PRZEZIĘBIENIE CZY GRYPA? Na pierwszy rzut oka trudno rozpoznać, czy to zwykłe przeziębienie, czy też groźna grypa. Pomimo różnych przyczyn, objawy kliniczne obu schorzeń są podobne. Skutki grypy mogą być jednak znacznie poważniejsze. Grypa! Tak mówią zazwyczaj pacjenci o zwykłym przeziębieniu. Choć obie choroby spowodowane są działaniem wirusów, a ich objawy postrzegane są przez pacjenta jako bardzo podobne, to jednak rozróżnienie ich nie nastręcza lekarzowi problemów. Podczas przeziębienia temperatura nie przekracza zwykle 38 st. C, towarzyszy jej złe samopoczucie, katar, drapanie w gardle. W takim wypadku, jeśli nie mamy dodatkowych schorzeń, w pierwszym etapie choroby możemy sobie pomóc sami, stosując domowe sposoby leczenia i przyjmując preparaty ogólnie dostępne w aptekach. Warto też pozostać przez kilka dni w domu. Jeśli nie obserwujemy poprawy, powinniśmy skontaktować się z lekarzem. Temperatura około 38 º C, złe samopoczucie, katar, kaszel, przeziębienie. PRZEZIĘBIENIE Nagły początek z temperaturą powyżej 38 º C, ogólne osłabienie, zapalenie gardła (z bólem), zapalenie spojówek, bóle mięśni, bóle stawów, bóle głowy, katar, kaszel, dreszcze, bóle w klatce piersiowej, nudności, wymioty. GRYPA
Podstawowe różnice między grypą a "przeziębieniem" Tabela Nr 1 Cechy Grypa Przeziębienie początek choroby nagły powolny temperatura ciała >38ºC <38ºC dolegliwości stawowomięśniowe bardzo często rzadko ból głowy bardzo często rzadko samopoczucie bardzo złe umiarkowanie złe suchy kaszel często rzadko powikłania często rzadko możliwość profilaktyki tak nie leczenie przyczynowe tak nie Pamiętaj: Grypa nie jest przeziębieniem, jest o wiele bardziej niebezpieczna powikłania pogrypowe mogą prowadzić do śmierci chorego!
CO KRYJE SIĘ POD POJĘCIEM GRYPA? Grypa jest ostrym zakażeniem, wywołanym wirusami typu A i B. Procesem chorobowym objęty jest układ oddechowy. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) rocznie zapada na tę chorobę około 100 milionów ludzi, z czego umiera od 500 tysięcy do 1 miliona. Choroba najczęściej atakuje w porze jesiennej, wczesną zimą i podczas przesilenia wiosennego. W Polsce w sezonie epidemicznym 2008/2009, tj. w okresie od 1 września 2008 r. do 31 stycznia 2009r., zarejestrowano łącznie 240 605 przypadków zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę, co daje zapadalność wynoszącą 631 przypadków na 100 tys. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, w przypadku, gdy osoba chora kaszle, bądź kicha kropelki śliny zawierające wirus mogą osadzać się na błonie śluzowej przy ustach i nosie osoby przebywającej blisko chorego. Wirus rozwija się w nowym organizmie powodując grypę. Zakażenie może także nastąpić przez kontakt bezpośredni lub drogą kropelkową. Zakażony człowiek powoduje rozprzestrzenianie się wirusa już od 1-6 dni przed wystąpieniem objawów choroby, a także do tygodnia po ustąpieniu symptomów choroby.
WIRUSY GRYPY, KTÓRE JUŻ POJAWIŁY SIĘ NA ŚWIECIE Grypa sezonowa Grypę wywołują 3 typy wirusów oznaczone jako A, B, C. Najgroźniejsze są wirusy z grupy A. To one powodują grypę sezonową, ale także ptasią i świńską. Wirusy grypy A występują zarówno u ludzi, jak i u zwierząt (świnie, konie, foki, norki, wieloryby oraz ptaki). Typ B powoduje chorobę o lżejszym przebiegu. Wirus grypy B występuje tylko u ludzi. Natomiast typ C występuje rzadko u ludzi i świń i jest przyczyną łagodnej infekcji dróg oddechowych. Grypa ptasia oznaczana jako A/H5N1 nie przenosi się z osoby chorej na zdrową. Zarazić się można jedynie dotykając zainfekowanych tym wirusem zwierząt lub ich odchodów. Niekiedy zakażone nią bywa dzikie ptactwo. Wśród ludzi zdarzają się pojedyncze przypadki zachorowań tylko w Azji. Grypa świńska oznaczona jest jako A/H1N1. Jest łagodniejsza niż zwykła sezonowa, ale bardziej zaraźliwa. Częściej też atakuje młodych ludzi, którzy rzadko chorują. Wirus przenosi się zarówno ze zwierzęcia na zwierzę, jak i na człowieka. Także z człowieka na człowieka, dlatego tak łatwo się nią zarazić.
Epidemie grypy w XX wieku Grypa jest problemem ludzkości od stuleci. Najwcześniejsze doniesienia pochodzą z roku 412 p.n.e. z zapisów Hipokratesa. Pierwsza pandemia, którą odnotowano, miała miejsce w XVI wieku. Problem masowych zachorowań na grypę pojawiał się co kilka, kilkadziesiąt lat. W wieku XX wirus grypy nie pozwalał o sobie zapomnieć, odnotowano kilka epidemii i pandemii (Tabela Nr 2.). Rozwój odporności wśród ludzi oraz szczepienia przyczyniły się do ograniczenia rozwoju grypy w latach 80-tych i 90-tych XX wieku. Tabela Nr 2 Lata Zakres występowania Szczep wirusa Nazwa potoczna Liczba ofiar 1900 epidemia 1918-1919 pandemia, rozprzestrzeniała się dzięki falom często niedożywionych ludzi przemieszczających się po całym świecie na skutek wojny typ A, H1N1 hiszpanka 500 mln zachorowań, od 50 do 100 mln zgonów 1957-1958 epidemia typ A, H2N2 grypa azjatycka 1968-1970 epidemia typ A, H3N2 grypa hongkong 1977-1978 epidemia Grypa rosyjska od 1 do 1,5 mln zgonów od 750 tys. do 1 mln zgonów
CZY WARTO ZASZCZEPIĆ SIĘ PRZECIWKO GRYPIE? Najskuteczniejszą metodą zapobiegania grypie są profilaktyczne szczepienia ochronne przeciw grypie. Skuteczność szczepień określa się na 75 95 procent (oznacza to, że taki odsetek osób zaszczepionych odpowiednio wcześniej przed sezonem grypowym nie zachoruje na grypę). Wirusy grypy są bardzo różnorodne i łatwo ulegają mutacji tworząc nowe odmiany. Z tego względu należy szczepić się co roku przed każdym sezonem grypowym. Co roku firmy farmaceutyczne w oparciu o zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), przygotowują nowe szczepionki zawierające rozszczepione szczepy wirusów, które będą nam zagrażały w danym sezonie zachorowań na grypę. Kiedy należy się szczepić? Szczepionkę najlepiej podawać przed sezonem grypowym, czyli od końca sierpnia do początku października. Ale można podać szczepionkę również później, nawet w styczniu czy w lutym, o ile trwa nadal sezon grypowy. W Polsce od wielu lat największe nasilenie zachowań na grypę przypada na styczeń i luty. Kto raz chorował na grypę nie ma wątpliwości, że warto się zaszczepić. Wszystkie objawy grypy dla ogólnie zdrowych ludzi, poza ponad tygodniowym unieruchomieniem w domu, nie są groźne. Ministerstwo Zdrowia zaleca szczepienia przeciwko grypie m.in.: dzieciom poniżej 6 lat i osobom dorosłym powyżej 50 roku życia, osobom cierpiącym na choroby przewlekłe (ze szczególnym uwzględnieniem cukrzycy, niewydolności nerek, chorób wątroby, niewydolności układu krążenia, obniżonej odporności i chorobami układu oddechowego osobom z osłabioną funkcją układu odpornościowego przewlekle chorym: z upośledzoną czynnością nerek, cukrzycą osobom, które narażone są na częsty kontakt z chorobą personelowi służby zdrowia
nauczycielom, przedszkolankom pracownikom transportu żołnierzom, policjantom osobom przebywającym w dużych skupiskach (studenci, mieszkańcy domów dziecka, internatów itp.) Jeżeli więc należymy do jednej z wyżej wymienionych grup powinniśmy co roku szczepić się przeciwko grypie. Ponadto po konsultacji z lekarzem może zaszczepić się każdy, kto chciałby uniknąć w sezonie grypowym dwóch tygodni wyłączenia z życia zawodowego i towarzyskiego. PROFILAKTYKA Czasem bardzo proste zabiegi mogą nas uchronić przed tą groźną chorobą: gdy kichasz lub kaszlesz zakrywaj usta chusteczką (później ją wyrzuć) lub rękawem, nie dłonią! Często myj ręce, w razie konieczności używaj płynu odkażającego do rąk; dezynfekuj swoje otoczenie, myj powierzchnie detergentami lub roztworami alkoholu lub wybielacza; unikaj tłumów, ogranicz podróżowanie, jeśli korzystasz z komunikacji miejskiej unikaj godzin szczytu. PROFILAKTYKA W OKRESIE POPRZEDZAJĄCYM ZACHOROWANIA Profilaktyka grypy w szkole zobacz: http://www.pis.gov.pl Profilaktyka grypy w domu zobacz: http://www.pis.gov.pl
POWIKŁANIA PO GRYPIE Powikłania po grypie występują u około 6% chorych. Pojawiają się one z reguły po dwóch tygodniach od zachorowania. Dotyczą przede wszystkim osób po 65 roku życia, osób cierpiących na choroby przewlekłe oraz dzieci do czwartego roku życia. Powikłania mogą być powodowane przez sam wirus grypy lub wynikać z nadkażenia bakteryjnego. W wyniku zajęcia przez wirusy nabłonka dróg oddechowych następuje niszczenie jego rzęsek, co pozbawia organizm skutecznej ochrony przed wnikaniem bakterii i stanowi dla nich swego rodzaju zaproszenie dla zajmowania dróg oddechowych. Najczęściej spotykanymi patogenami są wówczas: Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus oraz Haemophilus influenzae. Szczególnie niebezpieczne wydaje się być nadkażenie paciorkowcem i gronkowcem. Wykazano, że wirus grypy toruje drogę tym gatunkom bakterii poprzez zahamowanie wybiórcze niektórych receptorów komórkowych oraz produkcję neuraminidazy. Najczęstszymi powikłaniami grypy są zapalenia oskrzeli i zapalenia płuc. Do częstych następstw grypy należą również zapalenie ucha i zatok. W przebiegu grypy zaostrzeniu ulegają procesy przewlekłe takie jak astma, cukrzyca, choroby płuc, choroby układu krążenia. W przebiegu grypy rzadko występują powikłania ze strony układu nerwowego. Zaliczamy tu: zapalenia nerwów obwodowych, zapalenie wielonerwowe, zapalenie Guillaine- Barre, zapalenie rdzenia kręgowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu (którego przebieg jest dramatyczny z utratą świadomości w ciągu kilku godzin). Znane są również powikłania ze strony układu krążenia: zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie osierdzia. U kobiet w ciąży, szczególnie w pierwszym trymestrze, może wystąpić poronienie. Zgony dotyczą głównie osób po sześćdziesiątym roku życia - tylko 5% wszystkich powikłań śmiertelnych występuje u osób poniżej sześćdziesiątego roku życia. Opracowanie: Wydział Zdrowia Starostwo Powiatowe Świdnica
Źródło informacji: www.pzh.gov.pl www.grypa.pl www.wikipedia.pl www.influenza.pl www.grypa.szczepienia.pl www.pis.gov.pl www.swiat-zdrowia.pl www.bioinfo.mol.uj.edu.pl Świat Kobiety Nr 11/2009