Małopolski Ośrodek Wsparcia

Małopolski Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej (MOWES) subregion sądecki 1

CEL zwiększenie poziomu zatrudnienia o 72 miejsca pracy w sektorze EKONOMII SPOŁECZNEJ (ES) wzmocnienie potencjału 130 podmiotów ekonomii społecznej (PES) subregionu sądeckiego poprzez kompleksowe wsparcie dla tego sektora 2

GDZIE? MAŁOPOLSKA 3 SUBREGIONY: SĄDECKI: powiaty : nowosądecki, limanowski, gorlicki, miasto Nowy Sącz PODHALAŃSKI: powiaty : nowotarski, suski, tatrzański TARNOWSKI: powiaty : tarnowski, brzeski, dąbrowski, miasto Tarnów 3

KTO? Lider: Towarzystwo Oświatowe Ziemi Chrzanowskiej w Chrzanowie Partnerzy: Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych i Oświatowych Cumulus w Nowym Sączu- Partner wiodący Subregionu Sądeckiego, prowadzący Inkubator Ekonomii Społecznej w Nowym Sączu Fundacja im. Hetmana Jana Tarnowskiego ( Tarnów) Fundacja Miejsc i Ludzi Aktywnych - animacja (Kraków) Fundacja Rozwoju Regionu Rabka (Rabka Zdrój) 4

: ZARZĄDZANIE, DOTACJE DLA PS, DORADZTWO Subregion Sądecki Subregion Tarnowski Subregion Podhalański ANIMACJA, GRANTY NA INICJATYWY ES INKUBATOR, WSPARCIE SZKOLENIOWE, DORADCZE miasto Nowy Sącz oraz powiaty: limanowski, gorlicki, nowosądecki miasto Tarnów oraz powiaty: brzeski, dąbrowski, tarnowski powiaty: nowotarski, suski, tatrzański

Kiedy? 1 sierpnia 2016-31 lipca 2019 6

Co oferujemy? Inkubator ekonomii społecznej i punkt wsparcia w konkretnym subregionie, Usługi wsparcia istniejących PES (usługi księgowe, marketingowe, biznesowe, coaching, audyty, doradztwo specjalistyczne itd.), Wsparcie szkoleniowo-doradcze dla nowopowstałych (w trakcie projektu) i istniejących PES/PS, Lokalne Biuro Sprzedaży kontrakty dla spółdzielni socjalnych, Animację społeczności lokalnych pod kątem podejmowania inicjatyw ES, budowania partnerstw na rzecz rozwoju ES, Wsparcie szkoleniowo-doradcze dla osób fizycznych i PES (szkolenia, doradztwo, wizyty studyjne). Dotacje i wsparcie pomostowe dla PS, Granty na rozwój ekonomii społecznej. 7

Ścieżka wsparcia Małopolskiego Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej 8

Wsparcie dla Podmiotów Ekonomii Społecznej: Budowanie partnerstw i przyjaznego otoczenia dla ekonomii społecznej w społecznościach lokalnych Wsparcie w zakresie ekonomizacji organizacji pozarządowych (animacja, doradztwo z zakresu ES oraz specjalistyczne) Wsparcie w zakresie uruchomienia nowego przedsiębiorstwa społecznego (animacja, planowanie, pomysł na biznes, szkolenia, wsparcie pomostowe, usługi doradcze) Dotacje dla PS: 6-krotność średniego wynagrodzenia/ os., max. 30-krotność średniego wynagrodzenia/ podmiot Możliwość skorzystania z miejsca w Inkubatorze siedziba rejestrowa, dostęp do komputera, Internetu, sali spotkań z klientem, szkoleniowej Granty (do 10 000 PLN) na inicjatywy z zakresu ES. 9

Kto może uczestniczyć w projekcie? -Osoby fizyczne, które chcą założyć: spółdzielnię socjalną; stowarzyszenie lub fundację z wyodrębnioną odpłatną działalnością pożytku publicznego lub działalnością gospodarczą, skorzystać z infrastruktury biura MOWES i jego usług doradczo/szkoleniowych -Istniejące organizacje pozarządowe, które chcą przekształcić/powołać się w PS, skorzystać z doradztwa, coachingu, mentoringu, szkoleń, usług marketingowych, prawnych, księgowych, wizyt studyjnych, otrzymać grant w wys. 10 tys. zł na ekonomizację (targi, zakup sprzętu itp.), skorzystać z infrastruktury biura MOWES, skorzystać z dotacji na zatrudnienie (istotne warunki do spełnienia!) -Istniejące spółdzielnie socjalne, których członkowie chcą: otrzymać dotację na zwiększenie zatrudnienia, skorzystać z doradztwa, coachingu, mentoringu, benchmarkingu, szkoleń, usług marketingowych/grant, prawnych, księgowych, wizyt studyjnych skorzystać z infrastruktury biura MOWES 10

Kto może uczestniczyć w projekcie? Osoby fizyczne, które: chcą podnieść swoje kwalifikacje (szkolenia, wizyta studyjna, zwrot kosztów za delegacje) w zakresie działań animacyjnych (LIS) Osób fizycznych, które: są członkami/pracownikami/wolontariuszami PES Osób fizycznych, które: Są przedstawicielami JST zainteresowanymi założeniem PES 11

Inkubator MOWES Miejsce - biuro dla PES, NGO, JST Dla osób chcących założyć PS lub ekonomizować PES, gdzie można prowadzić spotkania, organizować pracę, przechowywać dokumenty (szafy zamykane). Do dyspozycji: 5 stanowisk komputerowych, wi-fi, urządzenie wielofunkcyjne, tablica multimedialna, rzutnik, sala spotkań, pokój doradczy (doradztwo kluczowe, biznesowe, prawne, księgowe, audyty, szkolenia stacjonarne i wyjazdowe, zawodowe, coaching, mentoring, wizyty studyjne) Monitoring dotacji. 12

Inkubator MOWES Dotacje na zatrudnienie osoby bezrobotnej oraz dodatkowo zagrożonej wykluczeniem społecznym 23.372 zł/osobę. Max. dla 5 osób zatrudnionych (przez 12 m-cy) w 1 przedsiębiorstwie społecznym - 50 dotacji dla PS (dla nowopowstałego PS dodatkowo wsparcie pomostowe). Wsparcie szkoleniowodoradcze przed dotacją (szkolenia zawodowe po przyznaniu dotacji) 13

Inkubator MOWES - konsultacje i doradztwo wsparcie działań animacyjnych prowadzących do ekonomizacji PES, PS, wpisania ES w dokumenty planistyczne gmin, diagnozę środowiska lokalnego. 14

Inkubator MOWES - szkolenia dla osób fizycznych/pes/jst chcących założyć PS, zamierzających prowadzić działalność gospodarczą w obszarze ekonomii społecznej, zapewniające uczestnikom podniesienie wiedzy i zdobycie umiejętności niezbędnych do założenia, prowadzenia i rozwijania PS, zgodnie ze Standardami OWES i spełniających wszystkie standardy dla chcących otrzymać dotację podmiotów i osób fizycznych zamierzających prowadzić działalność gospodarczą w obszarze ekonomii społecznej. Szkolenia dotyczą pozyskania dotacji i jej rozliczania 15

Inkubator MOWES - oferta usług Audyty zróżnicowane pod względem zakresu na małe, średnie i duże. Usługa audytu ma sprawdzić poziom przygotowania PES do ekonomizacji poprzez weryfikację dokumentacji finansowej i procedur istniejących w PES. Wynikiem audytu ma być plan wprowadzenia rozwiązań, które pomogą PES założyć lub rozwinąć działalność gospodarczą/odpłatną działalność statutową, zatrudnić personel. Audyty mają wskazać liczbę dokumentów/procedur niezbędnych do efektywnego funkcjonowania i podniesienia ich przychodów (1 PES może wziąć udział w 1 audycie) Coaching Coaching grupowy dla 5 PES zarówno dla młodych, jak i "wypalonych" PES w zakresie celu i sposobu funkcjonowania, wyboru ścieżek działalności, podziału zadań pomiędzy członkami; budowania zespołu, poszukiwania inspiracji i poprowadzenie PES przez proces pożądanej przez nich, korzystnej zmiany (średnio 4-7 godz./pes) Mentoring wsparcie w tworzeniu programów rozwoju PS w oparciu o wiedzę i doświadczenie Mentora. Metoda kierowana do 50 PS (śr. 50 h/ps) funkcjonujących na rynku max 2 lata, które są nastawione na rozwój i wprowadzanie zmian 16

Inkubator MOWES - ekonomizacja istniejących PES Usługi: Prawne, księgowe, marketingowe, doradztwo specjalistyczne biznesowe Usługi marketingowe pakiety marketingowe obejmujące opracowanie i produkcję dopasowanego do niego zestawu materiałów promocyjnych (opcjonalnie ulotki, plakaty, strona www, itp. o wartości 3458 zł dla jednego podmiotu ), Służące ekonomizacji podmiotu!!! 17

Ekonomia społeczna na wolnym rynku -współpraca - partnerstwo - wsparcie -rozwój - otwartość na nowe możliwości -ekonomiczne, rynkowe podstawy działania 18

Dziękuję za uwagę Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych i Oświatowych Cumulus ul. Nawojowska 4, 33-300 Nowy Sącz 19

DEFINICJE PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE (PS) Podmiot, który spełnia łącznie poniższe warunki: 1. jest podmiotem prowadzącym zarejestrowaną w Krajowym Rejestrze Sądowym działalność gospodarczą (wyodrębnioną pod względem organizacyjnym i rachunkowym), której celem jest : A. integracja społeczna i zawodowa określonych kategorii osób wyrażona poziomem zatrudnienia tych osób: a) zatrudnienie co najmniej 50% osób bezrobotnych, w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instrumentach rynku pracy lub osób, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym lub b) zatrudnienie co najmniej 30% osób o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności B. lub realizacja usług społecznych świadczonych w interesie ogólnym, usług opieki nad dzieckiem w wieku do lat 3 (zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 - Dz. U. 2013 r. poz. 1457, z późn. zm.) lub usług wychowania przedszkolnego w przedszkolach lub w innych formach wychowania przedszkolnego (zgodnie z ustawą z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty), przy jednoczesnej realizacji celów prozatrudnieniowych: zatrudnienie co najmniej 20% osób, o których mowa w ppkt A; 2. jest podmiotem, który nie dystrybuuje zysku lub nadwyżki bilansowej pomiędzy udziałowców, akcjonariuszy lub pracowników, ale przeznacza go na wzmocnienie potencjału przedsiębiorstwa jako kapitał niepodzielny oraz w określonej części na reintegrację zawodową i społeczną (w przypadku przedsiębiorstw o charakterze zatrudnieniowym) lub na działalność pożytku publicznego prowadzoną na rzecz społeczności lokalnej, w której działa przedsiębiorstwo; 3. jest zarządzany na zasadach demokratycznych (w przypadku spółdzielni) albo co najmniej posiada ciało konsultacyjno-doradcze z udziałem pracowników lub innych interesariuszy, zaś wynagrodzenia kadry zarządzającej są ograniczone limitami. 20

DEFINICJE PODMIOTY EKONOMII SPOŁECZNEJ (PES) 1. Przedsiębiorstwo społeczne, w tym spółdzielnia socjalna, o której mowa w ustawie z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (Dz. U. Nr 94, poz. 651, z późn. zm.) 2. Podmiot reintegracyjny, realizujący usługi reintegracji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym: CIS i KIS oraz ZAZ i WTZ, o których mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 3. Organizacja pozarządowa lub podmiot, o którym mowa w art. 3 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2014 r. poz. 1118, z późn. zm.), czyli; osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego 4. Podmiot sfery gospodarczej utworzony w związku z realizacją celu społecznego bądź dla którego leżący we wspólnym interesie cel społeczny jest racją bytu działalności komercyjnej: organizacje pozarządowe, o których mowa w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie prowadzące działalność gospodarczą, z której zyski wspierają realizację celów statutowych spółdzielnie, których celem jest zatrudnienie tj. spółdzielnie pracy, inwalidów i niewidomych, działające w oparciu o ustawę z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2016 r. poz. 21) spółki non-profit, o których mowa w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, o ile udział sektora publicznego w spółce wynosi nie więcej niż 50%. 21

Bezrobotni uprawnieni do otrzymania dotacji Osoby korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej zgodnie z ustawą z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (w art. 7) z powodu: 1) ubóstwa; 2) sieroctwa; 3) bezdomności; 4) bezrobocia; 5) niepełnosprawności; 6) długotrwałej lub ciężkiej choroby; 7) przemocy w rodzinie; 7a) potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi; 8) potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności; 9) bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych; 10) (uchylony) 11) trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach; 12) trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego; 13) alkoholizmu lub narkomanii; 14) zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej; 15) klęski żywiołowej lub ekologicznej Osoby o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym: 1) bezdomni realizujący indywidualny program wychodzenia z bezdomności, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, 2) uzależnieni od alkoholu, narkotyków lub innych środków odurzających, 3) chorzy psychicznie, w rozumieniu przepisów o ochronie zdrowia psychicznego, 4) długotrwale bezrobotni w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, 5) zwalniani z zakładów karnych, mających trudności w integracji ze środowiskiem, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej 6) uchodźcy realizujący indywidualny program integracji, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, 7) osoby niepełnosprawne, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, którzy podlegają wykluczeniu społecznemu i ze względu na swoją sytuację życiową nie są w stanie własnym staraniem zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych i znajdują się w sytuacji powodującej ubóstwo oraz uniemożliwiającej lub ograniczającej uczestnictwo w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnym 22

Bezrobotni uprawnieni do otrzymania dotacji osoby przebywające w pieczy zastępczej lub opuszczające pieczę zastępczą oraz rodziny przeżywające trudności w pełnieniu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej osoby nieletnie, wobec których zastosowano środki zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości zgodnie z ustawą z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2014 r. poz. 382, z późn. zm.) osoby z niepełnosprawnością osoby niepełnosprawne w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, z późn. zm.), a także osoby z zaburzeniami psychicznymi, w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1375, z późn. zm.) rodziny z dzieckiem z niepełnosprawnością, o ile co najmniej jeden z rodziców lub opiekunów nie pracuje ze względu na konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością osoby korzystające z PO PŻ 23

Nie otrzymają dotacji osoby zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym, Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej lub prowadzące działalność na podstawie odrębnych przepisów (w tym m.in. działalność adwokacką, komorniczą lub oświatową) w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień przystąpienia do projektu, karane za przestępstwa skarbowe w rozumieniu ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. 2013 186 z późn. zm.) oraz niekorzystające z pełni praw publicznych i nieposiadające pełnej3/ograniczonej4 zdolności do czynności prawnych, zamierzające prowadzić działalność gospodarczą w sektorach wykluczonych na podstawie art. 1 rozporządzenia Komisji (UE) nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis, pozostające w związku małżeńskim lub w faktycznym pożyciu albo w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do drugiego stopnia z Beneficjentem, partnerem Beneficjenta (w tym podmiotem będącym członkiem partnerstwa posiadającego akredytację ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego), wykonawcą oraz pracownikami Beneficjenta, partnera lub wykonawcy uczestniczącymi w procesie rekrutacji i przyznawania wsparcia finansowego które łączy lub łączył z Beneficjentem, partnerem Beneficjenta (w tym podmiotem będącym członkiem partnerstwa posiadającego akredytację ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego), wykonawcą oraz pracownikami Beneficjenta, partnera lub wykonawcy uczestniczącymi w procesie rekrutacji i przyznawania wsparcia finansowego związek z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli, które w ciągu ostatnich dwóch lat łączył stosunek pracy lub inny (umowa zlecenie, umowa o dzieło lub inne) z Beneficjentem, partnerem Beneficjenta (w tym podmiotem będącym członkiem partnerstwa posiadającego akredytację ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego) lub wykonawcą, które skorzystały / zamierzają skorzystać równolegle z innych środków, w tym zwłaszcza ze środków PFRON, Funduszu Pracy oraz środków oferowanych w ramach RPO WM 2014-2020, PO WER 2014-2020 na pokrycie tych samych wydatków związanych z podjęciem oraz prowadzeniem działalności gospodarczej bądź też założeniem przedsiębiorstwa społecznego, karanych zakazem dostępu do środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 1 i 4 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 885, z późn. zm.), 24

DEFINICJE A. osoby korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej zgodnie z ustawą z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej lub kwalifikujące się do objęcia wsparciem pomocy społecznej, tj. spełniające co najmniej jedną z przesłanek określonych w art. 7 tej ustawy: Pomocy społecznej udziela się osobom z powodu: 1) ubóstwa; 2) sieroctwa; 3) bezdomności; 4) bezrobocia; 5) niepełnosprawności; 6) długotrwałej lub ciężkiej choroby; 7) przemocy w rodzinie; 7a) potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi; 8) potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności; 9) bezradności w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych; 10) (uchylony) 11) trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach; 12) trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego; 13) alkoholizmu lub narkomanii; 14) zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej; 15) klęski żywiołowej lub ekologicznej. 25

DEFINICJE osoby zagrożone ubóstwem/wykluczeniem społ. B. Osoby lub rodziny zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym to osoby, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym; Przepisy ustawy stosuje się w szczególności do: 1) bezdomnych realizujących indywidualny program wychodzenia z bezdomności, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, 2) uzależnionych od alkoholu, 3) uzależnionych od narkotyków lub innych środków odurzających, 4) chorych psychicznie, w rozumieniu przepisów o ochronie zdrowia psychicznego, 5) długotrwale bezrobotnych w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, 6) zwalnianych z zakładów karnych, mających trudności w integracji ze środowiskiem, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, 7) uchodźców realizujących indywidualny program integracji, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, 8) osób niepełnosprawnych, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, którzy podlegają wykluczeniu społecznemu i ze względu na swoją sytuację życiową nie są w stanie własnym staraniem zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych i znajdują się w sytuacji powodującej ubóstwo oraz uniemożliwiającej lub ograniczającej uczestnictwo w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnym. 26

DEFINICJE osoby zagrożone ubóstwem/wykluczeniem społ. C. osoby przebywające w pieczy zastępczej lub opuszczające pieczę zastępczą oraz rodziny przeżywające trudności w pełnieniu funkcji opiekuńczowychowawczych, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej; D. osoby nieletnie, wobec których zastosowano środki zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości zgodnie z ustawą z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2014 r. poz. 382, z późn. zm.); E. osoby przebywające w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, o których mowa w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r. poz. 2156, z późn. zm.); F. osoby z niepełnosprawnością osoby niepełnosprawne w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, z późn. zm.), a także osoby z zaburzeniami psychicznymi, w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1375, z późn. zm.); G. rodziny z dzieckiem z niepełnosprawnością, o ile co najmniej jeden z rodziców lub opiekunów nie pracuje ze względu na konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością; H. osoby zakwalifikowane do III profilu pomocy, zgodnie z ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 149, z późn. zm.); I. osoby niesamodzielne; J. osoby bezdomne lub dotknięte wykluczeniem z dostępu do mieszkań w rozumieniu Wytycznych Ministra Infrastruktury i Rozwoju w zakresie monitorowania postępu rzeczowego i realizacji programów operacyjnych na lata 2014-2020; K. osoby odbywające kary pozbawienia wolności; L. osoby korzystające z PO PŻ. 27

DEFINICJE Otoczenie osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym: to osoby spokrewnione lub niespokrewnione z osobami zagrożonymi ubóstwem lub wykluczeniem społecznym wspólnie zamieszkujące i gospodarujące, a także inne osoby z najbliższego środowiska osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Za otoczenie osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym można uznać wszystkie osoby, których udział w projekcie jest niezbędny dla skutecznego wsparcia osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Do otoczenia osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym należą także osoby sprawujące rodzinną pieczę zastępczą lub kandydaci do sprawowania rodzinnej pieczy zastępczej, osoby prowadzące rodzinne domy dziecka i dyrektorzy placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego. 28