Publiczna Biblioteka Pedagogiczna Książnica Pedagogiczna im. A. Parczewskiego W Kaliszu Dział Udostępniania Zbiorów tradycje, zwyczaje, obrzędy ul. Nowy Świat 13 62-800 Kalisz www.kp.kalisz.pl e-mail wypozyczalnia@kp.kalisz.pl tel. 62 766 77 54 Kalisz grudzień 2013 1
Boże Narodzenie zwane inaczej Godami lub Godnymi Świętami obchodzone jest 25 grudnia i jest jednym z największych świąt w kościele katolickim. Obchodzone od 354 r. jest przeciwwagą do odprawianych w czasie zimowego przesilenia pogańskich świąt solarnych (narodziny perskiego boga słońca Mitry). W Polsce do XVIII w. obchodzone w różnych terminach: 2 stycznia, 25 stycznia lub 28 marca, 18 lub 19 kwietnia, 20 maja, 6 stycznia. Ostatecznie w XIX w. wybrano na to święto 25 grudnia. Początkowo ograniczało się do jednego dnia świątecznego, póżniej dołączono 26, 27 i 28 grudnia. W VII w. otrzymało tzw. oktawę, która trwała od 25 grudnia do 1 stycznia włącznie. Postanowieniem Soboru Watykańskiego II okres Świąt Bożego Narodzenia przypada od nieszporów 24 grudnia do święta Chrztu Pańskiego przypadającego w niedzielę po Epifanii (święto Trzech Króli). Boże Narodzenie poprzedza adwent. Towarzyszą mu różnorodne zwyczaje i obrzędy do których zaliczyć można: wigilię, choinkę, gwiazdę, jasełka, turonia, obchody kolędnicze, kolędowanie, pasterkę. Po nim następują: Nowy Rok, Sylwester i okres karnawału. W zestawieniu przedstawiamy wybór literatury dotyczącej świąt Bożego Narodzenia oraz tradycji, zwyczajów, obyczajów i obrzędów z nim związanych. OPRACOWANIE Dział Udostępniania Zbiorów KP w Kaliszu 2
BOREJSZO MARIA Boże Narodzenie w polskiej kulturze / Maria Borejszo.- Poznań : "W drodze", 1996. Hasła przedmiotowe: Boże Narodzenie - etnografia - Polska, Boże Narodzenie - liturgia - katolicyzm, Kolędy - język, Kolędy polskie - historia, Obrzędy - katolicyzm - historia - Polska Sygnatura: II 125255 BOGURAT WIESŁAWA Plastyka obrzędowa / Wiesława Bogurat.- Tomaszów Mazowiecki : Agencja Wydawnicza PAJ Press : na zlecenie Oddziału Piotrowskiego Stowarzyszenia Twórców Ludowych, 1994. (Sztuka Ludowa Województwa Piotrowskiego ; 4) Hasła przedmiotowe: Sztuka ludowa polska, Piotrków Trybunalski (woj. łódzkie) - etnografia, Obrzędy - etnografia - Polska, Obyczaje - etnografia - Polska Sygnatura: TN II 11242 BRENCZ ANDRZEJ Wielkopolski rok obrzędowy : tradycja i zmiana / Andrzej Brencz.- Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, 2006. Hasła przedmiotowe: Wielkopolska - etnografia, Obrzędy - etnografia - Polska, Obyczaje - etnografia - Polska Sygnatura: II 145384 DĘBOWSKI ATANAZY Mikołaj - święty nieznany / Atanazy Dębowski.- Kraków : "Astraia", 2006. Hasła przedmiotowe: Mikołaj z Miry (św. ; ok. 270-między 345 a 352) Sygnatura: II 145141 FALANGA ALDO Wszystko o Bożym Narodzeniu : tradycje, pieśni i potrway z całego świata / Aldo Falanga, Joanna Chapska.- Kraków : "Salwator", 2005. Hasła przedmiotowe: Boże Narodzenie - wydawnictwa popularne Sygnatura: II 150748 FERENC EWA Polskie tradycje świąteczne / Ewa Ferenc.- Poznań : Księgarnia Św.Wojciecha, 2000. Hasła przedmiotowe: Święta - etnografia - Polska Sygnatura: II 133034 HRYŃ-KUŚMIEREK RENATA Encyklopedia tradycji polskich / Renata Hryń-Kuśmierek, Zuzanna Śliwa.- Poznań : Podsiedlik-Raniowski i Spółka, cop. 2000. Hasła przedmiotowe: Folklor - Polska - wydawnictwa popularne, Kultura życia codziennego - Polska - wydawnictwa popularne, 3
Literatura młodzieżowa polska - 20 w, Obyczaje - historia - Polska - wydawnictwa popularne Sygnatura: III 3886 KAMOCKI JANUSZ Od andrzejek do dożynek / Janusz Kamocki.- Wyd. 2 uzup.- Warszawa : Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1986. Hasła przedmiotowe: Związek Harcerstwa Polskiego - imprezy - wydawnictwa popularne, Obyczaje - Polska - wydawnictwa popularne Sygnatura: I 8268, I 8266, I 8267 KELLER JÓZEF Zwyczaje, obrzędy i symbole religijne / aut. Józef Keller [i in.].- Warszawa : "Iskry", 1974. Hasła przedmiotowe: Obrzędy - religia, Katolicyzm - symbolika, Religia - symbolika Sygnatura: II 14489 KELLY JOSEPH F Narodziny Bożego Narodzenia / Joseph F. Kelly ; przekł. Jan Pociej.- Kraków : Wydawnictwo espe, 2011. Hasła przedmiotowe: Biblia - analiza i interpretacja - rozmyślania religijne, Boże Narodzenie - rozmyślania religijne Sygnatura: II 158149 KOMOROWSKA JADWIGA Świąteczne zwyczaje domowe w wielkim mieście : studium na przykładzie Warszawy / Jadwiga Komorowska.- Warszawa : Państwowe Wydawnictwo naukowe, 1984. Hasła przedmiotowe: Miasta - socjologia - Polska, Obyczaje - Polska, Rodzina - socjologia - Polska, Święta - obchody - Polska, Warszawa - socjologia Sygnatura: II 93899, II 141332 KUCZYŃSKI ANTONI Kolędowanie na lubelszczyźnie / [red. t.] Antoni i Maria Bożena Kuczyńscy.- Wrocław : Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1986. (Literatura Ludowa / Polskie Towarzystwo Ludoznawcze) Hasła przedmiotowe: Boże Narodzenie - etnografia - Polska, Scenariusze imprez okolicznościowych, Lublin (woj. lubelskie ; okręg) - etnografia Sygnatura: II 141817 OGRODOWSKA BARBARA Boże Narodzenie w tradycji polskiej / Barbara Ogrodowska.- Warszawa : Centrum Animacji Kultury, 2000. Hasła przedmiotowe: Boże Narodzenie - etnografia - Polska Sygnatura: II 142401 4
OGRODOWSKA BARBARA Polskie tradycje i obyczaje rodzinne / Barbara Ogrodowska.- Wyd. 2- Warszawa : Sport i Turystyka - Muza, 2011. (Ocalić od Zapomnienia) Hasła przedmiotowe: Obrzędy - Polska, Obyczaje - Polska, Rodzina - etnografia - Polska Sygnatura: II 161773 OGRODOWSKA BARBARA Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce : mały słownik / Barbara Ogrodowska.- Wyd. 2.- Warszawa : "Verbinum", 2001. Hasła przedmiotowe: Obrzędy - etnografia - Polska - encyklopedia, Obyczaje - etnografia - Polska - encyklopedia, Tradycja - etnografia - Polska - encyklopedia Sygnatura: II 149144 PEŁKA LEONARD J Polski rok obrzędowy : tradycje i współczesność / Leonard J. Pełka.- Warszawa : Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1980. Hasła przedmiotowe: Obrzędy - Polska Sygnatura: I 694, II 49267 PRUSZAK TOMASZ ADAM O ziemiańskim świętowaniu : tradycje świąt Bożego Narodzenia i Wielkiejnocy / Tomasz Adam Pruszak ; wybór zdj. Barbara Chmielarska- Łoś ; projekt graf. Zbigniew Karaszewski.- Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, cop. 2011. Hasła przedmiotowe: Boże Narodzenie - etnografia - Polska - 19-20 w, Wielkanoc - etnografia - Polska - 19-20 w, Ziemiaństwo - kultura - Polska - 19-20 w Sygnatura: II 158779 SMOLEŃ WŁADYSŁAW Ilustracje świąt kościelnych w polskiej sztuce = Festa ecclesiastica in arte Polonorum repraesentantur / Władysław Smoleń.- Lublin : Redakcja Wydawnictw KUL, 1987. Hasła przedmiotowe: Sztuka sakralna polska - historia, Święta - katolicyzm - ikonografia - Polska Sygnatura: TN II 2000 SMYK KATARZYNA Choinka w kulturze polskiej : symbolika drzewka i ozdób / Katarzyna Smyk.- Kraków : Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, cop. 2009. 5
Hasła przedmiotowe: Boże Narodzenie - etnografia - Polska, Obrzędy - katolicyzm - Polska, Ozdoby choinkowe - Polska Sygnatura: II 153678 STAROPOLSKIE Staropolskie pastorałki dramatyczne : antologia / oprac. Jan Okoń.- Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1989. (Biblioteka Narodowa. Seria 1 ISSN 0208-4104 ; nr 269) Hasła przedmiotowe: Boże Narodzenie - literatura polska - historia - 16-18 w. - antologia, Dramat polski - antologia - 16-20 w, Dramat polski - historia - 16-18 w Sygnatura: I 15001, I 19143, I 11879, I 11880 SZYMANDERSKA HANNA Polskie tradycje świąteczne / Hanna Szymanderska.- Warszawa : Świat Książki - Weltbild Polska, 2011. Hasła przedmiotowe: Rok liturgiczny - etnografia - Polska, Obrzędy ludowe - Polska, Obyczaje ludowe - Polska, Święta - etnografia - Polska Sygnatura: II 158351 SZYMANDERSKA HANNA Polskie tradycje świąteczne / Hanna Szymanderska.- Warszawa : "Świat Książki", 2003. Hasła przedmiotowe: Kucharstwo - Polska, Obrzędy - Polska, Obyczaje - Polska, Święta - chrześcijaństwo - Polska Sygnatura: II 141207 ŚLEDZIEWSKI ANTONI Obrzędy i zwyczaje w czterech porach roku / Antoni Śledziewski.- Warszawa : "Inspiracje" : Zarząd Główny Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej : Zespół Kultury i Oświaty [Zarządu Głównego Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej] "Prasa-Książka-Ruch", 1987. (Biblioteczka Repertuarowa "Inspiracji" ; nr 7(59)) Hasła przedmiotowe: Obrzędy - Polska, Obyczaje - Polska, Scenariusze imprez okolicznościowych Sygnatura: III 1507 ŚLIWAŃSKI JAN Dni radości : (refleksje dla rodzin katolickich na świeta roku koscielnego z uwzględnieniem polskich zwyczajów religijno-obrzędowych) / Jan Śliwański.- München : Fundusz Wydawniczy "Buchdruck", 1976. Hasła przedmiotowe: Obyczaje - katolicyzm - Polska, Obrzędy - etnografia - historia - Polska, Obyczaje - historia - Polska, Święta - Polska Sygnatura: TN II 3671 6
WACHOWICZ BARBARA Wigilie polskie - Adam Mickiewicz / Barbara Wachowicz.- Warszawa : "Rytm", cop. 2001. (Opowieści Barbary Wachowicz) Hasła przedmiotowe: Mickiewicz, Adam (1798-1855) - biografia, Boże Narodzenie - Polska - 19 w, Literatura polska - historia - 19 w Sygnatura: II 149143 WĘCŁAWSKI MAREK Boże malowanki : Rok Kościelny / [tekst] Marek Węcławski ; [il.] Tadeusz Kałuża.- Wrocław : Oficyna Współczesna, cop. 1994. Hasła przedmiotowe: Boże Narodzenie Sygnatura: II 132243 WĘCŁAWSKI MAREK Boże malowanki : święcimy Boże Narodzenie / [teksty] Marek Węcławski ; [il.] Robert Kippen.- Wrocław : Oficyna Współczesna, 1994. Hasła przedmiotowe: Boże Narodzenie - teksty Sygnatura: II 132242 ZADROŻYŃSKA ANNA Powtarzać czas początku. Cz. 1, O świętowaniu dorocznych świąt w Polsce / Anna Zadrożyńska.- Warszawa : Wydawnictwo Spółdzielcze, 1985. (Polskie Tradycje Ludowe) Hasła przedmiotowe: Obyczaje - Polska, Święta - etnografia - Polska Sygnatura: II 109087, II 144891 ZADROŻYŃSKA ANNA Świętowania polskie : przewodnik po tradycji / Anna Zadrożyńska.- Warszawa : "Twój Styl", 2002. Hasła przedmiotowe: Obrzędy - Polska, Obyczaje - Polska, Święta - etnografia - Polska Sygnatura: TN II 7741 ZARAWSKA PATRYCJA Kolędy i tradycje bożonarodzeniowe / [oprac. tekstu] Patrycja Zarawska ; [il.] Ewa Korla-Różewicz.- Wyd. 2.- Bielsko-Biała : "Debit", cop. 2004. Hasła przedmiotowe: Boże Narodzenie - wydawnictwa popularne, Kolędy - melodia z tekstem podłożonym Sygnatura: II 143250 7
ZIÓŁKOWSKA MARIA Szczodry wieczór, szczodry dzień : obrzędy, zwyczaje, zabawy / Maria Ziółkowska.- Warszawa : Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1989. Hasła przedmiotowe: Gry i zabawy - historia - szkice - Polska, Obrzędy - historia - szkice - Polska, Obyczaje - historia - szkice - Polska Sygnatura: I 11394, I 11395 JAROCIN ul. Kościuszki 16 63-200 Jarocin tel. 0 62 747-22-63 e-mail kp.jarocin@kp.kalisz.pl KĘPNO ul. Sienkiewicza 26 63-600 Kępno tel. 0 62 782-27-28 e-mail kp.kepno@kp.kalisz.pl KROTOSZYN ul. Park Wojska Polskiego 1 63-700 Krotoszyn tel. 0 62 725-34-73 e-mail kp.krotoszyn@kp.kalisz.pl OSTRÓW WIELKOPOLSKI ul. Limanowskiego 17 63-400 Ostrów Wielkopolski tel. 0 62 736-68-54 e-mail kp.ostrow@kp.kalisz.pl OSTRZESZÓW ul. Sikorskiego 19 63-500 Ostrzeszów tel. 0 62 730-30-09 e-mail kp.ostrzeszow@kp.kalisz.pl PLESZEW ul. Ogrodowa 13 63-300 Pleszew tel. 0 62 742-16-54 e-mail kp.pleszew@kp.kalisz.pl 8