PROCAM Polska sugeruje wykonanie w najbliższych dniach zabiegów: PRZYGOTOWANIE ROŚLIN DO ZIMY: W rozmowach między sadownikami coraz modniejszy staje się temat prognoz dotyczących nadchodzącej zimy. Przewidywania rosyjskie, uznawane za mniej sprawdzające się na świecie, przepowiadają bardzo mroźną zimę. Natomiast prognozy amerykańskie przewidują dla Polski zimę mokrą i dość łagodną, choć i tu zdarzają się przepowiednie zimy mroźnej dla naszego kraju. Z racji zakończonych w większości przypadków zbiorów owoców, należy przypomnieć kilka najważniejszych zasad postępowania z roślinami celem ich prawidłowego przygotowania do zimy, zwłaszcza, że mogą jej towarzyszyć wspomniane niskie temperatury, bądź co jeszcze gorsze duże wahania temperaturowe sprawiające rozhartowanie roślin i w następstwie ich uszkodzenia. Poniżej omówione zostają zasady nawożenia azotem, cynkiem i borem, a także zasady stosowania produktów miedziowych. JESIENNE NAWOŻENIE DOGLEBOWE NPK: Rośliny intensywnie nawożone azotem nie zawsze prawidłowo kończą wzrost. Sprawia to, że niezdrewniałe końce pędów często ulegają przemarznięciu. Z kolei rośliny zbyt słabo nawożone, wykazują osłabienie ogólne i też potrafią źle zimować. Jedno z doświadczeń jakie pamiętam z opisu w leciwej już publikacji, wykazało, że lepiej mimo wszystko zimują rośliny przenawożone niż zagłodzone. Pamiętać jednak należy, że najlepiej zimują rośliny właściwie i optymalnie nawożone. W ostatnich czasach lansuje się tzw. JESIENNE NAWOŻENIE polegające na wnoszenie pozbiorczo niewielkiej ilości azotu (N) oraz fosforu (P) i potasu (K) Tak doglebowo jak i pozakorzeniowo. Pod korzeń wnosimy niewiele bo około 10 kg azotu/ha np. w postaci wieloskładnikowego nawozu jak np. Pro Horti Complex, Blaucorn, Eurofertil itp. co wyniesie w przeliczeniu około 100 kg nawozu na hektar sadu, a przy nawożeniu tylko rzędów odpowiednio mniej np. 70-80 kg/ha.
JESIENNE, DOLISTNE, POZBIORCZE NAWOŻENIE CYNKIEM, BOREM i AZOTEM. Wprawne oko sadownika bez trudu zauważy, że drzewa w poszczególnych odmianach i kwaterach zachowują się bardzo różnie. Część odmian wygląda bardzo jesiennie, a część pozostaje ciągle zielona. Nawet w obrębie tej samej odmiany i na tej samej kwaterze łatwo zauważymy, że drzewa obficie owocujące w tym roku wyglądają zupełnie inaczej niż drzewa, które w tym roku się nie wysiliły plonotwórczo. Warto jest więc te różnice minimalizować i dążyć do bardziej wyrównanego plonowania drzew w roku przyszłym. Należy jak najszybciej zasilić dolistnie drzewa nawozami zawierającymi cynk i bor. Produktem polecanym jest produkt o nazwie Pro Horti Plus Zn+B w dawce 4 kg/ha. Produkt ten w swym składzie zawiera oba niezbędne pierwiastki czyli Cynk (Zn) bor (B) i dodatkowo aminokwasy wpływające na wzrost efektywności nawożenia. Kolejną zaletą jest możliwość bezpiecznego mieszania produktu z mocznikiem lub wieloskładnikowym nawozem Pro Horti Plus NPK, co umożliwia jeszcze lepsze dokarmienie drzew jesienią. Stosowanie osobno zabiegów dla boru, osobno dla cynku i osobno dla azotu powoduje wzrost kosztów zabiegu, ale przede wszystkim fizyczny brak naszego czasu, a także brak efektywnych do zabiegu dni w szybko upływającej jesieni. Zabiegi dokarmiania pozakorzeniowego są tym skuteczniejsze im rośliny mają większą powierzchnię do pobierania składników. Zbliżający się szybkimi krokami moment opadania liści ogranicza nam nasze możliwości aplikacji nawozów, a pamiętać należy, że bardzo dobry efekt uzyskuje się po dwukrotnej aplikacji nawozu Pro Horti Plus Zn+B (w odstępach 10-14 dni). W przypadku braku możliwości wykonania dwóch zabiegów jesienią warto zastosować jeden zabieg, ale w górnych dawkach nawozowych (5 kg/ha zastosowany łącznie z nawozem Mocznik w ilości 5 kg/ha lub jeszcze lepiej z wieloskładnikowym nawozem Pro Horti Plus NPK 20:20:20 w dawce 4-5 kg/ha). Niektórzy sadownicy właśnie w tej fazie podają cynk oraz bor używając preparat AgrOptim w dawce od 3-4 l/ha. Wielu sadowników przekonało się w trakcie tegorocznych przymrozków w okresie kwitnienia o skuteczności stosowania preparatu AgrOptim. Poprzez wprowadzenie do blaszki liściowej pierwiastków chemicznych będących prekursorami fotosyntezy wpływamy bezpośrednio na metabolizm rośliny. Drzewa wprowadzamy świadomie w stan wzmożonej wydolności metabolicznej. Dzięki temu wytwarzają one dużo większą ilość węglowodanów, z racji nie wytwarzania plonu substancje bogate w cukier wypierają wodę z roślin przez co zagęszczają soki komórkowe. Tak przygotowane drzewa do zimy mają większą odporność mrozową i lepszy wiosenny start. Inne rozwiązania w tym zakresie to: ProCam CYNK 2 l/ha + ProCam BOR 1 l/ha/unibor 1 l/ha + Pro Horti PLUS NPK 5kg/ha, Fertileader Leos 3 l/ha + Pro Horti PLUS NPK 5 kg/ha. UWAGA: Dokarmianie to należy wykonać jeszcze przed opadnięciem liści z drzew, co zagwarantuje przyswojenie dostarczonych składników. Nie jest wskazane, aby go łączyć z późniejszym zabiegiem fitosanitarnym mocznikiem 5%, bo ten powinien być wykonany po pierwszych przymrozkach.
STOSOWANIE PRODUKTÓW MIEDZIOWYCH: Jesienne stosowanie nawozów miedziowych pozwala na danie roślinie sygnału do odprowadzania składników pokarmowych z liści do pędów w celu lepszego przygotowania rośliny do spoczynku zimowego. Drzewa i krzewy nawożone miedzią w okresie jesiennym są zatem pokarmowo lepiej odżywione, a przy okazji łatwiej gubią liście, a w efekcie tego łatwiej jest u nich zabezpieczyć rany po opadniętych liściach, zmniejszając tym samym wrota infekcyjne wielu patogenom. W wielu sadach możemy spodziewać się dużej presji ze strony raka drzew owocowych (Nectria galligena, Neonectria galligena). W sadach coraz powszechniej występują odmiany podatne na tą chorobę jak Szampion, Gala, Elise, czy grupa Red Delicious (Red Chif /Camspur, Red Cap, Red Velox, Jeromino, czy najsłabiej rosnące Adams Apple i Scarlet Spur). Takie nasadzenia powodują coraz większą liczbę sadów w których patogen czuje się dobrze. To wszystko z kolei sprzyja rozwojowi chorób kory i drewna. Grzyb Nectria galligena odpowiedzialny za raka drzew owocowych wytwarza dwa rodzaje zarodników: workowe i konidialne. Przy warunkach jakie mają miejsce w ostatnich latach, oba cykle rozwojowe tego grzyba przebiegają prawidłowo. Nastąpiło zatem podwojenie presji choroby w okresie jesienno-zimowym co stwarza w następstwie dalsze duże zagrożenie patogenem w kolejnych sezonach. Sadownicy w latach mniej dochodowych często odpuszczają sobie zabieg fitosanitarny preparatami miedziowymi po zbiorze owoców i po opadnięciu liści. Jest to spory błąd, gdyż zabieg ten w bardzo dużym stopniu ogranicza presję tej choroby w latach późniejszych. W sadach gruszowych do jesiennej, pozbiorczej walki z zarazą ogniową zarejestrowany jest TRIOSIAR-PRO 345 SC (trójzasadowy siarczan miedziowy) w dawce 3 l/ha. Zabieg taki ubocznie służy do walki z rakiem bakteryjnym i zabezpiecza także rany po owocach i liściach przed porażeniem sprawcami chorób kory i drewna. Pamiętać należy, że to środki ochrony roślin są produktami do walki z patogenami. Oczywiście w świetle prawa zabrania się wykorzystywania do ochrony produktów niezarejestrowanych, ale z drugiej strony prawo nakazuje ograniczanie do minimum stosowania środków ochrony roślin poprzez właściwą agrotechnikę, w tym nawożenie. Z racji tego wszędzie tam, gdzie borykamy się z ograniczeniami stosowania miedziowych środków ochrony roślin, można użyć nawozów miedziowych, które przy okazji ubocznie ograniczą zagrożenie ze strony wielu patogenów. Na przykład na wielu zarejestrowanych miedziowych środkach ochrony roślin widnieje zapis np. stosować do pierwszych zabiegów, w fazie zielonego wierzchołka pąka (BBCH 0-7) lub tp. W związku z tym stosowanie takich rozwiązań w okresie jesiennym jest zabronione, a doskonale wiemy, że użycie miedzi w tym czasie ogranicza presję ze strony chorób kory i drewna.
Nawozy miedziowe często mają niższe ceny w porównaniu do miedziowych środków ochrony roślin ze względu na kosztowne rejestracje tych drugich. Pośród nawozów miedziowych opartych na tych samych substancjach co środki ochrony roślin są m.in. oparte na tlenochlorku miedzi (np.: SEICOS 85WP, Miedź Extra 50WP, Blucos 50WP, Miedź Extra 350 SC) czy oparty na wodorotlenku LENTOR W 50WP. Seicos 85WP jest wysoce stężonym produktem zawierającym tlenochlorek miedzi. Dzięki tak wysokiej zawartości miedzi 0,9kg produktu Seicos 85WP odpowiada standardowej dawce 1,5 kg Miedzianu 50WP. Lentor W 50WP jest pierwszym produktem zarejestrowanym jako nawóz WE w postaci wodorotlenku miedzi. Niewątpliwą zaletą jest szerokie spektrum stosowania. Dostępna paleta opakowań oraz rejestracja nawozowa pozwalają na optymalizacje kosztów zabiegu przy zachowaniu najwyższej skuteczności. W szkółkarstwie sadowniczym miedź jest powszechnie wykorzystywana do defoliacji liści. Do tego celu używane są głównie jej chelaty. Przyjmuje się jako optymalną dawkę wartość 2 3%, ale najważniejsze jest, aby nie uszkodzić roślin, a sprawić, że po 2 3 tygodniach od zastosowania chelatu miedzi liście zaczną opadać. Do takiego wykorzystywania polecić można śmiało chelat o nazwie ADOB Cu IDHA w dawce 20 kg/ 750 1000 l wody/ha. Po takim zabiegu liście po odprowadzeniu składników pokarmowych do pędów niemal samoczynnie zaczną opadać. Pamiętaćależy, że w różnych latach efekt opadania liści po zastosowaniu chelatu miedzi jest różnie intensywny i uzależniony od warunków pogodowych podczas stosowania chelatu miedzi, intensywności wcześniejszego nawożenia zwłaszcza azotem, a także przebiegu pogody podczas całego okresu wzrostu drzewek w szkółce.. Najłatwiej zrzucają liście wiśnie, a z jabłoni odmiana Golden Delicious. Najtrudniej zaś odmiany Idaredest i Red Delicious, a z innych gatunków brzoskwinia i morela. JESIENNE STOSOWANIE WĘGLANU POTASU: Jesienne stosowanie węglanu potasu w dawce 10 kg/500 l wody/ha lepiej przygotowuje jabłonie do spoczynku zimowego. Zaobserwowano również, że dawka ta ubocznie w sposób znaczący ogranicza presję mączniaka prawdziwego.
STOSOWANIE PRODUKTU BIO-GEN REWITAL: Plantacja zaniedbana po zbiorach, na której nie wykonuje się dalszej ochrony zawsze będzie gorzej plonować od tej, na której kontrolujemy ilość patogenów. Jest to tym ważniejsze im wcześniej zbieramy owoce. Jednym z najbardziej znanych zabiegów ograniczających presję chorób w kolejnym roku, jest jesienne stosowanie zabiegów nalistnych mocznikiem w stężeniu 5%. Zabiegu tego nie należy mylić z jesiennym nawożeniem o którym pisałem przy NAWOŻENIU AZOTEM. 5% dawka mocznika jest to zabieg, który przyśpiesza mineralizację tkanki liści, eliminując tym samych potencjalne miejsca zimowania i rozwoju wielu chorób z parchem jabłoni na czele. Postępu jednak nie da się tak łatwo zahamować. Postęp w chemizacji wpływa w dużej mierze na ograniczanie życia biologicznego w glebie, skutkiem czego rozkład opadłych liści - nawet w sadach opryskanych 5% mocznikiem - nie zawsze jest satysfakcjonujący. W mojej ocenie, bardzo dobrym wyjściem może być stosowanie preparatu Biogen REWIRAL PRO+, który to wprowadzając właściwe drobnoustroje do gleby, nie tylko przyśpiesza mineralizację materii organicznej, ale wprowadza dodatkowo poprawę stosunku mikroorganizmów na korzyść tych pożytecznych. Mamy różne możliwości podejścia do sposobu stosowania tego produktu. Oczywiście najbardziej sprawdzoną formą jest stosowanie go samodzielnie zgodnie z podstawowym zapisem etykietowym. Ciekawym rozwiązaniem w stosowaniu może być połączenie preparatu Biogen REWIRAL PRO+, z mocznikiem. Możemy tego dokonać np. przy okazji aplikowania w sadach nalistnie jesienią 5% roztworu mocznika dodając 1 l/ha preparatu Biogen REWIRAL PRO+. Efektem takiego zabiegu wiele cieczy wędruje także na ziemię w miejsce murawy, gdzie drobnoustroje łatwo mogą się schronić i namnażać. Właśnie murawa jest w sadzie tym miejscem, gdzie najwięcej jest materii organicznej do przerobienia, a bakterie dodatkowo chronione są przed nadmiernym działaniem herbicydowym. Dobrze zasiedlone przez pożyteczne drobnoustroje międzyrzędzia w sadzie są w następnych latach miejscem z którego właściwe bakterie mogą migrować w trudne warunki pasów herbicydowych. Dodatkowo dobrym rozwiązaniem jest, aby stosować go dopiero po opadnięciu liści np. przy pomocy belki herbicydowej zaaplikować w pasy herbicydowe co pozytywnie wpłynie na tempo rozkładu liści i zasiedlenia właściwymi drobnoustrojami pasów herbicydowych. UWAGA!!! Produkru Bio-Gen REWITAL nie stosujemy łącznie z produktami miedziowymi, ani w bardzo krótkim okresie czasu przed i po zastosowaniu produktów miedziowych.
WAPNOWANIE i DOGLEBOWE NAWOŻENIE WAPNIEM: Nawożenie kojarzy się głównie z glebą. Dlatego powinniśmy o nią zadbać w pierwszej kolejności. Racjonalne nawożenie roślin powinno być oparte na wynikach aktualnej analizy gleby. Często zastanawiamy się jak np. połączyć w jednym czasie potrzebę wniesienia różnych, często blokujących się wzajemnie składników pokarmowych (np. uzupełnienia deficytu wapnia i fosforu). Dobrym rozwiązaniem jest właściwe rozplanowanie poszczególnych zabiegów w czasie stosowanie jednych nawozów jesienią, a innych wiosną. Zatem jesienią warto zadbać o uregulowanie kwasowości gleby z jednoczesnym uzupełnieniem deficytu wapnia. Powszechnie wiadomym jest, że to kwasowość (ph) gleby wpływa w dużej mierze na pobieranie przez rośliny składników pokarmowych z gleby. Z tego powodu do tej pory mówiono o regulowaniu w pierwszej kolejności ph gleby, często zalecając duże ilości wapnia. W dobie integrowanej ochrony, musimy myśleć o kwasowości podłoża cały czas i regulować je nie tylko przy zmianie nasadzeń co 10-15. Znając tendencje naszych gleb do zakwaszania, lepiej jest wnosić rokrocznie odpowiednie ilości wapnia aby nie dopuścić do zakwaszenia gleby. Pamiętać należy że wapń to nie tylko pierwiastek służący odkwaszaniu gleby, ale odgrywający przecież ogromną rolę w odżywianiu roślin. Wnoszenie jednorazowo zbyt dużych dawek wapna wpływa negatywnie na życie biologiczne w glebie i zakłóca pobieranie innych składników (zwłaszcza potasu i magnezu). Do nawożenia doglebowego wapniem można wykorzystać oczywiście wiele różnych nawozów wapniowych. Jedne z nich są tanie i agresywne w stosowaniu (proste wapno węglanowe lub tlenkowe) inne droższe, zawierające łatwo dostępny wapń z biostymulacją jak Physiomax 975. Rozwiązaniem o wysokiej reaktywności i bardzo ostatnio popularnym jest AtriGran, produkt wapniowy o trwałej i regularnej granuli. Polecana dawka dla AtriGran to 300-400 kg w pasy herbicydowe lub 600-700 kg na całą powierzchnie sadu. Jesienne wapnowanie gleby wpływa na jej ph, strukturę, gruzełkowatość oraz zawartość dostępnych form wapnia. Nawożenie pozostałymi składnikami można wtedy przesunąć na okres wiosenny, dobierając z odpowiednimi proporcjami składników bezchlorkowy nawóz wieloskładnikowy, np. Blaucorn 12-12-17, Pro Horti Complex 9-8-18 lub Pro Horti Complex Plus 11-10-16, Eurofertil 33 o składzie 8-8-17 lub Eurofertil Top 30 Horti ze składem 5-10-15.
JESIENNE ZWALCZANIE SZKODNIKÓW: Również w przypadku szkodników, nawet po zbiorach należy pamiętać o ich zwalczaniu. Zwłaszcza we wczesnych odmianach drzew i krzewów starty mogą być znaczące. Jeśli np. na plantacji porzeczki, czy maliny letniej przekroczony jest próg zagrożenia ze strony przędziorków, wciornastków, mszyc, czy jeszcze innego szkodnika, i po zbiorze owoców nie ograniczymy ich populacji, to obniżamy potencjalny plon owoców w kolejnym sezonie. Zabiegi takie powinny być też prowadzone w sadach. Rozwiązanie w tej materii nie musi być wcale drogie, gdyż po zbiorze owoców można zastosować SILTAC EC, który to ogranicza populacje wielu drobnych szkodników w sposób mechaniczny, eliminując przy okazji ich rasy odporne. Oczywiście, wielu sadowników w celu wyczyszczenia sadów sięga po rozwiązania totalne oparte na chloropiryfosie (Dursban, ChloroPro), lub sięga po inne preparaty układowe np. Apacz. Pamiętać jednak należy, że produkty te nie mają rejestracji w sadach, lub nie mają rejestracji do zastosowań na ten okres stosowania. Nie zapominajmy także o zwalczaniu myszy, karczowników i nornic. W celu ograniczenia presji z ich strony, warto odchwaścić plantacje / sad przed zimą. Tam, gdzie jest to możliwe należy dodatkowo uprawić glebę, aby zlikwidować korytarze. Taki zabieg niszczy przy okazji wiele pędraków, drutowców, opuchlaków i innych szkodników glebowych, a także służy lepszemu wymieszaniu i przemieszczaniu się składników pokarmowych w glebie. Również wzrost korzeni roślin uprawnych lepiej przebiega w glebie ruszonej, zwłaszcza, że poprawie ulegają w niej stosunki powietrzno-wodne. Aktywność szkodliwych gryzoni należy weryfikować także poprzez monitoring ilości ich korytarzy. Po stwierdzeniu ich licznego występowania warto w pobliżu nor rozkładać trutki np. Rat Killer Perfekt kostka, Rat Killer granulat, Normix saszetki, Normix granulat niebieski i in. Następnie należy systematycznie monitorować te miejsca i w razie potrzeby uzupełniać trutkę. Dobrym rozwiązaniem jest stosować różne trutki, gdyż różne myszowate preferują różne rodzaje trutek. Uzupełniamy wtedy tylko brakujący rodzaj trutki. Wielu sadowników ciągle jeszcze przed nadejściem kolejnych mrozów rozkłada bezpośrednio w norach gryzoni ziarno z fosforkiem cynkowym 01 AB (0,5-2,0 kg/ha) i przykrywa je ziemią, żeby nie było dostępne dla ptactwa i innych dzikich zwierząt. Produkt jest jednak niedostępny w sprzedaży. Sprawdzoną przez sadowników (ale niezgodną z prawem) mieszaniną na gryzonie jest: olej roślinny rzepakowy/słonecznikowy (3,0 l) + chloropiryfos (1,5 l) + woda (100 l) + ziarno (100 kg). Najpierw należy wymieszać w wodzie dwa pierwsze składniki z zachowaniem odpowiednich proporcji i potem zalać mieszaniną ziarno pozostawiając je najlepiej na okres 6-10 godz.!!! Do zabezpieczania pni drzew owocowych przed zającami służy Pellacol 10 PA 1 l/100 drzewek. Produkt nanosi się pędzlem na pnie do wysokości żerowania zajęcy. Pomalowane pnie dodatkowo są mniej podatne na działanie herbicydów przy przypadkowym ich naniesieniu podczas oprysków.
CHICARA DUO zmiany zezwoleń. w związku z przedłużającą się procedurą wznowienia pozwolenia na użycie w Polsce herbicydu Chikara Duo, firma Belchim informuje, że na początku przyszłego roku będzie miało miejsce tymczasowe wygaśnięcie pozwolenia dla tego produktu. Oznacza to, że od początku 2018 roku produkt ten nie będzie dostępny w sieci handlowej. Jednak wygasające zezwolenie nie pozbawia sadownika możliwości, zgodnego z prawem użycia produktu Chikara Duo przez cały sezon wegetacyjny, aż do 31.12.2018. Do końca grudnia 2017 Chikara Duo będzie dostępna w obrocie. Dlatego też, jeżeli stosujecie Państwo Chikara Duo lub jesteście zainteresowani włączeniem go do swoich rozwiązań, zalecamy zaopatrzenie się w produkt do grudnia 2017. Chikara Duo - synergizm dwóch substancji czynnych: flazasulfuronu i glifosatu, daje szereg korzyści z zastosowania produktu. Zwalczanie bardzo szerokiego spektrum chwastów, w tym chwastów uciążliwych, trudnych do zwalczenia, uodpornionych na standardowe mieszaniny jak np. wierzbownica gruczołowata. Kumulacja efektu chwastobójczego po zabiegach w kolejnych sezonach - ograniczenie depozytu nasion w glebie dzięki flazasulfuronowi działającemu doglebowo. Elastyczność w wyborze terminu zabiegu zastosowanie przedwschodowe i powschodowe. Długotrwały efekt działania utrzymanie gleby wolnej od chwastów przez ok. 4 miesiące. Minimalizacja ilości zabiegów w sezonie, a co za tym idzie oszczędność czasu i zmniejszenie kosztów związanych z zabiegami. Pełniejsze wykorzystanie zastosowanego nawożenia poprzez długotrwałe ograniczenie konkurencji ze strony chwastów. Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie. Krzysztof Gasparski, tel. 795 462 252, E-mail: krzysztof.gasparski@procam.com.pl