I N F O R M A C J A P R A S O W A WARSZAWA, 1 października 2013 r. Raport Coface nt. upadłości firm w Polsce w 3 kwartałach 2013 r. Dynamika wzrostu upadłości wyhamowała do +11 proc. Produkcja przemysłowa ofiarą problemów branży budowlanej. Prezentowane statystyki są przygotowywane przez ubezpieczyciela należności Coface od 1997 roku w oparciu o daty wydania postanowień sądów o ogłoszeniu upadłości, czyli faktyczne daty upadłości. Wyniki za 3 kwartały 2013 nie są ostateczne i należy się jeszcze spodziewać wzrostu o kilkanaście przypadków. Dane sprzed roku pochodzą jednak także z końca września, co zapewnia rzetelność porównań statystycznych. W pierwszych trzech kwartałach 2013 r. polskie sądy wydały postanowienia o ogłoszeniu upadłości 681 podmiotów (wg danych na 27 września). 681 bankructw to liczba wyższa o około 11 proc. od wyników na koniec września ub. roku (614 bankructw). Ostatecznie liczba upadłości w trzech kwartałach 2012 r. wzrosła do 642. Chociaż wyniki 3 kwartałów br. są niepełne, ale porównywane są do danych z tego samego okresu sprzed roku, co umożliwia dokonywanie analiz statystycznych. Liczba upadłości w Polsce ciągle jest większa niż przed rokiem, ale dynamika wzrostowa nieco wyhamowała. Przypomnijmy, że po 3 kwartałach 2012 r. wzrost utrzymywał się na poziomie 18 proc. Pomimo wyhamowania tempa wzrostu, 681 bankructw jest najgorszym wynikiem od dziewięciu lat (w 2004 było ich 899), ponad dwukrotnie wyższym od zanotowanego w analogicznym okresie przedkryzysowego roku 2008 (317 postanowień). Nadal utrzymuje się wzrost liczby upadłości w produkcji to wiodący sektor w 2013 roku wśród bankrutów, ich liczba wzrosła w ciągu roku o 26 proc. Problemy branży budowlanej uruchomiły efekt domina i dotknęły dostawców oraz firmy powiązane z budowlanką. W przetwórstwie przemysłowym (199) ogłoszono w bieżącym roku znacznie więcej upadłości niż w budownictwie (171), czy w handlu (161). Po burzliwym roku 2012, w tym roku uspokoiła się nieco sytuacja w branży budowlanej. Liczba upadłości nadal rośnie, ale tempo osłabło z +37 proc. po 3 kwartałach 2012 r. do +16 proc. obecnie. Pomimo tego upadłości w budownictwie stanowią 1/4 wszystkich ogłoszonych postanowień, podczas, gdy w roku 2009 było to tylko 10 proc. W pierwszych dziewięciu miesiącach br. odsetek postępowań upadłościowych z możliwością zawarcia układu stanowił podobnie jak rok temu 19 proc. Główną przyczyną upadłości są utrzymujące się zatory płatnicze. W ostatnich trzech miesiącach roku trend wzrostowy upadłości utrzyma się, a wynik na koniec roku będzie kształtował się na poziomie około +10 proc. 1
* Stan wg wiedzy na koniec każdego roku. ** Stan wg wiedzy na koniec trzeciego kwartału. rodzaj postępowania upadłościowego 2008 2009 2010 2011 2012 zmiana 2013/12 2013 Upadłości w celu likwidacji majątku 270 429 410 434 521 548 Upadłości z możliwością zawarcia układu 47 80 90 87 121 133 ogółem 317* 509* 500* 536* 614** +11% 681** 2000 1500 1320 1634 Postanowienia upadłościowe w Polsce w 3 kwartałach lat 2002-2013 wg Ogólnopolskiego Informatora Upadłościowego Coface 1000 500 899 612 447 350 317 509 500 536 614** 681** 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Komentuje Grzegorz Sielewicz, główny ekonomista Coface w Polsce W pierwszych dziewięciu miesiącach 2013 r. nastąpił kolejny, stopniowy wzrost liczby upadłości aż do poziomu największego od 9 lat. Przez ostatni rok polska gospodarka straciła główną siłę napędową swojego wzrostu gospodarczego z kulminacyjnych lat kryzysu, czyli stabilny popyt wewnętrzny, dzięki któremu udało jej się znaleźć w elitarnymi klubie krajów niedotkniętych recesję. Obecne spowolnienie gospodarki, kiepskie nastroje społeczne, jak również stopa bezrobocia utrzymująca się od zeszłego roku na wysokim poziomie ponad 13%, bezpośrednio przekładają się na ograniczony popyt ze strony krajowych klientów polskich firm. W obliczu słabego, ale jednak ożywienia gospodarczego na rynkach Europy Zachodniej, czyli głównych rynkach eksportowych Polski, przewagę uzyskują przedsiębiorstwa otwarte na handel zewnętrzny. Co istotne, wzrost gospodarczy w krajach starej Unii będzie przybierał na sile zgodnie z naszymi prognozami w Niemczech wzrost PKB wyniesie 0,6% w 2013 r. i 1,8% w 2014 r., natomiast w Wielkiej Brytanii odpowiednio 1,2% i 1,5%. W oparciu o dane sektorowe dotyczące upadłości w pierwszych trzech kwartałach 2013 r. należy wnioskować, że problemy branży budowlanej uruchomiły efekt domina i dotknęły dostawców oraz firmy powiązane z budowlanką. Obserwujemy znaczny wzrost liczby postępowań upadłościowych wśród producentów materiałów budowlanych, konstrukcji stalowych, drewnianych oraz prętów zbrojeniowych, jak również ze względu na przerost mocy produkcyjnych wśród producentów maszyn. 2
Trudną sytuację samej branży budowalnej nie należy uważać za przeszłą. Zgodnie z ostatnio opublikowanymi danymi produkcja budowlano-montażowa była w sierpniu br. niższa o 11,1% niż przed rokiem, co przy niskiej bazie roku poprzedniego tym bardziej nie napawa optymizmem. Ponadto, prowadzone przez GUS cykliczne badanie koniunktury wśród firm budowlanych wypadło najbardziej pesymistycznie ze wszystkich branż, zarówno pod względem sytuacji obecnej, jak i prognoz na najbliższą przyszłość. Pozytywnych perspektyw dla sektora budowlanego w najbliższym czasie nie należy się spodziewać. Nadzieję stanowi następca programu Rodzina na Swoim, czyli Mieszkanie dla Młodych, który powinien zacząć obowiązywać od 2014 r., jednak w związku z obecną dekoniunkturą na rynku mieszkaniowym i znaczną podażą nieruchomości na rynku pierwotnym i wtórnym może poprawić sytuację w ograniczonym stopniu. Większe znaczenie będzie miał budżet Unii Europejskiej w perspektywie na lata 2014-2020, gdzie Polska jest największym beneficjentem spośród wszystkich krajów UE ze znacznymi środkami przeznaczonymi na politykę spójności. Przetargi są w toku, a w nową perspektywę zaangażowano już 40 mld zł. Jednakże skutki finansowe powyższych działań wśród przedsiębiorstw będą odczuwalne najwcześniej pod koniec 2014 r. Ożywienie gospodarcze w Polsce będzie przychodziło stopniowo i powoli. Niepewność na rynku pracy, niska konsumpcja, słaba dynamika produkcji sprzedanej przemysłu nie są czynnikami, które mogą ulec poprawie z dnia na dzień. W pozostałej części 2013 r. będziemy obserwowali rosnącą liczbę upadłości, jedynie jej dynamika może ulec pewnej stabilizacji. Upadłości według branż liczba liczba** liczba** branża upadłości. upadłości upadłości zmiana 2008 2012 2013 PRODUKCJA, w tym: 137 169 213 +26% Przetwórstwo przemysłowe, w tym m.in.: 130 155 199 +28% Produkcja metali i metalowych wyrobów gotowych 15 27 42 +56% Produkcja artykułów spożywczych i napojów 25 25 27 porównywalnie Produkcja maszyn, urządzeń i urządzeń elektrycznych 6 14 21 +50% Produkcja wyrobów z drewna, z wyłączeniem mebli 7 8 17 +112% Produkcja mebli 9 12 14 porównywalnie Produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych (w tym materiały budowlane) 6 9 15 +67% Produkcja odzieży i wyrobów tekstylnych 19 15 13 spadek Produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych 6 6 10 wzrost Produkcja papieru i wyrobów z papieru 6 3 10 wzrost Poligrafia i reprodukcja 8 10 5 spadek Przetwórstwo przemysłowe pozostałe 23 26 25 porównywalnie Handel, w tym m.in.: 71 142 161 +13% Handel hurtowy 52 85 100 +18% Handel detaliczny 11 47 42-10% Transport i gospodarka magazynowa 11 25 24 porównywalnie Budownictwo 48 147 171 +16% Pozostałe branże, w tym m.in.: 50 131 112-15% Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 4 28 10-64% ogółem 317 614** 681** +11% 3
Upadłości 3 kw. 2012 r. Upadłości 3 kw. 2013 r. W okresie od stycznia do września br. upadłości w grupie producentów stanowią ponad 31 proc. wszystkich postanowień, podczas gdy rok temu odsetek ten wynosił 27,5 proc. Komentuje Marcin Siwa, dyrektor oceny ryzyka w Coface. Płynność polskich przedsiębiorstw jest wciąż słaba i nie ma obecnie branży, która byłaby pozbawiona ryzyka. Spowolnienie gospodarcze i zmniejszenie dynamiki wzrostu popytu wewnętrznego odbiło się na zdecydowanej większości przedsiębiorstw. Budownictwo Sytuacja w budownictwie jest trudna. Liczba upadłości nadal rośnie i mimo spodziewanego ożywienia w kolejnych latach, wiele firm może czekać jeszcze trudna walka o przetrwanie. Załamanie poziomu inwestycji publicznych oraz ograniczenie prywatnych, z jakim mieliśmy do czynienia w roku 2012 oraz I kwartale 2013 wciąż zbiera swoje żniwo. Wiele firm nie jest w stanie spłacić swoich zobowiązań zaciągniętych w tamtym okresie, a obecne ożywienie rynku jest zbyt słabe by im pomóc. Redukcji kosztów działalności najczęściej nie da się przeprowadzić z dnia na dzień, w związku z czym trudności osłabionych już firm się pogłębiają. Produkcja Bardzo szybko rośnie obecnie liczba upadłości w sektorze produkcji, szczególnie w przetwórstwie metali, produkcji mebli i wyrobów z drewna oraz urządzeń elektrycznych. W większości przypadków jest to powiązane z zastojem inwestycyjnym oraz złą kondycją branży budowlanej, która wykonuje zdecydowanie mniej, a więc i mniej kupuje. Silne i nagłe załamanie popytu ma bardzo negatywny wpływ na firmy o słabszej kondycji finansowej, wrażliwe na wszelkie zmiany koniunktury oraz ewentualne niekorzystne decyzje instytucji finansujących. 4
Branża stalowa Branża stalowa powoli wychodzi z ogromnych problemów, jakie przeżywała w drugiej połowie 2012 roku oraz I kwartale roku bieżącego. Branżą silnie wstrząsnął proceder wyłudzania VAT-u, nasilone z związku z tym kontrole skarbowe, ograniczenie inwestycji i problemy finansowe firm budowlanych. Obecnie widoczne jest niewielkie ożywienie na rynku i wzrost popytu, dodatkowo wspierany wzrostem cen stali, co szczególnie dla hurtowników jest tendencją pozytywną. Trudno jednak mówić o wielkim optymizmie. Wiele firm wciąż boryka się z poważnymi problemami płynnościowymi i najbliższe 6 miesięcy może zaważyć o ich losie. Handel Handel hurtowy jest wciąż obarczony dużym ryzykiem. Widoczna narastająca walka o klienta wynikająca z nieco mniejszego popytu powoduje, że marże spadają do poziomów, które na dłuższą metę nie są w stanie zapewnić firmom hurtowym środków na przetrwanie. To jeszcze bardziej przyspieszy już od lat widoczny proces konsolidacji w branży. Handel detaliczny odżywa nieco szybciej i już widoczne są pozytywne tendencje, jeśli chodzi o liczbę upadłości. Upadłości według regionów liczba** liczba** zmiana województwo upadłości upadłości 2013/2012 2012 2013 mazowieckie 133 112-16% dolnośląskie 79 111 +40% śląskie 68 84 +24% małopolskie 31 59 +90% zachodniopomorskie 47 51 +8% wielkopolskie 72 49-32% kujawsko-pomorskie 32 35 +9% łódzkie 22 32 +45% pomorskie 23 25 +9% podkarpackie 18 24 +33% warmińsko-mazurskie 17 23 +35% podlaskie 14 19 +36% lubuskie 12 19 +58% świętokrzyskie 11 15 +36% lubelskie 24 14-40% 51 19 111 49 9 25 35 32 84 23 112 15 59 24 14 19 opolskie 11 9 porównywalnie ogółem 614** 681** +11% Województwo mazowieckie znajduje się jak zawsze na pierwszym miejscu, co odzwierciedla największą liczbę zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. W tym roku widzimy jednak znaczną poprawę, bowiem sądy na Mazowszu ogłosiły o 16 proc. mniej postanowień. Na drugim i trzecim miejscu województwa dolnośląskie i śląskie, które zanotowały wzrosty powyżej średniej krajowej. 5
Poprawiła się sytuacja w Wielkopolsce (spadek o 32 proc.), gdzie w ubiegłym roku zanotowaliśmy upadłość wielu firm o dużym znaczeniu dla regionu, w tym wielu budowlanych. Na tle pozostałych województw negatywnie wyróżnia się Małopolska, ze wzrostem 90 proc., pozytywnie zaś województwo lubelskie, gdzie liczba postanowień zmalała o 40 proc. Upadłości według form prawnych przedsiębiorstw forma prawna liczba upadłości 2008. liczba** upadłości 2012 liczba upadłości ** 2013 zmiana 2013/2012 udział w 3 kw. 2013 Spółka z o.o. 202 354 400 +13% 59% Przedsiębiorca 63 139 157 +13% 23% Spółka akcyjna 18 57 62 +9% 9% Spółka jawna 12 33 31 porównywalnie 4,6% Spółka komandytowa 3 12 11 porównywalnie 1,6% Spółdzielnia 10 16 9-44% 1,2% Pozostałe formy 9 3 11 wzrost 1,6% ogółem 317 614** 681** +11% 100% Analizując upadłości pod kątem form prawnych, zauważamy wzrost na poziomie zbliżonym do średniej krajowej, jeśli chodzi o trzy wiodące formy tj. spółki z o.o., przedsiębiorców i spółki akcyjne. Dotychczas najwięcej upadało spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, tak jest i tym razem, jednak ich udział spadł wyraźnie do 59 proc. (z 65,7 proc. w 2011 r.). Chociaż spadło tempo wzrostu upadłości wśród przedsiębiorców, rośnie udział bankructw w tej grupie w ogólnej liczbie ogłoszonych postanowień. W 2012 stanowiły one 14 proc., w 2012 22 proc., a w ostatni trzech kwartałach już 23 proc. wszystkich przypadków. Wielkość i wiek upadających firm Analiza obrotów firm, których upadłość ogłoszono w pierwszych dziewięciu miesiącach 2013 roku wskazuje, że nadal zmienia się struktura upadających firm, a problem niewypłacalności dotyczy coraz większych firm. Na blisko 60 proc. przedsiębiorstw, o których dane finansowe posiadał Coface, 26 proc. to firmy z obrotem do 5 mln złotych (w 2011 było ich 42 proc., a w 2012 35 proc.). 62 proc. o 9 pkt proc. więcej niż w 2012 r. to firmy z przychodami pomiędzy 5 a 50 mln złotych. Przedsiębiorstwa powyżej 50 mln obrotów stanowiły w ostatnich trzech kwartałach już 13 proc. bankrutów, podczas gdy w 2011 było ich tylko 6 proc. Na pierwszych pięciu miejscach listy upadłości (pod względem obrotów) znalazło się pięć spółek akcyjnych z postanowieniem o upadłości układowej: IDEON S.A., FOTA S.A., VISTALEX S.A., Energomontaż-Południe S.A., PIECEXPORT-PIECBUD S.A. Warto tu odnotować, że wśród największych firm (o obrotach powyżej 100 mln złotych) znacznie częściej orzekane jest postanowienie o upadłości z możliwością zawarcia układu (w 40 proc. przypadków), co oznacza, że strony częściej decydują się wykorzystać instytucję układu, jako szansę na zachowanie przedsiębiorstwa i miejsc pracy. Należy dodać, że większość firm, których danych finansowych Coface nie posiadał, to przedsiębiorstwa małe. 6
Bankructwa przedsiębiorstw to również wielki problem społeczny. Po restrukturyzacji firm, wiele miejsc pracy udaje się zachować, jednak szczególnie w mniejszych miejscowościach upadłość dużego pracodawcy rodzi problemy dla całego regionu. Analizując zatrudnienie w firmach, których upadłość ogłoszono, na blisko 60 proc. przedsiębiorstw, o których dane finansowe posiadał Coface, 20 proc. to firmy zatrudniające do 10 osób, 62 proc. od 10 do 20 osób, a aż 18 proc. stanowiły największe przedsiębiorstwa. W firmach zatrudniających powyżej 100 osób pracowało ponad 21 tysięcy osób. Z analizy wieku firm, których upadłość ogłoszono wynika, że 90 proc. spośród nich zostało założonych po transformacji ustrojowej, która miała miejsce w połowie 1989 roku, a 12 proc. bankrutów to firmy założone już w czasie ostatniego kryzysu, liczonego od upadku banku Lehman Brothers. KONTAKT DLA MEDIÓW: Beata PADZIK T. +48 22 465 00 12, M. 503 079 022, beata.padzik@coface.pl Informacje o Coface Grupa Coface, światowy lider w obszarze ubezpieczeń należności, oferuje firmom na całym świecie rozwiązania w zakresie ochrony przed ryzykiem niewypłacalności ich klientów, zarówno w transakcjach krajowych jak i eksportowych. W 2012 r. Grupa osiągnęła skonsolidowany obrót w wysokości 1,6 mld EUR. 4 400 pracowników w 66 krajach zapewnia lokalną obsługę klientów na całym świecie. Coface publikuje co kwartał swoje oceny ryzyka kraju dla 158 państw, w oparciu o unikalną wiedzę nt. zachowań płatniczych przedsiębiorstw i doświadczenie 350 analityków ds. oceny ryzyka znajdujących się blisko klientów i ich dłużników. We Francji Coface zarządza gwarancjami eksportowymi w imieniu skarbu państwa. Coface jest spółka zależną Natixis, podmiotu Groupe BPCE zajmującego się świadczeniem usług na rzecz korporacji, zarządzaniem inwestycyjnym oraz specjalistycznymi usługami finansowymi. W Polsce Coface jest obecny od 1992 roku. Ubezpiecza należności krajowe i eksportowe, oferuje finansowanie poprzez faktoring, a także raporty handlowe o firmach z całego świata i marketingowe bazy danych. Prowadzi monitoring i windykację należności B2B. Więcej informacji o firmie oraz pozostałe komunikaty prasowe dostępne na www.coface.pl 7