Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej Warszawa, 23 października 2012 1
GAZ-SYSTEM Fakty i liczby Operator krajowego systemu przesyłowego() Utworzony w kwietniu 2004 ona podstawie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Europy 2003/55/EC Spółka Akcyjna będącą w 100% własnością Skarbu Państwa Przedsiębiorstwo o znaczeniu strategicznym będące odpowiedzialnym za bezpieczeństwo energetyczne państwa w zakresie gazu ziemnego. Listopad 2010 - GAZ-SYSTEM wyznaczony decyzją Prezesa URE na operatora Polskiego Odcinka Gazociągu Jamalskiego Listopad 2011 - uruchomienie wirtualnego rewersu. 2 system, system, który który łączy łączy
GAZ-SYSTEM Fakty i liczby 9 777 km gazociągów + ok. 700 km gazociągu tranzytowego objętego operatorstwem Ponad 14 mld m 3 przesyłanego gazu 15 tłoczni Taczalin - Radakowice 32 km 57 węzłów sieci 973 punktów wyjścia majątek firmy ok. 1,5 mld EUR kapitał ok. 1,3 mld EUR 3 system, system, który który łączy łączy
Sieć przesyłowa zarządzana przez GAZ SYSTEM S.A. 4 system, system, który który łączy łączy
mln m 3 /dobę 80,0 Przebieg zapotrzebowania i dostaw gazu ziemnego PRZEBIEG ZAPOTRZEBOWANIA I DOSTAW GAZU ZIEMNEGO wysokometanowego WYSOKOMETANOWEGO w W 2010 roku ROKU 70,0 60,0 Zużycie odbiorców 50,0 40,0 30,0 Dostawa bez PMG 20,0 10,0 0,0 GZW - 1 Ładowanie PMG Pobór z PMG Dostawy umowne bez PMG Zapotrzebowanie systemu GZW 5 system, system, który który łączy łączy
mln m 3 /dobę 70,0 Przebieg dostaw gazu ziemnego wysokometanowego w 2010 roku PRZEBIEG DOSTAW GAZU ZIEMNEGO WYSOKOMETANOWEGO W 2010 ROKU 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 GZW - 2 Kopalnie Odolanów+Grodzisk Import Suma dostaw razem z PMG Suma dostaw bez PMG 6 system, system, który który łączy łączy
mln m 3 /dobę 70,0 Odbiór gazu ziemnego wysokometanowego przez odbiorców ODBIÓR GAZU ZIEMNEGO WYSOKOMETANOWEGO przez ODBIORCÓW W ROKU w 2010 roku 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Sumaryczne zużycie odbiorców GZW bez ładowania PMG Odb.objęci Planem Ograniczeń (wg planu ograniczeń 01/2009) Mieszanie do GZA GZW - 3 Odb. Pozostali bez odb. Objętych Planem Ograniczeń 7 system, system, który który łączy łączy
Założenia do nowego IRiESP 1. Ułatwienie nowym podmiotom wejścia na rynek gazu. 2. Umożliwienie handlu gazem w oderwaniu od fizycznej lokalizacji w sieci. 3. Rozerwanie fizycznych punktów wejścia i wyjścia tzn. umożliwienie transportu gazu od fizycznych punktów wejścia do punktu wirtualnego i od punktu wirtualnego do fizycznych punktów wyjścia. 4. Rozliczenie ilości gazu wprowadzonego do sieci i odebranego z sieci tzn. bilansowania handlowego. 5. Implementacja tzw. III Pakietu Energetycznego wynikającego z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/73/WE i Rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady nr 713/2009 oraz 715/2009. 6. Uproszczenie zasad korzystania z systemu gazowego. 8 system, system, który który łączy łączy
Rok gazowy 1. Zmiana okresu trwania roku gazowego w celu dostosowania do rozwiązań unijnych i co za tym idzie ułatwienia transakcji handlowych (Rok gazowy = październik wrzesień zamiast roku kalendarzowego styczeń grudzień). 2. Od dnia 1 lipca 2012r. obowiązuje doba gazowa od godziny 6:00 do godziny 6:00 kolejnego dnia. 9
Współpraca z TGE 1. IRiESP reguluje współpracę z Giełdą Gazu (TGE). 2. Możliwość sprzedaży oraz zakupu paliwa gazowego na giełdzie po cenach ustalonych na zasadach rynkowych i przy zachowaniu pełnej anonimowości transakcji. 3. Umowa sprzedaży zawarta na Giełdzie Gazu jest ważna, skuteczna pomiędzy stronami, które ją zawarły i podlega realizacji przez. 4. W przypadku braku możliwości fizycznej realizacji umowy realizuje umowy z wykorzystaniem narzędzi służących do bilansowania. 10
Fizyczne punkty wejścia i wyjścia MFPWE OSD OSD 1 MFPWY OSD Fizyczne punkty wyjścia z systemu przesyłowego FPWY OK OSD 2 MFPWY OSD Fizyczne punkty wejścia do systemu przesyłowego FPWY R FPWE Kopalnia odazotownia FPWE MFPWE OSM MFPWY OSM 11 11 system, system, który który łączy łączy
Punkt Wirtualny FPWE Punkt Wirtualny FPWE OSD OSD Zamawianie mocy umownej następuje w fizycznych punktach wejścia do systemu przesyłowego oraz w fizycznych punktach wyjścia do odbiorcy końcowego z systemu dystrybucyjnego (lub przesyłowego). 12
Punkt Wirtualny FPWE WPWY FPWE OSD OSD Transport paliwa gazowego do Punktu Wirtualnego (Giełda Gazu, Rynek OTC) 13
Punkt Wirtualny FPWE WPWE FPWE FPWY OK PWY OSM OSD OSD Transport paliwa gazowego z Punktu Wirtualnego do Odbiorcy końcowego lub do instalacji magazynowej. 14
Punkt Wirtualny FPWE WPWE FPWE FPWY OK WPWY OSD PWY OSM WPWY OSD OSD OSD Transport paliwa gazowego z Punktu Wirtualnego do obszaru dystrybucyjnego (poprzez Wirtualny Punkt Wyjścia do obszaru dystrybucyjnego), którym przyłączeni są Odbiorcy. 15
Obszar dystrybucyjny P 1 P 2 P 3 P 4 P 5 P 6 WPWY DSO WPWE DSO OSD WS WR WS WR WR system, system, który który łączy łączy 16
Punkty kontraktowe Giełda Gazu OSD 1 WPWY GG WPWE GG OTC Źródło PWY OSD WPWY OTC WPWE OTC Bilansowanie PWE OSD PWY OK WPWY WPWE PWY R PWE Kopalnia odazotownia PWE PWE OSM PMG PWY OSM 17 system, system, który który łączy łączy
Podmioty rynku gazu - kategorie 1. Użytkownicy sieci podmioty rezerwujące przepustowość, 2. Zlecający Usługę Przesyłania (ZUP) podmioty, którym przydzielono zdolność przesyłową, podlegają obowiązkowi bycia zbilansowanym, 3. Użytkownicy systemu - wszyscy uczestnicy rynku 18 system, system, który który łączy łączy
Umowa przesyłowa 1. Wszystkie umowy przesyłowe będą miały charakter umowy ramowej. 2. Wśród umów przesyłowych wyróżniamy międzyoperatorską umowę przesyłową (MUP) z OSM lub OSD. 3. Do każdej umowy ramowej będą załączane osobne PP lub PZ dotyczące poszczególnych punktów. Przydział przepustowości (PP) PP UMOWA PP/PZ PZ Przydział zdolności (PZ) Fizyczny punkt wejścia/wyjścia Punkty wejścia/wyjścia Czas trwania PP dla danego punktu Rodzaj przepustowości ciągła /przerywana Czas trwania PZ dla danego punktu 19 19
Umowa przesyłowa 1. Umowy przesyłowe są zawierane na czas nieokreślony. 2. Przydział przepustowości (PP) i przydział zdolności (PZ) jest dokonywany na maksymalnie 4 lata. 3. Z chwilą zawarcia umowy przesyłowej i wniesienia zabezpieczenia finansowego otrzymuje się prawo do korzystania ze zdolności w: Wirtualnym punkcie Giełdy Gazu; Wirtualnym punkcie OTC. 20 20
Usługi przesyłania rodzaje Usługi przesyłania (PP/PZ) są na zasadach: ciągłych, przerywanych (cztery poziomy pewności dostaw), Kontraktowego przesyłu zwrotnego - przerywane IVpd. Jeden punkt jednocześnie dopuszczalna przepustowość na zasadach ciągłych i przerywanych (ale po wykorzystaniu 100% przepustowości technicznej). 21 system, system, który który łączy łączy
Usługi długoterminowe Na okres jednego roku lub dłuższy, maksymalnie na cztery (4) lata, Usługi krótkoterminowe półroczne, kwartalne, miesięczne, Jednodniowe PP/PZ - rodzaje i terminy zatwierdzona przez operatora nominacja PP = maksymalna nominowana godzina PP/PZ powyżej 4 lat - procedury typu Open Season 22 system, system, który który łączy łączy
Przydział Przepustowości (PP) 1. Przydział przepustowości (mocy umownych) dokonywany jest osobno dla FPWE i FPWY. 2. Procedura udostępniania przepustowości przydział mocy umownej oraz zmiana mocy umownej odbywa się w tzw. oknie czasowym. 3. Jeżeli zapotrzebowanie na przepustowość (moce umowne) przekracza możliwości techniczne, dokonuje się alokacji przepustowości. Punkt Fizyczne punkt wejścia z innych systemów przesyłowych np.: - Lasów, Cieszyn - Drozdowicze - Włocławek/Lwówek 1) Fizyczne punkty wyjścia do odbiorcy końcowego 2) Fizyczne punkty wejścia z kopalni 3) Fizyczne punkty do/z mieszalni, odazotowni. Sposób przydziału Aukcja Decyzja Odbiorcy lub podmiotu eksploatującego dany obiekt, który dokonuje przydziału przepustowości 23 system, system, który który łączy łączy
Przydział Zdolności (PZ) 1. W przesyle paliwa gazowego uczestniczą punkty wejścia i wyjścia. 2. Dla punktów wejścia i wyjścia: a. składane są nominacje, b. dokonywana jest alokacja ilości paliwa gazowego, c. ustalane jest niezbilansowanie. 3. Podmiot uprawniony do korzystania z punktu wejścia lub wyjścia określany jest zleceniodawca usług przesyłowych ZUP. 4. Potwierdzeniem prawa do korzystania z danego punktu wejścia lub wyjścia jest przydział zdolności (PZ). 5. Korzystanie z punktów kontraktowych, w tym z Punktu Wirtualnego, jest nieodpłatne. 24 24
Umowa przesyłowa OTC Giełda Gazu PWE OSM PWY OSM OSD PWE PWY OSD Punkt wyjścia z OSD PWY OK Podmiot wprowadzający paliwo gazowe z innych systemów przesyłowych lub kopalni, chcący sprzedać je w Punkcie Wirtualnym powinien: 25 1. Zawrzeć z GAZ-SYSTEM umowę przesyłową. 2. Umowa daje prawo do zdolności w WPWE GG /WPWY GG oraz WPWE OTC /WPWY OTC (PZ). 3. Uzyskać PP/PZ dla FPWE/PWE. 25
Umowa przesyłowa OTC Giełda Gazu PWE OSM PWY OSM OSD PWE PWY OSD Punkt wyjścia z OSD PWY OK Podmiot przyłączony do systemu przesyłowego, chcący kupić paliwo gazowe w Punkcie Wirtualnym powinien: 1. Zawrzeć z GAZ-SYSTEM umowę przesyłową. 2. Umowa daje prawo do zdolności w WPWE GG /WPWY GG oraz WPWE OTC /WPWY OTC (PZ). 3. Uzyskać PP/PZ dla FPWY OK /PWY OK. 26 26
Umowa przesyłowa OTC Giełda Gazu PWE OSM PWY OSM OSD PWE PWY OSD Punkt wyjścia z OSD PWY OK Podmiot przyłączony do systemu dystrybucyjnego, chcący kupić paliwo gazowe w Punkcie Wirtualnym powinien: 1. Zawrzeć umowę dystrybucyjną z OSD. 2. Zawrzeć z GAZ-SYSTEM umowę przesyłową. 3. Umowa przesyłowa daje prawo do zdolności w WPWE GG /WPWY GG oraz WPWE OTC /WPWY OTC. 4. Uzyskać przydział zdolności (PZ) dla punktu PWY OSD do strefy dystrybucyjnej, do której jest przyłączony. 27 27
Umowa przesyłowa OTC Giełda Gazu OSM PWY OSM PWE OSM OSD PWE PWY OSD Punkt wyjścia z OSD PWY OK Podmiot, który chce transportować paliwo gazowe do lub z instalacji magazynowej powinien: 1. Zawrzeć umowę z OSM. 2. Zawrzeć z GAZ-SYSTEM umowę przesyłową. 3. Uzyskać przydział zdolności (PZ) dla punktu PWY OSM i PWE OSM. 28 28
Fazy realizacji umów przesyłowych Nominacje Złożenie nominacji Zatwierdzenie nominacji Ewentualne renominacje i ich zatwierdzenie Określenie realizacji Pomiary dla punktów fizycznych Alokacje pomiędzy ZUP Bilansowanie Określenie całkowitych realizacji dla wejść i wyjść Porównanie ilości we/wy - określenie niezbilansowania Przygotowanie HRP Rozliczenie finansowe ZUP vs Bilansowanie Moce Jakość 29
Nominacje Zasady ogólne Nominacje składane na dzień następny dla punktów wg PZ Nominacje zawierają informacje: Składający nominację (ZUP) ID punktu którego dotyczy Ilości godzinowe Kontrahent w punkcie (odbierający lub dostarczający) Dla WPWE GG i WPWY GG nominacje w imieniu ZUP składa Giełda Gazu Ilości godzinowe powinny uwzględniać: wartości przydzielonej zdolności w danym punkcie ograniczenia wynikające z IRiESP lub przepisów prawa Brak wymogu zbilansowania nominacji poszczególnych ZUP Nominacje podlegają sprawdzeniu z operatorami współpracującymi Zasada mniejszego strumienia 30
Alokacje Podmioty dokonujące alokacji Wirtualne wyjścia Wirtualne wejścia WPWY OTC WPWY GG WPWY WPWE OTC WPWE GG WPWE WS WR PWE PWE OSD WPWY OSD WPWE OSD WS WR Odbiorca PWY PWE OSM OSM PWY OSM WR 31
Alokacje Metody alokacji Pomiar Pomiar Wirtualne wyjścia WPWY OTC WPWY GG WPWY Wirtualne wejścia WPWE OTC WPWE GG WPWE R=N R=N PWE ZUP 1 K.O. PWE ZUP 2 R=N R=N PWY R=N R=N PWE OSM K.O. PWY OSM R=N R=N 32
Bilansowanie systemu przesyłowego Bilansowanie fizyczne - działania w celu zapewnienia bezpieczeństwa systemu przesyłowego w tym: Rynek usług bilansujących prowadzony przez Bilansowanie handlowe rozliczenie niezbilansowania ZUP wynikające z różnic pomiędzy ilościami przekazanymi i odebranymi do/z systemu przesyłowego; Bilansowanie handlowe obejmuje system przesyłowy i systemy dystrybucyjne; Mechanizm obszarów dystrybucyjnych 33
Bilansowanie Zasady ogólne Bilans ZUP Wszystkie punkty wejścia: 1. Importowe 2. Magazyny 3. Źródła 4. Punkt Wirtualny Wszystkie punkty wyjścia: 1. Odbiorcy (w tym końcowi) przyłączeni do systemu 2. Odbiorcy (w tym końcowi) przyłączeni do systemu OSD 3. Magazyny 4. Punkt Wirtualny 1. Bilansowane są wszystkie punkty wejścia i punkty wyjścia danego ZUP (wg PZ). 2. Bilans jest ustalany dla każdej doby. 3. Rozliczenie ilości niezbilansowania po każdej dobie. 34 system, system, który który łączy łączy
Bilansowanie Bilansowanie dobowe - Limity Poziom Dobowego Limitu Niezbilansowania Limit dobowy 5% ilości wprowadzonej do systemu Zgodne z Rozporządzeniem systemowym Ministra Gospodarki Brak limitów godzinowych Ograniczenia godzinowe jako wynik godzinowego przydziału przepustowości w fizycznych punktach System Przesyłowy ograniczone maksymalną przydzieloną rzepustowością Bilans dobowy: ±5% ograniczone maksymalną przydzieloną przepustowością 35 system, system, który który łączy łączy 35
Bilansowanie Model rynku Wirtualne wyjścia Wirtualne wejścia WPWY OTC WPWY GG WPWY WPWE OTC WPWE GG WPWE WS WR PWE ZUP 1 WPWY OSD WS WR PWE WPWE OSD WR PWY PWE OSM PWY OSM 36 system, który który łączy łączy
Bilansowanie Model rynku Wirtualne wyjścia Wirtualne wejścia WPWY OTC WPWY GG WPWY WPWE OTC WPWE GG WPWE WS WR PWE WPWY OSD WS WR PWE ZUP 2 WPWE OSD WR PWY PWE OSM PWY OSM 37 system, który który łączy łączy
Bilans związany z obrotem na Giełdzie Gazu Punkt Wirtualny ZUP 1 ZUP 2 Sprzedał -100 Kupił +100 Bilans: 0 Bilans: 0 FPWE (Import, Kopalnia) ZUP 1 : +100 FPWY OK (Odbiorca końcowy) ZUP 2 : -100 38
Bilans związany z obrotem na Giełdzie Gazu Punkt Wirtualny ZUP 1 ZUP 2 Sprzedał -100 Kupił +100 Bilans: -100 Bilans: 0 FPWE (Import, Kopalnia) Gaz-System FPWY OK (Odbiorca końcowy) ZUP 1 : 0 +100 ZUP 2 : -100 39
Rynek usług bilansujących Zasady ogólne Rynek usług bilansujących prowadzony przez Uczestnikiem rynku może być tylko ZUP Odrębna umowa o udział w rynku usług bilansujących Umowa ramowa Oferty składane na każdy dzień Standardowe usługi systemowe Ilości i ceny dla poszczególnych godzin w dobie której oferta dotyczy Składane droga elektroniczną Podlega regulacjom Prawa o Zamówieniach Publicznych Oferty przyjmowane wg kryteriów: Rodzaj usługi w zależności od potrzeb systemu Dla danego rodzaju usługi wg kryterium ceny dla równoważnych wykorzystywane proporcjonalnie do ilości w ofercie Realizacja poprzez złożenie odpowiednich (re)nominacji podlegających normalnej procedurze zatwierdzania 40
Rynek usług bilansujących Standardowe usługi systemowe WPWE OTC WPWE GG WPWY OTC WPWY GG FPWE 5 4 FPWY 3 1 2 WPWY WPWE 1. Dostawa do w punkcie wirtualnym - WPWY 2. Pobór od w punkcie wirtualnym - WPWE 3. Dostawa do w fizycznym punkcie wejścia 4. Pobór od w fizycznym punkcie wyjścia 5. Zmniejszenie dostawy w fizycznym punkcie wejścia + pobór od w WPWE 41
Rozliczenie i opłaty związane z realizacją umowy Opłaty wynikające z postanowień Taryfy Opłaty wynikające z IRiESP Rozliczenie ilości niezbilansowania dobowego DIN x CRG Kwoty określane dla każdego dnia odrębne pozycje na fakturze Faktury wystawiane co miesiąc przez i ZUP Rozliczenie przekroczenia DLN Ilość na wejściach < 4 mln kwh => DIN x 0,1 x CRG Ilość na wejściach >= 4 mln kwh => DIN x 0,2 x CRG Trafność Nominacji (ZUP) Tolerancja 10% Ilość przekroczenia x 0,02 x CRG Opłat nie pobierane dla punktów gdzie funkcjonuje koto operatorskie WPWY OSD i WPWE OSD Trafność Prognoz Transportowych (OSD) Tolerancja 10% Ilość przekroczenia x 0,01 x CRG Pierwszy rok obowiązywania IRIESP - gratis 42
Dziękuję za uwagę Stanisław Brzęczkowski Kierownik Działu Bilansowania Krajowa Dyspozycja Gazu GAZ-SYSTEM S.A. e-mail: stanislaw.brzeczkowski@gaz-system.pl system, the system który that łączy connects 43