MAKING MODERN LIVING POSSIBLE Cza zwrotu inwetycji Przykłady i referencje Modernizacja intalacji grzewczych i klimatyzacyjnych praktyczne rozwiązania energoozczędne www.trefaprojektanta.pl
Spi treści Szanowny Czytelniku!.1 Wprowadzenie 3 1.1 Rekomendowane rozwiązania dla ytemów grzewczych 4 1.2 Rekomendowane rozwiązania dla ytemów klimatyzacyjnych 6 2.1 Intalacja grzewcza dwururowa długi budynek miezkalny 8 2.2 Intalacja grzewcza dwururowa budynek miezkalny średniej wyokości 1 2.3 Intalacja grzewcza dwururowa budynek miezkalny średniej wyokości 12 2.4 Intalacja grzewcza dwururowa wyoki budynek miezkalny 14 2.5 Intalacja grzewcza dwururowa budynek miezkalny średniej wyokości 16 2.6 Intalacja grzewcza dwururowa dwa podobne budynki miezkalne 18 3.1 Intalacja jednorurowa budynek miezkalny średniej wyokości 2 3.2 Intalacja jednorurowa budynek miezkalny średniej wyokości 22 3.3 Intalacja jednorurowa budynek miezkalny średniej wyokości 24 4.1 Intalacja ciepłej wody użytkowej - długi budynek miezkalny 26 4.2 Intalacja ciepłej wody użytkowej - długi budynek miezkalny 28 4.3 Intalacja ciepłej wody użytkowej - wyoki budynek miezkalny 3 5.1 Sytem klimatyzacji budynek biurowy 32 5.2 Sytem klimatyzacji i ogrzewania budynek biurowy średniej wyokości 34 5.3 Kozty pompowania w budynku użyteczności publicznej aplikacja chłodnicza 36 6.1 Ozczędność energii w makrokali 38 6.2 Ozczędność energii w makrokali 4 6.3 Ozczędność energii w makrokali 42 Opracowany materiał, który zotał przygotowany przez zepół pracowników Danfo miał za główne zadanie odpowiedzieć na pytania: Czy inwetycja w renowacje ytemów intalacyjnych, takich jak: centralne ogrzewanie, ytemy chłodzenia czy intalacje ciepłej wody użytkowej jet opłacalna? W jakim czaie natąpi zwrot ponieionych nakładów finanowych na w/w renowacje? Na wtępie użyliśmy określenia opracowany materiał, to pojęcie chcielibyśmy wyjaśnić. Opracowanie polegało na zebraniu od użytkowników (klientów firmy Danfo) wieloletnich danych o zużyciu energii, przed i po renowacji. Dane te pochodzą z faktur od dotawców ciepła czy też energii elektrycznej, więc tanowią wiarygodny materiał porównawczy pozwalający ocenić efektywność renowacji, co jet nadrzędnym celem tych inwetycji. Przy analizie każdego przedtawionego przykładu uwzględniono również rzeczywite nakłady finanowe ponieione na projektowanie, montaż i zakup urządzeń, jak również kozty uruchomienia, jeśli takie wytąpiły. Dane zotały zebrane w jednolitej formie ze zczególnym nacikiem na dokładny opi, kiedy i co było przedmiotem renowacji. W wielu przypadkach proce renowacji był rozłożony na etapy (ze względu na ograniczone środki finanowe). Zaproponowana przez na forma opiu pozwala bezbłędnie zidentyfikować, jakie etapy przynoiły, jakie wyniki (np. montaż zaworów termotatycznych, montaż równoważących zaworów podpionowych, itd.) Zdecydowaliśmy ię (za zgodą klientów) na udotępnienie danych adreowych wraz ze wkazaniem miejca danej inwetycji renowacyjnej. Po pierwze w celu uwiarygodnienia przedtawionych danych (możliwość kontaktu i konfrontacji) jak również w celu wkazania miejca, gdyż ma ono itotny wpływ na kozty różne ceny związane z projektowaniem, montażem czy też zakupem urządzeń jak również różne taryfy za energię (Bośnia, Czechy, Malezja, Niemcy, Polka, Węgry). Przy obliczeniach, w celu bezpośredniego porównania zużycia energii połużyliśmy ię pecjalitycznymi metodami przeliczeniowymi (np. metoda topnio-dni, toowanymi zazwyczaj przez audytorów energetycznych). Przytoczone przykłady zotały pogrupowane tematycznie, i tak: rozdział 2: przedtawia wyniki uzykane przy renowacji typowych dwururowych intalacji centralnego ogrzewania poprzez zatoowanie termotatycznych zaworów grzejnikowych (RTD i RTS) oraz automatycznych zaworów równoważących (regulatory ciśnienia typu ASV) popularnie zwanych zaworami podpionowymi. Regulatory ciśnienia zapewniają tabilne warunki pracy zaworom termotatycznym, te z kolei generują dodatkowe zmniejzenie zużycia energii przy zapewnieniu wyokiego komfortu cieplnego. rozdział 3: przedtawia wyniki z renowacji jednorurowych ytemów ogrzewania. W tym przypadku pecyfika intalacji wymaga przy renowacji użycia oprócz zaworów termotatycznych innego typu zaworu równoważącego a mianowicie automatycznego ogranicznika przepływu (AB-QM), który może być rozbudowany o moduł termotatyczny ( AB-QT), dzięki któremu, uzykujemy możliwość regulacji przepływu w pionach w funkcji obciążenia pionu (zamknięte zawory termotatyczne przepływ w pionie zmniejzony do minimum wynikający z pokrycia wyłącznie trat ciepła w intalacji), regulacja odbywa ię poprzez kontrolę temperatury powrotu w pionie. rozdział 4: modernizacja intalacji cyrkulacji ciepłej wody użytkowej poprzez zatoowanie termotatycznych zaworów cyrkulacyjnych (MTCV). Zawory zapewniają termiczne zrównoważenie intalacji oraz ograniczają przepływ cyrkulacji do niezbędnego minimum w celu pokrycia trat ciepła oraz zapewnienia odpowiedniej temperatury na wylewce u odbiorcy. rozdział 5: modernizacja intalacji wody lodowej w intalacji klimatyzacyjnej dla central klimatycznych (AHU) i oraz fancoili (FCU). Układach tych zatoowano nowy rodzaj zaworów regulacyjnych zawory niezależne od wahań ciśnienia w intalacji (AB-QM). rozdział 6: przedtawiono wyniki modernizacji w makro kali w celu zobrazowania wielkości generowanych ilości energii, co może mieć itotne znaczenie dla dużych projektów np. wielkości miata czy rejonu w przypadku globalnych projektów finanowanych przez organizacje rządowe czy też pecjalityczne fundacje termomodernizacyjne. Modernizacje w kali makro obejmują renowacje zarówno intalacji centralnego ogrzewania, intalacje ciepłej wody użytkowej jak również węzłów cieplnych. Przedtawione okrey zwrotu nakładów wahają ię w przedziale od,5 roku to 5 lat w zależności od aplikacji, wielkości budynków oraz rodzaju intalacji. Należy również zaznaczyć, iż wyoka rentowność w/w inwetycji z zotała uzykana dzięki urządzeniom firmy Danfo gwarantującym wyoką prawność urządzeń i nie może być punktem odnieienia do innych urządzeń dotępnych na rynku! Mamy nadzieję, iż przytoczone przykłady ułatwią inwetorom podjęcie decyzji związanych z modernizacją, gdyż obecnie inwetycje modernizacyjne należą do jednych z najbardziej rentownych. Oczywiście ama decyzja nie zwalnia na z obowiązku prawidłowego zaprojektowania modernizacji, optymalizacji doboru urządzeń oraz poprawnego montażu i uruchomienia. DANFOSS na każdym etapie inwetycji modernizacyjnej oferuje woją pomoc w zakreie konultacji, mając na uwadze nadrzędny cel, jakim jet: uzykanie makymalnych ozczędności energetycznych, optymalizacji pracy intalacji przy jednoczenym zapewnieniu makymalnego komfortu użytkownika. Z życzeniami udanych inwetycji renowacyjnych, Zepół Działu Sytemy Grzewcze, Danfo.
ZALECANE ROZWIĄZANIA dla ytemów ogrzewania 1.1 Zalecane rozwiązania dla ytemów ogrzewania SYSTEM GRZEWCZY Sytem wody użytkowej Sytem JEDNORUROWY Sytem DWURUROWY Sytem z lub bez Sytem z lub bez Sytem z Sytem bez Bez natawy wtępnej Z natawą wtępną Rozbudowa do niemożliwa Rozbudowa do możliwa Sytem ciepłej wody użytkowej ZALECANY NASTAWNY OGRANICZNIK PRZEPŁYWU: AB-QM, AB-QT AKCEPTOWANY MSV-BD Leno, MSV-B/S/O Leno ZALECANY ASV-P + ASV-I ASV-PV + ASV-I ZALECANY ASV-P + ASV-M ASV-PV + ASV-M ZALECANY MSV-B/S/O Leno, MSV-BD Leno /USV I ZALECANY USV-M + USV-I (do rozbudowy) ZALECANY MTCV, CCR2 ZALECANY ASV-PV + MSV-F2 (z rurką impulową) 4 5
ZALECANE ROZWIĄZANIA dla ytemów ogrzewania 1.2 Zalecane rozwiązania dla ytemów klimatyzacji SYSTEM CHŁODZĄCY STAŁY PRZEPŁYW ZMIENNY PRZEPŁYW Równoważenie automatyczne Równoważenie ręczne Regulator ciśnienia Zawory kombinowane, niezależna regulacja Stała natawa ciśnienia Zmienna natawa ciśnienia Zawory regulacyjne z króćcami pomiarowymi i automatycznym natawnym ogranicznikiem przepływu ZALECANY NASTAWNY OGRANICZNIK PRZEPŁYWU: AB-QM AKCEPTOWANy MSV-F2, MBV-BD Leno, MSV-B/O/S Leno ZALECANY ASV-P + ASV-M ZALECANY ASV-PV + ASV-I ZALECANY AB-QM + TWA-Z AB-QM + ABNM AB-QM + AMV(E) ZALECANY ASV-PV (kryza) + MSV-F2 (z rurką impulową) 6 7
Szczególnie polecana inwetycja 2.1 Intalacja grzewcza dwururowa budynek miezkalny średniej wyokości Podtawowe dane Ozczędności Inwetycja Intalacja ASV Budynek średniej wyokości Miezkaniowa Na Skarpie Kozalin, Polka Adre: Dąbrowzczaków 3 Liczba pięter: 12 Liczba klatek chodowych: 1 Liczba miezkań: 68 Kubatura ogrzewana: 13 885 m 3 Liczba grzejników: 637 Liczba pionów: 3 Kozty inwetycji [ ] Średnie roczne ozczędności Ceny energii (DH) [ /GJ] 8,2 Cza zwrotu [lata] 4947 383,2 1,6 Zużycie Ozczędność energii [%] 4 35 3 25 2 15 1 5 16 14 12 1 8 6 4 2 2 21 22 23 24 25 26 27 28 Inwetycja Budynek powtał w 1977 roku w technologii wielkiej płyty. Modernizacja przebiegała kilkuetapowo. Najpierw w 1994 roku zamontowano zawory termotatyczne grzejnikowe, a w 1995 podzielniki koztów na grzejnikach. Natępnym etapem było docieplenie ścian w 1999 roku. Wrezcie w 22 roku zamontowano podpionowe regulatory różnicy ciśnienia. W okreie, z którego pochodzą zebrane dane zmieniała ię średnioroczna temperatura, dlatego przedtawione zużycie energii zotało zweryfikowane. Kalkulacja oparta na danych z roku 211 w porównaniu do lat 22-28 Nakłady inwetycyjne Zużycie i ozczędność energii w budynku Energia zużyta na ogrzewanie [GJ] Skorygowane zużycie energii 6,7 C [GJ] Regulator różnicy ciśnienia u podtawy pionu Ozczędności w % w porównaniu do 2 3 4644 33 4947 Ozczędności w % w związku z automatycznym równoważeniem - porównanie do 21 Średnia temperatura zewnętrzna [ C] Średnia ozczędność Podjęte działania Urządzenia Danfo wykorzytane w czaie modernizacji (22) A Termotatyczne zawory grzejnikowe RTD-N z głowicą RTD Średnice DN 1-2 (w umie 637 zt.) ASV ABPC 2 1 431 1 431 6,7 21 1 761 1 296 9,5% 4,8 22 1 466 1 79 24,6% 16,7% 4,8 Intalacja ASV 23 1 35 886 38,1% 31,7% 4,19 24 1 173 895 37,5% 31,% 5,5 25 1 134 81 44,% 38,2% 4,5 Izolacja tropodachu 383,16 26 1 131 769 46,3% 4,7% 4,2 27 1 19 1 31 28,% 2,4% 6,3 Pompa Wymiennik ciepła 28 1 15 93 35,1% 28,3% 5,7 B Automatyczne regulatory różnicy ciśnienia u podtawy pionów ASV-PV +ASV-M Średnice DN 15-32 (1,5,1,5 zt.) Termotatyczny zawór regulacyjny ASV Automatyczny regulator różnicy ciśnienia Ze źródła ciepła Wnioki Intalacja dedykowanych do tego automatycznych regulatorów różnicy ciśnienia u podtawy pionów przynioła średnio 31% ozczędności zużycia energii w tounku do roku początkowego. (Intalacja ASV-PV jet pokazana w wierzu zaznaczonym na żółto w powyżzej tabeli). W roku 22 kiedy odbywał ię montaż ASV, ozczędności ą o połowę mniejze od wartości średniej, gdyż praca całkowicie zmodyfikowanego ytemu rozpoczęła ię już w trakcie trwania ezonu grzewczego. Przy nikiej średniej temperaturze zewnętrznej oiągnięte zotały najwyżze ozczędności energii w związku z działaniem regulatorów ciśnienia (rok 26). Termoizolacja dachu nie dała widocznych efektów w zużyciu energii (w wyokim budynku takie działania mają wpływ tylko na kilka miezkań). Cza zwrotu ponieionych w tym przypadku nakładów finanowych jet bardzo dobry poniżej 2 lat. 8 9
Szczególnie polecana inwetycja 2.2 Intalacja grzewcza dwururowa budynek miezkalny średniej wyokości Podtawowe dane Ozczędności Inwetycja ASV-PV/M Budynek średniej wyokości Miezkaniowa Wpólny Dom Szczecin, Polka Adre: Chopina 4 Liczba pięter: 11 Liczba klatek chodowych: 1 Liczba miezkań: 66 Kubatura ogrzewana: 9 88 m 3 Liczba grzejników: 389 Liczba pionów: 26 Kozty inwetycji [ ] Średnie roczne ozczędności 3724 276,3 Ceny energii (DH) [ /GJ] 13,2 Zużycie Ozczędność energii [%] 75 25 2 15 1 5 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 6 45 3 15-15 Cza zwrotu [lata] 1, Inwetycja Budynek powtał w 1982 roku w technologii wielkiej płyty. Inwetycja przebiegała kilkuetapowo. W 1996 roku zotały zamontowane termotatyczne zawory grzejnikowe, a w 24 zaizolowano ściany i dach. Przedtem jednak, w 23 roku, wzytkie grzejniki zotały wypoażone w podzielniki koztów. Kolejna inwetycją przeprowadzoną w 25 roku był montaż automatycznych regulatorów różnicy ciśnienia u podtawy pionów. W okreie, z którego pochodzą zebrane dane zmieniała ię średnioroczna temperatura, dlatego przedtawione zużycie energii zotało zweryfikowane. Kalkulacja oparta o ceny lokalnego dotawcy ciepła Nakłady inwetycyjne Zużycie i ozczędność energii w budynku Energia zużyta na ogrzewanie [GJ] Skorygowane zużycie energii 5,1 C [GJ] Regulator różnicy ciśnienia u podtawy pionu Ozczędności w % w porównaniu do 1999 26 255 1174 3724 Ozczędności w % w związku z automatycznym równoważeniem porównanie 23-25 Średnia temperatura zewnętrzna [ C] Średnia roczna ozczędność energii (GJ) Podjęte działania Urządzenia Danfo wykorzytane w czaie modernizacji (25) A Termotatyczne zawory grzejnikowe RTD-N z głowicą RTD Średnice DN 15 (w umie 389 zt.) ASV ABPC 1999 2169 2169,% 5,1 Intalacja w 1996 2 1787 2348-8,3% 6,75-21 245 21 7,7% 4,95 22 1792 1712 21,1% 4,78-23 1837 1534 29,3% 3,74 HCA* 24 1354 136 37,3% 5,13 Izolacja ścian zewnętrznych i tropodachu Pompa Wymiennik ciepła 25 1141 1236 43,% 5,63 Intalacja ASV 26 124 868 6,% 29,8% 3,86 27 851 112 53,3% 18,1% 6,2 276,3 B Automatyczne regulatory różnicy ciśnienia u podtawy pionów ASV-PV +ASV-M Średnice DN 15-25 (26 zt.) Termotatyczny zawór regulacyjny ASV Automatyczny regulator różnicy ciśnienia Ze źródła ciepła 28 867 1 53,9% 19,1% 6,2 * HCA Intalacja podzielników koztów Wnioki Stoując odpowiednią izolację ścian i dachu w tym budynku oiągnięto znaczący padek zużycia energii (2-25%). Zatoowanie podzielników ciepła pozwoliło na kolejne 15% ozczędności (efekt pychologiczny). Intalacja dedykowanych do tego automatycznych regulatorów różnicy ciśnienia u podtawy pionów przynioła średnio 22% ozczędności zużycia energii w tounku do roku początkowego. (Intalacja ASV-PV jet pokazana w wierzu zaznaczonym na żółto w powyżzej tabeli). Najwiękze ozczędności w zużyciu energii w związku z pracą regulatorów ciśnienia wytępują przy najniżzej średniej temperaturze zewnętrznej (26). Cza zwrotu ponieionych w tym przypadku nakładów finanowych jet bardzo dobry 1 rok! 1 11
Polecana inwetycja 2.3 Intalacja grzewcza dwururowa długi budynek miezkalny Podtawowe dane Ozczędności Inwetycja ASV-PV/M Długi budynek Miezkaniowa Wpólny Dom Szczecin, Polka Adre: Zakole 27-36 Liczba pięter: 5 Liczba klatek chodowych: 1 Liczba miezkań: 73 Kubatura ogrzewana: 14 938 m 3 Liczba grzejników: 542 Liczba pionów: 14 Kozty inwetycji [ ] Średnie roczne ozczędności 1674 25, Ceny energii (DH) [ /GJ] 13,2 Zużycie 3 25 2 15 1 5 Ozczędność energii [%] 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 6 5 4 3 2 1 Cza zwrotu [lata] 5,9 Inwetycja Budynek powtał w 1976 roku w technologii wielkiej płyty. Modernizacja przebiegała kilkuetapowo. Najpierw w 1996 roku zamontowano zawory termotatyczne grzejnikowe. Proce poprawy izolacji budynku również przebiegał fazami: w 1999 zaizolowano ściany zczytowe, w 24 dach, a w 27 pozotałe ściany. W 23 roku zamontowano podzielniki koztów na grzejnikach. Natępnym etapem było zamontowanie podpionowych regulatorów różnicy ciśnienia w 25 roku. W 26 roku intalacje cyrkulacyjną ciepłej wody użytkowej wypoażono w termotatyczne ograniczniki temperatury (patrz 4.1) W okreie, z którego pochodzą zebrane dane zmieniała ię średnioroczna temperatura, dlatego przedtawione zużycie energii zotało zweryfikowane. Urządzenia Danfo wykorzytane w czaie modernizacji (22) A Termotatyczne zawory grzejnikowe RTD-N z głowicą RTD Średnice DN 15 (w umie 542 zt.) ASV ABPC Kalkulacja oparta o ceny lokalnego dotawcy ciepła Nakłady inwetycyjne Zużycie i ozczędność energii w budynku Energia zużyta na ogrzewanie [GJ] Skorygowane zużycie energii 5,1 C [GJ] Regulator różnicy ciśnienia u podtawy pionu Ozczędności w % w porównaniu do 1999 14 1164 4434 1674 Ozczędności w % w związku z automatycznym równoważeniem porównanie do 23-25 Średnia temperatura zewnętrzna [ C] Średnia ozczędność Podjęte działania 1999 326 326,% 5,1 Izolacja części ścian zewnętrznych* 2 2284 32,8% 6,75-21 2599 2544 15,9% 4,95 22 236 223 27,2% 4,78-23 228 1845 39,% 3,74 Intalacja HCA** 24 186 1868 38,3% 5,13 Izolacja tropodachu 25 1755 191 37,2% 5,63 Intalacja ASV Pompa Wymiennik ciepła 26 1794 1521 49,7% 18,7% 3,86 27 1468 1747 42,3% 6,7% 6,2 25, Izolacja pozotałych ścian zewn. 28 151 1732 42,8% 7,5% 6,2 B Automatyczne regulatory różnicy ciśnienia u podtawy pionów ASV-PV +ASV-M Średnice DN 15-25 (14 zt.) Termotatyczny zawór regulacyjny ASV Automatyczny regulator różnicy ciśnienia Ze źródła ciepła * zaintalowano w 1996 ** HCA - podzielniki koztów Wnioki Stoując odpowiednią izolację ścian i dachu w tym budynku oiągnięto znaczący padek zużycia energii (15-25%). Zatoowanie podzielników ciepła pozwoliło na kolejne 15% ozczędności (efekt pychologiczny). Intalacja dedykowanych do tego automatycznych regulatorów różnicy ciśnienia u podtawy pionów przynioła średnio 11% ozczędności zużycia energii w tounku do roku początkowego. (Intalacja ASV-PV jet pokazana w wierzu zaznaczonym na żółto w powyżzej tabeli). Najwiękze ozczędności w zużyciu energii w związku z pracą regulatorów ciśnienia wytępują przy najniżzej średniej temperaturze zewnętrznej (26). Cza zwrotu ponieionych w tym przypadku nakładów finanowych jet mniejzy niż 6 lat w ytuacji budynku niewyokiego, a długiego (duża ilość pionów, jeden zawór regulujący różnice ciśnienia na 5 zaworów termotatycznych) jet to dobry rezultat. 12 13
Szczególnie polecana inwetycja 2.4 Intalacja grzewcza dwururowa budynek miezkalny wyoki Podtawowe dane Miezkaniowa Oiedle Młodych Poznań, Polka Adre: Tyiąclecia 7 Liczba pięter: 16 Liczba klatek chodowych: 2 Liczba miezkań: 128 Kubatura ogrzewana: 195m3 Liczba grzejników: 576 Liczba pionów: 4 Budynek wyoki Ozczędności Inwetycja Intalacja ASV Kozty inwetycji [ ] 6631 Średnie roczne ozczędności 74,4 Ceny energii (DH) [ /GJ] Zużycie 5 4 3 2 1 8,79 Cza zwrotu [lata] Inwetycja Budynek powtał w 1983 roku w technologii wielkiej płyty. Inwetycja przebiegała kilkuetapowo. W 1994 roku zotały zamontowane termotatyczne zawory grzejnikowe, aw1995 wzytkie grzejniki zotały wypoażone w podzielniki koztów. Wroku 1999 zaizolowano ściany. Kolejna inwetycją przeprowadzoną w25 roku był montaż automatycznych regulatorów różnicy ciśnienia upodtawy pionów. Wokreie, zktórego pochodzą zebrane dane zmieniała ię średnioroczna temperatura, dlatego przedtawione zużycie energii zotało zweryfikowane. 5 4 3 2 1 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 1, Kalkulacja oparta na danych z lat 1997 24 w porównaniu do lat 26-28 Nakłady inwetycyjne Urządzenia Ilość Cena [ ] Robocizna [ ] Suma Regulator różnicy ciśnienia upodtawy pionu 4 5597 134 6631 Zużycie i ozczędność energii w budynku Urządzenia Danfo wykorzytane w czaie modernizacji (w 1995 i 25) A Termotatyczne zawory grzejnikowe RTD-N z głowicą RTD Średnice DN 1-2 (w umie 576 zt.) Ozczędność energii [%] 6 ASV ABPC Wymiennik ciepła Pompa B A utomatyczne regulatory różnicy ciśnienia upodtawy pionów ASV-PV +ASV-M Średnice DN 15-32 (2, 4, 14, 2 zt.) Energia zużyta na ogrzewanie [GJ] Skorygowane zużycie energii 5,2 C [GJ] Ozczędności w% wporównaniu do 1997 Dodatkowe ozczędności w % po zatoowaniu automatycznych zaworów na pionach (22) Średnia temperatura zewnętrzna [ C] Średnia ozczędność energii (GJ) Podjęte działania 1997 4194 4194 5,2 1995-, 1996-HCA 1998 3167 3697 24,5% 6,2 1999 3358 2999 28,5% 4,4 Docieplenie budynku 2 366 3264 22,2% 5,6-21 367 2873 31,5% 3,5 22 3328 2715 35,3% 3,7-23 3488 2486 4,7% 2,5 24 3184 2661 36,5% 3,9 Intalacja ASV 25 326 276 35,5% 9,8% 4,4 26 2863 275 5,5% 3,8% 2,7 27 2493 2411 42,5% 19,6% 5, 28 2292 2161 48,5% 27,9% 4,8 74,44 Ze źródła ciepła Wnioki Termotatyczny zawór regulacyjny ASV Automatyczny regulator różnicy ciśnienia 14 Intalacja dedykowanych do tego automatycznych regulatorów różnicy ciśnienia upodtawy pionów, przynioła średnio 26,3% ozczędności zużycia energii wtounku do roku początkowego. (Intalacja ASV-PV jet pokazana wwierzu zaznaczonym na żółto wpowyżzej tabeli). Wroku 25, kiedy odbywał ię montaż ASV, ozczędności ą opołowę mniejze od wartości średniej, gdyż praca całkowicie zmodyfikowanego ytemu rozpoczęła ię już wtrakcie trwania ezonu grzewczego. Termoizolacja dachu nie dała widocznych efektów wzużyciu energii (wwyokim budynku takie działania mają wpływ tylko na kilka miezkań). Cza zwrotu ponieionych wtym przypadku nakładów finanowych jet bardzo dobry 1 rok! 15
Szczególnie polecana inwetycja 2.5 Intalacja grzewcza dwururowa budynek miezkalny średniej wyokości Podtawowe dane Miezkaniowa Katowicka Katowice, Polka Adre: Lubuka 7-9 Liczba pięter: 11 Liczba klatek chodowych: 2 Liczba miezkań: 6 Kubatura ogrzewana: 15612m3 Liczba grzejników: 294 Liczba pionów: 14 Budynek średniej wyokości Ozczędności Inwetycja tylko ABV na p.w.** ASV-P/M Kozty inwetycji [ ] 4816 185 241 7226 Średnie roczne ozczędności 365,7 476,5 97,6 795,5 Ceny energii (DH) [ /GJ]* 6,49 Inwetycja 25 2 15 1 5 1,4 2, 3,8,4 Ozczędność energii [%] 5 4 3 2 1 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 1,4 * Kalkulacja oparta o ceny lokalnego dotawcy ciepła ** p.w. podwymennikownia Nakłady inwetycyjne Urządzenia Ilość Cena [ ] Robocizna [ ] Suma Zawory grzejnikowe (RTD) Podzielniki koztów Regulator ciśnienia 294 294 1 2964 735 685 1117 4 481 735 185 ASV u podtawy pionów 14 1892 518 241 Zużycie i ozczędność energii w budynku Urządzenia Danfo wykorzytane w czaie modernizacji (w 1996 i 22) A Termotatyczne zawory grzejnikowe RTD-N z głowicą RTD Średnice DN 15 (w umie 294 zt.) 3,8,4 Zużycie Cza zwrotu [lata] Budynek powtał w 1987 roku w technologii wielkiej płyty. Inwetycja przebiegała kilkuetapowo. W 1996 roku zotały zamontowane termotatyczne zawory grzejnikowe i podzielniki koztów (zawory równoważące pozotawały bez zmian). W 2 roku przeprowadzono modernizację węzła cieplnego (regulatory ciśnienia). Kolejną inwetycją przeprowadzoną w22 roku był montaż automatycznych regulatorów różnicy ciśnienia upodtawy pionów. Wrezcie w 25 roku przebudowano węzeł cieplny tak, że każdy zbudynków zailany jet zoddzielnego. Suma ASV ABPC Wymiennik ciepła Pompa B A utomatyczne regulatory różnicy ciśnienia upodtawy pionów ASV-PV +ASV-M Średnice DN 15-32 (4, 3, 4, 3 zt.) Ze źródła ciepła Energia zużyta na ogrzewanie [GJ] Skorygowane zużycie energii 2,4 C [GJ] 1995 284 Ozczędność w % wzwiąz- Dodatkowe ozczędności Ozczędności w% wpo- ku z automatycznym róww % po zatoowaniu równaniu do 1995 noważeniem porównanie automatycznych zaworów do 1999 na pionach (22) Średnia temperatura zewnętrzna [ C] Ozczędność energii w porównaniu do poprzedniego okreu [GJ] Podjęte działania 2,4 Intalacja, HCA 1996 26 1945 6,7% 2,1 1997 1741 1878 9,9% 3,1 1998 176 1837 11,9% 2,8 1999 1537 1757 15,7% 3,6 2 155 2247-7,8% 5,6 365,7 Regulator ciśnienia w węźle cieplnym 21 1167 1347 35,4% 23,3% 3,7 476,5 22 1161 1348 35,3% 23,3% 3,7 Intalacja ASV 23 1275 1259 39,6% 28,3% 6,6% 2,3 24 168 124 4,5% 29,4% 8,% 3,7 25 978 1126 46,% 35,9% 16,5% 3,7 Separacja węzłów cieplnych 26 96 945 54,6% 46,2% 2,3 97,6 27 676 98 53,% 44,2% 5,4 28 853 1248 4,1% 28,9% 5,4 Wnioki Termotatyczny zawór regulacyjny ASV Automatyczny regulator różnicy ciśnienia 16 W tego typu budynkach potencjał ozczędności energii jet duży. Już przy zatoowaniu amych zaworów termotatycznych przy grzejnikach, zużycie energii zotało zredukowane o 1%. Zatoowanie odpowiednich regulatorów ciśnienia przed budynkiem dało dodatkowe 23%! Intalacja dedykowanych do tego automatycznych regulatorów różnicy ciśnienia u podtawy pionów, przynioła kolejne 6-8% ozczędności zużycia energii. (Jeżeli regulatory ciśnienia nie zotałyby wcześniej zamontowane ta wartość byłaby wyżza, porównywalna z poprzednimi przykładami). W umie, biorąc pod uwagę regulatory ciśnienia, oiągnięto redukcję zużycia energii bliką 3%. Cza zwrotu ponieionych w tym przypadku nakładów finanowych jet bardzo dobry poniżej 2 lat! 17
Polecana inwetycja 2.6 Dwa budynki o tym amym położeniu i wielkości Miezkaniowa NAZORA Tuluza, Bośnia Podtawowe dane Adre: Nazora 6 i 12 Liczba pięter: 5 Liczba miezkań: 15 Kubatura ogrzewana: 1971 m 3 Liczba grzejników: 5 Liczba pionów: 13 Ozczędności Inwetycja Kozty inwetycji [ ] Średnie roczne ozczędności Ceny energii (DH) [ /GJ] 3,38 Cza zwrotu [lata] ASV-P/M 616 23,9 4, Energia zużyta na ogrzewanie [GJ] 35, 3, 25, 2, 15, 1, 5,, Mieiąc Nazora 6 Nazora 12 X XII II IV X XII II IV X XII II IV ezon: 24/5 ezon: 25/6 ezon: 26/7 Inwetycja Budynki powtały w 1962 roku w tradycyjnej technologii (cegła). Inwetycja zotała przeprowadzona latem 25 roku. W jednym z budynków (Nazora 12) zaintalowano termotatyczne zawory grzejnikowe, podzielniki koztów i podpionowe automatyczne zawory równoważące. Drugi budynek zotał wypoażony podobnie, z tą jednak różnicą, że użyto ręcznych zaworów równoważących. Nie zmieniano izolacji budynku, ani też nie dokonano wymiany okien i drzwi. Źródłem ciepła dla budynku jet ciepłownia. Różnica koztów inwetycji pomiędzy dwoma budynkami: 1665-149=616 EUR (wynikająca z różnic w intalacji) Nakłady inwetycyjne Uwaga Intalacja ASV 13 113 562 1662 Nazora 12 Ręczne zaw. równoważące 13 487 562 149 Nazora 6 Zawory grzejnikowe (RTD) 5 44 19 594 W obydwu budynkach Podzielniki koztów 5 125 125 W obydwu budynkach Zużycie i ozczędność energii w budynku Energia zużyta Energia zużyta na ogrzewanie[gj] na ogrzewanie[gj] Budynek V. Nazora 6. V. Nazora 12. Mieiąc/ 24/25 25/26 26/27 24/25 25/26 26/27 Urządzenia Danfo wykorzytane w czaie modernizacji (25) Październik 2,7 7,7 7,1 2,5 6, 5,2 Litopad 22,6 24,9 18,4 22,6 21, 14,2 A Termotatyczne zawory grzejnikowe RA-N z głowicą RAE Średnice DN 15 (5 zt.) ASV ABPC Grudzień 3,3 26,5 29,5 3,8 23,2 24,4 Styczeń 27,3 31,3 2,6 29,5 27,2 16,9 Luty 29, 3, 18,7 3,7 25,7 14,4 Marzec 23,5 23,1 15,6 24,2 18,9 11,9 Kwiecień 12, 7,2 1,2 12,3 6,2 7,8 Suma 147,4 15,7 12,1 152,5 128,2 94,8 Wymiennik ciepła Ozczędność energii w porównaniu do V.Nazora 6-3,3% 17,5% 26,7% Pompa B Automatyczne regulatory różnicy ciśnienia u podtawy pionów ASV-P +ASV-M Średnice DN 15-2 (5,8 zt.) Ze źródła ciepła Wnioki W tego typu budynkach potencjał ozczędności energii jet duży. Dzięki renowacji ( i ABV) zużycie energii zredukowane zotało o 2-3%. Dzięki kolejnym inwetycjom w przyzłości, takich jak dodatkowa izolacja i wymiana okien, można podziewać ię dalzych ozczędności. Na powyżzych wykreach dokonale widać, że rzeczywite zużycie energii w budynku poddanym renowacji (brązowa linia) jet znacznie niżze niż tam gdzie inwetycje nie zotały jezcze przeprowadzone (czerwona linia). Cza zwrotu ponieionych w tym przypadku nakładów finanowych 4 lata. W tym przypadku wynika on głównie z nikiej ceny energii w Bośni. Termotatyczny zawór regulacyjny ASV Automatyczny regulator różnicy ciśnienia Inwetycja warta rozważenia zwłazcza, że oprócz zwrotu pieniędzy powinniśmy wziąć pod uwagę znaczącą poprawę komfortu użytkowników. 18 19
Szczególnie polecana inwetycja 3.1 Intalacja jednorurowa budynek miezkalny średniej wyokości Budynek niki Miejka Miezkaniowa Deelitzch, Niemcy Podtawowe dane Adre: Sonnenwinkelweg 2-8 Liczba pięter: 5 Liczba miezkań: 4 Kubatura ogrzewana: 684 m 3 Liczba grzejników: 18 Liczba pionów: 36 Ozczędności Inwetycja Kozty inwetycji [ ] Średnie roczne ozczędności Ceny energii (DH) [ /GJ] 8 Cza zwrotu [lata] AB-QM (AT +TWA) 6144 235 3,3 Mieięczne zużycie energii [MWh] 5 4 3 2 1 Mieiąc Sonnenwinkelweg 2-8 Sonnenwinkelweg 1-16 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII : 26 Inwetycja Budynek powtał w 1982 roku w technologii wielkiej płyty. Funkcjonował w nim typowy ytem ogrzewania jednorurowego z by-paem i zaworami ręcznymi na pionach. Przy grzejnikach zawory ręczne odcinające. Inwetycja przebiegała kilkuetapowo. W 1992 roku ytem ogrzewania zotał przeprojektowany i grzejniki zotały wypoażone w zawory termotatyczne RA-D oraz podzielniki koztów. W 1995 roku zrobiono docieplenie ścian i wymieniono okna. W 26 roku, ponownie podjęto kroki zmierzające do poprawy dytrybucji ciepła. U podtawy pionów zamontowano automatyczne ograniczniki przepływu (AB-QM) z iłownikami termicznymi (TWA) i termotatami przylgowymi (AT). W tym amym czaie podobny budynek tojący obok pozotał bez zmian w równoważeniu pionów. Dzięki temu możemy porównać zużycie ciepła w obu budynkach. Zatoowane tu rozwiązanie pozwala regulować temperaturę powrotu na pionach. Podcza częściowego obciążenia, kiedy przepływ przez niektóre grzejniki zotaje zamknięty, (działanie ) temperatura powrotu wzrata. Oznacza to, że gorąca woda niepotrzebnie cyrkuluje w intalacji. GRZEJNIKI GRZEJNIKI Kalkulacja oparta o ceny lokalnego dotawcy ciepła Nakłady inwetycyjne Zużycie i ozczędność energii w budynku Budynek 5 z AB-QM i AT ul. Sonnenwinkelweg 2-8, Sachen AB-QM (TWA+AT) 36 55 644 6144 Zużycie energii w MWh 26 27 28 171 132 124 Budynek 6 bez ul. Sonnenwinkelweg 1-16, Sachen 211 213 199 Różnica w MWh 4 81 75 Średnioroczne ozczędności 235 Urządzenia Danfo wykorzytane podcza modernizacji A Termotatyczne zawory grzejnikowe RA-D Średnice DN 1-2 (18, 13 zt.) B Automatyczny ogranicznik przepływu AB-QM z iłownikiem TWA i elementem termotatycznym AT Średnice DN 15 (36 zt.) AT PIBV Termotatyczny zawór regulacyjny PIBV Automatyczny ogranicznik przepływu AT Termotat do montażu na rurze PIBV AT WYMIENNIK CIEPŁA ZE ŹRÓDŁA CIEPŁA Wnioki Nowe rozwiązanie umożliwiające regulację ytemu jednorurowego, oparte na kontroli temperatury powrotu, przynioło dodatkowe 2% ozczędności w ciągu jednego ezonu grzewczego. W ytemie jednorurowym praca zaworów grzejnikowych powoduje odcięcie przepływu w grzejniku, ale woda wciąż płynie przez by-pa. Skutkuje to podwyżzeniem temperatury powrotu. Termotat umiezczony na rurze wychwytuje ten wzrot i ogranicza przepływ przepływ, który nie jet konieczny w ytuacji pozamykanych zaworów grzejnikowych. To rozwiązanie pozwala zwiękzyć efektywność ytemu jednorurowego i zmienia go w układ zmienno-przepływowy. Na wykreach wyraźnie widać różnice w mieięcznym zużyciu ciepła przez obydwa porównywane budynki. Cza zwrotu inwetycji poniżej 4 lat powoduje, że jet ona godna rozważenia! 2 21
Szczególnie polecana inwetycja 3.2 Intalacja jednorurowa budynek miezkalny średniej wyokości Podtawowe dane Ozczędności Inwetycja AB-QM + AB-QT Budynek średniej wyokości Miezkaniowa Dąb Szczecin, Polka Adre: ul. 26 Kwietnia Trzy bliźniacze budynki Każdy z budynków ma: Liczba pięter: 9 Liczba klatek chodowych: 5 Liczba miezkań: 18 Kubatura ogrzewana: 31 66 m 3 Liczba grzejników: 79 Liczba pionów: 97 Kozty inwetycji [ ] Średnia ozczędność energii w ezonie grzewczym [GJ] Ceny energii (DH) [ /GJ] 9,7 Cza zwrotu [lata] 3221 1283 2,6 Zużycie 12 1 8 6 4 2 Sezon grzewczy 26/27 27/28 28/29 29/21 Inwetycja Budynek powtał w 1976 roku w technologii wielkiej płyty. Nazywany jet budynkiem typu Leningrad zaprojektowano go i wyprodukowano pozczególne elementy w ST. Peterburgu w Roji. Oryginalny ytem ogrzewania to typowa intalacji jednorurowa z ręcznymi zaworami trójdrogowymi przy grzejnikach. Funkcjonował w nim typowy ytem ogrzewania jednorurowego z by-paem i zaworami ręcznymi na pionach. Przy grzejnikach zawory ręczne odcinające. Inwetycja przebiegała kilkuetapowo. W 1992 roku ytem ogrzewania zotał przeprojektowany i grzejniki zotały wypoażone w zawory termotatyczne RA-D oraz podzielniki koztów. W 1995 roku zrobiono docieplenie ścian i wymieniono okna. W 26 roku ponownie podjęto kroki zmierzające do poprawy dytrybucji ciepła. U podtawy pionów zamontowano automatyczne ograniczniki przepływu (AB-QM) z iłownikami termicznymi (TWA) i termotatami przylgowymi (AT). W tym amym czaie podobny budynek tojący obok pozotał bez zmian w równoważeniu pionów. Dzięki temu możemy porównać zużycie ciepła w obu budynkach. Zatoowane tu rozwiązanie pozwala regulować temperaturę powrotu na pionach. Podcza częściowego obciążenia, kiedy przepływ przez niektóre grzejniki zotaje zamknięty (działanie ) temperatura powrotu wzrata. Oznacza to że gorąca woda niepotrzebnie cyrkuluje w intalacji. GRZEJNIKI GRZEJNIKI Zawory AB-QM i AB-QT zotały zaintalowane w grudniu 29 Nakłady inwetycyjne Zużycie i ozczędność energii w budynku (ezon grzewczy) Zużycie energii w ezonie grzewczym [GJ] Automatyczny ogranicznik przepływu z termotatem bezpośredniego działania (AB-QM +AB-QT) 291 2763 5238 3221 Skorygowane zużycie energii (metoda topnio-dni) [GJ] Średnia temperatura zewnętrzna w ezonie grzewczym [ C] Średnia ozczędność energii z trzech ezonów [GJ] Podjęte działania 26/27 11355,4 11615,8 6,1 27/28 143,5 9697, 3,9 28/29 1795,5 1,8 3,3 29/21 9876,6 9154,8 2,2 1283 Intalacja AB-QM i AB-QT Urządzenia Danfo wykorzytane podcza modernizacji A Termotatyczne zawory grzejnikowe RA-D Średnice DN 15-2 B Automatyczny ogranicznik przepływu AB-QM z iłownikiem TWA i elementem termotatycznym AT Średnice DN 15 (97 zt.) QT PIBV Termotatyczny zawór regulacyjny PIBV Automatyczny ogranicznik przepływu AT Termotat do montażu na rurze PIBV QT WYMIENNIK CIEPŁA ZE ŹRÓDŁA CIEPŁA Wnioki To nowe rozwiązanie polegające na regulacji przepływu w zależności od temperatury na powrocie powoduje przekztałcenie ytemu jednorurowego (tało-przepływowego), w zmienno-przepływowy. Zbędny przepływ w pionach (wytępujący, gdy zawory grzejnikowe odcinają grzejniki), zotaje ograniczony do minimum przez zawory równoważące bezpośredniego działania, zaintalowane na każdym z pionów. Już ame AB-QM gwarantują prawidłowe równoważenie przepływu między pionami, ale dopiero zatoowanie AB-QT (termotat na zaworze) pozwala na kontrolę temperatury powrotu. Takie rozwiązanie daje możliwość oiągnięcia korzyści finanowych, co udowadnia ten przykład. Jednocześnie odpowiednie równoważenie ytemu to także brak karg miezkańców na niedogrzewanie pomiezczeń nawet podcza otrej zimy. To nowe rozwiązanie Danfo dla ytemów grzewczych jednorurowych oparte na automatycznym ograniczniku przepływu z termotatem bezpośredniego działania (AB-QM +AB-QT), pozwala na oiągnięcie dużych ozczędności w zużyciu energii, przy jednoczenym poprawieniu komfortu wewnątrz budynku! Cza zwrotu inwetycji jet krótzy niż 3 lata! 22 23
Szczególnie polecana inwetycja 3.3 Intalacja jednorurowa budynek miezkalny średniej wyokości Podtawowe dane Ozczędności Inwetycja ASV-Q Budynek średniej wyokości Miezkaniowa VIZAFAGÓ 19 Budapezt, Węgry Adre: Nepfürdő u. 19 Liczba pięter: 1 Liczba klatek chodowych: 6 Liczba miezkań: 26 Kubatura ogrzewana: 4 892 m 3 Liczba grzejników: 14 Liczba pionów: 128 Kozty inwetycji [ ] Średnie roczne ozczędności 153 1491,5 Ceny energii (DH) [ /GJ] 11,99 Zużycie Ozczędność energii [%] 13 16 12 14 11 12 1 1 9 8 8 6 7 4 6 2 21 22 23 24 25 26 27 28 Cza zwrotu [lata],8 Inwetycja Budynek powtał w 1978 roku w technologii wielkiej płyty. Funkcjonował w nim typowy ytem ogrzewania jednorurowego z by-paem i zaworami ręcznymi na pionach. Przy grzejnikach zawory ręczne odcinające. Proce termomodernizacji budynku jezcze nie jet zakończony. W 22 roku w czaie przerwy w ezonie grzewczym zmodernizowano jedynie ytem grzewczy pod kątem dytrybucji ciepła zrobiono to ze względu na dużą ilość karg płynących do miezkańców. GRZEJNIKI GRZEJNIKI Kalkulacja oparta o ceny lokalnego dotawcy ciepła Nakłady inwetycyjne Zużycie i ozczędność energii w budynku Ogranicznik przepływu 128 13173 1857 153 Energia zużyta na ogrzewanie [GJ] Skorygowane zużycie energii 3,59 C [GJ] Ozczędności w % w porównaniu do 21 Średnia temperatura zewnętrzna [ C] Średnia roczna ozczędność energii (GJ) Podjęte działania 21 11486 11486 3,6 22 9197 1713 6,7% 4,8 Intalacja ograniczników przepływu na pionach Urządzenia Danfo wykorzytane w czaie modernizacji (22) Ogranicznik przepływu ASV-Q (poprzednik AB-QM) Średnice DN 15-25 (26, 68, 34 zt.) 23 11395 156 12,5% 2,5 24 9624 1117 11,9% 4, 25 114 9915 13,7% 3,4 1491,53 26 9619 9889 13,9% 3,8 27 8832 1418 9,3% 4,9 Nowy węzeł cieplny 28 918 159 7,8% 4,7 PIBV PIBV Poprzednie rozwiązanie Aktualne rozwiązanie Termotatyczny zawór regulacyjny PIBV Automatyczny ogranicznik przepływu WYMIENNIK CIEPŁA ZE ŹRÓDŁA CIEPŁA Wnioki, w którym dokonano inwetycji jet dobrze widoczny na wykreie pokazującym ozczędności energii. W 22 ą one mniej więcej o połowę mniejze niż w natępnym roku, ponieważ modernizacji dokonano w lecie, a więc zmieniła ona zużycie energii tylko przez połowę roku. Zużycie energii wzroło nieznacznie po 27, kiedy to zotał zmodernizowany węzeł cieplny. Od tego momentu tało ię możliwe podnieienie temperatury powrotu, w celu dotarczenia odpowiedniej ilości ciepła do miezkań na parterze. Przy zatoowaniu ograniczników przepływu u podtawy każdego z pionów powrotnych, dytrybucja wody w ytemie poprawia ię w poób znaczący, co daje możliwość zaozczędzenia ~11 13% energii. Nowy węzeł cieplny daje możliwość podnieienia komfortu użytkowników. 24 25
Szczególnie polecana inwetycja 4.1 Intalacja ciepłej wody użytkowej długi budynek miezkalny Podtawowe dane Ozczędności Inwetycja MTCV Długi budynek Miezkaniowa Wpólny Dom Szczecin, Polka Adre: Zakole 27-36, Szczecin, Polka Liczba pięter: 5 Liczba klatek chodowych: 1 Liczba miezkań: 73 Kubatura ogrzewana: 14 938 m 3 Liczba pionów: 4 Kozty inwetycji [ ] Średnie roczne ozczędności 2353 43,1 Ceny energii (DH) [ /GJ] 13,2 Zużycie 25 2 15 1 5 Ozczędność energii [%] 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 4 3 2 1-1 -2 Cza zwrotu [lata],41 Inwetycja Renowacja tego budynku rozpoczęła ię w 1996 roku zaintalowaniem termotatycznych zaworów grzejnikowych i realizowana była wieloetapowo. W 26 roku zmodernizowano ytem ciepłej wody użytkowej. Analizując zebrane dane dotyczące zużycia energii dobrze widać tendencje (w %). Wyjściowo ytem wypoażony był w piony wody cyrkulacyjnej równoważone zaworami ręcznymi. Nadprzepływy i wyoka temperatura wody wracającej z intalacji, była więc typowa dla takiego układu. Po modernizacji cyrkulacja tała ię energoozczędna dzięki regulacji temperatury. Kalkulacja oparta o ceny lokalnego dotawcy ciepła Nakłady inwetycyjne Zużycie i ozczędność energii w budynku Zużycie energii (cwu) [GJ] Ozczędności w % w porównaniu ze średnią wartością z lat 1999-25 MTCV u podtawy pionów 4 2167 187 2353 Średnie roczne ozczędności Podjęte działania 1999 192-11,9% 2 1841-7,3% 21 1728 -,7% 22 1658 3,4% Coraz więcej użytkowników intaluje indywidualne wodomierze 23 1596 7,% Urządzenia Danfo wykorzytane w czaie modernizacji (26) A Wielofunkcyjny termotatyczny zawór cyrkulacyjny Średnica DN 2 (4 zt.) ŹRÓDŁO CIEPŁEJ WODY MTCV MTCV MTCV 24 1665 3,% 25 163 6,6% 26 1566 8,7% Intalacja MTCV 27 1436,8 16,3% 28 1134,4 33,9% 43,1 ZIMNA WODA MTCV Wielofunkcyjny termotatyczny zawór cyrkulacyjny Wnioki W pierwzych latach (1999-23) zużycie energii malało ytematycznie w związku z tym, że coraz więcej właścicieli miezkań zakładało wodomierze w woich miezkaniach. Zapoczątkowało to proce ozczędzania energii. Zużycie energii utabilizowało ię w latach 24-26. Po zaintalowaniu wielofunkcyjnych termotatycznych zaworów cyrkulacyjnych MTCV, ozczędności natychmiat wyraźnie wzroły. W kolejnym ezonie, po roku oberwacji pracy intalacji, zadecydowano o zmniejzeniu temperatury wody wracającej z cyrkulacji, w celu dalzego zwiękzenia ozczędności. Ozczędności wyrażone w % wzroły z 16% do 34%. Cza zwrotu inwetycji poniżej 1/2 roku! 26 27
Szczególnie polecana inwetycja 4.2 Intalacja ciepłej wody użytkowej długi budynek miezkalny Długi budynek Miezkaniowa Oiedle Młodych Poznań, Polka Podtawowe dane Adre: Tyiąclecia 16-42, 26-29, 33-42 Liczba pięter: 5 Liczba klatek chodowych: 1 Liczba budynków: 3 Liczba pionów: 6 Ozczędności Inwetycja Kozty inwetycji [ ] Średnie roczne ozczędności Ceny energii (DH) [ /GJ] 7,77 Cza zwrotu [lata] MTCV 4475 92,3,63 Zużycie 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Ozczędność energii [%] Ozczędność energii [%] 35 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 4 3 25 2 15 1 5 Inwetycja Renowacja tego budynku rozpoczęła ię w 1994 roku zaintalowaniem termotatycznych zaworów grzejnikowych i realizowana była wieloetapowo. W 23 roku zmodernizowano ytem ciepłej wody użytkowej. Wyjściowo ytem wypoażony był w piony wody cyrkulacyjnej, równoważone zaworami ręcznymi. Nadprzepływy i wyoka temperatura wody wracającej z intalacji, była więc typowa dla takiego układu. Po modernizacji cyrkulacja tała ię energoozczędna dzięki regulacji temperatury. Kalkulacja oparta na danych z lat 1998-22 w porównaniu do roku 23 Nakłady inwetycyjne Zużycie i ozczędność energii w budynku Zużycie energii (cwu) [GJ] Ozczędności w % w porównaniu ze średnia wartością z lat 1998-23 MTCV u podtawy pionów 6 3251 1224 4475 Średnie roczne ozczędności Podjęte działania 1998 4142 1999 467 2 4689 21 3979 22 3593 Urządzenia Danfo wykorzytane w czaie modernizacji (23) A Wielofunkcyjny termotatyczny zawór cyrkulacyjny Średnica DN 2 (6 zt.) ŹRÓDŁO CIEPŁEJ WODY MTCV MTCV MTCV 23 3788 13,% Intalacja MTCV 24 3554 18,4% 25 3342 23,2% 26 2833 34,9% 92,3 27 3456 2,6% 28 3223 26,% ZIMNA WODA MTCV Wielofunkcyjny termotatyczny zawór cyrkulacyjny Wnioki W pierwzych latach (1999 23) zużycie energii malało ytematycznie w związku z tym, że coraz więcej właścicieli miezkań zakładało wodomierze w woich miezkaniach. Zapoczątkowało to proce ozczędzania energii. Po zaintalowaniu wielofunkcyjnych termotatycznych zaworów cyrkulacyjnych MTCV, zużycie energii wzroło w związku z odpowiednim zrównoważeniem i dotarczeniem odpowiedniej ilości wody cyrkulacyjnej do nawet najdalzych pionów. W kolejnym ezonie, po roku oberwacji pracy intalacji zadecydowano o zmniejzeniu temperatury wody wracającej z cyrkulacji, w celu dalzego zwiękzenia ozczędności. Ozczędności wyrażone w % wzroły z 18% do nawet 35%. Cza zwrotu inwetycji poniżej 1 roku! 28 29
Szczególnie polecana inwetycja 4.3 Intalacja ciepłej wody użytkowej wyoki budynek miezkalny Podtawowe dane Ozczędności Inwetycja MTCV Budynek wyoki Miezkaniowa Oiedle Młodych Poznań, Polka Adre: Tyiąclecia 7 Liczba pięter: 16 Liczba klatek chodowych: 2 Liczba miezkań: 128 Kubatura ogrzewana: 19 5 m 3 Liczba pionów: 15 Kozty inwetycji [ ] Średnie roczne ozczędności 1119 292,4 Ceny energii (DH) [ /GJ] 8,79 Zużycie 25 2 15 1 5 Ozczędność energii [%] 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 4 3 2 1-1 Cza zwrotu [lata],44 Inwetycja Renowacja tego budynku rozpoczęła ię w 1994 roku zaintalowaniem termotatycznych zaworów grzejnikowych i realizowana była wieloetapowo. W 23 roku zmodernizowano ytem ciepłej wody użytkowej. Wyjściowo ytem wypoażony był w piony wody cyrkulacyjnej, równoważone zaworami ręcznymi. Nadprzepływy i wyoka temperatura wody wracającej z intalacji, była więc typowa dla takiego układu. Po modernizacji cyrkulacja tała ię energoozczędna dzięki regulacji temperatury. Kalkulacja oparta na danych z lat 1998-22 w porównaniu do lat 24-28 Nakłady inwetycyjne Zużycie i ozczędność energii w budynku Zużycie energii dla DHW [GJ] Ozczędności w % w porównaniu ze średnia wartością z lat 1998-22 MTCV u podtawy pionów 15 813 36 1119 Średnia roczna ozczędność energii (GJ) Podjęte działania 1998 1915 -,3% 1999 235-6,6% 2 1855 2,8% 21 1956-2,4% 22 1785 6,5% Urządzenia Danfo wykorzytane w czaie modernizacji (23) A Wielofunkcyjny termotatyczny zawór cyrkulacyjny Średnica DN 2 (15 zt.) ŹRÓDŁO CIEPŁEJ WODY MTCV MTCV MTCV 23 1416 25,8% Intalacja MTCV 24 1722 9,8% 25 189 5,3% 26 1568 17,9% 292,4 27 1746 8,6% 28 144 24,6% ZIMNA WODA MTCV Wielofunkcyjny termotatyczny zawór cyrkulacyjny Wnioki W pierwzych latach (1998-22) zużycie energii wahało ię, ale średnie zużycie było na doyć dużym poziomie. 23, w którym zamontowano MTCV dał znaczny padek zużycia energii. W natępnych latach poziom zużycia również wahał ię, ale jego średnia wartość oiągnęła znacznie niżzy poziom. Wahania powodowane ą prawdopodobnie nawykami miezkańców i ich ilością. Średnia roczna wartość ozczędności energii wynoi prawie 3 GJ rocznie. W tego typu budynkach gdzie piony zailające nie ą zbyt długie, potencjał ograniczania zużycia energii jet mniejzy, ale i nakłady inwetycyjne ą niewielkie. Cza zwrotu inwetycji poniżej 6 mieięcy! 3 31
Szczególnie polecana inwetycja 5.1 Sytem klimatyzacji budynek biurowy Podtawowe dane Ozczędności Inwetycja Tradycyjny AB-QM renowacja Inwetycja w AB-QM budynek biurowy Centrum biurowe V Parku Praga, Czechy Adre: Prague-Chodov, Liczba odbiorników: 35 Kubatura ogrzewana: 31 376 m 3 Liczba pięter: 4 Typ równoważenia: Budynek 1: równoważenie zaworami ręcznymi i zawór regulacyjny z iłownikiem przy każdym odbiorniku Budynek 2: zawory przy każdym odbiorniku Kozty inwetycji [ ] Średnie roczne ozczędności Ceny energii (DH) [ /GJ] 9,12 Cza zwrotu [lata] 24 582-27 937 3355 48 924 48 924 9,12 9,12 5,2,6 Zużycie Ozczędność energii [%] 3 25 2 15 1 5 Mieiąc IV V VI VII VIII IX Tradycyjna regulacja Regulacja AB-QM Ozczędności w % 6 5 4 3 2 1 Inwetycja Projekt Office Park wytartował w 24 roku. Pierwze ześć budynków zotało wypoażone w tradycyjny tałoprzepływowy ytem grzewczo/chłodzący. To znaczy, że praca fan-coili regulowana jet przez zawory trójdrogowe z iłownikiem ON/OFF, a praca centrali klimatyzacyjnej przez zawory trójdrogowe z iłownikami modulowanymi -1 V. Za rozdział wody odpowiadają zawory ręczne równoważące. Uruchomienie ytemu zotało zrealizowane przez firmę zewnętrzną. W 27 roku Danfo zaoferował nową technologię opartą na niezależnych od wahań ciśnienia zaworach równoważących. RC RC KLIMAKONWEKTORY (FCU) RC BELKI CHŁODZĄCE Kalkulacja oparta o ceny lokalnego dotawcy ciepła Nakłady inwetycyjne zużycie i ozczędność energii w budynku latem 27 Tradycyjna regulacja MBV AB-QM przy każdym odbiorniku 35 22292 229 24582 35 26372 1565 27937 27 Zużycie energii (chłodzenie) regulacja tradycyjna [GJ] Zużycie energii (chłodzenie) regulacja AB-QM [GJ] Ozczędności w % Kwiecień 16 585 9 487 42,8% Urządzenia Danfo wykorzytane w czaie modernizacji (27) A Automatyczny ogranicznik przepływu AB- QM do regulacji fan-coili Średnice DN 15-25 (3 zt.) AHU BMS Maj 21 569 1 424 51,7% Czerwiec 28 353 14 526 48,8% Lipiec 26 9 2 366 21,7% Sierpień 25 396 19 191 24,4% Wrzeień 12 67 7 61 39,7% Suma 13 519 81 595 38,2% B Automatyczny ogranicznik przepływu AB-QM do regulacji central klimatyzacyjnych Średnice DN 4-65 (5 zt.) AGREGAT WODY LODOWEJ VSD Automatyczny ogranicznik przepływu RC Regulator pokojowy BMS Sytem zarządzający budynkiem VBS Pompa elektroniczna Wnioki Powyżze liczby pokazują, że toując AB-QM, jako ograniczniki przepływu i zawory regulacyjne możemy oiągnąć średnio bliko 4% ozczędności w zużyciu energii w porównaniu do tradycyjnego ytemu. Z punktu widzenia koztów inwetycji, różnice między tymi dwoma rozwiązaniami to tylko 13%. Cza zwrotu ponieionych nakładów to niecałe 8 mieięcy! W przypadku renowacji cza zwrotu nie jet już tak krótki. Wynoi on 5 lat i 3 mieiące, co nadal czyni go opłacalną intytucją, zwłazcza jeżeli weźmiemy pod uwagę zwiękzenie komfortu wewnątrz budynku. 32 33
Szczególnie polecana inwetycja 5.2 Sytem klimatyzacji i ogrzewania budynek biurowy średniej wyokości budynek biurowy Centrum biurowe Bakat Center Budapezt, Węgry Podtawowe dane Adre: Ráday u. 51 Typ ytemu: czterorurowy, grzanie/chłodzenie Liczba odbiorników: 112 zt., 56 grzanie, 56 chłodzenie Kubatura ogrzewana/ /chłodzona: 431 m 3 Liczba pięter: 7 Typ równoważenia: ręczne i zawór trefowy przy FC Po renowacji: na FC Ozczędności Inwetycja Kozty inwetycji [ ] Średnie roczne ozczędności [kwh] Ceny energii (gaz) [ /GJ] / [ /kwh] 5,53 Cza zwrotu [lata] AB-QM renowacja grzanie* chłodzenie 3933 183,8 5199 4 858,184 3,9,7 Zużycie energii grzanie [GJ] 12 1 8 6 4 2 27 28 29 Zużycie energii chłodzenie [GJ] 25 2 15 1 5 27 28 29 Inwetycja Ten budynek biurowy zotał zbudowany w 22 roku. Wypoażony jet w typowy ytem czterorurowy ze zmiennym przepływem. Klimakonwektory wypoażone były w zawory regulacyjne z iłownikami ON/OFF terowanymi przez termotat pokojowy. Równoważenie hydrauliczne realizowane za pomocą zaworów ręcznych. W 28 roku, w związku z wyokimi rachunkami za zużytą energię i niezadowoleniem właścicieli pomiezczeń i użytkowników, zdecydowano ię na zmianę poobu równoważenia. Zatoowano zawory AB-QM, nie zmieniając iłowników, które przy odpowiednim adapterze mogły wpółpracować z zaworami. Nie dokonywano żadnych zmian w regulacji pracy centrali klimatyzacyjnej. RC RC KLIMAKONWEKTORY (FCU) RC BELKI CHŁODZĄCE *Rzeczywity okre zwrotu inwetycji dla intalacji grzewczej jet lepzy po modernizacji przeprowadzonej w 28 roku Nakłady inwetycyjne Zużycie i ozczędność energii w budynku latem 27 AB-QM dla grzania 56 3411 522 3933 AB-QM dla chłodzenia 56 4639 56 5199 Zużycie energii grzanie [GJ]* Zużycie energii chłodzenie [kwh]** Podjęte działania Urządzenia Danfo wykorzytane w czaie modernizacji (28) AHU BMS Zużycie energii Zużycie energii korygowane do temp. 4,9 C Średnia temperatura zewnętrzna [ C] Średnia roczna ozczędność Zużycie energii 27 112, 112, 4,9 211 429 Średnie roczne zużycie A Automatyczny ogranicznik przepływu AB-QM do regulacji fan-coili Średnice DN 1-2 (56+56 zt.) 28 115, 176,2 4,7 43,8 193 545 17 884 Intalacja AB-QM 29 93, 796,1 3,9 323,9 147 598 63 831 Średnio 183,8 4 858 * Zużycie energii dotyczy także cwu. Ponieważ jednak żadne inne prace modernizacyjne w oberwowanym okreie nie były prowadzone możemy przyjąć, że ozczędności pochodzą z zatoowanych elementów. ** Zużycie energii dotyczy także świateł, windy itd. Ponieważ jednak żadne inne prace modernizacyjne w oberwowanym okreie nie były prowadzone możemy przyjąć, że ozczędności pochodzą z zatoowanych elementów. AGREGAT WODY LODOWEJ VSD Automatyczny ogranicznik przepływu RC Regulator pokojowy BMS Sytem zarządzający budynkiem VBS Pompa elektroniczna Wnioki Powyżze liczby pokazują, że toując AB-QM jako ograniczniki przepływu i zawory regulacyjne, możemy oiągnąć znaczące ozczędności w zużywanej energii w porównaniu z ręcznym równoważeniem. Średnie roczne ozczędności ięgają 2 GJ po tronie grzania i 4 ty. kwh po tronie chłodzenia. Biorąc pod uwagę nakłady inwetycyjne i cza zwrotu, w przypadku ogrzewania wyniół 3,7 roku i jet on akceptowalny, natomiat w przypadku chłodzenia cza zwrotu wynoi,7 roku. Jet to bardzo opłacalna inwetycja, zczególnie jeżeli weźmiemy pod uwagę wzrot wydajności energetycznej i poprawę komfortu wewnątrz budynku w przypadku zatoowania zaworów AB-QM. Przykład ten pokazuje zaadność modernizacji ytemu. 34 35
Szczególnie polecana inwetycja 5.3 Kozty pompowania w budynku użyteczności publicznej aplikacja chłodnicza FAN COIL UNITS (FCU) Podtawowe dane Ozczędności Inwetycja Tradycyjny z AB-QM budynek użyteczności publicznej Centrum handlowe Tamplne, Singapur Adre: Tampine Central 35 way MCV 3 way MCV 3 way MCV Aplikacja centrali PIBV klimatyzacyjnej: PIBV PIBV Pomiar 1: AHU wypoażona w tradycyjny element regulacyjny (ręczne równoważenie i zawór CHILLED PANELS z iłownikiem jako ytem tałoprzepływowy Pomiar 2: AHU wypoażona PIBV w zawór jako ytem PIBV PIBV zmiennoprzepływowy. 3 way MCV 3 way MCV 3 way MCV Kozty inwetycji [ ] Roczne kozty pompowania [kwh/ahu]* Średnie roczne ozczędności / [kwh] Ceny energii (gaz) [ /GJ] / [ /kwh],84 7296 1127 3356 394,84 Tranfer ciepła [%] 12 1 8 6 4 2 Przepływ [%] 5 1 15 2 25 3 Cza zwrotu [lata] 3,4 Zawór tradycyjny AB-QM Inwetycja Wybrany budynek to centrum handlowe. Podtawowym celem ekperymentu było udowodnienie energoozczędności i efektywności zatoowania zaworów AB-QM w porównaniu z tradycyjnym, tało- -przepływowym ytemem regulacji. Najpierw zotały pomierzone parametry pracy centrali wentylacyjnej przepływ, temperatura wody powrotnej, temperatura nadmuchiwanego powietrza oraz temperatura w pomiezczeniach. Natępnie użyto do regulacji pracy tej centrali zawór AB-QM i ponownie pomierzono powyżze parametry. Regulacja pracy centrali odbywała ię przy użyciu proporcjonalnego regulatora -1 V. Do pomiarów wybrano obiegi pomiezczeń o takiej amej powierzchni i podobnych warunkach zewnętrznych (uytuowanie względem tron świata, wielkość okien itd.). RC PIBV Zawór 3 drogowy MCV RC Zawór 3 drogowy MCV RC AHU KLIMAKONWEKTORY (FCU) PIBV AGREGAT WODY LODOWEJ BELKI CHŁODZĄCE Długość ezonu 33 dni, godziny pracy: 16 godzin/dzień Nakłady inwetycyjne Przepływ obliczony na podtawie wydajności chłodniczej i padku temperatury w centrali w różnych aplikacjach Intalacja AB-QM 1 14 123 1127 Urządzenia Danfo wykorzytane w czaie modernizacji (28) A Automatyczny ogranicznik przepływu AB-QM do regulacji centrali klimatyzacyjnej Średnice DN 5 (1 zt.) Przedtawione tu dane dotyczą pracy pojedynczej centrali. MCV Zawór regulacyjny z napędem Automatyczny ogranicznik przepływu AHU Centrala klimatyzacyjna AHU BMS Przepływ [l/h] 6 5 4 3 2 1 Wydajność chłodnicza [W] Przepływ [l/h] 75 77 79 81 83 85 87 89 *LMTD [K] 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 6 5 4 3 2 1 Tradycyjny zawór. Średnio: przepływ = 35. l/h, wydajność = 87. W AB-QM. Średnio: przepływ = 16. l/h, wydajność = 79. W Tradycyjny zawór. Średnio: przepływ = 35. l/h, ΔT = 2,6 K AB-QM. Średnio: przepływ = 16. l/h, ΔT = 5 K *LMTD średnia logarytmiczna różnica temperatur AGREGAT WODY LODOWEJ VSD Automatyczny ogranicznik przepływu AHU Centrala klimatyzacyjna Wnioki Z powyżzych danych wyraźnie widać, że tradycyjny ytem wymaga ciągłego przepływu niezależnie od zapotrzebowania. W przypadku zatoowania zaworu AB-QM średni przepływ w ezonie jet mniejzy niż połowa nominalnego. Daje nam to ogromny potencjał do ozczędzania zużycia energii. Zapotrzebowanie na energię związaną z pracą pomp jet mniejze niż 54%. Możemy więc powiedzieć, że kozty pompowania padają do 46% w porównaniu z rozwiązaniem tradycyjnym. Biorąc pod uwagę nakłady inwetycyjne i cza zwrotu, który w tym przypadku wyniół 3,4 roku jet to bardzo opłacalna inwetycja. Szczególnie jeżeli weźmiemy pod uwagę wzrot wydajności energetycznej i poprawę komfortu wewnątrz budynku, w przypadku zatoowania zaworów AB-QM zaadność modernizacji ytemu jet nie do zakwetionowania. Szczególnie polecana inwetycja 36 37
Szczególnie polecana inwetycja długoterminowa! 6.1 Ozczędność energii w makrokali Podtawowe dane Ozczędności Ogrzewanie [GJ] Ciepła woda [GJ] Ogrzewanie [MW] Ciepła woda [MW] dużo różnych budynków Miezkaniowa Wpólny Dom, Szczecin, Polka Liczba budynków: 149 wielorodzinnych i 199 jednorodzinnych w tym 61 wyokich 12 kondygnacyjnych, 88 nikich 5 kondygnacyjnych Liczba miezkań: 12 Powierzchnia ogrzewana: 6 m 2 Liczba miezkańców: 31 Zużycie energii w 1995 436 778 Zużycie energii w 25 18 586 259 842 124 499 Moc zamówiona w 1995 Moc zamówiona w 25 51 28 29 8 Przybliżony cza zwrotu całej inwetycji 3,8 roku Redukcja zużycia [%] 59% 52% 43% 72% Sytuacja przed renowacją Standardem we wzytkich budynkach ą nieizolowane ściany i oryginalne okna. Ogrzewanie dwururowe z ręcznymi zaworami przy grzejnikach i ręcznymi zaworami równoważącymi na pionach. Temperatura zailania i powrotu 9/7 C. Budynki zailane z węzłów cieplnych. 9% budynków jet wypoażonych w intalację ciepłej wody użytkowej. Intalacja cyrkulacyjna kryzowana zaworami ręcznymi. Temperatura wody na wylewkach 55 C Sytem po renowacji Ściany, dach i piwnice zaizolowane zgodnie z obowiązującymi normami. Wzytkie grzejniki wypoażone w zawory termotatyczne grzejnikowe i podzielniki koztów. Optymalne równoważenie ytemu przez automatyczne regulatory różnicy ciśnienia u podtawy pionów. Intalacja ciepłej wody użytkowej regulowana przez termotatyczne zawory cyrkulacyjne. Inwetycja 93% budynków powtało przed 1992 rokiem. Proce modernizacji rozpoczęto w 1995 a zakończono w 25 roku. W przeciągu tych 1 lat zaizolowane zotało 41852 m 2 ścian i połowa dachów, wymieniono 17 okien. Jednocześnie ytemy grzewcze i ciepłej wody użytkowej wypoażono w zawory termotatyczne, automatyczne zawory regulacyjne i termotatyczne zawory cyrkulacyjne. W tym amym czaie rozpoczęto również montaż podzielników koztów w celu zmotywowania do ozczędności i umożliwienia indywidualnego rozliczania zużycia ciepła. Inwetycja obejmowała także modernizację 128 węzłów cieplnych, a 3 duże zotały podzielone na 15 mniejzych i wypoażone w regulatory pogodowe. Modernizacja była przeprowadzana ukceywnie budynek po budynku. Środki finanowe pozwalały na przeprowadzenie wyżej wymienionych prac w 8 do 14 budynkach rocznie. Moc zamówiona [MW] 6 4 2 1 Moc zamówiona z PEC w MW dla ogrzewania i cwu 1995 1996 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 ogrzewanie ciepła woda Zużycie 5 45 4 35 3 25 2 15 1 Zużycie energii dla potrzeb ogrzewania i cwu 1995 1996 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 ogrzewanie ciepła woda Modernizacja dała efekt w potaci redukcji mocy zamówionej przez Spółdzielnię: redukcja o 43% dla ytemu grzewczego. Z 51 MW w 1995 na 29 MW w 25, redukcja o 72% dla ytemu cwu. Z 28 MW w 1995 na 8 MW w 25. Te ozczędności również wpływają na całkowite opłaty za energię ponozone przez użytkowników końcowych. Urządzenia Danfo użyte w czaie modernizacji A Termotatyczne zawory grzejnikowe na każdym grzejniku: RTD-N + głowica RTD. Średnice DN 1, 15, 2. W umie 37 zt. B Pary automatycznych zaworów równoważących u podtawy pionów: ASV-PV + ASV-M. Średnice DN 15-32. W umie 93 zt. Danfo i 53 zt. innych producentów C Termotatyczne zawory cyrkulacyjne, werja podtawowa. Średnie DN 15, 2. W umie 3 zt. [GJ] 18 16 14 12 1 8 6 4 2 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Ceny energii Ceny energii w Polce Wnioki Całkowite wydatki Spółdzielni związane z ogrzewaniem zotały zredukowane z 12 415 487 PLN w 1998 roku do 1 625 818 PLN w 25 roku. dziiaj płaci 15% mniej niż w 1998 roku, pomimo że ceny energii wzroły w tym czaie o 52%. Całkowite wydatki Spółdzielni związane z ciepłą wodą użytkową zotały zredukowane z 6 629 81 PLN w 1998 roku do 4 944 74 PLN w 25 roku. dziiaj płaci 24% mniej niż w 1998 roku., pomimo że ceny energii wzroły w tym czaie o 52%. Z odpowiednim i kompetentnym dotawcą rozwiązań, możliwe jet oiągnięcie naprawdę wyokich ozczędności zużycia energii, a co za tym idzie pieniędzy. Przybliżony cza zwrotu inwetycji w tym konkretnym przypadku wyniół 3,8 roku. 38 39