1. Produkcja i zużycie energii elektrycznej w województwie zachodniopomorskim

Monitoring Programu rozwoju sektora energetycznego w województwie zachodniopomorskim do 215 r. z częścią prognostyczną do 23 r. - I półrocze 211 r. 1. Produkcja i zużycie energii elektrycznej w województwie zachodniopomorskim W ciągu ostatnich 1 lat w województwie zachodniopomorskim zaobserwować można stosunkowo stabilny poziom zużycia energii elektrycznej wynoszący ok. 5 GWh. Natomiast w omawianym okresie produkcja energii elektrycznej podlegała znacznym wahaniom. W latach 21-25 odnotowano wyraźny spadek produkcji energii. W 26 r. nastąpił gwałtowny skok o ok. 2 GWh. Sytuacje ta spowodowana była koniecznością zapewnienia wymaganego poziomu niezawodności pracy Krajowej Sieci Elektroenergetycznej - zrównoważenia zapotrzebowania i produkcji energii elektrycznej. Województwo zachodniopomorskie charakteryzuje się znaczną nadwyżką produkcji energii elektrycznej w stosunku do zużycia w wysokości ok. 23-25 GWh co przedstawiono na wykresie 1. Wykres 1. Zużycie oraz produkcja energii elektrycznej w województwie zachodniopomorskim w latach 21 21 9 8 7 6 [GWh] 5 4 3 2 1 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 zużycie energii elektrycznej produkcja energii elektrycznej Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ARE SA i GUS Produkcja brutto energii elektrycznej w województwie zachodniopomorskim w 29 r. wynosiła 7397,9 GWh natomiast w 21 r. - 7962,5 GWh, w tym z OZE w 29 r. - 812 GWh, a w 21 r. 697 GWh. Nastąpił wyraźny spadek produkcji energii z OZE w województwie. W skali kraju produkcja energii z OZE była na poziomie w 29 r. - 8679 GWh, a w 21 r. 1889 GWh. Na wykresie 2 zestawiono dane dotyczące produkcji energii elektrycznej z OZE kraj, województwo zachodniopomorskie w latach 29-21. 1

Wykres 2. Produkcja brutto energii z OZE 12 1888,76 1 8678,98 [GWh] 8 6 4 2 812,98 697,58 21 Polska woj. zachodniopom. 29 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ARE SA Zużycie energii elektrycznej ogółem w 21 roku wyniosło 5639,4 GWh i przekroczyło poziom maksymalny scenariusza dla 215 roku co przedstawiono na wykresie 3. Najbardziej widoczny wzrost zapotrzebowania obserwować można w gospodarstwach domowych. W sektorze przemysłowym ze względu na likwidację kilku zakładów przemysłowych nastąpił natomiast spadek zapotrzebowania. Mimo, iż odnotowano spadek zapotrzebowania na energię w przemyśle nadal największe zużycie energii jest w tym sektorze i dalej kolejno w sektorach gospodarstwa domowe i energetycznym. Sektor przemysłowy zużywa ok. 25% energii, gospodarstwa domowe 21% natomiast sektor energetyczny 15%. Zużycie energii elektrycznej z podziałem na sektory w latach 21 21 przedstawiono na wykresie 4. Strukturę zużycia energii w 21 r. przedstawiono natomiast na wykresie 5. Wykres 3. Zużycie energii elektrycznej w województwie zachodniopomorskim w latach 21 21 w zestawieniu z prognozą opisaną w Programie rozwoju sektora energetycznego 9 8 7 min max 6 [GWh] 5 4 3 2 min max 1 25 26 27 28 29 21 215 215 23 23 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ARE SA i GUS 2

Wykres 4. Zużycie energii elektrycznej z podziałam na sektory 6 5 4 3 [GWh] 2 1 21 23 25 lata 27 29 rolnictwo transport sektor energetyczny gospodarstwa domowe sektor przemysłowy pozostałe zużycie ogółem sektory rolnictwo transport sektor energetyczny gospodarstwa domowe sektor przemysłowy pozostałe zużycie ogółem Wykres 5. Struktura zużycia energii elektrycznej w województwie zachodniopomorskim w 21 r. pozostałe zużycie 33% sektor transportowy 5% sektor energetyczny 15% rolnictwo 1% sektor przemysłowy 25% gospodarstwa domowe 21% sektor transportowy sektor energetyczny rolnictwo gospodarstwa domowe sektor przemysłowy pozostałe zużycie 3

2. Rozwój OZE Program wojewódzki dla okresu do 215 r. rozpatruje trzy możliwe scenariusze dla rozwoju energetyki wiatrowej: Scenariusz I osiągniecie mocy zainstalowanej na poziome ok. 6 MW, Scenariusz II osiągniecie mocy zainstalowanej na poziomie ok. 8 MW, Scenariusz III osiągniecie mocy zainstalowanej na poziomie ok. 1 MW. Według danych z monitoringu na koniec czerwca 211 r. moc zainstalowana w farmach wiatrowych wynosiła 486 MW. Od 25 r. stopniowo wzrastała liczba nowych mocy. Szczególny postęp zaobserwowano w latach 29-211: 29 przyrost mocy o 144,4 MW, 21 przyrost mocy o 145,2 MW, 211 przyrost mocy o 6 MW, co przedstawiono na poniższym wykresie. Wykres 6. Moc zainstalowana w farmach wiatrowych w województwie zachodniopomorskim w latach 2-21. 11 [MW] 1 9 8 7 726,425 6 5 4 3 2 1 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 przyrost mocy scenariusz I scenariusz II scenariusz III Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych URE Według statystyk prowadzonych przez Urząd Regulacji Energetyki moc zainstalowana w OZE w województwie zachodniopomorskim na koniec 211 r. wynosiła 59,631 MW, w tym: elektrownie wiatrowe na lądzie 488,912 MW (28 instalacji), instalacje wytwarzające energię z biogazu z oczyszczalni ścieków 1,478 MW (4 instalacje), instalacje wytwarzające energię z biogazu rolniczego 3,13 MW (4 instalacje), instalacje wytwarzające energię z biogazu składowiskowego 2,575 MW (9 instalacji), elektrownie wodne przepływowe do,3 MW 4,263 MW (59 instalacji), elektrownie wodne przepływowe do 1 MW 2,54 MW (4 instalacje), elektrownie wodne przepływowa do 5 MW 5,95 MW (3 instalacje). Województwo zachodniopomorskie zajmuje czołową pozycję w rankingu województw pod kątem rozwoju odnawialnych źródłach energii (OZE). Region dysponuje doskonałymi warunkami wiatrowymi i stał się przede wszystkim liderem w rozwoju energetyki wiatrowej co przedstawiono na wykresie 7. 4

Wykres 7. Moc zainstalowana w energetyce wiatrowej z podziałem na województwa stan na 31.12.211 r. 5 [MW] 4 3 2 1 zachodniopomorskie wielkopolskie kujawsko-pomorskie 3. Prace planistyczne gmin warmińsko-mazurskie łódzkie pomorskie podlaskie podkarpackie opolskie mazowieckie lubuskie świętokrzyskie śląskie małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych URE lubelskie dolnośląskie W okresie od 1 stycznia do 3 czerwca 211 r. Gmina Koszalin podjęła dwie uchwały w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w związku z planowaną budową stacji przeładunkowych odpadów komunalnych i zakładu termicznego przekształcania odpadów dla miast i gmin Pomorza Środkowego. Całkowity koszt projektów to 453 mln złotych. Ponadto jedenaście gmin województwa zachodniopomorskiego rozpoczęło prace planistycznie celem ustalenia przeznaczenia terenów pod lokalizacje energetyki wiatrowej o sumarycznej mocy zainstalowanej ok. 338 MW. Ocena stanu zaawansowania prac planistycznych możliwa będzie po uzyskaniu danych z monitoringu za II półrocze 211 r. Stan rozwoju energetyki wiatrowej na koniec marca 211 r. przedstawiono na mapie 1 opracowanej przez Biuro Planowania Przestrzennego. 5

Mapa 1. Stan rozwoju energetyki wiatrowej w województwie zachodniopomorskim 4. Podsektor elektroenergetyczny W okresie od stycznia do czerwca 211 r. realizowano następujące zadania: PSE- Operator SA - realizował rozbudowę stacji 22/11 kv Morzyczyn o rozdzielnię 4 kv i transformację 4/22 kv i 4/11 kv - wykonanie 99%, rozbudowę rozdzielni 4 i 11 kv w stacji 4/22/11 kv Dunowo wykonanie 1%, montaż TR 4/11 kv 45 MVA w stacji 4/22/11 kv Dunowo wykonanie 1%, przyłączeni farmy wiatrowej Darłowo 25 MW do stacji Dunowo wykonanie 1%. PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA Oddział Zespół Elektrowni Dolna Odra kontynuowało prace związane z budową kotła fluidalnego opalanego biomasą w Elektrowni Szczecin. ENEA - Operator Sp. z o.o. w grupach przyłączeniowych od III-VI realizowała przyłączenia nowych odbiorców, w zakresie OZE w II grupie przyłączeniowej podpisała umowy celem przyłączenia 3 farm wiatrowych o łącznej mocy 152 MW, 6

w III grupie przyłączeniowej podpisała umowy przyłączeniowe dla 12 farm wiatrowych o łącznej mocy 56,875 MW i realizowała prace modernizacyjne w stacjach transformatorowych. 5. Podsektor gazowy W okresie od stycznia do czerwca 211 r. realizowano następujące zadania: Polskie LNG S.A. w zakresie terminalu LNG: wmurowano kamień węgielny pod budowę terminalu LNG w Świnoujściu, uzyskano certyfikat ISO dotyczący: Systemu zarządzania środowiskowego, zgodnego z normą PN-EN ISO 141:25. Wdrożenie tego systemu potwierdza, że budowa terminalu LNG kluczowej inwestycji dla bezpieczeństwa energetycznego kraju jest realizowana w harmonii z otoczeniem oraz zgodnie z wszystkimi wymogami prawa w zakresie ochrony środowiska, zawarto porozumienie o współpracy pomiędzy Akademią Górniczo-Hutniczą w zakresie działalności dydaktycznej oraz wymiany informacji naukowo-technicznej, otworzono Europejskie Centrum Szkoleniowe LNG. Operator gazociągów Przesyłowych GAZ System: Gazociąg Szczecin-Gdańsk, DN 7, MOP 8,4 MPa, L = 265 km etap I: Płoty Karlino styczeń 211 r.- podpisano umowę ramową na dostawę rur dla gazociągu, luty 211 r. - wszczęto postępowanie przetargowe na zawarcie umowy na roboty oraz nadzór inwestorski dla gazociągu, luty 211 r. - podpisano umowę ramową w zakresie dostawy armatury dla gazociągu, luty 211 r. - uzyskano decyzję lokalizacyjną dla odcinka w gm. Karlino obręb Daszewo, kwiecień 211 r. - uzyskano decyzję lokalizacyjną dla odcinka w gm. Rymań, Sławoborze, Gościno i Karlino oraz w gm. Płoty. etap II: Karlino Koszalin styczeń 211 r.- podpisano umowę ramową na dostawę rur dla gazociągu, luty 211 r. - podpisano umowę ramową w zakresie dostawy armatury dla gazociągu, luty 211 r. - uzyskano decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla gazociągu dla gminy Biesiekierz obręb Stare Bielice, kwiecień 211 r. - uzyskano decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla gazociągu dla gminy Biesiekierz obręb Kotłowo, kwiecień 211 r. - uzyskano decyzję lokalizacyjną dla gazociągu na powiat białogardzki i koszaliński, kwiecień 211 r. - wszczęto postępowanie przetargowe na zawarcie umowy na roboty, maj 211 r. - wszczęto postępowanie przetargowe na zawarcie umowy na nadzór inwestorski dla gazociągu, czerwiec 211 r. - uzyskano decyzję lokalizacyjną dla gazociągu w obrębie Kotłowo gm. Biesiekierz. etap III: Koszalin Słupsk styczeń 211 r. - podpisano umowę ramową na dostawę rur dla gazociągu, luty 211r. - podpisano umowę ramową w zakresie dostawy armatury dla gazociągu, kwiecień 211 r. - wszczęto postępowanie przetargowe na zawarcie umowy na roboty, maj 211 r. - wszczęto postępowanie przetargowe na zawarcie umowy na nadzór inwestorski dla gazociągu, czerwiec 211 r. - uzyskano decyzję lokalizacyjną dla gazociągu dla powiatu koszalińskiego i sławieńskiego, lipiec 211 r. - uzyskano decyzję lokalizacyjną dla gazociągu w obrębie działek Bukowy Las Górki. 7

Gazociąg Szczecin-Lwówek, DN 7, MOP 8,4 MPa, L= 186 km Etap I: Szczecin - Gorzów Wlkp. styczeń 211 r.- podpisano umowę ramową na dostawę rur dla gazociągu, styczeń 211 r. - uzyskano decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla gazociągu, luty 211 r. - podpisano umowę ramową w zakresie dostawy armatury dla gazociągu, luty - maj 211 r. - uzyskano 8 decyzji lokalizacyjnych dla powiatów: choszczeński, pyrzycki, goleniowski, stargardzki, strzelecko-drezdenecki, gorzowski, stargardzki oraz choszczeński dla terenów leśnych, lipiec 211 r. - wszczęto postępowanie przetargowe na zawarcie umowy na nadzór inwestorski dla gazociągu oraz na zawarto umowę na roboty. Gazociąg Świnoujście-Szczecin, DN 8, MOP 8,4 MPa, L = 8 km styczeń 211 r.- podpisano umowę ramową na dostawę rur dla gazociągu, luty 211r. - podpisano umowę ramową w zakresie dostawy armatury dla gazociągu, luty 211r. - wszczęto postępowanie przetargowe na zawarcie umowy na roboty oraz nadzór inwestorski dla gazociągu, I kwartale 211r. - zakończono budowę Tłoczni Goleniów, marzec 211r. przekazano tłocznię do eksploatacji. Gazociąg łączący polski i duński system przesyłowy (Baltic Pipe) w pierwszym półroczu 211 r. wyłoniony w przetargu wykonawca prowadził prace związane z badaniami geofizycznymi dna morskiego dla tego projektu. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo Gazociąg wysokiego ciśnienia łączący systemy gazownicze Polski i Niemiec pomiędzy miejscowościami Boernicke i Police Projekt budowy gazociągu wysokiego ciśnienia jest wspólnym przedsięwzięciem Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. (PGNiG) oraz Verbundnetz Gas (VNG). PGNiG dysponuje projektami budowlanymi oraz pozwoleniem na budowę całego odcinka gazociągu na terytorium Polski. Starosta Policki wydał decyzje o zatwierdzeniu projektów budowlanych i pozwoleniu na budowę: 4 października 26 r. na budowę odcinka Dobieszyn Tanowo, 13 lutego 29 r. na budowę odcinka Tanowo Trzeszczyn. Rozpoczęto wstępne prace budowlane. Zgodnie z zatwierdzonym projektem budowlanym gazociąg na terytorium Polski będzie biegł od granicy polsko-niemieckiej w pobliżu miejscowości Dobieszyn do miejscowości Trzeszczyn znajdującej się w rejonie Polic. Interconnector ma zostawać podłączony do systemu przesyłowego OGP Gaz-System S.A. w rejonie Polic poprzez jego włączenie do gazociągu wysokiego ciśnienia DN 5 relacji Odolanów Police. Gazociąg będzie przystosowany technicznie do tłoczenia gazu w obu kierunkach. W pierwszej połowie 211 r. prowadzone były badania rynku Market Screening celem oszacowanie zapotrzebowania na moc przesyłową planowanego gazociągu. Parametry techniczne gazociągu po stronie polskiej: średnica: 7 mm, ciśnienie robocze: 8,4 MPa, długość: ok. 18 km. Wielkopolska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. W 211 r. wybudowano 95,34 km sieci w 21 powiatach. Na 212 r. zaplanowano budowę 59,7 km nowych sieci. Na wykresie 8 przedstawiono stan istniejący i planowany przyrost długości sieci zarządzanych przez WSG Sp. z o.o. 8

Wykres 8. Przyrost długości sieci dystrybucyjnej zarządzanej przez WSG Sp. z o.o. 212 59,7 lata 211 95,3 4926,8 do 21 1 2 3 4 5 długość [km] Charakterystyka sieci Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WSG Sp. z o.o. Długość czynnej sieci gazowej w województwie zachodniopomorskim stale rośnie. W 21 r. osiągnęła ponad 6 km. Jest to znaczący przyrost w ciągu 5 lat o 1 km w stosunku do roku 25, co przedstawiono na wykresie 9. Wykres 9. Długość czynnej sieci gazowej w województwie zachodniopomorskim 7 6 [km] 5 4 3 2 1 23 24 25 26 27 28 29 21 Charakterystyka odbiorców gazu Od roku 21 rośnie liczba odbiorców gazu w regionie północno-zachodnim. W 21 r. liczba odbiorców wynosiła ponad 1 1, a przyrost w latach 22 26 wynosił średnio 38. Spowolnienie przyrostu odbiorców nastąpiło w latach 27-21. Również od 21 r. rosła liczba 9

odbiorców gazu w samym województwie zachodniopomorskim, w 21 r. wynosiła 37 6. W latach 25-21 wzrastała stopniowo liczba odbiorców gazu na wsiach. W omawianym okresie przyrost wyniósł 1 odbiorców. Powyższe dane przedstawiono na wykresach 1 i 11. Wykres 1. Odbiorcy gazu w regionie północno-zachodnim 12 1 liczba odbiorców 8 6 4 2 21 22 23 25 26 27 28 29 21 Wykres 11. Odbiorcy gazu w województwie zachodniopomorskim 4 35 3 Liczba odbiorców 25 2 15 1 5 21 22 23 25 26 27 28 29 21 6. Podsektor ciepłowniczy ogółem miasto wieś Informacje dotyczące działań podjętych w pierwszym półroczu 211 r. przesłało siedem Przedsiębiorstw Energetyki Cieplnej. Z otrzymanych danych wynika, że w omawianym okresie nie podejmowano działań mających na celu ograniczenie szkodliwych emisji, natomiast realizowane były następujące inwestycje: rozbudowano sieć cieplną, co spowodowało przyrost długości o 1,8 km (3 przedsiębiorstwa), zmodernizowano 16 węzłów cieplnych (3 przedsiębiorstwa), 1

zmodernizowano 3 systemy automatyki i sterowania (1 przedsiębiorstwo), przystosowano kotły do wykorzystania OZE (2 przedsiębiorstwa). Charakterystyka sieci Od roku 21 w województwie nastąpił przyrost długości sieci cieplnej o ponad 1 km. Całkowita długość sieci cieplnej w 21 r. wynosiła 732,6 km. Przyrost długości sieci cieplnej w województwie zachodniopomorskim w latach 2-21 przedstawiono na wykresie 12. Wykres 12. Długość cieplnej sieci przesyłowej w województwie zachodniopomorskim 8 7 6 5 [km] 4 3 2 1 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Produkcja ciepła W 21 r. produkcja ciepła wynosiła 18 595 54,7 GJ. Strukturę paliw w produkcji ciepła przedstawiono na wykresie 13. Wykres 13. Struktura paliw w produkcji ciepła w woj. zachodniopomorskim w 21 r. [%] 3,3% 1,24% 1,17%,33%,6% 9,27% 84,91% węgiel kamienny gaz ziemny - E gaz ziemny - L biomasa inne OZE olej opałowy pozostałe Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych URE 11

Sprzedaż ciepła Zapotrzebowanie na ciepło ulega wahaniom związanym z warunkami atmosferycznymi w sezonie grzewczym. W latach 27-21 zauważyć można tendencję zwyżkową zapotrzebowania. Wpływ na zwiększoną sprzedaż ciepła miały bardzo mroźne zimy, a także przyrost sieci ciepłowniczych. Wolumen sprzedanego ciepła ogółem w województwie w 21 r. była na poziomie 11 GJ. Na wykresie 14 przedstawiono dane dotyczące wolumenu sprzedanego ciepła w latach 26-21, natomiast na wykresach 15 i 16 strukturę paliw w sprzedaży ciepła w województwie zachodniopomorskim w 21 r. Wykres 14. Sprzedaż ciepła w województwie zachodniopomorskim 12 1 sprzedaż ciepła [GJ] 8 6 4 2 26 27 28 29 21 Wykres 15. Sprzedaż ciepła z różnych rodzajów paliw w 21 r. w województwie zachodniopomorskim 1 5 9 7 5 [GJ] 6 4 5 3 1 5 węgiel kamienny gaz ziemny - E gaz ziemny - L biomasa inne OZE olej opałowy pozostałe 21 29 29 21 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych URE 12

Wykres 16. Sprzedaż ciepła z różnych rodzajów paliw w 21 r. w województwie zachodniopomorskim z wyłączeniem węgla kamiennego 6 5 4 [GJ] 3 2 1 gaz ziemny - E gaz ziemny - L biomasa inne OZE olej opałowy pozostałe 21 29 29 21 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych URE Parametrem opisującym stan ogrzewnictwa jest kubatura budynków ogrzewanych centralnie i jej zmiany. W województwie w 21 r. zaobserwować można zmniejszenie całkowitej kubatury ogrzewanych budynków. Dane te świadczą o odwrocie od scentralizowanych systemów ogrzewania. Na wykresie 17 przedstawiono informacje na temat kubatury ogrzewanych budynków w województwie w latach 2-21 natomiast na wykresie 18 kubaturę budynków z podziałem wg form własności. Wykres 17. Kubatura budynków ogrzewanych centralnie w województwie zachodniopomorskim. 1 9 8 7 [dam 3 ] 6 5 4 3 2 1 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 13

Wykres 18. Kubatura budynków ogrzewanych centralnie w 21 r. - podział wg formy własności 6 5 4 [dam 3 ] 3 2 1 budynki mieszkalne ogółem budynki mieszkalne spółdzielni mieszkaniow ych budynki mieszkalne komunalne budynki mieszkalne pryw atne Koszty ciepła Od 23 r. w woj. zachodniopomorskim sukcesywnie wzrasta cena ciepła wytworzonego z różnych paliw, wyjątek stanowi olej opałowy lekki. Koszt ciepła wytworzonego z tego paliwa spadł o ponad 3% w stosunku do 29 r. Średnią cenę ciepła wytworzonego z różnych paliw w województwie w latach 23-21 przedstawiono na wykresie 19. Wykres 19. Średnia cena ciepła wytworzonego z różnych paliw w województwie zachodniopomorskim 9 8 7 6 cena [zł/gj] 5 4 3 2 1 23 24 25 26 27 28 29 21 wegiel olej opałowy lekki gaz ziemny - E biomasa Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych URE W województwie zachodniopomorskim wzrasta cena ciepła wytworzonego z biomasy, podobną sytuacje zaobserwować można w województwie pomorskim, natomiast w województwie lubuskim cena tego paliwa w roku 21 zdecydowanie obniżyła się. Porównanie średniej ceny ciepła 14

wytworzonego z biomasy w województwie zachodniopomorskim i województwach ościennych przedstawiono na wykresie 2. Wykres 2. Porównanie średniej cena ciepła wytworzonego z biomasy w województwie zachodniopomorskim i w województwach ościennych 6 5 4 cena [zł/gj] 3 2 1 23 24 25 26 27 28 29 21 pomorskie wielkopolskie lubuskie zachodnipomorskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych URE 15