Zarządzanie w odlewnictwie Fundusze unijne szansą na rozwój polskich odlewni Wejście Polski do Unii Europejskiej przyczyniło się do wzmocnienia pozycji polskich firm, a przez to także pozycji Polski na rynku europejskim. Spowodowane to zostało zwiekszeniem ich konkurencyjności, głównie przez poprawę jakości produktów. Osiągnięto ją dzięki wprowadzaniu do produkcji nowoczesnych technologii oraz maszyn i urządzeń. Działania te możliwe były w większości dzięki dobremu wykorzystaniu unijnych środków pomocowych. Spośród nowych państw członkowskich Polska jest największym beneficjentem środków pomocowych UE przyznanych na lata 2007 2013. Fundusze Europejskie na lata 2007 2013 mogą mieć szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach życia. O dofinansowanie projektow może ubiegać się wielu wnioskodawców. Polscy przedsiębiorcy mogą uzyskać wsparcie z następujących Programów: Program Infrastruktura i Środowisko, Program Innowacyjna Gospodarka, Program Kapitał Ludzki, Program Rozwój Polski Wschodniej, Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej, 16 Programów Regionalnych. Poniżej przedstawimy krótką charakterystykę programów, które powinny zainteresować kierownictwo polskich odlewni oraz przykłady dobrych praktyk w przemyśle odlewniczym. Program Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ) Celem programu jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. Przedsiębiorcy w ramach tego programu mogą uzyskać wsparcie finansowe na działania związane z usuwaniem odpadów, ścieków, poprawę sieci energetycznej itp. - czyli na te, które służą polepszeniu poziomu życia mieszkańców i poprawie atrakcyjności inwestycyjnej Polski. Wśród sektorów objętych wsparciem w ramach tego programu jest również środowisko naturalne. Możliwe jest również otrzymanie dotacji na inwestycje, które przyczynią się do ochrony środowiska. Priorytet IV - Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska Działanie 4.2. - Racjonalizacja gospodarki zasobami i odpadami w przedsiębiorstwach Program Innowacyjna Gospodarka (PO IG) Program wspiera szeroko rozumianą innowacyjność, która przyczynia się do poprawy konkurencyjnej pozycji polskiej gospodarki na arenie międzynarodowej. W ramach tego programu wspierane są projekty o zasięgu krajowym lub międzynarodowym dotyczące innowacji technologicznych (wprowadzenie nowego lub udoskonalonego produktu lub wytworzenie produktu w nowocześniejszy sposób), organizacyjnych i marketingowych będących podstawą powstania bądź rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw. Projekty dotyczące innowacji o zasięgu lokalnym i regionalnym finansowane są z 16 Regionalnych Programów Operacyjnych i Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej. PO IG skierowany jest do przedsiębiorstw oraz instytucji otoczenia biznesu i jednostek naukowych, które wspierają rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw. META-ZEL Sp. z o.o. Wprowadzenie nowych technologii odlewania ciśnieniowego umożliwiających uzyskiwanie odlewów o wysokiej zwartości Priorytet IV Inwestycje w innowacyjne Działanie 4.4. Nowe inwestycje o wysokim C e l p r o j e k t u p o l e g a ł n a w y b u d o w a n i u n o - wej odlewni w oparciu o nowoczesne innowacyjne technologie odlewnictwa ciśnieniowego. W trakcie jej budowy kierownictwo odlewni współpracowało z uczelniami takimi Zakład Metalurgiczny WSK RZESZÓW Sp. z o.o. Zmiana procesu topienia i rozbudowa formierni ręcznej w Wydziale Odlewni Żeliwa 518 Przegląd Odlewnictwa 11 12/2012
jak: Politechnika Rzeszowska, Akademia Górniczo-Hutnicza, a także Instytut Odlewnictwa. Dało to efekty w postaci wspólnych patentów, projektów i udoskonaleń techniczno-technologicznych, znacznym zwiększeniem liczby zamówień zewnętrznych z różnych gałęzi przemysłu, m.in. budowlanego, chemicznego, samochodowego, elektro-maszynowego i AGD. Pod koniec 2011 roku ukończono budowę hali przemysłowej i budynku administracyjnego a także zakończono prace wdrożeniowe nowych innowacyjnych systemów tj. chłodzenia maszyn i urządzeń, wentylacji i oczyszczania powietrza oraz systemów solarnych. Dzięki tym innowacyjnym systemom odlewnia stała się zakładem promującym ideę budownictwa zrównoważonego i w pełni ekologicznego. Rozwiązania technologiczne zastosowane w czasie budowy powodują oszczędność zużycia energii elektrycznej, ciepła i wody. Odpowiednie rozmieszczenie okien i świetlików dachowych pozwoliło na dostęp światła dziennego do prawie każdego miejsca pracy. Zastosowanie sterowników oświetlenia wpływa na możliwość regulacji natężenia oświetlenia w obszarze produkcji. W zakładzie zastosowano układ odzysku ciepła z maszyn i urządzeń, które wykorzystywane jest do gospodarowania wodą użytkową. Dzięki zastosowaniu wodooszczędnych urządzeń sanitarnych w budynku, oszczędza się około 30% wody w stosunku do tradycyjnych rozwiązań. Do ogrzewania pomieszczeń zainstalowano systemy solarne. Budynek administracyjny jest w pełni wentylowany i klimatyzowany. Istotnym elementem budowy zakładu było użycie nowych ekologicznych materiałów. W obecnym kształcie Odlewnia Ciśnieniowa META-ZEL Sp. z o.o. stała się jednym z najnowocześniejszych zakładów odlewniczych w Polsce. Dysponując odpowiednio dużym i nowoczesnym potencjałem produkcyjnym i laboratoryjno-badawczym, odlewnia jest w stanie wykonywać odlewy ze stopów Al i Zn do wszystkich segmentów przemysłu. kosztów produkcji odlewów z żeliwa sferoidalnego przy jednoczesnym podniesieniu ich jakości ich wykonania. Badania i opracowanie techniki wytwarzania innowacyjnego wysokojakościowego żeliwa ausferytycznego Priorytet I- Badania i rozwój nowoczesnych technologii Działanie 1.4. - Wsparcie projektów celowych Projekt jest w trakcie realizacji. zakończy się w 2014 roku. Jego całkowita wartość wynosi 3 129 956 zł, z czego 1 722 000 zł stanowi dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Celem projektu jest opracowanie i wdrożenie niestosowanej w polskim przemyśle odlewniczym technologii wytapiania, obróbki pozapiecowej i obróbki cieplnej nowego, wysokowytrzymałego oraz odpornego na zużycie ścierne ausferytycznego żeliwa z grafitem kulkowym. KRAKOWSKIE ZAKŁADY ODLEWNICZE ZREMB SA ODLEWNIE POLSKIE SA Opracowanie i wdrożenie innowacyjnej technologii wytapiania i obróbki pozapiecowej wysokojakościowego żeliwa sferoidalnego Priorytet I - Badania i rozwój nowoczesnych technologii Działanie 1.4. - Wsparcie projektów celowych Działanie 4.1. - Wsparcie wdrożeń wyników prac B+R Projekt jest w trakcie realizacji. Zakończy się w 2013 roku. Jego całkowita wartość wynosi 2 182 206 zł, z czego 923 550 zł stanowi dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Celem projektu jest osiągnięcie stabilizacji jakości metalurgicznej żeliwa w procesie topienia obróbki pozapiecowej i zalewania. Efektem wdrożenia inwestycji będzie obniżenie Budowa nowej odlewni i wdrożenie nowoczesnej technologii do produkcji odlewów staliwnych o podwyższonych wymaganiach technicznych Działanie 4.4 - Nowe inwestycje o wysokim Projekt polegał na budowie nowej odlewni na terenie Nowobrzeskiej Strefy Gospodarczej usytuowanej w odległości 50 km od Krakowa. Umowa z PARP o dofinansowanie inwestycji opiewała na kwotę 13 749 300,00 zł. Realizacja inwestycji, pomimo licznych trudności i nie sprzyjających warunków meteorologicznych, przebiegała zgodnie z przyjętym harmonogramem. Już 15-go grudnia w ramach rozruchu technologicznego dokonano pierwszego spustu staliwa. Efektem inwestycji jest nowoczesna odlewnia składająca się z hal produkcyjnej i pomocniczej oraz budynku techniczno-biurowego. Całkowity koszt inwestycji wyniósł 31 965 000,00 zł i był wyższy od planowanego o 4,5%. W maju 2012 roku PARP przyjął 11 12/2012 Przegląd Odlewnictwa 519
ostatnie sprawozdanie z realizacji inwestycji, rozliczył inwestycję i przekazał ostatnią ratę dotacji. VICTAULIC POLSKA Sp. z o.o. społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego oraz wsparcie dla budowy społeczeństwa obywatelskiego i nowoczesnych struktur administracyjnych państwa. Realizacja tych celów możliwa jest m.in. poprzez szkolenia, seminaria, doradztwo oraz programy rozwojowe. PO KL składa się z 10 priorytetów, które realizowane są na poziomie centralnym i regionalnym. Wdrożenie innowacyjnej technologii produkcji elementów sytemu instalacji rurowych Victaulic Działanie 4.4 - Nowe inwestycje o wysokim Projekt polegał na modernizacji wyposażenia technicznego służącego do wytwarzania odlewów poprzez budowę nowej Stacji przerobu mas i zakup dwóch linii automatycznego formowania. Ważnym elementem przy staraniu się o wspomniane środki było stworzenie koncepcji inwestycji w sposób zapewniający wprowadzenie technologii produkcji odlewów stosowanej na świecie w czasie nie dłuższym niż trzy lata. W związku z tym całość linii technologicznej wraz z wyborem urządzeń została dokonana w taki sposób aby spełnić ten warunek. W efekcie firma Victaulic Polska uzyskała opinię o innowacyjności na planowane inwestycje, która złożona została we wniosku o dofinansowanie. Po uzyskaniu wszelkich niezbędnych pozwoleń i rocznym opóźnieniu spowodowanym kryzysem gospodarczym w 2009 r, w kwietniu 2010 r. rozpoczęto budowę długo planowej inwestycji. Zgodnie z przyznanym dofinansowaniem pracę rozpoczęto od budowy nowej Stacji przerobu mas. Była ona głównym elementem całości, dzięki której Spółka zyskała możliwość produkcji znacznie lepszych jakościowo odlewów. Równocześnie rozpoczęto budowę pozostałych elementów tej inwestycji w tym zakup i montaż dwóch linii automatycznego formowania. Po ponad dwóch latach od rozpoczęcia udało się całą inwestycję zakończyć. Program Kapitał Ludzki (PO KL) Program PO KL umożliwia pełne wykorzystanie potencjału zasobów ludzkich a działania realizowane w jego ramach mają wpływać na zwiększenie konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości. W obrębie tego Programu wspierane są projekty, których celem jest wzrost zatrudnienia, i potencjału adaptacyjnego firm i ich pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia 520 Przegląd Odlewnictwa 11 12/2012 ZETKAMA SA Zielone miejsca pracy szansą na podwyższenie kwalifikacji i umiejętności pracowników przedsiębiorstwa Zetkama Priorytet VIII - Regionalne kadry gospodarki Działanie 8.1. - Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie Poddziałanie 8.1.1. - Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw Spółka pozyskała środki z Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego na realizację projektu szkoleniowego Zielone miejsca pracy szansą na podwyższenie kwalifikacji i umiejętności pracowników przedsiębiorstwa ZETKAMA. Realizacja projektu to szansa dla wszystkich pracowników zatrudnionych w Spółce na udział w projektach szkoleniowych, m.in. z zakresu jakości, zarządzania, komunikacji, organizacji pracy, negocjacji, obsługi klienta czy uprawnień zawodowych. Dla Spółki projekt stanowić będzie wsparcie w realizacji przyjętej strategii rozwoju. Środki te wspomagać będą projektowanie i wdrażanie innowacyjnych rozwiązań w kierunku eko-technologii oraz eko-technik, umożliwiające zrównoważony rozwój przedsiębiorstwa z poszanowaniem sąsiedztwa Parku Narodowego Gór Stołowych. Projekt ten realizowany będzie w okresie od 01.01.2012 r. do 31.12.2013 r. HYDRO-VACCUM Sp. z o.o. Kompetencje pracowników kluczem do rozwoju firmy Hydro-Vacuum SA Priorytet VIII - Regionalne kadry gospodarki
Działanie 8.1. - Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie Poddziałanie 8.1.1. - Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwa dla przedsiębiorstw Program realizowany w partnerstwie z Towarzystwem Naukowym Organizacji i Kierownictwa Dom Organizatora w Toruniu. Celem projektu jest poprawa konkurencyjności przedsiębiorstwa Hydro-Vacuum SA na rynku krajowym i zagranicznym w wyniku podniesienia wiedzy i umiejętności pracowników firmy poprzez szkolenia. Program Rozwój Polski Wschodniej (PO PRW) Program realizowany jest na obszarze pięciu województw (lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego), który jest zdecydowanie słabiej rozwinięty niż pozostała część Polski. Celem programu jest przyspieszenie tempa rozwoju społeczno-gospodarczego tego rejonu poprzez m.in. zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej i wizerunku Polski Wschodniej, poprawę wielu dziedzin życia społeczno-gospodarczego tego regionu oraz stworzenie nowych miejsc pracy. Na dofinansowanie w ramach tego programu mogą liczyć m.in. projekty dotyczące inwestycji w zakresie dróg, infrastruktury wspierającej działalność naukową i badawczą oraz modernizacji miejskich lub regionalnych systemów komunikacyjnych, poprawy atrakcyjności turystycznej regionu. ODLEWNIE POLSKIE SA Stworzenie w Spółce Odlewnie Polskie SA Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Komponentów Odlewniczych OBRKO Priorytet I - Nowoczesna Gospodarka Działanie 1.3. - Wspieranie Innowacji W związku z realizacją projektu powstanie w Spółce infrastruktura techniczna, służąca prowadzeniu prac badawczo-rozwojowych, których wyniki będą wdrażane w bieżącej działalności produkcyjnej. Projekt realizowany jest w latach 2009 2014. Jego całkowita wartość wynosi 17 826 383 zł, z czego 6 184 543 zł stanowi dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Wschodni Klaster Odlewniczy KOM-CAST Priorytet I - Nowoczesna gospodarka Działanie 1.4. - Promocja i współpraca Odlewnie Polskie SA uczestniczą w projekcie realizowanym przez Stowarzyszenie Producentów Komponentów Odlewniczych KOM-CAST dofinansowanym na podstawie umowy podpisanej z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości. Klaster powstał na terenie trzech województw Polski Wschodniej: podkarpackiego, świętokrzyskiego i lubelskiego. Celem projektu jest podniesienie konkurencyjności przedsię- biorstw odlewniczych w tym regionie Polski oraz atrakcyjności inwestycyjnej województw wschodnich. 16 Programów Regionalnych (RPO) Oprócz programów realizowanych na poziomie krajowym dostępne są również Programy Regionalne (przygotowane specjalnie dla każdego województwa) funkcjonujące na poziomie regionalnym. Realizacja RPO ma przyczynić się do podniesienia konkurencyjności regionów, polepszenia poziomu życia jego mieszkańców oraz promowania trwałego i zrównoważonego rozwoju. Instytucją Zarządzającą w tym wypadku są zarządy województw, które m. in. oceniają i wybierają projekty do dofinansowania. W ramach tych programów można uzyskać wsparcie finansowe na inwestycje związane m.in. z promocją regionu, rozwojem miast i firm w regionie (szczególnie MSP). Odlewnia Żeliwa WULKAN SA Utworzenie Wydziału Wykańczania Odlewów oraz modernizacja Stacji Sprężarek w celu podniesienia konkurencyjności Odlewni Żeliwa WULKAN SA Priorytet I - Badania i rozwój technologiczny (B+R), innowacje i przedsiębiorczość Działanie - 1.2. Mikroprzedsiębiorstwa i MŚP 11 12/2012 Przegląd Odlewnictwa 521
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 2013 SILUM Sp. z o.o. Zakup innowacyjnej maszyny odlewniczej Priorytet III - Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość Działanie - 3.2. Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Budżetu Państwa oraz Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007 2013 Możliwość korzystania ze środków Unii Europejskiej daje szansę przedsiębiorcom na poprawę konkurencyjności na arenie międzynarodowej poprzez realizację innowacyjnych inwestycji. Dotyczy to zarówno istniejących już przedsiębiorstw jak i tych które dopiero wchodzą na rynek i budują swoją pozycję. Dotacje stanowią dodatkowe źródło finansowania inwestycji i w dodatku po znacznie niższym koszcie, niż w przypadku korzystania z innych źródeł np. kredytu bankowego. Istotnym elementem jest również to, że zakres pomocy kierowany do firm (głównie z sektora MSP) jest bardzo szeroki począwszy od zakupu środków trwałych poprzez szkolenie pracowników do korzystania z usług doradczych. Przedstawione przykłady wykorzystania funduszy unijnych świadczą, że polskie odlewnie zdają sobie sprawę z konieczności inwestowania w jakość produkowanych odlewów aby odpowiadały one coraz to wyższym wymaganiom odbiorców. Jest to istotne tym bardziej, że blisko 50% rocznej produkcji odlewów w Polsce przeznaczona jest na eksport. W Polsce funkcjonuje około 400 odlewni, głównie jako małe i średnie przedsiębiorstwa. Wiele z nich pod względem jakości produkowanych odlewów i stosowanej technologii produkcji dorównuje firmom zagranicznym a niektóre z nich znajdują się nawet w czołówce światowych producentów odlewów. Jest jednak jeszcze spora liczba odlewni, które wciąż wymagają modernizacji oraz wprowadzenia nowoczesnych rozwiązań. Muszą tylko zwiększyć aktywność w przygotowywaniu projektów i występowaniu do odpowiednich instytucji o ich sfinansowanie - do czego serdecznie namawiamy. Należy również mieć na uwadze fakt, że bardzo szybki światowy postęp techniczny, wymusza praktycznie ciągłe doskonalenie systemów produkcyjnych przedsiębiorstw, co wiąże się z inwestowaniem w innowacyjne techniki oraz wiedzę. Wszystko to staje się realne, dzięki dostępności funduszy europejskich przeznaczonych na innowacyjne rozwiązania produkcyjne. Polskie odlewnie mają zatem szansę w szybkim tempie dorównać konkurencji zagranicznej. Artykuł współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna Literatura 1. http://www.efs.gov.pl 2. http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/ 3. Materiały nadesłane przez odlewnie: Meta-Zel Sp. z o.o., Odlewnie Polskie SA, KZO Zremb SA, Victaulic Polska Sp. z o.o. dla rozwoju Polski 522 Przegląd Odlewnictwa 11 12/2012