdobione choinki? (Choinka jest symbolem radości i świąt). Dlaczego w kościele w czasie świąt Bożego Narodzenia przygotowuje się szopkę? (Ma nam ona pomóc wyobrazić sobie to wszystko, co wydarzyło się podczas narodzenia Pana Jezusa: przybycie pasterzy, Gwiazdę Betlejemską, pokłon trzech Króli. Katecheta dodaje, że pierwszą żywą szopkę ze zwierzętami stworzył św. Franciszek z Asyżu). Jakie wydarzenie przypomina żłóbek? (Narodzenie Pana Jezusa w ubogiej stajence i pokłon pasterzy). Jakie pieśni śpiewa się w czasie Bożego Narodzenia? (Kolędy i pastorałki). Co wyrażają kolędy? (Radość z narodzenia Pana Jezusa). Nauka i wspólne śpiewanie kolędy: Józefie, stajenki nie szukaj.... Praca z zeszytem Uczeń tworzy bożonarodzeniową szopkę (poszczególne elementy szopki uczeń uzupełnia na kolejnych katechezach). M1. Psychiczny ból brzucha Chętnie przygarnę ten stolik ofiarowała się babcia. Fotel mógłby powędrować do pokoju dzieci, a wtedy łóżeczko zmieści się swobodnie. To jest myśl! ucieszył się tato. Mama kiwnęła głową. Będziesz nam mogła dłużej czytać na dobranoc zacierał ręce Maciek. Usiądziesz sobie wygodnie w fotelu jak królowa na tronie. Basia dokładnie oglądała rzeczy gromadzone dla maluszka. Niby chętnie chodziła z mamą na zakupy i z uwagą segregowała ciuszki przynoszone przez prawdziwe oraz przyszywane ciocie, minę miała jednak coraz smutniejszą. Gdy usłyszała, że tato przeniesie się na jakiś czas na materac, żeby dzidziuś mógł spać z mamą, zaszyła się w swoim kąciku i wcale nie chciała wyjść. Basiu, Basieńko, co się stało? pytała z troską mama. Brzuszek mnie boli. Ojej, a co jadłaś w przedszkolu? Naleśniki. Może się uderzyłaś w brzuch? Nie, on boli tak... psychicznie. Aha... w oczach mamy zapaliły się wesołe błyski, ale zachowała poważną minę. Psychiczny ból brzucha to problem znany w medycynie oświadczyła. Potrzebna ci miętowa herbatka i szczera rozmowa. Koniecznie musisz mi powiedzieć, co cię martwi. Basia spojrzała na mamę jak zdyscyplinowana pacjentka na lekarza. No bo... zaczęła z pewnym trudem czy ten dzidziuś będzie z tobą spał? Tak jak ty, gdy byłaś maleńka. I w niedzielę też? chciała wiedzieć Basia. Mama uśmiechnęła się domyślnie: Chodzi ci o niedzielne przytulanki-figlowanki? Basia w milczeniu obracała w palcach koniuszek sweterka. Nic się nie martw, kiedy tylko dzidziuś się naje i pójdzie spać, położę go do jego własnego łóżeczka i wtedy na pieszczoty przyjdą duże koty. Basia leciutko się uśmiechnęła. I nie będziesz go kochać najbardziej? Mama spojrzała z czułością na córeczkę. Wiesz, jak bardzo cię kocham. Nigdzie nie ma drugiej takiej ślicznej i mądrej Basi jak moja. Ciebie kocham jak ciebie, a Skrzacika jak Skrzacika. Rozumiesz? Basia przytuliła się do mamy. Nie bardzo rozumiała, ale psychiczny ból brzucha ustąpił. I o to przecież chodziło. M2. Maryja z Józefem idą do Betlejem. Muszą się zgłosić w mieście, bo odbywa się spis ludności. Maryja wie, że już wkrótce urodzi Jezusa, ale nie spodziewa się, że to właśnie w Betlejem przyjdzie na Nią czas porodu. W mieście jest dużo ludzi. Wszyscy przybyli, by dać się zapisać. Trudno znaleźć miejsce na nocleg. Właściciele domów nie chcą przyjąć Maryi i Józefa, którzy nie mają za dużo pieniędzy. Tymczasem zbliża się czas urodzenia Jezusa. W końcu rodzice znajdują grotę za miastem miejsce, w którym pasterze nocują ze swoimi trzodami. Tam zostają na noc i właśnie tej nocy Maryja rodzi Pana Jezusa Zbawiciela świata (Łk 2, 1-7).
Uczeń: Temat 25. Idziemy do Pana Jezusa, by oddać Mu hołd jak pasterze opowiada o spotkaniu pasterzy z Panem Jezusem; na podstawie opowiadania biblijnego ilustruje spotkanie pasterzy z Panem Jezusem, Maryją i Józefem; opowiada, co pasterze mogli przekazać innym ludziom o narodzeniu Pana Jezusa; wyjaśnia, dlaczego ludzie, którzy słuchają pasterzy, dziwią się ich słowom; z uwagą słucha słów Pisma Świętego; wyjaśnia, dlaczego słów Pisma Świętego powinniśmy słuchać z uwagą i szacunkiem; wyraża radość z możliwości słuchania słów Pana Jezusa; wspólnie śpiewa kolędę: Przybieżeli do Betlejem.... Scenariusz katechezy Na początek warto z dziećmi zaśpiewać kolędę Przybieżeli do Betlejem pasterze, która wprowadzi je w wydarzenie oddania pokłonu narodzonemu Jezusowi przez pasterzy. Doświadczenie Powracamy do opowiadania: Psychiczny ból brzucha [M1]. Jak babcia zaangażowała się w przyjęcie nowego wnuka? (Babcia zgodziła się wziąć do swojego pokoju stolik, by w pokoju rodziców zmieściło się łóżeczko). Dlaczego tato i mama ucieszyli się z pomysłu babci? (Mieli więcej miejsca w swoim pokoju i mogli już wkładać do niego łóżeczko). Dlaczego z pomysłu babci ucieszył się Maciek? (W pokoju dzieci miał się znaleźć fotel. Maciek miał nadzieję, że mama siedząc wygodnie w fotelu jak królowa będzie dzieciom dłużej czytała bajki na dobranoc). Jak Basia przygotowywała się na spotkanie z maluszkiem? (Basia robiła z mamą zakupy dla maluszka i układała je w szafce). Małe dziecko, które ma się urodzić, jest kimś ważnym. Cała rodzina przygotowuje się na dzień jego narodzin: rodzice przestawiają meble, robią miejsce na łóżeczko dzidziusia oraz kupują nowe ubranka itp. Problem katechezy: Dlaczego ludzie oddają pokłon Panu Jezusowi narodzonemu w Betlejem? Refleksja Film: Pokłon pasterzy (na podstawie tekstu Łk 2, 8-20) [M2]. Skąd pasterze dowiedzieli się o narodzeniu Jezusa? (Anioł przyszedł do nich i przekazał im dobrą wiadomość). Co powiedział im Anioł? (Anioł powiedział, że znajdą Maryję, Józefa i Dzieciątko leżące w żłobie). Co zrobili pasterze kiedy wrócili do domu? (Głosili wszystkim dobrą nowinę o narodzeniu Zbawiciela). Czy ludzie wierzyli temu, co opowiadali pasterze? (Nie, dziwili się ich słowom). Inscenizacja biblijnego opowiadania (Łk 2, 8-20). W jednym kącie klasy śpią pasterze. W drugim na krzesłach siedzi Maryja z Dzieciątkiem i Józef. Jedno dziecko (Anioł) budzi pasterzy, którzy przecierają oczy ze zdziwienia, i mówi im, że w Betlejem narodził się Zbawiciel. Pasterze podnoszą się i idą oddać głęboki pokłon Jezusowi. Potem oddalają się do swoich domów (wracają do ławek). Zwracamy uwagę na to, że pasterze widzą w Betlejem dziecko, ale wierzą, że jest to Jezus Zbawiciel. Działanie Audycja: Pasterze oddają pokłon Panu Jezusowi narodzonemu w Betlejem (nagranie tekstu Ewangelii Łk 2, 8-20). Audycja: Rodzice opowiadają dzieciom, że w Betlejem narodził się Zbawiciel. Kto w kościele ogłasza zebranym, że w Betlejem narodził się Zbawiciel? (Ksiądz w czasie mszy świętej). Kto w domu ogłasza zebranym, że w Betlejem narodził się Zbawiciel? (Starsi: dziadkowie i rodzice. Ojciec rodziny, który czyta w czasie Wigilii Pismo Święte, czyli słowa samego Boga). Dlaczego każdego roku w kościele ogłaszamy, że w Betlejem narodził się Zbawiciel? (Na pamiątkę wielkiego wydarzenia, jakim było przyjście na świat Zbawiciela). Dlaczego w domu słuchamy o tym, że w Betlejem narodził się Zbawiciel? (Słowa Pisma Świętego mają nas wprowadzić w czas świętowania. Pasterze też poszli do swoich domów, aby powiedzieć swoim bliskim o radosnej nowinie). Dlaczego opowiadania o narodzeniu Pana Jezusa słuchamy z uwagą i szacunkiem? (Słuchamy bowiem słowa Bożego).
Wspólnie wyznajemy wiarę, że narodzone w Betlejem dziecko jest Zbawicielem. Śpiewamy kolędę: Przybieżeli do Betlejem.... Zachęcamy uczniów, aby podziękowali rodzicom i dziadkom za to, że ogłaszają im narodziny Jezusa Zbawiciela. Praca z zeszytem Uczeń wkleja do swojej szopki bożonarodzeniowej kolejne postacie pasterzy. M1. Chętnie przygarnę ten stolik ofiarowała się babcia. Fotel mógłby powędrować do pokoju dzieci, a wtedy łóżeczko zmieści się swobodnie. To jest myśl! ucieszył się tato. Mama kiwnęła głową. Będziesz nam mogła dłużej czytać na dobranoc zacierał ręce Maciek. Usiądziesz sobie wygodnie w fotelu jak królowa na tronie. Basia dokładnie oglądała rzeczy gromadzone dla maluszka. Niby chętnie chodziła z mamą na zakupy i z uwagą segregowała ciuszki przynoszone przez prawdziwe oraz przyszywane ciocie, minę miała jednak coraz smutniejszą. M2. W pobliżu groty, w której Maryja urodziła Jezusa, przebywają również pasterze ze swoimi stadami. Jest noc. Pasterze śpią. Nagle budzi ich jasność. Pan Bóg posyła do nich Anioła, który ogłasza im wielką radość: Dziś narodził się Zbawiciel!. Pasterze z radością idą na spotkanie ze Zbawicielem. Odnajdują w grocie wszystko, tak jak im Anioł ogłosił: Maryję, Józefa i małe dziecko leżące w żłobie. Gdy wracają do swoich domów, opowiadają o tym, co zobaczyli. A wszyscy, którzy ich słuchają, dziwią się temu, co im pasterze opowiadają (Łk 2, 8-20).