Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl Jaraczewo 9 lipca 2016 r. Dotyczy: inwentaryzacji dendrologicznej obszaru położonego w Bydgoszczy, na działce oznaczonej w ewidencji gruntów numerem 4/22, obręb 122. 1. Podstawa opracowania Podstawą niniejszego opracowania jest umowa zawarta pomiędzy Miastem Bydgoszcz z siedzibą przy ul. Jezuickiej 1 reprezentowanym przez Zastępcę Prezydenta Mirosława Kozłowicza a firmą PARUS projekt z siedzibą przy ul. Golskiej 4 w Jaraczewie reprezentowaną przez właściciela Bartosza Skrzypczaka, sporządzenia inwentaryzacji zieleni na obszarze kolizji z planowaną budową hali lekkoatletycznej na terenie Kompleksu Sportowego Zawisza przy ul. Gdańskiej 163 w Bydgoszczy. Poniżej przedstawiono wyniki inwentaryzacji dendrologicznej wykonanej w ramach inwestycji Miasta Bydgoszcz pn.: Budowa hali lekkoatletycznej oraz rozbudowa i modernizacja infrastruktury na terenie Kompleksu Sportowego Zawisza przy ul. Gdańskiej 163. 2. Materiały wyjściowe Do wykonania niniejszego operatu posłużyły następujące materiały wyjściowe: Mapa Zasadnicza terenu w skali 1 : 500. Szczegółowe badania terenowe wykonane w kwietniu 2016 r. Projekt zagospodarowania terenu do projektu budowy hali lekkoatletycznej na terenie Kompleksu Sportowego Zawisza przy ulicy Gdańskiej 163 w Bydgoszczy. 3. Metody badań W trakcie badań terenowych dokonano opisu dendrologicznego wszystkich rosnących w zakresie opracowania drzew i krzewów. Określono dla nich: dokładną lokalizację (rys. 1), gatunek, wykonano podstawowe pomiary dendrometryczne - obwód pnia. Określenie gatunku dokonano w oparciu o fachową literaturę dendrologiczną. Obwód pnia mierzono na wysokości 130 cm ponad powierzchnią gruntu taśmą mierniczą z dokładnością do 1 cm. W trakcie badań terenowych dokonano szczegółowych oględzin stanu zdrowotnego 1

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl przedmiotowych drzew i krzewów. Zwrócono szczególną uwagę na stan pnia (listwy martwicy, ubytki powierzchniowe i wgłębne, uszkodzenia mechaniczne, wypróchnienia, ślady żerowania owadów, ślady żerowania dzięciołów, owocniki grzybów, pochylenie pni, itp.) oraz korony (susz gałęziowy, połamane konary, dziuple, obecność jemioły, asymetria, redukcje). Sprawdzono także drzewa i krzewy pod kątem zasiedlenia ich przez gatunki chronionych roślin, zwierząt i grzybów. Zwrócono także uwagę na kolizję drzew i krzewów z projektem zagospodarowania terenu. Inwentaryzację przeprowadzono w dniu 23 kwietnia 2016 r. W tabeli nr 1 przedstawiono drzewa i krzewy rosnące na obszarze objętym opracowaniem. Co istotne, podczas oględzin nie stwierdzono w obrębie drzew lub krzewów obecności gatunków chronionych roślin, zwierząt i grzybów (w tym porostów). Zgodnie z ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t. j.: DZ. U. z 2015 r., poz. 1651 ze zm.) o tym, czy dana roślina z poniższego wykazu jest traktowana jako drzewo czy krzew decyduje jej pokrój, a nie przynależność gatunkowa. Pomiarów obwodu pni drzew dokonano na wysokości 130 cm od poziomu gruntu (lub gdy na wysokości 130 cm drzewo nie posiada pnia pomiaru dokonywano poniżej korony). Większość drzew objętych inwentaryzacją jest w dobrym stanie fitosanitarnym. Jeżeli dane drzewo jest w złej kondycji zdrowotnej, w tabeli nr 1, w kolumnie Uwagi umieszczono stosowną adnotację. Drzewo/krzew, wymagające interwencji niezależnie od przygotowania terenu w ramach ww. inwestycji, oznaczono kolorem czerwonym. Większość ze zinwentaryzowanych drzew można usunąć dopiero po uzyskaniu zezwolenia właściwego Organu ochrony przyrody. Uzyskania zezwolenia nie obejmują drzewa na przedmiotowym obszarze, które na wysokości 5 cm od powierzchni ziemi posiadają obwód mniejszy niż 25 cm ( w przypadku robinii 35 cm). Oznaczono je w tabeli kolorem zielonym. Na omawianym terenie znajdują się okazy cisu pospolitego. Zaleca się ich przesadzenie. Cis pospolity jest gatunkiem o zwięzłej bryle korzeniowej, bogato rozgałęzionej, dzięki czemu dobrze znosi przesadzanie, nawet dużych okazów. W stosunku do pozostałych drzew zaleca się wykonać usunięcie a następnie nasadzenia zastępcze. 2

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl Ostateczny kształt nasadzeń zastępczych określi właściwy Organ ochrony przyrody, wydający zezwolenie na usunięcie drzew i krzewów. Jeżeli wiek krzewów na omawianym terenie nie przekracza 10 lat, można je usunąć bez zezwolenia. Z uwagi na trudności metodyczne, nie stwierdzono w terenie z całą pewnością wieku krzewów. Weryfikacji wieku krzewów należy dokonać w oparciu o dokumentację będącą w zasobach Właściciela lub Posiadacza terenu. Jeśli w trakcie usuwania drzew lub krzewów stwierdzona zostanie obecność gatunków chronionych (np. zasiedlone gniazdo ptasie, pojawienie się w obrębie drzewa chronionego porost lub mszaka itp.), prace muszą zostać przerwane. Celem usunięcia drzewa/krzewu, w obrębie którego stwierdzony gatunek chroniony, należy wówczas najpierw uzyskać stosowne zezwolenie na odstępstwa od zakazów, o których mowa w art. 56 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ochronie przyrody. Organami ochrony przyrody właściwymi do wydania zezwolenia w tym zakresie są Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska (odnośnie zakazów wymienionych w art. 56 ust. 1 ww. ustawy) lub Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy (odnośnie zakazów wymienionych w art. 56 ust. 2 ww. ustawy). Przy opracowaniu inwentaryzacji dendrologicznej korzystano z literatury fachowej, tj.: 1) Seneta W., Dolatowski J. 2012. Dendrologia. PWN, Warszawa. 2) Łukasiewicz A., Łukasiewicz Sz. 2009. Rola i kształtowanie zieleni miejskiej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Poznań. 3) Szulc A. 2013. Zielone miasto. Zieleń przy ulicach. Agencja Promocji Zieleni Sp. z o.o., Warszawa. 4) Adamczyk J. 2015. Atlas pędów zimowych. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa. 5) Johnson O. 2009. Przewodnik Collinsa. Drzewa. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa. 6) Mańka M. 2011. Choroby drzew leśnych. Poradnik leśnika. Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne Sp. z o.o., Warszawa. 7) Wójcik H. 2007. Porosty, Mszaki, Paprotniki. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa. 8) Szwałkiewicz J. 2009. Uszkodzenia drzew leśnych. Poradnik leśnika. Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne Sp. z o.o., Warszawa. 3

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl Tabela 1. Spis drzew i krzewów rosnących w rejonie objętym opracowaniem. Obwód pnia Lp. Gatunek drzewa [cm] lub powierzchnia Uwagi krzewu [m 2 ] 1 klon zwyczajny 118-2 świerk pospolity 55-3 świerk kłujący 38-4 świerk kłujący 49-5 śliwa wiśniowa 85 pień mierzony poniżej korony; zainfekowany grzybem 6 śliwa wiśniowa 28, 34, 16-7 śliwa wiśniowa 31-8 klon zwyczajny 148 drzewo posiada wypróchnienia pnia, w tym u podstawy pnia 9 klon zwyczajny 112 drzewo posiada wypróchnienia pnia 10 klon zwyczajny 137 drzewo posiada wypróchnienia pnia 11 śliwa wiśniowa od 8 do 23 grupa drzew (15 sztuk) o obwodzie na wysokości 5 cm od poziomu gruntu poniżej 25 cm; niektóre osobniki zainfekowane grzybem - rozszczepką pospolitą Schizophyllumcomm une 12 lipa drobnolistna 46, 49, 35-13 lipa drobnolistna 37-14 lipa drobnolistna 56, 47-15 lipa drobnolistna 33-16 lipa drobnolistna 71, 55-17 lipa drobnolistna 34, 55, 39, 27, 24-18 lipa drobnolistna 26, 27, 31-19 lipa drobnolistna 83, 36-20 lipa drobnolistna 54, 62-4

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl 21 lipa drobnolistna 59-22 lipa drobnolistna 54-23 lipa drobnolistna 42, 42 drzewo posiada wypróchnienia pnia 24 lipa drobnolistna 26-25 klon zwyczajny 175 drzewo posiada wypróchnienia pnia 26 lipa drobnolistna 26, 22-27 lipa drobnolistna 19, 40-28 lipa drobnolistna 52-29 lipa drobnolistna 53-30 lipa drobnolistna 56, 62-31 lipa drobnolistna 47-32 lipa drobnolistna 42, 47-33 lipa drobnolistna 38, 45-34 lipa drobnolistna 45-35 lipa drobnolistna 43-36 lipa drobnolistna 39, 45-37 lipa drobnolistna 46-38 lipa drobnolistna 71-39 lipa drobnolistna 67-40 lipa drobnolistna 6 m 2 forma krzewiasta 41 lipa drobnolistna 93-42 lipa drobnolistna 84-43 lipa drobnolistna 75, 47-44 lipa drobnolistna 27, 43, 22-45 lipa drobnolistna 42, 41-46 klon zwyczajny 123-47 lipa drobnolistna 29, 24-48 lipa drobnolistna 61-49 lipa drobnolistna 30, 36, 34 znaczny posusz w koronie 50 lipa drobnolistna 1 m 2 forma krzewiasta 51 klon zwyczajny 150-52 lipa drobnolistna 46-53 lipa drobnolistna 50-54 śliwa wiśniowa 27-55 śliwa wiśniowa 18-56 śliwa wiśniowa 18 drzewo obumarłe (całkowicie uschnięte) 57 śliwa wiśniowa 14-58 klon zwyczajny 143 drzewo posiada 5

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl wypróchnienia pnia 59 klon zwyczajny 127-60 klon zwyczajny 16 drzewo obumarłe (całkowicie uschnięte) 61 lipa drobnolistna 18 znaczny posusz w koronie 62 klon zwyczajny 19 znaczny posusz w koronie 63 klon zwyczajny 17-64 klon zwyczajny 17-65 klon zwyczajny 95 drzewo posiada wypróchnienia pnia 66 klon zwyczajny 122 drzewo posiada wypróchnienia pnia 67 klon zwyczajny 93 Obecność na pniu porostu tarczownicy bruzdkowanej (porost nie chroniony) 68 klon zwyczajny 148-69 sosna zwyczajna 121-70 sosna zwyczajna 144-71 sosna zwyczajna 69-72 sosna zwyczajna 158 blizna na pniu 73 sosna zwyczajna 82-74 sosna zwyczajna 111-75 sosna zwyczajna 112-76 sosna zwyczajna 147-77 ligustr pospolity 18, 8-78 ligustr pospolity 14, 15, 14-79 ligustr pospolity 23-80 ligustr pospolity 18-81 klon jawor 143-82 klon jawor 148 Obecność na pniu porostu tarczownicy bruzdkowanej (porost nie chroniony) 83 klon jawor 164-84 klon jawor 139-85 klon jawor 146-6

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl 86 wierzba płacząca 158 87 robinia biała 14 drzewo silnie zainfekowane jemiołą pospolitą (8 szt.) drzewo obumarłe (całkowicie uschnięte) 88 lilak pospolity 40, 28-89 lilak pospolity 12 m 2 jeden z pni, rosnący nad wejściem do budynku, całkowicie uschnięty stwarza niebezpieczeństwo! 90 cis pospolity 4 m 2-91 cis pospolity 6 m 2-92 forsycja pośrednia 4 m 2-93 tawuła van Houtte'a 16 m 2-94 pęcherznicakalinolistna 8 m 2-95 jałowiec sabiński 4 m 2-96 jaśminowiec wonny 25 m 2-97 cis pospolity 4 m 2-98 pęcherznicakalinolistna 15 m 2-99 pęcherznicakalinolistna 10 m 2-100 śliwa wiśniowa 8 m2-101 wiciokrzew tatarski 1 m 2-102 żywotnik zachodni 1 m 2 odmiana krzewiasta 7

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl Ekspertyzę o występowaniu gatunków chronionych zwierząt, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc lęgowych ptaków i nietoperzy. wykonana dla: Miasta Bydgoszcz ul. Jezuicka 1 85-102 Bydgoszcz Wykonał: Jaraczewo 11 lipca 2016 r. 1

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl Zawartość 1. Informacje wstępne.... 3 2. Celowość przeprowadzenia ekspertyzy ornitologicznej.... 3 3. Zakres ekspertyzy.... 4 4. Procedura wykonania ekspertyzy.... 4 5. Obiekty ekspertyzy.... 4 6. Metodyka kontroli ornitologicznej.... 5 7. Wyniki.... 6 8. Zalecenia.... 6 8.1. Termin prac remontowych oraz ich harmonogram... 6 8.2 Działania minimalizujące negatywne skutki oddziaływania remontu na ornitofaunę.... 6 8.3. Kompensacja utraconych potencjalnych miejsc gniazdowych ptaków przez zamontowanie specjalistycznych budek lęgowych oraz specjalnych schronów.... 7 9. Literatura.... 8 10. Dokumentacja fotograficzna.... 9 2

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl 1. Informacje wstępne. Inwentaryzacja ornitologiczna oraz chiropterologiczna budynków przewidzianych do rozbiórki została przeprowadzona w dniu 23 kwietnia 2016 r., termin wykonania ekspertyzy pokrywał się z sezonem lęgowym ptaków. Działania przeprowadzone podczas kontroli miały zatem na celu głownie wykrycie wszystkich miejsc zajętych przez ptaki oraz wykrycie potencjalnych miejsc lęgowych ptaków jak i kryjówek zajmowanych przez nietoperze Inwentaryzacja została przeprowadzona na podstawie umowy nr 272.41.2016 zawartej pomiędzy Miastem Bydgoszcz z siedzibą przy ul. Jezuickiej 1 reprezentowanym przez Zastępcę Prezydenta Mirosława Kozłowicza a firmą PARUS-PROJEKT z siedzibą przy ul. Golskiej 4 w Jaraczewie reprezentowaną przez Bartosza Skrzypczaka. 2. Celowość przeprowadzenia ekspertyzy ornitologicznej. Projekty realizowane w zakresie rozbiórki obiektów budowlanych, jak i wszelkie inne prace budowlane i remontowe, muszą być prowadzone zgodnie z ogólnie obowiązującym prawem, między innymi z aktami z zakresu prawa ochrony przyrody: - ustawą z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 856, z 2014r. poz. 1794, z 2015 r. poz. 266.); - ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1651, 1688, 1936, z 2016 r. poz. 422.); - rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (t.j. Dz.U. 2014 poz. 1348); - ustawą z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 1789, z 2015 r. poz. 277.); Rozbiórka czterech budynków związana jest z zamierzeniem budowy na analizowanym obszarze hali lekkoatletycznej. 3

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl 3. Zakres ekspertyzy. Ekspertyza obejmuje dwie części. Pierwszą jest wykonanie inwentaryzacji obiektu pod kątem występowania potencjalnych siedlisk i miejsc niebezpiecznych dla ptaków i nietoperzy, a także stwierdzenie miejsc zajętych przez ptaki lub nietoperze. Drugą częścią jest zaproponowanie możliwych rozwiązań pod kątem zachowania siedlisk, kompensacji oraz terminarza wykonania tych prac w powiązaniu z harmonogramem i technikami wykonania remontu obiektu. 4. Procedura wykonania ekspertyzy. a) Ogólne wizualne sprawdzenie wszystkich w poszukiwaniu śladów bytowania ptaków lub nietoperzy; b) Lokalizacja miejsc i szczelin niebezpiecznych dla ptaków lub nietoperzy; c) Lokalizacja miejsc i szczelin możliwych do zasiedlenia przez ptaki lub nietoperze; d) Lokalizacja ewentualnych gniazd, otworów i szczelin zajętych przez ptaki lub nietoperze; e) Przeprowadzenie inspekcji szczelin przy użyciu kamery endoskopowej; f) Sporządzenie szczegółowej dokumentacji fotograficznej. 5. Obiekty ekspertyzy. Opinia dotyczyła występowania ptaków i nietoperzy w budynkach przewidzianych do rozbiórki w związku z zamierzeniem budowy hali lekkoatletycznej. Wszystkie budynki posiadają jedną kondygnację nadziemną. Dla ułatwienia oznaczenia zastosowano oznaczenia numerowa dla poszczególnych obiektów. Budynek 1 pełni funkcję garażową, jest to obiekt jednokondygnacyjny o szerokości około 8m oraz długości około 30m co daje łączną powierzchnię zabudowy na poziomie około 240m 2. Całość przykryta jest jednospadowym dachem płaskim krytym papą. Budynek 2 pełni funkcję garazowo-gospodarczą, jest to obiekt jednokondygnacyjny o szerokości około 12,5m oraz długości około 40m co daje łączną powierzchnię zabudowy na poziomie około 500 m 2. Całość przykryta jest jednospadowym dachem płaskim krytym papą. Budynek 3 pełni funkcję gospodarczą, jest to obiekt jednokondygnacyjny o zróżnicowanej wysokości częściowo około 5m a częściowo około 3m. Obiekt ma szerokość 4

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl około 14m oraz długość około 35m co daje łączną powierzchnię zabudowy na poziomie około 490m 2. Całość przykryta jest jednospadowym dachem płaskim krytym papą. Budynek 4 pełni funkcję mieszkalną, do rozbiórki przewidziana jest wyłącznie zaznaczona część budynku posiadająca powierzchnię zabudowy na poziomie 980 m 2. Całość przykryta jest dwuspadowym dachem płaskim krytym papą. 3 4 2 1 Rysunek 1: Orientacyjna mapa pokazująca lokalizację budynków przewidzianych do rozbiórki, dla ułatwienia. 6. Metodyka kontroli ornitologicznej. a) Oględziny budynku prowadzono w dniu 23 kwietnia 2016 r, w godzinach: 08.30-12.45; b) W czasie kontroli skoncentrowano się na monitorowaniu obiektu pod kątem występowania potencjalnych oraz rzeczywistych miejsc mogących służyć jako siedliska lęgowe ptaków. Sprawdzano m.in.: szczeliny dylatacyjne, szczeliny między 5

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl płytami, otwory technologiczne, szczeliny za rynnami, szczeliny pod parapetami okiennymi, narożniki okien, otwory wentylacyjne w stropodachu i inne. c) Notowano pojawienie się wszystkich śpiewających samców w obrębie budynku i jego najbliższym otoczeniu, ptaki wlatujące do wszelkich szczelin i otworów znajdujących się w obrębie budynku, a także wszystkie miejsca, z których wystawał potencjalny materiał gniazdowy lub samo gniazdo, a także lokalizacje byłych siedlisk gniazdowych, zniszczonych w wyniku bliżej nieokreślonych przyczyn. d) Stosowany sprzęt: lornetka Delta Forest II 10 x 50; aparat fotograficzny Canon Eos 600D, obiektyw SIGMA 17-70 mm f/2.8-4 MACRO HSM, obiektyw SIGMA 70-200 mm f/2.8; kamera endoskopowa z możliwością rejestracji obrazu. 7. Wyniki. W czasie przeprowadzonej kontroli stwierdzono 1 miejsce gniazdowania wróbla (Passer domesticus) w budynku 1. Para zajmowała szczelinę w drewnianej podbitce na południowej elewacji. Miejsce to zaznaczono na fotografiach 1 i 2 Ponadto w budynku oznaczonym na schemacie cyfrą 3 stwierdzono gniazdowanie 3 par wróbla (Passer domesticus). Ptaki zajmowały szczeliny w podbitce na zachodniej elewacji budynku. Szczegółową lokalizację wszystkich miejsc gniazdowania przedstawiono na fotografii 9 i 10. Ponadto kontrola wykazała wiele potencjalnych szczelin możliwych do zajęcia przez ptaki gównie w rejonie drewnianych podbitek wszystkich budynków. 8. Zalecenia. 8.1. Termin prac remontowych oraz ich harmonogram. Ze względu na bardzo duży zakres prac trudno jest jednoznacznie wskazać czy inwestycja w ogóle będzie realizowana a jeśli tak to kiedy. Niemniej jednak biorąc pod uwagę zajęcie 2 budynków przez ptaki prace związane z rozbiórka prowadzić należy poza sezonem lęgowym ptaków tj. w okresie od 15 X do końca 30 II. Dopuszcza się przeprowadzenie prac rozbiórkowych w innym terminie pod warunkiem zabezpieczenia wszystkich szczelin we wskazanym okresie w sposób uniemożliwiający ich zajęcie przez ptaki w kolejnym sezonie lęgowym 6

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl Przed przystąpieniem do prac na tych elewacjach należy uzyskać zgodę Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska na niszczenie siedlisk lęgowych ptaków. 8.2 Działania minimalizujące negatywne skutki oddziaływania remontu na ornitofaunę. Wskazany jest kontakt telefoniczny kierownika budowy, inżyniera nadzoru budowlanego lub administratora budynku z ornitologiem w czasie prowadzenia prac budowlanych, na wypadek odnalezienia gniazd ptaków niewskazanych w ekspertyzie. W związku z tym, że prace najprawdopodobniej będą prowadzone w okresie lęgowym, istnieje ryzyko odnalezienia zajętego przez ptaki gniazda. W takim przypadku roboty budowlane należy niezwłocznie przerwać, usunąć wszelkie elementy utrudniające dolot do gniazda (rusztowania, siatki, itp.) i skontaktować się z ekspertem ornitologiem. 8.3. Kompensacja utraconych potencjalnych miejsc gniazdowych ptaków przez zamontowanie specjalistycznych budek lęgowych oraz specjalnych schronów. W związku ze stwierdzeniem łącznie 4 miejsca gniazdowania wróbla (Passer domesticus) należy jako kompensatę w momencie zniszczenia siedlisk czyli przeprowadzenia prac rozbiórkowych lub zabezpieczenia otworów na drzewach znajdujących się na terenie kompleksu sportowego 5 budek lęgowych typu A. Ponadto w przypadku budowy hali lekkoatletycznej należy na budynku zawiesić 3 podwójną budkę lęgowych dla wróbla wykonane z trocinobetonu, budki takie cechują się dużo większą trwałością w stosunku do budek drewnianych. Budka lęgowa typu A (fotografia 13) Wysokość: 34 cm Szerokość: 15 cm Długość: Średnica otworu wlotowego: Grubość desek: 15 cm 33 mm 4 cm Budkę lęgową typu A należy wieszać na wysokości od 3 do 5 metrów. Należy pamiętać, żeby budka nie była wystawiona na długotrwałe i bezpośrednie działanie promieni słonecznych (unikamy montażu skrzynki otworem wlotowym w kierunku południowym). Istotne jest również, aby w pobliżu otworu wlotowego nie znajdowały się żadne gałęzie, mogące służyć 7

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl jako podparcie dla drapieżników (koty, kuny, czy sroki mogą sięgnąć z takiej gałęzi do wnętrza budki i splądrować lęg). Podwójna budka lęgowa dla wróbla (fotografii 12). Specyfikacja techniczna budki. Wysokość: Szerokość: Długość: 16 cm 36 cm 22 cm Średnica otworu wlotowego: 65x35 mm Budkę należy zawiesić w górnej części projektowanego budynku na północnej elewacji. Raz na trzy lata przed sezonem lęgowym, tj. w miesiącu lutym, należy dokonać zewnętrznych oględzin zamontowanych budek i ocenić ich stan techniczny. W przypadku stwierdzenia jakichkolwiek wad należy je bezwzględnie wymienić na nowe. Działania takie prowadzić można jedynie przed sezonem lęgowym ptaków. Preferowany producent budek lęgowych: - www.mkwpracownia.pl 9. Literatura. BOCHEŃSKI M., CIEBIERA O., DOLATA P., JERZAK L., ZBYKRYT A., 2013 OCHRONA PTAKÓW W MIEŚCIE Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim. WYLEGAŁA P., JAROS R., DZIĘCIOŁOWSKI R., KEPEL A., SZKUDLAREK R., PASZKIEWICZ R., 2009. Docieplanie budynków w zgodzie z zasadami ochrony przyrody. Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra. ZYSKOWSKI D., ZIELIŃSKA D., 2014 Przewodnik do inwentaryzacji oraz ochrony ptaków i nietoperzy związanych z budynkami Wydawnictwo Kadruk w Szczecinie 8

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl 10. Dokumentacja fotograficzna. Fotografia 1: Widok na południową oraz wschodnią elewację budynku oznaczonego na schemacie cyfrą 1 z zaznaczonym miejscem gniazdowania wróbla. Fotografia 2: Szczegółowa lokalizacja szczeliny zajętej przez wróbla. 9

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl Fotografia 3: Widok na północną elewację budynku oznaczonego na schemacie cyfrą 1. Fotografia 4: Widok na południową elewacje inwentaryzowanego budynku oznaczonego na schemacie literą 2 10

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl Fotografia 5: Widok na wschodnią elewację inwentaryzowanego budynku oznaczonego na schemacie literą 2. Fotografia 6: Widok na północną elewację budynku oznaczonego na schemacie cyfrą 2 z zaznaczonym miejscem potencjalnego gniazdowania ptaków. Miejsce to jak i inne podobne należy bezwzględnie zabezpieczyć 11

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl Fotografia 7: Widok na południową elewację budynku oznaczonego na schemacie cyfrą 3. Fotografia 8: Widok na zachodnią elewację budynku oznaczonego na schemacie cyfrą 3 z zaznaczonymi miejscami w których stwierdzono gniazdowanie wróbla. 12

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl Fotografia 9: Szczegółowa lokalizacja dwóch szczelin w zachodniej elewacji budynku oznaczonego na schemacie cyfrą 3 zajętych przez wróble. Fotografia 10: Szczegółowa lokalizacja szczeliny w zachodniej elewacji budynku oznaczonego na schemacie cyfrą 3 zajętej przez wróbla. 13

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl Fotografia 11: Przykładowy widok na jedną z elewacji budynku oznaczonego na schemacie literą 4. Fotografia 12: Przykładowe wygląd podwójnej budki lęgowej dla wróbla wykonanej z trocinobetonu. 14

Bartosz Skrzypczak ul. Golska 4 63-233 Jaraczewo tel. +48 886 128 764 e mail: skrzypczak@parusprojekt.pl www.parusprojekt.pl Fotografia 13: Przykładowe wygląd budki lęgowej typu A. 15