Spis treści Przedmowa...................................................... XV Wykaz skrótów................................................... XVII Wprowadzenie................................................... XXI Rozdział 1. Tajemnica zawodowa.................................... 1 1. Tajemnica obrończa a tajemnica adwokacka........................ 1 2. Zakaz przesłuchiwania obrońcy jako świadka jest niezależnyod woli obrońcy..................................................... 12 3. Dane nieobjęte tajemnicą adwokacką............................. 12 4. Konstytucyjne granice tajemnicy zawodowej....................... 14 5. Ograniczenia tajemnicy zawodowej wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy.............................. 25 6. Zgoda klienta na ujawnienie wiadomości oraz dokumentów objętych tajemnicą adwokacką.......................................... 39 7. Objęcie dokumentów tajemnicą zawodową......................... 41 8. Zwolnienie z tajemnicy adwokackiej jako wyjątek................... 42 9. Potrzeba precyzyjnego określenia zakresu okoliczności objętych zwolnieniem z tajemnicy zawodowej.............................. 43 10. Decyzja o uchyleniu tajemnicy zawodowej nie ma charakteru dyskrecjonalnego............................................. 44 11. Decyzja o uchyleniu tajemnicy zawodowej prowadzić musi do udowodnienia w miarę dokładnie określonego faktu............... 44 Rozdział 2. Konflikt interesów...................................... 47 12. Pojęcie sprzeczności interesów w postępowaniu karnym. Sprzeczne wyjaśnienia współoskarżonych nie przesądzają o konflikcie interesów pomiędzy nimi............................................... 47 13. Kolizja interesów oskarżonych choćby w odniesieniu do pewnej fazy postępowania uniemożliwia wspólną obronę........................ 48 14. Prowadzenie spraw dotyczących materialnego interesu adwokata....... 49 15. Obrona oskarżonych nieprzyznających się do winy.................. 49 16. Celowość dezawuowania wyjaśnień innego oskarżonego jako przejaw konfliktu interesów............................................ 50 17. Zakaz obrony kilku oskarżonych o sprzecznych interesach w różnych postępowaniach.............................................. 50
18. Nienależyta obrona może być uznana za naruszenie prawa do obrony.... 51 19. Pomieszanie interesów osobistych adwokata z interesami klienta zobowiązuje do szczególnej ostrożności w postępowaniu adwokata..... 51 20. Wyjaśnienia jednego z oskarżonych godzące w interes drugiego uniemożliwiają obronę przez jednego pełnomocnika................. 53 21. Występowanie w postępowaniu przeciwko byłemu mocodawcy........ 54 22. Naruszenie zasady sformułowanej w art. 85 KPK niemające wpływu na rozstrzygnięcie w sprawie.................................... 55 23. Znaczenie wyjaśnień złożonych w postępowaniu przygotowawczym.... 56 24. Nie każda sprzeczność w twierdzeniach współskarżonych powoduje konieczność zastosowania art. 85 KPK............................ 57 25. Naruszenie 22 ust. 1 lit. a Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu jest przewinieniem formalnym............................ 59 26. Niedopuszczalność preferowania przez obrońcę interesów jednego z bronionych przez niego współoskarżonych........................ 60 27. Nie każda sprzeczność w twierdzeniach współoskarżonych stanowi o występującym między nimi konflikcie interesów................... 60 28. Prowadzenie sprawy, pomimo udzielenia pomocy prawnej stronie przeciwnej w innej sprawie powiązanej............................ 62 29. Konflikt interesów pomiędzy pełnomocnikiem a mocodawcą nie stanowi podstawy do zastosowania art. 85 KPK............................ 63 30. Niemożność kontynuowania obrony któregokolwiek ze współoskarżonych mających sprzeczne interesy.................................... 64 Rozdział 3. Wolność słowa i immunitet zawodowy...................... 65 31. Powołanie danych, których nieprawdziwość jest stronie znana.......... 65 32. Odpowiedzialność dyscyplinarna mimo niezwrócenia uwagi sądu na naganne zachowanie........................................ 66 33. Niezgodne z prawdą oświadczenia pełnomocnika.................... 66 34. Pojęcie objętej immunitetem zniewagi............................. 66 35. Ostrożność w powoływaniu się na mało prawdopodobne okoliczności... 68 36. Zarzuty zniesławiające przeciwnika procesowego.................... 70 37. Immunitet adwokacki dotyczy wyłącznie czynów na szkodę osób wymienionych w art. 8 ust. 2 PrAdw.............................. 72 38. Wolność wypowiedzi w trakcie pertraktacji ugodowych............... 75 39. Wystąpienia publiczne poza salą sądową........................... 76 40. Zawiadomienie sędziego może być podstawą skazania za naruszenie wolności słowa wobec sędziego................................. 77 41. Lojalność wobec faktów w wypowiedziach obrońcy................ 80 42. Zgodność art. 8 PrAdw z Konstytucją RP.......................... 81 43. Rzeczowa potrzeba uzasadniona interesem strony jako kryterium oceny naruszenia granic wolności słowa................................ 86 44. Krytyka w stosunku do osób piastujących stanowiska w organach samorządu korporacyjnego...................................... 90 45. Związek immunitetu adwokackiego z prawem do obrony.............. 91 46. Ochrona dobrego imienia radcy prawnego w kontekście jego działalności zawodowej.................................................. 91 VI
47. Ograniczona poczytalność i skrucha przy pomówieniu................ 94 48. Samodzielność oceny sądu dyscyplinarnego co do zachowań objętych immunitetem................................................. 94 49. Odpowiedzialność dyscyplinarna aplikanta......................... 96 50. Prawdziwość zarzutu stanowiącego zniewagę jako okoliczność warunkująca jego ocenę prawną.................................. 99 Rozdział 4. Naruszenie dóbr osobistych adwokata albo radcy prawnego... 101 51. Pomawianie adwokata o korzystanie z reklamy prasowej.............. 101 52. Granice swobody wypowiedzi w sprawozdaniu sądowym............. 102 53. Przedstawienie adwokata jako prawnika określonej opcji politycznej.... 104 Rozdział 5. Obowiązki pełnomocnika i obrońcy oraz stosunek wobec mocodawcy...................................................... 107 54. Adwokat nie jest wyłącznie wykonawcą poleceń mocodawcy.......... 107 55. Niedopuszczalność omawiania ze świadkiem treści oświadczenia składanego przed sądem........................................ 108 56. Niedopuszczalność rozmów ze świadkiem na temat sprawy przed rozprawą sądową............................................. 109 57. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo na rozprawie nie jest przypadkiem mniejszej wagi.................................... 109 58. Świadome działanie przeciwko mocodawcy........................ 110 59. Opuszczenie sali przez obrońcę.................................. 110 60. Naganne zachowanie pełnomocnika procesowego, na które sąd nie zwrócił uwagi................................................ 111 61. Samo poinformowanie sądu o planowanej nieobecności nie wyłącza obowiązku stawiennictwa....................................... 111 62. Zasadność oczekiwania od adwokata podejmowania działań z pełną znajomością obowiązujących przepisów........................... 112 63. Zasadność wystąpienia z wnioskiem o wznowienie podlega ocenie pełnomocnika................................................ 113 64. Porozumienia z pocztą dotyczące doręczeń......................... 113 65. Obowiązek profesjonalizmu, pełnej znajomości obowiązujących przepisów oraz starannego działania.............................. 114 66. Obowiązek czuwania nad biegiem sprawy i informowania klienta o jej postępach i wyniku............................................ 115 67. Niedopuszczalność groźby o wszczęciu postępowania karnego w celu wyegzekwowania należnego honorarium.......................... 117 68. Zaniechanie podejmowania jakichkolwiek działań w interesie mocodawców jest ciężkim naruszeniem obowiązków zawodowych...... 118 69. Depozyt adwokacki........................................... 119 70. Oczywiste i rażące naruszenie obowiązków zawodowych adwokata..... 119 71. Należyte usprawiedliwianie nieobecności na rozprawie............... 121 72. Odpowiedzialność dyscyplinarna za błędną poradę................... 123 73. Standard obrony w postępowaniu karnym. Dwóch obrońców w postępowaniu.............................................. 124 74. Pojęcie pomocy prawnej...................................... 125 75. Zignorowanie zarządzenia o wyznaczeniu pełnomocnikiem z urzędu.... 126 VII
VIII 76. Sposób prowadzenia obrony.................................... 127 77. Spełniając wolę mocodawcy adwokat musi działać w granicach prawa i etyki...................................................... 128 78. Nieprawidłowe rozliczenie się z klientem.......................... 129 79. Niezłożenie dokumentów do akt sprawy........................... 129 80. Wzorzec należytego wykonania zobowiązania przez radcę prawnego. Szkoda powstała na skutek nienależytych działań radcy prawnego...... 131 81. Umowa zastępstwa strony przed sądem............................ 135 82. Powierzenie przez pełnomocnika prowadzenia sprawy osobie nieuprawnionej............................................... 136 83. Przesłanki powołania kolejnego obrońcy z urzędu w celu sporządzenia kasacji...................................................... 136 84. Urlop obrońcy a odroczenie rozprawy............................. 137 85. Doręczenie niekompletnego odpisu orzeczenia...................... 137 86. Oparcie się na informacji telefonicznej z sekretariatu jako brak należytej staranności pełnomocnika...................................... 139 87. Staranność działania na przykładzie niedotrzymania terminu w procesie.. 141 88. Niekontaktowanie się z klientem. Kwestia skuteczności doręczeń zawiadomień z sądu. Obowiązek obecności na rozprawie.............. 143 89. Obowiązek działania za stronę przez dwa tygodnie od wypowiedzenia pełnomocnictwa, mimo ustanowienia nowego pełnomocnika........... 147 Rozdział 6. Pomoc prawna świadczona z urzędu....................... 149 90. Zrzeczenie się przez stronę pomocy z urzędu nie wiąże sądu......... 149 91. Zaufanie do obrońcy z urzędu................................... 150 92. Wyznaczanie adwokata z urzędu w postępowaniu przedkasacyjnym..... 150 93. Brak zaufania nie jest podstawą wypowiedzenia pełnomocnictwa przy obronie z urzędu.......................................... 151 94. Złożenie w sądzie opinii o braku podstaw do wniesienia kasacji nie stanowi przesłanki zasądzenia kosztów pomocy z urzędu........... 152 95. Skarga kasacyjna pochodząca od pełnomocnika z urzędu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi................................. 154 96. Podstawa żądania wyznaczenia przez sąd kolejnego pełnomocnika..... 155 97. Zwolnienie z obowiązku udzielenia pomocy prawnej................. 156 98. Pomoc z urzędu a zwolnienie od kosztów sądowych.................. 157 99. Wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu w razie braku podstaw do wniesienia skargi............................................. 157 Rozdział 7. Obowiązki związane z postępowaniem kasacyjnym........... 161 100. Dopuszczalność odmowy sporządzenia kasacji...................... 161 101. Niewniesienie kasacji z powodu braku podstaw..................... 161 102. Niedopuszczalność odmowy wniesienia kasacji ze względu na trudności w sformułowaniu uzasadnionej jej podstawy........................ 162 103. Rażąco nieprofesjonalne czynności adwokata nie upoważniają do zasądzenia kosztów......................................... 163 104. Przesłanki zasądzenia kosztów w postępowaniu cywilnym............. 164 105. Adwokat nie może odmówić sporządzenia i wniesienia kasacji, jeśli nie uzyskał zwolnienia z tego obowiązku...................... 166
106. Obowiązki obrońcy z urzędu w sytuacji braku podstaw do sporządzenia środka odwoławczego......................................... 168 107. Wyznaczanie kolejnego adwokata z urzędu......................... 170 108. Adwokat ustanowiony dla strony przez sąd może odmówić sporządzenia kasacji, jeżeli byłaby ona niedopuszczalna lub oczywiście bezzasadna... 171 109. Podpisanie kasacji niesporządzonej przez adwokata.................. 179 110. Adwokat może sporządzić i podpisać kasację we własnej sprawie w postępowaniu karnym........................................ 180 111. Obowiązki obrońcy z urzędu w postępowaniu przedkasacyjnym........ 181 112. Skarga kasacyjna pochodząca od pełnomocnika z urzędu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi................................. 185 Rozdział 8. Pełnomocnictwo........................................ 187 113. Pełnomocnictwo udzielone przez przedstawiciela ustawowego osoby małoletniej.................................................. 187 114. Wezwanie do usunięcia braku formalnego pełnomocnictwa............ 188 115. Data dokumentu pełnomocnictwa................................ 189 116. Brak konieczności składania pełnomocnictwa do obrony.............. 189 117. Uwierzytelnianie pełnomocnictwa dalszego (substytucyjnego)......... 189 118. Apelacja nieuprawnionego pełnomocnika.......................... 194 119. Pełnomocnictwo w postępowaniu przed sądami administracyjnymi...... 194 120. Wpływ zmiany przynależności korporacyjnej na ważność pełnomocnictwa.............................................. 195 121. Skuteczność procesowa wypowiedzenia pełnomocnictwa............. 196 122. Niedopuszczalność udzielenia przez adwokata pełnomocnictwa substytucyjnego aplikantowi radcowskiemu........................ 198 123. Prowadzenie sprawy pomimo wypowiedzenia pełnomocnictwa......... 200 124. Przy obronie fakultatywnej sąd nie ma obowiązku odraczania rozprawy celem umożliwienia zmiany obrońcy z wyboru...................... 201 125. Apelacja nieuprawnionego pełnomocnika.......................... 202 126. Substytucja a upoważnienie. Zakaz udzielania upoważnienia aplikantowi radcowskiemu przez adwokata................................... 203 127. Forma i treść pełnomocnictwa substytucyjnego..................... 206 128. Charakter pełnomocnictwa substytucyjnego........................ 208 Rozdział 9. Odpowiedzialność odszkodowawcza względem klienta........ 211 129. Odpowiedzialność zespołu adwokackiego za szkodę................. 211 130. Zwrot wynagrodzenia w razie niedochowania należytej staranności..... 212 131. Związek przyczynowy pomiędzy umorzeniem postępowania w rezultacie niedopełnienia obowiązków przez pełnomocnika a powstaniem szkody.......................................... 212 132. Wzorzec należytego wykonania zobowiązania przez radcę prawnego. Szkoda powstała na skutek nienależytych działań radcy prawnego...... 215 133. Związek przyczynowy pomiędzy wniesieniem wadliwej kasacji a powstaniem szkody.......................................... 219 134. Jurysdykcja sądu dyscyplinarnego w zakresie roszczeń cywilnych klienta wobec adwokata........................................ 221 IX
Rozdział 10. Nieskazitelność charakteru i rękojmia prawidłowego wykonywania zawodu............................................. 225 135. Kryteria oceny dotychczasowego zachowania osoby ubiegającej się o wpis na listę................................................ 225 136. Cechy charakteru i dotychczasowe zachowanie mogące świadczyć o umiejętności udzielania pomocy prawnej......................... 225 137. Definicja rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu............... 226 138. Cechy osobiste składające się na nieskazitelność charakteru........... 226 139. Nieskazitelność charakteru nie odnosi się do przymiotów intelektu...... 228 140. Dostęp do zawodu adwokata.................................... 228 141. Naganność pozostawania w tym samym czasie współpracownikiem organów bezpieczeństwa i członkiem palestry....................... 232 142. Podstawy skreślenia z listy adwokatów............................ 232 143. Świadome nieujawnienie organom samorządu informacji mogących stanowić przeszkodę do wpisu na listę............................. 233 144. Pozytywna opinia o nieskazitelności charakteru może ulec zmianie w wyniku jednego zachowania osoby, której opinia dotyczyła.......... 234 145. Sam fakt skazania za popełnienie wykroczenia nie jest wystarczający dla przesądzenia o braku rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu.. 235 146. Odpowiedzialność za czyny popełnione przed wpisem na listę.......... 236 147. Przepływ pomiędzy zawodami prawniczymi nie może następować automatycznie................................................ 238 148. Podstawowe zasady etyki wykonywania zawodów zarówno radcy prawnego, jak i adwokata są tożsame............................. 239 149. Prawo odmowy wpisu na listę adwokatów......................... 240 150. Osoba stawiająca organowi korporacji poważne, lecz gołosłowne zarzuty, nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu......... 241 151. Radca prawny winien świadczyć pomoc prawną na poziomie gwarantującym należytą ochroną interesów podmiotów, na rzecz których je wykonuje........................................... 243 152. Negatywne opinie uzyskane w toku pracy w charakterze asesora w prokuraturze okręgowej mają znaczenie dla końcowej oceny kandydata na wykonywanie zawodu adwokata...................... 244 153. Informacja o czynie, który był znany organom adwokatury w momencie wpisu, nie może stanowić podstawy do skreślenia z listy.............. 245 154. Podstawą oceny spełniania przesłanki rękojmi są między innymi wniosek, akta osobowe zainteresowanego oraz odbyta z nim rozmowa kwalifikacyjna............................................... 246 155. Osoba popełniająca szereg przewinień wobec zasad dotychczasowego zawodu musi zostać oceniona negatywnie w kontekście możliwości wykonywania zawodu radcy prawnego............................ 247 156. Sam fakt pracy w organach ścigania nie stanowi negatywnej przesłanki wpisu na listę adwokatów....................................... 249 157. Ocena rękojmi powinna uwzględniać stopień praktycznego przygotowania do świadczenia pomocy prawnej..................... 250 158. Rękojmi nie dowodzi weryfikacja znajomości aktualnie obowiązujących przepisów prawa................................ 251 X
159. Organy samorządu są autonomiczne w ocenie przydatności kandydata do zawodu i nie jest rzeczą sądu zastępowanie ich................... 252 160. Podstawy decyzji w sprawach wpisu nie mogą stanowić przepisy Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej................................. 253 161. Nieskazitelność charakteru to pełna wiarygodność i odpowiedzialność, całkowite zaufanie i brak jakichkolwiek okoliczności negatywnych, podważających tę cechę nieskazitelnego charakteru.................. 254 162. Świadome przemilczenie istotnych okoliczności służby w organach MSW w czasach PRL jest wystarczającą podstawą do odmowy wpisu na listę...................................................... 256 163. Okoliczność wytoczenia powództwa przeciwko organom samorządu radcowskiego nie może rzutować na ocenę postawy osoby wnioskującej o wpis na listę.................................... 258 164. Rękojmi nie dowodzi weryfikacja znajomości aktualnie obowiązującego prawa...................................................... 259 165. Żaden organ nie może kontrolować kwalifikacji osób wymienionych w art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo o adwokaturze................. 259 166. Dawanie rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego jest powiązane z nieskazitelnym charakterem, ale nie jest z nim tożsame.................................................... 260 167. Pojedyncze zdarzenia z początków zawodowego życiorysu nie przesądzają o braku rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu...... 263 168. Potknięcia życiowe mniejszej wagi nie mogą skutkować negatywną oceną nieskazitelności charakteru................................ 264 169. Nieskazitelność nie oznacza braku jakiejkolwiek skazy w dotychczasowej postawie kandydata do zawodu................... 266 170. Niedopuszczalne jest badanie dotychczasowej praktyki zawodowej osoby spełniającej przesłanki wpisu na listę........................ 267 171. Usunięcie z akt wzmianki o ukaraniu dyscyplinarnym nie oznacza, że dokonane naruszenia zostały zapomniane........................ 268 172. Niedopuszczalne jest badanie dotychczasowej praktyki zawodowej osoby spełniającej przesłanki wpisu na listę........................ 269 173. Wpis na listę radców prawnych a wpis na listę adwokatów............ 270 174. Wynik postępowania dyscyplinarnego może wpływać na wynik postępowania wpisowego....................................... 270 175. Brak ukarania w postępowaniu dyscyplinarnym nie może być utożsamiany z uznaniem, iż dana osoba daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu......................................... 272 176. Niedopuszczalna jest ocena przesłanek wpisu na listę na podstawie danych o skazaniu dyscyplinarnym, które z mocy prawa podlegają wykreśleniu i usunięciu........................................ 273 177. Mylne jest przekonanie, że spełnienie warunków wpisu na listę radców prawnych oznacza spełnienie tym samym przesłanek wpisu na listę adwokatów.................................................. 274 Rozdział 11. Pozbawienie prawa wykonywania zawodu oraz zawieszenie w czynnościach zawodowych....................................... 277 XI
178. Umyślne przestępstwo przeciwko mieniu.......................... 277 179. Prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu.................... 278 180. Trwałość i niezależność kary pozbawienia prawa wykonywania zawodu.. 278 181. Przywłaszczenie kwoty pieniężnej na szkodę klienta................. 279 182. Skutki występowania w sprawie adwokata zawieszonego w czynnościach zawodowych................................... 280 183. Ocena trwałej niezdolności do wykonywania zawodu adwokata........ 281 184. Niemożność występowania adwokata przed sądem w razie zawieszenia w wykonywaniu czynności..................................... 283 185. Konsekwencje orzeczenia przez sąd karny zakazu wykonywania zawodu na czas określony. Zawieszenia prawa do wykonywania zawodu a pozbawienia prawa do wykonywania zawodu............... 284 186. Skutki prawomocnego wyroku sądu powszechnego orzekającego o zakazie wykonywania zawodu adwokata......................... 286 187. Skutki występowania w sprawie adwokata zawieszonego w czynnościach zawodowych. Istota obrony w procesie karnym........ 288 Rozdział 12. Godność zawodu....................................... 293 188. Wprowadzenie w błąd notariusza................................. 293 189. Nieuzasadnione wystąpienie adwokata do prokuratora o wszczęcie postępowania karnego mieści się w jego uprawnieniach obywatelskich... 293 190. Organy adwokatury określają granice rygoryzmu ocen oraz egzekwowanie przestrzegania zasad etyki adwokackiej i godności zawodu adwokata. Niedopuszczalne użycie togi adwokackiej.......... 295 191. Nawet występując w procesie w charakterze strony adwokat jest zobowiązany do zachowania zasad etyki zawodu.................... 296 Rozdział 13. Relacje z samorządem korporacyjnym oraz kolegami........ 299 192. Zakres obowiązków wobec organów samorządu..................... 299 193. Status samorządu zawodowego adwokatów........................ 300 194. Reglamentacja prawna wykonywania wolnego zawodu............... 301 195. Obowiązek korzystania z pośrednictwa władz adwokatury w rozwiązywaniu konfliktu pomiędzy adwokatami................... 302 196. Obowiązek udzielania wyjaśnień władzom adwokatury............... 304 197. Grożenie innemu adwokatowi postępowaniem karnym............... 306 Rozdział 14. Składki............................................... 309 198. Zawiniona odmowa płacenia składek uzasadnia odpowiedzialność dyscyplinarną................................................ 309 199. Dopuszczalność drogi sądowej w sprawie Izby przeciwko jej członkowi o zapłatę składek............................................. 309 200. Składka członkowska na rzecz samorządu korporacyjnego nie podlega egzekucji administracyjnej...................................... 310 201. Odpowiedzialność dyscyplinarna za zawinione niepłacenie składek..... 311 202. Samorządowe postępowanie w przedmiocie składek nie jest postępowaniem administracyjnym................................ 312 203. Zawieszenie prawa wykonywania zawodu a obowiązek płacenia składek..................................................... 312 XII
204. Powództwo adwokata przeciwko izbie o ustalenie nieistnienia należności z tytułu składek...................................... 314 205. Niepłacenie składek jako podstawa oceny nieskazitelności charakteru... 316 Rozdział 15. Inne kwestie związane z wykonywaniem zawodu............ 319 206. Oznaczenie kancelarii radcowskiej firmą Mecenas................. 319 207. Prowadzenie działalności zawodowej przez adwokatów. Oznaczenie podmiotu gospodarczego adwokatów............................. 319 208. Siedziba kancelarii a miejsce zamieszkania adwokata................. 321 209. Nieważność umowy z aplikantem dotycząca zobowiązania się do przepracowania umówionego czasu w zamian za zwolnienie, celem uczestniczenia w obowiązkowych zajęciach szkoleniowych............ 322 210. Świadczenie usług prawnych przez osoby spoza korporacji adwokackiej i radcowskiej oraz świadczenie usług prawnych jako przedmiot działalności spółki z o.o........................................ 324 Indeks rzeczowy................................................. 327 Indeks chronologiczny orzeczeń..................................... 337 XIII