2 maja: Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej - W środę 2 maja 2012 roku obchodzimy - Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. Święto ustanowione zostało przez polski parlament 20 lutego 2004 roku i ma upowszechniać wiedzę o symbolach narodowych, ich historii, zasadach używania godła, flagi i hymnu narodowego przez obywateli i instytucje publiczne. Biel i czerwień od wieków są nierozerwalnie związane z dziejami Ojczyzny. Polacy, w tym i Zamościanie wciąż uczą się wieszać flagi - mówi ppłk Marek Kwiecień, znawca weksylologii i ceremoniału dyplomatycznego, dyrektor Studium Obronnego Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej im. Jana Zamoyskiego w Zamościu. Łukasz Kamiński: - Bardzo ważną datą w historii polskich barw narodowych był dzień 7 lutego 1831 roku Marek Kwiecień* :-.Sejm uchwalił, że Kokardę narodową stanowić będą kolory herbowe Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym. W dniu 7 lutego 1831 roku w toku trwającego Powstania Listopadowego suwerenny Sejm Królestwa Polskiego podjął następującą uchwałę: "Izba Senatorska i Poselska, po wysłuchaniu wniosków Komisyi sejmowych, zważywszy potrzebę nadania jednostajnej oznaki, pod którą winni łączyć się Polacy, postanowiły i stanowią: Art.1. Kokardę narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym. Art. 2. Wszyscy Polacy, a mianowicie Wojsko Polskie, te kolory nosić mają w miejscu, gdzie takowe oznaki dotąd noszonymi były. Przyjęto na posiedzeniu Izby Poselskiej dnia 7 lutego 1831 roku Ta ustawa była pierwszą która normowała kwestie polskich barw narodowych i w zgodzie z prawidłami heraldyki odwoływała się do tradycji Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Biel pochodzi od bieli Orła, będącego godłem Polski, i bieli Pogoni, rycerza galopującego na koniu, będącego godłem Litwy. Oba te godła znajdują się na czerwonych tłach tarcz herbowych.
Na fladze biel jest u góry, ponieważ w naszej heraldyce ważniejszy jest kolor godła niż tła. Nasze barwy narodowe mają pochodzenie heraldyczne jako jedne z nielicznych w świecie. Pochodzą jednak nie od jednego herbu, a od dwóch, Polski i Litwy, umieszczonych na jednej tarczy. Kolory te według symboliki używanej w heraldyce mają następujące znaczenie: - Koloru białego używa się w heraldyce jako reprezentację srebra. Oznacza on także wodę, a w zakresie wartości duchowych czystość i niepokalanie. - Kolor czerwony jest symbolem ognia, a z cnót oznacza odwagę i waleczność - Czy to prawda, że nie umiemy wieszać i eksponować flagi państwowej? - Istotne jest że Polacy coraz chętniej eksponują flagi. Ale to jest pierwszy etap. Kolejnym jest wrażliwość na szczegóły. Jest dobrze, ale Wystarczy popatrzeć na poniższe tegoroczne zamojskie zdjęcia. Zasady są jasne: flaga państwowa ma pierwszeństwo przed wszystkimi innymi. Tak jest na całym świecie. Po układzie flag poznamy, w jakim jesteśmy kraju. Flaga Rzeczypospolitej Polskiej (Flaga Polski) to prostokątny płat tkaniny o barwach Rzeczypospolitej Polskiej i proporcji 5:8, umieszczony na maszcie. Ustawa stanowi, że barwami Rzeczypospolitej Polskiej są kolory biały i czerwony, ułożone w dwóch poziomych, równoległych pasach tej samej szerokości, z których górny jest koloru białego, a dolny koloru czerwonego. Barwy flagi są odwzorowaniem kolorystyki godła państwowego, który stanowi orzeł biały na czerwonym polu. Zgodnie z zasadami heraldyki pas górny reprezentuje białego orła, a dolny czerwone pole tarczy herbowej. - Proporcje flagi 5:8 są charakterystyczne tylko dla Polski? - Flaga Polski ma określone proporcje - 5:8. Jeżeli kupujemy biało - czerwoną o wymiarach 50 cm na 80 cm - to jest to polska flaga. Ale jeśli jej wymiary są np.100 cm na 140 cm - to nie mamy flagi, tylko szarfę w narodowych barwach. Powinniśmy dostrzegać te ważne szczegóły. Proporcje flagi określane są przez wszystkie kraje np. tak jak Rzeczypospolita 5:8 ma Szwecja ale już 2:3 ( Czechy, Indie, Austria ) czy z niekiedy bardzo dużą dokładnością 10:19 ( USA ) lub 189:335 ( Salwador). Proporcje flag podobnych do polskiej flagi, tylko kolory są odwrócone: flaga Indonezji 2:3 i 4:5 flaga Monako. I jeszcze ciekawostka Czechosłowacja (do 1920 roku) oraz Republika Czeska (w latach 1990-1992) miała flagę identyczną jak Polska
- W jaki sposób zaznaczamy pierwszeństwo flagi państwowej? - Jeśli wywiesza się dwie flagi, to polską umieszczamy po prawej stronie, patrząc od strony budynku. Trzeba też pamiętać, że maszty muszą mieć taką samą wysokość, a flagi - taki sam wymiar. Jeśli chodzi o barwy - w pionowym układzie flagi kolor biały jest zawsze przy maszcie. Generalnie flagę czyta się tak jak pismo: z góry na dół i od lewej do prawej. Czyli biały kolor powinien być po lewej stronie dla patrzącego. kiedy prostopadły do masztu drążek jest ruchomy i obraca się wokół niego, wtedy zasada brzmi: białym do masztu. Jest tylko jeden wyjątek: gdy flaga kładziona jest na trumnie. Biały kolor ma się znajdować nad sercem zmarłego. - Co zrobić, jeśli masztów flagowych jest więcej? - Przy trzech masztach najważniejszy jest maszt środkowy. Drugi jest po jego prawej stronie, a trzeci po lewej. Dlatego na maszcie środkowym wieszamy flagę polską, na prawym - flagę innego państwa, miejską (gminną, wojewódzką czy powiatową), a na lewym - flagę Unii Europejskiej. Przy czterech flagach najważniejszy jest maszt skrajny prawy - potem kolejne. Przy pięciu - znowu centralny jest maszt środkowy, potem sąsiednie prawy i lewy, a na końcu skrajny prawy i lewy. Przypominam, że strony są określone przez patrzącego od strony budynku.
Flagi umieszczane są w zgodzie z następującą hierarchią: 1) Flaga Rzeczypospolitej Polskiej. 2) Flaga innego państwa. 3) Flaga województwa. 4) Flaga powiatu. 5) Flaga gminy. 6) Flaga Unii Europejskiej. 7) Flaga organizacji ogólnopolskiej. 8) Flaga organizacji międzynarodowej. 9) Flaga służbowa (policji, straży miejskiej, straży pożarnej, poczty itp.) 10) Flaga firmowa (instytucji, organizacji, uczelni, szkoły, klubu sportowego itp.) 11) Flaga okolicznościowa (związana z rocznicą lub imprezą). - Co zrobić z flagami Unii Europejskiej i NATO? - Jako że flagi organizacji międzynarodowych w tym Unii Europejskiej i NATO nie mają statusu flag państwowych powinny zajmować drugie miejsce w stosunku do flag państwowych, tj. po lewej stronie. Flaga Unii Europejskiej powinna być wywieszana na stałe na budynkach, w których mieszczą się siedziby agend UE oraz na granicach stanowiących granice zewnętrzne UE. W innych miejscach flaga UE może być wywieszana w dniach wyborów do Parlamentu Europejskiego, oficjalnych wizyt z udziałem przedstawicieli Unii Europejskiej oraz 9 maja (Dzień Europy). W celach informacyjnych flaga UE może być wywieszana na jednostkach realizujących programy unijne. - Jest jakaś reguła ekspozycji flagi państwowej? - Najgodniejszym sposobem jest maszt. Mając maszt flaga państwowa może być wyeksponowana na stałe przed urzędem, np. przy wejściu w celu podkreślenia, że jest to urząd państwowy. Zgodnie z ogólnie przyjętym zwyczajem flagę podnosi się od godziny 8.00 rano, a opuszcza się ją o zachodzie słońca. Jeśli jednak flaga pozostaje na maszcie na noc, po zmierzchu powinna być oświetlona. Warto mieć również na uwadze, że wielkość flagi powinna być dostosowana do wielkości obiektu oraz warunków otoczenia. Nieodpowiednie jest umieszczanie małej flagi na dużym obiekcie lub odwrotnie oraz sytuacje w których np. zbyt długa flaga, sięga głów przechodniów.
- Na szczęście nie mam masztów flagowych, ale tylko jedną flagę i chcę ją tak powiesić, żeby była z daleka widoczna. Może na dachu rektoratu WSHE? - W żadnym wypadku! Tylko agendy rządowe mają taki przywilej. Urząd wojewódzki może wywiesić flagę na dachu, ale uczelni nie wolno tego zrobić. - W sklepach sprzedają też flagi z herbem Polski. Ludzie chętnie kupują, bo wydaje im się ładniejsza, odświętna. Nadaje się do uczczenia 2 czy 3 Maja? - Nie, chociaż rzeczywiście w prowadzonych sondażach ta flaga bliższa jest Polakom. Flagę tę ustanowiono 1 sierpnia 1919 i początkowo przeznaczono dla polskich poselstw (przedstawicielstw dyplomatycznych) i konsulatów oraz statków handlowych. Taka flaga przewidziana jest dla niektórych urzędów czy instytucji. Podnoszenie flagi państwowej z godłem Rzeczypospolitej Polskiej zastrzeżono dla : przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych oraz innych oficjalnych przedstawicielstw i misji za granicą, na budynkach lub przed budynkami ich siedzib urzędowych, a także kierowników tych przedstawicielstw, urzędów i misji na swych rezydencjach i środkach komunikacji, cywilnych lotnisk i lądowisk, cywilnych samolotów komunikacyjnych podczas lotów za granicą, kapitanatów (bosmanatów) portów na budynkach lub przed budynkami stanowiącymi ich siedziby urzędowe. - Kontynuując tą myśl Godło Polski heraldycznie patrząc jest podobno niepełną formą identyfikacji? - Godło w heraldyce jest zasadniczym elementem graficznym obecnym na tarczy herbu. Zgodnie z heraldyką godło jest tylko elementem herbu, np. godłem Polski jest Orzeł Biały, natomiast ten Orzeł umieszczony na tarczy herbowej w czerwonym polu jest już herbem Polski, a więc pełniejszą i dostojniejszą formą identyfikacji. Zastąpienie słowa herb słowem godło jest prawdopodobnie pozostałością po pracach nad Konstytucją z 22 lipca 1952 roku, gdzie heraldyka i herby traktowane były przez władze niechętnie. Niestety stosowanie słowa godło zamiast herb weszło tak powszechnie do języka potocznego, że występuje nawet w oficjalnych dokumentach, czego "najlepszym" przykładem jest fakt, iż heraldyczny herb państwa określany jest mianem "godła" także w głównym akcie prawnym - Konstytucji RP. Aktualnie obowiązująca Konstytucja z 1997 r. stanowi iż godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest wizerunek orła białego w koronie w czerwonym polu (art.28, pkt 1) - Kiedy powinniśmy wywiesić flagi? 1, 2 czy dopiero 3 maja? - Jeśli ktoś ma potrzebę uczczenia święta pracy, to niech już 1 maja wywiesi flagę państwową. 2 maja wszyscy powinniśmy to zrobić, gdyż wtedy obchodzimy dzień flagi państwowej. Każdy ma prawo używać barw Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności w celu podkreślenia znaczenia uroczystości, świąt lub innych wydarzeń. Nie zawsze tak było. To uprawnienie zapisano na mocy nowelizacji ustawy, która obowiązuje od 10 kwietnia 2004 r. Od tego dnia każdy może legalnie wywieszać flagę narodową nie tylko z okazji świąt państwowych, narodowych czy lokalnych, ale także z okazji uroczystości i wydarzeń z życia prywatnego! Swoją polskość manifestować flagą masz prawo każdego dnia. Nie ma dni nieodpowiednich. - Jeszcze jeden problem, który może spotkać każdego z nas: flaga, którą z okazji świąt wywieszamy na domu, spłowiała, podarła się... Jak się jej pozbyć, bo chyba nie wyrzucając do śmietnika? - Jest tylko jeden sposób - spalić, byle nie publicznie. Nie wyrzucać do śmietnika, nie pozostawiać ich w przypadkowych miejscach (najlepiej spalić - przed zniszczeniem flaga powinna być rozcięta, aby rozdzielić barwy). Dotyczy to również flagi z papieru, używanej podczas różnego rodzaju uroczystości np. na Rynku Wielkim w Zamościu. Aby Zamościanom umożliwić w godny sposób pozbycia się zniszczonej flagi od 2 maja tego roku w Zamojskim Ośrodku Informacji Turystycznej, Ratusz - Rynek Wielki 13 będzie można ją oddać do pojemnika z napisem USUWANIE FLAGI - FLAG DISPOSAL. Będzie to chyba pierwsza w Rzeczypospolitej pomoc i praktyczna realizacja ustawy O godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej w tym zakresie.
Czy symbole państwowe podlegają ochronie prawnej? - Tak. Ochronę prawną symboli państwowych gwarantują zapisy Konstytucji RP która stanowi, że godło, barwy i hymn Rzeczypospolitej Polskiej podlegają ochronie prawnej (art.28 pkt.4). Do ochrony prawnej symboli ma również zastosowanie art. 1 ustawy o godle, barwach i hymnie państwowym Rzeczypospolitej Polskiej. Publiczne znieważanie, niszczenie, uszkadzanie lub usuwanie godła, sztandaru, chorągwi, bandery, flagi lub innego znaku państwowego zagrożone są w kodeksie karnym grzywną, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności do roku. Naruszanie przepisów o godle, barwach i hymnie RP zagrożone jest też w kodeksie wykroczeń karami aresztu lub grzywny. By ustrzec się przed konfliktem prawnym i poszerzyć wiedzę w zakresie postępowania z flagą Rzeczypospolitej i innymi symbolami państwowymi polecam niestandardowy materiał dokument pokontrolny NIK z 15 kwietnia 2005r. - Najwyższa Izba Kontroli -"Używanie symboli państwowych przez organy administracji publicznej. Najpełniej wiedzę w zakresie symboli państwowych i ceremoniału znajdą wszyscy w publikacjach znamienitych weksylologów i heraldyków Alfreda Znamierowskiego, Tomasza Orłowskiego czy Andrzeja Ludwika Włoszczyńskiego. ------------------------------------------------------------------------------------------- - Marek Kwiecień, znawca weksylologii i ceremoniału dyplomatycznego, dyrektor Studium Obronnego Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej im. Jana Zamoyskiego w Zamościu, wyróżniony przez Prezydenta Zamościa tytułem honorowym Animator Kultury 2007 jako organizator i realizator wielu przedsięwzięć mających na celu kształtowanie patriotycznych postaw wśród dzieci i młodzieży, wybitny znawca i propagator ceremoniałów wojskowych, wykorzystywanych podczas uroczystości miejskich.
Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej O TYM POWINNIŚMY PAMIĘTAĆ Flagi państwowe wywieszamy, aby uczcić ważne uroczystości, rocznice i święta państwowe, a także wówczas, kiedy chcemy uczcić ważne wydarzenia naszego życia prywatnego. Flaga państwowa z godłem nie powinna być używana przez obywateli, ponieważ jest zastrzeżona wyłącznie dla grupy podmiotów określonych w ustawie (placówki dyplomatyczne, lotniska, samoloty cywilne podczas lotów za granicą, kapitanaty portów, na statkach morskich). Flaga, którą wieszamy powinna być czysta, wyprasowana i przymocowana w taki sposób, aby nie uległa zerwaniu; nie wywiesza się flagi, jeżeli jest ona brudna, podarta, spłowiała lub pomazana. Flaga powinna być tak umieszczona, aby nie dotykała podłoża, podłogi, nie była zamoczona w wodzie lub sięgała głów przechodniów; jeżeli flaga zaplącze się dookoła drzewca, trzeba ją rozplątać; jeżeli flaga pozostaje na maszcie na noc, po zmierzchu powinna być oświetlona. Trzeba zwracać uwagę na właściwą kolejność barw umieszczonych na fladze, jeżeli umieszczone są pionowo, kolor biały powinien znajdować się po lewej stronie płaszczyzny oglądanej z przodu. Jeżeli flaga jest w stanie nie nadającym się już do użytku, powinna być zniszczona w sposób godny, najlepiej przez spalenie lub pocięcie w taki sposób, aby rozdzielić barwy. Flaga z papieru nie powinna być porzucona, wyrzucana na śmietnik, ale zniszczona w sposób godny. Zamościanie w godny sposób mogą pozbyć się zniszczonej flagi w Zamojskim Ośrodku Informacji Turystycznej, Ratusz - Rynek Wielki 13 oddając ją do pojemnika z napisem USUWANIE FLAGI - FLAG DISPOSAL. Na fladze nie należy umieszczać jakichkolwiek napisów, rysunków, znaków, liter, obrazków. Podczas ceremonii podnoszenia albo opuszczenia flagi, lub gdy flaga jest niesiona podczas przemarszu, przeglądu wszystkie osoby, z wyjątkiem tych, które są w mundurach, powinny być zwrócone twarzą do flagi, przyjąć postawę wyprostowaną, a chłopcy i mężczyźni zdjąć nakrycie głowy. Flagi opuszczamy do połowy masztu tylko w szczególnych, określonych sytuacjach (żałoba).
Maszt lub drzewce flagi przeznaczone są tylko do ekspozycji flagi, nie umieszcza się na nich żadnych dekoracji ani znaków reklamowych. Osoby z umieszczonym na ubraniu wizerunkiem flagi powinny o tym pamiętać i zachowywać się godnie. Niedopuszczalne jest niszczenie lub uszkadzanie flagi ani niegodne przy nich zachowanie.