Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu

Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu 514[02]/T-4,TU,SP/MENiS/2004. PROGRAM NAUCZANIA TECHNIK USŁUG FRYZJERSKICH 514[02] Zatwierdzam Minister Edukacji Narodowej i Sportu Warszawa 2004

Autorzy: inż. Anna Dziewięcka mgr Danuta Matuszewska inż. Elżbieta Tuszyńska Recenzenci: mgr Mariola Góźdź mgr inż. Izabela Suligowska Opracowanie redakcyjne: mgr Bożena Stadnicka - Graboś 2

Spis treści I. Plany nauczania 4 II. Programy nauczania przedmiotów zawodowych 7 1. Higiena 7 2. Materiały fryzjerskie 14 3. Technologia fryzjerstwa 22 4. Stylizacja 30 5. Podstawy psychologii 38 6. Podstawy pedagogiki 45 7. Podstawy działalności usługowej 50 8. Pracownia fryzjerska 55 9. Praktyka zawodowa 63 3

I. PLANY NAUCZANIA PLAN NAUCZANIA Technikum czteroletnie Zawód: technik usług fryzjerskich 514[02] Podbudowa programowa: gimnazjum Lp. Przedmioty nauczania Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Klasy I - IV Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin w czteroletnim okresie nauczania Semestry I - VIII Forma Forma zaoczna stacjonarna 1. Higiena 3 2 40 2. Materiały fryzjerskie 2 1 26 3. Technologia fryzjerstwa 6 4 76 4. Stylizacja 6 4 76 5. Podstawy psychologii 2 2 26 6. Podstawy pedagogiki 3 2 40 7. Podstawy działalności 1 1 12 usługowej 8. Pracownia fryzjerska 23 16 284 9. Specjalizacja 4 3 50 Razem 50 35 630 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie 4

PLAN NAUCZNIA Technikum uzupełniające Zawód: technik usług fryzjerskich 514[02] Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa Lp. Przedmioty nauczania Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w trzyletnim okresie nauczania Klasy I III Liczba godzin tygodniowo w trzyletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin w trzyletnim okresie nauczania Semestry I VI Forma Forma zaoczna stacjonarna 1. Higiena 2 1 26 2. Materiały fryzjerskie 1 1 18 3. Technologia fryzjerstwa 3 2 40 4. Stylizacja 4 3 50 5. Podstawy psychologii 2 2 26 6. Podstawy pedagogiki 3 2 40 7. Podstawy działalności 1 1 18 usługowej 8. Pracownia fryzjerska 12 10 156 9. Specjalizacja 3 2 40 Razem 31 24 414 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie 5

PLAN NAUCZNIA Szkoła policealna Zawód: technik usług fryzjerskich 514[02] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenia średnie Lp. Przedmioty nauczania Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Klasy I II Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Semestry I IV Forma Forma zaoczna stacjonarna 1. Higiena 3 2 40 2. Materiały fryzjerskie 2 2 28 3. Technologia fryzjerstwa 6 4 80 4. Stylizacja 6 4 80 5. Podstawy psychologii 2 2 28 6. Podstawy pedagogiki 3 3 40 7. Podstawy działalności 1 1 14 usługowej 8. Pracownia fryzjerska 23 15 322 9. Specjalizacja 4 4 50 Razem 50 37 682 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie 6

II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH HIGIENA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: określić znaczenie higieny w realizacji zadań zawodowych, scharakteryzować budowę i fizjologię włosa, określić wpływ czynników zewnętrznych na włosy, scharakteryzować choroby włosów, scharakteryzować budowę i fizjologię skóry, scharakteryzować choroby skóry głowy, określić uszkodzenia skóry, dobrać metody pielęgnacji włosów i skóry głowy, scharakteryzować poszczególne układy organizmu człowieka, określić zasady zdrowego żywienia, określić wpływ żywienia na stan skóry i włosów, określić wymagania sanitarne obowiązujące w zakładzie fryzjerskim, zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska obowiązujące w zakładzie fryzjerskim, zorganizować stanowisko pracy fryzjera zgodnie z wymaganiami ergonomii, wyposażyć zakład w bieliznę ochronną, zastosować zasady przechowywania odzieży i bielizny ochronnej, zastosować metody i środki dezynfekcji i sterylizacji, zastosować zasady aseptyki i antyseptyki, wyposażyć apteczkę w środki pierwszej pomocy, zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia, określić wpływ preparatów i zabiegów chemicznych na organizm człowieka, scharakteryzować choroby zawodowe fryzjera, scharakteryzować choroby narządu ruchu i układu krążenia związane z wykonywaną pracą, określić sposoby zapobiegania chorobom zawodowym. 7

Materiał nauczania 1. Wprowadzenie Higiena i jej aspekty. Procedury obowiązujące w salonach fryzjerskich. Higiena społeczna. Higiena salonu, stanowiska pracy, osobista i usług fryzjerskich. Definiowanie pojęcia higiena. Wyjaśnianie pojęcia procedura. Określanie celu zabiegów higienicznych wykonywanych w salonie fryzjerskim. 2. Włosy Budowa i fizjologia włosa. Cykl wzrostu włosa. Cechy włosów. Barwa włosów. Właściwości fizyczne włosa. Funkcje włosów. Uszkodzenia włosów - przyczyny, profilaktyka. Przyczyny egzogenne i endogenne wypadania włosów. Choroby włosów: grzybica, łupież, łojotok skóry głowy, nadmierne owłosienie, zmiany ropne i pasożytnicze. Zabiegi ochronne oraz poprawiające strukturę włosów. Charakteryzowanie budowy i fizjologii włosa na podstawie tablic poglądowych. Wykonywanie rysunku poprzecznego i podłużnego przekroju włosa. Rozpoznawanie chorób włosów na podstawie fotografii, slajdów, filmów. Dobieranie preparatów i środków myjących do pielęgnacji, ochrony i kondycjonowania włosów. 3. Skóra Budowa i fizjologia skóry. Cechy i funkcje skóry. Barwniki i zaburzenia barwnikowe: przebarwienia, bielactwo. Zmiany naczyniowe. Znamiona i nowotwory. Choroby skóry: ropne, wirusowe, alergiczne. Choroby grzybicze i pasożytnicze. Łuszczyca. Rybia łuska. Trądzik pospolity i różowaty. Uszkodzenia mechaniczne. Oparzenia termiczne i środkami chemicznymi. Odmrożenia. Uszkodzenia skóry wywołane promieniami słonecznymi i nadfioletowymi. 8

Charakteryzowanie budowy i fizjologii skóry na podstawie tablic poglądowych. Rozpoznawanie zmian skórnych na podstawie fotografii, slajdów, filmów. Charakteryzowanie chorobowych zmian skórnych. 4. Elementy anatomii i fizjologii człowieka Układ ruchu. Układ krążenia. Układ oddechowy. Układ pokarmowy. Układ wydalniczy. Układ nerwowy. Narządy zmysłów. Określanie kierunku przepływu krwi na schemacie krwiobiegu układu krążenia. Rozróżnianie części układu kostnego na planszy przedstawiającej szkielet człowieka. Określanie miejsc układu kostnego kręgosłupa, narażonych na zmiany spowodowane wykonywaniem czynności zawodowych. 5. Podstawy żywienia Zasady zdrowego żywienia. Rola podstawowych składników odżywczych w organizmie człowieka. Wpływ odżywiania na kondycję włosów. Określanie zasad zdrowego odżywiania się. Zaplanowanie jadłospisu dziennego dla wybranej grupy wiekowej zgodnie z zasadami racjonalnego żywienia. Analizowanie wpływu składników pożywienia na kondycję włosów. 6. Higiena pracy Znaczenie higieny pracy w działalności zawodowej technika usług fryzjerskich. Ergonomia pracy. Organizacja stanowiska pracy. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Szczegółowe wymagania sanitarne, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie. Zasady przechowywania preparatów i środków w zakładach fryzjerskich. Pojęcia: aseptyka, antyseptyka. Proces dezynfekcji i sterylizacji. Preparaty do dezynfekcji i sterylizacji. Procedury udzielania pierwszej pomocy. Badania okresowe. 9

Projektowanie stanowiska pracy fryzjera zgodnie z wymaganiami ergonomii. Analizowanie przepisów bezpieczeństwa, higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska obowiązujących w zakładzie fryzjerskim. Określanie zasad aseptyki i antyseptyki obowiązujących w zakładzie fryzjerskim. Określanie zasad dezynfekcji i sterylizacji obowiązujących w zakładzie fryzjerskim. Dobieranie preparatów do dezynfekcji. Ocenianie skuteczności dezynfekcji. Kompletowanie wyposażenia apteczki pierwszej pomocy. Wykonywanie sztucznego oddychania na fantomie zgodnie z procedurą. Wykonywanie masażu serca na fantomie zgodnie z procedurą. Udzielanie pierwszej pomocy zgodnie z procedurą. 7. Zagrożenia związane z pracą w zakładzie fryzjerskim Choroby zawodowe narządu ruchu i układu krążenia. Choroby zakaźne: zespół nabytego upośledzenia odporności AIDS, żółtaczka. Szkodliwe działanie preparatów fryzjerskich na organizm człowieka i środowisko. Próby uczuleniowe. Profilaktyka chorób zawodowych i zakaźnych. Określanie zasad profilaktyki przeciwżylakowej. Określanie zasad higieny psychicznej. Określanie zasad profilaktyki przeciążeń narządu ruchu. Analizowanie przyczyn występowania chorób zawodowych. Określanie drogi zakażenia wirusem żółtaczki i wirusem HIV. Analizowanie wpływu preparatów fryzjerskich na skórę głowy i włosy. Analizowanie wpływu preparatów fryzjerskich na organizm człowieka. Wykonywanie i odczytywanie prób uczuleniowych. 10

Środki dydaktyczne Tablice przedstawiające budowę skóry i włosa. Fotografie przedstawiające zmiany skórne, rodzaje włosów. Plansze przedstawiające zasady zdrowego żywienia. Tabele wartości odżywczych produktów spożywczych. Plansze przedstawiające techniki udzielania pierwszej pomocy. Slajdy i filmy dydaktyczne. Próbki włosów. Narzędzia i przybory fryzjerskie. Preparaty i środki do pielęgnacji włosów, golenia i dezynfekcji. Apteczka pierwszej pomocy. Fantom do resuscytacji. Internet. Uwagi o realizacji Materiał nauczania przedmiotu Higiena został podzielony na siedem działów tematycznych obejmujących treści z zakresu budowy włosów i skóry głowy, wybranych elementów anatomii i fizjologii człowieka, podstaw żywienia, higieny pracy, zagrożeń związanych z pracą w zakładzie fryzjerskim. Celem realizacji programu przedmiotu jest wyposażenie uczniów w wiedzę dotyczącą pojęć, zasad zapobiegania zakażeniom, dezynfekcji i sterylizacji. Realizując program należy zwrócić uwagę na zagadnienia dotyczące anatomii i fizjologii włosów i skóry, chorób włosów i skóry, chorób zawodowych i zakaźnych, zasad zapobiegania zakażeniom, zasad dezynfekcji i sterylizacji oraz organizacji stanowisk pracy. Zagadnienia te stanowią podbudowę kształcenia w zawodzie technik usług fryzjerskich. Ważne jest także kształtowanie cech niezbędnych do wykonywania zawodu technika usług fryzjerskich, jak: systematyczność, dokładność i odpowiedzialność za zdrowie własne i klienta, porozumiewanie się i samodzielne podejmowanie decyzji. Umiejętności te będą przydatne zarówno w życiu codziennym, jak i w pracy zawodowej. Nauczyciel powinien opracować szczegółowy program nauczania, zgodny z potrzebami i możliwościami realizacji w warunkach szkoły. Program stanowi powiązaną ze sobą logiczną całość, a zaproponowane w poszczególnych działach ćwiczenia nauczyciel powinien wykorzystać podczas zajęć. Wskazane jest przygotowanie i uzupełnienie programu innymi ćwiczeniami. 11

Podczas realizacji treści programowych szczególną uwagę należy zwrócić na umiejętność interpretacji przepisów, poprawne stosowanie słownictwa zawodowego oraz na kształtowanie umiejętności wykonywania czynności zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska. Program powinien być realizowany z zastosowaniem następujących metod nauczania: wykładu, pogadanki, inscenizacji, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń przedmiotowych. Dla ułatwienia zrozumienia realizowanych treści, wskazane jest prezentowanie filmów dydaktycznych oraz korzystanie z Internetu. Proponuje się, aby zajęcia odbywały się w pracowni przedmiotowej wyposażonej w środki dydaktyczne, z dostępem do Internetu. Wyposażenie pracowni powinno zapewnić możliwość indywidualnej i grupowej pracy uczniów. Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych: Lp. Działy tematyczne Liczba godzin 1. Wprowadzenie 8 2. Włosy 20 3. Skóra 14 4. Elementy anatomii i fizjologii człowieka 22 5. Podstawy żywienia 13 6. Higiena pracy 15 7. Zagrożenia związane z pracą w zakładzie fryzjerskim 10 Razem 102 Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się w trakcie realizacji programu nauczania w sposób systematyczny na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Wiadomości teoretyczne niezbędne do realizacji ćwiczeń mogą być sprawdzane za pomocą testów osiągnięć szkolnych oraz sprawdzianów ustnych i pisemnych. Zadania w teście mogą być otwarte lub zamknięte. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzez obserwację wykonywanych czynności przez ucznia w trakcie ćwiczeń. W procesie sprawdzania i oceniania, należy zwracać uwagę na: poprawną interpretację przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, poprawną interpretację przepisów sanitarnych, określanie przyczyn chorób zawodowych, organizowanie stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii, 12

rozpoznawanie typów włosów, chorób skóry i włosów, dobór właściwych preparatów do zabiegów fryzjerskich, dobór środków do dezynfekcji, stosowanie procedur udzielania pierwszej pomocy. Oceniając wypowiedzi uczniów należy zwracać uwagę na: merytoryczną jakość wypowiedzi, operowanie wiedzą, poprawne posługiwanie się terminologią zawodową, wnioskowanie. W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki sprawdzianów stosowanych przez nauczyciela. Ocenianie osiągnięć uczniów powinno być dokonywane zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Literatura Ładziński J.: Pielęgnacja włosów. Biuro Wydawnictw MHWiU, Warszawa 1973 Rudowska I.: Higiena pracy fryzjera. WSiP, Warszawa 1998 Sumirska Z.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w zawodzie fryzjer. Podręcznik dla zasadniczych szkół zawodowych. P.P.H.U. SUZI, Warszawa 2002 Praca zbiorowa: Fryzjerstwo wraz z poradami kosmetycznymi podręcznik do nauki zawodu. Wydawnictwo REA s. j., Warszawa 2000 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 17.02.2004 r. określające szczegółowe wymagania sanitarne, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne i tatuażu. Dz.U.Nr. 31. poz.273 Zeszyt ćwiczeń do nauki zawodu Włosy i ich pielęgnacja. Wydawnictwo REA s. j., Warszawa 2000 Czasopisma: Świat fryzjerstwa, Zdrowie, Samo zdrowie Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 13

MATERIAŁY FRYZJERSKIE Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: określić skład chemiczny i właściwości włosa, scharakteryzować rodzaje preparatów fryzjerskich, określić wpływ kwasów i zasad na włosy, określić skład chemiczny wody, określić właściwości wody, wyjaśnić znaczenie napięcia powierzchniowego wody, określić wpływ nadtlenku wodoru na włosy, określić właściwości wody utlenionej, rozróżnić alkohole tłuszczowe i wielowodorotlenowe, scharakteryzować aldehydy i ketony, rozróżnić środki myjące, wyjaśnić działanie szamponów na włosy, wyjaśnić mechanizm działania surfaktantów, scharakteryzować związki pochodzenia naturalnego i ich wpływ na włosy, określić substancje pochodzenia naturalnego, scharakteryzować preparaty kosmetyczne zawierające witaminy, scharakteryzować rodzaje ziół stosowanych do pielęgnacji włosów, scharakteryzować środki do pielęgnacji włosów, wyjaśnić mechanizm utleniania barwnika we włosie, określić rodzaje i właściwości farb do włosów, wyjaśnić działanie farb utleniających, scharakteryzować środki do utleniania i odbarwiania włosów, określić rodzaje i właściwości środków do trwałej ondulacji, scharakteryzować preparaty do modelowania i prostowania włosów, scharakteryzować środki do stylizacji i utrwalania włosów. 14

Materiał nauczania 1. Budowa chemiczna włosa Skład chemiczny włosa. Właściwości włosa. Barwniki włosa. Wykrywanie białka podczas reakcji ksantoproteinowej. Wykrywanie białka podczas reakcji biuretowej. Badanie wytrzymałości włosa na zrywanie. Określanie położenia mostków siarkowych we włosie. 2. Preparaty fryzjerskie Roztwory. Emulsje. Zawiesiny. Piany. Żele. Kwasy i zasady w preparatach fryzjerskich. Wartość ph preparatów fryzjerskich. Środki powierzchniowo czynne, ich podział i zastosowanie. Sporządzanie prostej emulsji. Określanie wartości ph płynu do trwałej ondulacji. Określanie wartości ph farby do włosów. Badanie działania kwasów na włosy. Badanie działania zasad na włosy. 3. Woda i jej zastosowanie we fryzjerstwie Skład chemiczny wody. Rodzaje wód. Właściwości fizyczne i chemiczne wody. Napięcie powierzchniowe wody. Twardość wody. Usuwanie twardości wody. Analizowanie budowy cząsteczki wody. Określanie twardości wody przy użyciu testera. Oznaczanie twardości wody za pomocą mydła. Badanie napięcia powierzchniowego wody. 4. Woda utleniona środek utleniający Budowa chemiczna nadtlenku wodoru. Właściwości fizyczne i chemiczne nadtlenku wodoru. Rozkład nadtlenku wodoru. Katalizatory. Inhibitory. Roztwory nadtlenku wodoru i ich zastosowanie we fryzjerstwie. Rozcieńczanie nadtlenku wodoru. Reakcje utleniająco redukujące. 15

Wykrywanie nadtlenku wodoru przy pomocy siarczanu tytanu. Rozróżnianie substancji przyspieszających i hamujących wydzielanie tlenu z nadtlenku wodoru. Wykonywanie tabelarycznych zestawień właściwości nadtlenku wodoru i jego zastosowania w praktyce. Sporządzanie schematu reakcji utleniająco redukujących. 5. Węglowodory Alkohole tłuszczowe. Alkohole wielowodorotlenowe. Aldehydy i ketony. Kwasy organiczne. Tłuszcze i substancje tłuszczopodobne. Badanie rozpuszczalności tłuszczów w wodzie i alkoholach. Analizowanie budowy chemicznej alkoholi tłuszczowych. Analizowanie właściwości formaldehydu. Sporządzanie tabeli preparatów do pielęgnacji włosów z nazwami tłuszczów i substancji tłuszczopodobnych. 6. Środki myjące Składniki szamponów. Surfaktanty. Zastosowanie szamponów specjalnych. Mydła. Zastosowanie detergentów. Oznaczanie wartości ph detergentów. Określanie wartości ph szamponów. Określanie wartości ph płynów do kąpieli. Charakteryzowanie dodatków stosowanych do produkcji mydła. 7. Substancje pochodzenia naturalnego w preparatach fryzjerskich Witaminy. Zioła. Barwniki roślinne. Ceramidy roślinne. Grupowanie witamin rozpuszczalnych w wodzie i w tłuszczach. Charakteryzowanie preparatów fryzjerskich zawierających witaminy. Charakteryzowanie ziół stosowanych do pielęgnacji włosów. 16

8. Środki do regeneracji i relaksacji włosów Skład i działanie preparatów do regeneracji i relaksacji włosów. Preparaty nawilżające, wysuszające, odżywcze. Charakteryzowanie preparatów nawilżających, wysuszających i odżywczych stosowanych do regeneracji i relaksacji włosów. Ustalanie składu balsamu do włosów zniszczonych trwałą ondulacją. Sporządzanie odżywki do włosów. Sporządzanie żelu do włosów. 9. Preparaty do barwienia włosów Barwniki. Rodzaje i właściwości barwników. Zastosowanie barwników. Mechanizm utleniania barwnika we włosie. Płukanki powierzchniowe: lakiery, maskary. Płukanki działające na korę włosa: barwiące, tonujące. Charakteryzowanie farb roślinnych stosowanych do barwienia włosów. Wykrywanie barwników metalicznych we włosach. Różnicowanie działania preparatów tonujących i farb do włosów. 10. Preparaty do rozjaśniania i odbarwiania włosów Skład i właściwości białej henny. Rodzaje dekoloryzatorów. Skład i właściwości dekoloryzatorów. Procesy zachodzące w strukturze włosa podczas rozjaśniania. Określanie właściwości środków rozjaśniających. Analizowanie właściwości dekoloryzatorów. Przeprowadzanie reakcji otrzymywania wodorosoli. Sporządzanie schematu procesu utleniania. 11. Preparaty do trwałej ondulacji Rodzaje preparatów do trwałej ondulacji. Skład i działanie na włosy płynów do trwałej ondulacji. Rodzaje i działanie na włosy utrwalaczy i neutralizatorów. Procesy zachodzące wewnątrz włosa podczas trwałej ondulacji. Skład, działanie i właściwości preparatów do prostowania włosów. 17

Analizowanie składu płynu do trwałej ondulacji. Określanie działania utrwalaczy i neutralizatorów. Badanie wpływu ph, stężenia kwasu tioglikolowego oraz kondycji włosów na efekt trwałej ondulacji. Badanie wpływu tiozwiązku i kondycji włosów na efekt trwałej ondulacji. Analizowanie składu preparatów do prostowania włosów. Sporządzanie schematu obrazującego procesy zmian w strukturach keratyny. 12. Środki do ondulowania włosów Skład i właściwości środków do czesania włosów na mokro i sucho. Środki do stylizacji i utrwalenia włosów. Ocenianie trwałości skrętu włosa przy użyciu preparatów do modelowania i układania włosów. Porównywanie właściwości wybranych grup preparatów do modelowania i układania włosów. Środki dydaktyczne Materiały fryzjerskie: woda utleniona, perhydrol. Kwasy: azotowy, siarkowy, stearynowy, mlekowy, cytrynowy, tioglikolowy. Wodorotlenek sodu i potasu. Sole: chlorek wapnia, węglan sodu, nadsiarczan amonu. Alkohol etylowy, izopropanol, gliceryna. Olej roślinny, olej rycynowy. Stearyna. Mydło. Detergent. Farby do włosów: roślinne, utleniające, metaliczne. Płyny do trwałej ondulacji. Kremy rozjaśniające. Woda destylowana. Pokrzywa, rumianek. Olejek różany, olejek sosnowy. Testery do badania twardości wody. Papierki uniwersalne, oranż metylowy, fenoloftaleina. Sprzęt laboratoryjny. Próbki włosów. 18

Plansze, schematy, foliogramy, filmy przedstawiające zasady działania preparatów fryzjerskich. Internet. Uwagi o realizacji Materiał nauczania przedmiotu Materiały fryzjerskie został podzielony na dwanaście działów tematycznych obejmujących najważniejsze zagadnienia dotyczące składu chemicznego włosa, preparatów fryzjerskich, wody i jej zastosowania we fryzjerstwie, wody utlenionej, węglowodorów oraz substancji pochodzenia naturalnego w preparatach fryzjerskich, preparatów do regeneracji i relaksacji, barwienia, rozjaśniania włosów, preparatów do trwałej ondulacji i środków do ondulowania włosów. Ukształtowane w procesie nauczania uczenia się umiejętności powinny być wykorzystywane podczas realizacji przedmiotów zawodowych: technologia fryzjerstwa, stylizacja oraz praktyka zawodowa. W procesie dydaktycznym proponuje się stosowanie następujących metod nauczania: wykład, pogadanka, pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia przedmiotowe, ćwiczenia laboratoryjne. Nauczyciel prowadzący zajęcia powinien opracować szczegółowy program nauczania, zgodny z potrzebami i możliwościami realizacji w warunkach szkoły. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni chemicznej wyposażonej w środki dydaktyczne, w grupach dwuosobowych. Ze względu na różnorodność występujących na rynku preparatów, środków i materiałów fryzjerskich, należy kształtować umiejętności trafnego wyboru materiałów z uwzględnieniem jakości, ochrony zdrowia i środowiska. Program nauczania należy aktualizować i uzupełniać wprowadzając wiadomości o nowych, pojawiających się na rynku materiałach fryzjerskich. Wskazane jest korzystanie z Internetu do pozyskiwania informacji dotyczących materiałów fryzjerskich. Należy zachęcać uczniów do korzystania z fachowej literatury, czasopism oraz brania udziału w pokazach kosmetyków do pielęgnacji włosów. Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych: 19

Lp. Działy tematyczne Liczba godzin 1. Budowa chemiczna włosa 2 2. Preparaty fryzjerskie 4 3. Woda i jej zastosowanie we fryzjerstwie 4 4. Woda utleniona środek utleniający 8 5. Węglowodory 12 6. Środki myjące 5 7. Substancje pochodzenia naturalnego 5 w preparatach fryzjerskich 8. Środki do regeneracji i relaksacji włosów 5 9. Preparaty do barwienia włosów 5 10. Preparaty do rozjaśniania i odbarwiania włosów 5 11. Preparaty do trwałej ondulacji 8 12. Środki do ondulowania włosów 5 Razem 68 Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się w trakcie realizacji programu nauczania w sposób systematyczny na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Wiadomości teoretyczne niezbędne do realizacji ćwiczeń mogą być sprawdzane za pomocą testów osiągnięć szkolnych oraz sprawdzianów ustnych i pisemnych. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzez obserwację czynności wykonywanych przez ucznia podczas ćwiczeń. W procesie sprawdzania i oceniania należy zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, poprawne posługiwanie się terminologią zawodową, przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w trakcie wykonywania ćwiczeń. Ocena osiągnięć szkolnych powinna aktywizować i mobilizować do pracy ucznia jak i nauczyciela. Proces oceniania powinien obejmować: diagnozę stanu wiedzy i umiejętności pod kątem założonych celów kształcenia, identyfikowanie postępów w trakcie realizacji programu nauczania przedmiotu oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu założonych celów kształcenia, sprawdzanie wiadomości i umiejętności po zrealizowaniu programu nauczania. 20

Szczególną uwagę należy zwracać na dobór i stosowanie materiałów fryzjerskich w pracy technika usług fryzjerskich. Ocenianie osiągnięć uczniów powinno być dokonywane zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Literatura Jurkowska S.: Chemia surowców kosmetycznych. Ośrodek inform. badaw. Ekoprzem, Dąbrowa Górnicza 1999 Lamer-Zarawska E., Noculak-Palczewski A.: Kosmetyki naturalne. Wyd. ASTRUM, Wrocław 1994 Marek Z.: Fryzjerstwo. WSiP, Warszawa 1999 Praca zbiorowa: Fryzjerstwo wraz z poradami kosmetycznymi. Wyd. REA s. j., Warszawa 2000 Czasopisma: Laurent, Kosmetyka i kosmetologia Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 21

TECHNOLOGIA FRYZJERSTWA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, określić postawę ciała podczas wykonywania pracy, scharakteryzować narzędzia, przybory i aparaty fryzjerskie, zastosować zasady konserwacji i przechowywania aparatów fryzjerskich, ułożyć narzędzia i przybory na stanowisku pracy stosownie do wykonywanej usługi, zdefiniować podstawowe pojęcia technologiczne, rozpoznać typy i stan włosów, przeprowadzić wywiad z klientem, opracować kartę diagnozy włosów, scharakteryzować metody i środki do pielęgnacji różnych gatunków i rodzajów włosów, określić kolejność czynności zabiegu mycia głowy, scharakteryzować metody i środki do mycia głowy, umyć głowę, dobrać i wykonać zabiegi pielęgnacyjne skóry głowy i włosów, wykonać masaż owłosionej skóry głowy, scharakteryzować rodzaje ondulacji wodnej, sporządzić plan kosztów wykonania poszczególnych rodzajów ondulacji wodnej, scharakteryzować techniki wykonania ondulacji wodnej, określić techniki i metody strzyżenia, dobrać narzędzia fryzjerskie, wykonać strzyżenie damskie włosów krótkich i półdługich zgodnie z aktualną modą, sporządzić plan wykonania określonej fryzury, scharakteryzować rodzaje trwałej ondulacji, scharakteryzować techniki wykonania ondulacji, określić różnice i podobieństwa pomiędzy wykonaniem trwałej ondulacji a trwałym stylingiem, określić przeciwwskazania do wykonania zabiegu trwałej ondulacji, określić działanie płynu do trwałej ondulacji na włosy i skórę głowy, scharakteryzować zabieg prostowania włosów, określić przeciwwskazania do zabiegu prostowania włosów, sporządzić plan wykonania ondulacji chemicznej, 22

sporządzić plan wykonania rozjaśniania włosów, dokonać analizy procesu zachodzącego podczas rozjaśniania włosów, określić metody, środki i aparaturę stosowaną w procesie farbowania włosów, wykonać farbowanie włosów zgodnie z aktualną modą, dokonać kontroli procesu barwienia włosów, scharakteryzować środki i aparaturę do utleniania i odbarwiania włosów, sporządzić plan rozjaśniania i dekoloryzacji włosów, zastosować różne techniki dekoloryzacji włosów, scharakteryzować metodę układania włosów, dobrać fryzurę stosownie do okoliczności, ułożyć włosy zgodnie z aktualną modą. Materiał nauczania 1. Stanowisko pracy Zasady projektowania salonu fryzjerskiego. Organizacja stanowiska pracy. Narzędzia podstawowe i pomocnicze. Narzędzia tnące. Przybory. Aparaty fryzjerskie. Konserwacja, przechowywanie i naprawa aparatów. Bielizna fryzjerska. Postawa podczas wykonywania pracy. Grupowanie narzędzi zasadniczych, pomocniczych i przyborów fryzjerskich. Rozróżnianie narzędzi: brzytwopodobnych, temper i noży chińskich. Rozróżnianie elementów aparatów fryzjerskich. Dobieranie bielizny fryzjerskiej do poszczególnych zabiegów. Określanie zasad postępowania z bielizną fryzjerską. Układanie narzędzi i przyborów na stanowisku pracy stosownie do wykonywanej usługi oraz zgodnie z wymaganiami ergonomii. Określanie prawidłowej postawy ciała podczas pracy. Projektowanie salonu fryzjerskiego zgodnie z obowiązującymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. 23

2. Podstawowe pojęcia technologiczne Czynność. Zabieg. Metoda. Technika. Technologia. Proces technologiczny. Definiowanie podstawowych pojęć stosowanych w technologii fryzjerstwa. 3. Pielęgnacja włosów Diagnoza stanu włosów i skóry głowy. Mycie włosów i skóry głowy. Środki do pielęgnacji włosów. Ochrona, regeneracja, kondycjonowanie włosów. Rodzaje masażu głowy. Rozpoznawanie typów i rodzajów włosów. Opracowywanie karty diagnozy włosów. Dobieranie środków ochronnych, regenerujących i kondycjonujących do określonego rodzaju włosów. Wykonywanie masażu skóry głowy. 4. Ondulacja wodna Definicja ondulacji wodnej. Rodzaje ondulacji wodnej. Przybory i środki do ondulacji wodnej. Przebieg ondulacji. Ondulacja żelazkowa. Obliczanie kosztów wykonanej usługi. Dobieranie nawijaczy i pasma włosów do pożądanego skrętu. Dobieranie kąta nawijania włosów. Rozpoznawanie technik i rodzaju ondulacji wodnej na podstawie przykładowych fryzur z katalogów. Obliczanie kosztów wykonanej usługi. 5. Strzyżenie włosów Czynności wstępne. Narzędzia fryzjerskie. Techniki strzyżenia. Podział głowy na sekcje do strzyżenia. Strzyżenie męskie. Strzyżenie damskie do określonej linii uczesania. Dobieranie narzędzi do techniki i metody strzyżenia. Dobieranie techniki strzyżenia do układu włosów na głowie. Dobieranie technik i metod strzyżenia włosów na podstawie określonych fryzur. 24

Sporządzanie planu wykonania wybranej linii strzyżenia. 6. Ondulacja chemiczna Historia ondulacji trwałej. Definicja ondulacji trwałej (chemicznej). Rodzaje ondulacji chemicznej. Działanie płynu do trwałej ondulacji na włosy i skórę głowy. Przeciwwskazania do wykonywania zabiegu. Techniki wykonywania ondulacji. Mycie i strzyżenie po zabiegu. Neutralizacja włosów. Błędy przy wykonywaniu trwałej ondulacji oraz sposoby ich korygowania. Prostowanie włosów. Ustalanie ceny usługi trwałej ondulacji. Wykonywanie próby uczuleniowej na preparaty. Wykonywanie ondulacji trwałej na próbkach włosów naturalnych, koloryzowanych, rozjaśnianych. Dobieranie preparatów do ondulacji chemicznej z uwzględnieniem jakości, czasu działania, reakcji i ceny. Sporządzanie planu wykonania pełnego zabiegu ondulacji chemicznej. Wykonywanie zabiegu prostowania włosów wybraną metodą. Obliczanie ceny usługi wykonania trwałej ondulacji. 7. Rozjaśnianie włosów Diagnoza włosa przed zabiegiem rozjaśniania. Przeciwwskazania do wykonania zabiegu. Techniki rozjaśniania. Pojaśnianie, podkład rozjaśniający. Uszkodzenia włosów spowodowane zabiegiem rozjaśniania. Farbowanie rozjaśniające. Zabieg silnego rozjaśniania. Tonowanie włosów. Ustalanie ceny usługi rozjaśniania włosów. Sporządzanie planu wykonania zabiegu rozjaśniania włosów. Sporządzanie wykazu narzędzi, aparatury i preparatów niezbędnych do prawidłowego wykonania zabiegu rozjaśniania włosów. Ustalanie czasu działania preparatu na próbkach włosów różnego koloru na podstawie stężenia wody utlenionej. Dokonywanie podziału włosów na głowie do zabiegu rozjaśniania. Określanie koloru bazowego włosów. Obliczanie ceny usługi rozjaśniania włosów krótkich i długich. 25

8. Barwienie włosów Procesy zachodzące podczas farbowania włosów. Rodzaje farb. Przeciwwskazania do farbowania. Przygotowanie włosów do farbowania. Przygotowanie farby. Nakładanie farby. Czas i kontrola farbowania. Mycie i neutralizacja włosów po farbowaniu. Farbowanie całego porostu i odrostów włosów. Farbowanie włosów siwych i szpakowatych. Pasemka, balejaż. Farbowanie rozjaśniające. Barwienie włosów płukankami. Tonowanie koloru. Rodzaje błędów popełnianych podczas farbowania i koloryzowania włosów. Ustalanie ceny usługi barwienia włosów. Analizowanie palet farb różnych producentów. Przeprowadzanie zabiegu farbowania włosów po raz pierwszy. Przeprowadzanie zabiegu farbowania odrostów włosów. Nakładanie farb w odcieniach popielatych i naturalnych na próbki włosów. Nakładanie farb w modnych odcieniach na próbki włosów. Sporządzanie planu wykonania zabiegu barwienia włosów z uwzględnieniem różnych technik koloryzujących. Określanie koloru bazowego. Szacowanie ilości włosów siwych. Obliczanie ceny usługi farbowania włosów krótkich i długich. 9. Układanie włosów Czesanie na mokro i na sucho. Układanie fryzury dziennej, wieczorowej i awangardowej. Ozdoby i akcesoria do dekorowania włosów. Przedłużanie i zagęszczanie włosów. Metody przedłużania i zagęszczania włosów: warkoczykowa, kauczukowa. Rozpoznawanie różnych typów fryzur. Charakteryzowanie fryzur z włosów krótkich i długich. Dobieranie elementów dekoracyjnych do fryzury. Charakteryzowanie metod przedłużania i zagęszczania włosów. Środki dydaktyczne Projekty salonów fryzjerskich. Narzędzia i przybory fryzjerskie. Aparaty fryzjerskie. Aparaty do przedłużania włosów. Środki do pielęgnacji włosów. 26

Bielizna fryzjerska. Opakowania farb różnych producentów. Palety farb. Opakowania płynów do trwałej ondulacji. Próbki włosów. Główki ćwiczeniowe. Materiały informacyjne producentów. Katalogi fryzur. Filmy dydaktyczne. Programy komputerowe. Internet. Uwagi o realizacji Materiał nauczania przedmiotu Technologia fryzjerstwa został podzielony na dziewięć działów programowych obejmujących podstawową tematykę zawodową. Uczniowie poznają zasady organizacji stanowisk pracy, podstawowe pojęcia technologiczne oraz metody i techniki wykonywania zabiegów fryzjerskich. Wiadomości opanowane przez uczniów, zostaną wykorzystane podczas realizacji programu przedmiotu stylizacja oraz w kształceniu praktycznym. Podczas realizacji ćwiczeń ujętych w programie szczególną uwagę należy zwrócić na wykonywanie zabiegów fryzjerskich zgodnie z ustalonym planem pracy. W procesie nauczania przedmiotu należy odwoływać się do wiedzy nabytej przez uczniów na lekcjach z przedmiotu higiena i materiały fryzjerskie. Nauczyciel prowadzący zajęcia powinien opracować szczegółowy program nauczania z uwzględnieniem nowych trendów pojawiających się we fryzjerstwie. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni technologii fryzjerstwa wyposażonej w środki dydaktyczne, z dostępem do Internetu. Podczas realizacji programu nauczania należy stosować indywidualną jak i grupową formę pracy ucznia. Uczniowie powinni mieć możliwość korzystania z różnych źródeł informacji ( Internet, materiały informacyjne producentów, programy komputerowe), w celu poznania nowych technologii i technik fryzjerskich. Kształtowanie umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia wymaga od nauczyciela stosowania różnorodnych metod nauczania oraz doboru środków dydaktycznych. 27

Wskazane jest, aby program nauczania przedmiotu realizowany był z zastosowaniem następujących metod nauczania: wykładu, pogadanki, pokazu z objaśnieniem, ćwiczeń przedmiotowych. zaproponowane w programie nauczyciel może uzupełnić lub zmienić zgodnie z potrzebami wynikającymi z aktualnych trendów mody, wiedzy i wyposażenia. Zajęcia należy wzbogacać filmami z pokazów mody oraz filmami instruktażowymi. Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych: Lp. Działy tematyczne Liczba godzin 1. Stanowisko pracy 10 2. Podstawowe pojęcia technologiczne 2 3. Pielęgnacja włosów 19 4. Ondulacja wodna 28 5. Strzyżenie włosów 31 6. Ondulacja chemiczna 33 7. Rozjaśnianie włosów 33 8. Barwienie włosów 29 9. Układanie włosów 19 Razem 204 Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się w trakcie realizacji programu nauczania w sposób systematyczny na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Podczas oceniania należy sprawdzać umiejętności uczniów w operowaniu zdobytą wiedzą, zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, posługiwanie się terminologią zawodową. Podczas realizacji programu nauczania należy oceniać uczniów w zakresie wyodrębnionych celów kształcenia, stosując sprawdziany ustne i pisemne oraz obserwację czynności wykonywanych w trakcie ćwiczeń. Obserwując czynności ucznia, należy zwracać uwagę na: poprawną organizację stanowiska pracy, prawidłowe sporządzanie planów zabiegów fryzjerskich, dobór właściwych preparatów do zabiegów. Po zakończeniu realizacji programu, proponuje się zastosowanie testu dydaktycznego wielostopniowego. Zadania w teście mogą być otwarte (krótkiej odpowiedzi, z luką) lub zamknięte (wyboru wielokrotnego, na dobieranie, typu prawda fałsz). 28

Ocenianie osiągnięć uczniów powinno być dokonywane zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Literatura Marek Z.: Fryzjerstwo. WSiP, Warszawa 1999 Sumirska Z.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w zawodzie fryzjer. Podręcznik dla zasadniczych szkół zawodowych. P.P.H.U. SUZI, Warszawa 2002 Praca zbiorowa: Fryzjerstwo wraz z poradami kosmetycznymi. Wydawnictwo REA s. j., Warszawa 2000 Techniki strzyżenia, farbowania i modelowania włosów. Wydawnictwo Zysk i s-ka, 2003 Czasopisma: Świat fryzjerstwa, Laurent fryzury, Kosmetyka i kosmetologia Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 29

Szczegółowe cele kształcenia STYLIZACJA W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: określić związek fryzjerstwa z pokrewnymi dziedzinami, określić najważniejsze organizacje fryzjerskie krajowe i międzynarodowe, scharakteryzować popularne style fryzur i formy zarostu minionych epok, dokonać analizy wyglądu sylwetki kobiecej i męskiej w różnych epokach historycznych, określić proporcje sylwetek dziecięcych, damskich i męskich, określić proporcje głowy i twarzy z uwzględnieniem wieku, rozpoznać deformacje głowy i kształty twarzy, naszkicować głowę w różnym ułożeniu, scharakteryzować linie fryzury, określić znaczenie kontrastów w kształtowaniu fryzury, wykorzystać złudzenia optyczne w projektowaniu fryzur, rozróżnić rodzaje i grubości linii rysunkowych, zastosować zasady skalowania fryzur i ich fragmentów, sporządzić rysunek złożeniowy fryzury, dokonać podziału barw wykorzystywanych w fryzjerstwie, zastosować zasady doboru i wykorzystania koloru w stylizacji fryzur, scharakteryzować zjawisko względności barw, scharakteryzować kontrasty kolorystyczne fryzur, zaprojektować zestawienia kolorystyczne fryzur, zaprojektować różne typy fryzur z uwzględnieniem kształtu głowy i twarzy, scharakteryzować sposoby upiększania fryzur, dobrać fryzurę do typu urody i osobowości, scharakteryzować środki, preparaty i narzędzia wykorzystywane do stylizacji fryzur, udzielić porady kolorystycznej w zależności od typu urody, dobrać makijaż do urody, fryzury, ubioru i okoliczności, scharakteryzować aktualne trendy mody fryzjerskiej. 30

Materiał nauczania 1. Wprowadzenie Tendencje rozwojowe fryzjerstwa. Związki fryzjerstwa z projektowaniem ubiorów, kosmetyką, reklamą, teatrem. Znaczenie stylizacji. Etapy stylizacji. Preparaty do stylingu i do układania końcowego. Organizacje fryzjerskie w kraju i na świecie. Najważniejsze krajowe i światowe imprezy fryzjerskie. Określanie tendencji rozwojowych fryzjerstwa. Określanie związków fryzjerstwa z projektowaniem ubiorów, makijażem, stylem życia, reklamą, filmem, teatrem. Określanie znaczenia stylizacji w fryzjerstwie. Demonstrowanie kolejnych etapów stylizacji. Rozpoznawanie preparatów do stylingu i do układania końcowego fryzury. Charakteryzowanie najważniejszych imprez fryzjerskich krajowych i międzynarodowych. 2. Historia stylizacji Zmiany proporcji sylwetki człowieka na przestrzeni wieków. Historia fryzur, makijażu i ubioru od starożytności do czasów współczesnych. Style fryzur i formy zarostu w różnych epokach historycznych. Dekoracyjne fryzury z epoki. Najważniejsze postacie w historii fryzjerstwa. Analizowanie zmian proporcji sylwetki człowieka na podstawie źródeł historycznych. Rozpoznawanie fryzur historycznych na podstawie dzieł malarskich. Analizowanie wyglądu sylwetki kobiecej i męskiej w różnych epokach historycznych. Charakteryzowanie popularnych fryzur historycznych na podstawie ilustracji. Porównywanie form zarostu u mężczyzn w różnych epokach historycznych. Charakteryzowanie technik stylizacji fryzur z minionych epok. Charakteryzowanie sposobów upiększania fryzur historycznych. Odwzorowywanie fryzur historycznych. Identyfikowanie fryzur mistrza sztuki fryzjerskiej Antoniego Cierplikowskiego. 31

3. Proporcje sylwetki człowieka Proporcje sylwetek. Proporcje głowy człowieka. Kształty czaszki. Części głowy i twarzy. Szkicowy rysunek głowy i twarzy. Najczęściej spotykane deformacje głowy. Zróżnicowanie profilu głowy. Analiza kształtów twarzy kobiet. Porównywanie proporcji sylwetek dziecięcych, damskich i męskich. Analizowanie proporcji głowy i twarzy w różnym wieku. Wskazywanie części głowy na schemacie. Rozpoznawanie deformacji głowy. Charakteryzowanie określonego profilu głowy. Analizowanie kształtów twarzy kobiet. Szkicowanie głowy w ułożeniach en face, profil, en trois quarts. 4. Kształtowanie linii fryzury Geometryczne elementy stylizacji. Linie fryzur: proste, łukowe, łamane. Linie konturowe: kontur zewnętrzny i wewnętrzny fryzury. Proporcje fryzury. Kontrast kształtu włosów, kontrast kierunków, kontrast długości, kontrast wielkości elementów fryzury. Symetria i asymetria fryzur. Elementy fryzury: fale, loki, pasma, warkocze. Rytm i światłocień. Złudzenia optyczne wykorzystywane w projektowaniu fryzur. Korygowanie deformacji głowy. Optyczna zmiana kształtu twarzy fryzurą. Określenie działania linii fryzury zależnie od formy uczesania. Analizowanie rysunków żurnalowych fryzur. Wyznaczanie linii konturowych na schematach fryzur. Rozróżnianie fryzur symetrycznych i asymetrycznych. Wykorzystywanie kontrastów w projektowaniu fryzury. Rysowanie elementów fryzury z uwzględnieniem światłocienia. Korygowanie nieprawidłowości w budowie głowy poprzez wykorzystanie złudzeń optycznych podczas projektowania fryzur. Korygowanie nieprawidłowości w budowie twarzy poprzez wykorzystanie złudzeń optycznych podczas projektowania fryzur. 5. Rysunek zawodowy Znaczenie rysunku w pracy technika usług fryzjerskich. Linie rysunkowe. Znaczenie normalizacji w rysunku technicznym. Techniki kopiowania rysunku. Złożeniowy rysunek fryzury. Rysunki instruktażowe. Czytanie rysunków złożeniowych fryzury. 32

Określanie roli rysunku w pracy fryzjera. Rozróżnianie linii rysunkowych stosowanych w dokumentacji fryzury. Posługiwanie się podziałką rysunkową, powiększanie i zmniejszanie fragmentów i całego uczesania. Kopiowanie rysunku fryzury różnymi technikami. Sporządzanie rysunków złożeniowych fryzury. Odczytywanie symboli określających zabiegi fryzjerskie w złożeniowym rysunku fryzury. Sporządzanie instruktażowych rysunków fryzury. 6. Kolorystyka Podstawowe wiadomości o barwach. Podział barw. Barwy zasadnicze, pochodne, komplementarne. Koło barw. Właściwości barw: temperatura, walor, nasycenie. Barwy złamane i zgaszone. Barwy neutralne. Wzajemne oddziaływanie barw: harmonia i kontrast. Gamy barw. Relatywizm barw. Podstawowe pojęcia: kolor, barwnik, pigment. Skala odcieni włosów i ich nazwy. Paleta kolorów. Głębia i kierunek koloru. Kontrasty kolorystyczne. Warianty harmonizowania kolorów. Dobór koloru. Kolor a światło. Kolor a przestrzeń. Wskazywanie barw podstawowych i pochodnych na wzornikach barw. Rozpoznawanie barw komplementarnych. Uzyskiwanie barw złamanych i zgaszonych przez mieszanie barw. Charakteryzowanie barw neutralnych. Analizowanie zjawiska względności barw. Określanie pojęć: kolor, barwnik, pigment. Objaśnianie głębi i kierunku koloru na podstawie palety fryzjerskiej. Rozróżnianie wariantów zharmonizowania kolorów. Wskazywanie kontrastów kolorystycznych na fryzurach żurnalowych. Określanie zależności między kolorem a światłem we włosach. Projektowanie zestawu kolorów fryzury. 7. Stylizacja fryzur Elementy kształtowania fryzury: forma, kolor, materiał. Typy fryzur. Modne linie fryzur. Zastosowanie programów komputerowych przy doborze fryzury. Kolorystyka typu urody. Dobór fryzury do typu urody. Dobór fryzury do osobowości. Zharmonizowanie koloru włosów z ubiorem i kolorytem twarzy. Metody stylizacji. Upiększanie fryzur. Dodatki fryzjerskie. Środki i preparaty wykorzystywane w stylizacji. 33

Złudzenia optyczne w koloryzacji fryzur. Aktualne trendy mody fryzjerskiej. Analizowanie elementów stylizacji fryzury: formy, koloru, materiału. Projektowanie różnych typów fryzur. Projektowanie fryzury do wybranego kształtu twarzy i głowy z uwzględnieniem faktury i tekstury włosa, linii i koloru. Analizowanie kolorystycznych typów urody według pór roku. Projektowanie fryzury do typu urody z wykorzystaniem programów komputerowych. Dobieranie fryzury do osobowości klienta. Określanie metod stylizacji. Udzielanie porady kolorystycznej w zależności od typu urody. Upiększanie fryzur elementami przestrzennymi wykonanymi z włosów. Projektowanie fryzur na specjalne okazje. Rozpoznawanie środków i preparatów do stylizacji. Określanie trendów mody fryzjerskiej na podstawie konkursów i imprez fryzjerskich. 8. Elementy kosmetyki kolorowej Analiza kolorystyczna cery. Typy urody. Kolory w makijażu, gamy barw zimnych i ciepłych. Korygowanie kształtu twarzy, oczu i ust makijażem. Dobór makijażu do urody. Stylizacja twarzy fryzurą i makijażem. Dobór makijażu do fryzury, ubioru i okoliczności. Makijaż na różne okazje. Dobór manicure do ubioru i okoliczności. Dobór kolorów w stylizacji sylwetki. Rola dodatków w stylizacji sylwetki. Rozpoznawanie kolorytu cery. Komponowanie gamy barw dla wybranego typu urody. Charakteryzowanie stylów makijażu przedstawionych na fotografiach. Wykonywanie makijażu dziennego do wybranego typu urody. Dobieranie manicure do ubioru. Dobieranie makijażu do urody, fryzury i ubioru. Harmonizowanie elementów fryzury, makijażu, okularów i biżuterii w celu podkreślenia zalet oraz tuszowania wad wyglądu. 34

Środki dydaktyczne Schematy sylwetek ludzkich. Wzorniki barw. Palety fryzjerskie. Akcesoria zdobnicze. Zestawy farb. Zestawy kosmetyków do makijażu. Peruki. Główki fryzjerskie. Preparaty do stylingu. Materiały i przybory do rysunku. Ilustracje fryzur historycznych. Albumy dzieł malarskich. Żurnale. Fotografie fryzur. Filmy dydaktyczne, instruktażowe, z pokazów fryzjerskich. Czasopisma zawodowe. Internet. Uwagi o realizacji Materiał nauczania przedmiotu Stylizacja został podzielony na osiem działów tematycznych obejmujących treści dotyczące fryzur historycznych, proporcji sylwetki, kształtowania linii i barwy fryzur, projektowania i stylizacji fryzur współczesnych oraz elementów kosmetyki kolorowej. Celem realizacji programu jest wyposażenie uczniów w wiedzę dotyczącą zasad kształtowania formy i koloru fryzury, wykorzystywania złudzeń optycznych do projektowania fryzur, tuszowania wad oraz podkreślanie piękna twarzy fryzurą. Zdobyta przez uczniów wiedza będzie wykorzystana podczas wykonywania ćwiczeń w pracowni fryzjerskiej oraz w kształceniu praktycznym. W trakcie realizacji treści dotyczących historii stylizacji, zmian w wyglądzie człowieka, w stylach fryzur, należy kształtować poczucie piękna, estetyki, harmonii oraz kreować współczesny obraz sylwetki człowieka. Wiadomości dotyczące proporcji sylwetki człowieka oraz kompozycji przestrzennej, uczniowie powinni wykorzystać do projektowania fryzur. Realizując kolejne działy programu należy kształtować u uczniów cechy niezbędne do wykonywania zawodu technika usług fryzjerskich, takie jak: wrażliwość na kolory i kształty, wyobraźnię przestrzenną oraz zdolność obserwacji. 35

Zagadnienia dotyczące rozpoznawania i stosowania kolorów są trudne, dlatego należy przeznaczyć więcej czasu na ich realizację. Technik usług fryzjerskich powinien doradzić i dobrać kolor włosów oraz fryzurę do sylwetki, twarzy, ubioru i makijażu. W procesie dydaktycznym wskazane jest stosowanie następujących metod nauczania: wykładu, pogadanki, pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktażem, dyskusji dydaktycznej oraz ćwiczeń. W celu zapewnienia prawidłowej realizacji programu nauczania, zajęcia powinny odbywać się w pracowni rysunku oraz w pracowni fryzjerskiej. Wyposażenie pracowni powinno zapewnić możliwość indywidualnej i grupowej pracy uczniów. Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych: Lp. Działy tematyczne Liczba godzin 1. Wprowadzenie 8 2. Historia stylizacji 30 3. Proporcje sylwetki człowieka 22 4. Kształtowanie linii fryzury 26 5. Rysunek zawodowy 12 6. Kolorystyka 40 7. Stylizacja fryzur 42 8. Elementy kosmetyki kolorowej 24 Razem 204 Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie postępów uczniów powinno odbywać się w sposób ciągły w trakcie realizacji programu nauczania na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Wiadomości teoretyczne niezbędne do realizacji ćwiczeń mogą być sprawdzane za pomocą testów osiągnięć szkolnych oraz sprawdzianów ustnych i pisemnych. Zadania w teście mogą być otwarte (krótkiej odpowiedzi, z luką) lub zamknięte (wyboru wielokrotnego, typu prawda - fałsz). Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzez obserwację czynności wykonywanych przez ucznia w trakcie ćwiczeń. Obserwując czynności ucznia należy zwracać uwagę na: dobór materiałów i przyborów, kompozycję barwną fryzur, zachowanie proporcji sylwetki ciała i głowy, estetykę wykonania rysunku fryzury, kreatywność, 36

stosowanie właściwych oznaczeń i opisów rysunków, kształtowanie fryzur: dobór koloru, formy. Oceniając wypowiedzi uczniów należy zwracać uwagę na: merytoryczną jakość wypowiedzi, operowanie wiedzą, poprawne posługiwanie się terminologią zawodową, wnioskowanie. Ocena osiągnięć szkolnych powinna aktywizować i mobilizować do pracy zarówno ucznia jak i nauczyciela. Ocenianie osiągnięć uczniów powinno być dokonywane zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Literatura Buscher Ch.: Znajdź swój kolor. Wyd. MUZA S.A, Warszawa 1992 Kuss E., Sedlmaier S.: Sylizacja twarzy. Grupa Wydawnicza Bertelsman Media Diagenes, Warszawa 2001 Sheybal S.: Kompozycja plastyczna. PZWS, Warszawa 1964 Walde R.: Odkryj swój styl i kolory. Grupa Wydawnicza Bertelsman Media Diogenes, Warszawa 2002 Praca zbiorowa: Fryzjerstwo wraz z poradami kosmetycznymi podręcznik do nauki zawodu. Wyd. REA s. j., Warszawa 2000 Praca zbiorowa zespołu: red. 255 nowych fryzur, Journal fur die Frau, Oficyna wydawnicza Kalliope, Warszawa 1996 Praca zbiorowa pod redakcją Zuzanny Sumirskiej.: Stylizacja, P.P.H.U. SUZI, Warszawa 2004 Opracowanie zbiorowe: Fryzjerstwo. Wyd. Kultura Życia Codziennego WATRA, Warszawa 1969 Zeszyt ćwiczeń do nauki zawodu Wiedza o stylach fryzjerskich i kształtowaniu fryzur. Wyd. REA s. j., Warszawa 2000 Czasopisma: Paryska fryzura, Świat fryzjerstwa, LAURENT fryzury Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych 37