KLASYFIKACJA ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI NA POTRZEBY RYNKU PRACY

MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ KLASYFIKACJA ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI NA POTRZEBY RYNKU PRACY Warszawa 2010

MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPO ECZNEJ DEPARTAMENT RYNKU PRACY KLASYFIKACJA ZAWODÓW I SPECJALNO CI NA POTRZEBY RYNKU PRACY Warszawa 2010 r.

Ministerstwo Pracy i Polityki Spo ecznej Departament Rynku Pracy Publikacja zawiera rozporz dzenie Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalno ci na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania z dnia 27 kwietnia 2010 r., (Dz.U. Nr 82, poz. 537 z dnia 17.05.2010 r.), a tak e materia y uzupe niaj ce, u atwiaj ce stosowanie tego narz dzia. Publikacja zosta a przygotowana w oparciu o wyniki prac Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych, analiz Mi dzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów ISCO 08 oraz z wykorzystaniem materia ów Mi dzynarodowej Organizacji Pracy dost pnych na stronach internetowych. Opracowanie: El bieta Strojna Joanna Piotrowicz El bieta ywiec-d browska Copyright by Ministerstwo Pracy i Polityki Spo ecznej, Warszawa, 2010. ISBN: 978-83-61752-17-2 amanie i druk: ZWP MPiPS. 2

SPIS TRE CI 1 Wprowadzenie... 5 2. Rozporz dzenie Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalno ci na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. Nr 82 z dnia 17 maja 2010, poz. 537)... 8 3. Obja nienia do struktury klasyfikacji zawodów i specjalno ci.. 9 4. Struktura klasyfikacji zawodów i specjalno ci... 17 5. Przyporz dkowanie kodów zawodów z klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (KZSZ) kodom zawodów z klasyfikacji zawodów i specjalno ci (KZiS)... 114 6. Indeks alfabetyczny zawodów i specjalno ci KZiS... 124 7. Klucz powi za mi dzy klasyfikacj zawodów i specjalno ci z 2007 roku i z 2010 roku... 193 8. Klucz powi za mi dzy grupami zawodów z Klasyfikacji Zawodów i Specjalno ci 2007 r. i zawodami z Klasyfikacji Zawodów i Specjalno ci 2010 r. (zawody szkolne uj te w Klasyfikacji Zawodów Szkolnictwa Zawodowego z 2007 r.)... 365 3

4

1. Wprowadzenie Prezentowana publikacja zawiera rozporz dzenie Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej z dnia 27 kwietnia 2010 roku w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalno ci na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. Nr 82, z dnia 17 maja 2010 r., poz. 537). Za cznikiem do rozporz dzenia jest Struktura klasyfikacji, która stanowi pogrupowany spis zawodów i specjalno ci (prac) wykonywanych na rynku pracy. Rozporz dzenie obowi zuje od 1 lipca 2010 roku i zast pi o rozporz dzenie z 2007 roku (Dz.U. 2007, Nr 106, poz. 728). Konieczno opracowania nowej klasyfikacji zawodów i specjalno ci zosta a podyktowana przede wszystkim zmian Mi dzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów ISCO-88 na ISCO-08, który jest zalecany krajom cz onkowskim Unii Europejskiej przez EUROSTAT do stosowania w badaniach statystycznych. W ISCO-08 przyj to zmienione zasady klasyfikowania zawodów do poszczególnych grup wielkich, du ych, rednich i elementarnych. Zmianie uleg o za o enie, e wymagania zwi zane z wykszta ceniem formalnym i odbytymi szkoleniami stanowi najwa niejszy warunek do zaklasyfikowania zawodu do odpowiedniej grupy wielkiej. Opracowanie nowej klasyfikacji zawodów i specjalno ci wynika o równie z nast puj cych potrzeb: pojawienie si nowych zawodów i specjalno ci odzwierciedlaj cych zmiany, jakie zasz y na rynku pracy wraz z wprowadzeniem nowych technologii charakterystycznych dla gospodarki opartej na wiedzy, wy czenie z ewidencji tych zawodów i specjalno ci, które ju nie funkcjonuj na rynku pracy lub wykonywane s przez nieliczne osoby, uwzgl dnienie zawodów z aktualnej klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, uj cie aktualnych zawodów regulowanych prawnie, zapewnienie ujednolicenia nazewnictwa i grupowania zawodów/specjalno ci dla u atwienia mi dzynarodowego po rednictwa pracy (w tym EURES). Modernizacja klasyfikacji zawodów i specjalno ci przygotowana zosta a w oparciu o wnioski sk adane przez ministerstwa i urz dy centralne, administracj samorz dow, zwi zki zawodowe, organizacje pracodawców, stowarzyszenia zawodowe oraz badania analizy przeprowadzone przez zespó ekspertów Instytutu Pracy i Polityki Spo ecznej, którzy od lat zajmuj si zagadnieniami z zakresu zawodoznawstwa. 5

Wprowadzenie polskiej klasyfikacji zawodów i specjalno ci w oparciu o Mi dzynarodowy Standard Klasyfikacji ISCO-08 ma s u y usprawnieniu mi dzynarodowej wymiany informacji dotycz cej zawodów i grup zawodów, zarówno w sko, jak i szeroko definiowanych, oraz poprawie w porównywalno ci zawodów na poziomie mi dzynarodowym. Klasyfikacja wydawana rozporz dzeniem ministra w a ciwego do spraw pracy jest przede wszystkim narz dziem do prowadzenia bada statystycznych i sporz dzania analiz rynku pracy (tak e do porówna mi dzynarodowych). Klasyfikacja zawodów pozwala na prowadzenie bada, analiz i prognoz dotycz cych rynku pracy oraz bada nad przemianami struktury spo ecznej w Polsce i na wiecie. Znajduje zastosowanie w prowadzeniu polityki zatrudnienia i przeciwdzia ania bezrobociu, a w szczególno ci jest przydatnym narz dziem w po rednictwie pracy i poradnictwie zawodowym. Jest niezb dna dla skomputeryzowanego systemu obs ugi rynku pracy. Przydatna jest tak e dla okre lania i realizacji polityki kszta cenia i szkolenia zawodowego, daj c podstaw do planowania kierunków edukacji w formach szkolnych i pozaszkolnych, w oparciu o analizy i prognozy trendów na rynku pracy. Nie nale y myli w czenia zawodu do ewidencji, jak stanowi klasyfikacja zawodów i specjalno ci na potrzeby rynku pracy, z nadaniem uprawnie do wykonywania tego zawodu. Umieszczenie zawodu w wykazie oznacza jedynie, e nie jest to dzia alno prawnie zabroniona i jest grupa osób, która j wykonuje. Kwalifikacje potrzebne lub wymagane do wykonywania zawodów czy okre lonych zakresów pracy w zawodzie, lub te wymagane do podejmowania dzia alno ci gospodarczej okre laj inne przepisy. S to przede wszystkim przepisy dotycz ce sytemu o wiaty i szkolnictwa wy szego, przepisy prawa gospodarczego oraz przepisy resortowe w odniesieniu do tzw. zawodów regulowanych prawnie. W publikacji przytoczono tekst rozporz dzenia, wraz z materia ami, które znajduj si w za czniku do rozporz dzenia, w nieco zmienionym porz dku ni w Dzienniku Ustaw, dla wygody czytelnika. W pierwszej kolejno ci zaprezentowano obja nienia do struktury klasyfikacji (zawieraj ce m.in. zasady klasyfikowania oraz opis grup wielkich), a nast pnie struktur klasyfikacji, czyli spis zawodów i specjalno ci, w podziale na grupy wielkie, du e, rednie i elementarne. Zaprezentowano tak e zestawienie porównawcze kodów i nazw zawodów szkolnych, uj tych w przepisach Ministra Edukacji Narodowej (Dz.U. Nr 124, poz. 860 i z 2008 r. Nr 144, poz. 903) oraz zawodów i specjalno ci klasyfikacji na potrzeby rynku pracy. W klasyfikacji zawodów i specjalno ci z 2010 roku, w porównaniu z klasyfikacj z 2007 roku, zmieniono liczb grup zawodów, nazwy niektórych 6

grup oraz wprowadzono 564 zawody i specjalno ci, których nie by o w poprzedniej ewidencji. Tylko cz z tych pozycji stanowi zawody/specjalno ci stosunkowo nowe na rynku pracy. Mo na nawet powiedzie, e wi kszo spo- ród nowowprowadzonych zawodów wyst powa a dot d na rynku, tylko nie by y wyodr bniane jako specjalno ci lub klasyfikowane by y w pozycjach pozosta e, albo te mia y nieco inn nazw. Ponadto dla atwiejszej identyfikacji w klasyfikacji z 2010 roku wszystkie zawody szkolne opatrzone zosta y symbolem S, a ich nazwy pokrywaj si z nazwami zawodów uj tych w przepisach o wiatowych. Oprócz materia ów zawartych w rozporz dzeniu wraz z za cznikiem, w publikacji zamieszczony zosta tak e alfabetyczny indeks zawodów i specjalno ci, znacznie u atwiaj cy wyszukiwanie poszczególnych pozycji. Do czono równie tzw. klucz powi za mi dzy klasyfikacj zawodów i specjalno ci z 2007 r. a klasyfikacj zawodów i specjalno ci z 2010 roku czyli uj te w tabeli zestawienie nazw zawodów i specjalno ci przyjmowanych do klasyfikowania do 30 czerwca 2010 roku i od 1 lipca 2010. Tre rozporz dzenia w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalno ci na potrzeby rynku pracy jest dost pna na stronie internetowej MPiPS www.mpips.gov.pl, zak adka: Prawo, link: Obowi zuj ce prawo. Tak e na portalu publicznych s u b zatrudnienia www.psz.praca.gov.pl w zak adce: Klasyfikacja zawodów i specjalno ci zamieszczone jest zarówno rozporz dzenie, jak i inne materia y informacyjne dotycz ce tej klasyfikacji. 7

2. Rozporz dzenie Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej 1) z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalno ci na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania Na podstawie art. 36 ust. 8 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z pó n. zm. 2) ) zarz dza si, co nast puje: 1. Okre la si klasyfikacj zawodów i specjalno ci na potrzeby rynku pracy, zwan dalej klasyfikacj, stanowi c za cznik do rozporz dzenia. 2. Klasyfikacja jest stosowana w zakresie: 1) po rednictwa pracy i poradnictwa zawodowego; 2) szkolenia zawodowego; 3) gromadzenia danych do okre lania polityki zatrudnienia i kszta cenia ustawicznego; 4) prowadzenia bada, analiz, prognoz i innych opracowa dotycz cych rynku pracy. 3. Traci moc rozporz dzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalno ci dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. Nr 265, poz. 2644 oraz z 2007 r. Nr 106, poz. 728). 4. Rozporz dzenie wchodzi w ycie z dniem 1 lipca 2010 r. MINISTER PRACY I POLITYKI SPO ECZNEJ 1) 2) Minister Pracy i Polityki Spo ecznej kieruje dzia em administracji rz dowej praca, na podstawie 1 ust. 2 pkt 1 rozporz dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegó owego zakresu dzia ania Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej (Dz.U. Nr 216, poz. 1598). Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta y og oszone w Dz.U. z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 134, poz. 850 Nr 171, poz. 1056, Nr 216, poz. 1367, Nr 237, poz. 1654, z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 69, poz. 595, Nr 91, poz. 742, Nr 97, poz. 800 i Nr 115, poz. 964, Nr 125, poz. 1035, Nr 127, poz. 1052, Nr 161, poz. 1278, Nr 191, poz. 1366 i Nr 219, poz. 1706 oraz z 2010 r. Nr 28, poz. 146. 8

3. Obja nienia do struktury klasyfikacji zawodów i specjalno ci Klasyfikacja jest pi ciopoziomowym, hierarchicznie usystematyzowanym zbiorem zawodów i specjalno ci wyst puj cych na rynku pracy. Grupuje poszczególne zawody (specjalno ci) w coraz bardziej zagregowane grupy oraz ustala ich symbole i nazwy. Klasyfikacja zosta a opracowana na podstawie Mi dzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów ISCO-08, przyj tego w grudniu 2007 roku na trójstronnym Spotkaniu Ekspertów ds. Statystyki Pracy dotycz cym aktualizacji Mi dzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów (ISCO), zwo anym przez Organ Wykonawczy Mi dzynarodowego Biura Pracy (ILO) zgodnie z postanowieniami Rezolucji z roku 2003 z XVII Mi dzynarodowej Konferencji Statystyków Pracy (ICLS). Zasadniczy uk ad klasyfikacji zawodów i specjalno ci, kryteria klasyfikacyjne oraz system kodowy przyj to zgodnie z Mi dzynarodowym Standardem ISCO-08. Struktura klasyfikacji oparta jest na systemie poj, z których najwa niejsze to: zawód, specjalno, umiej tno ci oraz kwalifikacje zawodowe. Zawód zdefiniowany zosta jako zbiór zada (zespó czynno ci) wyodr bnionych w wyniku spo ecznego podzia u pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagaj cych odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiej tno ci), zdobytych w wyniku kszta cenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu stanowi ród o dochodów. Zawód mo e dzieli si na specjalno ci. Specjalno jest wynikiem podzia u pracy w ramach zawodu, zawiera cz czynno ci o podobnym charakterze (zwi zanych z wykonywan funkcj lub przedmiotem pracy), wymagaj cych pog bionej lub dodatkowej wiedzy i umiej tno ci, zdobytych w wyniku dodatkowego szkolenia lub praktyki. Umiej tno okre lono jako sprawdzon mo liwo wykonania odpowiedniej klasy zada w ramach zawodu (specjalno ci), natomiast przez kwalifikacje zawodowe rozumiane s uk ady wiedzy i umiej tno ci wymagane do realizacji sk adowych zada zawodowych. Dla celów klasyfikacji istotne s dwa aspekty kwalifikacji: poziom i specjalizacja. Poziom kwalifikacji potraktowano jako funkcj kompleksowo ci i zakresu umiej tno ci (kompleksowo umiej tno ci traktuj c jako czynnik wa niejszy), wynikaj cych ze z o ono ci oraz zakresu zada i obowi zków. 9

Specjalizacj kwalifikacji zdefiniowano natomiast przez rodzaj koniecznej wiedzy czy umiej tno pos ugiwania si okre lonymi urz dzeniami i narz dziami lub przez rodzaj stosowanych materia ów czy produkowanych wyrobów albo rodzaj wiadczonych us ug. W klasyfikacji, podobnie jak w ISCO-08, uwzgl dniono cztery szerokie poziomy kwalifikacji, które zdefiniowano w odniesieniu do poziomów wykszta cenia okre lonych w Mi dzynarodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych (ISCED 97). Nie oznacza to, e kwalifikacje mo na uzyska tylko w ramach systemu szkolnego. Kwalifikacje mog by i cz sto s nabywane w ramach systemu kursowego lub poprzez praktyk. Decyduj cym czynnikiem dla okre lenia, jak dany zawód powinien by sklasyfikowany, s wymagane kwalifikacje niezb dne do wykonania zada i obowi zków, a nie sposób, w jaki te kwalifikacje s osi gane. Jednak przyj te definicje maj zastosowanie, gdy niezb dne kwalifikacje zawodowe s nabywane poprzez formalne wykszta cenie lub szkolenie: 1) pierwszy poziom kwalifikacji (oznaczaj cy kwalifikacje elementarne) odniesiono do pierwszego poziomu wykszta cenia ISCED, uzyskiwanego w szkole podstawowej; 2) drugi poziom kwalifikacji odniesiono do drugiego poziomu wykszta cenia ISCED, uzyskiwanego w gimnazjum oraz do trzeciego poziomu wykszta cenia ISCED, uzyskiwanego w liceum ogólnokszta c cym, liceum profilowanym i zasadniczej szkole zawodowej; 3) trzeci poziom kwalifikacji odniesiono do czwartego poziomu wykszta cenia ISCED, uzyskiwanego w szkole policealnej oraz do trzeciego poziomu wykszta cenia ISCED, uzyskiwanego w technikum; 4) czwarty poziom kwalifikacji odniesiono do pi tego poziomu wykszta cenia ISCED, uzyskiwanego na studiach wy szych zawodowych (ko cz cych si tytu em licencjata lub in yniera), studiach magisterskich i studiach podyplomowych oraz do szóstego poziomu wykszta cenia ISCED, uzyskiwanego na studiach doktoranckich. Struktura klasyfikacji jest wynikiem grupowania poszczególnych zawodów i specjalno ci w grupy elementarne, a te z kolei w bardziej zagregowane grupy rednie, du e i wielkie, na podstawie podobie stwa kwalifikacji zawodowych wymaganych dla realizacji zada danego zawodu (specjalno ci) z uwzgl dnieniem obydwu aspektów kwalifikacji, tj. ich poziomu i specjalizacji. W ko cowym efekcie struktura klasyfikacji obejmuje 10 grup wielkich, 43 grupy du e (wewn trzny podzia grup wielkich), 132 grupy rednie 10

(wewn trzny podzia grup du ych) i 444 grupy elementarne (wewn trzny podzia grup rednich), przy czym grupy elementarne obejmuj 2360 zawodów i specjalno ci 2). Tabela 1. Struktura grup wielkich klasyfikacji i poziomy kwalifikacji Lp. 1 Nazwa grupy wielkiej Przedstawiciele w adz publicznych, wy si urz dnicy i kierownicy Liczba grup w ramach grupy wielkiej du ych rednich elementarnych Liczba zawodów i specjalno ci Poziom kwalifikacji 4 11 31 141 3+4 2 Specjali ci 6 30 98 663 4 3 4 5 6 7 8 9 Technicy i inny redni personel Pracownicy biurowi Pracownicy us ug osobistych i sprzedawcy Rolnicy, ogrodnicy, le nicy i rybacy Robotnicy przemys owi i rzemie lnicy Operatorzy i monterzy maszyn i urz dze Pracownicy przy pracach prostych 5 20 87 471 3 4 8 27 68 2+3 4 12 39 132 2+3 3 9 17 54 2 5 14 69 396 2 3 14 41 334 2 6 11 32 98 1 10 Si y zbrojne 3 3 3 3 1, 2 + 4 RAZEM 43 132 444 2360 2) Mi dzynarodowy Standard ISCO 08, na którym opiera si polska klasyfikacja zawiera grupy wielkie, du e, rednie i elementarne. MOP na stronach internetowych udost pnia Standard ISCO 08 z opisami grup elementarnych i przyk adami zawodów i specjalno ci/ prac. 11

Wszystkie pozycje klasyfikacyjne opatrzone zosta y symbolem cyfrowym (kodem). Grupy wielkie oznaczono symbolem jednocyfrowym, grupy du e dwucyfrowym, grupy rednie trzycyfrowym, a elementarne czterocyfrowym. Poszczególnym zawodom i specjalno ciom przyporz dkowano kod sze ciocyfrowy. Przyj ty w klasyfikacji schemat symboliki przedstawia si nast puj co: wyró nik grupy wielkiej (1 0) wyró nik grupy du ej (1 9*) wyró nik grupy redniej (1 9) wyró nik grupy elementarnej (0 lub 1 9*) wyró nik zawodu/specjalno ci (01 90) * Cyfra 9 oznacza kategori pozostali lub gdzie indziej niesklasyfikowani. ** Je li w grupie redniej wyró niono tylko jedn grup elementarn otrzymuje ona wyró nik 0 (zgodnie z zasad zastosowan w klasyfikacji ISCO 08). Poszczególne grupy wielkie zawodów mo na scharakteryzowa nast puj co: 1. Przedstawiciele w adz publicznych, wy si urz dnicy i kierownicy Grupa ta obejmuje zawody, w których podstawowymi zadaniami s planowanie, okre lanie i realizowanie podstawowych celów i kierunków polityki pa stwa, formu owanie przepisów prawnych oraz kierowanie dzia- alno ci jednostek administracji publicznej, a tak e sprawowanie funkcji zarz dzania w przedsi biorstwach lub ich wewn trznych jednostkach organizacyjnych. 2. Specjali ci Grupa ta obejmuje zawody wymagaj ce posiadania wysokiego poziomu wiedzy zawodowej, umiej tno ci oraz do wiadczenia w zakresie nauk technicznych, przyrodniczych, spo ecznych, humanistycznych i pokrewnych. Ich g ówne zadania to wdra anie do praktyki koncepcji i teorii 12

naukowych lub artystycznych, powi kszanie dotychczasowego stanu wiedzy poprzez badania i twórczo oraz systematyczne nauczanie w tym zakresie. 3. Technicy i inny redni personel Grupa ta obejmuje zawody wymagaj ce wiedzy, umiej tno ci i do- wiadczenia niezb dnych do wykonywania g ównie prac technicznych i podobnych, zwi zanych z badaniem i stosowaniem naukowych oraz artystycznych koncepcji i metod dzia ania. 4. Pracownicy biurowi Grupa ta obejmuje zawody wymagaj ce wiedzy, umiej tno ci i do wiadczenia niezb dnych do zapisywania, organizowania, przechowywania i wyszukiwania informacji, obliczania danych liczbowych, finansowych i statystycznych oraz wykonywania obowi zków wobec klientów, szczególnie zwi zanych z operacjami pieni nymi, organizowaniem podró y, informacjami i spotkaniami w zakresie biznesu. 5. Pracownicy us ug osobistych i sprzedawcy Grupa ta obejmuje zawody wymagaj ce wiedzy, umiej tno ci i do wiadczenia, które s niezb dne do wiadczenia us ug ochrony, us ug osobistych zwi zanych m.in. z podró, prowadzeniem gospodarstwa, dostarczaniem ywno ci, opiek osobist oraz do sprzedawania i demonstrowania towarów w sklepach hurtowych czy detalicznych. 6. Rolnicy, ogrodnicy, le nicy i rybacy Grupa ta obejmuje zawody wymagaj ce wiedzy, umiej tno ci i do wiadczenia niezb dnych do uprawy i zbioru ziemiop odów, zbierania owoców lub ro lin dziko rosn cych, uprawy i eksploatacji lasów, chowu i hodowli zwierz t, po owów lub hodowli ryb. 7. Robotnicy przemys owi i rzemie lnicy Grupa ta obejmuje zawody wymagaj ce wiedzy, umiej tno ci i do wiadczenia niezb dnych do uzyskiwania i obróbki surowców, wytwarzania i naprawy towarów oraz budowy, konserwacji i naprawy dróg, konstrukcji i maszyn. G ówne zadania wymagaj znajomo ci i zrozumienia charakteru pracy, stosowanych materia ów, maszyn i wytwarzanych produktów. 8. Operatorzy i monterzy maszyn i urz dze Grupa ta obejmuje zawody wymagaj ce wiedzy, umiej tno ci i do wiadczenia niezb dnych do prowadzenia pojazdów i innego sprz tu ruchomego, nadzorowania, kontroli i obserwacji pracy maszyn i urz dze przemys owych na miejscu lub przy pomocy zdalnego sterowania oraz do 13

montowania produktów z komponentów wed ug cis ych norm i metod. Wykonywanie zada wymaga g ównie posiadania wiedzy i zrozumienia zasad funkcjonowania obs ugiwanych urz dze. 9. Pracownicy przy pracach prostych Grupa ta obejmuje zawody, które wymagaj niskich lub podstawowych umiej tno ci i niewielkiej wiedzy teoretycznej niezb dnych do wykonywania przewa nie prostych i rutynowych prac. Praca wykonywana jest przy zastosowaniu prostych narz dzi r cznych i przy ograniczonej w asnej inicjatywie i ocenie. W niektórych przypadkach wymaga wysi ku fizycznego. 10. Si y zbrojne W grupie tej klasyfikowani s o nierze zawodowi. Prawid owe stosowanie klasyfikacji wymaga uwzgl dniania ni ej podanych zasad. 1. W grupie wielkiej 1 zawody kierownicze klasyfikowane s zgodnie z pe nion funkcj. Dyrektorzy, którzy jednocze nie s cz onkami zarz du, powinni by klasyfikowania w grupie 1121 Dyrektorzy generalni i wykonawczy. Wszyscy pozostali dyrektorzy i kierownicy (w tym kierownicy liniowi) nie b d cy jednocze nie cz onkami zarz du powinni by klasyfikowani w grupach 12 Kierownicy do spraw zarz dzania i handlu, 13 Kierownicy do spraw produkcji i us ug oraz 14 Kierownicy w bran y hotelarskiej, handlu i innych bran ach us ugowych, zgodnie z ich zadaniami. 2. Jako kierowników nale y klasyfikowa tylko tych pracowników, których zadania kierownicze przewa aj nad zadaniami wymagaj cymi kwalifikacji ci le naukowych, technicznych, medycznych czy prawniczych. Je li natomiast przewa aj te ostatnie zadania, jak np. w przypadku ordynatora oddzia u szpitalnego, g ównego konstruktora czy technologa, pracownicy ci traktowani s jako specjali ci, którym powierzono odpowiednie stanowiska, i w zwi zku z tym powinni by klasyfikowani w grupie wielkiej 2. 3. Poniewa klasyfikacja nie uwzgl dnia statusu zatrudnionych, wi c równie pracuj cy w a ciciele s klasyfikowani zale nie od tego, czy ich zadania i obowi zki s zasadniczo podobne do mened era (kierownika) czy do pracownika wykonuj cego prace zwi zane z podstawow dzia alno ci przedsi biorstwa. Tak wi c osoby pracuj ce na w asny rachunek, jako w a- ciciele ma ych, cz sto jednoosobowych zak adów us ugowych, sklepów, 14

piekarni, punktów krawieckich itp., powinni by klasyfikowani nie w grupie wielkiej 1, lecz jako sprzedawcy, piekarze czy krawcy. 4. Pracownicy naukowi, którzy jednocze nie s nauczycielami akademickimi, powinni by klasyfikowani jako nauczyciele szkó wy szych, a nie jako specjali ci w swojej dziedzinie. 5. W przypadkach, kiedy zadania pracownika wymagaj wiedzy i umiej tno ci zdobywanych na ró nych poziomach wykszta cenia, jego zawód powinien by klasyfikowany zgodnie z zadaniami wymagaj cymi najwy szego poziomu, np. je li pracownik projektuj cy systemy komputerowe wykonuje równie prace operatora wprowadzania danych, to pracownik ten powinien by klasyfikowany w grupie wielkiej 2 jako projektant systemów komputerowych. 6. W przypadkach, kiedy zadania pracownika s typowe dla kilku zawodów lub specjalno ci na tym samym poziomie kwalifikacji, jak np. w przypadku pracownika okre lanego jako blacharz-spawacz, pracownik ten powinien by klasyfikowany w zawodzie o przewa aj cym zespole czynno ci, a wi c jako blacharz lub jako spawacz. 7. W przypadkach, kiedy zadania zwi zane s z ró nymi etapami procesu wytwarzania i dystrybucji produktów i us ug, zadania zwi zane z faz produkcyjn powinny mie priorytet nad zadaniami pochodnymi, zwi zanymi ze sprzeda i marketingiem czy transportem, np. pracownik, który piecze chleb i go sprzedaje powinien by klasyfikowany jako piekarz, a nie jako sprzedawca. 8. W grupie wielkiej 7 powinni by klasyfikowani ci robotnicy, których zadania wymagaj znajomo ci i zrozumienia wszystkich faz procesów produkcji, stosowanych materia ów i narz dzi oraz w a ciwo ci i przeznaczenia produktu ko cowego, niezale nie od tego czy wykorzystywane w pracy maszyny i urz dzenia s mniej lub bardziej skomplikowane. 9. W grupie wielkiej 8 powinni by klasyfikowani robotnicy obs uguj cy maszyny i urz dzenia pó automatyczne, zmechanizowane linie produkcyjne, pracuj cy przy monta owych liniach z wymuszonym lub swobodnym taktem lub te nadzoruj cy zautomatyzowane linie czy urz dzenia. Ich zadania wymagaj g ównie znajomo ci obs ugi maszyn i urz dze, reagowania na uszkodzenia maszyn oraz rozpoznawania i sygnalizowania lub usuwania wszelkich nieprawid owo ci, zanim zd one w istotny sposób wp yn na proces produkcyjny. 10. Mo e zdarzy si, e pracownik posiada wy szy b d ni szy poziom wykszta cenia, ni to zak ada usytuowanie zawodu w grupie wielkiej. 15

W takich przypadkach nale y bra pod uwag miejsce zawodu w klasyfikacji, a nie poziom wykszta cenia osoby klasyfikowanej. Na przyk ad, zgodnie z wymaganiami kwalifikacyjnymi, piel gniarki i po o ne zosta y sklasyfikowane w grupie wielkiej 2. Je eli piel gniarka lub po o na nie posiada wy szego wykszta cenia, tak e powinna by sklasyfikowana w grupie wielkiej 2. 11. Zawody lub specjalno ci, których nie mo na przyporz dkowa do konkretnych pozycji uj tych w klasyfikacji, nale y klasyfikowa pod pozycj 90 gdzie indziej niesklasyfikowani", znajduj c si na ko cu wielu grup elementarnych. 12. Pracowników zatrudnionych na stanowisku mistrza (na ogó wymagane jest wykszta cenie rednie) klasyfikujemy w grupie wielkiej 3 Technicy i inny redni personel, zgodnie z profilem produkcji przedsi biorstwa b d wyuczonym zawodem. Osoby zatrudnione na stanowiskach brygadzistów (z regu y wykszta cenie zasadnicze zawodowe) powinny by sklasyfikowane w grupie wielkiej 7 Robotnicy przemys owi i rzemie lnicy w zale no ci od profilu produkcji przedsi biorstwa lub wyuczonego zawodu. Dla uproszczenia przyj to w klasyfikacji tradycyjne nazwy zawodów rodzaju m skiego, za nazwy rodzaju e skiego stosowano tylko w niektórych zawodach, wyra nie zdominowanych przez kobiety. Nie powinno to mie wp ywu na klasyfikowanie pracowników do okre lonych zawodów. Na wiadectwach/za wiadczeniach potwierdzaj cych nabycie kwalifikacji do pracy w okre lonych zawodach nale y stosowa nazwy zawodów wyst puj ce w klasyfikacji, niezale nie od p ci osoby, która uzyska a okre lone wiadectwo/za wiadczenie. Na przyk ad kobieta, która zdoby a zawód fryzjera na wiadectwie powinna mie podany zawód: fryzjer, a nie fryzjerka. W przypadku niektórych zawodów podano dodatkowo w nawiasie cz sto wyst puj cy na rynku pracy synonim lub odpowiednik. Cz zawodów uj tych w grupach wielkich od 3 do 8 oraz jeden zawód z grupy wielkiej 9 opatrzone s liter S, co oznacza, e dany zawód obj ty jest kszta ceniem w systemie o wiaty i wyst puje w Klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. W publikacji zamieszczono zestawienie zawieraj ce przyporz dkowanie kodów zawodów z Klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (KZSZ) kodom zawodów Klasyfikacji zawodów i specjalno ci (KZiS). Zestawienie zawiera 209 zawodów, w tym jeden zawód, w którym kszta cenie wygasa w 2012 roku. 16

4. Struktura klasyfikacji zawodów i specjalno ci 1 PRZEDSTAWICIELE W ADZ PUBLICZNYCH, WY SI URZ DNICY I KIEROWNICY 11 Przedstawiciele w adz publicznych, wy si urz dnicy i dyrektorzy generalni 111 Przedstawiciele w adz publicznych i wy si urz dnicy 1111 Przedstawiciele w adz publicznych 111101 Parlamentarzysta 111102 Polityk (minister, sekretarz / podsekretarz stanu) 111103 Przedstawiciel w adzy samorz dowej (marsza ek, starosta, radny) 1112 Wy si urz dnicy administracji publicznej 111201 Wy szy urz dnik pa stwowy 111202 Wy szy urz dnik placówki dyplomatycznej 1113 Wy si urz dnicy w adz samorz dowych 111301 Wy szy urz dnik samorz dowy 1114 Zawodowi dzia acze organizacji cz onkowskich 111401 Zawodowy dzia acz organizacji komercyjnej / pracodawców 111402 Zawodowy dzia acz organizacji politycznej 111403 Zawodowy dzia acz organizacji pozarz dowej 111404 Zawodowy dzia acz organizacji profesjonalnej 111405 Zawodowy dzia acz organizacji zwi zkowej 112 Dyrektorzy generalni i wykonawczy 1120 Dyrektorzy generalni i wykonawczy 112001 Dyrektor do spraw administracyjnych 112002 Dyrektor do spraw badawczo-rozwojowych 112003 Dyrektor do spraw energetyki 112004 Dyrektor do spraw informatyki / informacji 112005 Dyrektor do spraw personalnych 112006 Dyrektor finansowy 112007 Dyrektor generalny 112008 Dyrektor handlowy 112009 Dyrektor logistyki 112010 Dyrektor marketingu 17

18 112011 Dyrektor operacyjny 112012 Dyrektor produkcji 112013 Dyrektor rozwoju biznesu 112014 Dyrektor sprzeda y 112015 Dyrektor techniczny 112016 Dyrektor wykonawczy 112017 Prezes 112018 Rektor 112019 Syndyk 112090 Pozostali dyrektorzy generalni i wykonawczy 12 Kierownicy do spraw zarz dzania i handlu 121 Kierownicy do spraw obs ugi biznesu i zarz dzania 1211 Kierownicy do spraw finansowych 121101 G ówny ksi gowy 121102 Kierownik biura rachunkowego 121103 Kierownik dzia u finansowego 1212 Kierownicy do spraw zarz dzania zasobami ludzkimi 121201 Kierownik dzia u kadrowo-p acowego 121202 Kierownik dzia u szkole 121203 Kierownik dzia u zarz dzania zasobami ludzkimi 121204 Kierownik przedsi biorstwa wiadcz cego us ugi z zakresu zarz dzania zasobami ludzkimi 1213 Kierownicy do spraw strategicznych i planowania 121301 Dyrektor departamentu 121302 Kierownik do spraw strategicznych i planowania 121303 Naczelnik / kierownik wydzia u 1219 Kierownicy do spraw obs ugi biznesu i zarz dzania gdzie indziej niesklasyfikowani 121901 Kierownik dzia u administracyjno-gospodarczego 121902 Kierownik ma ego przedsi biorstwa obs ugi biznesu 121903 Kierownik ma ego przedsi biorstwa us ug osobistych, porz dkowych i pokrewnych 121990 Pozostali kierownicy do spraw obs ugi biznesu i zarz dzania gdzie indziej niesklasyfikowani 122 Kierownicy do spraw sprzeda y, marketingu i rozwoju 1221 Kierownicy do spraw marketingu i sprzeda y

122101 Kierownik dzia u marketingu 122102 Kierownik dzia u sprzeda y 122103 Kierownik przedsi biorstwa wiadcz cego us ugi z zakresu marketingu i sprzeda y 1222 Kierownicy do spraw reklamy i public relations 122201 Kierownik agencji reklamowej 122202 Kierownik dzia u reklamy / promocji / public relations 1223 Kierownicy do spraw bada i rozwoju 122301 Kierownik do spraw rozwoju produktu 122302 Kierownik dzia u badawczo-rozwojowego 13 Kierownicy do spraw produkcji i us ug 131 Kierownicy produkcji w rolnictwie, le nictwie i rybo ówstwie 1311 Kierownicy produkcji w rolnictwie i le nictwie 131101 Kierownik produkcji w przedsi biorstwach rolnych 131102 Kierownik przedsi biorstwa us ugowego zwi zanego z le nictwem 131103 Kierownik w gospodarce le nej 1312 Kierownicy produkcji w uprawach wodnych i rybo ówstwie 131201 Kierownik produkcji w przedsi biorstwach upraw wodnych 131202 Kierownik przedsi biorstwa w rybo ówstwie 131203 Szyper 132 Kierownicy w górnictwie, przemy le, budownictwie i dystrybucji 1321 Kierownicy do spraw produkcji przemys owej 132101 G ówny technolog 132102 Kierownik do spraw kontroli jako ci 132103 Kierownik dzia u produkcji 132104 Kierownik ma ego przedsi biorstwa w przemy le przetwórczym 1322 Kierownicy w górnictwie 132201 Kierownik dzia u wydobycia 132202 Kierownik jednostki ratownictwa górniczego 132203 Kierownik ma ego przedsi biorstwa w przemy le wydobywczym 132204 Kierownik ruchu w zak adzie górniczym 1323 Kierownicy do spraw budownictwa 132301 Kierownik budowy 132302 Kierownik ma ego przedsi biorstwa budowlanego 1324 Kierownicy do spraw logistyki i pokrewni 19