Prof. dr hab. inż. Eugeniusz Molga Warszawa, 16.12.2014 r. Wydział Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechnika Warszawska 00 645 Warszawa ul. Waryńskiego 1 tel. + 48 22 234 6293 fax. + 48 22 825 1440 e-mail: e.molga@ichip.pw.edu.pl RECENZJA rozprawy habilitacyjnej pt. Wymiana masy w przepływie gaz-ciecz w mikroreaktorach oraz dorobku naukowego dr inż. PAWŁA SOBIESZUKA w związku z postępowaniem o nadanie stopnia naukowego doktora habilitowanego Informacje ogólne Dr inż. Paweł Sobieszuk ukończył z wynikiem celującym studia magisterskie na Wydziale Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej (WIChiP PW), gdzie w roku 1998 uzyskał dyplom magistra inżyniera ze specjalnością w zakresie inżynierii chemicznej ze specjalnością bioprocesowej. Po ukończeniu studiów magisterskich rozpoczął studia doktoranckie w zespole prof. dr hab. inż. Krzysztofa Szewczyka, pod którego kierunkiem wykonał pracę doktorską pt. Kinetyka mikrobiologicznej denitryfikacji. Prace tę obronił w roku 2003 uzyskując stopień doktora nauk technicznych w zakresie inżynierii chemicznej. Po uzyskaniu stopnia doktora dr inż. Paweł Sobieszuk został zatrudniony jako pracownik naukowo-dydaktyczny na stanowisku adiunkta w Zakładzie Inżynierii Reaktorów Chemicznych i Bioprocesów na Wydziale Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej. Na stanowisku tym i w tym Zakładzie, który w roku 2009 zmienił nazwę na Zakład Biotechnologii i Inżynierii Bioprocesowej, dr Sobieszuk pracuje do dnia dzisiejszego. - 1 -
Ocena dorobku naukowego i działalności zawodowej Przygotowana przez Habilitanta, złożona w Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów i podlegająca ocenie dokumentacja składa się z 8 Załączników do wniosku o przeprowadzenie postępowania habilitacyjnego zawierających kolejno: - poświadczenie uzyskania stopnia naukowego doktora nauk technicznych, - autoreferat w języku polskim i angielskim, - opracowany w języku polskim i angielskim wykaz prac stanowiących jednotematyczny cykl publikacji, - egzemplarz monografii: Paweł Sobieszuk, Wymiana masy w przepływie gaz-ciecz w mikroreaktorach, ISBN 978-83-7814-306-2, Prace Wydziału Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej, T. XXXVII, z.1, 1-140, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2014, - oświadczenia odnośnie udziału współautorów we wspólnych publikacjach, - opracowany w języku polskim i angielskim wykaz dorobku i osiągnięć naukowych, - kopie prac stanowiących jednotematyczny cykl publikacji. Stwierdzam, że dokumentacja ta spełnia wymagania formalne wymagania zawarte w Ustawie (o stopniach i tytule z dn. 14.03.2003- Dz.U. nr 65 poz. 595 z późniejszymi zmianami). Dobrą decyzją Kandydata było przygotowanie i załączenie rozprawy habilitacyjnej w postaci monografii. Decyzja ta jest w moim przekonaniu bardzo istotna, ponieważ w dorobku naukowym dr inż. Pawła Sobieszuka wykaz prac stanowiących jednotematyczny cykl publikacji składa się prawie wyłącznie z prac wieloautorskich oprócz dwu publikacji o mniejszym zasięgu i punktacji, które ukazały się w czasopiśmie Inżynieria i Aparatura Chemiczna, których jedynym autorem jest Habilitant. Co prawda, z zamieszczonych w Załącznikach 3 i 5 oświadczeń wynika, że udział Kandydata w tych publikacjach - zarówno merytoryczny jak i wykonawczy - był zawsze znaczący i istotny, jednak przy próbie ilościowej oceny indywidualnego wkładu Kandydata i oryginalności tego wkładu sytuacja taka mogłaby generować liczne niepewności i ewentualne zapytania recenzenta, a co za tym idzie powodować trudności przy ocenie osiągnięcia naukowego Kandydata w rozumieniu art. 16 ust. 2 Ustawy z dn. 14 marca 2003 roku. Przygotowanie monografii habilitacyjnej usuwa te niepewności i dlatego jest przez recenzenta w tym indywidualnym przypadku pozytywnie odnotowane jako bardzo dobre - 2 -
rozwiązanie oraz rekomendowane dla innych kandydatów, jako rozwiązanie modelowe przy podobnej strukturze dorobku naukowego (tj. w przypadku wieloautorskich prac składających się na jednotematyczny cykl publikacji). Prace badawcze dr P. Sobieszuka, prowadzone przed uzyskaniem stopnia doktora pod kierownictwem naukowym prof. dr hab. inż. Krzysztofa Szewczyka, były kontynuacją badań związanych z pracą dyplomową magisterską i dotyczyły procesu denitryfikacji. Prace te prowadzone były w ramach realizacji finansowanego przez KBN grantu promotorskiego. W wyniku tych badań powstała praca doktorska, 6 publikacji w czasopismach naukowych oraz 5 wystąpień (referaty, plakaty) prezentowane na krajowych konferencjach naukowych. Po uzyskaniu stopnia doktora, dr inż. Paweł Sobieszuk zmienił tematykę swoich zainteresowań badawczych i pod kierunkiem Prof. Ryszarda Pohoreckiego zajmował badaniami nad dynamiką barbotażu. Wyniki tych badań opublikowane zostały w 2 artykułach i przedstawione na 2 konferencjach międzynarodowych. W latach 2005-2009 dr Sobieszuk, pracując w zespole pod kierownictwem prof. Ryszarda Pohoreckiego, w ramach realizacji europejskiego projektu badawczego IMPULS (nt. Zintegrowane wieloskalowe jednostki procesowe z elementami lokalnie ustrukturyzowanymi ) zajmował się badaniami przenoszenia masy w przepływie Taylora w układach gaz-ciecz w mikroreaktorach. Natomiast w latach 2011-2014 badania tej tematyki były finansowane z kierowanego przez dr Sobieszuka grantu NCN pt. Badanie hydrodynamiki i wymiany masy w mikroreaktorach gaz-ciecz. Na szeroki zakres przeprowadzonych w pierwszym etapie badań hydrodynamiki złożyły się badania map przepływów gaz-ciecz w mikrokanałach zamkniętych, a następnie szczegółowe badania przepływu rzutowego. Na potrzeby tych badań, z funduszy przyznanych na realizację ww. projektu europejskiego, zostało utworzone i wyposażone laboratorium mikroreaktorów. W rezultacie realizacji tego etapu badań stwierdzono, że w tego rodzaju przepływach na ich hydrodynamikę decydujący wpływ mają siły napięcia powierzchniowego. Wyniki uzyskane na omawianym etapie i dotyczące hydrodynamiki przepływu rzutowego przedstawiono w 6 artykułach opublikowanych w krajowych i zagranicznych czasopismach naukowych oraz w 9 wystąpieniach prezentowanych na konferencjach naukowych. Główny zakres badań prowadzonych przez dr Sobieszuka na tym etapie dotyczył problemów wymiany masy w analizowanym przepływie gaz-ciecz w mikrokanałach zamkniętych. W badaniach tych wyznaczono doświadczalnie objętościowe współczynniki - 3 -
wnikania masy po stronie cieczy (k L a). Wynik tych prac opublikowano w 1 artykule i prezentowano na 1 konferencji międzynarodowej. W dalszej części badań dotyczących wymiany masy w mikroreaktorach Habilitant, stosując metodę Danckwertsa, wyznaczył wartości współczynników wnikania masy po stronie cieczy (k L ) oraz powierzchni międzyfazowej (a). Na podstawie uzyskanych wyników zaproponował odpowiednią korelację do wyznaczania współczynników k L. Ten etap prac podsumowany został w 2 artykułach (w tym jednym przeglądowym) oraz w 1 wystąpieniu konferencyjnym. Kolejny etap prac prowadzonych przez dr Sobieszuka dotyczył problemu odnawiania filmu cieczy i potencjalnym nasycaniem tego filmu absorbowanym gazem. Rozważania te oraz przeprowadzone prace doświadczalne podsumowano w 2 publikacjach i 2 wystąpieniach konferencyjnych. Zamykając badania przenoszenia masy w przepływach gaz-ciecz w mikrokanałach zamkniętych Habilitant zajął się również wyznaczaniem współczynników wnikania masy w fazie gazowej - k G. Jednak podejmowane próby doświadczalnego wyznaczenia tego współczynnika w 3 układach pomiarowych nie zakończyły się sukcesem z powodu bardzo szybkiego osiągania stanu równowagi. Dlatego proponowane dwie korelacje opracowano na podstawie modelowania procesu przenoszenia masy w fazie gazowej. Prace zakończono konkluzją, że w przypadku słabej rozpuszczalności gazu i szybkiej reakcji w fazie ciekłej opory przenoszenia masy w fazie gazowej mogą być znaczące dla przebiegu prowadzonego procesu. Wyniki uzyskane na tym etapie prac opublikowano w 1 artykule i prezentowano na 2 konferencjach. Przeprowadzone przez dr Sobieszuka komplementarne badania dotyczące procesów wymiany masy w układzie gaz-ciecz w przepływie Taylora w mikroreaktorach z kanałami zamkniętymi doprowadziły do opracowania efektywnej metodyki prowadzenia takich badań, a uzyskane wartościowe wyniki tych badań dotyczą wyznaczania właściwej powierzchni międzyfazowej (a) we wspomnianych układach oraz współczynników wnikania masy, zarówno po stronie cieczy jak i gazu (k L i k G ). Opracowana i testowana w mikroreaktorach metodyka Została wykorzystana do badań szybkości i równowagi absorpcji w układzie CO 2 - perfluorodekalina wyniki tych badan opublikowano w jednym artykule. Następnym zagadnieniem badanym przez Habilitanta były problemy przenoszenia masy w mikroreaktorach z kanałami otwartymi. Na podstawie przeprowadzonych badań doświadczalnych Habilitant potwierdził zależności pomiędzy współczynnikami wnikania masy w fazie ciekłej a rozmiarami kanałów oraz istotność oporów przenoszenia masy po - 4 -
stronie gazu. Wyniki tych prac przedstawione zostały w 3 publikacjach i prezentowano na 2 konferencjach. Dorobek dr Pawła Sobieszuka w dziedzinie badań wymiany masy podsumowany został w monografii pt. Wymiana masy w przepływie gaz-ciecz w mikroreaktorach. Monografia ta przedłożona jako rozprawa habilitacyjna oraz 17 publikacji w czasopismach naukowych przedstawione zostały jako jednotematyczny cykl publikacji (wg. spisu zamieszczonego w Autoreferacie). Wśród zaliczonych do jednotematycznego cyklu publikacji 11 artykułów opublikowano w czasopismach znajdujących się w bazie JRC. Wszystkie z tych artykułów to publikacje wieloautorskie. Przy tej okazji chciałbym zwrócić uwagę na pewną niekonsekwencję Habiltanta w prezentacji swego dorobku w Autoreferacie do jednotematycznego cyklu prac zalicza on monografię habilitacyjną oraz wspomniane 17 publikacji, natomiast w Załączniku 3 zatytułowanym Wykaz prac stanowiących jednotematyczny cykl publikacji wymienia on dodatkowo 14 pozycji dotyczących tej samej tematyki ale publikowanych w materiałach konferencyjnych. Sumaryczny wskaźnik IF (2012) dla tych 17 jednotematycznych publikacji (a właściwie 11 publikacji z bazy JCR) dla wynosi IF = 16.545, co jest wartością pokaźną. Za osiągnięcia naukowe w latach 2007-2008 Habilitant otrzymał zespołową nagrodę Rektora Politechniki Warszawskiej II stopnia. Oprócz głównej tematyki badawczej dr Sobieszuk brał udział w badaniach intensywności mieszania w przepływie jednofazowym w mikrokanałach (współautorstwo w 1 publikacji) oraz badaniach związanych z wykorzystaniem ogniw mikrobiolgicznych (2 publikacje i 4 prezentacje konferencyjne). W przedstawionej dokumentacji nie znalazłem informacji o ewentualnym zagranicznym stażu naukowym dr P. Sobieszuka po uzyskaniu doktoratu. Jednak udział Kandydata w dużym projekcie wykonywanym w ramach 6 Programu Ramowego UE, projektu realizowanego w dużym międzynarodowym konsorcjum w skład których wchodzili zagraniczni uczestnicy zarówno z przemysłowych koncernów jak i z ośrodków uniwersyteckich można uznać za w jakimś stopniu równoważny pobytowi na zagranicznym stażu podoktorskim. Na odnotowanie zasługuje współpraca Kandydata z przemysłem krajowym (Zakłady Azotowe Tarnów-Mościce). - 5 -
Całkowity dorobek naukowy dr inż. Pawła Sobieszuka (przedstawiony w Załączniku 6) obejmuje 51 publikacji, w tym 44 po uzyskaniu stopnia doktora. Na dorobek ten składają się: monografia habilitacyjna, rozprawa doktorska, 18 publikacji w czasopismach z listy filadelfijskiej, 11 publikacji w innych czasopismach oraz 6 pełnych tekstów i 14 abstraktów w materiałach konferencyjnych. Sumaryczna wartość wskaźnika IF (2012) dla czasopism, w których opublikowane zostały prace z udziałem Kandydata wynosi 28,268, natomiast wg bazy Web of Science i stanu z sierpnia 2014 roku liczba cytowań jego prac 109 (98 bez autocytowań), a index Hirsha h = 8. Dorobek ten należy ocenić jak bardzo pokaźny, a liczba cytowań i wysoka wartość indeksu h wskazują, na dużą istotność publikowanych prac i ich znaczącą obecność w międzynarodowym obiegu naukowym. Biorąc te czynniki pod uwagę stwierdzam, że parametryczna ocena dorobku naukowego Kandydata przewyższa średnią osiągnięć prezentowanych w postępowaniu habilitacyjnym w dotychczas recenzowanych przeze mnie wnioskach. W działalności dydaktycznej dr Pawła Sobieszuka na podkreślenie zasługuje prowadzenie od roku 1998 ćwiczeń laboratoryjnych w ramach Laboratorium Bioprocesów (jest również współautorem skryptu do tego laboratorium a obecnie kierownikiem tego przedmiotu) oraz ćwiczeń projektowych z Inżynierii Reaktorów Chemicznych. Od roku 2004 Habilitant prowadzi zajęcia projektowe z Biotechnologii, a później współtworzył pracownię Techniki Hodowli Komórek. Dr Sobieszuk uczestniczył we włączeniu obu tych przedmiotów do programu specjalności anglojęzycznej Applied Biotechnology oraz jest ich kierownikiem. Od 2008 roku prowadzi autorski wykład fakultatywny Mikroreaktory, a od 2012 wykład kursowy Modelowanie Bioprocesów. W latach 2003-2014 dr Sobieszuk był promotorem na WIChiP oraz WCh PW 6 prac dyplomowych magisterskich, inżynierskich oraz 8 prac dyplomowych inżynierskich oraz współpromotorem 10 prac magisterskich. Wart odnotowania jest też jego udział w działalności popularyzatorskiej nauki m.in. w Festiwalach Nauki. W ramach działalności organizacyjnej dr Sobieszuka wymienić należy pełnienie funkcji pełnomocnika dziekana ds. praktyk oraz udział w pracach komitetu organizacyjnego II Ogólnopolskiego Sympozjum Biotechnologia w Uczelniach Technicznych (2000). - 6 -
Ocena rozprawy habilitacyjnej Jako rozprawę habilitacyjną dr inż. Paweł Sobieszuk przedstawił do oceny dzieło wydane w formie zeszytu opublikowanego w roku 2014 w Pracach Wydziału Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej, T. XXXVIi, z.1, 1-140, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, ISBN 978-83-7814-306-2. Tytuł tej monografii: Wymiana masy w przepływie gaz-ciecz w mikroreaktorach. Objętość pracy to 140 strony zawierające tekst, wykresy i schematy oraz tabele. Praca składa się z 6-ciu numerowanych rozdziałów oraz trzech nienumerowanych zawierających: streszczenie w języku angielskim, spis stosowanych oznaczeń oraz bibliografię. Spis cytowanej literatury zawiera 143 pozycji. Rozprawa ma charakter teoretyczno-doświadczalny i zgodnie z tytułem dotyczy badań wymiany masy w przepływach gaz-ciecz w mikrokanałach mikroreaktorów. Jako sformułowany w rozdz. Wprowadzenie cel pracy, przyjęto opis procesów wymiany masy w mikrokanałach otwartych i zamkniętych. Opis procesów wymiany masy uzupełniono o elementy hydrodynamiki, a zakres badań wymiany masy zawężono do przepływu Taylora w układzie gaz-ciecz. W rozdziale 2 pracy omówiono hydrodynamikę przepływów gaz-ciecz oraz ciecz-ciecz w mikrokanałach zamkniętych analizując struktury przepływu i formułując mapy przepływu specyficzne dla mikrokanałów. Podejście takie jest w pełni uzasadnione, ponieważ w analizowanych układach dominują siły powierzchniowe. Tę część badań zakończono konkluzją, że konieczne są dalsze prace nad opracowaniem uniwersalnej mapy przepływów oraz stwierdzeniem, że rzutowy przepływ gaz-ciecz (przepływ Taylora) utrzymuje największą stabilność i z tego powodu w badanych układach występuje najczęściej. Dlatego też przeprowadzono szczegółową charakterystykę tego rodzaju przepływu weryfikując z udziałem własnych wyników doświadczalnych dostępne w literaturze korelacje określające długość pęcherza gazowego oraz długość mostka cieczy. Zasadniczą część rozprawy poświęconą problemom wymiany masy w mikrokanałach zamkniętych przedstawiono w rozdz. 3. W rozdziale tym przedstawiono wyniki studiów literaturowych dotyczących układów gaz-ciecz i ciecz-ciecz oraz wyniki własnych badań doświadczalnych i modelowych. W pierwszej serii badań, dla przepływu Taylora gaz-ciecz w mikrokanałach zamkniętych wyznaczano objętościowy współczynnik wnikania masy (k L a), wielkości powierzchni międzyfazowej właściwej (a) oraz współczynników wnikania masy po stronie cieczy (k L ). Do - 7 -
wyznaczania wielkości (k L a) wykorzystano absorpcję CO 2 w roztworze węglanów. Badania przeprowadzono w kapilarnym mikroreaktorze szklanym o konfiguracji Y mającym długość kanału 100 mm i średnicę 0.4 mm. Uzyskane wyniki porównano z wynikami wyznaczonymi z korelacji literaturowych stwierdzając duże rozbieżności. W zastosowanej metodyce pomiarów zabrakło mi pogłębionej dyskusji wpływu reakcji chemicznej w stosowanym układzie CO2/ roztwory węglanów na szybkość wnikania masy w fazie ciekłej. Jak wskazują wyniki przedstawione na Rys. 3.10 i 3.11 szybkość reakcji chemicznej może mieć istotny wpływ na mierzone wielkości (k L a). Również stosowana metoda kompensacji udziału separatora faz może generować znaczące błędy w oszacowaniu wartości (k L a). Konieczna jest tu analiza uwzględniająca sprawdzenie czy stężenia w fazie ciekłej i gazowej w separatorze są takie same dla pomiarów w układzie mikroreaktorseparator oraz odpowiednich pomiarów w układzie kontaktor faz-separator. W pracy nie podano z jaką dokładnością wyznaczano wartości (k L a). Być może oba te czynniki mogą wpływać na odnotowane rozbieżności pomiędzy danymi doświadczalnymi i literaturowymi. W następnym etapie badań, dobrze znaną metodę chemiczną Danckwertsa zastosowano do równoczesnego wyznaczania obu wielkości (a) oraz (k L ). Tę serię badań przeprowadzono w układzie pomiarowym jak poprzednio, stosując również kompensację wymiany masy w rozdzielaczu faz. Wyznaczone tą metodą wartości (a) porównywano z wartościami wyznaczonymi metodą fotograficzną, stwierdzając, że cała powierzchnia międzyfazowa jest wykorzystywana. Wartości współczynników (k L ) obliczano z mierzonych metodą Danckwertsa wartości iloczynów (k L a). Obliczano tu dwie wartości współczynników (k L ) wyznaczane dla dwu powierzchni międzyfazowych dla wymiany masy z filmem oraz mostkiem cieczowym, uzyskując podobne wartości współczynników (k L ). Przeprowadzono porównanie z wartościami literaturowymi i zaproponowano własną korelację. Badania doświadczalne uzupełniono wykonując dla badanego układu symulacje numeryczne. Porównanie doświadczalnych wartości (k L a) z wynikami uzyskanymi na drodze symulacji (obliczenia CFD) wskazuje na dość dobrą zgodność porównywanych wielkości. W rozdz. 3 przedstawiono również wyniki badań wnikania masy po stronie gazu. Podjęte próby doświadczalnego wyznaczenia wartości współczynnika (k G ) w procesie odparowania różnych alkoholi do azotu zakończyły się niepowodzeniem z powodu bardzo szybkiego nasycania gazu parami rozpuszczalnika. Z tego też powodu współczynniki (k G ) wyznaczano z wyników symulacji numerycznych procesu odparowania (symulacje 3D) oraz zaproponowano 2 korelacje. - 8 -
W dalszej części badań, dla analizowanego przepływu Taylora przeprowadzono dyskusję udziałów współczynników (k G ) w wartościach współczynników przenikania masy oraz dla układu CO 2 /PFD zaproponowano zastosowanie opracowanej metodyki do wyznaczania wartości stałej Henry ego. W rozdz. 4 przedstawione zostały wyniki badań hydrodynamiki przepływu gaz-ciecz w kanałach otwartych, co sprowadza się do badania mikroreaktorów z spływającą warstewką cieczy. W rozdz. 5 przedstawiono wyniki badań wymiany masy w mikroreaktorach z kanałami otwartymi. Przedstawiono przegląd literatury oraz przeprowadzono badania doświadczalne w mikroreaktorze ze spływającą warstewką cieczy produkcji IMM. Badania współczynników wnikania masy po stronie cieczy (k L ) wykonano dla układu CO 2 /roztwór NaOH, eliminując wpływ oporów po stronie gazu. Warunki pomiarowe dobierano tak aby spełnione było założenie o odpowiednio szybkiej reakcji chemicznej w stosowanym roztworze. Uzyskane wartość współczynników (k L ) porównano z wartościami literaturowymi stwierdzając wpływ rozmiarów kanału na intensyfikację wymiany masy w fazie ciekłej. W badanym mikroreaktorze z otwartymi kanałami, w identycznym jak poprzednio układzie CO 2 /roztwór NaOH wyznaczano również doświadczalne wartości współczynników wnikania masy po stronie gazu. W odróżnieniu do poprzednio przeprowadzonych pomiarów (k L ), gdzie stosując odpowiednio duże stężenia CO 2 w gazie wlotowym eliminowano wpływ oporów w fazie gazowej, w pomiarach (k G ) stosowano dużo mniejsze stężenia CO 2. Stwierdzono wpływ stężenia absorbowanego gazu na wartości współczynnika (k G ) oraz niewielki wzrost tych wartości ze wzrostem prędkości cieczy. Przedstawiono możliwą przyczynę tego efektu związaną najprawdopodobniej z mieszaniem gazu spowodowanym specyficznym rozkładem prędkości gazu przy powierzchni płynącej cieczy i przy nieruchomej powierzchni ciała stałego oddzielającego mikrokanały. Ten etap badań zakończono analizą występowania efektu Marangoniego. W badanym mikroreaktorze ze spływająca warstwą cieczy stwierdzono obecność tego efektu i związanej z nim konwekcji komórkowej, ale tylko dla układu pomiarowego CO2/roztwór MEA. Rozdział 6, zawiera podsumowanie przeprowadzonych badań oraz sformułowane przez Autora wnioski końcowe. Podsumowując tę część opinii stwierdzam, że przedstawiona do oceny monografia, jest dziełem odpowiadającym warunkom stawianym przy nadawaniu stopnia doktora habilitowanego. Stwierdzenie to formułuję biorąc pod uwagę całościowe ujęcie tematyki wymiany masy w przepływie gaz-ciecz w mikroreaktorach, zakres przeprowadzonych badań - 9 -
obliczeniowych i doświadczalnych, zaproponowaną i stosowaną metodykę badań (z zastrzeżeniem dotyczącym dokładności metody kompensacji wpływu separatora w układzie pomiarowym), interpretację uzyskanych wyników oraz ich znaczenie praktyczne. Chciałbym podkreślić, że na tle prezentowanych w literaturze wyników dotyczących problemów wnikania masy w przepływie gaz-ciecz w mikroraektoarch badania przeprowadzone przez Habilitanta, publikacje będące wynikiem tych badań oraz sama rozprawa habilitacyjna wnoszą do tej tematyki istotne treści poznawcze. Wniosek końcowy Reasumując stwierdzam, że dorobek publikacyjny oraz przedstawiona do oceny monografia dr inż. Pawła Sobieszuka bez zastrzeżeń spełniają wymagania stawiane kandydatom do stopnia naukowego doktora habilitowanego przez ustawę o stopniach i tytule naukowym. Dr inż. Paweł Sobieszuk jest ukształtowanym pracownikiem naukowym - legitymuje się bardzo pokaźnym dorobkiem naukowym, a przedstawione w publikacjach i w monografii wyniki przeprowadzonych badań w sposób znaczący przyczyniają się do rozwoju reprezentowanej przez niego dyscypliny naukowej. Z pełnym przekonaniem wnoszę o nadanie dr inż. Pawłowi Sobieszukowi stopnia doktora habilitowanego nauk technicznych w dyscyplinie inżynieria chemiczna. - 10 -