AKADEMIA IM. JANA DŁUGOSZA W CZĘSTOCHOWIE WYDZIAŁ FILOLOGICZNO-HISTORYCZNY INSTYTUT FILOLOGII POLSKIEJ REGULAMIN DYPLOMOWANIA W INSTYTUCIE FILOLOGII POLSKIEJ AKADEMII IM. JANA DŁUGOSZA W CZĘSTOCHOWIE CZĘSTOCHOWA 2012
1. Informacje ogólne Wstęp Celem niniejszej instrukcji jest prezentacja wymagań formalnych i udzielenie podstawowych wskazówek ułatwiających przygotowanie pracy dyplomowej, zarówno licencjackiej jak i magisterskiej. Poruszono także takie zagadnienia jak: charakterystyka pracy dyplomowej (licencjackiej i magisterskiej), struktura pracy dyplomowej (licencjackiej i magisterskiej), wybór tematu pracy, zatwierdzenie pracy dyplomowej, zaliczenie seminarium, złożenie pracy do dziekanatu, recenzja i ocena pracy, organizacja egzaminu dyplomowego, pozostałe uwagi. Podczas pisania pracy studenci poznają teoretyczną i praktyczną stronę pracy naukowej, a poza tym uczą się jasnego, uporządkowanego i logicznego prezentowania swoich myśli. Przygotowanie, złożenie i uzyskanie pozytywnej oceny z pracy oraz pomyślny wynik egzaminu dyplomowego są końcowymi warunkami uzyskania tytułu zawodowego licencjata/magistra. Prace dyplomowe są ważnym etapem procesu dydaktycznego. Powyższe zagadnienia określa Regulamin Studiów Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. 1 Charakterystyka pracy dyplomowej (licencjackiej i magisterskiej) 1. Wymagania w odniesieniu do pracy dyplomowej Przygotowanie pracy dyplomowej odbywa się pod kierunkiem promotora, który formułuje temat pracy, zatwierdza jej plan i harmonogram, czuwa nad jego przestrzeganiem, ocenia samodzielność pracy dyplomanta i podejmuje decyzję o jej przyjęciu. Promotor udziela studentowi wskazówek metodycznych, merytorycznych i edytorskich, właściwie ukierunkowując jego działania. Praca dyplomowa napisana przez studenta przy współpracy z promotorem musi spełniać standardy akademickie.
Praca licencjacka powinna dowieść między innymi, że dyplomant posiadł wstępne umiejętności prowadzenia pracy badawczej, takie jak: przeprowadzanie studiów literaturoznawczych i językoznawczych pod ścisłym kierunkiem promotora, rozwiązywanie podstawowych problemów naukowych, interpretacja i krytyczne podejście do uzyskanych wyników, poprawne pod względem logicznym i uporządkowane sformułowanie celu i zakresu pracy oraz wniosków z lektury i prac przygotowawczych nad materiałem. 1.1. Praca licencjacka Zgodnie z definicją warunków przyznawania tytułu zawodowego licencjata, licencjacką pracę dyplomową w zakresie filologii polskiej powinno charakteryzować: umiejętność swobodnego i bezbłędnego posługiwania się językiem polskim, wykazanie umiejętności rozwiązywania zadań filologicznych z wykorzystaniem wiedzy ogólnej i specjalistycznej, wykazanie wiedzy i umiejętności w zakresie wykorzystania współczesnych narzędzi badań i metodologii obowiązującej filologa (w tym także technik komputerowych), ścisłe powiązanie wyników pracy badawczej z charakterem kierunku studiów lub pracy zawodowej dyplomanta, umiejętność swobodnego i bezbłędnego posługiwania się językiem polskim, wykorzystania metod stosowanych w tej gałęzi, którą reprezentuje praca (językoznawstwo, literaturoznawstwo, wiedza o kulturze), doboru, opanowania i wykorzystania wiedzy i źródeł, które są podstawą do napisania pracy. Praca licencjacka powinna porządkować pewne zagadnienia, wykazać, że autor potrafi nie tylko dotrzeć do odpowiedniej literatury przedmiotowej, ale i przeprowadzić analizę zebranego materiału badawczego zgodnie z wybraną metodą typową dla językoznawstwa, literaturoznawstwa lub kulturoznawstwa. Ponieważ praca dyplomowa jest pierwszą pracą naukową, powinna być pisana językiem oficjalnym, nie w pierwszej osobie liczby pojedynczej czy mnogiej. Na przykład zamiast przetestowałem" powinno się pisać przetestowano", a zamiast mam nadzieję" - można mieć nadzieję".
We wstępie, oprócz uwag ogólnych, np. uzasadnienie wyboru tematu i krótkie przedstawienie zakresu tematycznego pracy, powinna się znaleźć informacja, co jest celem pracy. Każda praca musi zawierać wyraźnie postawiony cel. Cel powinien być zdefiniowany jasno i jednoznacznie tak, żeby student, rozumiejąc cel, mógł udowodnić prawdziwość tezy, którą sformułuje dla swojej pracy dyplomowej. W zakończeniu należy napisać w czasie przeszłym Celem pracy było...". Tu jest także miejsce na wnioski i podkreślenie najważniejszych elementów i osiągnięć dyplomanta. Praca licencjacka jest zwieńczeniem pierwszego etapu studiów, które obejmują sześć semestrów. Student pisze ją w czasie dwóch ostatnich semestrów, dlatego podejmowane tematy powinny być łatwiejsze niż w pracy magisterskiej. Ich opracowanie może być odpowiednio mniej pogłębione, co oznacza, że wykorzystana literatura źródłowa może być uboższa niż w pracy magisterskiej. 1.2.Praca magisterska Pracę magisterską przedstawioną do egzaminu dyplomowego na kierunku filologia polska powinno charakteryzować: umiejętność swobodnego i bezbłędnego posługiwania się językiem polskim, poprawne pod względem logicznym i uporządkowane sformułowanie celu i zakresu pracy oraz wniosków z lektury i prac przygotowawczych nad materiałem, wykorzystania metod stosowanych w tej gałęzi, którą reprezentuje praca (językoznawstwo, literaturoznawstwo, wiedza o kulturze), formułowanie i uzasadnianie wniosków z wykorzystaniem poglądów innych autorów, wyszukiwanie, analizowanie, ocenianie, selekcjonowanie i wykorzystywanie informacji ze źródeł pisanych i elektronicznych, przeprowadzanie samodzielnych i pogłębionych studiów literaturoznawczych, językoznawczych lub kulturoznawczych na podstawie wskazówek opiekuna naukowego, rozwiązywanie złożonych problemów naukowych (wymagana jest oryginalność rozwiązań), interpretacja i krytyczne podejście do uzyskanych wyników.
Praca magisterska powinna nie tylko porządkować pewne zagadnienia, ale wskazane jest, aby miała charakter możliwie najbardziej odkrywczy i samodzielny. Powinna mieć charakter badawczy i wykazać umiejętności studenta w formułowaniu problemu badawczego i rozwiązania go metodami naukowymi. W pracy magisterskiej musi się znaleźć znaczący wkład własny studenta, obejmujący przeprowadzenie tzw. badań. Zadaniem autora pracy magisterskiej jest sformułowanie i rozwiązanie problemu badawczego z zakresu tematyki obejmującej obszar kierunku i specjalności studiów. Aby to zadanie wykonać, należy: sprecyzować przedmiot badań, określić zakres tematyczny pracy, sformułować problem badawczy i postawić odpowiednią hipotezę, rozwiązać postawiony problem w drodze samodzielnej analizy wykazując prawdziwość postawionej hipotezy. Magistrant powinien wykazać się umiejętnością selekcji materiału, krytycznej analizy źródeł oraz literatury przedmiotu i dokonywania syntezy analizowanych treści, a także umiejętnością doboru właściwych metod, narzędzi i technik badawczych, interpretacji wyników badań, rzeczowego omówienia stanu badań i formułowania wniosków. Pracę magisterską powinien cechować właściwy dobór metody prezentacji wyniku pracy badawczej, logiczny układ argumentów i klarowny schemat wypowiedzi. Powinna być napisana na podstawie naukowej literatury przedmiotu, jak i dokumentacji źródłowej. W pracy powinna być wykorzystana także literatura zagraniczna. Praca magisterska, pomimo że może dotyczyć problematyki opracowanej przez studenta w pracy licencjackiej, nie może stanowić powtórzenia tematu i dotychczasowych rozdziałów z pracy licencjackiej (nawet po ich rozszerzeniu). 2 Struktura pracy dyplomowej (licencjackiej i magisterskiej) 1.1. Układ koncepcyjny pracy dyplomowej obejmuje: 1. Wstęp, zawierający uzasadnienie podjęcia tematu, rozpoznanie tematu w literaturze, dokonania autora.
2. Analiza stanu wiedzy badanego zagadnienia (przegląd literatury), również podejście krytyczne. 3. Cel i zakres pracy. 4. Metoda badań. 5. Charakterystyka obiektu badań (lub zbioru danych wyjściowych). 6. Wyniki badań. 7. Wnioski. Typowy układ pracy dyplomowej przedstawia się następująco: 1. Strona tytułowa (wzór: Regulamin Dyplomowania Wydziału Filologiczno- Historycznego AJD - załącznik nr 2). 2. Spis treści. 3. Wprowadzenie lub Wstęp. 4. Kolejne rozdziały pracy. 5. Zakończenie - wnioski i podsumowanie. 6. Streszczenie w języku angielskim (forma zalecana). 7. Bibliografia (spis literatury wykorzystanej w pracy). 8. Załączniki (Aneks). 1.2. Dla zwiększenia przejrzystości pracy poszczególne fragmenty tekstu dzieli się na rozdziały (oznaczone kolejnymi cyframi: 1", 2" itd.), a te z kolei na podrozdziały. Rozdział 1 dzielimy na podrozdziały: 1.1", 1.2" itd, podrozdział 1.1" - o ile to konieczne, na mniejsze podrozdziały 1.1.1", 1.1.2" itd. Dalszy podział jest mało czytelny i generalnie niewskazany. Każdy główny rozdział pracy powinien rozpoczynać się od nowej strony. Nazwy rozdziałów i podrozdziałów nie powinny kończyć się kropką. W celu wyróżnienia miejsc, w których dyplomant porusza nowe zagadnienie w rozdziale, należy stosować podział tekstu na akapity. Ułatwia to czytanie i zrozumienie treści pracy. Pierwszy wiersz każdego akapitu należy wyróżnić wcięciem 0,85 cm. Nagłówki powinny znaleźć się na wszystkich stronach z wyjątkiem strony tytułowej oraz pierwszej strony każdego rozdziału. Każdy nagłówek powinien zawierać dwie informacje: tytuł danego rozdziału i numer strony. Czcionka nagłówka powinna mieć rozmiar mniejszy niż tekst rozdziału - zwykle o 2 pt.
1.3. Marginesy Praca dyplomowa powinna być przygotowana w formacie A4. Należy zastosować tekst jednokolumnowy z marginesami: lewy 4 cm, prawy 2 cm, górny 2,5 cm, dolny 2,5 cm. Strona z zaznaczonymi wymiarami marginesów została przedstawiona na Rys. 2.1. Rys. 2.1. Widok strony z zaznaczonymi rozmiarami marginesów 1.4. Czcionka Tekst pracy powinien być napisany jednolitą czcionką, typ normalny o wysokości 12 punktów z odstępem między wierszami wynoszącym 1 lub 1,5. Należy stosować wyrównanie tekstu do marginesów lewego i prawego. Tytuły rozdziałów i podrozdziałów powinny być dla ich wyróżnienia pisane czcionką pogrubioną i ewentualnie kursywą np. rozdział 1 - Times New Roman 14 bold, rozdział 1.1. - Times New Roman 12 bold, rozdział 1.1.1. - Times New Roman 12 italic. 1.5. Rysunki i tabele Numeracja rysunków i tabel powinna przebiegać osobno w każdym rozdziale. Pierwszy rysunek w rozdziale 1 musi mieć numer 1.1 (Rys. 1.1), drugi rysunek w rozdziale 1 - numer 1.2 (Rys. 1.2) itd. W rozdziale 2 numeracja znowu zaczyna się od rysunku 2.1 (Rys. 2.1). Rysunki o odpowiedniej jakości są środkowane na stronie. Należy zachowywać pewien odstęp (6 pkt przed i za tekstem podpisu) między rysunkiem a tekstem rozdziału. Podpisy
do rysunkiem lub tabelą powinny mieć rozmiar mniejszy niż tekst rozdziału - zwykle o 1-2 punkty. Podpis pod rysunkiem należy traktować jako jego część. Niedopuszczalne jest umieszczanie rysunku lub tabeli na końcu strony, a podpisu na początku następnej. W tekście mogą wystąpić odwołania do rysunków. Odwołanie ma postać np. Rysunek 3.3 przedstawia...",... widoczny na rysunku 2.4", albo po prostu... (Tab. 1.7)". 1.6. Inne uwagi praktyczne Wzmiankowanie tabel lub rysunków. Nie należy używać sformułowań typu jak widać z tabeli..., jak pokazuje rysunek..., tabela zawiera rodzaje odbiorców..., w oparciu o.... Kropki po tytułach. Po tytułach rozdziałów (nawet składanych, czyli złożonych z dwóch części przedzielonych kropką), tytułach (nazwach) tabel i podpisach rysunków nie stawia się kropek. Kropki stawia się natomiast zawsze po numerach rozdziałów i podrozdziałów. Strona estetyczna tekstu. Wprawdzie nie ma przepisu, który zabraniałby kończenia wiersza tekstu przyimkami w lub z, albo spójnikami i lub a, ale należy tego unikać. Nie należy również rozdzielać przez przenoszenie części zapisu do następnego wiersza zapisów typu tab. 2, rys. 4, rozdz. 2.4.1. Należy pamiętać o dobrym formatowaniu tekstu pracy dyplomowej. 1.7.Bibliografia i odwołania do literatury Bibliografię umieszcza się na końcu pracy. Należy ją zestawić alfabetycznie (według nazwisk autorów). Można ją też przedstawić dzieląc na grupy tematyczne, z uwzględnieniem podziału na źródła i opracowania. Każda pozycja bibliografii powinna zawierać następujące informacje, oddzielone przecinkami: imię i nazwisko autora (lub autorów), tytuł, wydawnictwo (w przypadku artykułu - nazwa czasopisma), rok wydania (w przypadku czasopisma - ewentualne dokładniejsze informacje, np. miesiąc). Dyplomant może korzystać z materiałów źródłowych znajdujących się w Internecie. Takie strony internetowe także należy dodać do bibliografii. Można je umieścić na końcu spisu albo np. alfabetycznie z podaniem, tam gdzie jest to możliwe, autora tekstu oraz pierwotnego źródła jego pochodzenia: książka, czasopismo wraz z danymi
bibliograficznymi, tematyki poruszanej na cytowanej stronie www. Odwołania do bibliografii należy umieszczać stosując standardowe przypisy umieszczane na dole strony. 3 Wybór tematu pracy 1. Pracę dyplomową licencjacką student wykonuje po kierunkiem promotora: profesora, doktora habilitowanego lub doktora. Pracę dyplomową na studiach II stopnia student wykonuje pod kierunkiem profesora lub doktora habilitowanego. Rada wydziału może powierzyć w uzasadnionych sytuacjach kierowanie pracą dyplomową magisterską nauczycielowi akademickiemu posiadającemu stopień naukowy doktora. 2. Student, w ramach danego wydziału, ma prawo do wyboru tematu pracy dyplomowej i/lub seminarium dyplomowego. W szczególnych przypadkach, za zgodą dziekana nadzorującego kierunek studiów, student ma prawo do wyboru tematu pracy i/lub seminarium poza danym wydziałem. W każdym przypadku tematyka pracy musi pozostawać w określonym związku z kierunkiem studiów (specjalnością studiów). Student wybiera temat pracy w pierwszym semestrze zajęć seminaryjnych na podstawie określonej uprzednio tematyki seminarium oraz własnych zainteresowań badawczych. Wybór tematu jest potwierdzany przez studenta oraz opiekuna pracy własnoręcznym podpisem na odpowiednim formularzu (Regulamin Dyplomowania Wydziału Filologiczno-Historycznego, załącznik nr 1) składanym w jednostce zgłaszającej temat do końca pierwszego semestru zajęć seminaryjnych. 3. Tematy prac dyplomowych i nazwiska opiekunów są zgłaszane przez Dyrektora Instytutu na pierwszym posiedzeniu Rady Instytutu w drugim semestrze zajęć seminaryjnych, podczas której członkowie rady weryfikują i ostatecznie zatwierdzają listy tematów. Po zatwierdzeniu tematów i prowadzących seminaria przez Rade Instytutu, Dyrektor Instytutu przedkłada je Dziekanowi. 4. W wyjątkowych i uzasadnionych sytuacjach student może za zgodą dziekana zmienić promotora; przy czym zmiany promotora oraz tematów prac muszą odbywać się w porozumieniu i za zgodą promotorów. Każda zmiana wymaga zatwierdzenia przez Radę Instytutu.
4 Zatwierdzenie pracy dyplomowej, zaliczenie seminarium, złożenie pracy do dziekanatu 1. Praca dyplomowa powinna być złożona w formie wydruku i w wersji elektronicznej. Praca jest weryfikowana za pomocą odpowiedniego oprogramowania pod kątem naruszenia praw autorskich, chyba że w danym przypadku nie ma możliwości przeprowadzenia takiej weryfikacji. 2. Osobowe prawa autorskie do pracy dyplomowej przynależą autorom pracy. 3. Praca dyplomowa powinna być napisana w języku polskim. Dopuszcza się napisanie pracy w języku obcym na wniosek osoby zainteresowanej i za zgodą kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej i promotora. 4. Składając pracę dyplomową, student zobowiązany jest do złożenia oświadczenia o własnym autorstwie pracy (Regulamin Dyplomowania Wydziału Filologiczno- Historycznego, załącznik nr 3) oraz, że nie stanowi ona istotnego fragmentu cudzego utworu zastosowanego bez podania źródła. 5. W przypadku niezgodności oświadczenia ze stanem faktycznym zostaje rozpoczęta procedura związana z odebraniem tytułu zawodowego. 6. Student obowiązany jest złożyć pracę dyplomową (magisterską, licencjacką) nie później niż do końca ostatniego semestru (roku) studiów. 7. Dziekan, na wniosek kierującego pracą lub na wniosek studenta, może przesunąć termin złożenia pracy dyplomowej w razie: 1) długotrwałej choroby studenta, potwierdzonej odpowiednim zaświadczeniem lekarskim; 2) niemożności wykonania pracy w obowiązującym terminie z przyczyn niezależnych od studenta, np. utrudnienia w dostępie do odpowiedniej aparatury badawczej niezbędnej do wykonania pracy, w dostępie do niezbędnych materiałów źródłowych, nieobecność promotora itp.; 3) innych okoliczności losowych. 8. Termin złożenia pracy dyplomowej w przypadkach określonych w ust. 7, pkt. 1, 2 i 3 niniejszego regulaminu nie może być przesunięty więcej niż o cztery miesiące od terminu określonego w punkcie 6 tegoż regulaminu. 9. W przypadku niezłożenia pracy dyplomowej w terminach, o których mowa w ust. 6, 8 niniejszego regulaminu, dziekan podejmuje decyzję o: 1) skierowaniu na powtarzanie semestru studiów ( student zalicza tylko seminarium);
2) skreśleniu z listy studentów. 10. Zaliczenia seminarium dyplomowego studentowi, o którym mowa w ust. 9 pkt.1 niniejszego regulaminu, dokonuje promotor pracy w trybie indywidualnym. 5 Recenzja i ocena pracy Regulamin Studiów w AJD mówi, że opinie (wzór formularza recenzji Regulamin Dyplomowania Wydziału Filologiczno-Historycznego AJD, załącznik nr 5) na temat pracy licencjackiej i magisterskiej sporządzane są przez dwie osoby: opiekuna dyplomanta i recenzenta. Opinie takie powinny być wnikliwe i nie ograniczać się do opisu pracy, ale zawierać uwagi krytyczne, ocenę przygotowania merytorycznego i warsztatowego (dobór źródeł) oraz wartości pracy i formalnej jej strony. Zwraca się uwagę na poprawność posługiwania się językiem, opanowanie techniki pisania pracy naukowej, spis rzeczy, odsyłacze. Oceny pracy dyplomowej dokonuje promotor pracy oraz jeden recenzent, posiadający stopień naukowy lub zatrudniony na stanowisku profesora, którego powołuje Dyrektor Instytutu. W uzasadnionych przypadkach dziekan może powierzyć przygotowanie recenzji osobie niespełniającej tego warunku. W przypadku rozbieżności ocen (pozytywna i negatywna) dziekan powołuje drugiego recenzenta, którego ocena jest ostateczna. 6 Organizacja egzaminu dyplomowego 1. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu dyplomowego jest: 1) uzyskanie wszystkich efektów kształcenia objętych programem kształcenia na danym kierunku, 2) uzyskanie co najmniej oceny dostatecznej z pracy dyplomowej. 2. Egzamin dyplomowy odbywa się przed komisją powołaną przez dziekana, w skład której wchodzą co najmniej: przewodniczący, promotor i recenzent (recenzenci). Szczegółowy skład komisji określa wydziałowy regulamin dyplomowania( patrz: 6, ust.3.)
3. Na wniosek promotora lub studenta egzamin dyplomowy ma charakter otwarty. Tryb przeprowadzania egzaminu określany jest przez wydziałowy regulamin dyplomowania. 4. Egzamin powinien odbywać się w języku, w którym napisano pracę. 5. Egzamin dyplomowy powinien odbywać się w terminie nie krótszym niż dwa tygodnie i nie dłuższym niż sześć tygodni od daty złożenia w dziekanacie pracy dyplomowej i kompletu wymaganych dokumentów. 6. Ocenę pracy na podstawie recenzji ustala komisja egzaminacyjna. 7. Formę egzaminu dyplomowego określa wydziałowy regulamin dyplomowania. 8. Przy ustalaniu ostatecznej oceny wyniku egzaminu dyplomowego stosuje się oceny określone w Regulaminie studiów, 15 ust. 1. 9. Bezpośrednio po zdanym egzaminie student ma prawo otrzymać zaświadczenie o zdanym egzaminie dyplomowym. 10. W przypadku uzyskania z egzaminu dyplomowego oceny niedostatecznej lub nieprzystąpienia do tego egzaminu w ustalonym terminie, dziekan wyznacza drugi termin egzaminu jako ostateczny. W przypadku, gdy niezgłoszenie się na egzamin wynikało z uzasadnionych przyczyn, dziekan może przywrócić termin. 11. Powtórny egzamin, spowodowany oceną niedostateczną, może odbyć się nie wcześniej niż po miesiącu oraz nie później niż przed upływem trzech miesięcy od dnia egzaminu dyplomowego. 12. W stosunku do studenta, który nie zdał egzaminu dyplomowego w drugim terminie, dziekan podejmuje decyzję o: 1) ponownym wpisie na ostatni semestr (rok) studiów. W tym przypadku student jest zobowiązany do ponownego odbycia seminarium w trybie indywidualnym; 2) skreśleniu z listy studentów.